________________
આપ્તવાણી-૧
૧૨૩
૧૨૪
આપ્તવાણી-૧
બધું જ ફરજિયાત છે. માટે પાંસરો થઈને છાનોમાનો ચાલને ! નહીં તો બળદની જેમ તને પણ જગત ડફણાં મારશે !
જગતનાં ઝેર તારે લાખ ના પીવાં હોય પણ તે ફરજિયાત છે એટલે ડફણાં ખાઈનેય પીવાં તો પડશે જ. રડતે મુખે પીવા કરતાં હસતે મુખે પીને, નીલકંઠ બની જા ! એનાથી તારો અહંકાર રસ સુંદર રીતે ઓગળી જશે ને તું મહાદેવજી બનીશ ! અમેય આ રીતે જ મહાદેવજી બન્યા છીએ !
ભગવાન મહાવીરને પણ ત્યાગ ફરજિયાત હતો. તેમનું મરજિયાત તો જુદું જ હતું. તે પોતે સ્વતંત્ર થયા હતા. પુરુષ થયા હતા ને મરજિયાત ઉત્પન્ન થયું હતું. પણ બહારના ભાગમાં ફરજિયાત હતા. તે લક્ષ ના ચૂકે. વહુને છોડી તેય ભગવાન ફરજિયાત છોડીને ગયા, તેને લોકો મરજિયાત માને છે. અમારા મહાત્માઓ જે ફરજિયાતમાં કરે તે વૈભવ અને મરજિયાતમાં કરે તે મોક્ષ ! વૈભવ સાથે મોક્ષ એવું આ દાદા ભગવાનનું ‘એક્રમ જ્ઞાન” છે !
જગતનું અધિષ્ઠાત આખું જગત, ‘જગતનું અધિષ્ઠાન' ખોળે છે પણ તે જડવું મુશ્કેલ છે. ‘પ્રતિષ્ઠિત આત્મા’ એ આ જગતનું મોટામાં મોટું અધિષ્ઠાન છે. આજે જગતનું સાચું અધિષ્ઠાન નેચરલી બહાર પડ્યું છે અમારા થકી.
તમે પોતે ‘શુદ્ધાત્મા’ તો બીજું મહીં રહ્યું કોણ ? આ અંદરની સૂક્ષ્મ ક્રિયાઓ કોણ કરે છે ? એ બધું પ્રતિષ્ઠિત આત્માથી થાય છે. પ્રતિષ્ઠિત આત્મા એટલે પાછલા ભવમાં જે જે કર્મ કરેલાં, જે જે પ્રતિષ્ઠા કરેલી તેનાથી પ્રતિષ્ઠિત આત્માનું બંધારણ થયું. પ્રતિષ્ઠા કેવી રીતે કરી ? “હું ચંદુભાઈ’, ‘આ મારો દેહ, ‘આ મારું મન’, ‘જે જે કંઈ થયું તે મેં કર્યું.” એ બધી પ્રતિષ્ઠા થઈ. તે પછી પ્રતિષ્ઠિત આત્મા થઈને આ ભવે ફરી પાછો દેહમાં આવે છે. બીજા શબ્દમાં આરોપિત આત્મા કહેવાય. તે બધે આરોપણ કરે છે. વિસર્જન થાય છે ત્યારે સૂક્ષ્મ રીતે સર્જન કરે છે. તે શી રીતે સમજાય ? જે સર્જન થાય છે તે નવા પ્રતિષ્ઠિત આત્માનું થાય છે. હવે આની શી રીતે ખબર પડે ?
પ્રતિષ્ઠિત આત્મા ક્યારે કહેવાય ? જ્યારે અહંકાર (હું) અને મમતા (મા) ભેગું કરીએ ત્યારે. ‘હું નહોય ને ‘મારું નહોય’ એ નિર્વિકારી છે. “આ હું છું” અને “આ મારું છે' એ વિકારી સંબંધ છે. વિકારી સંબંધ તે પ્રતિષ્ઠિત આત્માનો છે. શુદ્ધાત્મા તો નિર્વિકારી છે.
પ્રતિષ્ઠિત આત્મા જ આ બધું કાર્ય કરી રહ્યો છે. ‘શુદ્ધાત્મા’ કંઈ જ કરતો નથી. હાલવું-ચાલવું એ બધા અનાત્માના ગુણધર્મ છે, આત્માના નથી. આત્મા રાતેય ઊંઘતો નથી ને દહાડેય ઊંઘતો નથી. અનાત્મા ભાગ ઊંધે છે. જે ક્રિયા કરે છે તે જ ઊંધે છે. જે ક્રિયા કરે છે, તેને રેસ્ટની જરૂર છે. શુદ્ધાત્મા તો ક્રિયા કરતો જ નથી તો તેને રેસ્ટની શી જરૂર ? રેસ્ટ કોણ ખોળે ? જે રેસ્ટમાં ઈન્ટરેસ્ટેડ હોય છે. તે કોણ ? પ્રતિષ્ઠિત આત્મા. આ બધી ક્રિયાઓ પ્રતિષ્ઠિત આત્માની છે. પ્રતિષ્ઠિત આત્માને ઊંઘ સારી આવી કે ખોટી આવી તે જાણ્યું કોણે ? એની ક્રિયાને જાણી કોણે ? શુદ્ધાત્માએ. શુદ્ધાત્મા પ્રતિષ્ઠિત આત્માની કોઈ પણ ક્રિયામાં ડખો કરતો જ નથી. કેવળ જુએ છે અને જાણે છે. ડખો તો પ્રતિષ્ઠિત આત્માનો છે. પ્રતિષ્ઠિત આત્મા જે જાણે છે તે શેય છે અને પ્રતિષ્ઠિત આત્માને શેય સ્વરૂપે જે જાણે છે તે ‘શુદ્ધાત્મા' છે. પ્રતિષ્ઠિત આત્માને ડખો શાથી છે ? કારણ કે તે ઈન્ટરેસ્ટેડ છે, શુદ્ધાત્માને ઈન્ટરેસ્ટ નથી. એ તો જ્ઞાતા-દ્રષ્ટા ને પરમાનંદી છે. ‘શુદ્ધાત્મા' એ સ્વ-પર પ્રકાશક છે જ્યારે પ્રતિષ્ઠિત આત્મા પરપ્રકાશક છે. ‘શુદ્ધાત્મા’ પ્રતિષ્ઠિત આત્માને પણ જુએ છે ને જાણે છે. માટે પ્રતિષ્ઠિત આત્મા શૈય છે. શુદ્ધાત્મા અને પ્રતિષ્ઠિત આત્માને જ્ઞાતા અને શેયનો સંબંધ માત્ર છે.
અજ્ઞાની પૂછે, ત્યારે દુ:ખ કોને પડે છે ? મૂઆ, દુ:ખ તને જ પડે છે. તું આત્મા નહીં ? આત્મા ખરો પણ પ્રતિષ્ઠિત આત્મા ! તારો આરોપિત આત્મા ! અસલ મૂળ આત્મા-શુદ્ધાત્માને તો તું જાણતો જ નથી, ઓળખ્યો જ નથી, તો પછી તે રૂપ તો શી રીતે તને કહેવાય ? હા, તું ‘શુદ્ધાત્માને જાણે, એને ઓળખે અને તેમાં જ નિરંતર રહે તો તું શુદ્ધાત્મા અને જો તું ચંદુલાલ અને આ દેહ તારો તો તું પ્રતિષ્ઠિત આત્મા. અહંકાર અને મમતાની પ્રતિષ્ઠા કરી તેથી તું પ્રતિષ્ઠિત આત્મા.
