Agam 14 Upang 03 Jivabhigam Sutra Part 01 Sthanakvasi

Author(s): Kanhaiyalal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 76

श्रीजीवाभिगमसूत्रे पर्याप्तिषु आहारपर्याप्तिः, प्रथम समय एव निष्पद्यते, एतदन्याः पर्याप्तयस्तु प्रत्येकमन्तर्मुहर्त्तकालेन निष्पन्नाः भवन्तीति । आहारपर्याप्तिः प्रथमसमये एव निष्पद्यते इति ज्ञापनाय प्रज्ञापनायामाहारपदे द्वितीयोदेशके इत्थं प्रतिपादितम् 'आहारपज्जत्तीए अपज्जत्तएणं भंते ! किं अहारए अणाहारए, गोयमा ! नो अणाहारए आहारए' इति, तत आहारपर्याप्त्या अपर्याप्तो विग्रहगतावेव उपपद्यते नतपमानक्षेत्रमागतोऽपि उपमानक्षेत्रे भागतस्य प्रथमसमये एव आहारकत्वात् तत एक सामयिकी आहारपर्याप्ति निवृत्तिरिति यदि पुनरुपपातक्षेत्रमागतोऽपि आहारपर्याप्त्या अपर्याप्त एव भवेत्तदा एवं सूत्रं पठेत् 'सिय आहारए सिय अणाहारए' यथा शरीरादिपर्याप्तिपु 'सिय आहारए सिय अणाहारए' इति ॥ पर्याप्ति, फिर भाषापर्याप्ति और इसके बाद मनः पर्याप्ति इस क्रम से ये पूर्ण होती है । इन पर्याप्तियों में से सर्वप्रथम प्रथम समय में ही आहारपर्याप्तिर्निष्पन्न होती है । इसके बाद शरोसदि पर्याप्तियों में से प्रत्येक पर्याप्ति एक २ अन्तर्मुहर्त में निष्पन्न होती है । आहारपर्याप्ति प्रथम समय में ही निष्पन्न होती है । इस बात को समझाने के लिये प्रज्ञापना के आहार पद मे द्वितीय उद्देशक में इस प्रकार से कहा गया है-"अहारपज्जत्तीए अपज्जत्तए णं भंते किं आहारए आणाहारए, गोयमा । णो अणाहारए आहारए" आहार पर्याप्ति से अपर्याप्ति हुआ जीव जव विग्रह गति में ही उत्पन्न होता है । तब तो वह अनाहारक ही होता है । और जब वह उपापात् क्षेत्र में आ जाता है तब उसके प्रथम समय में ही आहरकता रहती है इसलिये आहारपर्याप्ति की निर्वृत्ति एक समयकी होती है । यदि वह उपात क्षेत्र में आने पर भी आहारपर्याप्ति से अपर्याप्त ही होता है तब सूत्र या पाठ इस प्रकार से पढना चाहिये - "सिय आहारए सिय अणाहारए"। ત્યારબાદ શ્વાસેચ્છવાસ પર્યાપ્તિ, ત્યારબાદ ભાષા પર્યાપ્તિ અને ત્યારબાદ મન:પર્યાપ્તિ, આ કેમે તે પૂર્ણ થાય છે. આ પર્યાપ્તિઓર્માની સૌથી પહેલી પર્યાપ્તિનું-આહાર પતિનું નિષ્પાદન પ્રથમ સમયમાં જ થાય છે ત્યારબાદ શરીરાદિ પ્રત્યેક પર્યાપ્તિનું નિષ્પાદન એક એક અન્તર્મુહૂર્તમાં થાય છે આહારપર્યાપ્તિનું નિષ્પાદન પ્રથમ સમયમાં જ થાય છે, આ વાતને સમજાવવા માટે પ્રજ્ઞાપના સૂત્રના દ્વિતીય ઉદ્દેશકના આહારપદમાં આ પ્રમાણે ४ो छ-"आहारपज्जत्तीए अपज्जत्तपणं भंते किं आहारप अणाहारप, गोयमा ! णो अणाहारए आहारए" माडा२पर्याप्त नी मपेक्षा मर्याप्त हशावाणी न्यारे विडगतिमां જ ઉત્પન્ન થાય છે, ત્યારે તે તે અનાહારક જ હોય છે, અને જ્યારે તે ઉપપાત ક્ષેત્રમાં આવી જાય છે ત્યારે તેના પ્રથમ સમયમાં જ આહારકતા રહે છે, તેથી આહારપર્યાપ્તિની નિવૃત્તિ એક સમયની હોય છે. જે તે ઉપપાતક્ષેત્રમાં આવવા છતાં પણ આહારપર્યાતિની भक्षा मारत २७ जाय, तो सूत्रने 18 मा सरे qiuan on -"सिय आहारए सिय अणाहारप"