Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
श्रीजीवाभिगमसूत्रे ज्ञातव्यम् । अत्र ये एव द्विविधास्ते एव त्रिविधास्ते एव चतुर्विधा इति तेषां जीवानामनेकत्व भावतया तत् तत् धर्मभेदेन तथा तथाऽभिधानता संभवति नान्यथा, एकान्ततः तेषां जीवानामेव स्वभाव वैचित्र्याभावात् द्वित्राद्यभिधानप्रवृत्तिरेव न स्यात् इति ॥ सू० ७ ॥
सम्प्रति- एता एव प्रतिपत्तोः क्रमेण कथयितुं प्रथमतः प्रथमां प्रतिपत्ति विभावयिपुरिदमाह'तत्थ णं' इत्यादि,
मूलम् — 'तत्थ णं जे एव माहंसु-दुविहा संसारसमावन्नगा जोवा पन्नत्ता ते एवमाहं तंजहा - तसाचेव थावरा चैव । से किं तं थावरा ? थावरा तिविहा पन्नत्ता तं जहा - पुढवोकाइया य १ आउक्काइया य २ वणस्सइक्काइया य ३ से किं तं पुढवीकाइया, पुढवी काइया दुविहा पन्नत्ता तंजहा - सुहुमपुवी काइया य बायरपुढवीकाइया य । से किं तं सुहुमपुढवी काइया ? हुमपुढवीकाइया दुविहा पन्नत्ता तंजहा - पज्जत्तगा य अपज्जत्तगा य ॥ सू०८ ॥
1
छाया - तत्र खलु ये पवमाडु - द्विविधाः संसारसमापन्नकाः जीवाः प्रज्ञप्ता स्ते एवमाहुः स्तद्यथा - त्रसा व स्थावरा एव । अथ के ते स्थावराः, स्थावरास्त्रिविधाः प्रज्ञप्ता, तद्यथा- पृथिवीकायिकाश्च १, अष्कायिकाश्च २, वनस्पतिकायिकाच ३। अथ के ते पृथिवीकायिकाः ? पृथिवीकायिका द्विविधाः प्राप्ताः तद्यथा सूक्ष्म
हैं जिन्हें एक आचार्य दो भेद रूप से कहता है उन्हें ही दूसरा कोई आचार्य तीन भेद रूप से कहता है - सो इसका कारण यह है कि जीवों के अनेक स्वभाव है- अतः उन उन स्वभावों के भेद को लेकर इस प्रकार की मान्यताएँ उनमें सभवित होती है । यदि एकान्त रूप से जीवो को एक स्वभाव वाला ही माना जावे तो इस मान्यता में भिन्नता आ ही नहीं सकती है - अतः द्विप्रकारता त्रिप्रकारता आदि के कथन में प्रवृत्ति ही नहीं बनती है | सू० ७ ॥
भावी लय छे. " प्रतिपत्ति" भा भान्यता પરમાની અપેક્ષાએ અનુચેાગદ્વાર રૂપ જ છે, જેમને એક આચાય એ ભેદ રૂપે પ્રકટ કરે છે અને ખીજા કૈાઈ આચાય તેમને જ ત્રણ ભેદ રૂપે પ્રકટ કરે છે આ પ્રકારે માન્યતામાં ભેદ પડવાનુ કારણ એ છે કે જીવાના અનેક સ્વભાવ (લક્ષણ) હાય છે, તેથી આ પ્રકારના સ્વભાવભેદોને લીધે આ પ્રકારની જુદી જુદી માન્યનાએ સ’ભવી શકે છે. જો એકાન્તતઃ જીવાને એક સ્વભાવવાળા માનવામાં આવે, તે આ માન્યતામાં ભિન્નતા સ ́ભવી શકે नहीं, राने द्विविधता, ત્રિવિષિતા આદિનું કથન જ થઈ શકે નહીં !! સ્૦ ૭ ૫
