________________
આપ્તવાણી-૧
આપ્તવાણી-૧
થાય ? એ તો ચેતન ચેતનનું કાર્ય કરે ને મનને મનનું કાર્ય કરવા દે તો જ ઉકેલ આવે. હા, જાગૃતિ એટલી રાખવાની કે મનના કાર્યમાં ડખો નહીં કરવાનો, તન્મય નહીં થવાનું.
આ મનની ગાંઠો કેવી હોય છે તે હું તમને સમજ પાડું. એક ખેતરમાં ઉનાળામાં ગયા હો તો તમને ખેતર ચોખ્ખચટ દેખાશે. તે તમે એમ માની લેશો કે આપણું ખેતર એકદમ ચોખ્યું છે. ત્યારે હું કહીશ, “ના, બા, હજી વરસાદ પડવા દે, પછી જો.” તે વરસાદ પડે ને વાડીએ ને બધે જાતજાતની વેલો ઊગી નીકળે. કંકોડાંની, કારેલાંની, ગીલોડાની ને પાડાવેલીની એમ જાતજાતની વેલો ફૂટી નીકળે, તે આ વેલો ક્યાંથી ફૂટી ? અહીં દરેક વેલની ગાંઠ હતી, તે વરસાદનો સંયોગ ભેગો થતાં ફૂટી, પછી તમે તમારું ખેતર ચોખ્ખું કરવા મૂળ સહિત વેલાઓ ઉખેડી નાખો ને ખુશ થાવ કે હવે મારું ખેતર ચોખ્ખું થઈ ગયું. ત્યારે હું કહું, “ના, હજી ત્રણ વરસ સુધી વરસાદ પડ્યા પછી તપાસ કરતા રહો ને ત્યાર પછી જો વેલો ના ઊગે તો જ તમારું ખેતર ચોખ્ખું થયું કહેવાય.’ ત્યાર પછી જ નિગ્રંથ થાય. તેમ આ મન પણ ગાંઠોનું બનેલું છે. જેની ગાંઠ મોટી તેના વિચારો વધારે આવે અને જેની ગાંઠ નાની તેના બહુ જૂજ વિચારો આવે. દા.ત. એક વાણિયાનો છોકરો છે તેને પૂછીએ કે તને માંસાહારના વિચાર કેટલી વાર આવ્યા ? તો તે કહેશે કે, મારી બાવીસ વરસની ઉંમરમાં ચાર-પાંચ વખત આવ્યા. એનો અર્થ એ કે, એની માંસાહારની ગાંઠ નાની છે સોપારી જેવડી. જ્યારે એક મુસલમાનના છોકરાને પૂછીએ તો એ કહેશે, કે મને તો રોજ માંસાહારના કેટલીય વાર વિચારો આવે છે. એનો અર્થ એ કે, એની માંસાહારની ગાંઠ બહુ મોટી છે, સૂરણની ગાંઠ જેવડી. જ્યારે કોઈ ત્રીજાને- જૈનના છોકરાને પૂછીએ તો કહેશે, કે મને જિંદગીમાં માંસાહાર કરવાનો વિચાર જ નથી આવ્યો. એનો અર્થ એ કે, એનામાં માંસાહાર કરવાની ગાંઠ જ નથી.
હવે તમને સોંપ્યું હોય કે એક મહિનાનો ગ્રાફ દોરી લાવો. ગ્રાફમાં નોંધ કરો કે સૌથી વધારેમાં વધારે કયા વિષયના વિચારો આવ્યા ? પછી એનાથી ઓછા બીજા નંબરના શાના વિચારો આવ્યા ? એમ નોંધ કરતા જાવ. પછી એક અઠવાડિયાનો ગ્રાફ દોરી લાવો, પછી એક દિવસનો ગ્રાફ
દોરી લાવો. એટલે તમને ખબર પડી જશે કે શાની શાની ગાંઠો મહીં પડેલી છે અને કેવી કેવડી છે. મોટી મોટી ગાંઠો તો પાંચ દસ જ હોય છે, તેનો વાંધો છે. નાની નાની ગાંઠોનો બહુ વાંધો નથી. આટલું કરી શકાય કે નહીં ?
અમારામાં એકુય ગાંઠ ના હોય. અમે નિગ્રંથ કહેવાઈએ. મનુષ્ય માત્ર ગાંઠાળું લાકડું કહેવાય. તેનું ફર્નિચર પણ ના થાય. હવે આ મનની ગાંઠો બહુ જ એક્સેસ થઈ જાય તો દેહ ઉપર પણ ફૂટી નીકળે છે, ટ્યુમર્સ કહે છે તેને.
મન પોતાના સ્વરૂપથી તદન જુદું જ છે અને ક્યારેય પણ એક નથી થઈ શકતું. જ્યારે ગમતા વિચારો આવે છે ત્યારે બ્રાંતિથી એમ લાગે છે કે હું વિચાર કરું છું, મારા કેટલાં સારા વિચારો છે અને જ્યારે ના ગમતા વિચારો આવે છે ત્યારે કહે છે, કે મને બહુ ખરાબ વિચારો આવે છે. ના પાડું છું તો પણ આવે છે. એ શું સૂચવે છે ? સારા વિચારો કરનારો તું ને ખરાબ વિચાર આવે છે ત્યારે મૂઆ કહે છે, કે હું શું કરું ? જો પોતે જ વિચાર કરતો હોય, વિચાર કરવાની પોતાની સત્તા હોય તો સહુ કોઈ ગમતા જ વિચારો કરે. ના ગમતા વિચારો કોઈ કરે જ નહીં ! પણ તેમ બને છે ખરું? ના. એ તો ગમતા અને ના ગમતા બન્નેય વિચારો આવવાના જ !
કાર્યપ્રેરણા મતથી છે. કેટલાક કહે છે, કે ચોરી કરવાની મને મહીંથી ભગવાન પ્રેરણા આપે છે. તે મૂઆ તું ચોખ્ખો અને ભગવાન ચોર, એમ ! મૂઆ, ભગવાન તે આવી પ્રેરણા આપતો હશે ? ભગવાન તો ચોરી કરવાની પ્રેરણા ના આપે અને ચોરી ના કરવાની પ્રેરણા ના આપે. એ શું કરવા તમને પ્રેરણા આપી ચોર રે ? કાયદો શું કહે છે કે ચોરને ચોરી કરવાની જે પ્રેરણા આપે તે ચોર.
ભગવાન આવામાં તે હાથ ઘાલતા હશે ? એ તો જ્ઞાતા-દ્રષ્ટા ને પરમાનંદી, બધું જ જુએ અને જાણે. ત્યારે એ પ્રેરણા શું હશે ? મૂઆ, એ તો મહીંથી ચોરી કરવાની ગાંઠ ફૂટે છે ત્યારે તેને ચોરી કરવાનો વિચાર
