Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 593

प्रमेयद्योतिका टीका प्र० २
नपुंसकानां स्थितिनिरूपणम् ५६९ यावन्तो नभःप्रदेशास्तावत्प्रमाणकत्वात् , नारकनपुंसकानामिति । 'तिरिक्खजोणियणपुंसगा अणंतगुणा' तिर्यग्योनिकनपुंसकाः मनुष्यनपुंसकापेक्षया अनन्तगुणा अधिका भवन्ति निगोदजीवानामनन्तानन्तत्वादिति ॥ सामान्यतो नपुंसकाल्पबहुत्वं प्रदर्श्य सम्प्रति-केवलनैरयिकनपुंसकविषयक द्वितीयमल्पबहुत्वं प्रदर्शयितुमाह-'एएसिणं' इत्यादि, 'एएसिणं भंते' एतेषां खलु भदन्त । रयणप्पभापुढवी णेरइय णपुंसगाणं' रत्नप्रभापृथिवीनैरयिकनपुंसकानाम्, 'जाव अहे सत्तमपुढवीणेरइय णपुंसगाणय' यावदधः सप्तमतमतमापृथिवी नैरयिकनपुंसकानां च अत्र यावत्पनपुंसक है । “तिरिक्ख जोणियणपुंसगा अणंत गुणा' नैरयिक नपुसको की अपेक्षा तिर्यग्यो निक नपुंसक अनन्त गुनाअधिक है। क्योकि तिर्यग्योगिकनपुंसको में निगोदजीव भी आजाते है
और निगोद जीव अनन्त होते है । इस तरह सामान्यरूप से नपुंसको का अल्प बहुत्व प्रकट करके अब सूत्रकार केवल नैरयिक नपुंसको का द्वितीय अल्प बहुत्व प्रकट करते है-इसमें गौतम ने प्रभु से ऐसा पूछा है—“एएसिणं भंते। रयणप्पभा पुढवी णेरड्या णापुंसगाणं जाव अहे सत्तमपुढची नेरइय णपुंसगा ण य" हे भदन्त । इन रत्न प्रभा पृथिवीके नैरयिक
२८eी प्रदेशराशि छ, “णेरहयणपुंसगा असखेज गुणा" मनुष्य नघुस । ४२ता नै२५४ નપુસકેનું પ્રમાણ અસંખ્યાત પણ વધારે છે. કેમકે--આંગળ માત્ર ક્ષેત્ર પ્રદેશ રાશિ કે જે પહેલું વર્ગ ભૂલ થાય છે એ પહેલા વર્ગ મૂળને બીજા વર્ગ મૂળથી ગુણવાથી આંગળ માત્ર ક્ષેત્ર પ્રદેશ રાશિમાં જેટલી પ્રદેશ રાશિ થાય છે, એટલા પ્રમાણ વાળી ઘની કૃતકની એક પ્રદેશ વાળી શ્રેણીમાં જેટલા આકાશ પ્રદેશની સંખ્યા હોય એટલા નૈરયિક નપુંસક છે. "तिरिक्ख जोणिय पु सगा अणंतगुणा" नैरपि नस। ४२०i (नययानि न स । मनत ગણું છે. કેમકેતિયનિક નપુંસકોમાં નિગોદ જી પણ આવી જાય છે અને નિગોદ જીવે અનંત હોય છે. આ પ્રમાણે સામાન્યપણાથી નપુંસકનું અ૯પ બહુ પણુપ્રગટ કરીને હવે સૂત્રકાર કેવળ નૈરયિક નપુંસકોનું બીજુ અલ્પ બહુ પણ પ્રગટ કરે છેઆમાં ગૌતમस्वामी मे प्रमुने मे पूछयु छ - "एएसिं णं भंते ! रयणप्पभापुढवी गेरनया णपुस