Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
૩૪૦
जीवाभिगमसूत्रे
कान्तमपि केषांचिदिष्टं भवति तत्राह - कान्ताः पुद्गलाः कान्ताः - कमनीयाः शुभवर्णोपेतत्वात् यावत्पदेन - ' पिया मणुन्ना मणामा' प्रिया मनोज्ञा मनोऽमा एतेषां संग्रहो भवति, तत्र यत एव कान्तास्ते पुद्गला अत एव प्रियाः सदैवात्मनि प्रियबुद्धिमुत्पादयन्ति तथा शुभास्ते पुद् गलाः शुभरसगन्धस्पर्शात्मिकत्वात् मनोज्ञा विपाकेऽपि सुखजनकतया मनः प्रह्लादहेतुत्वात् मनोऽमाः सदैव भोजतया जन्तूनां मनांसि अमन्ति - आप्नुवन्तीति इत्थभूतास्ते पुद्गलास्तेषां देवानां संघाततया शरीररूपेण परिणमन्ति, मयं भावः - यद्यपि अस्थ्यादीनां शरीर कारणानामभावात् न शरीरोत्पादसंभावना तथापि देवशरीरावच्छेदेन कर्मापस्थापितभोगान्यथानुपपत्या इष्टत्वादिगुणा
न्विताः पुद्गलाः देवशरीराकारतया परिणता भवन्तीति ॥
इच्छा के विषयभूत होते हैं एवं शुभवर्णपित होने से जो कमनीय होते हैं, यावत् जो प्रिय होते है मनोज्ञ होते है, और मनोम होते है ऐसे पुद्गल उन देवों के शरीर रूप से परि णमते हैं । वे पुद्गल जिस कारण से कान्त होते है इसी कारण से वे प्रिय-सदा आत्मा में प्रिय बुद्धिके उत्पादक होते हैं, तथा शुभ गन्ध, शुभ रस, और शुभ स्पर्शात्मक होने से वे पुद्गल शुभ होते हैं । मनोज्ञ ये इसलिये होते हैं - कि विपाक के समय में भी ये सुखजनक होने से मन को आनन्द दायक होते है । मनोऽम ये इसलिये होते हैं कि ये सदैव भोग्य होने से देवो के मन को रुचिकर होते हैं । यह है - शरीर के कारणभूत अस्थि आदिकों का देवो के शरीर में यद्यपि अभाव हैं अतः वहां शरीर के उत्पाद की संभावना नहीं हो सकती है । परन्तु फिर भी देव शरीर के द्वारा वहां कर्मोपस्थापित भोगों की अन्यथानुपपत्ति द्वारा अर्थात् कर्मोपस्थापित भागों की उपपत्ति अन्यथा न हो इससे माना जाता है कि इष्टत्वादिगुणोपेत पुद्गल ही देवों के शरीर रूप से परिणत होते हैं- देव अपनी २, पर्याय में शुभाशुभ कर्म के अनुसार भोगों को भोगते है और यह भोगों का भोगना बिना शरीर વિષયભૂત હાય છે, અને જીભ વર્ઘાથી યુકત હાવાથી જે કમનીય અર્થાત્ સુંદર હોય છે, યાવત જે પ્રિય હાય છે, મનાર હાય છે, અને મનામ હાય છે, એવા પુદ્ગલા તે દેવાના શરીરરૂપે પિરણમે છે. તે પુદ્ગલે જે કારણથી કાન્ત હોય છે એજ કારણથી તે પ્રિય સદા આત્મામાં પ્રિય બુદ્ધિને ઉત્પન્ન કરનાર હોય છ તથા શુભ ગધ શુભ રસ, અને શુભ સ્પર્શાત્મક હાવાથી તે પુદ્ગલેા શુભ હાય છે તે મનેાજ્ઞ એ માટે હાય છે કે-વિપાકના સમયે પણ આ સુખ જનક હોવાથી મનને આનંદ દેનાર હોય છે તે મનેામ એ માટે હાય છે કે-તે હમેશાં ભાગ્ય હાવાથી દેવાના મનને રુચિકર હાય છે શરીરના કારણભૂત હાડકા વિગેરેના દેવાના શરીરમાં જોકે અભાવ છે, તેથી ત્યાં શરીરના ઉત્પન્ન થવાની સભાવના થઈ શકતી નથી પરંતુ દેવશોરદ્વારા અર્થાત્ કમેર્રાપસ્થાપિત ભાગાની ઉપપત્તિ અન્યથા ન થાય તેથી માનવામાં આવે છે કે-ઈષ્ટ તત્વ વિગેરે ગુણાવાળા પુદ્ગલા જ દેવાના શરીરરૂપે પિરણમે છે. દેવ પેતપેાતાની પર્યાયમાં શુભાશુભ કર્મોનુસાર ભાગાને
