Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
प्रमेयधोतिका टोका प्र. १ त्रसकायिकादिजीवानां शरीरादिद्वारनिरूपणम् १७७ बादरतेजस्कायिकानां शरीराणि सूचीकलापसंस्थितानि, सूचीकलापः-सूचीपुनः तद्वत् संस्थितानि -सूचीकलापसंस्थानयुक्तानि भवन्ति । तिन्नि लेस्सा' तिस्रो लेश्याः- कृष्णनील कापोताख्या भवन्ति बादरतेजस्कायिकानाम् । 'ठिई जहन्नेणं अतोमुहुरं उक्कोसेणं तन्नि राई दिइ' बादरतेजस्कायिकानां स्थिति:-आयुष्यकालो जघन्ये नान्तमुत्ति भवति उत्पैकण तु त्रीणि रात्रिंदिवानी, पृथिवीकायिकानां तु जघन्योत्कर्षाभ्यां स्थितिरन्तमुहूर्तप्रमाणैव कथिता अत्रतूत्कर्षाशे भेदो भवति, इति 'तिरियमणुस्सेहितो उववाओ' बादरतेजस्कायिकानामुपपातस्तिर्यड् मनुष्येभ्यो भवति तिर्यड्मनुष्याभ्यामुवृत्त्याऽत्र गच्छन्तीत्यर्थः । 'सेसं तं चेव' शेषम्-संस्थानस्थित्युपपातातिरिक्तं द्वारजातं सर्वमपि तदेव यथा बादरपृथिवीकायिकानां कथितं तेनैव रूपेण ज्ञातव्यम् 'एगगडया दुआगइया' एकगतिका द्वयागतिका बादरतेजस्कायिका भवन्ति, इतउवृत्य केवलं तिर्यग्गतावेव गच्छन्ति मनुष्यगतौ गमनं न भवति । यत इतउद्धृत्यैकस्यामेव तिर्यग्गतौ गच्छन्ति जैसे "सरीरगा सूईकलावसंठिया' बादरतेजस्कायिको के शरीर सूचिकलाप नामक संस्थान से युक्त होते है । फिर लेश्यास्थिति और उपपात में भी विलक्षणता है जैसे-"तिन्निलेस्साओ" इनमें कृष्ण, नील, कापोत ये तीन लेश्याएँ होती है "ठिई जहन्नेण अंतो मुहुत्तं उक्कोसेणं तिन्नि राइंदियाई" इनकी स्थिति जघन्य एक अन्तर्मुहूर्त को होती है और उत्कृष्ट से तीन रात दिन की होती है । सूक्ष्म पृथिवीकायिकजीवों की स्थिति तो जघन्य और उत्कृष्ट से केवल एक अन्तर्मुहत्त की ही कही गई है। परन्तु यहाँ उत्कृष्ट अंश में भेद हैं। "तिरियमणुस्सेहितो उववाओ" बादर तेजस्कायिको का उत्पाद तिर्यश्च और मनुष्य गति से मर कर आये हुए जीवो से ही होता है । "सेस तं चेव" लेश्यास्थिति और उपपात से अतिरिक्त सब द्वार जैसे वादर पृथिवीकायिक के प्रकरण में प्रकट किये गये हैं वैसे ही यहाँ पर भी जानना चाहिये । ये “एगगइया दुआगइया" एकगतिक होते है
थी हा प्रा२नु डाय छे.म- “सरीरगा सूई कलावसंठिया' मा ४२४ायिौनु शरीर સૂચિકલાપ-સોઈના ભારા-ગુર૭ા નામના સંસ્થાન વાળું હોય છે. આ સિવાય લેશ્યાદ્વાર, स्थितिद्वा२, सन १५पात (उत्पत्ती) द्वारमा ५ मिन्नता छ रेम-"तिन्नि लेस्सा" !
२ त यिडीने ४०, नीस, भने अपात मे वेश्या-ये। डाय छे. “ठिई जहण्णे णंअंतोमुहुप्त उक्कोसेणं तिन्नि राइंदियाई" तेयानी स्थिति धन्यथी मे४ मतभुइतनीહોય છે, અને ઉત્કૃષ્ટથી ત્રણ રાત્રિ દિવસની હોય છે પરંતુ પૃવીકાયિક જીવની સ્થિતિ તો જઘન્ય અને ઉત્કૃષ્ટથી કેવળ એક અતિમુહૂર્તની જ કહેલી છે પરંતુ અહિયાં ઉત્કૃષ્ટ भशमा छे "तिरिक्खमणुस्सेहितो उववाओ" मा२ तायिन। ५५ात-उत्पत्ती तिय य भने मनुष्य आतिथा भशन मावता वामाथी डाय छे “सेसं तं चेव" वेश्या ઢિાર સ્થિતિદ્વારના કથન સિવાયનું બધાજદ્વારનું કથન બાદર પૃથ્વીકયિકેનું જે પ્રમાણે ४थन युछे, ते प्रमाणेनु सभा मा "एगगइया दुआगइया" मे गतिमi oralવાળા એટલે કે તેઓ મરીને કેવળ એક તિર્યંચ ગતિમાં જ્યા વાળા હોય છે. મનુષ્ય