Book Title: Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi
Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
१६०
जीवाभिगमसूत्रे एकजीव इति । ननु यदि वृक्षादीनां मूलादयो यदि प्रत्येकमनेकप्रत्येकजीवाधिष्ठिता स्ततः कथमेकम्खण्डशरीराकाश उपलभ्यन्ते तत्राह-'जह' इत्यादि 'जह सगल सरिसवाणं० पत्तय सरीराणं० गाहा० इयं गाथा सपूर्णा यथा-- 'जह सगलसरिसवाणं सिलेसमिरमाणं वट्टियावट्टी।
पत्तेयसरीराणं तह होति सरीरसंघाया" ॥१॥ यथा सकलसर्पपाणां इलेपमिश्राणां वलितावर्ती ।
प्रत्येकशरीराणां तथा भवन्ति शरीरसंघाताः ॥२॥
यथा श्लेषद्रव्यमिश्रितानां सकलसर्पपाणां वर्ती-एकरूपा-एकाकारा भवति तथैवअनयैव उपमया प्रत्येकगरीरिणां जीवानां शरीरसघाताः पृथक् पृथक् स्वस्वावगाहनावन्तो प्रत्येक का एक २ जीव होता है और इनके स्कन्ध का भी एक २ जीव होता है। शंकायदि वृक्षादिको के मूलादिक प्रत्येक, अनेक प्रत्येक जीवों से युक्त है तो फिर ये एक अखण्डशरीगकार रूप से क्यों प्रतीत होते है ? अनेक खण्ड शरीराकार रूप में प्रतीत होना चाहिए । उत्तर-में प्रभु दृष्टान्त कहते हैं 'जहसगलसरिसवाणं पत्तेयसरीराणं' यह गाथा इस प्रकार है-'जहसगलसरिसवाणं सिलेसमिस्साणं बटियावटी। पत्तेयसरीराणं तह होति सरीरसंघाया॥१॥ जिस श्लेप द्रव्यसे मिश्रित हुए सर्पपों की गोली एक रूप-एक आकार वाली होती है उसी प्राकर से प्रत्येक शरीर जीवो के शरीरसंघात पृथक् पृथक् स्व-स्व अवगाहना वाले होते हैं । तात्पर्य यह है कि जिस प्रकार से अनेक सरसो के दाने स्निग्ध द्रव्य से जब मिलकर एक लड्डू आदि के रूप में हो जाते है-तब वे एकपिण्ड होकर भी अपनी २ अवगाहना में उसमें समयमा सूत्रा२ ४९ छ -'तालसरलनालिपरीणं" तास, नाश-नाशयरी આ પ્રત્યેક વૃક્ષો માં એક બેક જીવ હોય છે અને તેના સ્કંધમાં પણ એક એક જીવ હોય છે
શંકા–જે વૃક્ષાદિકના મૂલ વિગેરે પ્રત્યેક અનેક પ્રત્યેક જીવોથી યુક્ત હોય છે તે પછી એક અખંડ શરીરાકાર પણાથી કેમ દેખાય છે ? અનેક ખંડ શરીરાકાર પણાથી તે દેખાવા જોઈએ
उत्तर--मा प्रश्न उत्तर मातां प्रभु दृष्टांत साथै ४ छ -“जहसगलसरिसवाणं, पत्तेयसरीराणं" | गाथा मा नीचे प्रमाणे छ ।
. "जह सगलसरिसवाणं सिलेसमिस्साणं वटिया वट्टी । पत्तेयसरीराणं, तहहोंति सरीरसंघाया" ॥१॥
જે શ્લેષ દ્રવ્ય પદાર્થથી મિશ્રિત થયેલ સર્ષનીગળી એક રૂપ અને એક આકારવાળી હોય છે, એ જ પ્રમાણે પ્રત્યેક શરીરી જેના શરીરસંઘાત જુદા જુદા સ્વ સ્વ અવગાહના વાળા હોય છે. આ કથનનું તાત્પર્ય એ છે કે–જે રીતે અનેક સરસવના દાણું સ્નિગ્ધચિકણું પદાર્થમાં મળીને એક લાડુ, વિગેરે પ્રકારથી એક રૂપ બની જાય છે, ત્યારે તે એક પિંડ રૂપ હોવા છતાં પણ પિત પિતાની અવગાહનમાં તેમાં જુદા જુદા દેશવાળા થઈને રહે
