Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेययोतिका टोका प्रति० १
?
अकायिकानां शरीराद्विद्वारनिरूपणम् १४१ कथितानीति शरीरद्वारे प्रश्नः, भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम : 'तओ सरीरा पन्नत्ता' त्रीणि शरीराणि सूक्ष्माप्कायिकानां जीवानां प्रज्ञप्तानि कथितानि, त्रैविध्यमेव दर्शयति- 'तं जहा ' इत्यादि, 'तं जहा ' तद्यथा - 'ओरालिए तेयए कम्मए' औदारिकं तैजसं कार्मण चेति त्रिप्रकारकं शरीरं सूक्ष्मात्कायिकानां भवतीति । 'जहेव सुहुमपुढवीकाइयाणं' यथैव सूक्ष्मपृथिवीकायिकजीवानामवगाह्नादिद्वाराणि कथितानि तथैव सूक्ष्माप्कायिकाना - मपि तानि द्वाराणि तेनैव रूपेण वक्तव्यानीति । सूक्ष्मपृथिवी कायिकापेक्षया यद्वैलक्षण्यं सूक्ष्मा - कायिकानां तद्दर्शयति- 'नवरं' इत्यादिना, 'नवरं थिवुगसंठिया पन्नत्ता' नवरं स्तिवुक - सस्थिताः–वुवुदसंस्थानसस्थिताः - सुक्ष्माप्कायिकाः- सूक्ष्मपृथिवीकायिकाना मसूरचन्द्र संस्थानं कथितमेतस्य सूक्ष्माप्कायिकस्य स्तिबुकसंस्थानमेतावानेवोभयोर्भेदः, 'सेसं तं चैव जाव दुगइया दुआगइया परित्ता असंखेज्जा पण्णत्ता' 'सेसं तं चेव' शेषम् - एतदन्यत् शरीरावगा - हना संहननकषाय संज्ञालेश्येन्द्रियसमुद्घात संज्ञिवेदपर्याप्तिदृष्टिदर्शनज्ञानयोगोपयोगाहारोपपातस्थितिहैं ? उत्तर में प्रभु कहते है - 'गोयमा ? तओ सरीरा पन्नत्ता' हे गौतम ' सूक्ष्म अष्कायिक जीवों के तीन शरीर कहे गये है- 'तं जहा' - जैसे - 'ओरालिए, तैयए, कम्मए' औदारिक तेजस और कार्मण ' जहेव सुहुमपुढवीकाइयाणं' सूक्ष्मपृथिवी कायिकजीवो के जैसे— अवगाहनादिद्वार कहे जा चुके है वैसे ही वे सूक्ष्म अष्कायिकजीवो के भी कहलेना चाहिये, "नवरं ठिगसंठिया पन्नत्ता' परन्तु उनकी अपेक्षा इनके सस्थान में अन्तर है वह इस प्रकार से है कि सूक्ष्म पृथिवीकायिको का संस्थान मसूर और चन्द्र के जैसा गोल कहा गया है परन्तु इस सूक्ष्म अकायिको का संस्थान - स्तिवुक - बुदबुद - के जैसा कहा गया है। बाकी का और सब अवगाहना २, संहनन ३, कषाय ५, सञ्ज्ञा ६, लेश्या इन्द्रिय ८, समुद्घात ९, संज्ञी १०, वेद ११, पर्याप्ति १२, दृष्टि १३, दर्शन १४, ज्ञान १५, योग सूक्ष्मपर्यास ने सूक्ष्म अपर्याप्त "तेसिं णं भंते! कइ सरीरा पन्नत्ता” हे लगवन् सूक्ष्म भावाने भेटला शरीरा उडेला हे १ मा प्रश्नना उत्तरमा प्रभु उडे छे - गोयमा ! तो सरीरा पन्नता” हे गौतम ! सूक्ष्म अालिवान यु शरीरा उडेला छे.
"
"तं जहा " ते मा प्रभा छे. भेभडे - "ओरालिए, तेयए कम्मए" मोहारिए तैनस भने || “जदेव सुमढवी काइयाणं" सूक्ष्मपृथ्वी अयि लवाना अवगाहनाहि द्वारा के પ્રમાણે કહેવામાં આવ્યા છે. એજ પ્રમાણેના અવગાહનાદિ અપૂયિક જીવાના પણ સમજવા, 'नवरं ठिवुगसंठिया पन्नता" परंतु तेभना रतां मा अायिक भवना संस्थानद्वारभां અંતર પડે છે તે આપ્રમાણે છે. સૂક્ષ્મ પૃથ્વીકાયિકાનું સંસ્થાન મસૂર અને ચંદ્રના જેવું ગોળ કહેલ છે. પર ́તુ આ સૂક્ષ્મ અકાયિકાનું સસ્થાન-સ્તિષુક-મુદ્દે ખુદ એટલે કે પાણીના પરપાટા જેવુ કહેલ છે ખાકીના અવગાહના વિગેરે એટલે કે અવગાહના ૧, સહનન ૨, उषाय 3, संज्ञा ४, सेश्या च ईन्द्रिय ६, समुधात ७, सज्ञी ८, वह पर्याप्ति १०, दृष्टि ११, दर्शन १२, ज्ञान १३, योग १४, उपयोग १५, खोडार १६, उपयात १७, स्थिति