Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 82

श्रीजीवाभिगमसूत्रे
भगवानाह – गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम | 'तओ सरीरगा पन्नत्ता' त्रीणि शरीराणि प्रज्ञप्तानि-कथितानि भेदमेव दर्शयति -- 'तं जहा' इत्यादि, 'तं जहा' तद्यथा - 'ओरालिए तेय. कम्मए' औदारिकं तैजस कार्मणम् । तत्रोदारं प्रधानम् प्राधान्यञ्चास्य तीर्थकर - गणधर शरीराण्यधिकृत्य, ततोऽन्यस्यानुत्तरदेवशरीरस्यापि अनन्तगुणहीनत्वात् यद्वा उदारं सातिरेक योजनसहस्रप्रमाणत्वात्—–इतरशरीरापेक्षया बृहत्प्रधानम् वृहत्वचास्य वैक्रियं प्रति भवधारणीयसहज
'नहि नामाऽनाभोगइछद्मस्थस्येह कस्यचिन्नास्ति । ज्ञानावरणीयं हि ज्ञानावरणप्रकृतिकर्म ||१||
अर्थात् छद्मस्थ को आनभोग ( अजानपना) न हो ऐसा नहीं है । क्योंकि छद्मस्थता के कारण कहीं कहीं विस्मृति हो ही सकती है कारण कि ज्ञानावरणीय कर्म ज्ञानावरण प्रकृति जन्य होता है ' "सूक्ष्मकाग्रिको के कितने शरीर होते हैं ?" इस प्रश्न के उत्तर में प्रभु कहते है – हे गौतम ! “तओ सरीरगा पन्नत्ता" सूक्ष्मकायिक जीवो के तीन शरीर होते है । 'तं जहा" जो इस प्रकार से है - ओरालिए, तेयए, कम्मए" औदारिक शरीर, तेजस शरीर और कार्मण शरीर उदार नाम प्रधान का है. प्रधान जो शरीर है वह औदारिक शरीर है. औदारिक शरीर में प्रधानता जो कही गई है वह तीर्थंकर और गणधरों के शरीर की अपेक्षा लेकर के कही गई है क्योकि इनके मौदारिक शरीर होता है । तथा अनुतर देवों का जो इस शरीर से भिन्न वैक्रियगरीर होता है वह इससे अनन्त गुण हीन होता है। यद्वा उदार शब्द का अर्थ सातिरेक है. औदारिक शरीर में जो सातिरेकता कही गई है वह इसके प्रमाण को लेकर कही गई है. क्योंकि इसमें सातिरेकता स्वयंभूरमणसमुद्र में रहे
-
पछे – “नहिं नामाऽनाभोगश्छद्मस्थस्येह कस्यचिन्नास्ति । ज्ञानावरणीय हि ज्ञानवरण प्रकृतिकर्म" ॥२॥
એટલે કે છદ્મસ્થમાં અનાભાગ (જ્ઞાનની અપૂર્ણતા) હોઈ શકે છે, કારણ કે છદ્મસ્થતાને કારણે કયારેક વિસ્મૃતિ પણ થઈ જાય છે, કારણ કે જ્ઞાનાવરણીય કર્માં જ્ઞાનાવરણ પ્રકૃતિજન્ય હાય છે. “સૂક્ષ્માયિકાને કેટલા શરીર હાય છે ?” આ પ્રશ્નના ઉત્તર આપતા મહાવીર प्रभु ! छे है-' तओ सरीरगा पण्णत्ता" हे गौतम ! सूक्ष्माभिवाने त्रषु शरीर होय छे. "तंजद्दा" ते त्र शरीरा नीथे प्रभाये सभवा- 'ओरालिए, तेयए, कम्मए” (१) मोहारिए, शरीर (२) तैनस शरीर माने (3) अर्भ शरीर उहार भेटले प्रधान (मुख्य) જે શરીર પ્રધાન હાય છે તેને ઔદારિક શરીર કહે છે. ઔદારિક શરીરમાં જે પ્રધાનતા કહી છે તે તી કર અને ગણુધરાનાં શરીરની અપેક્ષાએ કહી છે, કારણ કે તેમને ઔદારિક શરીર હાય છે. આ શરીર કરતા ભિન્ન એવુ જે અનુત્તર્ દેવોનું વૈકિયશરીર હોય છે, તે તેના કરતાં અનેક ગણું હીન હાય છે અથવા-ઉદાર શબ્દના અર્થ સાતિરેક પણ થાય છે ઔદારિક શરીરમાં જે સાતિકતા કહી છે તે તેના પ્રમાણની અપેક્ષાએ કહી છે કારણ કે સ્વયંભૂરમણુ સમુદ્રમાં રહેતા મહામત્સ્યના એક હજાર ચેાજન કરતાં પણ અધિક પ્રમાણ