Agam 30 Mool 03 Uttaradhyayana Sutra Part 02 Uttarajjhayanani Terapanth

Author(s): Tulsi Acharya, Mahapragna Acharya
Publisher: Jain Vishva Bharati

Page 310

પ્રમાદસ્થાન
९४. भावे अतित्ते य परिग्गहे य
सत्तोवसत्तो न उवेइ तुट्ठि । अट्ठदोसेण दुही परस्स लोभाविले आययई अदत्तं ॥
९५. तहाभिभूयस्स अदत्तहारिणो भावे अतित्तस्स परिग्गहे य । मायामुखं वड्डइ लोभदोसा तत्थावि दुक्खा न विमुच्चई से ॥
९६. मोसस्स पच्छा य पुरत्थओ य ओगकाले यदुही दुरंते । एवं अदत्ताणि समाययंतो भावे अतित्तो दुहिओ अणिस्सो ॥
९७. भावाणुरत्तस्स नरस्स एवं कत्तो सुहोज्ज क्याइ किंचि ? | तत्थोवभोगे वि किलेसदुक्खं निव्वत्तई जस्स कण दुक्खं ॥
९८. एमेव भावम्मि गओ पओसं वे दुक्खोहपरंपराओ । चित्तोय चिणाइ कम्मं जं से पुणो होइ दुहं विवागे ॥
९९. भावे विरत्तो मणुओ विसोगे एएण दुक्खोहपरंपरेण । न लिप्पई भवमज्झे वि संतो जलेण वा पोक्खरिणीपलासं ॥
१००. एविंदियत्था य मणस्स अत्था दुक्खरस हेडं मणुयस्स रागिणो । ते चेव थोवं पि कयाइ दुक्खं न वीयरागस्स करेंति किंचि ॥
१०१. न कामभोगा समयं उर्वेति न यावि भोगा विगई उवेंति । जे तप्पओसी य परिग्गही य सो तेसु मोहा विगई उवे ॥
૮૩૯
भावे अतृप्तश्च परिग्रहे च सक्तोपसक्तो नोपैति तुष्टिम् । अतुष्टिदोषेण दुःखी परस्य लोभाविल आदत्ते अदत्तम् ॥
तृष्णाभिभूतस्य अदत्तहारिणः भावे अतृप्तश्च परिग्रहे च । मायामृषा वर्धते लोभदोषात् तत्रापि दुःखान्न विमुच्यते सः ॥
मृषा पश्चाच्च पुरस्ताच्च प्रयोगकाले च दुःखी दुरन्तः । एवमदत्तानि समाददानः भावे अतृप्तो दुःखितोऽनिश्रः ॥
भावानुरक्तस्य नरस्यैवं कुतः सुखं भवेत् कदापि किंचित् ? तत्रोपभोगेऽपि क्लेशदुःखं निर्वर्त्तयति यस्य कृते दुःखम् ॥
एवमेव भावे गतः प्रदोषम् उपैति दुःखौघपरम्पराः । प्रदुष्टचित्तश्च चिनोति कर्म यत्तस्य पुनर्भवति दुःखं विपाके ॥
भावे विरक्तो मनुजो विशोकः एतेन दुःखौघपरम्परेण । न लिप्यते भवमध्येऽपि सन् जलेनेव पुष्करिणीपलाशम् ॥
एवमिन्द्रियार्थाश्च मनसोऽर्थाः दुःखस्य हेतवो मनुजस्य रागिणः । ते चैव स्तोकमपि कदापि दुःखं न वीतरागस्य कुर्वन्ति किंचित् ॥
न कामभोगाः समतामुपयन्ति न चापि भोगा विकृतिमुपयन्ति । यस्तत्प्रदोषी च परिग्रही च स तेषु मोहाद् विकृतिमुपैति ॥
अध्ययन- ३२ : सोड ७९-८४
૯૪.જે ભાવમાં અતૃપ્ત હોય છે અને તેના પરિગ્રહમાં खासत - उपसत होय छे, तेने संतुष्टि भणती नथी. તે અસંતુષ્ટિ દોષથી દુ:ખી અને લોભ-ગ્રસ્ત બની બીજાની વસ્તુઓ ચોરી લે છે.
૯૫.તે તૃષ્ણાથી પરાજિત થઈ ચોરી કરે છે અને ભાવપરિગ્રહણમાં અતૃપ્ત બને છે. અતૃપ્તિ-દોષના કારણે તેના માયા-મૃષાની વૃદ્ધિ થાય છે. માયા-મૃષાનો પ્રયોગ કરવાથી પણ તે દુઃખમાંથી મુક્ત થતો નથી.
૯૬.અસત્ય બોલ્યા પછી, પહેલાં અને બોલતી વેળાએ તે દુઃખી થાય છે. તેનું પર્યવસાન પણ દુઃખમય હોય છે. આ રીતે તે ભાવમાં અતૃપ્ત બની ચોરી કરતો કરતો દુઃખી અને આશ્રયહીન બની જાય છે.
૯૭.ભાવમાં અનુરક્ત પુરુષને ઉક્ત કથન અનુસાર ક્યારેય કશુંય સુખ ક્યાંથી મળશે ? જે ઉપભોગને માટે તે દુઃખ પ્રાપ્ત કરે છે, તે ઉપભોગમાં પણ ક્લેશ-દુઃખ (અતૃપ્તિનું दुःख) असुं ४ रहे छे.
૯૮.આ રીતે જે ભાવમાં દ્વેષ રાખે છે, તે ઉત્તરોત્તર અનેક દુઃખો પામે છે. પ્રદ્વેષ-યુક્ત ચિત્તવાળી વ્યક્તિ કર્મનો બંધ કરે છે, તે જ પરિણામ-કાળે તેને માટે દુઃખનું કારણ जने छे.
૯૯.ભાવમાં વિરક્ત મનુષ્ય શોક-મુક્ત બની જાય છે. જેવીરીતે કમલિનીનું પત્ર જળમાં લિપ્ત થતું નથી, તેવી જ રીતે તે સંસારમાં રહીને અનેક દુઃખોની પરંપરાથી લિપ્ત થતો નથી.
૧૦૦.આ રીતે ઇન્દ્રિય અને મનના વિષયો રાગી મનુષ્ય માટે દુ:ખના હેતુ બને છે, તે વીતરાગને ક્યારેય સહેજ પણ દુ:ખદાયી થતા નથી.
૧૦૧.કામ-ભોગો સમતાના હેતુ પણ નથી હોતા અને વિકારના હેતુ પણ હોતા નથી. જે પુરુષ તેમના પ્રત્યે દ્વેષ અને રાગ કરે છે, તે તદ્વિષયક મોહના કારણે વિકારને પ્રાપ્ત થાય છે.