________________
આમ જાગૃતિ કે બોલાવે છે? દેહભાવ બોલાવે છે. આત્મભાનવાળા આવું કદી ન બેલે. ચેતનાવંતની વાણીમાં તે તેજનાં કિરણે ચમકતાં હોય, તાકાતના તણખા ઝરતા હેય !
રઘુવંશમાં કાલિદાસે લખ્યું છે. રઘુવંશનાં બાળકે એવાં હતાં જે
શૈશવે જખ્યત-વિધાન બાલ્યકાળમાં જ આત્મ-વિદ્યાનું સિંચન પામતાં હતાં. એ કઈ વિદ્યા? પેટ ભરવાની નહિ. પિસા ભેગા કરવાની નહિ. એ વિદ્યા તે કીડી-મંકડાને પણ આવડે છે. એ પણ ગળપણ મળે ત્યાં દેડી જાય. આમંત્રણની પણ રાહ ન જુએ ! અમે બેઠા હતા ત્યાં એક વાર કીડીઓ ઊભરાઈ. એક ભાઈએ તેની આસપાસ રાખ નાખી. એટલે થોડીવારમાં તે ચાલી ગઈ. રસવૃત્તિને પષવામાં તે કીડીઓ પણ પાવરધી છે. માણસની વિશિષ્ટતા પેટ ભરવાની વિદ્યામાં નથી. એની વિશિષ્ટતા અંધકારમાંથી પ્રકાશમાં લઈ જાય એ વિદ્યા પ્રાપ્ત કરવામાં છે. પ્રાચીનકાળમાં શિશુને નાનપણથી જ એવા વિચારોમાં ઉછેરવામાં આવતું જેથી એને આત્મા સદા જાગૃત રહેતેનિરાશાજનક કે નિર્માલ્ય વાતે એમની આગળ ઉચ્ચારવામાં આવતી જ નહિ. : રામચન્દ્રજી યૌવનને આંગણે રમતા હતા તે સમયે ચીનનું
ન્ય મિથિલા પર ચઢી આવ્યું. જનકે પિતાના મિત્ર દશરથ પાસે સહાયતા માંગી અને કહેવડાવ્યું “તમારા વીરપુત્ર રામ અને લક્ષમણને સૈન્ય સાથે અમારી વારે મેકલે.” દશરથ જરા થંભ્યા. મમતાને લીધે વિચારના વંટોળિયામાં એ અટવાઈ ગયા. એ જંગલી ને કદાવર માણસો સાથે આ બાળકે કેવી રીતે લડી શકશે ? છતાં એ બેલ્યા નહિ. મનમાં જ વિચારતા હતા, પણ રામ પિતાનો આશય સમજી ગયા. એમણે કહ્યું: “પિતાજી! શું
