Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
३२४
जीवाभिगमस्त्रे ये मनुष्या स्त्रिज्ञानिनस्ते माभिनिवोधिकज्ञानिनः श्रुतज्ञानिनो मन.पर्यवज्ञानिनश्च भवन्तीति, अवधिज्ञानमन्तरेणापि मनःपर्यवज्ञानस्य सभवादिति । 'जे चउण्णाणी ते णियमा आभिणिवोहियनाणी सुयनाणी ओहिनाणी मणपज्जवनाणी य' ये तु मनुष्याः चतुओनिनस्ते नियमात् आभिनिवोधिकज्ञानिनो भवन्ति श्रुतज्ञानिनो भवन्ति अवधिज्ञानिनो भवन्ति तथा मनःपर्यवज्ञानिनश्च भवन्तीति । 'जे एगनाणी ते नियमा केवलनाणी' ये मनुष्या एकज्ञानिनस्ते नियमतः केवल. ज्ञानिन एव भवन्ति केवलज्ञानसद्भावे तदितरज्ञानापगमात् केवलालोकप्रादुर्भावे तदितरक्षुदालोकानां मत्यादीनामभाव एव भवतीति, अत एक ज्ञानवानेव स भवतीति, । ननु केवलज्ञानोत्पत्ती कथं मत्यादिजानान्तराणामभाव. यावता यानि मत्यादिज्ञानानि स्वीयस्वीयावरणक्षयोपशमेन
श्रुतज्ञानवाले और मन:पर्ययज्ञानवाले होते हैं। क्योंकि अवधिज्ञान के बिना भी मनः पर्ययज्ञान हो जाता है । “जे चउ णाणी ते णियमा आभिणिवोहियनाणी मुयनाणी ओहिणाणी मणपज्जवनाणी य" जो गर्भज मनुष्य चार ज्ञानवाले होते हैं वे नियम से आभिनिबोधिक ज्ञानवाले होते है, श्रुत ज्ञानवाले होते हैं, अवधिज्ञानवाले होते है, और मनःपर्यय ज्ञानवाले होते हैं । “जे एगनाणी ते नियमा केवलनाणी" जो एक ज्ञानवाले होते है वे नियम से एक केवल ज्ञानवाले ही होते हैं | क्योकि केवल ज्ञानवाले के सद्भाव में दूसरे ज्ञानो का सद्भाव नहीं रहता है वे विलीन हो जाते हैं । उसी प्रकार केवलालोक के प्रादुर्भाव होने पर उससे भिन्न क्षुद्रालोकवाले मतिज्ञान आदि ज्ञानों का अभाव ही हो जाता है इसलिये केवली केवल एक केवल ज्ञानवाला ही होता है।
शंका- केवलज्ञान की उत्पति होने पर मत्यादि रूप दूसरे ज्ञानों का अभाव कैसे हो सकता है क्योकि जो मत्यादि ज्ञान अपने २ आवरण के क्षयोपशम से उत्पन्न होते है वे मत्या
વજ્ઞાનવાળા હોય છે. કેમકે-અવધિજ્ઞાન પ્રાપ્તજ્ઞાન વિના પણ મન પર્યવજ્ઞાન થઈ જાય છે. 'जे चउनाणी ते णियमा आभिणिवोहियनाणी सुयनाणी ओहिनाणी मणपज्जवनाणी य" જે ગર્ભજમનુષ્ય ચારજ્ઞાનવાળ હોય છે, તેઓ નિયમથી અભિનિબધિક જ્ઞાનવાળા હોય છે શ્રુતજ્ઞાનવાળા હોય છે અવધિ જ્ઞાનવાળા હોય છે અને મન પર્યય જ્ઞાનવાળા પણ હોય છે मेरीत यार ज्ञानवाण हाय छे. "जे पगनाणी ते नियमा केवलनाणी" २ से એક જ્ઞાન વાળા હોય છે, તેઓ નિયમથી એક કેવળ જ્ઞાનવાળા જ હોય છે. કેમકે કેવળજ્ઞાન ના અસ્તિત્વ પણામાં બીજા જ્ઞાનેનું અસ્તિત્વ પારું રહેતું નથી અર્થાત્ તે તેમાં વિલીન થઈ જાય છે એ જ પ્રમાણે કેવલાલક ને પ્રાદુર્ભાવ થાય ત્યારે તેનાથી જુદા ક્ષુદ્રાલેકવાળા મતિજ્ઞાન આદિ જ્ઞાનનો અભાવ જ થઈ જાય છે તેથી કેવલીઓ કેવળ એક કેવળ જ્ઞાનવાળા જ હોય છે.
કા–કેવળ જ્ઞાન ઉત્પન થાય ત્યારે મતિજ્ઞાન વિગેરે બીજા જ્ઞાનને અભાવ કેવીરીતે થઈ જાય છે? કેમ કે જે અત્યાદિજ્ઞાન પિતપોતાના આવરણના ક્ષપશમથી ઉત્પન્ન
