Book Title: Yogkalpalata
Author(s): Girish Parmanand Kapadia
Publisher: Shrutbhuvan Sansodhan Kendra
Catalog link: https://jainqq.org/explore/009267/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ girIza kApaDiyA viracita yogakalpalatA (sAnuvAda) Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA kartA girIza paramAnaMda kApaDiyA 'kalpeza' anuvAda DaoN. mRgeMdranAthajI jhA (sAhityAcArya) zrutabhavana saMzodhana kendra Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ graMthanAma viSaya bhASA kartA anuvAda saMpAdaka prakAzaka AvRtti : yogakalpalatA : upadeza : saMskRta, hiMdI : girIza paramAnaMda kApaDiyA 'kalpeza' : zrI mRgeMdranAthajI jhA : muni vairAgyarati vijaya : zrutabhavana saMzodhana kendra, puNe : prathama, vi.saM.2071 (I.2015) : 12 + 132 patra pUnA ~: prAptisthAna :: zrutabhavana saMzodhana kendra 47-48, acala phArma, AgamamaMdira se Age, saccAi mAtA maMdira ke pAsa, kAtraja, puNe-411046 Mo. 7744005728 (9-00am to 5-00pm) www.shrutbhavan.org Email : shrutbhavan@gmail.com : zrutabhavana (ahamadAbAda zAkhA) C/o. umaMga zAha bI-424, tIrtharAja kaoNmpaleksa, vI. esa. haoNspiTala ke sAmane mAdalapura, ahamadAbAda. mo. 09825128486 ahamadAbAda Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya 'yogakalpalatA' pustaka zrIsaMgha ke karakamala meM prastuta karate hue hameM atIva harSa kA anubhava ho rahA hai| yadyapi yaha eka nUtana racanA hai phira bhI usake racayitA eka gRhastha zrAvaka hai yaha baDe gaurava kI bAta hai| purAne saMpAdana meM ye tIna kRtiyA~ alaga alaga pustikA meM mudrita huI thI yahAM para sabhI kRtiyA~ anuvAda ke sAtha prastuta hai| inakA anuvAda prAjJavarya zrI mRgeMdranAthajI jhA ne kiyA hai| ataH hama unake RNI hai| hama pUrva prakAzakoM ke prati bhI hamArI kRtajJatA abhivyakta karate haiN| saMpAdana meM zrutabhavana saMzodhana keMdra ke sabhI sahakarmiyoM kA pradAna hai| zrI vimalanAtha svAmI jaina zvetAMbara Tempala TrasTa, bibavevADI, puNe ne apanI jJAnanidhi se isa graMtha prakAzana kA lAbha liyA hai ataH hama unake prati bhI AbhArabhAva pradarzita karate haiN| zrutabhavana saMzodhana kendra, puNe kI samasta gatividhiyoM ke mukhya AdhAra staMbha mAMgaroLa (gujarAta) nivAsI zrI caMdrakalAbena suMdaralAla zeTha parivAra evaM bhAIzrI (InTaranezanala jaina phAunDezana, muMbaI) parivAra ke hama sadaiva RNI hai / - bharata zAha (mAnada adhyakSa) Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jinazAsana ke parama tejasvI adhinAyaka pUjyapAda AcAryadeva zrImad vijaya rAmacaMdrasUrIzvarajI ma.sA. ke ziSyaratna pUjya gaNivara zrI vairAgyarativijayajI ma.sA. kI preraNA se zrI vimalanAtha svAmI jaina zvetAMbara Tempala TrasTa, bibavevADI, puNe ke jJAnanidhi se isa pustaka ke prakAzana kA lAbha liyA gayA hai| ApakI zrutabhakti kI hArdika anumodanA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praveza isa saMkalana meM su.girIzabhAI kI tIna nUtana racanA prastuta hai| girIzabhAI bacapana se hI vaha bahuta medhAvI the| unake pitAjI paramAnaMdabhAI kApaDiyA saMskRta ke paMDita the| unhoMne girIza ko bacapana se hI saMskRta kA abhyAsa krvaayaa| isase girIzabhAI ATha sAla kI umra se saMskRta meM zloka banAne lge| bANa, harSa, kAlidAsa jaise kaviyoM ke prabhAva meM zRMgArika kRtiyA~ bnaate| caudahave sAla meM pU. paMnyAsajI mahArAja zrI bhadraMkara vijayajI gaNivara ke paricaya dvArA girIzabhAI ke jIvana kI dizA badala gii| adhyAtma kA rasa jAga utthaa| vyAvahArika zikSA meM unake pAsa tIna upAdhiyA~ thI, ve kaoNleja meM prophesara ke pada para niyukta he| kAMdIvalI se khAra jAte samaya sau tathA vApasa Ate samaya sau zlokoM kI racanA karate the| aise kacce sone jaise suMdara kSayopazama ko paMnyAsajI mahArAja kA jAdUbharA sparza huaa| samaya milate hI girIzabhAI paMnyAsajI mahArAja ke pAsa paha~ca jAte, paMnyAsajI mahArAja ne sonI kI taraha unake kSayopazama kA AbhUSaNa meM parivartana kiyaa| paMnyAsajI mahArAja ne eka virala AtmA ko adhyAtma kI dizA dekara unakI zakti sahI artha meM sanmArga para lgaaii| sarjaka dhUnI hote haiN| unako duniyA kA tathA duniyAdArI kA jJAna hotA hai lekina usake bAre meM jAgRti kama hotI hai| unheM ekAMta aura ciMtana bahuta acchA lagatA hai| bAte karanA pasaMda nahIM hotaa| isase unake saMbaMdha kama hote haiN| jo hote haiM ve bhI gahare nahIM hote| sAdhAraNa manuSya unako samajha nahIM skte| samajha sake to bhI use surakSita nahIM kara skte| AdhyAtmika bodha tathA bauddhika kSamatA ke sAtha vyAvahArika saMbaMdha surakSita rakhane kI kalA kA samanvaya virala vyakti hI kara sakatA hai| usake liye vizeSa prakArakA kSayopazama caahiye| adhyAtmazUnya vyakti ke bAhya saMbaMdha usake sva kA lAbha nahIM karate, to adhyAtmasaMpanna vyakti saMbaMdha ke kSetra meM jAtA hai to dUsare ko jo lAbha honA cAhie vaha nahIM hotaa| girIzabhAI Atmasanmukha Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ the| unakA darzanamohanIya karma aura jJAnAvaraNIya karma kA kSayopazama jitanA majabUta thA utanA cAritramohanIya kA nahIM thaa| anukUla yA pratikUla kAraNoM ke bIca DaTe rahane ke liye sakSama vIryabala caahiye| zraddhA aura Atmabodha, jJAna kI jyoti aura guru kI kRpA ke AdhAra para hI sthira hote haiN| girIzabhAI ke pAsa svAdhyAya kA Atmabala aura paMnyAsajI mahArAja kA kRpAbala thaa| isake atirikta unako kalyANakArI mitra mile| unake sAtha zAstroM kA rasa ghuTa ghuTakara anuprekSA ke amRta kI barasAta karate the| svAdhyAya ke samaya kaise ho? kaise nahIM?' aise upacAra kiye binA hI AtmA kI bAte zuru kara dete| ye bAte tIna-cAra yA pA~ca ghaMTe calatI thii| bIca meM khAne pine kI chuTTI nhiiN| sAmane koI sunatA hai yA nahIM usakI ciMtA nahIM thii| aMdara se nikalanevAlA bodha kA pravAha aTakane para ruka jaate| (ekabAra kisI mahArAja sAhaba kI upasthiti meM unako paMnyAsajI mahArAja kA guNAnuvAda karane jAne kA prasaMga aayaa| apane guru ke guNa gAne kI umaMga se unhoMne rAste meM hI paMnyAsajI mahArAja ke bAre meM sau zlokoM kI racanA kii| sabhA meM vaha bolane ke liye khaDe huye, nayA hI banAyA huA eka zloka bole aura mahArAja sAhaba ne unheM 'samaya nahIM hai' aisA kahakara nIce bitthaayaa| tabase unhoMne jAhirasabhA meM jAnA choDa diyaa|) ___apane sahaja kSayopazama ke AdhAra para unhoMne aneka navaracanAe~ kii| unakI hara eka racanA AtmakeMdrI aura bhAvapradhAna hai| sarala, sabala aura sahaja hai| isa lekha meM unakI anya tIna racanAoM kA avagAhana karate haiN| unake nAma haiAtmatattvasamIkSaNa, namaskArapadAvalI, aashaapremstuti| AtmatattvasamIkSaNa meM AtmA ke zuddha svarUpa kA vicAra kiyA gayA hai| hama sabhI anAdi kAla se isa saMsAra meM hai| hame apanA saMsArI svarUpa hI patA hai| vaha bhI eka bhava taka kaa| apanA sahI aura zuddha svarUpa hama nahIM jaante| vaisI jijJAsA bhI jAgRta nahIM hii| ataH apane mUla svarUpa kI kalpanA bhI hama nahIM kara skte| merI AtmA kaisI hai? maiM rAga-dveSa karatA hU~ taba merI AtmA para kyA bitatI hai? sukha milane para maiM khuza ho jAtA hU~ taba merI AtmA sacamuca khuza hotI hai kyA? aise vicAroM kI bhUmikA hamArI nahIM hai, kyoMki zarIra aura AtmA alaga hai Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yaha bAta hamAre choTe dimAga meM nahIM utrtii| apane astitva meM se saMsAra ko ghaTAyA jAe to apanA svarUpa kaisA hogA? aise majedAra vicAroM meM se AtmatattvasamIkSaNa kA janma huA hai| samIkSaNa arthAt samajhadArI se dekhnaa| yahA~ AtmA kI tarapha samajhadArI se dekhane kA prayAsa kiyA hai| hama mana ke isa pAra - buddhi ke pradeza meM jIte haiN| AtmA mana ke usa pAra - zraddhA ke pradeza meM hai| buddhi kA sAdhana vicAra yahA~ kama hotA hai| zraddhA ke pradeza kA sAdhana anubhava hai| adhyAtmapatha ke ekAkI yAtrI zrI AnaMdaghanajI ma. kahate haiManubhava tuM hI hetu hamAro anubhava prApta hone ke bAda hI dhyAna utpanna hotA hai| dhyAna ke dvArA hI zarIra aura AtmA bhinna hai yaha pratIti hotI hai| jaba koI vyakti apane ke zarIra se apanI AtmA ko alaga dekhatA hai taba vAstavika rIti se yoga (dhyAna)kA vidhi utpanna hotA hai|(45) mana vaza meM na ho to dehAtmabhedajJAna nahIM hotaa| mana meM rAga-dveSa uchalate ho to mana AtmA kA vicAra kaise karegA? rAga-dveSa ityAdi mana ke doSa kahe jAte haiN|(40) __ mana ko sAdhanA ke anukUla banAne ke liye use vairAgya se vAsita karanA hogaa| zarIra kA rAga (Asakti) aura viSayoM kI mamatA mana ko thoDe samaya ke liye bhI sthira nahIM rahane detii| isa jahara ko utArane kA maMtra hai-maiM (zarIra) nahIM aura koI merA(ghara-parivAra) nahIM, yaha mokSamaMtra kahA gayA hai|(26) isa maMtra ke dvArA moha para vijaya prApta kara sakate haiN| moha para vijaya yAnI jAnakArI (naoNleja)rUpa jJAna pratIti (riyalAijhezana)meM badalatA hai| isa avasthA meM saMsAra kA saccA svarUpa dikhatA hai aura mokSamArga kI pratIti hotI hai| mArga yAnI citta kA avakra prinnaam| rAga-dveSa maMda hone para aisA pariNAma utpanna hotA hai| taba sabhI ciMtAoM kA tyAga kara mana aMtarmukha bana jAtA hai aura viSayoM para prema na rahane para tattva kA prakAza prApta hotA hai|(35) isa jJAna kI sahAya se jo vairAgya utpanna hotA hai vaha jJAnagarbhita hotA hai, jJAnagarbhita vairAgya hI tyAga kI zakti aura mokSa kI icchA kA janmadAtA hai| AtmajJAna Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ se jJAnagarbhita vairAgya prApta hotA hai| jJAnagarbhita vairAgya prApta hone para viSayoM kA tyAga karake mana mukti kI icchA karatA hai|(2) ___ AtmA kA jJAna huA hai aise mana kI vizeSatA kyA? jise AtmA kA jJAna huA hai vaha vyakti kSudra vicAra kabhI bhI nahIM karatA, citta kI kSudratA kA tyAga karatA hai|(7) kSudra vicAra yAnI halake aura nakAmI vicaar| AtmA sivAya ke sabhI vicAra hI hai nA? sAtvika vicAra ajaba bala dete haiN| satata, sthiratApUrvaka aura sanmAnapUrvaka sAtvika vicAra karate rahane se saMsAra kA AkarSaNa kama hotA hai| dhIre-dhIre saMsAra ko bhUlAne kI prakriyA zuru hotI hai| viSaya-kaSAya kama hote jAte hai| mana khilane lagatA hai| isa taraha vizuddha huA mana AtmA taka le jAtA hai| krama se abhyAsa dvArA AtmaniSTha yogI ke bAhya bhAva ke saMbaMdhI smaraNa kama hotA jAtA hai| usakA mana zUnya banatA hai|(43) (mana kI) ciMtA aura (zarIra kI) ceSTA kA tyAga karane se anAyAsa khuda ke svarUpa meM le jAtA hai| usase zubha-azubha karmoM kA kSaya hotA hai| namaskAra padAvalI nAma kI kRti meM ATha racanAoM kA samAveza hotA hai| namaskArastuti, namaskArastava, namaskAranirUpaNa, namaskAranuti, namaskArakIrtana. namaskAraphala, namaskAravivecana aura nmskaarsmRti| pratyeka racanA meM pacAsapacAsa zloka hai| isa prakAra kula cArasau zlokoM meM zrI navakAra mahAmaMtra kA mahimAgAna yahA~ huA hai| paMnyAsajI mahArAja kA navakAraprema sarvavidita hai| namaskAra padAvalI meM usakA surekha pratibiMba jhalakatA hai| madhyakAla meM aihika prabhAvavAle maMtrataMtra kA bahuta pracalana huaa| mokSa denevAle navakAra kA upayoga aihika phala ke liye hone lgaa| navakAramaMtra ke tAMtrika prayoga bhI hone lge| usake adhyAtmika zakti kA vismaraNa hone lgaa| isakA asara uttarakAla para pddaa| navakAra kI aihika mahimA hI bahuta gAyI gyii| isa sthiti meM navakAra AtmA aura mokSa ke liye hai yaha bAta prabhAvapUrvaka prastuta karanevAlI kRtiyA~ bahuta kama milatI hai| usameM namaskAra padAvalI ko sthAna de sakate hai| namaskAra padAvalI meM navakAra kA AdhyAtmika camatkAra hI pradhAnatA se prastuta kiyA hai| Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ isa saMsAra meM hara eka prakArakA aizvarya milatA hai| navakAra se nirvANa milatA hai|(1-2) hRdaya meM vairAgya dhAraNa kara, paudralika sukha ko choDakara bhAva se navakAra kA jApa karane se mokSa milatA hai|(2-31) navakAra gurumukha se lene para hI phaladAyI banatA hai| gurumukha se liyA huA navakAra savIrya hotA hai|(1-46,2-2,4-3,8-2) ___ navakAra se durdhyAna kA nAza hotA hai, mana nizcala banatA hai, jJAnayoga siddha hotA hai|(3-5, 13, 23) navakAra ke dvArA AtmasAdhanA ke mArgapara Age kisa taraha se baDhanA, usakA jJAna apane Apa hotA hai| usake liye citta zuddha honA caahie|(5-3) namaskArastuti meM navakAra kI sAmAnya aura vizeSa mahimA hai| navakArastava meM navakAra kA smaraNa karane kI preraNA hai| taMtrazAstra aura haThayoga kI dRSTi se navakAra kA dhyAna karane kI AsAna rIti isameM darzAI hai| namaskAranirUpaNa meM navakAra se kyA kyA ho sakatA hai vaha dikhAyA hai| namaskAranuti meM navakAra ke guNoM kA varNana karake namaskAra karane meM AyA hai| navakAra meM guru ke AtmA kA aMza hotA hai|(24) AtmasAdhanA ke kSetra meM Avazyaka pAtratA kA vikAsa karane meM navakAra kisa taraha sahAyabhUta hotA hai, usakA varNana namaskArakIrtana meM hai| svarga vagaire kI icchA choDakara navakAra kA dhyAna karane se pApoM se mukti milatI hai|(32) namaskAraphala meM svAbhAvika rIti se hI navakAra ke bAhya aura AMtarika phala kA varNana hai| AtmA kA vicAra, Atmatattva kA bodha, AtmAnubhava kI prApti, AtmA kA sphuraNa navakAra kA phala hai|(10,17,20,32) navakAra jIvana meM Anepara Atmika parivartana kA anubhava hotA hai| usakA varNana namaskAravivecana meM hai| namaskArasmRti meM navakAra ke upalakSa meM use sAkAra Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpa dekara stuti kI hai| navakAra kA jJAnAtmaka, yogAtmaka aura bhAvAtmaka nirUpaNa ekasAtha namaskArapadAvalI meM dekhane milatA hai| ___AzApremastuti taMtradRSTi se kuMDalinI zakti kI mahimA gAnevAlI stuti hai, aisA kartA kA kahanA hai| girIzabhAI ke anya kRtiyoM kI tulanA meM yaha kRti alaga pratIta hotI hai| taMtra meM kuMDalinI ko strI kI upamA dekara usakI mahimA gAI hai| isameM sarAga aura kabhI to azlIlaprAyaH varNana hotA hai| yaha jaina sAdhanAprakriyA ke anukUla nahI hai| yogaprakriyA ke saMdarbha meM haThayoga kI tulanA meM rAjayoga sAmAnya sAdhakoM ko bahuta anukUla lagatA hai| yogAyoga se girIzabhAI ke patnI kA nAma bhI AzA thaa| ataH bhrama hone kI saMbhAvanA jyAdA hai| isa kRti kA nAma 'yogakalpalatA' hamane rakhA hai, kyoMki yaha saMkalana girIzabhAI kI tIna kRtiyoM ke triveNI saMgamarUpa hai aura mukti saMgamarUpa amRtaphala pradAna karanevAlI kalpavallI samAna hai| yogAcAryoM ne mokSa ke sambandha ko hI yoga kahA hai| Antarika kliSTa cittavRttiyoM ko pavitra karanevAle zubha vicAra girIzabhAI kI kRtiyoM meM pada-pada meM dRSTigocara hote haiN| ataH yaha nAma sArthaka pratIta hotA hai| (vaise kartA ke upanAma kA aMza bhI isameM samAhita hai|) aisI uttama AdhyAtmika racanA vartamAna kAla meM ho rahI hai aura usakA AsvAda lenevAlA varga bhI hai yaha jainazAsana ke liye gauravapUrNa bAta hai| - vairAgyarativijaya Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrama viSaya namaskArastutiH namaskArastavaH namaskAranirUpaNam namaskAranutiH namaskArakIrtanam namaskAraphalam namaskAravivecanam namaskArasmRtiH namaskArASTakam AtmatattvasamIkSaNam AzApremastutiH pariziSTa-1 AtmatattvasamIkSaNam gujarAtI anuvAda pariziSTa-2 AtmatattvasamIkSaNam aMgrejI anuvAda pariziSTa-3 AzApremastutiH aMgrejI anuvAda 120 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskArapadAvalI ||smrpnnm|| namaskAramayaM yeSAM jIvanaM pAvanaM prm| natvA samarpyate tebhyo nmskaarpdaavlii|| jinakA pAvana jIvana namaskAra mahAmaMtramaya thA, usa mahApuruSa ko namaskAra karake yaha namaskAra padAvalI samarpita karatA huuN| Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||nmskaarstutiH|| natvA vIraM guruM bhaktyA jananI janakaM tthaa| racyate svAtmabodhAya nmskaarstutirmyaa||1|| bhagavAn mahAvIra ko guru ko evaM mAtA pitA ko bhaktipUrvaka namaskAra karake apanI AtmA ke bodha hetu namaskArastuti kI racanA karatA huuN||1|| saMsAre prApyate sarvamaizvaryaM vipulaM punH| prApyate yena nirvANaM namaskAro na praapyte||2|| ___ isa saMsAra meM sabhI prakAra ke aizvarya vipula pramANa meM milate haiM kintu mokSa ko denevAlA eka namaskAra mantra nahIM milatA hai||2|| zAzvatI racanA yasya srvkrmaaphaarinnii| mahAmantraH sa evaiko nmskaaro'tidurlbhH||3|| jisakI racanA zAzvatI hai, jo sabhI karmoM ko kSaya karanevAlA hai aisA ekahI mahAmantra namaskAra hai jo atidurlabha hai||3|| bhavAntarakRtAsaGkhyapuNyairbhavyaistu lbhyte| cintAmaNiracintyo'yaM namaskAro hi vstutH||4|| vastutaH dUsare bhava meM kiye hue asaMkhya puNya se yaha acintya cintAmaNi ke samAna namaskAra mantra bhavyoM ko hI milatA hai||4|| tapaHsiddhimahaM manye bhavyAnAM punnyshaalinaam| yayaiva prApyate bhaavaannmskaaro'ymdbhutH||5|| jinhoMne tapa karake siddhi prApta kI hai aise hI puNyazAlI bhavya ko yaha adbhuta mahAmantra prApta hotA hai||5|| Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinAgameSu sarveSu vyApako'yaM sanAtanaH / dhyeyatamo hi samprokto namaskAro bahuzrutaiH / / 6 / / sabhI jinAgamoM meM yaha sanAtana namaskAra mantra vyApta hai tathA zAstrajJoM ne ise dhyeyatama (dhyeya mantroM meM sarvotkRSTa ) kahA hai / / 6 / / eko hi subhaTo loke kAmakrodhavidArakaH / mokSalakSmIjaye zakto namaskAro nirIkSyate // 7 // yogakalpalatA isa loka meM kAmakrodha rUpa zatruoM ko nAza karanevAlA tathA mokSalakSmI ko jItane meM samartha eka hI yoddhA (subhaTa) namaskAra mahAmantra dekhA jAtA haiN||7|| devagurupadaiH samyag rAgadveSavinAzanAt / pradatte samatAdharmaM namaskAro vizeSataH / / 8 / / devaguru kI kRpA se tathA rAgadveSa kA samUla nAza hone se yaha mantra vizeSataH samatA pradAna karatA hai / / 8 / / ratnatrayAtmako jJeyo mantrastattvatrayAtmakaH / trisandhyaM sevanIyazca namaskAro'tipremataH / / 9 / / isa mantra ko ratnatraya ( samyag jJAna - darzana - cAritra) kA ekAkAra rUpa tathA tattvatraya (deva, guru, dharma) svarUpa jAnanA caahie| yaha namaskAra mantra prema se (zuddhabhAva se) tInoM sandhyA (prAtaH, divA, sAyaMkAla) meM upAsanA karane yogya hai / / 9 // jinabodhipradAnena datte muktizriyaM kSaNAt / muktakaro nisargeNa namaskAro na niSphalaH / / / 10 / / yaha namaskAra mahAmantra svabhAva se hI mukta karanevAlA hotA hai| isakI upAsanA kabhI niSphala nahIM hotI; jinavacana ke anusAra samyaktva AjAne se turaMta hI mokSazrI ko denevAlA mahAmantra hai / / 10 / / zaraNyairmaGgalaizcaiva padairlokottamaistathA / advitIyastu loke'sminnamaskAro vyvsthitH||11|| zaraNAgata kI rakSA karane se, maGgala karane se tathA loka meM uttamasthAna hone se yaha namaskAra mahAmantra isa loka meM advitIya hai / / 11 / / Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskArastutiH paJcabIjamayo mantraH pnyctttvsmnvitH| paJcabANavinAzAya namaskAro'tra sUcitaH / / 12 / / paJca tattvoM (pRthvI, jala, agni, vAyu, AkAza ) kA samanvaya tathA pA~ca bIja (hrA~ hrI~ hU~ hrauM hraH) vAlA yaha namaskAra mantra kAma ko nAza karatA hai / / 12 / / paJcavarNamayo mantraH padme tvssttdlaatmke| dhyAyate karmanAzAya namaskAro budhaiH sadA / / 13 / / yaha mantra pA~ca varNavAlA hai paMDita loka apane karmoM ke kSaya ke lie ise aSTadala kamala para dhyAna karate haiM / / 13 / / aSTasiddhiprado hyeSa cASTakarmavinAzakaH / sampadaSTakasaMyukto namaskAro nirUpitaH / / 14 / / ATha prakAra kI siddhiyoM ko denevAlA ATha prakAra ke karmoM kA kSaya karanevAlA ATha prakAra kI sampattiyoM se yukta namaskAra mantra ko kahA gayA hai||14|| navapadAtmako jJeyastathA navarasAtmakaH / grahAnvito vinirdiSTo namaskAro nidhipradaH / / 15 / / 3 isa ko nau padavAlA, nau rasavAlA tathA nau grahoM se yukta jAnanA cAhie (arthAt sampUrNa carAcara jagat ) isa namaskAra mantra ko navoM nidhi kA pradAtA kahA gayA hai / / 15 / / bindUnAM navake cittaM svayameva vilIyate / atisUkSmo yadA mantro namaskAro bhavettadA / / 16 / / dhyAna kI sthiti meM jaba namaskAra mantra ati sUkSma ho jAtA hai taba yaha citta meM svayaM hI lIna ho jAtA hai / / 16 / / naiSa sAdhAraNo mantraH sarvamantraziromaNiH / niSpratimaprabhAvo'yaM namaskAro vilokyate / / 17 / / yaha koI sAdhAraNa mantra nahIM hai| yaha mantroM kA rAjA hai| isa namaskAra kA advitIya prabhAva dekhA jAtA hai||17|| Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA kathAnakeSu samproktaM pUrvAcAryaiH punaH punH| "bhuktimuktiprado hyeSa namaskAro na saMzayaH" / / 18 / / pUrvAcAryoM ke dvArA bAra-bAra kathAnakoM meM doharAyA gayA haiM ki yaha namaskAra mantra nissandeha bhoga aura mukti denevAlA hai||18|| sarvAbhipretasiddhyarthaM darzito hi gunnaadhipaiH| kando'yaM sarvadharmANAM namaskAro'stu me shriye||19|| tIrthaMkaroM ne jise sabhI dharmoM kA mUla tathA sabhI manovAJchita siddhi karanevAlA kahA hai vaha namaskAra mere kalyANa ke lie ho||19||| sarvavandyo bhaveddhyAtA mntrraajprbhaavtH| tasmAdbhavyaiH sadA dhyeyo namaskAro muhurmuhuH||20|| mantrarAja ke prabhAva se dhyAna karane vAle sabhI ke vanya hote haiM, ataH bhavyoM ko bAra-bAra namaskAra mantra kA dhyAna karanA caahie||20|| devendravibhavo loke ckritvmaanussnggikm| acintyaM hi phalaM datte namaskAro nissevitH||21|| isa loka meM sevA karane se indra ke samAna vibhava evaM AnusaMgika rUpa meM cakravarti pada aise acintya pada namaskAra mantra detA hai||21|| sevito'yaM dadAtyeva padaM lokottaraM dhruvm| tasmAdeva hRdi dhyeyo namaskAro divaanishm||22|| isakI sevA karane se yaha nizcita hI lokottara pada (mokSa) detA hai| isalie rAtadina namaskAra mantra kA hRdaya meM dhyAna karanA caahie||22|| yasmAdadhyAtmavidyAnAM sarvAsAmudgamo mtH| bhavyaistu sevanIyaH sa namaskAro mudA sdaa||23|| jisase (jisake sevanase) sabhI adhyAtma vidyAoM kI utpatti huI hai, bhavyoM ko satata prasannatA pUrvaka usa mahAmantra kA sevana karanA caahie||23|| Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskArastutiH sarveSAM yogamArgANAM mUlaM yasmin smaahitm| mokSopAyaH sa vijJeyo namaskAro'tulaH sdaa||24|| sabhI yogamArgoM kA mUla jisameM samAhita hai, usa advitIya namaskAra mantra ko sadA mokSa kA upAya (mokSadAyaka) samajhanA caahie||24|| __dhyAnaM tu dRzyate yasmin pinnddsthaadicturvidhm| sa eko hi mahAmantro namaskAro nnuuttmH||25|| cAroM prakAra ke piNDastha dhyAna se (zveta kiraNa yukta kevalI tulya AtmasvarUpa, teja sphurita arhat svarUpa, nAbhi vagairaha meM tIna loka ke svarUpa kA dhyAna, zarIrasthita Atma svarUpa kA dhyAna) piNDastha, padastha, rUpastha rUpAtIta jisameM dekhe jAte haiM vaha eka hI uttama mahAmantra namaskAra hai||25||| yogaH sarvottamo hyeSa saadhkairuttmottmaiH| sarvasaGgaparityAgAnnamaskAro hi sevyte||26|| yaha sarvottama yoga hai uttama sAdhaka ke sarvaparityAga (vairAgyabhAva) se namaskAra mantra kI sevA karate hai||26|| mokSAGgaM paramaM proktaM ytsrvjnyairjineshvraiH| tatsamatvaM kSaNAdeva namaskAro dadAti vai||27|| sarvajJa jinezvaroM ne ise utkRSTa mokSa kA aGga kahA hai| namaskAra kSaNabhara meM hI samatA bhAva detA hai||27 yogIndrahRdaye garjannAdo nitymnaahtH| sevyate satataM loke namaskAro mumukssubhiH||28|| loka meM yogiyoM ke hRdaya meM abAdhita rUpa se garjana karatA huA yaha nAda namaskAra mantra hai jo loka meM mumukSuoM ke dvArA sadA upAsita haiN||28|| zithilA yasya nAdena karmabandhA bhavanti vai| vidadhAtu sa mantro me namaskAro hi vaanychitm||29|| jisake nAda se karmabandha zithila hote haiM vaha namaskAra mahAmantra merI abhilASA pUrI kre||29|| Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSaikabaddhalakSyaistu sadA svapne'pi sAdhakaiH / tadgatamAnasenAyaM namaskAro hi japyate / / 30 / / jisa sAdhaka kA ekamAtra lakSya mokSa hai unake dvArA svapna meM bhI mana se namaskAra mantra japA jAtA hai / / 30 / / nirdhArya hRdi vairAgyaM tyaktvA paugalikaM sukhm| bhavyaistu japyate bhAvAnnamaskAro vimuktaye / / 31 / / yogakalpalatA zArIrika sukhoM ko choDakara hRdaya meM vairAgya ko dRDha karake bhavya mukti (mokSa) ke lie bhAva se namaskAra kA japa karate haiM / / 31 / / tasya mokSo bhavennaiva tapovratajapAdibhiH / sarvathA hRdaye yasya namaskAro na vidyate / / 32 // tapa-japa-vrata Adi se kabhI bhI usakA mokSa nahIM hotA jisake hRdaya meM namaskAra nahIM hai| arthAt jo namaskAra kA dhyAna nahIM karatA hai, usakA mokSa nahIM hotA hai / / 32 / / ante pUrvadharaiH sarvaiH sarvamanyadvihAya vai| kRtvA prANasamo mantro namaskAro vicintyte||33|| anya sabhI japa-tapa ko choDakara anta samaya meM pUrvadhara namaskAra mantra ko prANasama mAnakara dhyAna karate haiM / / 33 / / hRdayAhlAdako loke yogIndrANAM prtikssnnm| pAtu mAM mantrarAjaH sa namaskAro bhavArNavAt / / 34 / / loka meM yogIndro ke hRdaya ko satata AhlAda denevAlA jo mantrarAja hai vaha namaskAra mahAmaMtra bhavasAgara se merI rakSA kareM / / 34 / / upadravA vinazyanti tadA sarve'pi dUrataH / karAvartairyadA mantro namaskAro vibhAvyate / / 35 / / yadi hAtha ke AvartoM dvArA vizeSabhAva se namaskAra kiye jAya to sabhI upasargoM (upadravoM) kA dUra se hI zamana ho jAtA hai / / 35 / / Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskArastutiH vighnAnAM pratiSedhAya gIyamAno mumukssubhiH| nayatyeva drutaM sarvAnnamaskAro'calaM pdm||36|| vighnoM ko rokane ke liye mumukSuoM ke dvArA stuti karane se zIghra hI yaha namaskAra mahAmantra acalapada (mokSa) detA hai||36|| mokSamArge tu yogiindrairmhaadhvaantopshaantye| avidyAtimirArko'yaM nmskaaro'vlmbyte||37|| yogI loga mokSamArga meM ajJAnatArUpa andhakAra ko dUra karane ke lie avidyArUpa andhakAra ko dUra karane meM sUrya ke samAna isa namaskAra mahAmantra kA avalamba (sahArA) lete haiN||37|| parISahopasargeSu manaHsthairyaM dadAti yH| sarvabhItiharo dhyeyo namaskAro vickssnnaiH||38|| pariSaha yA upasarga Ane para jo mana ko calAyamAna nahIM hone detA tathA jo sabhI prakAra ke bhaya ko dUra karanevAlA hai aisA namaskAra mantra kA dhyAna vidvAnoM ko karanA caahie||38|| mokSamArge pravRttAnAM srvvighnnivaarkH| saprabhAvo hi mantro'yaM namaskAro vilkssnnH||39|| mokSamArga meM pravRtta sAdhaka kI sabhI bAdhAoM ko dUra karanevAlA yaha prabhAvazAlI mantra; ye namaskAra (vAstava meM) vilakSaNa hai||39||| ArtaraudravinAzAya dhrmshuklsusidhdye| dhAryate hRdaye bhavyairnamaskAro nirntrm||40|| ArtadhyAna tathA raudra dhyAna ke nAza tathA dharmadhyAna-zukladhyAna kI siddhi ke lie bhavya loga nirantara isa namaskAra ko hRdaya meM rakhate haiM; aharniza usakA dhyAna karate haiN||4|| jinazAsanasAro'yaM bhvyjiivairupaasyte| vibhUtaye'pavargasya namaskAro ythaavidhi||41|| Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA yaha namaskAra mantra jinazAsana kA sAra hai| bhavyajIva mokSarUpI vibhUti prApti ke lie vidhipUrvaka isakI upAsanA karate haiN||41|| cintito manasA nUnamamoghaH kiM na saadhyet| tasmAdeva sadA dhyeyo namaskAro vibhaavitH||42|| mana se cintita loga cintAmiTAne meM saphala astrarUpa namaskAra kI sAdhanA kyoM na kareM? ataeva vizeSabhAva se yaha namaskAra mantra kA dhyAna karanA caahie||42|| brahmajyotirmayo mantraH srvtejomystthaa| vizrutastriSu lokeSu namaskAro hi srvdaa||43|| hara samaya yaha namaskAra mahAmantra zAzvata jyotivAlA hai jisameM tInoM loka meM prakhyAta sabhI teja haiN||43|| sarvaduHkhaharo mantraH sarvasaukhyaprado dhruvm| vAcako vandanIyAnAM namaskAro hi taarkH||44|| nizcita hI yaha mantra sabhI duHkhoM ko dUra karake sabhI sukhoM ko denevAlA hai| vandanIyoM kA vAcaka hai yahI namaskAra mantra tAraNa karanevAlA hai||44|| sarvaguNAkaro jJeyaH sarvadevaiH susevitH| svAtmabodhaprado hyeSa namaskAro'stu siddhye||5|| sabhI devoM dvArA sevita, sabhI guNoM kI khAna sabhI ko jJeya evaM AtmajJAna karAnevAlA yaha namaskAra siddhi ke lie ho||45|| sevanIyaH savIryo hi mnHpraannaatmyogtH| labdhvA'yaM vidhinA mantro namaskAro gurormukhaat||46|| gurumukha se vidhipUrvaka mantra grahaNa karake (dIkSA lekara) mana aura AtmA ko eka karake (vicAra mukta hokara) mokSa kA mUla kAraNa namaskAra mantra kA sevana karanA caahie||46|| dhyAnAdAtmaprakAzaM yaH zivazriyaM ca ycchti| yogibhiH sa sadA svAnte namaskAro nissevyte||47|| Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskArastutiH dhyAna karane se Atma prakAza aura mokSa detA hai aise namaskAra mantra ko yogIloga sadA apane antaHkaraNa meM rakhate haiM; arthAt satata dhyAna karate haiM / / 47 / / samartho vajravatsadyaH sarvakarmAdribhedane / zaraNyaH khalu sarveSAM namaskAro hi pAtu mAm / / 48 / / 9 parvata ke samAna kaThora karmoM ko vajra ke samAna sadyaH bhedana karane vAle, sabhI ko zaraNa denevAlA namaskAra merI rakSA kareM // 48 // jIvitaM saphalaM nUnaM loke teSAM mhaatmnaam| yeSAM vizvopakArAya namaskAro hRdi sthitaH / / 49 / / loka meM una mahApuruSoM kA jIvana nizcita hI saphala hai jinhoMne lokopakAra ke lie namaskAra ko hRdaya meM dhAraNa kiyA hai / / 49 / / gurorbhadraGkarAkhyasya pannyAsapadadhAriNaH / prasAdAdracitA hyeSA nmskaarstutirmyaa||50|| mere guru paMnyAsa zrI bhadrakaravijaya jI haiM jinakI kRpA se mere dvArA yaha namaskAra stuti racI gayI / / 50 / / Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||nmskaarstvH|| natvA vIraM guruM bhaktyA jananI janakaM tthaa| namaskArastavaM kurve mhaamnggldaaykm||1|| bhaktipUrvaka bhagavAn mahAvIra ko, guru ko, evaM mAtA pitA ko namaskAra karake mahAmaGgala denevAle namaskArastava kI racanA karatA huuN||1|| saMsAre duHkhapUrNe'smin sukhaM praaptumkRtrimm| gurubhaktyA samAsAdya namaskAraM sadA smr||2|| isa duHkha se bhare hue saMsAra meM zAzvata aura svAbhAvika sukha prApta karane ke lie guru kI bhakti karake namaskAra mantra prApta karake usakA sadA smaraNa kreN||2|| anAdinidhanaM mantraM srvklyaannkaarkm| sukhe duHkhe divA rAtrau namaskAraM sadA smr||3|| yaha mantra ajanmA aura amara hai, yaha sabhI kA kalyANa karanevAlA hai ataH sukha duHkha sabhI avasthAoM meM isakA rAta-dina sadA smaraNa kreN||3|| sarvadevamayaM mantraM sarvadhyAnamayaM tthaa| sarvajJAnamayaM caiva namaskAraM sadA smr||4|| isa mana meM sabhI devatAoM kA vAsa hai yaha mantra sabhI dhyAna evaM sarvajJAna rUpa hai ataH namaskAra kA smaraNa kro||4|| sarvazaktimayaM mantraM devdevairdhisstthitm| sarvatattvamayaM zIghraM namaskAraM sadA smr||5|| devoM ke deva (jinezvara) dvArA niyaMtrita sarvazaktimaya sabhI tattvoM se bhare hue isa namaskAra mahAmantra kA zIghra hI smaraNa kr||5|| Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskArastavaH 11 sarvabhAvamayaM bhavyaM mantraM srvrsaatmkm| sarvaguNAspadaM mantraM namaskAraM sadA smr||6|| sabhI bhAvoM se yukta, sabhI rasoM se nirmita sabhI guNoM kA ekamAtra sthAna yaha mantra bhavya (sundara) hai, ataH isa namaskAra mantra kA sadA smaraNa kr||6|| sarvapuNyakaraM mantraM sarvapApaharaM tthaa| mahAprabhAvasaMyuktaM namaskAraM sadA smr||7|| sabhI pApoM ko nAza karanevAlA, sabhI puNyoM ko karanevAlA (baDhAne) vAlA mahAprabhAva se yukta satata isa namaskAra mantra ko smaraNa kr||7|| tantrasAraM mahAmantraM sarvakarmakaraM tthaa| sarvasiddhipradaM loke namaskAraM sadA smr||8|| yaha mahAmantra sabhI zAstroM kA sAra hai sabhI (zubha) karmoM kA kAraka hai, loka meM sabhI prakAra kI siddhiyoM ko denevAlA hai ataH tuma isa namaskAra mantra kA smaraNa kro||8|| sarvAbhISTapradaM mantraM srvaabhyudysaadhkm| mahAprabhAvakaM bhAvAnnamaskAraM sadA smr||9|| manovAJchita phala denevAlA, sabhI abhyudayoM kA sAdhaka yaha atyanta prabhAvazAlI mantra hai ataH bhAva se sadA namaskAra kA smaraNa kr||9|| pUrvasArayutaM mantraM bhASitaM shriijinaishvraiH| vizrutaM triSu lokeSu namaskAraM sadA smr||10|| zrI jinezvara ke dvArA kahA gayA yaha mantra (caudaha) pUrva kA sAra hai| yaha tInoM lokoM meM vikhyAta hai isalie namaskAra kA smaraNa kr||10|| mAhAtmyaM khalu vijJAya pUrvAcAryaiH prdrshitm| dRDhabhAvairmahAbhaktyA namaskAraM sadA smr||11|| pUrvAcAryoM ke dvArA kahe gaye isakI mahimA ko jAnakara dRDhabhAva se atyanta zraddhApUrvaka namaskAra kA smaraNa kr||11|| Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA mokSaikasAdhanatvAttu hRdi saMsthApya bhaavtH| sarvakarmavinAzAya namaskAraM sadA smr||12|| mokSa kA ekamAtra sAdhana hone se ise bhAva se hRdaya meM sthApita karake sabhI karmoM ke kSaya ke lie sadA namaskAra kA dhyAna kr||12|| dhyAnatantraM mahAmantramarthataH kathitaM jinaiH| nidhAnaM sarvavidyAnAM namaskAraM sadA smr||13|| jinezvaroM ne artha se mahAmantra ko dhyAna kA tantrazAstra evaM sabhI vidyAoM kA bhaMDAra kahA hai ataH sadA namaskAra kA dhyAna kr||13|| brahmatattvAvabodhAya cedicchA tava vstutH| tyaktvA tvamanyamantrA~stu namaskAraM sadA smr||14|| vAstavika rUpa meM terI brahmatattva ko jAnane kI icchA hai, to zIghra hI anya sabhI mantroM ko choDakara namaskAra kA dhyAna kr||14|| cittazuddhikaraM mantraM jinbhaavprdaaykm| guhyAdruhyataraM mantraM namaskAraM sadA smr||15|| citta ko zuddha karanevAlA evaM jinazAsana meM prema karanevAlA yaha gupta se bhI gopanIya mantra namaskAra kA sadA dhyAna kr||15|| samatAlakSaNaM mantraM raagdvessprnnaashkm| sUkSmArAdhanarUpaM taM namaskAraM sadA smr||16|| rAgadveSa ko miTAnevAlA samatA guNa se yukta sUkSma ArAdhanarUpa usa namaskAra mantra kA dhyAna kr||16|| sampradAyeSu sarveSu mAnyaM srvvickssnnaiH| antaryAgasamAyuktaM namaskAraM sadA smr||17|| sabhI buddhimAnoM ke dvArA sabhI sampradAyoM meM yaha mAnya hai vidvAnoM ne ise antaryAga (mAnasika yajJa-dhyAna Adi kriyA) kA kAraNa kahA hai ataH tU sadA namaskAra kA dhyAna kr||17|| Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskArastavaH 13 sAdhanAkramasaMyuktaM prmesstthigunnaakrm| advitIyamataryaM ca namaskAraM sadA smr||18|| parameSThI (paramAtmA) ke guNoM kI khAna anuSThAna karaneyogya nissandeha yaha advitIya mantra hai; aise namaskAra mantra kA dhyAna kr||18|| mahimno varNanaM yasya gaNAdhipairna shkyte| acintyazaktisaMyuktaM namaskAraM sadA smr||19|| jisakI mahimA kA varNana gaNAdhipa (gaNadhara) bhI nahIM kara sakate aise akalpya zakti se sampanna namaskAra kA dhyAna kr||19|| niyamAdbhavyajIvAnAM mokssvighnvinaashkm| satvaraM sarvabhAvena namaskAraM sadA smr||20|| niyama se dhyAna karane se bhavya jIvoM ko mokSaprApti meM AnevAle vighnoM ko yaha zIghra hI nAza karatA hai ataH sarvabhAva (samarpaNabhAva) se nirantara namaskAra kA dhyAna kr||20|| jJAnakriyAdvayopetaM nirjraasNvraatmkm| tattvabodhakaraM kSipraM namaskAraM sadA smr||21|| yaha jJAna aura kriyA se yukta hai, nirjarA aura saMvararUpa hai zIghra hI tattvabodha karAnevAlA hai ataH sadA namaskAra kA dhyAna kr||21|| svAtmabodhapradaM shiighrmhngkaarnirodhkm| mamatAnAzakaM mantraM namaskAraM sadA smr||22|| zIghra hI AtmajJAna karAnevAlA ahaMkAra ko rokakara mamatA ko nAza karanevAlA yaha mantra hai ataH sadA namaskAra kA dhyAna kr||22|| AdhAraM sarvalokAnAM vAcakaM prmesstthinaam| aSTasiddhipradaM mantraM namaskAraM sadA smr||23|| sabhI lokoM kA AdhAra, parameSThiyoM kA paricAyaka (bodhaka) tathA aSTasiddhi denevAlA namaskAra kA sadA smaraNa kr||23|| Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 yogakalpalatA prruupaanusndhaanaatprmaannddaaykm| sArAtsArataraM mantraM namaskAraM sadA smr||24|| pararUpa ke anusandhAna se paramAnanda ko denevAlA anya sAra se sAratara (zreSThatara) isa namaskAra mantra kA sadA smaraNa kr||24|| mokSamArge pravRttAnAM bhaavmngglmuttmm| parISahopasargeSu namaskAraM sadA smr||25|| pariSaha aura upasargoM ke samaya meM, mokSamArga kI ora baDhanevAloM (mumukSuoM) kI rUci baDhAne ke liye uttama bhAvamaMgalarUpa namaskAra mantra kA dhyAna kr||25|| asaGkhyayogamArgANAM sArabhUtaM snaatnm| sarvanayAtmakaM mantraM namaskAraM sadA smr||26|| yogamArga asaMkhya haiM usameM yaha mantra sanAtana aura sArabhUta evaM sabhI svarUpa hai, aise namaskAra kA sadA dhyAna kr||26|| samyagjJAnapradaM mantraM mithyaatvvissnaashnm| kaivalyadAyakaM sAkSAnnamaskAraM sadA smr||27|| __ mithyAtva ko dUra karanevAle, sAkSAt kevalajJAna evaM samyagjJAna ko denevAle namaskAra mantra kA satata dhyAna kr||27|| taM paramArthasAraM hi dRssttiraagnivaarkm| sattvavRddhikaraM mantraM namaskAraM sadA smr||28|| dRSTi rAga kA nivAraka mokSamArga kA sAra tathA sattva ko baDhAnevAle isa namaskAra mantra kA satata dhyAna kr||28|| mahApuNyodayAdyasmin vAJchA'bhijAyate nRnnaam| samprApya bhAgyayogAttaM namaskAraM sadA smr||29|| mahAn puNya ke udaya se manuSyoM kI abhirUci isa mantra meM hotI hai ataH bhAgyayoga se use prApta karake namaskAra kA dhyAna kr||29|| Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskArastavaH 15 sadAcArapradaM mantraM brhmjnyaanprkaashkm| sarvavijJAnapUrNaM taM namaskAraM sadA smr||30|| yaha mantra sadAcAroM ko denevAlA brahmajJAna ko batAnevAlA sabhI vijJAnoMba kA bhANDAra hai, isalie satata tU isa namaskAra kA smaraNa kr||30|| adhikArivibhedena srvyogprdrshkm| maitryAdibhAvayuktastvaM namaskAraM sadA smr||31|| adhikArI bheda (sampradAya bheda) se sabhI yogoM ko dikhAnevAlA maitrI AdibhAva se yukta yaha mantra hai ataH satata namaskAra mantra kA tU dhyAna kr||31|| japAdvizuddhaprANaistu karoti subhgodym| saccidAnandarUpaM taM namaskAraM sadA smr||32|| prANAyAma kriyA se vizuddha hokara japa karane se yaha saubhAgya kAa udaya karatA hai ataH sat rUpa-jJAnarUpa tathA AnandarUpa usa namaskAra mantra kA sadA dhyAna kr||32|| bAhyAntaravibhedena sddhrmprtipaadkm| mokSadUtaM mahAmantraM namaskAraM sadA smr||33|| bAhya aura antara ke vibheda (dhyAna kI vaha avasthA jisameM mana aura AtmA kA abheda sambandha banatA hai tathA zarIra kI nazvaratA aura Atmatattva se bhinnatA kA jJAna hotA hai) se satya dharma ko pratipAdana karanevAlA mokSa kA dUtarUpa isa namaskAra mahAmantra kA tU dhyAna kr||33|| sArddhatrivalayopetaM srvckrvibhedkm| kuNDalinIsvarUpaM taM namaskAraM sadA smr||34|| sADhetIna valayavAle; sabhI cakroM ko bhedana karanevAle kuNDalinI svarUpa isa namaskAra mantra kA tU sadA dhyAna kr||34|| marmasthAneSu sarveSu trikoNeSu ca sndhissu| kRtvA nyAsaM hi cittasthaM namaskAraM sadA smr||35|| Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA sabhI marmasthAnoM, sandhiyoM evaM trikoNoM meM sthApita karake citta meM rahe hue isa namaskAra mantra kA sadA dhyAna kr||35|| parityajetaratsarvaM kumbhakena nirntrm| zaktivistAraNe dhyAne namaskAraM sadA smr||36|| sabhI bAtoM kI upekSA karate hue kuMbhaka (prANavAyu ko rokanA) se zakti kA vistAra karake dhyAna meM sadA namaskAra kA dhyAna kara-arthAt pUraka-kuMbhaka recaka paddhatidvArA prANAyAma karake dhyAna meM tU namaskAra kA smaraNa kr||36|| abhyasya dhAraNAH sarvAH pinnddsthdhyaandrshitaaH| vistArya sarvazaktiM ca namaskAraM sadA smr||37|| zarIra meM batAe gaye sabhI sthAnoM kA dhyAna karake sabhI dhAraNAoM (dhyeyasthAnoM) kA abhyAsa karake evaM sabhI zaktiyoM (sarvAGga dhyAna sAmarthya) kA vistAra karake tU namaskAra kA sadA dhyAna kr||37|| saGkSayAtpuNyapApAnAM bhvvyaadhivinaashkm| sarvajJabhASitaM mantraM namaskAraM sadA smr||38|| puNya-pApa sabhI karmoM kA kSaya karake bhavarUpa vyAdhi ko nAza karanevAlA, sarvajJadvArA upadiSTa namaskAra mantra kA sadA smaraNa kr||38|| granthibhedakrameNaiva prshktivibhednaat| trailokyapUraNaM kRtvA namaskAraM sadA smr||39|| krama se granthi ke bhedana se karmazakti (karma gATha) kA bhedana hotA hai trailokya pUraNa (kevalI samuddhAta meM) karake sadA namaskAra kr||39|| paJcavarNamayaM mantraM mantraM nvpdaatmkm| aSTadale mahApadme namaskAraM sadA smr||40|| baDe aSTadala kamala para pA~ca varNoM se yukta navapadavAle isa namaskAra kA tU sadA dhyAna kr||40|| candrabimbagataM mantraM mantraM vA rvisNsthitm| agnijvAlAsamAkrAntaM namaskAraM sadA smr||41|| Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskArastavaH 17 candrabimba yA sUryakiraNa meM agnijvAlA ke samAna tejavAle namaskAra mantra kA tU sadA dhyAna kr||41|| sarvarakSAkaraM mantraM mantraM srvaarthsiddhidm| sarvAnandamayaM mantraM namaskAraM sadA smr|||42|| sabhI vipattiyoM meM rakSA karanevAlA, sabhI kAryoM meM saphalatA denevAlA tathA AnandarUpa isa namaskAra mantra kA sadA dhyAna kr||42|| sarvarogaharaM divyaM srvaashaapripuurkm| trailokyamohanaM mantraM namaskAraM sadA smr||43|| yaha mantra divya, sabhI rogoM kA haraNa karanevAlA, sabhI manoratha ko pUrA karanevAlA tInoM loka ko vaza meM rakhanevAlA hai, ataH tU namaskAra kA sadA dhyAna kr||43|| zAntituSTikaraM mantraM mantraM krmhutaashnm| mokSasiddhipradaM bhaktyA namaskAraM sadA smr||44|| zAnti denevAlA, santoSa denevAlA, karmoM kA kSaya karanevAlA mokSarUpa siddhi denevAlA yaha mantra ataH bhaktipUrvaka tU isakA smaraNa kr||44|| SaTkarmasAdhakaM mantraM somsuuryaanlaatmkm| sarvazreyaskaraM sadyo namaskAraM sadA smr||45|| sUrya-candramA ke samAna teja (jyoti) vAle, 6 karmoM ko siddha karanevAle, turanta hI kalyANa karanevAle, isa namaskAra mantra kA sadA smaraNa kr||45|| camatkArakaraM mantraM mantraM shoknivaarkm| sarvAhlAdakaraM mantraM namaskAraM sadA smr||46|| sabhI zokoM ko dUra karake saba prakAra kI khuziyoM ko denevAle, camatkAra (anahonI) karanevAle namaskAra mantra kA sadA dhyAna kr||46|| sarvatIrthamayaM mantraM mantraM srvvrtopmm| sarvayogIzvarairdhyAtaM namaskAraM sadA smr||47|| Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA sabhI tIrthoM kA nivAsa isameM haiM sabhI vrata ke samAna phala denevAlA yaha mantra hai sabhI yogI isakA dhyAna karate haiM ataH tU sadA namaskAra kA dhyAna kr||47|| mahAmRtyuharaM mantraM mantraM jnmnissedhkm| pramAdaparihAreNa namaskAraM sadA smr||8|| janma ko rokanevAle, mRtyu kA haraNa karanevAle isa mantra kA sadA tU Alasya dUra karake dhyAna kr||48|| sarvAvezakaraM mantraM mantraM vedhakaraM punH| sarvAmRtakaraM mantraM namaskAraM sadA smr||49|| sabhI prakAra kA utsAha denevAlA karmoM kA kSaya karanevAlA amRtadAyaka isa namaskAra kA smaraNa kr||49|| gurorbhadraGkarAkhyasya pnnyaaspddhaarinnH| prasAdAdracitaM bhaktyA namaskArastavaM nvm||50|| ___ guru paMnyAsa zrI bhadrakaravijaya mahArAja ko namana hai, jinakI kRpA se yaha naye namaskArastava kI racanA huii||5||| Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / namaskAranirUpaNam // natvAM vIraM guruM bhaktyA jananIM janakaM tthaa| bhavyAnAM zreyase kurve nmskaarniruupnnm||1|| bhagavAn mahAvIra, guru tathA mAtA - pitA ko bhaktipUrvaka praNAma karake bhavyoM ke kalyANa ke lie namaskAra nirUpaNa karatA hU~ || 1 || namaskAreNa mantreNa pAramparyasamAgatam / gurvAditattvavijJAnaM bhvbndhvimockm||2|| namaskAramantra se paramparA se Aye hue guru Adi tattvoM kA jJAna hotA hai, yaha bhavabandhana se mukta karanevAlA hai / / 2 / / namaskAreNa mantreNa duHkhdaurbhaagynaashnm| vighnaughazamanaM caiva sarvapApapraNAzanam / / 3 / / namaskAramantra se bhAgya kI viparItatA evaM duHkha nAza hotA hai, sabhI vighnoM kA zamana hokara sabhI pApoM kA nAza hotA hai || 3 || namaskAreNa mantreNa srvopdrvvaarnnm| sarvavyAdhivinAzazca dIrghAyuzcaritaM zubham // 4 // namaskAramantra ke prabhAva se sabhI upadrava ruka jAte haiM, sabhI prakAra ke roga naSTa ho jAte haiM tathA loga zubha AcaraNa karate hue dIrghAyuSI hote haiM / // 4 // namaskAreNa mantreNa kRte dhyAne nirantaram / parISahopasargeSu nizcalaM syAnmanaH sadA / / 5 / / namaskAramantra kA nirantara dhyAna karane se parISaha evaM upasargoM meM mana sadA nizcala rahatA hai||5| Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 yogakalpalatA namaskAreNa mantreNa gunnaanuraagsmbhvaat| guNazAlipramodAcca gunnvRddhirbhvetsdaa||6|| namaskAra maMtra se guNoM kA anurAga utpanna hotA haiN| guNasaMpanna AtmAoM ko dekhakara pramoda hotA hai, usake kAraNa nirantara guNoM kI vRddhi hotI hai||6|| namaskAreNa mantreNa loke pUjyatamA hi ye| jAyante pUjitAH sarve mokSamArge prtisstthitaaH||7|| namaskAramantra se jisa loka meM jina logoM dvArA Adara ke pAtra hote haiM tathA mokSamArga meM pratiSThita hote haiM aura pUjya banate haiN||7|| namaskAreNa mantreNa sarvaM zakyaM jgttrye| mahAzcaryakaraM manye nAtra kAryA vicaarnnaa||8|| namaskAramantra ke prabhAva se tInoM loka ke asaMbhava kArya saMbhava ho jAte haiM, ataH isa mantra ko mahAn AzcaryakArI kahA gayA hai| isakI upAsanA hetu vicAra nahIM karanA cAhie, arthAt mana Age-pIche nahIM karanA cAhie aisA merA mAnanA hai||8|| namaskAreNa mantreNa shubhdhyaanpraaynnH| loke sarvaM mano'bhISTaM dhyAtA prApnoti stvrm||9|| __ zubhadhyAna meM abhyasta dhyAnI namaskAramantra ke prabhAva se isa loka meM zIghra hI apane sabhI abhISTa vastuoM ko prApta karatA hai||9|| namaskAreNa mantreNa sAdhakasya prjaayte| aizvaryaM paramaM loke saubhAgyaM na ca vismyH||10|| namaskAramantra kI sAdhanA se sAdhaka ke saubhAgya kA udaya hotA hai, jisase loka meM parama aizvarya kI prApti niHsandeha rUpa se hotI hai||10|| namaskAreNa mantreNa bhvrogvinaashkH| bhavyAnAM bhavanirvedaH sarvadaiva vivrddhte||11|| namaskAramantra se bhavyoM ke bhavarUpa roga ko nAza karane (miTAne) vAlA, bhava kA nirveda saMsAra ke Upara udAsInatA kA bhAva sadA baDhatA hai||11|| Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAranirUpaNam namaskAreNa mantreNa kAmakrodhAdinAzataH / prakSayaH sarvapApAnAM zAzvataH kathito budhaiH / / 12 / / paMDitoM kA kahanA hai ki namaskAramantra ke prabhAva se evaM kAma-krodha Adi ke nAza hone se sabhI pApoM kA zAzvata kSaya ho jAtA hai / / 12 / / namaskAreNa mantreNa durdhyAnaM nazyati kssnnaat| tato'bhyAsasamAyogAtsAmyaM sarvatra sarvadA / / 13 / / 21 namaskAramantra se durdhyAna eka kSaNa meM naSTa ho jAtA hai usI kAraNa abhyAsa ke yoga se hara jagaha samatA bhAva rahatA hai / / 13 / / namaskAreNa mantreNa shuddhdhyaanprbhaavtH| saMvaro bhAvatazcaiva nirjarA jAyate dhruvam // 14 // namaskAramantra ke prabhAva se zuddha dhyAna hotA hai tathA usase saMvara bhAva hokara nizcita hI karma kI nirjarA hotI hai / / 14 / namaskAreNa mantreNa zukladhyAne prajAyate / sarveSAM bhavabIjAnAM rAgAdInAM vinAzanam / / 15 / / namaskAramantra se do prakAra ke zukla dhyAna hote haiM? jisase bhava ke sabhI rAgAdi bIja kA nAza hotA hai / / 15 / / namaskAreNa mantreNa tsyaacintyprbhaavtH| svargApavargasiddhistu bhavyAnAM zIghrameva hi / / 16 / / namaskAramantra se usake acintya prabhAva ke kAraNa bhavyoM ko zIghra hI svarga aura apavarga kI siddhi hotI hai / / 16 / / namaskAreNa mantreNa ratnatrayIpratApataH / yo jinaH so'hameveti svAnubhUtiH prajAyate / / 17 / / namaskAramantra se tathA ratnatrayI ( samyak darzana - jJAna - cAritra) ke pratApa se jo jina hai vahI maiM hU~' aisI AtmapratIti hotI hai||17|| 1 ekatvapRthaksavicAra, ekatvavitarkanirvicAra / Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA namaskAreNa mantreNa srvkrmvinaashnaat| atikrAmati saMsAraM brahmajJaH puruSaH svym||18|| brahmajJa (AtmasAkSAtkartA) puruSa svayaM hI namaskAramantra se sabhI karmoM kA nAza karake saMsAra ko pAra karatA hai||18|| namaskAreNa mantreNa mokSasiddhiH prkiirtitaa| tasmAnmokSakalAbhAya dhyeyaH sa sarvadA mudaa||19|| namaskAramantra se mokSa kI siddhi kahI gayI hai isalie mokSa ke lie prasannacitta se isa mantra kA dhyAna karanA caahie||19|| namaskAreNa mantreNa devtaastutiruttmaa| cidAnandapradA sAkSAjjAyate nAtra sNshyH||20|| namaskAramantra se devatA kI uttama stuti sAkSAt cidAnanda dene vAlI hotI hai, isameM koI sandeha nhiiN||20|| namaskAreNa mantreNa jinaanuraagvRddhitH| siddhyati bhaktiyogastu bhavyAnAM khalu muktidH||21|| namaskAramantra se tathA vItarAga ke prati prema ke vRddhi se bhaktiyoga siddha hotA haiM, jo bhavyoM ko mukti detA hai||21|| / namaskAreNa mantreNa japakriyAsu ttprH| kriyAyogI dhruvaM yAti jJAnayogaM sdottmm||22|| namaskAramantra se satata japayogI aura kriyA meM tatpara kriyA yogI uttama jJAnayoga ko prApta karate haiN||22|| namaskAreNa mantreNa muktaatmgunncintnaat| siddhyati jJAnayogo vai mhaanirvaannkaarkH||23|| namaskAramantra dvArA mukta AtmAoM ke guNa kA ciMtana karane se jJAnayoga siddha hotA hai jo mokSa kA kAraka hai||23|| Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAranirUpaNam 22 namaskAreNa mantreNa sevyate prmaatmnH| saguNaM nirguNaM rUpaM dhrmkaamaarthmokssdm||24|| namaskAra maMtra se paramAtmA ke saguNa yA nirguNa rUpa kI sevA hotI hai, jo dharma-kAma artha-aura mokSa detA hai||24|| namaskAreNa mantreNa saguNopAsanaM tthaa| brahmatattvasya vijJAnAnnirguNopAsanaM krmaat||25|| namaskAramantra se saguNa kI upAsanA hotI hai tathA brahmatattva ke jJAna ke bAda krama se nirguNa kI upAsanA hotI hai||25|| namaskAreNa mantreNa praatihaaryaadimnndditm| saguNaM bhagavadpaM dhyAyate khalu raagibhiH||26|| rAgIyoM ke dvArA namaskAramantra se prAtihArya se yukta bhagavAn ke saguNarUpa kA dhyAna kiyA jAtA hai| (arthAt namaskAramantra ke prabhAva se rAgiyoM ko bhI bhagavaddarzana hotA hai|)||26|| namaskAreNa mantreNa kRtvA ystttvnishcym| karoti nirguNaM dhyAnaM sa hi jJAnena siddhyti||27|| namaskAramantra se tattva kA nizcaya karake jo nirguNa dhyAna karatA hai vahI jJAna se siddha hotA hai||27|| namaskAreNa mantreNa nirguNaM brahma yogibhiH| dhyAyate tadguNAnAM hi kRtvA'dhyAropaNaM hRdi||28|| yogI loga nirguNa brahma ke guNoM ko hRdaya meM Aropita karake namaskAramantra se usakA dhyAna karate haiN||28|| namaskAreNa mantreNa bhaavshrddhaasmnvitaaH| muktizarmapradaM yAnti paramaM prshmaamRtm||29|| namaskAramantra se bhAva aura zraddhA yukta sAdhaka mukti tathA sukha ko denevAle prazama amRta ko prApta karate haiN||29|| Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 yogakalpalatA namaskAreNa mantreNa yogAbhyAsarataiH sdaa| budhaistu nIyate kAlo dhyAnAddhi prmesstthinaam||30|| namaskAramantra ke kAraNa yogAbhyAsI paMDita dhyAnamAtra se hI paJcaparameSThi ko dhyAna dvArA samaya yApana karate haiN||30|| namaskAreNa mantreNa brahmacarye rato nrH| jJAtvA gurumukhAcchAstraM sarvavidyAdhipo bhvet||31|| namaskAramantra se brahmacArI nara gurumukha se zAstra kA abhyAsa karake sabhI vidyAoM kA adhipati ho jAtA hai||31|| namaskAreNa mantreNa jyotirUpatayA sthitaam| jihvAgre kuNDalIM dhyAyanmUl'pi syaadgRhsptiH||32|| namaskAramantra dvArA jyotirUpa kuNDalI kA jihvA ke agrabhAga meM dhyAna karate hue mUrkha bhI bRhaspati (vidyAoM kA svAmI) ho jAtA hai||32|| namaskAreNa mantreNa pASANena samo jnH| bhaveccAturyayuktazca mhaavaakyaarthpaargH||33|| patthara ke samAna buddhihIna manuSya bhI namaskAramantra ke prabhAva se zAstroM ke mahAvAkyArtha jAna letA hai||33|| namaskAreNa mantreNa bhaavnaadhyaanttprH| AtmavijJAnamAtreNa procyate shrutkevlii||34|| namaskAramantra ke kAraNa bhAvanA dhyAna meM lIna sAdhaka, kevala AtmA kA jJAna hone para bhI zrutakevalI kahA jAtA hai||34|| namaskAreNa mantreNa dhyAtA loke'tivishrutH| sarvAgamArthavettA ca sarvajJo jAyate dhruvm||35|| dhyAnI namaskAramantra se loka meM khyAtivAn hotA hai, sabhI AgamoM ke artha ko jAnanevAlA hotA hai tathA nizcita hI (kAlAntara meM) sarvajJa hotA hai||35|| Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAranirUpaNam namaskAreNa mantreNa trailokymrunniikRtm| bhovayedyo hi sarvatra vaze tasya jgttrym||36|| isa raMgIle (raktima) saMsAra ko jo namaskAramantra ke dvArA yaha triloka raktavarNI ho gayA hai aisI bhAvanA karanevAle sAdhaka ko tInoM loka vaza ho jAte haiN||36|| namaskAreNa mantreNa bhirvRttivinaashtH| sattvavRddhyA cidAnande sAdhako lIyate svym||37|| namaskAramantra se bahirvRtti kA nAza hokara (mana antarmukhI ho jAtA hai) sattva kI vRddhi hotI hai aura sAdhaka svayaM hI cidAnanda meM lIna ho jAtA hai||37|| namaskAreNa mantreNa pUjanaM prmesstthinaam| abhedo manyate bhaavaadvaacyvaackyorydaa||38|| namaskAramantra se jaba bhAva se vAcyavAcaka kA abheda pratIta hotA hai taba parameSThi kI pUjA hotI hai||38|| namaskAreNa mantreNa jape sUkSme kRte sti| bhavennAdAnusandhAnaM satyaM satyaM na sNshyH||39|| namaskAramantra se japa sUkSma karane se nizcita hI nAda kA anusandhAna hotA hai, isameM koI sandeha nhiiN||39|| namaskAreNa mantreNa svruuprmnnaatsdaa| kSIyante sarvakarmANi rAjayogena stvrm||40|| namaskAramantra se apane andara (AtmA meM) sadA ramaNa (manana) karane se rAjayoga se zIghra hI sabhI karmoM kA kSaya ho jAtA hai||40|| namaskAreNa mantreNa citvRttinirodhtH| brahmatattvaM svayaM zIghra svAtmAnyeva prkaashte||41|| namaskAramantra dvArA citta kI vRttiyoM kA nirodha (mana kA sthirIkaraNa) karane se apanI AtmA meM brahmatattva svayaM zIghra hI prakAzita hotA haiN||41|| Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 namaskAreNa mantreNa sadguroH kRpayA kssnnaat| brahmAtmaikyAnusandhAnaM jAyate mokSakAGkSiNAm / / 42 / / mumukSuoM ko sadguru kI kRpA se namaskAramantra ke prabhAva se kSaNabhara meM brahma aura AtmA eka hai aisA AbhAsa hotA hai / / 42 // namaskAreNa mantreNa zAntacitto hi sAdhakaH / vismRtya svazarIraM vai jAyate brhmttprH||43|| namaskAramantra se sAdhaka kA citta zAnta ho jAtA hai, jisase vaha apane zarIra ko bhUlakara brahma meM lIna ho jAtA hai / / 43 / / namaskAreNa mantreNa hitvA paugalikaM sukhm| dhyAtA brahmAnusandhAnAtsvayameva sukhaayte||44|| yogakalpalatA namaskAramantra ke prabhAva se dhyAnI zArIrika sukha ko choDakara brahma ke dhyAna meM lIna hokara alaukika sukhamaya bana jAtA hai / / 44 / / namaskAreNa mantreNa gambhIraM brahma vetti yH| samAdhirjAyate tasya nirvikalpo na saMzayaH / / 45 / / namaskAramantra ke smaraNa se jo brahmatattva ko jAnatA hai nizcita hI usakI nirvikalpa samAdhi hotI hai / / 45 / / namaskAreNa mantreNa bhAvanAjJAnavRddhitaH / saddhyAnadIpanaM caiva brahmabhAvo bhaved dhruvam // 46 // namaskAramantra ke sevana se bhAvanA, jJAna kI vRddhi hotI hai, saddhyAna kA udaya hotA hai tathA nizcita hI usameM brahmabhAvanA AtI hai / / 46 / / namaskAreNa mantreNa dhyAtA dhyAnamupAgataH / dhyAnavIryaprabhAvAddhi dhyeyarUpaH prjaayte||47|| namaskAramantra kA dhyAna karane para dhyAnI kI dhyAnazakti baDhatI hai jisase dhyAtA dhyeyarUpa ho jAtA hai / / 47 / / Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAranirUpaNam namaskAreNa mantreNa bhAvayan satataM sudhIH / brahmANDaM nikhilaM piNDe yAti lokAgrasaMsthitim / / 48 / / paNDita loga namaskAramantra kA tathA piNDa meM brahmANDa kA niraMtara dhyAna karate hue mokSa ko jAte hai / / 48 / / namaskAreNa mantreNa 'so'haM' bhAvena snttm| yo dhyAyati paraM brahma satvaraM sa hi siddhyati / / 49 / / 27 namaskAramantra se parabrahma kA ekAkAra bhAva (jo vaha hai mai vahI hU~ arthAt AtmA-paramAtmA meM abheda) se jo dhyAna karatA hai vaha zIghra hI siddha hotA hai / / 49 / / gurorbhadraGkarAkhyasya panyAsapadadhAriNaH / prasAdAdracitaM hyetnnmskaarniruupnnm||50|| paMnyAsa guruvara zrI bhadrakaravijaya kI kRpA se isa namaskAra nirUpaNa kI racanA kI gaI / / 50 / / Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nmskaarnutiH|| natvA vIraM guruM bhaktyA jananI janakaM tthaa| racyate svAtmalAbhAya nmskaarnutirmyaa||1|| bhaktipUrvaka bhagavAna mahAvIra tathA mAtA-pitA ko namaskAra karake apanI AtmA ke lAbha hetu mere dvArA namaskAra nuti kI racanA kI jAtI hai||1|| sadA sarveSu kAryeSu srvvighnopshaantye| AdAveva mahAbhaktyA namaskArAya me nmH||2|| sabhI kArya ke prAraMbha meM sabhI prakAra ke vighnazamana ke hetu namaskAra mantra ko merA bhaktipUrvaka namana hai||2|| grahaNaM yasya mantrasya zasyate shriigurormukhaat| mokSaikahetave tasmai namaskArAya me nmH||3|| gurumukha se jisa mantra kA grahaNa prazasta hai, jo mokSakA hetu hai usa namaskAra mantra ko merA nmskaar||3|| mahAmantrAdhirAjAya rAgAdidhvaMsine sdaa| paramaikarahasyAya namaskArAya me nmH||4|| samasta rogoM kA nAza karanevAlA, paramarahasyarUpa, mahAmanyAdhirAja namaskAra maMtra ko merA namaskAra hai||4|| zuddhabodhasvarUpAya svprkaashprdaayine| mokSavighnacchide tasmai namaskArAya me nmH||5|| zuddhabodhasvarUpavAle, svaprakAza denevAle tathA mokSamArga meM AnevAle vighnoM ko dUra karanevAle namaskAra mantra ko merA namaskAra hai||5|| Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAranutiH yatprasAdAtprapazyanti lokAlokaM hi yoginH| tasmai jJAnArkarUpAya namaskArAya me namaH // 6 // jisakI kRpA se yogI loga loka-aloka ko dekhate haiM, usa jJAnarUpa sUrya namaskAra maMtra ko merA namana hai || 6 || trailokyAdhArabhUtAya sarvaklezavighAtine / mithyAtvanAzine tasmai namaskArAya me namaH / / 7 / / tInoM loka ke jIvoM ke AdhAra, sabhI prakAra ke klezoM ko evaM mithyAtva kA nAza karanevAle namaskAra mantra ko merA praNAma / / 7 / / yogavijJAnasArAya janmamRtyuvirodhine / lokottarAya mantrAya namaskArAya me namaH // 8 // 29 dUra karanevAle yogavijJAna ke sArabhUta tathA janma - mRtyu ko rokanevAle lokottara mantrarUpa namaskAramantra ko merA praNAma ||8|| mohazatruvinAzazca sarvopadravavAraNam / jAyate yena tasmai tu namaskArAya me namaH / / 9 / jisa mahAmantra se moharUpa zatru kA nAza hotA hai tathA sabhI upadravoM kA nirodha hotA hai usa namaskAra mahAmantra ko merA praNAma hai / / 9 / / vizvapratItirUpAya manovikalpanAzine / AntarahomasiddhyarthaM namaskArAya me namaH / / 11 // ekasmai sarvadA yasmai spRhyate mokSabhikSukaiH / tasmai tu pUrNayogAya namaskArAya me namaH / / 10 / / mokSAbhilASI jisa eka (mantra) kI icchA karate haiM usa pUrNayogarUpa namaskAra mahAmantra ko merA praNAma / / 10 / / mana ke vikalpa (asthiratA ) ko samApta karanevAlA, vizva kI pratIti rUpa namaskAra mahAmantra ko Antarahoma kI siddhi ke lie maiM namana karatA hU~ / / 11 / / Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 nAdarUpAya sUkSmAya caitanyavyaktihetave / pramAdatyAgasiddhyarthaM namaskArAya me namaH / / 12 / / vyakti ke cetanatA kA hetu, sUkSma tathA nAdarUpa namaskAra mahAmantra ko pramAda (Alasya) tyAga kI siddhi ke lie maiM namana karatA hU~ / / 12 / / mahAzaktisamAvezAtsAmarasyapradAyine / abhedadhyAnasiddhyarthaM namaskArAya me namaH / / 13 // mahAzakti ke samAveza se sAmyabhAva ko denevAle isa mahAmaMtra namaskAra ko dhyAnalInatA ke liye namaskAra karatA hU~ / / 13 / / turyAtItadazA yA hi nAdAntAdiSu pnycsu| jAyate yena tasmai tu namaskArAya me namaH / / 14 // yogakalpalatA nAda Adi pA~ca dazAoM meM turyAtIta dazA jisake prabhAva se hotA hai usa namaskAra mahAmantra ko namana ho / / 14 / / AtmajyotiHsvarUpAya vAgrUpAya pratikSaNam / vAcyavAcakasambandhAnnamaskArAya me namaH / / 15 / / AtmA ke jyotisvarUpa tathA pratikSaNa vAcya - vAcaka sambandha se vAg rUpa namaskAra mahAmantra ko merA namaskAra hai / / 15 / / tasmai sUkSmAtisUkSmAya vAktattvatantave mudA / sarvadA sarvabhAvena namaskArAya me namaH / / 16 / / usa sUkSmAtisUkSma vAk tattva ke tantubhUta namaskAra mahAmaMtra ko prasanna citta se hara samaya sarvabhAva se namana karatA huuN| / 16 / / zuddhacaitanyayuktAya prazamAmRtadAyine / saMsAre sArarUpAya namaskArAya me namaH / / 17 / / isa saMsAra meM sArarUpa, zuddha caitanya (jJAna) se yukta namaskAra mahAmantra ko maiM zAntirUpa amRta kI siddhi ke lie namaskAra karatA hU~ / / 17 / / Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAranutiH 31 uttamottamatattvAya bhaavshrddhaavidhaayine| mahAmAGgalyarUpAya namaskArAya me nmH||18|| bhAva aura zraddhA ko denevAle sabhI tattvoM meM uttamottama tattva mahAmaGgalarUpa namaskAra mantra ko merA namana hai||18|| sarvamantrasusiddhyarthaM maatRkaamuulruupinne| sadA bhaktiprakarSeNa namaskArAya me nmH||19|| sabhI mantroM kI siddhi ke lie mUla mAtRkArUpa namaskAra mantra ko atyanta bhaktipUrvaka namana karatA huuN||19|| tasmai guhyAtiguhyAya pramukhAlambanAya c| sarvazAstrasamAsAya namaskArAya me nmH||20|| jIvoM ke pramukha AdhAra sabhI zAstroM ke saMkSeparUpa jo atyanta gopanIya hai aise namaskAra mahAmantra ko merA namana hai||20|| sarvadoSavinAzAya devtaabhaavsiddhye| sampradAyAnusAreNa namaskArAya me nmH||21|| sabhI doSoM ko nAza karanevAle sampradAya ke anusAra devatva kI siddhi ke liye namaskAra mahAmantra ko maiM namana karatA huuN||21|| pApanAzakamantrAya klidossnivRttye| kSetre'smin viSame kAle namaskArAya me nmH||22|| isa kSetra meM tathA viSamakAla meM kali ke doSa se chuTakArA pAne ke lie jo pavitra mantra hai, usa namaskAra mahAmantra ko merA namana ho||22|| vizuddhAtmasvarUpAya sadgatidAyine sdaa| ajJAnadhvAntasUryAya namaskArAya me nmH||23|| sadgati denevAlA vizuddha AtmasvarUpa tathA ajJAnarUpa andhakAra ko nAza karane meM sUrya ke samAna namaskAra mahAmantra ko namana ho||23|| Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA siddhsvruuppraaptyrthmaajnyaasngketruupinne| gurozcidaMzatulyAya namaskArAya me nmH||24|| siddha svarUpa ko prApta karane ke lie guru ke jJAna aMza (bhAga) ke samAna AjJA saMketarUpa namaskAra mahAmantra ko merA namaskAra hai||24|| prANabhUtAya bhavyAnAM bhAvadharmapradAya c| yogadRSTyA sadaivAstu namaskArAya me nmH||25|| bhavyoM ke prANabhUta evaM bhAva dharma ko denevAle namaskAra mahAmantra ko merA hamezA namaskAra ho||25|| paJcatriMzaddhi varNA vai tiirthkRdvaaggunnopmaaH| rAjante yatra tasmai tu namaskArAya me nmH||26|| tIrthaMkara ke vANI ke samAna 35 (paiMtIsa) varNa jisameM zobhita hote haiM, usa namaskAra mahAmantra ko merA namaskAra ho||26|| nihitA guptarUpeNa yasmin vidyAH pade pde| vaNe varNe punastasmai namaskArAya me nmH||27|| jisameM pratyeka pada meM tathA pratyeka varNa meM guptarUpa se vidyAe~ bharI hai aise namaskAra mahAmantra ko merI vandanA hai||27|| sadaivollAsarUpAya svayamevotthitAya c| antaHsthitAya sadbhaktyA namaskArAya me nmH||28|| jo ullAsarUpa hai aura svayaM hI pragaTa huA hai tathA sadA antara meM rahatA hai, usa namaskAra mahAmantra ko merA sadA nmn||28|| saMsArapratipakSAya mhaasaukhyprdaayine| tIrtharUpAya mantrAya namaskArAya me nmH||29|| jo saMsAra kA zatru hai tathA mokSasukha kA dAtA hai, aise tIrtharUpa namaskAra mahAmantra ko merA nmn||29|| Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAranutiH 33 zrutasArAya tArAya kaivlybiijruupinne| samatAdhyAnavRddhyarthaM namaskArAya me nmH||30|| sabhI zrutoM ke sAra, saMsAra se tAranevAle, kaivalya ke bIjarUpa namaskAra mahAmantra ko samatAdhyAna meM vRddhi ke lie merA namana ho||30|| bhAvanAbhiH sadA citte sthirIkRtAya ytntH| pAvanAya pavitrAya namaskArAya me nmH||31|| pavitra bhAvanA dvArA yatna karane se jo citta meM sthira hotA hai usa pAvana namaskAra mantra ko merA namana ho||31|| zukladhyAnAgniyuktAya srvkrmvidaahine| sarvottamAya mantrAya namaskArAya me nmH||32|| zukladhyAna ke teja se yukta, (ata eva) sabhI karmoM kA dahana karanevAle, sabhI mantroM meM uttama namaskAra mantra ko merA namana ho||32|| pAtheyaM mokSamArge tu smaraNaM prmesstthinaam| teSAM mantrasvarUpAya namaskArAya me nmH||33|| parameSThiyoM kA smaraNa mokSa mArga kA pAtheya (saMbala) hai, unake mantrasvarUpa namaskAra mahAmantra ko maiM praNAma karatA huuN||33|| sarvajJAnanidhAnAya bhvpaashvimocine| mahAtejasvine samyag namaskArAya me nmH||34|| sabhI jJAnoM kA bhaNDAra, bhavarUpabaMdhana se mukti dilAnevAlA, mahAtejasvI namaskAra mantra ko merA namana hai||34|| svAtmani svAnurAgAya bhvraagvinaashine| samatvayogayuktAya namaskArAya me nmH||35|| apanI AtmA para prema upajAnevAle, bhAvarAga (sAMsarika) ko nAza karanevAle tathA samatvayoga se bhare hue namaskAra mantra ko maiM namaskAra karatA huuN||35|| Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 yogakalpalatA hetave tantravidyAnAM bhvvaaridhisetve| zabdabrahmasvarUpAya namaskArAya me nmH||36|| saMsArarUpa sAgara ke setu, tantravidyAoM kA kAraNa aise zabdabrahma svarUpa namaskAra mahAmantra ko maiM namana karatA huuN||36|| samApattipradAnena jiivaatmprmaatmnoH| aikyaM karoti yastasmai namaskArAya me nmH||37|| samApatti kA pradAna karake jIvAtmA aura paramAtmA donoM ko eka karanevAle namaskAra mahAmantra ko merA namana ho||37|| prauDhasaMvitsvarUpAya brhmbhaavvidhaayine| prakAzaikasvabhAvAya namaskArAya me nmH||38|| prauDha jJAna hI jisakA svarUpa hai, jo brahmabhAva kA vidhAna karanevAlA hai aise prakAzamaya namaskAra mantra ko maiM namana karatA huuN||38|| yogAGgaparipUrNAya cidaanndprdaayine| cittAntargatamantrAya namaskArAya me nmH||39|| yoga se pUrNa aGgavAle citta ke andara jJAnarUpa Ananda denevAle citta meM rahanevAle namaskAra mahAmantra ko namana ho||39|| mantrasyArthavikAsArthaM mnomaalinynaashine| Anandamagnacittena namaskArAya me nmH||40|| mantra ke artha vikAsa ke lie, mana kI malinatA (udAsInatA) ko nAza karanevAle namaskAra mahAmantra ko Ananda meM sarAbora mana se namana karatA huuN||4|| tAyine sarvapApebhyaH svrgaapvrgdaayine| sAnubandhAya yogAya namaskArAya me nmH||41|| svarga aura mokSa ko denevAle, sabhI pApoM se mukta karAnevAle sAnubandha (paraMparA sahita) yogarUpa aise namaskAra mahAmantra ko merA namana hai||41|| Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAranutiH u5 bhavabIjAgnirUpAya mokSabIjAya bhaavtH| parameSThisvarUpAya namaskArAya me nmH||42|| bhavarUpa bIja ke liye agni ke samAna mokSa ke bIjarUpa evaM bhAva se parameSThIrUpa namaskAra mahAmantra ko merA namaskAra hai||42|| guruvakkaikavedyAya brahmAtmaikyakarAya c| mRtyuJjayAya mantrAya namaskArAya me nmH||43|| jo mAtra gurumukha se jAnane yogya hai, brahma ke sAtha AtmA ko milAnevAlA hai aura mRtyu ko jItanevAlA hai aise mantra namaskAra mahAmantra ko merA namana hai||43|| deze kAle ta srvsminnaamaadibhirupaasyte| tasmai pravaramantrAya namaskArAya me nmH||44|| sabhI samaya meM, sabhI dezoM meM sabhI nAmoM se jisakI upAsanA kI jAtI hai usa zreSTha mantra namaskAra mahAmantra ko merA namana hai||44|| zAzvatAya mahArthAya kaivlypddaayine| manomayAya mantrAya namaskArAya me nmH||45|| mahAn arthavAlA, kevala jJAna ko denevAlA, zAzvata aura manomaya namaskAra mahAmantra ko merA namana ho||45|| mantratattvAnusandhAnAdvAcakAya nijaatmnH| abhedapraNidhAnAddhi namaskArAya me nmH||46|| jisa mantra ke tattva kA anusandhAna karane se evaM jo abheda praNidhAna ke kAraNa apane hI AtmA kA vAcaka hotA hai, usa namaskAra mahAmantra ko merA namana ho||46|| sAdhite mantrarAje tu siddhA syAnmAtRkA svym| AdarAddhi sadA tasmAnnamaskArAya me nmH||47|| mahAmantra kI sAdhanA se svayaM mAtRkA siddha hotI haiM, isalie satata AdarapUrvaka Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 yogakalpalatA namaskAra mantra ko praNAma karatA huuN||47|| ArAdhanAttu loke'smin vaanychitaarthprdaayine| sarvamantrasvarUpAya namaskArAya me nmH||48|| ArAdhanA karane se isa loka meM manokAmanAnusAra phala denevAle sabhI mantroM kA svarUpa namaskAra mantra ko merA namana ho||48|| bhavasantatinAzAya mhaaviiryvidhaayine| AtmavizrAntirUpAya namaskArAya me nmH||49|| bhava kI paraMparA AvAgamana ko nAza karanevAle, parAkrama ko baDhAnevAle, AtmA ke vizrAmarUpa namaskAra mahAmantra ko merA namaskAra ho||49|| gurorbhadraGkarAkhyasya pnnyaaspddhaarinnH| prasAdAdracittA hyeSA nmskaarnutirnvaa||50|| paMnyAsapravara guru zrI bhadrakaravijayajI kI kRpA se maiMne naI namaskAra nuti kI racanA kii||50|| Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / nmskaarkiirtnm| natvA vIraM guruM bhaktyA jananIM janakaM tathA / pramodAdracyate ramyaM namaskArasya kIrtanam // 1 // bhaktipUrvaka bhagavAn mahAvIra, guru evaM mAtA-pitA ko praNAma karake prasannatA pUrvaka sundara namaskAra kIrtana kI racanA karatA hU~ / / 1 // yadA tattvatrayIrUpaM jJAtuM vaanychaa'bhijaayte| tadA prakAzate tattu namaskArAnna sNshyH||2| jaba tattvatrayI ko jAnane kI icchA utpanna hotI hai taba vaha tattvatrayI namaskAra se hI prakAzita hote haiM isameM koI saMdeha nahIM / / 2 / / sAdhanAkramavijJAnaM hRdi sphurati tattvataH / zuddhacittasya zIghraM hi namaskArAnna saMzayaH / / 3 // zuddha cittavAloM ke hRdaya meM sAdhanA ke samaya meM tattva se viziSTa jJAna namaskAra mahAmantra se hI prasphurita hotA hai isameM koI saMdeha nahIM || 3 || savistaraM zrutajJAnamanAyAsena prApyate / abhedAdgurutattvasya namaskArAnna saMzayaH / / 4 / / guru tattva ke sAtha abheda hone se vistRta zrutajJAna namaskAra mahAmantra dvArA anAyAsa hI prApta hotA hai isameM koI saMdeha nahIM // 4 // AgameSu ca sarveSu sadyaH pratyayakArakaH / nAsti nAsti paro mantro namaskArAnna saMzayaH // 5 // sabhI AgamoM meM namaskAra mantra se adhika vizvAsa karane lAyaka mantra koI dUsarA nahIM hai isameM koI sandeha nahIM // 5 // Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 yogakalpalatA rahasyaM sarvayogAnAmatigUDhaM prkaashte| japyamAnAttu nityaM hi namaskArAnna sNshyH||6|| namaskAra mantra kA nirantara japa karane se sabhI yogoM kA atigUDha rahasya prakAzita hotA hai isameM koI sandeha nhiiN||6|| sarveSAM layayogAnAM mantre'smin prkRtirmtaa| tasmAllayasya prAptistu namaskArAnna sNshyH||7|| sabhI layoM kA yoga isa mantra meM hone se ise prakRti kahA gayA hai ataH laya kI prApti nissandeha namaskAra se hotI hai||7|| vIryaM tannAnyamantreSu purussaarthprsaadhkm| tasmAnmokSaphalaprAptinamaskArAnna sNshyH||8|| puruSArtha ko sAdhane kA sAmarthya anya mantroM meM nahIM hai, ataH namaskAra mahAmantra se avazya hI mokSa kI prApti hotI hai isameM koI saMdeha nhiiN||8|| arhatAM praNidhAnena tiirthkRnnaamkrmnnH| syAdvandho nanu bhavyAnAM namaskArAnna sNshyH||9|| arhatoM ke tIrthakRt nAma karma ke praNidhAna se sacamuca namaskAra mahAmaMtra se bhavyoM kA baMdha hotA hai isameM koI saMdeha nhiiN||9|| karoti sAdhakaH sadyaH svasyaiva vazagaM jgt| dhAraNAsamprayogena namaskArAnna sNshyH||10|| namaskAra mantra se dhAraNA aura samprayoga ke dvArA sAdhaka tatkSaNa hI jagat ko apane vaza meM kara letA hai yaha dhruva satya hai isameM koI saMdeha nhiiN||10|| tattvavijJAnamAtreNa cittazudhdiH prjaayte| jIvanmuktiH kramAttena namaskArAnna sNshyH||11|| kevala tattvajJAna se citta kI zuddhI hotI hai kintu namaskAra mahAmantra se kramazaH jIvanamukti milatI hai isameM koI saMdeha nhiiN||11|| Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskArakIrtanam mantrasmaraNamAtreNa sarve bhavyamanorathAH / siddhyanti tvaritaM loke namaskArAnna saMzayaH / / 12 / / isa loka meM mantra ke smaraNamAtra se sabhI bhavya manorathoM kI siddhi zIghra hI nizcita rUpa se namaskAra se hI hotA hai isameM koI saMdeha nahIM / / 12 // pragADhaM paramAnandaM prApnuvanti mumukSavaH / savIryadhyAnayogena namaskArAnna saMzayaH // 13 // savIrya dhyAnayoga se mumukSuoM ko pragADha (alaukika ) Ananda kI prApta namaskAra se hotA hai isameM koI saMdeha nahIM / / 13 / / 39 tattvato mokSadaM jJAtvA svarUpaM parameSThinAm / niHspRho jAyate bhavyo namaskArAnna saMzayaH / / 14 // namaskAra maMtra se parameSThiyoM kA mokSaprada svarUpa tAttvika rUpa se jAnakara bhavya AtmA niHspRha ho jAtA hai isameM koI saMdeha nahIM / / 14 / / mahAmohavinAzazca mAGgalyAnAM paramparA / vidhvaMsaH sarvapApAnAM namaskArAnna saMzayaH / / 15 / / namaskAra mahAmantra se sabhI mahAmoha kA nAza hotA hai, zubhaparamparA kA prArambha hotA hai aura sabhI pApoM kA nAza hotA hai isameM koI saMdeha nahIM / / 15 / / tattvabodho vivekazca jAyate shuddhcetsaam| sarvadvandvavinAzo'pi namaskArAnna saMzayaH / / 16 / / namaskAra mahAmantra se zuddhacittavAle ko viveka aura tattvabodha kI prApti hotI hai sAtha hI sabhI dvandvoM kA nAza bhI hotA hai isameM koI saMdeha nahIM / / 16 / / vinAzo viSayAdInAM svAtmanyeva layastathA / svaprakAzasukhaprAptirnamaskArAnna sNshyH||17|| namaskAra mantra ke prabhAva se viSayAdiyoM kA nAza hokara apanI AtmA meM laya ho jAtA hai tathA sAdhaka ko svaprakAzarUpa sukha kI prApti hotI hai isameM koI saMdeha nhiiN||17|| Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA cidAnandamayatvAddhi guNAtItadazA sdaa| akhaNDaikarasatvaJca namaskArAnna sNshyH||18|| namaskAra mahAmantra cidAnandamaya hai ataH usake prabhAva se guNAtIta dazA tathA akhaNDa eka rasAtmaka (jJAna) dazA prApta hotI hai isameM koI saMdeha nhiiN||18|| mohazaktivinAzena prApyate kramazaH khlu| zuddhasattvaikavRdhdistu namaskArAnna sNshyH||19|| nizcita hI namaskAra mahAmantra se mohazakti ke vinAza dvArA kramazaH zuddha sattva kI vRddhi hotI hai isameM koI saMdeha nhiiN||19|| tyAgaH sarvavikalpAnAM smtaarsvrdhnaat| svarUpAnubhavazcaiva namaskArAnna sNshyH||20|| namaskAra mahAmantra ke prabhAva se samatAbhAva meM vRddhi hotI hai jisase sabhI vikalpoM se mukta sAdhaka turaMta hI apane rUpa kA anubhava karatA hai isameM koI saMdeha nhiiN||20|| yAnti sarvANi karmANi vilayaM snycitaanypi| AtmaikAkAracittena namaskArAnna sNshyH||21|| namaskAra mahAmantra (kA dhyAna karane) se citta (zAnta hokara) AtmA ke sAtha ekAkAra ho jAtA hai usake kAraNa sabhI saJcitakarma kSINa ho jAte hai isameM koI saMdeha nhiiN||21||| brahmasaMsparzasaukhyena vaasnaavNshnaashtH| dharmameghaH samAdhiH syAnnamaskArAnna sNshyH||22|| namaskAra mahAmantra se vAsanA kI paraMparA kA nAza hotA hai ataH brahmasparza kA sukha prApta hotA hai jisase dharmamegha samAdhi hotI hai isameM koI saMdeha nhiiN||22|| sarveSAM puNyapApAnAM vidhvaMso jAyate kssnnaat| svayaM prakAzite tattve namaskArAnna sNshyH||23|| Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskArakIrtanam namaskAra mantra se tattva svayaM (jJAna) prakAzita hotA hai isake prakAzita hone para puNya-pAparUpa sabhI karmoM kA kSaNabhara meM nAza hotA hai isameM koI saMdeha nahIM ||23|| kozapaJcakavijJAnAdbahmajJAnavibhAvasuH / udeti hRdaye sAkSAnnamaskArAnna saMzayaH / / 24 // pA~ca koza ke jJAna se hRdaya meM brahmajJAnarUpa sUrya udita hotA hai yaha sAkSAt namaskAra mahAmantra se hI hotA hai isameM koI saMdeha nhiiN||24|| guroH kRpAM samAsAdya pryaatyevaaciraannrH| saMsArabandhanAnmuktiM namaskArAnna saMzayaH / / 25 / / 41 guru kI kRpA ko prApta karake zIghra hI saMsArarUpa bandhana ko pAra kara mukti kI ora prayANa karatA hI hai yaha namaskAra mahAmantra se hotA hai isameM koI saMdeha nhiiN||25|| utpadyate jineze yA bhaktistu premalakSaNA / trAyate saiva duHkhebhyo namaskArAnna saMzayaH / / 26 / / namaskAra mahAmantra se jinezvara bhagavAn ke Upara prema lakSaNA bhakti utpanna hotI hai, yahI bhakti saMsAra ke duHkhoM se rakSaNa karatI hai isameM koI saMdeha nhiiN||26|| Atmaiva vidyate brahma taatprymidmdbhutm| jJAyate sphuTarUpeNa namaskArAnna saMzayaH / / 27 / / AtmA hI brahmarUpa hai yaha tathya namaskAra mantra ke prabhAva se hI spaSTarUpa se avagata hotA hai isameM koI saMdeha nahIM / / 27 / / dhIsvAsthyaM paramaM proktaM bhAvanAjJAnamuttamam / sAkSAtkAro dRDhAbhyastAnnamaskArAnna saMzayaH / / 28 / / buddhi kA carama sopAna bhAvanAjJAna kahA gayA hai usakA sAkSAtkAra namaskAra mantra ke dRDha abhyAsa se hI hotA hai isameM koI saMdeha nahIM / / 28 / / bhAvanAjJAnato yAvaccittaikAgryaM prajAyate / brahmAbhyAsaH tataH samyag namaskArAnna saMzayaH / / 29 / / Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA bhAvanAjJAna se citta kI ekAgratA hotI hai tadanantara samyak prakAra se brahmAbhyAsa hotA hai| ye saba nizcita hI namaskAra mahAmantra se hotA hai isameM koI saMdeha nhiiN||29|| bhAvanA viparItA yA dehAdau hyAtmadhIH khlu| sA tu nazyati sadhyAnAnnamaskArAnna sNshyH||30|| 'zarIra hI AtmA hai' yaha buddhi viparIta bhAvanA hai| namaskAra mahAmantra ke dvArA saddhyAna se usakA nAza hotA hai isameM koI saMdeha nhiiN||30|| dehAdibhyo vibhinno'yamAtmeti bhAsate sphuttm| pratyahaM japayogena namaskArAnna sNshyH||31|| AtmA zarIrAdi se bhinna hai aisA pragaTa avabhAsa pratidina ke namaskAra mahAmantra ke japa se hotA hai||31|| kurute yo japaM nityaM vinA svrgaadivaanychyaa| mucyate sa hi pApebhyo namaskArAnna sNshyH||32|| jo koI namaskAra mantra kA japa pratidina svargAdi icchA se rahita bhAva se karatA hai vaha avazya sabhI pApoM se mukta hotA hai isameM koI saMdeha nhiiN||32|| jnyaangrbhitvairaagymntvRttirbhvettthaa| nijAnandAnusandhAnaM namaskArAnna sNshyH||33|| namaskAra mantra se mana meM jJAna garbhita vairAgya kI bhAvanA uThatI hai tathA sAdhaka paramAnanda kA anusaMdhAna kara pAtA hai isameM koI saMdeha nhiiN|||33|| kAmakrodhAdizatrUNAM bhavedunmUlanaM tthaa| bhavahetuvinAzo'pi namaskArAnna sNshyH||34|| namaskAra mahAmantra se kAma-krodha Adi zatruoM kA mUla se nAza hotA hai aura bhava kA kAraNa bhI naSTa hotA hai isameM koI saMdeha nhiiN||34|| mumukSuH sAdhako nityaM cidaannde'tittprH| jahAti harSazokAdInnamaskArAnna sNshyH||35|| Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskArakIrtanam nirantara cidAnanda meM lIna mumukSu sAdhaka namaskAra mahAmantra ke prabhAva se hamezA harSa - zoka Adi se pare ho jAtA hai isameM koI saMdeha nahIM / / 35 / / ahaM brahmeti vAkyasya gUDhArtho jJAyate yadA / syAtpramAdastadA naiva namaskArAnna saMzayaH // 36 // namaskAra mahAmantra se jaba ahaM brahma isa vAkya ke gUDha artha kA jJAna hotA hai taba sAdhaka ko Alasya nahIM hotA isameM koI saMdeha nahIM / / 36 / / pratItimAtraramyeSu bhogeSu sulabheSvapi / AsaktirjAyate naiva namaskArAnna saMzayaH / / 37 / / 43 namaskAra mantra se sAdhaka ko kSaNika, sulabha bhoga meM bhI Asakti nahIM hotI isameM koI saMdeha nahIM / / 37 / / sarvArambhaparityAgAnnivRttirbAhyabhAvataH / AtmAbhimukhavRttiH syAnnamaskArAnna saMzayaH / / 38 / / namaskAra mantra se sabhI ArambhoM ke tyAga se bAhya kriyA se nivRtta hokara mana AtmA kI ora abhimukha hotA hai isameM koI saMdeha nahIM / / 38 / / sarvasaGgaparityAgAdyogasidhdirmatA hi yaa| asaGgayogasiddhiH sA namaskArAnna saMzayaH / / 39 / / sarvasaMga ko choDane se jo yoga kI siddhi (yogiyoM ke) abhimata hai, vaha asaMgayoga kI siddhi namaskAra mantra kI sAdhanA se hotI hai isameM koI saMdeha nahIM / / 39 / / audAsInye bhavetspaSTaM viklpshmnaatpunH| nirvikalpakacaitanyaM namaskArAnna saMzayaH // 40 // (bAhya bhAvoM meM ) udAsInatA jAgane para spaSTarUpa se (mAnasika) vikalpa zAMta hote haiM usa se caitanya ( AtmA ) nirvikalpa hotA hai| yaha namaskAra mahAmaMtra se hotA hai isameM koI saMdeha nahIM / // 40 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 mano vikSepazUnyaM tu prazAntaM jAyate dhruvm| upaiti brahmabhAvaM ca namaskArAnna saMzayaH / / 41 / / namaskAra mantra ke prabhAva se mana kI caMcalatA dUra hokara prazAntatA ko prApta karake brahmatva ke pAsa pahu~catA hai isameM koI saMdeha nahIM / / 41 / / yogakalpalatA lInatvAnmanasaH svsminmhaavaakyaarthcintnaat| bhavatyeva parAnando namaskArAnna saMzayaH / / 42 / / namaskAra mahAmantra ke prasAda svarUpa mana antarlIna hotA hai taba zAstra ke artha ke (mahAvAkyArtha ke) cintana se paramAnanda (alaukika Ananda) hotA hai isameM koI saMdeha nhiiN|| 42 / / bahirvRttivinAzazca vissyaanndvrjnm| yogabIjasya samprAptirnamaskArAnna saMzayaH / / 43 / / namaskAra maMtra se mana ke bahirmukhI pravRtti kA tyAga viSayoM ke Ananda se nivRtti evaM yogabIja kI prApti hotI hai isameM koI saMdeha nhiiN||43|| kAmavivarjite citte zudhde tattvasmRtistathA / Atmanyeva bhavetprItirnamaskArAnna saMzayaH / / 44 / / namaskAra mahAmaMtra ke prabhAva se icchA rahita citta zuddha hone para tattva kA smaraNa hotA hai aura AtmA ke Upara prema hotA hai isameM koI saMdeha nahIM / 44 / / adharmAtsyAnnivRttizca dharme pravRttireva ca / sadA lokopakArazca namaskArAnna saMzayaH / / 45 / / namaskAra mahAmantra se adharma se nivRtti, dharma meM pravRtti evaM lokopakAra kI bhAvanA jagatI hai isameM koI saMdeha nahIM / / 45 / / bhavantyevAnukUlAni paJcabhUtAni satvaram / kSIyante'pi khalAzcaiva namaskArAnna saMzayaH / / 46 / / namaskAra mantra se zIghra hI paJcabhUta anukUla hote haiM tathA duSToM kA kSaya hotA Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskArakIrtanam hai isameM koI saMdeha nhiiN||46|| aihikaphalasantyAgo mokSecchA prabalA punH| cittavRttinirodho'pi namaskArAnna sNshyH||47|| nizcita rUpa se namaskAra mahAmantra se ihalaukika sukha se vimukha hokara mokSa kI prabala icchA jAgRta hotI hai tathA sAdhaka kA citta nirodha hotA hai isameM koI saMdeha nhiiN||47|| piNDasthaM ca padasthaM ca rUpasthaM ruupvrjitm| caturvidhaM bhaveddhyAnaM namaskArAnna sNshyH||48|| namaskAra mahAmantra se, piNDastha dhyAna, padastha dhyAna, rUpastha dhyAna tathA arUpIdhyAna ye cAroM prakAra ke dhyAna (siddha) hote haiM isameM koI saMdeha nhiiN||48|| prshstdhyaansNsidhdirgunnsthaanaadhirohnnm| kaivalyaM mokSaprAptirvai namaskArAnna sNshyH||49|| namaskAra mahAmantra se prazasta dhyAna kI siddhi, guNasthAnaka kA adhirohaNa, kaivalya evaM mokSa kI prApti hotI hai isameM koI saMdeha nhiiN||49|| gurorbhadraGkarAkhyasya pnnyaaspddhaarinnH| prasAdAdracittaM sadyo namaskArasya kiirtnm||50|| paMnyAsa guruvara zrI bhadrakara vijayajI kI kRpA se zIghratayA namaskArakIrtanam kI racanA kii||5|| Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||nmskaarphlm|| natvA vIraM guruM bhaktyA jananI janakaM tthaa| racyate bAlabodhAya namaskAraphalaM myaa||1|| bhaktipUrvaka bhagavAn mahAvIra, guru evaM mAtA-pitA ko praNAma karake bAlajIvoM ke jJAna hetu namaskAra phala kI racanA karatA huuN||1||| dhanadhAnyavivRddhizca saubhAgyaM sukhsmpdH| yatheSTavastulAbho vai namaskArasya stphlm||2|| dhana-dhAnya kI vRddhi, saubhAgya vRddhi, sukha sampati tathA iSTa vastuoMkA lAbha namaskAra mahAmantra kA phala hai||2|| sarvasaGkalpasiddhizca srvvyaadhivinaashkm| dIrghamAyuryazaH kIrtinamaskArasya stphlm||3|| sabhI prakAra ke manorathoM kI siddhi, sabhI vyAdhiyoM se mukta, dIrghAyuSya, yaza evaM kIrti namaskAra kA phala hai||3|| dAridyazamanaM caiva durnItinAzanaM tthaa| duHkhadaurbhAgyanAzazca namaskArasya stphlm||4|| daridratA kA nAza, durnIti (duSTa svabhAva, IrSyA) kA nAza, duHkha evaM durbhAgya kA nAza yaha namaskAra mahAmantra kA phala hai||4|| stambhanaM paramantrAnAM trailokyamohanaM tthaa| nigraho bhUtapretAnAM namaskArasya stphlm||5|| dUsaroM ke mantra prabhAva ko dUra se rokanA, tInoM loka ko AkarSita karanA Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAraphalam 47 tathA bhUta-pretAdijanya bAdhA kA dUra honA namaskAra mantra kA phala hai||5|| aizvaryaM paramaM loke mntrsiddhirnuttmaa| prasiddhiH sarvadezeSu namaskArasya stphlm||6|| loka meM paraM aizvarya kI prApti, mantra kI siddhi, cAroM ora prasiddhi namaskAra maMtra kA hai||6|| mahAsaukhyaM ca sarvatra srvaashaapripuurnnm| sAdhUnAM saumanasyaM ca namaskArasya stphlm||7|| sarvatra sukha kI prApti, sabhI AzAoM kI pUrti, sAdhuoM kI saumanasyatA (kRpA) hI namaskAra mahAmantra kA phala hai||7|| siddhiH kAmyaprayogAnAM prckrpraabhvH| sarvabhItivinAzazca namaskArasya stphlm||8|| kAmanApUrti ke lie kiye jAnevAle anuSThAna meM siddhi, zatrusenA kA parAjaya sabhI prakAra ke bhaya kA nAza ye saba namaskAra mantra kA phala hai||8|| tantraprayogavijJAnaM yntrkaushlymdbhutm| vizvAsaH paramo mantre namaskArasya stphlm||9|| tantraprayoga kA viziSTa jJAna, yantra meM adbhuta kuzalatA aura maMtra meM parama vizvAsa namaskAra maMtra kA phala hai||9|| ayatnena vaze vidyAH kalAH sarvA dhanaM mht| tathApyAtmavicArazca namaskArasya stphlm||10|| vinA yatna kiye sabhI vidyAyeM evaM sabhI kalAoM kI siddhi hai tathA mahAn sampatti milatI hai phira bhI AtmavicAra ke tarapha mana jhukatA hai yaha namaskAra maMtra kA phala hai||10|| duSkareSvapi kAryeSu saukaryaM pratibhAti yt| sarvadevaprasAdAttannamaskArasya stphlm||11|| Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 yogakalpalatA kaThina se kaThina kArya bhI sulabhatA se devoM kI kRpA se siddha hote haiM yaha namaskAra kA hI phala hai||11|| sarvadezavidezeSu vidvjnsmaagmaat| sarvadarzanapANDityaM namaskArasya stphlm||12|| kahIM bhI deza videza meM vidvAnoM ke samAgama se sarvadarzanoM meM pANDitya honA yaha namaskAra mahAmantra kA phala hai||12|| sadA vAdavivAdeSu prtivaadipraajyH| sarvoccarAjasanmAno namaskArasya stphlm||13|| hamezA vAdavivAda meM prativAdI kA parAjita honA, rAjA ke dvArA sarvocca sammAna kI prApti namaskAra mantra kA phala hai||13|| vidyAvRddhaiH sadA mAnyaM praakottismaashritm| vaktRtvaM ca kavitvaM ca namaskArasya stphlm||14|| vidyAvRddhoM (uccakoTi ke vidvAnoM) ke dvArA mAnya zreSTha koTi ke vaktRtva evaM kavitva kI prApti namaskAra mantra kA phala hai||14|| kauzalaM granthanirmANe vAkcAturyaM tthaa'dbhutm| dharmopadezasAphalyaM namaskArasya stphlm||15|| grantha nirmANa meM kuzalatA, adbhuta vAkpaTutA, dharmopadeza meM saphalatA ye saba namaskAra mahAmantra ke phala haiN||15||| mahAprajJA vivekazca zrutaM zIlaM dhiyo gunnaaH| zreyomArge pravRttirvai namaskArasya stphlm||16|| bahuta gaharA jJAna, viveka, zAstra kA abhyAsa (buddhi ke guNa), sadAcAra, mokSamArga meM pravRtti ye sabhI guNa namaskAra kA hI phala hai||16|| pATavaM sarvazAstreSu rhsyaarthprkaashkm| AtmatattvAvabodhazca namaskArasya stphlm||17|| Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAraphalam sabhI zAstroM meM nipuNatA, rahasyabhUta artha kI prakAzaka buddhi, Atmatattva kA jJAna ye saba namaskAra mahAmantra ke phala hai / / 17 / / syAdvAde khalu naipuNyaM prItirjinAgame tathA / viduSAM paritoSazca namaskArasya satphalam / / 18 / / syAdvAda meM nipuNatA, jinAgama para prema, vidvAnoM ko apane uttara se saMtuSTa karanA ye saba namaskAra maMtra ke phala haiM / / 18 / / vinAzo'zubhabhAvAnAM saGgatiH sAdhubhiH sadA / vardhamAnA ratirdharme namaskArasya stphlm||19|| 49 azubha bhAvanAoM kA nAza, sAdhuoM kI saMgati, dharma meM baDhatI abhiruci ye namaskAra mahAmantra ke phala hai / / 19 / / indriyANAM jayazcaiva kaSAyANAM jystthaa| AtmAnubhAnubhavasamprAptirnamaskArasya stphlm|| / / 20 / / indriyoM ke Upara vijaya, kaSAyoM ko jItanA, Atmatattva ke anubhava kI prAptiye namaskAra phala hai / / 20 / / yogamArge prayANaM ca sarvavighnajayAtsadA / sadyogabhUmikAprAptirnamaskArasya satphalam / / 21 / / yogamArga meM prayANa karanA, sabhI vighnoM (kAma-krodhAdi) ke Upara vijaya prApta karake sadyoga ke lie bhUmikA kI prApti namaskAra mantra kA phala hai||21|| apunarbandhakatvaM ca guNA mArgAnusAriNAm / sadbodhirviratizcaiva namaskArasya stphlm||22|| apunarbaMdhaka dazA', mArgAnusArI dazA, samyagdarzana aura virati namaskAra mantra ke zubha phala hai|| 22 / / 1 mohanIya karma kI utkRSTa sthiti kA baMdha punaH na ho aisI AtmabhUmikA 2. dharmaprApti kI yogyatA sUcaka 35 guNasaMpanna bhUmikA / Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA vairAgyavAsitaM cittaM sdaivaanndmgntaa| yogyatA layayoge'pi namaskArasya stphlm||23|| vairAgya se bharA huA mana, sadA alaukika Ananda meM citta kI magnatA layayoga kI yogyatA ye namaskAra mahAmantra ke zubha phala haiN||23|| jinendreSu parA bhktirnubhuutistthaatmnH| jIvanmuktiH krameNaiva namaskArasya stphlm||24|| jinezvaroM meM zreSTha bhakti, AtmA kI anubhuti, phira krama se jIvana-maraNa se mukti ye namaskAra mahAmantra ke zubha pariNAma hai||24|| RddhayaH siddhayaH sarvA mumukSuNAM svyNvraaH| vAksiddhirguNavRddhizca namaskArasya stphlm||25|| (namaskAra maMtra ke prabhAva se) sabhI RddhiyA~ (siddhiyA~) mumukSuoM ko svayaM prApta hotI hai| vAk siddhi evaM guNoM kI vRddhi hotI hai yaha namaskAra maMtra kA phala hai||25|| hRSIkArtheSvanAsaktirdhAraNA manasaH sthiraa| saGkalpakalpanAzAntinamaskArasya stphlm||26|| indriyoM ke viSayoM meM anAsakti, mana kI sthira dhAraNA, saMkalpa meM dRDhatA, kalpanA aura zAnti namaskAra mahAmantra ke phala haiN||26|| kAruNyAdbhavyajIveSu mokssmaargniruupnne| sarvadaivAdaro bhAvAnnamaskArasya stphlm||27|| bhavya jIvoM para dayA karake mokSamArga kA AdarabhAva se nirUpaNa karanA yaha namaskAra mahAmantra kA satphala hai||27||| cAJcalyarahitA lakSmIrjihvAgre ca srsvtii| sAdhanAmArgasajjJAnaM namaskArasya stphlm||28|| sthira lakSmI, jihvA ke agrabhAga para sarasvatI evaM sAdhanAmArga kA samyak jJAna namaskAra mahAmantra ke zubhaphala haiN||28|| Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAraphalam zalAkApuruSAdInAM vividhAni padAni c| tathendrAdipadAnyeva namaskArasya stphlm||29|| zalAkA puruSoM ko taraha-taraha ke padoM kI prApti tathA indra Adi padoM kI prApti namaskAra mahAmantra ke zubha phala haiN||29|| buddhiH kIrtidhRtirlakSmIH zraddhA zaktirmatiH smRtiH| zAntistuSTistathA puSTinamaskArasya stphlm||30|| buddhi, yaza, dhairya, lakSmI, zraddhA, zakti, jJAna, smaraNazakti, zAnti, santoSa evaM puSTi ye saba namaskAra maMtra ke phala haiN||30|| vaacyvaacksmbndhaadvaacytttvaavbodhtH| padasthadhyAnasiddhistu namaskArasya stphlm||31|| vAcya vAcaka sambandha se tathA vAcya tattva ke jJAna se padastha dhyAna kI siddhi namaskAra mahAmantra kA phala hai||31|| arthbhaavnsNyuktaatsmrnnaatprmesstthinaam| AtmanaH sphuraNaM proktaM namaskArasya stphlm||32|| artha kI bhAvanA se yukta parameSThiyoM ke smaraNa se AtmA kA sphuraNa namaskAra kA hI phala hai||32|| sarvasiddhAntagUDhArthaparijJAnaM vicintnaat| heyAdInAM tathA jJAnaM namaskArasya stphlm||33|| cintana karane se sabhI siddhAntoM ke gUDha artha kA ucita jJAna tathA heya-jJeyaupAdeya kA jJAna namaskAra maMtra kA phala hai||33|| cittazuddhizca nirvedo hynaasktirvilkssnnaa| mahodayAbhilASazca namaskArasya stphlm||34|| citta kI zuddhi, vairAgya, vilakSaNa anAsakti evaM mahodaya kI abhilASA (mokSa kI icchA) ye saba namaskAra mantra kA phala haiN||34|| Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 yogakalpalatA jinoktbhaavnaayogaatprinnaamvishuddhitH| guNasthAnakramAroho namaskArasya stphlm||35|| jinavANI kI bhAvanA ke yoga se evaM pariNAma vizuddhi se guNasthAna ke krama kA ArohaNa namaskAra kA hI phala haiN||35|| puNyavRddhistathA zIghraM pAtakAnAM nivaarnnm| samAdhimaraNaM cAnte namaskArasya stphlm||36|| puNya kI vRddhi, zIghra hI pApoM kA nivAraNa tathA anta meM samAdhimaraNa namaskAra mantra ke prabhAva se hote haiN||36|| rahasyaM dhyAnamArgAnAM suspaSTaM gurvnugrhaat| paramadhyAnasiddhizca namaskArasya stphlm||37|| guru kI kRpA se dhyAnamArga ke rahasya kA bodha aura paramadhyAna kI siddhi namaskAra maMtra kA phala haiN||37||| parAprasAdasamprAptiH srvklyaannkaarinnii| svecchayA viniyogo'pi namaskArasya stphlm||38|| sarvakalyANa karanevAlI parA' (vANI) kI prApti aura usakA svecchA se viniyoga namaskAra mahAmantra kA phala hai||38|| AjJAsaGkramaNaM ziSye dRSTipAtena stvrm| vedhazaktirmahAtIvrA namaskArasya stphlm||39|| ziSya ke Upara mAtra dRSTipAta karane se AjJA saMkramaNa (karane kI zakti) tathA tIvra vedha zakti yaha namaskAra mantra kA satphala hai||39|| abhedena sadA samyag dhyaayte'rhjineshvrH| bhAvArhantyaM tadA dhyAtunamaskArasya stphlm||40|| 1 parA, pazyantI, madhyama aura vaikharI ye vANI ke cAra prakAra hai / 2 vedhazakti-sAmAnya janoM ke liye aprApya padArthoM ke tala taka pahoMcane kI shkti| jaise-mAnava kA mn| Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAraphalam abhedabhAva se jaba jinezvara arhat kA dhyAna hotA hai taba dhyAtA ko bhAva se arihaMta tattva kI upalabdhi hotI hai yaha namaskAra kA phala hai / / 40 // sarvatrAbhyudayo loke tathA muktiH kare sthitA / dvayaM lokottaraM hyetannamaskArasya stphlm||41| loka meM hara jagaha adbhuta abhyudaya tathA hAtha meM mokSa ye donoM lokottara (tattva) namaskAra ke hI phala hai / / 41 / / 53 vinA klezena saddhyAne pratyayena samAdaraH / alpIyasaiva kAlena namaskArasya stphlm||42|| alpa samaya meM aura binA kisI kaSTa ke saddhyAna meM pratItipUrvaka kA Adara honA namaskAra maMtra kA phala hai||42|| yogadRSTyanusAreNa bodhotkarSo ythaakrmm| aSTAGgayogasiddhizca namaskArasya satphalam / / 43 / yoga dRSTi ke anusAra kramika rUpa se bodha kA utkarSa tathA aSTAGga yoga kI siddhi namaskAra kA phala hai // 43 // niSkAmaM sadanuSThAnaM brhmjnyaansmnvitm| svAtmanyeva layazcaiva namaskArasya stphlm||44|| brahmajJAna se yukta hokara niSkAma bhAva sahita sadanuSThAna aura AtmalInatA yaha namaskAra kA phala hai / / 44 / / zAbdajJAnAddhi bhavyAnAM tattvanizcabhUmikA / aparokSAnubhUtizca namaskArasya stphlm||45|| bhavyoM ko zAbdajJAna se tattva ke nizcaya kI bhUmikA kI prApta honA tathA aparokSa (sAkSAt pratyakSa AtmA) kI anubhUti' namaskAra maMtra kA phala hai / / 45 / / 1 parokSAnubhUti vedAntadarzana kA pAribhASika zabda hai / brahmaprApti unakA artha hai / Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA AnandajanyaromAJcAstathaivAzrUNi netryoH| prazAntavAhitA samyag namaskArasya stphlm||46|| zarIra meM romAMca, A~khoM meM AnaMdAzru aura (citra meM) prazAntavAhitatA namaskAra maMtra kA phala hai||46|| cicchakteravabodhazca sarvatra samatA vraa| abhedAddevatAbhAvo namaskArasya stphlm||47|| apanI caitanya zakti kA bodha, hara viSaya meM zreSTha samabhAva, abheda bhAva se devatA rUpa prApti yaha namaskAra kA phala hai||47|| adhikAro hi tantreSu cAntaryAgasya yogytaa| niSpratyUhatayA mokSo namaskArasya stphlm||48|| zAstroM para adhikAra, antaryAga kI yogyatA tathA nirvighna rUpa se mokSa kI prApti yaha namaskAra mahAmantra kA phala hai||48|| acintyapuNyalAbho vai tIrthakRtpadavI punH| ayogayogasiddhizca namaskArasya stphlm||49|| akalpya puNya kI prApti, tIrthakara pada kI prApti aura ayogayoga kI siddhi namaskAra mahAmantra kA satphala hai||49||| gurorbhadraGkarAkhyasya pnnyaaspddhaarinnH| prasAdAdracitaM hyetannamaskArasya phalaM shubhm||50|| paMnyAsa pravara zrI bhadrakara vijaya ma.sA. guru kI kRpA se yaha namaskAra phala (nAmaka) zubha grantha kI racanA kI gyii||5||| Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||nmskaarvivecnm|| natvA vIraM guruM bhaktyA jananI janakaM tthaa| mantrAsakto hi kurve'haM nmskaarvivecnm||1|| bhagavAn mahAvIra, guru evaM mAtA-pitA ko bhaktipUrvaka praNAma karake namaskAra mantra kA Asakta maiM namaskAra vivecana nAmaka grantha banAtA huuN||1|| yasya lokottare mantre srvkaaryprsaadhke| namaskAre mano lagnaM tasyaivAbhyudayo dhruvm||2|| sabhI kAryoM ko siddha karanevAle lokottara namaskAra mantra meM jisakA mana laga gayA hai, usakA nizcita hI abhyudaya hotA hai||2|| mokSabIje 'namo' mantre bhAvazuddhiprade sdaa| namaskAre bhaveniSThA mhaamaangglydaayinii||3|| bhAvazuddhi kA pradAna karanevAle, mokSa ke bIjabhUta namo mantrarUpa namaskAra meM niSThA mahAmaMgala pradAna karanevAlI hai||3|| bhuktimuktiprade mantre yasya lokottame sdaa| namaskAre parA prItistasya muktirna sNshyH||4|| jisakA bhoga aura mokSa denevAle uttama namaskAra mantra se utkRSTa prema hotA hai, nizcita hI usakI mukti hotI hai||4|| acintyazaktisampanne srvaabhiissttprdaayke| namaskAre sthite svAnte kimasAdhyaM jgttrye||5|| akalpanIya zakti se yukta, sarva abhISTa phala ko denevAlA aisA namaskAra mantra jisake hRdaya meM vidyamAna ho to tInoM loka meM usake lie kyA asAdhya hai? Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA arthAt kucha asAdhya nhiiN||5|| sarvadA sAnurAgaM hi svrgmokssvidhaayke| namaskAre sthiraM cittaM gurubhaktyA prjaayte||6|| guru kI bhakti se hI svarga aura mokSa denevAle namaskAra mantra meM sadA cittaanurAga sahita sthira rahatA hai||6|| vidyate nAvakAzo'pi tamasastu kdaacn| namaskAre mahAsUrye hRdi nityaM prkaashite||7|| hRdaya meM namaskArarUpa sUrya ke nitya prakAzita hone se andhakAra ko praveza karane kA maukA hI nahIM milatA hai||7|| sadguroH kRpayA yasya bhavedruciH sunishclaa| namaskAre mahAmantre tasya siddhiH svyNvraa||8|| namaskAra mahAmantra para jisakA aTUTa prema hotA hai use sadguru kI kRpA se varaNa karane ko siddhi svayaM AtI hai||8|| jAyate vandanIyAnAM sarveSAM vandanaM krmaat| namaskAre smRte bhaktyA bhaavsngkocsNyutaiH||9|| bhAva saMkoca se yukta hokara bhaktipUrvaka namaskAra mahAmantra kA smaraNa karane se krama se sabhI vandaniyoM ko vandana hotA hai||9|| jJAte samyagguNAdhikye tattvataH prmesstthinaam| namaskAre vinA yatnaM viduSAM lIyate mnH||10|| namaskArarUpa parameSThiyoM ke guNoM kI pracuratA tAttvika rUpa se jJAta hone para namaskAra maMtra meM vinA yatna hI vidvAnoM kA mana lIna ho jAtA hai||10|| rahasyaM sarvazAstrANAM srvyogsmnvitm| namaskAre jinaiH proktaM samAsena prtisstthitm||11|| sabhI jinezvaroM ne kahA hai ki namaskAra mahAmantra meM sabhI yogoM se bharA huA sabhI zAstroM kA rahasya saMkSepa meM (=saMkSipta hokara) pratiSThita hai||11|| Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAravivecanam vidyAnAM caiva mantrANAM samproktA prakRtiH praa| namaskAre jinaiH sarvairnAtra kAryA vicaarnnaa||12|| namaskAra meM sabhI vidyAe~ evaM sabhI mantroM kA samAveza hone se sabhI jinoM ne ise parA prakRti kahA hai, isameM koI sandeha nhiiN||12|| azakyaM jAyate zakyaM citte mantre niveshite| namaskAre kSaNAdeva satyaM satyaM na sNshyH||13|| namaskAra mahAmantra ko citta meM sthApita karane se kSaNabhara meM azakyakArya zakya ho jAte haiM, yaha sandeharahita satya hai||13|| tAvadevAnyamantrANAM kautukaM tasya vidyte| namaskAre'tiniSNAto yAvanna jAyate sudhiiH||14|| jaba taka namaskAra mantra meM niSNAta (pAraMgata) nahIM hotA hai taba taka hI buddhimAna puruSa dUsare mantroM ke prabhAva se Azcaryita hotA hai||14|| sarvabhogopabhogeSu svAdhIneSu mano dhruvm| namaskAre dRDhaM lagnaM ramate na kdaacn||15|| namaskAra mahAmantra meM dRDhatA se mana laga jAne para sabhI bhoga-upabhoga kI sAmagrI svAdhIna hone para bhI sAdhaka kA mana sAMsArika bhogya vastuoM meM ramaNa nahIM krtaa||15|| parISahopasargeSu samatA'nAhatA mtaa| namaskAre'nurAgAddhi hRdi puMsAM prtisstthite||16|| namaskAra ke anurAga se parISaha aura upasargoM meM (bhI) puruSa ke hRdaya meM samatA avyAhata rahatI hai||16|| amRtAkhyamanuSThAnaM yaddadAtyamRtaM pdm| namaskAre hRdi dhyAte bhavyajIvaistu praapyte||17|| amRta nAmaka anuSThAna jo amRdapada (mokSa) ko denevAlA hai bhavya jIva vaha pada hRdaya meM namaskAra mantra kA dhyAna karake prApta karate haiN||17|| Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA ekasminneva mantre'smin srvkrmvinaashinii| namaskAre mhaashktirgnnaadhiishairniruupitaa||18|| gaNadharoM ne namaskAra ko mahAzaktimAn kahA hai| unake anusAra ekamAtra isI mantra meM sabhI karmoM kA kSaya karane kA sAmarthya hai||18|| gauravaM yAti loke'smin sarvatra pUjyate sdaa| namaskAre bhavedyasya pratyayaH sthircetsH||19|| jisa sthira cittavAle puruSa ke mana meM namaskAra mantra ke prati AsthA hai ve isa loka meM hara jagaha pUje jAte haiM tathA sammanita hote haiN||19|| ratnatrayAtmake mantre purussaarthprsaadhke| namaskAre bhavetkasya notkaNThA khalu dhrminnH||20|| puruSArtha ke prasAdhaka ratnatrayarUpa namaskAra maMtra ke viSaya meM kisa dharmipuruSa kI utkaNThA nahI hotii?||20|| jijJAsA jAyate nUnaM mntre'sminndhikaarinnaam| namaskAre'tisaGkSipte dhyAnatantre jinodite||21|| Agama ke dhyAnatantra meM namaskAra mantra atyanta saMkSipta se kahA gayA hai, ataH isa mantra ke viSaya meM adhikAriyoM ko avazya jijJAsA hotI hai||21|| mantre saMsArasAre tu jnmnirvaannkaarnne| namaskAre'bhilASAddhi sarvapApakSayo bhvet||22|| janma-nirvANa ke kAraNa saMsAra meM sArabhUta namaskAra mantra kI abhilASAmAtra se sabhI pApoM kA kSaya hotA hai||22|| kalyANaM sarvajIvAnAM sadA kurvanti snttm| namaskAre sthitAH sarve bhAvataH prmesstthinH||23|| bhAva se namaskAra meM sthita paJcaparameSThi sabhI jIvoM kA sadaiva kalyANa karate haiN||23|| Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAravivecanam kriyamANe jape dhyAne nidAnarahite sdaa| namaskAre mahAzraddhA svymevopjaayte||24|| nidAnarahita (niSkAmabhAva se) dhyAna aura-japa karane para svayaM hI namaskAra mantra para zraddhA utpanna hotI hai||24|| jagattraye camatkAro dRzyate hi yadA tdaa| namaskAre paraM tasya kAraNaM prApyate sdaa||25|| tInoM loka meM jaba koI camatkAra dekhane ko milatA hai to usa camatkAra kA mUla kAraNa namaskAra meM hI milatA hai||25|| sarvasaGkalpasiddhiH syAt kSaNAdeva na vismyH| namaskAre manAg datte citte sdrvnugrhaat||26|| isameM koI Azcarya nahIM ki sadguru kI kRpA se namaskAra mantra meM thoDA bhI mana lagAne se sabhI kAmanAoM kI tatkAla siddhi hotI hai||26|| zvetaraktAdivarNAnAM dhyAnAtpaJcapadeSu vai| namaskAre'tra samproktA kAmyasiddhirna sNshyH||27|| namaskAra meM paMca padoM para zveta-rakta Adi vargoM kA dhyAna karane se nizcita hI kAmanA kI pUrti hotI hai aisA kahA gayA hai||27|| upadravA vinazyanti bhuutpretaadismbhvaaH| namaskAre smRte sadyastamAMsyarkodaye ythaa||28|| bhUtapreta Adi janya upadrava namaskAra ke smaraNa turaMta hI miTa jAte haiM jaise sUryodaya hone se andhakAra naSTa hotA hai||28|| tasya nazyati durdhyAnaM bhvsnttikaarnnm| namaskAre sadAbhyAsAnmano yasya nimjjti||29|| sadA abhyAsa ke kAraNa jisakA mana namaskAra mantra meM sadA lIna rahatA haiM usakA bhava kA kAraNa rUpa durdhyAna naSTa hotA hai||29|| Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 yogakalpalatA kaSAyA viSayAH sarve kSIyante zIghrameva hi| namaskAre mahAtattve muhurmuhurvicintite||30|| namaskAra ke parama tattva kA bAra-bAra cintana karane se zIghra hI sabhI viSaya aura kaSAya kSINa hote haiN||3|||| tyaktvA sarvabahirbhAvAn sarvathA shaantcetsaa| namaskAre rato yo hi tasya zreyo bhveddhvm||31|| jo sabhI bAhya vastuoM (sAMsarika vastuoM) ko choDakara zAntacitta se namaskAra meM lIna hotA hai usakA kalyANa nizcita hai||31|| sthApanIyA prayatnastu cetovRttiH punaH punH| namaskAre sukhArthAya prAtikUlyaM vidherydaa||32|| bhAgya jaba pratikUla ho to sukha ke lie namaskAra mahAmantra meM bAra-bAra mana lagAnA caahie||32|| krUrakarmA naro yAti sugatiM vA parAM gtim| namaskAre'ntakole'pi buddhiH sthirA bhvedydi||33|| krUra karma karanevAle manuSya bhI svarga yA mokSa meM jAte haiM, yadi mRtyu ke samaya namaskAra mahAmantra meM dhyAna kendrita ho||33|| zrUyante hA! tamograstA jiivhiNsaapraaynnaaH| namaskAre zrute bhAvAttiryazco'pi divaM gtaaH||34|| hA! andhakAra (ajJAna) se grasta hokara jIvahiMsA karanevAle tiryazca bhI namaskAra mantra ke sunane se svarga gye||34|| prapanne mokSamArge tvaM satvaraM siddhihetve| namaskAre nijaM cetaH sarvadaiva sthiriikuru||35|| mokSamArga para pravRtta hone para zIghra siddhi ke lie tU apane mana ko hara samaya namaskAra meM sthira kr||35|| Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAravivecanam bhAvanAbhAvitaM cittaM suvizuddhaM kssnnaadho| namaskAre layaM yAti gataM dhyeyaiktaantaam||36|| bhAvanA se bhAvita suvizuddha mAtra dhyeya meM sthira mana kSaNabhara meM namaskAra meM lIna hotA hai||36|| sphurite nAdarUpeNa hRdi mantre nirntrm| namaskAre vilIyante vikalpA drutameva hi||37|| namaskAra maMtra hRdaya meM jaba nAdarUpa meM khIlatA hai taba sabhI vikalpa turaMta hI vilIna ho jAte haiN||37|| cUrNayanti haThAnnUnaM sarvakarmANi liilyaa| namaskAre kRtAbhyAsA bhavyAH shaantimupaagtaaH||38|| zAnti ko prApta bhavya jIva namaskAra ke abhyAsa dvArA lIlA se hI haThapUrvaka sabhI karmoM ko astittvahIna (kSaya) karatA hai||38|| mantrAtmakaM vapurmanye jinendranihitaM svkm| namaskAre hi kAruNyAnnirvANasamaye kssitau||39|| maiM mAnatA hU~ ki apane nirvANa ke samaya jinezvara bhagavaMtoM ne karuNA karake apanA maMtrAtmaka zarIra namaskAra maMtra meM samAhita kiyA hai||39|| zAstrajJaiH siddhikAntAyA vilAsabhavanaM smRtm| namaskAre pare mantre jJAnadIpayutaM dhruvm||40|| zAstrajJoM kA kahanA hai ki zreSTha namaskAra maMtra meM siddhinAmaka strI kA vilAsa bhavana hai, jisa meM jJAna dIpaka (jalatA) hai||40|| sakalaM niSkalaM rUpaM brahmaNo yatra drshitm| namaskAre sadA tasminnijaM lakSyaM sthiriikuru||41|| brahmA kA sakala aura niSkala rUpa jisameM hai usa namaskAra maMtra meM apanA lakSya sthira kreN||41|| Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 yogakalpalatA guNAnAM bhAvanAtsvasmin sarvadA prmesstthinaam| namaskAre'tirAgAdvai saddhyAnaM prApyate kssnnaat||42|| paJcaparameSThi ke guNoM ko sadbhAvanA se apane citta meM dhAraNa karake atyanta prema se namaskAra kA dhyAna karane se saddhyAna kI prApti hotI hai||42|| antakAle bhavantyeva srvshaastrvishaardaaH| namaskAre sadA lInA dhyAnamagnAH prtikssnnm||43|| sabhI zAstra praviNa (mahApuruSa bhI) anta samaya meM namaskAra ke dhyAna meM sadA lIna hote haiN||43|| prazamAmRtapUrNe'sminmantre srvjnybhaassite| namaskAre dRDhaM cetastanotyevAmRtaM pdm||44|| prazamAmRta se pUrNa sarvajJa dvArA kahe gae isa mantra meM citta ko dRDha karane se amRta pada kI prApti hotI hai||44|| jnyaanvairaagyyuktaanaamaatmaishvryprdaayinii| namaskAre bhavedbhaktirbhavyAnAM bhaagyshaalinaam||45|| AtmA ko aizvarya pradAna karanevAle namaskAra mantra meM bhAgyazAli jJAna aura vairAgya se yukta bhavya jIvoM kI bhakti hai||45|| sarvasaGgaparityAgI sadAbhyAsaM karoti yH| namaskAre sa yAtyeva zivamAtmani sNsthitm||46|| jo sabhI bAhya sambandhoM ko choDakara AtmA meM namaskAra kA sadA abhyAsa karatA hai vaha nizcita hI Atmasthita mokSa prApta karatA hai||46|| nirantaraM tapastaptaM sevitaM suvrataM cirm| namaskAre na cellagnaM manaH sarvaM nirrthkm||47|| __nirantara tapasyA kI tathA cirakAla taka vrata kA AcaraNa kiyA kintu namaskAra meM mana sthira nahIM hai to saba nirarthaka hai||47|| Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskAravivecanam 63 rahasyaM dvAdazAGgInAM namaskAro na sNshyH| namaskAre samatvaM vai sArarUpaM prtisstthitm||48|| dvAdazAGgI kA rahasya namaskAra hai isameM koI sandeha nhiiN| namaskAra meM sArabhUta samatA bharI hai||48|| mantre'smin samatAsAre muktilkssmiikulaaspde| namaskAre dRDhA bhaktiH sadA me'stu bhave bhve||49|| samatA kA sAra tathA mokSalakSmI kA ekamAtra sthAna isa namaskAra mahAmantra meM, pratyeka bhava meM merI bhakti dRDha ho||49|| gurorbhadraGkarAkhyasya pnnyaaspddhaarinnH| prasAdAdracitaM bhaavaannmskaarvivecnm||50|| paMnyAsa guru zrI bhadrakaravijayajI kI kRpA se bhAvapUrvaka yaha namaskAra vivecana kI racanA kI gii||5|| Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||nmskaarsmRtiH|| natvA vIraM guruM bhaktyA jananI janakaM tthaa| kriyate mantrarAgAddhi namaskArasmRtiH shubhaa||1|| bhaktipUrvaka bhagavAn mahAvIra, guru evaM mAtA pitA ko namaskAra karake mantra ke Upara rAga ke vazIbhUta hokara namaskAra mantra kA sadA smaraNa karatA huuN||1|| guruprasAdasamprApta! sNsaaraarnnvtaark!| smarAmi tvAM namaskAra! bhaktyA pratikSaNaM mudaa||2|| ___ guru kI kRpA ko prApta honevAle, saMsArarUpa se tAranevAle he! namaskAra tumhe maiM prasannatApUrvaka sadA smaraNa karatA huuN||2|| mahApuNyodayAtprApta! srvpaapprnnaashk!| bhajAmi tvAM namaskAra! sarvadA shaantcetsaa||3|| mahAn puNya ke udaya se prApta hue he! sabhI pApoM ko nAza karanevAle, namaskAra maiM tumhe hamezA zAnta mana se bhajatA huuN||3|| siddhyanti sarvakAryANi tvayaikenaiva stvrm| tvamevAto namaskAra! mantrarAjo ythaarthtH||4|| mAtra tumhAre dvArA hI sabhI kArya zIghra siddha hote haiM, ata eva he! namaskAra maMtra tuma sahI meM mantrarAja ho||4|| tattvopadezasAre tu sadbhaktyA shriigurormukhaat| tvayi jJAte namaskAra! na punrbhvsmbhvH||5|| he! namaskAra! zrI guru ke mukha se tattva upadeza ke sArarUpa tumhe jAnane para punaH isa saMsAra meM janma nahIM hotA hai||5|| Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskArasmRtiH bhaje pIyUSatulyaM tvAM mithyAtvaviSanAzaka ! / zrayAmi tvAM namaskAra ! mahAbhaktyA bhavAntaka ! / / 6 / / mithyAtvarUpa viSa kA nAza karanevAle!, namaskAramantra ! tuma amRtatulya ho, maiM tumhArA bhajana karatA huuN| bhava ke janma - mRtyubAdhA kA anta karanevAle, bhaktipUrvaka maiM tumhArI sevA karatA hU~ / 6 // durdhyAnaparihArAya svarUpasthitisiddhaye / japAmi tvAM namaskAra! mokSalakSmIpradAyaka ! / / 7 / / 65 durdhyAna ke parihAra ke lie, svarUpasiddhihetu he ! mokSarUpa lakSmI ko pradAna karane vAle! namaskAra! maiM tumhArA jApa karatA hU~ || 7 || sadA tattvaikaniSThastu dhyAnayogena sAdhakaH / antarlakSyo namaskAra! svAtmanyeva vaseddhruvam // 8 // he! namaskAra tattva meM niSThA rakhanevAlA, dhyAnayoga se AtmalakSmI sAdhaka nizcita hI apanI AtmA meM rukatA hai / / 8 / vizvAsAmRtabhUtaM vai vizuddhabodhasiddhaye / AkaNThaM tvAM namaskAra ! pibAmi muktihetave // 9 // he! namaskAra vizuddhabodha ( samyak jJAna) kI prApti evaM mukti ke lie vizvAsarUpa amRta tumako maiM kaMTha taka pAna karatA hU~ / / 9 / / ananyamanasA nityaM hRdi saMsthApya bhaktitaH / seve tvAM hi namaskAra ! sarvadvandvavinAzaka ! / / 10 / / sabhI dvandvo ko nAza karanevAle namaskAra ! maiM dattacitta hokara bhaktipUrvaka tumheM hRdaya meM sthApita karake tumhArI sevA karatA hU~ / / 10 / / zuSkavAdavivAdeSu pravRttirnaiva jAyate / tvAM samprApya namaskAra ! loke kasyApi karhicit / / 11 / / he! namaskAra tumako prApta karake kabhI bhI kisI kI phalahIna vAda-vivAda meM pravRtti nahIM hotI / / 11 / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA AtmanizcayavahnistvamajJAnagahane khlu| ata eva namaskAra! tvAM seve'haM prtikssnnm||12|| he! namaskAra hara kSaNa tumhArI sevA karatA hU~ kAraNa ki tuma ajJAnarUpa aMdhakAra meM AtmanizcayarUpa vahni ke samAna ho||12|| nAmAdibhedato nityaM paJcAnAM prmesstthinaam| praNidhAnaM namaskAra! mokSasiddhipradaM dhruvm||13|| he! namaskAra nAma Adi ke bheda se paJcaparameSThi kA praNidhAna nizcita hI mokSa detA hai||13|| padasthadhyAnasiddhyarthamekAgramanasA sdaa| namAmi tvAM namaskAra! srvjnyaanprkaashk!||14|| he! sabhI jJAna ke prakAzaka! namaskAra! padastha dhyAna kI siddhi ke lie ekAgra mana se sadA tumheM namaskAra karatA huuN||14|| vizuddhacetanArUpa! yogiindrklppaadp!| prasIda tvaM namaskAra! srvckrvibhedk!||15|| he! namaskAra, tuma vizuddha cetanArUpa ho, yogiyoM ke liye tuma kalpavRkSa ho, sabhI cakra ko bhedanevAle, namaskAra! tuma prasanna hovo||15|| sUkSmanADIgate zuddhe sdaivordhvvihaarinni| tvayi me'stu namaskAra! mhaabhktirhrnishm||16|| sadA Urdhva vihAra karanevAle, sUkSma nADI meM sthita, zuddhasvarUpa namaskAramaMtra! tumheM aharniza bhaktipUrvaka merA namaskAra ho||16|| susUkSmadhvanirUpastvaM srvkrmvidaarkH| atastvAM hi namaskAra! yogIndrAH saMzritA dhruvm||17|| he! namaskAra tuma sUkSma se bhI sUkSma dhvanirUpa ho, sabhI karmoM ko nAza karanevAle ho, ataH yogI loka tumhAre hI Azraya meM rahate haiM, tumhe merA namaskAra hai||17|| Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskArasmRtiH 67 cintanAttvatpadAnAM hi paryAyo dhyeysnnibhH| jAyate'to namaskAra! tvAM dhyAyAmi nirntrm||18|| he! namaskAra tumhAre padoM ke (dhyAnarUpa) paryAya dhyeya bana jAtA hai| isalie maiM nirantara tumhArA dhyAna karatA huuN||18|| cintayan sarvabhAvena svabodhAttvAM muhurmuhuH| sAdhakendro namaskAra! saMvidrazmimayo bhvet||19|| he! namaskAra! apane jJAna se bAra-bAra sarvabhAva se tumhArA dhyAna karane se sAdhaka jJAnakiraNa se yukta hotA hai||19|| saMyamyendriyasaJcAraM bhAvAcchUnye vyvsthitaaH| smaranti tvAM namaskAra! te yAnti pdmvyym||20|| he! namaskAra! bhAvapUrvaka indriyoM kA saMyama karake zUnya meM sthira honevAlA jo sAdhaka tumhArA smaraNa karate haiM ve mokSapada ko prApta karate haiN||20|| viraktIbhaya ye loke tvAM bhajante smaahitaaH| te prayAnti namaskAra! paavitrymuttrottrm||21|| he! namaskAra, saMsAra se virakta hokara samAdhi prApta sAdhaka jo tumhe bhajate haiM ve uttarottara pavitratA kI ora bar3hate haiN||21|| ye ArthAnusandhAnAdhyAyanti tvAM punaH punH| prApyate tairnamaskAra! parAnando nijaatmni||22|| he! namaskAra, jo artha ke anusandhAna se bAra-bAra tumhArA dhyAna karate haiM, unhe AtmA meM hI paramAnanda kI anubhUti hotI hai||22|| AtmAnaM pazyati prAjJo naiva tuSyati kupyti| yasya cittaM namaskAra! tvayi lInaM hi vstutH||23|| he! namaskAra, jisake cita meM tuma lIna ho usa prajJAvAn puruSa ko AtmasAkSAtkAra hotA haiM tathA vaha (abhISTa vastu meM) harSa nahIM karatA, (abhISTa vastu meM) zoka nahIM krtaa||23|| Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 yogakalpalatA sarvotkRSTaM hi saMsAre sukhaM paugalikaM tthaa| AtmajJAnaM namaskAra! mataM te paramaM phlm||24|| he! namaskAra, isa saMsAra meM sarvotkRSTa pudgalajanya sukha aura AtmajJAna ye tumhAre hI phala hai||24|| AtmajJAnena tRptasya nityaanityvivekinH| japAtte hi namaskAra! niHspRhaM mAnasaM bhvet||25|| he! namaskAra, AtmajJAna se tRpta nitya aura anitya ke vivekiyoM kA mana tumhAre japa se nispRha ho jAtA hai||25|| bhogamokSanirAkAGkSI dehe'pi vigtspRhH| tvatprabhAvAnnamaskAra! jAyate munipunggvH||26|| he! namaskAra Apake hI prabhAva se zreSTha muni loga bhoga aura mokSa ke nirAkAGkSI hote haiM, zarIra ke prati bhI nispRha hote hai||26|| arthabhAvanamAtreNa padAnAM te muhurmuhuH| bhavatyeva namaskAra! nirviSayaM sthiraM mnH||27|| he! namaskAra tumhAre padoM ke arthamAtra kI bAra-bAra cintA karane se mana nirviSaya hokara sthira ho jAtA hai||27|| saJjAyate layAvasthA dvaitaadvaitvivekinaam| mahimnA te namaskAra! nirviklpsukhprdaa||28|| he! namaskAra, tumhArI mahimA se dvaitAdvaita vivekiyoM ko nirvikalpa sukha denevAlI layAvasthA hotI hai||28|| prApyate khalu saMsAre nirvikalpena cetsaa| prasAdAtte namaskAra! dehAtItadazA sdaa||29|| he! namaskAra tumhArI kRpA se nirvikalpa citta se saMsAra meM logoM ko dehAtIta dazA kI prApti hotI hai||29|| Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskArasmRtiH AtmaprakAzake mantre dehavinAzake tvyi| prasAdAtte namaskAra! pudgaleSu na me rtiH||30|| he! namaskAra, tuma AtmajJAna ke prakAzaka ho tathA deha (saMbaMdha) ke vinAzaka ho, tumhAre prasanna hone para pudgala meM merI rati nahIM hai||30|| tyaktaiva vAsanAH sarvA bhvsnttisnycitaaH| dhyAnAtte hi namaskAra! siddhAH sarve'pi tttvtH||31|| he! namaskAra! vastutaH tumhAre dhyAna se hI bhava meM, paraMparA meM saMcita sabhI vAsanAoM kA tyAga karake siddha ho gye||31|| paramAnandarUpastvaM bhvbhrmnnnaashkH| gatistasmAnnamaskAra! tvamevA'tra sadA mm||32|| he! namaskAra tuma paramAnanda svarUpa ho, tuma bhavabhramaNa ko rokanevAle ho, ataH tumhI sadA merI gati ho||32|| sArthajApena te zIghraM prshaantenaantraatmnaa| saMvedyate namaskAra! svasvarUpaM ythaarthtH||33|| he! namaskAra! zAnta mana se arthAnusandhAna ke sAtha jo ApakA japa karatA hai use zIghra hI yathArtharUpa se apane svarUpa kA jJAna hotA hai||33|| tyaktvA rAgAdijaM vizvaM kAyotsarge susaadhkaiH| AzrayAtte namaskAra! paramAtmA vilokyte||34|| he! namaskAra sAMsarika rAga vagaire kA tyAga karake kAyotsarga meM sthita susAdhaka tumhAre hI Azraya se paramAtmA ko dekhate haiN||34|| AtmAnaM cintayAmIha muktaabhimaansNyutH| samprApya tvAM namaskAra! brhmruupmivaaprm||35|| he! namaskAra tumako hI prApta karake maiM mukta hU~ aise abhimAna se yukta hokara apane Apako dUsarA brahma samajhatA huuN||35|| Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 yogakalpalatA nirAkArasvarUpo'haM sarvadeti vibhaavnaat| svaprakAzo namaskAra! dhyAne samprApyate myaa||36|| he! namaskAra! maiM sadA nirAkAra hU~ aisA jJAna hone se Apake dhyAna meM apanA (Atma) prakAza milatA hai||36|| zuddhabuddhasvabhAvo'haM parameSThisamaH sdaa| saJcintyeti namaskAra! nirvikalpe sthitirmm||37|| he! namaskAra maiM zuddha aura buddha svabhAvavAlA hU~, ataH parameSThI ke samAna hU~, aisA ciMtana kara nirvikalpa meM merI sthiratA banatI hai||37|| siddharUpaH zarIre'pi niSkala: prmaarthtH| ata eva namaskAra! dhyeyarUpo'hameva hi||38|| zarIra meM hote hue bhI maiM paramArthataH kalA (vikAra) rahita siddhirUpa huuN| ata eva maiM hI dhyeyarUpa huuN|||38|| dhyAtA dhyeyaM tathA dhyAnaM tritayaM nAsti nAsti vai| samApattau namaskAra! oko'haM cinmayaH sdaa||39|| he! namaskAra samApatti meM dhyAtA, dhyeya aura dhyAna alaga-alaga nahIM hote haiN| usa avasthA meM sirpha jJAnarUpa meM hotA huuN||39|| namo mahyaM namo mahyaM mukto'haM dehvaanpi| tattvArthaste namaskAra! siddhabhAvo hi shaashvtH||40|| maiM dehayukta hote hue bhI mukta hU~ isaliye maiM mujhe hI namaskAra karatA huuN| he! namaskAra, zAzvata siddhabhAva hI terA tAttvika artha hai||4||| acintyshktiyukttvaatprmesstthiprbhaavtH| tvaM satyaM hi namaskAra! svrgmokssvidhaaykH||41|| he! namaskAra tuma anantazakti se yukta ho ataH parameSThi ke prabhAva se sattva meM, tuma svarga aura mokSa kA kAraNa ho||41|| Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ namaskArasmRtiH 71 ayogayogasiddhyarthaM sadA srvjnybhaassit!| tvAM vande'haM namaskAra! jnyaanvairaagymuktidm||42|| he! namaskAra, tuma jJAna-vairAgya aura mukti ke denevAle ho, ataH he! sarvajJabhASita namaskAra! ayogayoga kI siddhi ke lie maiM tumhArI vandanA karatA huuN||42|| jagatsarvaM hi vismRtya yogadRSTyA vivekinH| tvayi lInA namaskAra! ceSTante shusskprnnvt||43|| he! namaskAra yogadRSTi ke dvArA viveka ko upalabdha AtmA pUre jagata ko bhUlakara kevala tujha meM lIna ho jAtA hai| sUkhe patte kI taraha (sabhI sAMsArika) ceSTA karate haiN||43|| sAmyapIyUSadhArAbhiH prkssaalitmnomlaaH| tvacchakkyA hi namaskAra! layaM yAnti nijaatmni||44|| he! namaskAra samatA rUpa amRtadhArA se mana ke maila ko dhokara vivekI jana tumhArI zakti se hI AtmA meM lIna hote haiN||44|| yasya svAtmani vizrAntistava dhyAnAddhi vrtte| sa bhave'sminnamaskAra! karmaNA naiva lipyte||45|| he! namaskAra! jisa AtmA ko tumhAre dhyAna se hI AtmazAnti upalabdha huI hai vaha isa saMsAra meM karma se lipta nahIM hotaa||45|| tvayi vizrAmya tiSThAmi sAkSirUpeNa srvdaa| dehaM tyaktvA namaskAra! mhaamuktiprdaayk!||4|| he! mahAn mukti denevAle namaskAra, tujha meM mana lagAkara zarIra ko bhUlakara maiM sAkSIrUpa meM rahatA huuN||46|| sarvaklezApanodAya mahAnandapadAya c| prArtheye'haM namaskAra! mama cetaH prsaady||47|| sabhI klezoM ko dUra karanevAle mahAnanda ko denevAle he! namaskAra maiM tumheM prArthanA karatA hU~ ki mere citta ko vizuddha kro||47|| Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 yogakalpalatA mama bandhurmama prANA mama sarvasvameva hi| loke tvaM hi namaskAra! zapathena bravImi te||48|| he! namaskAra maiM zapathapUrvaka kahatA hU~ ki isa loka meM tumhI mere bandhu ho, mere prANa ho tathA merA sarvasva (saba kucha) ho||48|| sadbhaktyA tvAM prapanno'smi matvaivAlambanaM prm| ata eva namaskAra! rakSa rakSa sadA hi maam||49|| tumhI merA sahArA ho, yaha mAnakara sadbhakti se tumhAre zaraNa meM AyA hU~, he! namaskAra merI rakSA karo-rakSA kro||49|| gurorbhadraGkarAkhyasya pnnyaaspddhaarinnH| prasAdAdracitA ramyA nmskaarsmRtirmyaa||50|| paMnyAsa guru zrI bhadrakara vijaya kI kRpA se mere dvArA yaha sundara namaskArasmRti racI gii||5|| ||iti nmskaarpdaavlii|| Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||nmskaaraassttkm|| natvA vIraM guruM bhaktyA jananIM janakaM tathA / sarvasiddhikaraM kurve namaskArASTakaM shubhm||1|| bhaktipUrvaka bhagavAn mahAvIra ko, guru ko evaM mAtA pitA ko namaskAra karake sabhI kAryoM ko pUrNa karanevAle kalyANakAraka namaskArASTaka kI racanA karatA hU~ / / 1 / / mahAmaGgalarUpo hi sarvapApapranAzakaH / bhuktimuktipradaH prokto namaskAro jinezvaraiH / / 2 // mahAmaMgalarUpa, sabhI pApoM kA nAza karanevAlA, bhoga tathA mukti pradAna karanevAlA namaskAra hai, aisA jinezvaroM ke dvArA kahA gayA hai / / 2 / / anAdisiddhamantraM taM rAgAdidhvaMsakaM mudA / kRtvA nAdAnusandhAnaM namaskAraM sadA smara / / 3 / anAdi kAla se siddha maMtra jo rAgAdi doSoM kA nAza karake AnaMdadAyI hai, nAda kA anusandhAna karake namaskAra kA hamezA smaraNa karo || 3 || namaskAreNa mantreNa sadguroH kRpayA dhruvm| jAyate tatkSaNAdeva mntrcaitnymdbhutm||4|| sadguru kI kRpA se namaskAra maMtra ke dvArA usI kSaNa maMtra meM adbhuta saMvedanA nirmANa hotI hai||4| sAndrAnandasvarUpAya svayaMsphuTAya tattvataH / caitanyajyotiSe tasmai namaskArAya me namaH // 5 // amanda Ananda svarUpa, svayaMbhU saMpanna, usa caitanyajyotiSarUpa namaskAra ko maiM namaskAra karatA huuN||5|| Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 yogakalpalatA gurUpadiSTamArgeNa bhavyAnAM bhaavitaatmnaam| svAnubhUtirbhavatyeva namaskArAnna sNshyH||6|| guru ne upadeza kiye huye mArga se apanI AtmA ko bhAvita karanevAle manuSya ko namaskAra maMtra se AtmA kI anubhUti hotI hI hai, isameM saMzaya nahIM hai||6|| aratirviSayagrAme svAtmanyeva ratiH sdaa| jIvanmuktistathA siddhinamaskArasya stphlm||7|| viSayoM ke saMgraha meM Asakti kA abhAva, hamezA svAtmA meM hI lIna ratA, jIvanmukti tathA siddhi namaskAra maMtra kA phala hai||7|| guruprasAdapUrNAnAM prshmopgtaatmnaam| namaskAre mano lInaM nirvikalpaM bhveddhvm||8|| jinheM guru kI kRpA tathA AtmA kI zAnti prApta huI hai, nizcita hI unakA mana namaskAra maMtra meM ekAgra hokara vikalparahita hotA hai| vAcyavAcakasambandhAtparameSThimayaM khlu| prastaumi tvAM namaskAra! zabdabrahman! muhurmuhuH||9|| namaskAra maMtra vAcya-vAcaka saMbaMdha se yaha paMca parameSThimaya hai| he zabdabrahma! namaskAra! maiM terI bAra bAra stuti karatA huuN| gurorbhadraGkarAkhyasya pnnyaaspddhaarinnH| prasAdAdracitaM zIghraM namaskArASTakaM nvm||10|| guruvara paMnyAsa zrI bhadraGkaravijaya mahArAja kI kRpA se isa naye namaskArASTaka kI zIghra racanA huI hai||10|| Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmatattvasamIkSaNam Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA Azukavi zrI girIzabhAI kApaDiyA 'kalpeza' dvArA racita AtmatattvasamIkSaNam meM praveza karane se pahale vAcakoM ke liye jaina dharma ke kucha mukhya siddhAMtoM se avagata honA Avazyaka hai| taba hI isa kRti kA marma samajha meM aayegaa| ___ jaina dharma kA sabase mahattvapUrNa siddhAMta hai ki AtmA kI sattA svataMtra hai| vaha zarIra se bhinna hai| anantajJAna, anantadarzana, anantacAritra aura anantasukha yaha cAra AtmA ke mUlabhUta guNa hai| pratyeka zarIradhArI prANI uparyukta cAra mUlabhUta guNoM se yukta svataMtra AtmA hai| vartamAna meM AtmA anAdikAlIna karmoM ke AvaraNoM se AvRta hai| karma ke kAraNa hI vaha vibhinna deha dhAraNa karatA hai| mUlataH AtmA nitya hai phira bhI zarIra ke saMbaMdha ke kAraNa use janma-maraNa avasthA prApta hotI hai| yaha avasthA deva, manuSya, manuSyetara prANi jagat tathA-narakagatirUpa hotI hai| isa taraha yaha saMsAra anAdi kAla se pravartamAna hai| jise isa duHkhabharI avasthA se mukti abhISTa hai, use apane anantakarma ke bandhanoM ko toDane kA prayAsa karanA caahie| mukti yA mokSa kA artha hai- karma se sarvathA chuttkaaraa| karma se saMpUrNa rUpa se mukta AtmA kA saMsAra meM punarAgamana kabhI nahIM hotaa| 'anekAntavAda' jainadarzana kA mahattvapUrNa pradAna hai| jo padArtha ke do viruddha dharmoM ke sAtha astitva kA svIkAra karatA hai| anekAntavAda ke anusAra eka aura aneka ye viruddha pratIta honevAle dharma vastutaH padArtha eka bhAga hI hai| isa kRti meM AtmA ke ekatva kI vicAraNA anekAntavAda ke saMdarbha meM prastuta kI gaI hai| mujhe yaha vizvAsa hai ki isa vikAsa prakriyA kA abhyAsa karane para kisI bhI vyakti ko AtmA kA sahI svabhAva kA spaSTa hogaa| jI. jI. bhAgavata Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / AtmatattvasamIkSaNam // natvA vIraM guruM bhaktyA jananIM janakaM tthaa| sarvahitAya kurve'hmaatmtttvsmiikssnnm||1|| bhagavAn mahAvIra, guru evaM mAtA-pitA ko bhaktipUrvaka namaskAra karake sabhI ke hita ke lie Atmatattva samIkSaNa kI racanA karatA hU~ / / 1 / / AtmajJAnAdavApnoti vairAgyaM jnyaangrbhitm| viSayA~stu tadA tyaktvA muktiM kAGkSati sAdhakaH / / 2 / / AtmajJAna se hI jJAna se garbhita vairAgya utpanna hotA hai| usa samaya sAdhaka viSayoM kA tyAga karake mokSa kI icchA karatA hai / / 2 / / kSamAdidazadhA dharmaM tataH svIkRtya bhAvataH / pRthakkRtya sadA dehaM cidrUpe so'vatiSThate / / 3 / / isake bAda kSamA Adi dazadharmoM ko bhAva se svIkAra karake deha ko AtmA se alaga karake vyakti apane Apa jJAnarUpa meM sthira ho jAtA hai / / 3 // AtmAnaM sAkSibhAvena saMsthApya cidi kovidaH / jIvanmukta ivAbhAti caitnybhaavnaayutH||4|| vaha buddhimAn vyakti sAkSibhAva se AtmA ko jJAna (cit) meM sthApana kara ke caitanyabhAva se yukta (hokara) jIvanmukta jaisA lagatA hai / / 4 / / niHsaGgazca nirAkAro bandhamuktaH sadA zuciH / na kartA na ca bhoktA vai sarvadvandvavivarjitaH // 5 // ( vaha) sarva saMga se mukta hotA haiM, sarva AkAra se rahita hotA hai / sarva bandhanoM se mukta hotA hai, sadA pavitra hotA hai / ( isa taraha) rAga-dveSa, janma- - mRtyu, prIti Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 yogakalpalatA aprIti, jaise sabhI dvandvoM se mukta hotA hai (ata eva) vaha na to (kisI kriyA kA) kartA hotA hai na hI (kisI kriyA ke phala kA) bhoktA hotA hai||5|| svAtmabodhAdidaM vizvaM svapnavatsa ca pshyti| parAnandanimagnastu jAyate pUrNa eva hi||6|| __ Atmabodha hone ke kAraNa vaha saMsAra ko svapna ke samAna mithyA samajhatA hai tathA paramAnanda kI anubhUti karake pUrNatA prApta karatA hai||6|| zuddhabuddhasvarUpaM sa nijaM jJAtvA vivektH| dehAbhimAnamutsRjya tyajati kssudrcitttaam||7|| viveka (dehAtma bheda jJAna) ke kAraNa vaha apanA zuddha aura buddha (jJAnamaya) svarUpa jAnakara deha ke abhimAna (maiM deha hU~ aisA mithyAjJAna) ko choDakara kSudra cittatA kA tyAga karatA hai||7|| evaM muktAbhimAnI sa sarvatraivAkriyaH sdaa| sarvabhramairvinirmukto dehe mukto hi tisstthti||8|| isa prakAra vaha (sAdhaka) abhimAna se mukta hokara, hara sAMsArika kriyA se (upekSA bhAva) rahita sabhI mithyAjJAna se mukta hokara zarIra rahate hue bhI mukta hotA hai||8|| nirmalo nistaraGgaH sa cidvilaaspraaynnH| sAkAraM sakalaM tyaktvA niraakaare'vtisstthte||9|| aisA jJAnI AdhyAtmika purUSa nirmala aura pUrNa zAnta hotA hai, vaha sabhI sAMsArika vastuoM kA tyAga karake nirAkAra jJAna meM sthita hotA hai||9|| mohaviDambanAmukto mamatvarahito hi sH| prapazyati svarUpaM tu svAtmani prmaatmnH||10|| isa prakAra sAMsArika mAyA-moha kRta viDaMbanA se mukta mamatA rahita huA vaha (sAdhaka) AtmA meM hI paramAtmA ke svarUpa kA darzana karatA hai||10|| Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmatattvasamIkSaNam 79 tataH sa jJAnayogena svaatmaalmbnyogtH| zuddhacinmAtravizrAntiM shiighrmevaadhigcchti||11|| tadanantara vaha (sAdhaka) jJAnayoga se apanI AtmA kA Alambana lekara zIghra hI zuddha jJAna rUpa meM vizrAnti prApta karatA hai||11|| advaitaM bhAvayannevaM sarvatra smbhaavtH| nirAkAGkI bhave mokSe jAyate munipunggvH||12|| isa prakAra advaita kI bhAvanA karate hue sabhI jagaha samabhAva paidA hone ke kAraNa vaha zreSTha muni mokSa ke viSaya meM yA saMsAra ke viSaya meM AkAMkSArahita ho jAtA hai||12|| dvaitamUlAtsamutpannaM duHkhaM tasya vinshyti| cidrasAmRtamagnaH sa paramaM sukhmshrute||13|| dvaita se utpanna haA (yaha merA hai ityAtmaka jJAna se) duHkha samApta ho jAtA haiM tathA jJAnAmRta rasa meM magna hokara vaha parama sukha bhogatA hai||13|| AtmAnaM zAzvataM jJAtvA jagadvRttaM vinshvrm| vivekI jAyate shiighrmrthkaampraangmkhH||14|| AtmA kI avinAzitA aura jagad ko nAzavAn samajhakara vivekI sAdhaka zIghra hI artha aura kAma ke prati udAsIna ho jAtA hai||14|| prApte tu zuddhacaitanye mamatvaM vinivrtte| viraktirjAyate pUrNA nityaanityvivekinH||15|| nitya aura anitya ke vicAra karanevAle sAdhaka ko zuddha caitanya prApta hone para mamatA kA zamana aura virakti kI pUrNatA AtI hai||15|| jJAtvA jaDaM zarIraM yaH pudgaleSu na muhyti| kSubhyati jJAnatRptaH sa kiM mRtyau smupsthite||16|| jo zarIra ko jaDa samajhakara zarIra para moha nahIM rakhatA tathA jo jJAna se santuSTa hai, vaha mRtyu ke samaya meM kyoM ghabarAye ? / / 16 / / Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 grAme'thavA vane tasya ko'pi bhedo na vidyate / samazIlaH : sa sarvatra sarvadaiva na saMzayaH / / 17 / / (sAdhaka) gA~va ho yA jaMgala usake lie donoM meM antara nahIM hai| vaha to hara samaya aura hara jagaha ko samAna bhAva se hI dekhatA hai kyoMki usane samatA ko pA liyA hai||17|| Alambya samatAM dhIro nindAyAM saMstave samaH / kurute naiva mokSArthI roSaM toSaM kadAcana / / 18 / dhairyavAn sAdhaka samatA ko dhAraNa kara ke nindA tathA prazaMsA donoM samaya samAna rahatA hai, vaha na to duHkha meM kisI para krodha karatA hai aura na hI sukha meM ati prasanna hotA hai|| 18 / / upAdeyaM na vA heyaM yasya vizve craacre| iSTAniSTavikalpo na karmaNA kiM sa lipyte||19|| yogakalpalatA jisake lie isa sthAvara-jaMgama saMsAra meM na koI tyAjya hai na hI grAhya hai, na koI iSTa hai na to koI aniSTa, vaha bhalA karma se kaise ba~dha sakatA hai ? / / 19 / / saMsthitaH parame sthAne yogI harSaM na gacchati / tathaiva sarvanAze'pi tasya zoko na jAyate / / 20 / / jaise yogI puruSa sarvocca sthAna ko prApta karake bhI prasanna nahIM hotA vaise hI saba kucha cale jAne para bhI koI zoka nahIM karatA / / 20 / / sarvasaGgaparityAgAdasaGgo jAyate dhruvam / samatvayogasaMsiddhau samaH sarvatra sAdhakaH / / 21 / / saMsAra kA parityAga karake sAdhaka ekAkI bhAva ko svIkAra karatA hai| vaha samatva yoga kI siddhi hone para hara jagaha samatA bhAvavAlA hotA hai / / 21 / / yaH parAtmA sa evAhaM kazcijjAnAti tattvataH / 'so'haM' bhAve tu saJjAte na bhayaM kutracidaho // 22 // Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmatattvasamIkSaNam koI tattvajJAnI hI jo paramAtmA hai vahI maiM hU~ aisA jAnatA hai aura maiM vahI hU~ aisA bhAva ho jAne para use kahIM bhI bhaya nahIM hotA / / 22 / / pravRttau samatA kintu pariNAmavibhedataH / ajJAnI lipyate yatra jJAnI tatra na lipyate / / 23 // jJAnI aura ajJAnI kI pravRtti saMsAra meM samAna hotI haiM kintu pariNAma alagaalaga hote haiN| jJAnI sAMsArika vAtAvaraNa se mukta rahate haiM, ajJAnI usameM lIna dikhate haiN||23|| 81 Atmastho lipyate naiva puNyapApaiH kdaacn| AkAzaM khalu dhUmena padmapatraM yathAmbhasA / / 24 / / Atmastha (AtmajJAnI) kabhIbhI puNya yA pApa se nahIM ba~dhate, jaise dhUma se AkAza tathA jala se padmapatra nirlipta rahatA hai / / 24 / / anekAnte suniSNAto dvaitAdvaitavizAradaH / svasvarUpe layaM yAti satvaraM nAtra saMzayaH / / 25 / / dvaita-advaita Adi darzanoM ke paNDita anekAnta (jaina) darzana ke tattvajJa hI (AtmA) apane-apane svarUpa meM zIghra hI lIna ho jAtA haiM isameM koI sandeha nahIM hai||25|| vItarAgaH sadA muktaH karmabandhastu rAgiNaH / 'nA'haM ' ' na mama' tasmAddhi mokSamantraH prakIrtitaH / / 26 / / vItarAga sadA mukta hote haiM rAgI sadA karmabandhana meM ba~dhe rahate haiM aura isalie na maiM (zarIra) hU~ na merA (dhana Adi) hai yaha mokSamantra kahA gayA hai||26|| jJAnagarbhitavairAgyAtparamopazamastathA / kSapaNaM sarvakarmaNAM bhavyasyaiva yathArthataH / / 27 / / vastutaH bhavya kA hI jJAnayukta vairAgya se sabhI karmoM kA kSaya - upazama hokara nAza hotA hai||27|| Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 82 vAsanA eva saMsAro muktistattyAgato matA / tasmAtsarvaprayatnena vAsanArahito bhava / / 28 / / vAsanA hI saMsAra hai tathA usake tyAga se hI mukti hai| ataH sabhI prayatnoM se vAsanAmukta hoveN||28|| yogakalpalatA vAsanAtyAgamAtreNa svarUpAvasthitiM kSaNAt / svayaM karoti samyag N tadAtmA gururAtmanaH / / 29 / / jJAnI vAsanA mAtra ke tyAga se svayaM hI kSaNabhara meM apanI AtmA ko apane svarUpa meM bhalIbhAMti sthita kara lete haiM / ataH AtmA hI AtmA kA guru hai / / 29 / / anityaM hi jagatsarvaM yo pshytiindrjaalvt| Azritya jJAnavairAgyaM sa saukhyaM labhate param / / 30 / / jo isa saMsAra ko indrajAla ke samAna anitya dekhatA hai, vaha jJAnagarbha vairAgya kA Azraya lekara mokSa ko prApta karatA hai / / 30 / / arthaM kAmaM ca santyajya dharme mokSe sadA rucim / vidadhAti naraH prAjJastasya mokSaH sunizcitaH / / 31 // jo buddhimAn manuSya artha aura kAma kA tyAga karake mokSa kI abhilASA rakhatA hai usa sAdhaka kA mokSa nizcita hai / / 31 // asaMsaktaH sukhI loke saMsakto duHkhabhAk sadA / tasmAnnityaM sukhaM tasya mataM prauDhavirAgiNaH / / 32 / / jo isa saMsArarUpa mAyA moha se ba~dhe haiM ve duHkhI haiM tathA jo isa jAla se alaga ho gaye ve sukhI haiN| isalie saMsAra se jisakA lagAva alaga ho gayA usa virAgI ko hI nitya sukha (mokSa) milatA hai / / 32 / / tasyaiva bandhavizleSastattvajJaiH pratipAditaH / nizcayo jAyate yasya 'nA'haM vapurna me vapuH ' // 33 // maiM zarIra nahIM hU~ aura yaha zarIra merA nahIM hai jisako aisA nizcaya ho gayA hai, tattvajJoM ne use hI karmabandha se mukta mAnA hai | |33|| Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmatattvasamIkSaNam 83 Atmanyeva sadA lIno dehe'pi vigtspRhH| rAjate yogirAjastu nirvikalpo nirnyjnH||34|| jo yogIrAja satata Atmacintana meM hI lIna rahatA haiM, jise apane zarIra kA bhI moha nahIM rahatA, vahI nirmohI-nirlipta zobhatA hai||34|| sarvacintAparityAgAdbhavedatamukhaM mnH| viSayeSu na ca prItistadA tattvaM prkaashte||35|| sabhI vicAroM ko choDane se mana antarmukha hotA hai tathA sAMsArika viSayoM se alipta hone se Atmatattva prakAzita hotA haiM, arthAt AtmasAkSAtkAra hotA hai||35|| sAdhatve hi manaHsvAsthyaM vidyate prmaarthtH| tena samatvabhAvena vartate sa hi saadhkH||36|| satya (AtmA) kI upalabdhi hone para hI vAstavika manaHsvAsthya hotA hai| taba Atmopalabdhi hone para vaha sAdhaka samabhAva meM rahatA hai||36|| dehasthayoginaH sarve dravyato yogino mtaaH| dehAtItA hi ye te tu bhAvato yogino dhruvm||37|| dehadhArI (AtmA aura zarIra ko abheda mAnanevAle) dravya se yogI hote haiM jaba ki Atmatattva ko zarIra se pRthak anubhava karane vAle nizcaya hI bhAva se yogI hote haiN||37|| cintAceSTAparityAgAdanAyAsena jaayte| svasvarUpe lystsmaacchubhaashubhmlkssyH||38|| zArIrika ceSTA aura sAMsArika cintA ke parityAga mAtra se anAyAsa hI mana Atmatattva meM mila jAtA hai| usake bAda samasta zubha aura azubha karmoM kA kSaya hotA hai||38|| vairasyaM yasya saMsAre hRSIkArthe shubhaashubhe| tasyaiva jAyate cittaM lInaM svAtmani stvrm||39|| Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 sabhI zubha athavA azubha indriya ke viSayo meM jisa sAdhaka kA mana vimukha ho gayA usI kA mana zIghra hI AtmA meM lIna ho jAtA hai / / 39 / / rAgadveSAdidoSAstu manodharmA udAhRtAH / vinAzo kIrtitasteSAM manonAze tu nizcitaH / / 40 / / yogakalpalatA rAgadveSa vagairaha doSa mana kA dharma kahe gaye haiM jinakA mana ke nAza se nizcita hI kSaya hotA hai / / 40 // sarvabhAveSu vijJAya mamatvaM bndhkaarnnm| nirmamo jAyate yogI vikalparahito dhruvam // 41 // cAro tarapha se vicAra kara dekhA gayA hai ki saMsAra meM mamatva (yaha merA hai / maiM zarIra hU~) kI bhAvanA hI bandha kA kAraNa hai tathA mamatva ko choDane se yogI vikalpa se rahita ho jAtA hai||41|| AtmA jJAnasvarUpo'yaM nizcayAdbandhavarjitaH / nirapekSaH sadA sAkSI nirvikAraH svabhAvataH / / 42 / / bandha-mokSa se pare yaha AtmA sadA nirapekSa bhAvavAlA (karma kA ) sAkSI hai jo svabhAva se hI nirvikAra hai // 42 // smaraNaM lokabhAvAnAM krameNAbhyAsayogataH / yogino hyAtmaniSThasya kSIyate zunyacetasaH / / 43 // jinakA citta zUnya ho gayA hai aise gahare dhyAnavAle AtmaniSTha yogiyoM kA yogAbhyAsa se krameNa (dhIre-dhIre ) saMsAra loka ke bhAva ke smaraNa ko kSINa hotA dekhatA hai||43|| harSazokavihIno yaH sarvatra samatAM gataH / cinmAtrasamAdhau tu lakSyate dhyeyasannibhaH / / 44 / / jo dhyAnI harSa aura zoka donoM ko samAna samajhakara hara jagaha samAna bhAva rakhatA hai, vaha AtmajJAna rUpa samAdhi meM apane dhyeya samAna dikhA hai / / 44 / / Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmatattvasamIkSaNam svazarIrAdyadA bhinnaM svAtmAnaM nanu pshyti| tadA yogavidhiH samyak jAyate nAtra sNshyH||45|| jaba apane zarIra se apanI AtmA bhinna hai aisA jJAna hotA hai taba nissandeha yogavidhi pUrNa ho gayA hai yaha smjheN||45|| sarvadvandvairmano muktaM nirvicAraM bhvedydaa| tadA spRhAvinAzAddhi nirAyAsena nirvRtiH||46|| jaba mana sabhI vicAroM se mukta hokara nirvicAra ho jAtA hai taba spRhA (icchA) nahIM hotI tathA spRhA ke nAza se apane Apa nirvRtti ho jAtI hai||46|| sarvavismaraNAnnaSTe sNsaarvittpaangkre| jAyate na punaryogI vimukto bhvkaannaat||47|| sabhI vastuoM ke vismaraNa se saMsArarUpI vRkSa kA aGkara naSTa ho jAtA hai tathA usake naSTa hone para yogI saMsArarUpa vana se mukta hokara punaH janma dhAraNa nahIM krtaa||47|| karmasaMnyAsinaH zIghraM srvvRttiviraamtH| spandazUnyaM bhaveccittaM sulInaM svAtmani svym||48|| karma se virakta yogI, zIghra hI sabhI vRttiyoM (kriyAoM) se viramita hone se mana spandazUnya (sarvathA zAnta) hokara svayaM hI apanI AtmA meM lIna ho jAtA hai||48|| vizrAntimAgataH svasminmanonAzAddhi yogvit| tiSThati dehamadhye'pi ghRtakumbhe yathA jlm||49|| yoga ko jAnanevAle sAdhaka kI AtmA mana ke nAza (pUrNa zAnta) hone se vizrAma prApta karatI haiM tathA aliptabhAva se zarIra meM rahatI haiM jaise ghI ke ghaDe meM pAnI rahatA hai||49|| samprApte khalu nairAzye sarvatraiva vivektH| muktaye'pi na cintA syAdyogino niHspRhasya vai||50|| Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 yogakalpalatA viveka se virAga prApta hone para nispRha yogi ko mokSa kI bhI cintA nahIM rahatI hai||50|| svAcchandyaM sAdhakAnAM tu yattantre prtipaaditm| jAnanti viralAH kecillokottarA hi yoginH||51|| zAstroM meM svacchandatA sAdhakoM ke lie kahI gaI hai| use koI virala aura lokottara yogI hI jAnate haiN||51|| sarvasaGkalpahIno vai svaatmaikrtittprH| samAvezAtsamAdhau syAdyogIndro jinsnnibhH||52|| jo sAdhaka anya sabhI prakAra ke dharmAcaraNa se hIna hote hue bhI ananyabhAva se AtmapremI hai vaha samAdhi meM praveza karane para ve jina ke samAna ho jAte haiN||2|| manaHzAntyA samAdhistu jAyate tttvnishcyaat| tasmAtsarvaprayatnastu krtvystttvnishcyH||53|| vicAroM kA pUrNarUpa se upazama hone se citta zAnta hotA hai| jisase tattva kA nizcaya hotA hai| tattva ke nirNaya (AtmajJAna) se samAdhi hotI hai| ataH sabhI prayatnoM se AtmajJAna kreN||53|| gurorbhadraGkarAkhyasya pnnyaaspddhaarinnH| prasAdAdracitaM shiighrmaatmtttvsmiikssnnm||54|| mere guru paMnyAsa zrI bhadrakaravijayajI ma.sA. kI kRpA se (AzIrvAda se) AtmatattvasamIkSaNam nAmaka isa grantha kI racanA zIghra hI saMbhava ho paayii||54|| ||iti aatmtttvsmiikssnnm|| Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzApremastutiH // samarpaNam // Aze yeSAM prasAdAtte saJjAtaM vedanaM kssnnaat| 'AzApremastuti:' premNA mayA tebhyssmrpyte|| Aze! jinakI kRpA se eka kSaNa meM terA sAkSAtkAra huA, usa mahApuruSa ko 'AzApremastuti' samarpita karatA huuN| Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSayapraveza prastuta AzApremastuti paNDita girIzakumAra paramAnanda zAha racita aprakAzita kAvyakRti AzAvilAsatantra kA eka bhAga hai| isa kAvya meM 'AzA' zabda 'kuNDalinIzakti' tathA 'girIza' zabda 'ziva' ke nAma kA nirdeza karatA hai / kavi ne isa kAvya meM utsAhapUrvaka aura dharmaniSThatA se kuNDalinI zakti kI stuti kI hai| usa samaya pUjA se jAgRta hokara devatA mahattvAkAMkSiyoM ko amAnavIya zaktiyA~ pradAna karate haiN| isa kArya ko karate samaya kavi ne kAvya kI dRSTi se 'ziva' aura 'zakti' kI ekatA ko darzAne kA acchA prayAsa kiyA hai| isI ke sAtha isa choTI kRti meM aisI zaktiyoM kI prApti ke liye gupta mArga se jAdUI aura AdhyAtmika siddhAMtoM ko samajhAyA hai| AdhyAtmika tantrazAstra ke niSNAta isa kRti kA kevala upabhoga lekara isake rasa kI prazaMsA kara sakate haiN| tantravidyA ke pustakoM ke pragADha abhyAsa ke binA isa kAvya ke zlokoM ke artha ko samajhanA bahuta kaThina hai| anta meM lekhaka ke sAtha vicAra vimarSa karake aMgrejI jAnanevAle isa kRti ko samajha sakeM, isa taraha se zAbdika bhASAMtara upalabdha kiyA hai| maiM AzA karatA hU~ ki tantratattvajJAna meM jo nipuNa hai unako yaha kRti upayogI hogii| jI. jI. bhAgavata Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||aashaapremstutiH|| natvA vIraM guruM bhaktyA jananIM janakaM tathA / AzApremastutirdivyA tantradRSTyA vircyte||1|| bhagavAn mahAvIra ko, guru ko, mAtA-pitA ko bhaktipUrvaka nAmaskAra karake tAMtrika dRSTi se AzApremastutiH nAmaka divya stuti graMtha kI racanA karatA huuN| ||1|| kRtvA rasAtmakaM kAvyaM prasannahRdayormibhiH / pAdaprakSAlanaM nityamAze ! bhaktyA karomi te||2|| isa bhAvanAtmaka kAvya kI racanA karane ke bAda hRdaya meM uThe taraMgoM se he Aze! (=kuNDalinI) bhaktipUrvaka maiM tere caraNoM kA prakSAlana karatA huuN| / / 2 / / Aze'haM kRtapuNyazca loke dhanyatamo dhruvm| tvAmArAdhyAmatasstotuM bhAratI me pravartate / / 3 / / he Aze ! maiM puNyazAlI aura bhAgyavAna hU~ ki tuma jaisI ArAdhyA kI stuti karane meM merI vANI pravRtta ( mukharita) hotI hai / || 3 // Aze! tvadIyasaundaryaM matvA piiyuussmdbhutm| premapAtre samAdAya netrAbhyAM pIyate mayA // 4 // he Aze! tumhAre adbhuta saundarya ko amRta samajhakara premapAtra meM lekara merI donoM A~khoM se pItA huuN| // 4 // ekAgramanasA dhyAtvA tvAmevAze ! jitendriyaH / mahAvANIpatissAkSAjjAyate nAtra saMzayaH // 5 // he Aze ! jo sAdhaka indriyoM para vijaya pAkara ekAgra mana se terA dhyAna karatA hai, vaha niHsaMdeha mahAn vAcaspati ho jAtA hai| / / 5 / / Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA Aze! tvadIyadehasya stotuM laavnnymdbhutm| pravRttAH kavayo joSamupamAnaM vinA sthitaaH||6|| he Aze! tumhAre zarIra ke adbhuta lAvaNya kI stuti karane ke lie kavi loga pravRtta hue kiMtu upamAna ke vinA unakA Ananda thama sA gyaa| / / 6 / / Aze! tvAM bhAvato dRSTvA girIzo'pi vimohitH| priyatAmagnacittena jAyate dhyaanttprH||7|| he Aze! girIza (zaMkara) bhI tujhe bhAva se dekhakara mugdha ho gaye aura unakA citta tere prema meM itanA DUba gayA ki ve dhyAna meM ekAgra ho gye| / / 7 / / vilAsairvividhairmanye kaampriitividhaaykaiH| Aze! tvameva maccitte ramase pritussttye||8|| he Aze! merA to mAnanA hai ki icchA aura prema ko vidhAna karane vAlI tuma hI aneka hAvabhAvoM se mere citta meM mere saMtoSa ke lie ramaNa karatI ho| / / 8 / / Aze! hRnmelanaM samyak sAmarasyaM yducyte| tasyaivAnubhavAnmanye dRddhaanuraagsmbhvH||9|| he Aze! hRdaya kA milana jo samarasatA kahA jAtA hai, usI ke anubhava se dRDha anurAga utpanna hotA hai, aisA merA mAnanA hai| / / 9 / / kuruSe mayi nirvyAjaM tvameva prema snttm| tasmAdAze! stutiste'pi mama kleshvinaashinii||10|| he Aze! tuma hamezA mujha se nizchala prema karatI ho, isalie tumhArI stuti mere manaHsaMtApa ko dUra karanevAlI hai| / / 10 / / Aze! prANaprayogeNa saamrsymupaagtm| premNA tvayyeva saMsaktaM jAyate vimalaM mnH||11|| he Aze! prANAyAma karane se merA mana samarasatA ko prApta huA, ataH prema ke kAraNa merA nirmala mana tuma meM hI lIna ho jAtA hai| / / 11 / / Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzApremastutiH Aze ! tvaM kuzalA loke kalAsu nAtra saMzayaH / kalAdevImato matvA tvAM bhajante janAssadA / / 12 / / he Aze! loka meM kalAoM meM tuma kuzala ( pravINa) ho| tumheM kalAdevI samajhakara loga tumhe hamezA bhajate haiN| / / 12 / / Aze ! te hAvabhAvaistu prasanne hRdaye mama / utthitA laharI kA'pi cidAnandaM prycchti||13|| he Aze ! tumhAre hAva-bhAvoM se mujha para prasanna hone para hRdaya meM eka lahara jaisI uThI huI mujhe brahmAnanda kA AsvAda karAtI hai / / / 13 / / nityAnandamayIM devIM tttvjnyaanprdaayiniim| Aze! tvAM sarvabhAvena zucismite bhajAmyaham / / 14 / / 91 tattvajJAna evaM zAzvata Ananda ko denevAlI, madhura muskAnavAlI devI Aze ! maiM tumhAre sarvabhAva (sAyujyatA ) se pUjA karatA huuN| / / 14 / / Aze ! tvayi prasannAyAM phalanti kAmapAdayAH / prApyate brahmavijJAnamAtmA'yaM bhAsate sphuTam / / 15 / / he Aze! tumhAre prasanna hone para mere kAmavRkSa phala prApta karate haiM / ( arthAt kuNDalinI ke jAgRta hone para manoratha saphala hote haiM) brahmajJAna hotA hai, AtmA spaSTarUpa se prakAzita hotI hai / / / 15 / / mArgaM kRtvA kaTAkSeNa manye zIghraM hi vegataH / Aze! tvaM hRdayAmbhoje niviSTA bhramarIva me / / 16 / / he Aze! maiM mAnatA hU~ ki tuma apanI kaTAkSa se praveza mArga banAkara bahuta jalda hI mere hRdayakamala para bhramarI kI taraha bahuta vega se baiTha gayI ho| / / 16 / / vacanAmRtavarSeNa tattvacintanahetave / Aze! tvaM zItalaM sadyaH karoSi mama maansm||17|| he Aze! tattvaciMtana ke lie amRta jaise vacana kI varSA karake tuma mere ( saMtapta ) mana ko sadyaH zItala karatI ho / / / 17 / / Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA sphuraNamAtmatattvasya citte zuddha bhvedtH| tvayi saMsthApya maccittamAze! sNshodhyaamyhm||18|| he Aze! Atmatattva kA sphuraNa citta ke zuddha hone para hotA hai, ataH tujhameM merA mana lagAkara arthAt tumhArA dhyAna karake maiM apane citta kA zodhana karatA huuN| / / 18 / / Aze! tvaM paramA shktigiriishshcaarinnii| tasya prANapriyA dhanyA so'pi tRptastvayA sdaa||19|| he Aze! tuma sarvotkRSTA zakti ho, bhagavAn zaMkara ke sAtha rahanevAlI ho, tuma bhAgyavatI unakI patnI ho, ve bhI sadA tumase tRpta huye| (arthAt vaha bhI tumhArA dhyAna karate haiN|) / / 19 / / Aze! tvaddhyAnamagno'haM pulkaangkitvigrhH| vismarAmi jagatsarvaM bhissNvednaakssmH||20|| he Aze! maiM tumhAre dhyAna meM magna hU~, zarIra romAMcita ho gayA hai, kisI bhI bAhya vastu ko jAnane meM akSama hone se saMskAra ko bhUla rahA huuN| / / 20 / / tvayi cittaM samAdhAya zuddhabhAvena snttm| Aze! sadyo girIzo'pi labhate jnyaanmuttmm||21|| he Aze! bhagavAn zaMkara bhI lagAtAra zuddhabhAva se tumhArA dhyAna karake turaMta hI uttama dhyAna ko prApta karate hai| / / 21 / / azakto virahaM soDhumekAnte miilitekssnnH| Aze! tvAM hi sadA citte dhyAyAmi praannvllbhaam||22|| he Aze! tumhArA viyoga sahana karane meM mai asamartha hU~, tuma merI prANapriyA ho, ekAnta meM A~khe banda karake maiM tumhArA mana meM sadA dhyAna karatA huuN| / / 22 / / Aze! tvaM sarvabhAvajJA prmaanndruupinnii| aikAtmyaM tu gatA sAkSAllInA me hRdaye dhruvm||23|| he Aze! tuma sabhI manogatabhAvoM ko jAnanevAlI ho, paramAnandarUpA ho, Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzApremastutiH (AhlAdaka) kAMtivAlI ho, sacamuca (tuma) mere hRdaya meM nizcita hI lIna hokara ekAtma ho gayI ho| ||23|| Aze ! te paramaM prema saMvIkSya vismitassadA / dhyAyAmi tvAmahaM citte saGgamaste bhavedyathA / / 24 / / maiM he Aze ! tumhAre utkaTa prema ko dekhakara maiM Azcaryacakita ho gayA, dhyAna karatA hU~, jisase mana meM tumhArA sAtha satata rhe| / / 24 / / Aze ! te'nunayaM kurve vacanaiH premagarbhitaiH / parirambhAdidAnena ramasva tvaM samaM mayA / / 25 / / Aze! smRtvA vilAsA~ste tava dhyaane'tittprH| parAM zAntimahaM yAmi vilInakaraNAzayaH / / 26 // he Aze ! premabhare vacanoM se maiM tumhArI prArthanA karatA hU~, ki tuma AliMgana karate huye mere sAtha ramaNa kro| / / 25 / / 93 tvatprANastvanmanA Aze! nimIlya me vilocane / dhyAnayogena pazyAmi tvAmevopAgatAmiva / / 27 / / he Aze! tumhAre dhyAna meM lIna hone para tumhAre hAva-bhAva ko yAda karake vicAroM meM khokara maiM paramazAnti prApta karatA huuN| / / 26 / / tumhArA Aze! prasannacitto'haM vacanaiste nyaanvitaiH| jAnAmi tvatprasAdena premarItiM mnohraam||28|| he Aze ! tuma hI merA prANa evaM mana ho, A~khe banda karake dhyAnayoga se dekhatA hU~ ki tuma mere pAsa AyI ho| / / 27 / / Aze ! tvatprema saMvIkSya jJAtvA vai caritaM zubham / AtmAnandarase lInaM mano me jAyate kSaNAt / / 29 / / he Aze ! tumhArI nItipUrNa bAtoM se merA mana prasanna hai tathA tumhArI kRpA se maiM prema kI manohara rIti ko jAnatA huuN| / / 28 / / Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA ___he Aze! tumhAre prema ko dekhakara tathA tumhAre zubhacaritra ko jAnakara merA mana turaMta hI AtmAnanda ke rasa meM magna ho jAtA hai| / / 29 / / Aze! tvAM satataM stotuM manye'haM vimlaashyaam| kurvanti vai sadA yatnaM sarve shaastrvickssnnaaH||30|| he Aze! tuma nirmala manavAlI ho, sabhI vidvAn tumhArI stuti karane kI satata ceSTA karate haiM; aisA maiM mAnatA huuN| / / 30 / / AvirbhUya manobhUmau manye premsvruupinniim| Aze! hAsyavinodaistvaM ramase sahitaM myaa||31|| he Aze! tuma prema kI pratimA ho, maiM mAnatA hU~ ki tuma mere mana meM Akara hAsya vinoda se mere sAtha ramaNa karatI ho| / / 31 / / Aze! tvAM satataM dehe vAmabhAgagatAM hi me| sadA SoDazavarSIyAM saMsmarAmi smitaannaam||32|| he Aze! madhura muskAnavAlI, solahavarSIyA, mere aMga ke bA~e bhAga meM tuma sthita ho, aise svarUpa kA maiM dhyAna hamezA karatA huuN| / / 32 / / Aze! divyopacAraistvAM pUjayAmi mnogtaiH| AhutiM viSayAdInAM dadAmi jnyaanpaavkaiH||33|| he Aze! maiM manobhAva se divyavastuoM se tumhArI pUjA karatA hU~, jJAnarUpa agni meM viSayoM kI Ahuti detA huuN| / / 33 / / dravIbhUtaraso hyAze! girIzAkhyo na sNshyH| ghanIbhUtassa evAtra ramate tava snnidhau||34|| he Aze! yaha bAta niHsaMdeha hai ki-girIza (zaMkara) bhI tere prema meM pIghalakara pAnI ho gayA thA, vahI girIza (zaMkara) ke rUpa meM phira ghanIbhUta hokara tere sAnnidhya meM ramaNa karatA hai| / / 34 / / Aze! tvayA vinA nAhaM tvaM tathaiva mayA vinaa| siddhaM svAnubhavAddhyetadanyathA lupyate rsH||35|| Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzApremastutiH Aze! tumhAre binA merA koi astitva nahIM hai tathA mere binA tumhArA astitva nahIM hai; yaha hama donoM kA anubhava siddha hai, nahIM to prema kA anubhava lupta ho jAtA hai| / / 35 / / Aze! vijJAya samyak te svarUpaM hi rsaatmkm| svayameva parAnande nimagnA bhava satvaram / / 36 // 95 Aze! tumhAre rasAtmaka (premamaya, milanasAra ) svarUpa ko acchI taraha jAnakara merA kahanA hai ki svayaM hI tu paramAnanda meM lIna ho jaa| / / 36 / / parAnandanimagnA tvaM harSAzrupulakAGkitA / Aze ! nityaM hi maccitte saMsthitA nAtra vismayaH / / 37 / / Aze! paramAnanda meM lIna hone se harSa ke A~sU nikala rahe haiM aura zarIra bhI romAMcita ho gayA hai, tuma nitya mere mana meM rahatI ho isameM koI Azcarya nahIM hai| / / 37 / / naranArIvibhedo na sAmarasye prakAzate / Aze! tajjJAnamAtreNa vAsanA zuddhyati svym||38|| Aze! samarasatA Ane para nara-nArI meM bhI bhedajJAna nahIM rahatA, usake jJAnamAtra se vAsanA (vicAra, icchAe~) apane Apa zuddha ho jAtI haiN| / / 38 / / sambhoge rasasiddhistu vibhAvAdyaiH prajAyate / Aze! tApodayastadvadvipralambhe na saMzayaH / / 39 / Aze! vibhAvAdiyoM se saMyoga honepara rasa kI siddhi hotI haiM, usI taraha vibhAvAdiyoM se viyoga kI dazA meM kaSTa hotA hai / / / 39 / / tasmAdAlambanaM prApya satvaraM brahmacintane / Aze ! lInA manovRttiH kartavyA bhaavtstvyaa||40|| Aze! isalie dhyAna meM Alambana pAkara tumhe bhAva se manovRtti ( mana kI caMcalatA) ko zIghra hI lIna (zAMta) karanA caahiye| / / 40 / / Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA utkRSTaM vacanAtItaM svsNvedymhaitukm| Aze! te vidyate prema svcchdrpnnvnmyi||41|| Aze! terA mujha para prema svaccha darpaNa kI taraha hai, terA prema utkRSTa hai, jo vacana se vyakta nahIM ho sakatA, isakA anubhava sirpha mujhe hI ho sakatA hai, terA prema niSkAraNa hai| / / 41 / / Aze! te premapAzena sarvadAhaM niyntritH| tvadadhIno'smi te dAsastvameva svAminI mm||42|| Aze! tumhAre premabandhana se bA~dhA huA maiM tumhAre adhIna hU~, maiM tumhArA dAsa hU~ aura tuma merI svAminI ho| / / 42 / / premaikyakAriNI devI brhmsaayujydaayinii| Aze! prANAdhikA tvaM me prempiiyuussvrssinnii||43|| Aze! tuma sAkSAt brahma se milAnevAlI (brahmasAyujyavAlI) prema kA aikya karAnevAlI ho, tuma mujhapara premAmRta varSAnevAlI ho, tuma mujhe prANoM se adhika priya ho| / / 43 / / puMstrIpremarasassAkSAdAvayo ramate hRdi| aNumAtravibhedo na tasmAdAze! mayi tvyi||44|| Aze! hama donoM ke hRdaya meM strI-puruSa kI taraha paraspara prema rahatA hai, jisase mujhameM-tujhameM aNumAtra kA bhI aMtara nahIM hai| / / 44 / / Aze! sAkSAdiva dhyAne tava rUpaM tu bhaaste| viraheNAtitIvraNa tasmAttApaH phlprdH||45|| Aze! dhyAna meM sAkSAt tumhAre rUpa kA AnandadAyaka bhAsa hotA hai isalie viraha se saMtApa bhI utanA hI kaSTakAraka hotA hai| / / 45 / / Aze! tvAmeva sarvatra saakssaatpurssthitaamiv| vinA dhyAnena pazyAmi cakSurtyAM virahe sdaa||46|| Aze! tumhAre viraha meM bhI maiM tumheM vinA dhyAna ke ina A~khoM se sabhI jagaha tumheM mere sAmane hI sAkSAt khaDI huI dekhatA huuN| / / 46 / / Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzApremastutiH 97 Aze! premavazastvadya rahasyaM kathayAmi te| abheda aavyorjeyshcndrcndrikyoriv||47|| Aze! prema ke vazIbhUta hokara Aja tuma se eka jAnane yogya rahasya kahatA hU~ ki mujhameM-tujhameM candra aura candrikA kI taraha abheda sambandha hai| / / 47 / / Aze! me hRdayAnandaM saMvaya rticessttitaiH| mAM karoSi rasajJA tvaM sarvathA prnnyaaturm||48|| Aze! tuma rasajJA ho, apane hAvabhAva se mere hRdaya ke Ananda ko bar3hAkara tuma mujhe hara taraha se premAtura karatI ho| / / 48 / / Aze! jJAte svarUpe tu zivazaktiyute sdaa| rucirassyAdviyogo'pi navA vai sthitiraavyoH||49|| Aze! tere hamezA zivazakti se yukta vikhyAta (ardhanArIzvara) svarUpa ko jAnane ke bAda hama donoM kA viyoga bhI sundara hogA kyoMki hama donoM kI sthiti nayI hogii| / / 49 / / Aze! te'dbhutarUpasya zrutvaiva varNanaM shubhm| kSaNAdeva parAnando jAyate punnyshaalinaam||50|| Aze! tumhAre adbhuta rUpa kA kalyANakArI varNana sunakara puNyazAliyoM ko kSaNa meM hI paramAnanda kI anubhUti hotI hai| / / 5 / / / Aze! nAnAvidhA te hi krIDA premsmnvitaa| jJAyate ramyabhAvairdA kintu vaktuM na shkyte||51|| Aze! prema se yukta tumhArI aneka prakAra kI krIDA ramyabhAva se hI anubhava kI jAtI haiM, use zabdoM se nahIM kahA jA sktaa| / / 51 / / hAsyakelivihAreSu prempuuritcetsaa| Aze! krIDArasAnandaH prApyate'tra tvayA sh||52|| Aze! citta meM prema bhara ke tumhAre sAtha kahIM bhI hAsya-keli yA vihAra meM krIDA karane se paramAnanda (rasAnanda) kI prApti hotI hai| / / 52 / / Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yogakalpalatA Aze! lIlAratA tvaM hi netrshrotrmnohraa| zRGgArarasapUrNA tu prbrhmprkaashikaa||53|| Aze! tuma lIlA meM rata hokara mere A~kha, kAna aura mana ko haraNa karanevAlI ho, tuma zRGgArarasa se pUrNa tathA parabrahma ko batAnevAlI (sAkSAtkAra karAnevAlI) ho| / / 53 / / Aze! guNena rUpeNa tavaivAhaM vimohitH| sadA tvAmeva pazyAmi svapne smiipvrtiniim||54|| Aze! tumhAre rUpa aura guNa se mohita hokara maiM hamezA svapna meM bhI tumako hI samIpa meM baiThI dekhatA huuN| / / 54 / / Aze! tvaddhyAnalInasya citte me prmaatmnH| utpadyate svayaM rUpaM prkRssttprnnyaanvitm||55|| he Aze! tumhAre dhyAna meM magna hone para mere mana meM utkRSTa prema se bhare hue paramAtmA kA rUpa (chAyA) svayaM hI utpanna hotA hai| / / 55 / / Aze! te prema samprApya girIzena nirntrm| kriyate vai stutirdivyA tvaaraadhnlkssnnaa||56|| he Aze! tumhAre prema ko pAkara bhagavAna zaMkara tumhAre rUpa-saundarya Adi lakSaNoM se yukta stutidvArA tumhArI ArAdhanA karate haiN| / / 56 / / saMsAramohanAzAya tava prempraaynnH| Aze'haM sarvabhAvena dhyAyAmi tvAM prtikssnnm||57|| he Aze! maiM tumhAre prema meM lIna hU~, sAMsArika moha ke nAza ke lie samarpaNa bhAva se satata maiM tumhArA dhyAna karatA huuN| / / 57 / / hasantI hAsayantyeva vcnairmdhuraissdaa| Aze! mAM nayasi zIghraM cintAdirahitaM pdm||58|| he Aze! tuma sadA ha~satI rahatI ho tathA apane madhura vacana se dUsaroM ko Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzApremastutiH ha~sAtI ho, mujhe zIghra hI ciMtA zoka vagaire se rahita sthAna para le jAtI ho (arthAt tumhAre dhyAna meM maiM zIghra hI viSayavimukha hotA hU~) / 58 / / vismRtireva dehasya viraktirviSayAdiSu / Aze! yogaparAkASThA viyoge te'nubhUyate / / 59 / / he Aze! tere viyoga meM yoga kI parAkASThA kA anubhava hotA hai, deha kA vismaraNa ho jAtA hai, viSaya kaSAya meM virakti ho jAtI hai| / / 59 / / 99 yogibhirIDyapAdAbjA paramArthaprakAzikA / girIzasya zarIrArddha tvamevAze ! virAjase / 60 // he Aze! tere caraNakamala yogiyoM ke dvArA pUjane yogya hai, tuma parama tattva ko prakAzita karanevAlI ho, bhagavAn zaMkara ke Adhe aMga ko suzobhita karanevAlI ho| / / 60 / / viditvA brahmavijJAnaM pramodabharanirbharam / Aze ! lagnaM prasAdAtte mano me tattvacintane / / 61 // he Aze! brahmajJAna honepara Ananda se bharA huA merA mana tumhArI kRpA se tattvaciMtana meM lagA rahatA hai| / / 61 / / Aze! prabodhamApanno baddhAJjalipuTassadA / tvAM dhyAyAmi rahassthitvA trilokIdevatAM praam||62|| he Aze! jJAnaprApti ke bAda maiM ekAMta meM hamezA hAtha joDakara sarvotkRSTa tInoM lokoM kI devatA svarUpa tumhArA dhyAna karatA huuN| / / 62 / / Aze ! nidhAya citte tvAM tvayi cittaM nidhAya me| aikAtmyaM paramaM prApya laye tiSThAmi sarvadA / / 63 / / he Aze ! tumhe mere citta meM tathA mere mana ko tumhAre citta meM sthApita karake tathA usase ekAtmatA (abhedatA) ko prApta karake usameM lIna ho jAtA hU~ (arthAt dhyAna gaharA honepara Atmatattva meM kho jAtA hU~) / / / 63 / / Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 yogakalpalatA Aze! prANapriye! devi! praNamya tvAM mudaanvitH| bahissandhAnazUnyo'hamantassaukhyaM bhaje sdaa||64|| Aze! bhagavati devi ! maiM prasanna hokara tumheM praNAma karake bAhara ke sukha duHkha se ajJAnI hokara aMtaHsukha meM lIna ho jAtA huuN| / / 64 / / Aze! tvaddhyAnacihnAni kmpssvedodystthaa| romAJcaH kaNTharodhazca harSAzru dehvismRtiH||65|| he Aze! kampana, pasInA AnA, romAMca, kaMTha kA avaruddha honA, harSa se A~sU nikalanA tathA apane zarIra taka kA jJAna nahIM rahanA ye saba tumhAre dhyAna ke cihna haiN| / / 65 / / bhajAmi zraddhayA nityaM suprasiddhAM mheshvriim| Aze! tvAM sundarAsyAM vai prasannAM prdevtaam||66|| he Aze! tuma deviyoM meM prasiddha parAdevI ho, maiM sadA zraddhApUrvaka tumhAre sundara muskarAte huye mukha kA dhyAna karatA huuN| / / 66 / / / sakalAgamarUpAM vai cidaanndprdaayiniim| premAsaktassadaivAze! tvAM yAce'haM shivaaptye||67|| he Aze! tuma sakala Agama rUpA, jJAnarUpa Ananda ko denevAlI ho, maiM tumhAre prema meM sadA Asakta rahatA hU~ tathA tuma se mokSaprApti kI yAcanA karatA huuN| / / 67 / / Aze! te pAdayugmaM tu sAstrAtumalaM bhyaat| saMsAre tApataptAnAM zaraNaM prmaadbhutm||68|| he Aze! saMsAra meM trividha duHkhoM se taptoM kI tuma adbhuta zaraNa ho, sabhI prakAra ke bhaya se rakSA ke liye tumhAre caraNa kI sevA paryApta hai| / / 68 / / Aze! tvAM hi namaskRtya srvsaubhaagydaayiniim| kSaNAdeva cidAnande lInaM me jAyate mnH||69|| he ! sabhI taraha ke saubhAgya denevAlI AzA ! tuma ko tumako namaskAra karane para merA mana kSaNabhara meM hI cidAnanda meM magna ho jAtA hai| / / 69 / / Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzApremastutiH Aze! tvaM zaktirUpA'si kAmyasiddhipradAyinI / saMyuktA hi girIzena muktisaukhyavidhAyinI / / 70 / / he Aze ! tuma sabhI kI kAmanA pUrNa karanevAlI zaktisvarUpA ho, muktirUpa sukha denevAlI ho, bhagavAn zaMkara se yukta ho| / / 70 / / Aze ! tvameva sarveSAM kAvyAnAM prakRtiH parA / kavIndrA ye bhajante tvAM rasasiddhA bhavanti te||71|| he Aze ! tuma hI sabhI kAvyoM kA mUla sphuraNa kendra ho, jo kavi tumhArA dhyAna karate haiM ve nizcita hI bhAvuka hote haiM / / / 71 / / Aze! tavaiva saMsargAdahaM saukhyamupAgataH / kalinA kAlarUpeNa bAdhito na kdaacn||72|| 101 he Aze ! tumhAre hI saMsarga se maiMne sukha prApta kiyA aura kalirUpa kAla bhI mujhe nahIM roka skaa| / / 72 / / Aze ! tvAM hRdi saMsthApya jJAnamArge pravartanAt / jAyate manasassthairyaM cidAnando'pi satvaram / / 73 / / he Aze! tumhe hRdaya meM sthApita karake jJAnamArga meM pravRtta hone para citta sthira ho jAtA hai tathA cidAnanda bhI zIghra hI prApta ho jAtA hai| / / 73 / / saMsAraprItibhaGgAya saamrsyvidhaaykm| Aze ! pratikSaNaM kurve kIrtanaM tava muktidam ||74 / / he Aze! saMsAra ke mohabhaMga ke lie tathA samatA ke liye maiM tumhAre muktidAyaka nAma kA kIrtana aharniza karatA huuN| / / 74 || sAmarasyAtsadaivAze ! jIvanmukto hi sAdhakaH / vartate dehamadhye'pi ghRtakumbhe yathA jalam / / 75 / / Aze! samabhAva se sAdhaka jIvanmukta ho jAtA hai, zarIra meM bhI AtmA nirliptabhAva se rahatA hai jaise ghI ke ghaDe meM jala hotA hai| / / 75 / / Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 yogakalpalatA dUre sthitA'pi nUnaM tvaM rsshaastrvishaardaa| Aze! smaraNamAtreNa prmaannddaayinii||6|| AzA tuma vAstava meM rasazAstra meM nipuNa ho, dUra rahakara bhI dhyAnamAtra se paramAnanda ko denevAlI ho| / / 76 / / Aze! saJjIvanI loke mhaajaaddyaaphaarinnii| paJcAzadvarNarUpA tvaM srvsaarsvtprdaa||77|| he Aze! tuma mahAajJAnatA kA haraNa karanevAlI, sabhI vidyAoM ko denevAlI pacAsa varNoM se yukta isa loka meM saMjIvanI ho| / / 77 / / sAmarasyasukhaM divyaM sarvotkRSTaM hi tttvtH| Aze! bahirmukhaistattu prApyate na kdaacn||78|| he Aze! sabhI tattvoM meM adbhuta evaM sarvotkRSTa samarasatA hai, jise bahirmukhI pravRttivAle kabhI samatA ko nahIM prApta kara skte| / / 78 / / Aze! kSaNAccidullAsassAmarasyAddhi jaayte| tasmAcchivArcanaM manye'haM sadehe na dussyte||79|| he Aze! kSaNabhara ke mana kI prasannatA se samarasatA hotI hai tathA usase ziva kI arcanA (mokSamArga prazasta) hotI hai, merA mana mAnatA hai ki aisI AtmA sazarIrI hone meM bhI koI doSa nahIM hai| / / 79 / / nirguNA zaktirUpA tvaM naamruupvivrjitaa|| Aze! lokopakArAya vilAsassaguNo'pi te||80|| he Aze! vastutaH tuma rUpa, nAma vagaire se hIna nirguNa zaktirUpA ho, lekina loka-upakAra ke lie saguNa aura ceSTAvAlI hotI ho| / / 8 / / ArAdhanaM tavaivAze! saamrsysukhaaspdm| cidAnandapradaM manye brhmvidyaaprkaashkm||81|| he Aze! merA mAnanA hai ki tumhArI hI ArAdhanA samarasatA kA sthAna hai, cidAnanda denevAlI hai evaM brahmavidyA kI prakAzaka hai| / / 81 / / Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzApremastutiH 103 saMsAre duHkhapUrNe'smin siddhimicchedya aatmnH| Aze! pramAdamutsRjya sAmarasyaM smbhyset||82|| he Aze! isa duHkhamaya saMsAra meM AtmA kI siddhi cAhanevAloM ko pramAda choDakara samarasatA kA abhyAsa karanA caahie| / / 82 / / Aze! tavaiva sAnnidhyaM puNyakSetraM na sNshyH| tathA te prItisAmarthya jnyaansaubhaagysiddhidm||83|| he Aze! nissandeha tumhArA sAnidhya hI tIrthakSetra hai tathA tumhArA prema sAmarthya, jJAna aura saubhAgya denevAle hai| / / 83 / / Aze! te sannidhAnena mama cittaM prsiidti| labhate pUrNavairAgyaM satvaraM jnyaangrbhitm||84|| he Aze! tumhAre sAnnidhya se mere mana meM prasannatA hotI hai aura zIghra hI jJAna se bharA huA vairAgya (saMsAra kI nazvaratA kA bodha) mila jAtA hai| / / 84 / / Aze! te shivsNyogaadutpnnaamRtdhaaryaa| plAvayAmi mamAtmAnaM sdaivaanndnirbhrH||85|| he Aze! tumhAre aura ziva ke saMyoga se utpanna amRtadhArA se Ananda vibhora hokara maiM AtmA ko nahalAtA huuN| / / 85 / / Aze! vilokyate nUnaM zRGgAre tava caaturii| sAmarasye yayA jAte sAmyameva prsrpti||86|| he Aze! zRMgAra (prasannatA) meM tumhArI caturatA dikhatI hai jisase ekabAra samarasatA ho jAnepara samatA hI gati karatI hai| / / 86 / / Aze! tvaM sAttvikI tasmAjjJAnagoSThIratA dhruvm| bhogecchArahitA lInA girIzasmaraNe sdaa||87|| he Aze! tuma sAttvikI ho isalie jJAna goSThI meM sadA rata rahatI ho; bhoga kI icchA tumhe nahIM hai tuma sadA bhagavAn zaMkara ke dhyAna meM lIna rahatI ho| / / 87 / / Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 darzane sparzane caiva saMlApe smaraNe tathA / Aze! tavaiva saMyoge girIzasya mahAsukham // 88 / / he Aze ! darzana-sparza- bAtacIta yA smaraNa meM kisI bhI taraha se tumhArA hI saMyoga bhagavAn zaMkara kA sukha hai| / / 88 / / Aze ! nityaM girIzasya sukhaM vAJchasi bhAvataH / tasmAttvameva tasyAsi manovizrAmabhUmikA / / 89 / / yogakalpalatA Aze! tuma bhAva se harasamaya bhagavAn zaMkara kA sukha cAhatI ho isaliye tuma hI unake mana kA upayukta vizrAmasthala ho| / / 89 / / Aze ! pUrvAnurAgAddhi mdnaaveshsmbhrmaat| girIzaM prati gacchantI tvamevaikA'bhisArikA / / 90 / / he Aze! pUrva prema se hI tuma akelI abhisArikA (pati nirdiSTa sthAna para jAnevAlI) ho jo vasaMtaRtu meM Adara se bhagavAn zaMkara ke pAsa jA rahI ho| / / 9 / / rUpasaubhAgyasampannA bhrUvilAsamanoharA / prItiyuktA girIzena tvamevAze niSevitA / / 91 / / he Aze! tuma atyaMta rUpavatI, saubhAgyazAlinI tathA sundara bhauMhe vAlI ho jo akAraNa hI prema ko utpanna karatI hai; ata eva bhagavAn zaMkara ke dvArA AliMgita ho| / / 91 / / zaktizzivazzivazzaktiH rahasyaM nanu tAntrikam / Aze ! tadrasikairmanye sAmarasye vibhAvyate / / 92 / / he Aze ! zakti ziva hai yA ziva zakti hai yaha to taMtrazAstra kA viSaya hai kiMtu rasika (yogI) to ise samarasatA hI mAnate haiN| / / 92 / / Aze! tavaiva saMsAre nAnAmatAvalambibhiH / dhyAnamArgerasaGkhyaizca sAdhanA kriyate sadA / / 93 / / he Aze! saMsAra meM aneka mata ko mAnanevAle asaMkhya dhyAnamArga se tumhArI hI sAdhanA karate haiN| / / 93 / / Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzApremastutiH 105 tvayi dRSTe bhavatyeva prasannaM me mnssdaa| tenAze! premasambandha Avayostu puraatnH||14|| he Aze! tumhArA dhyAna karane se nizcita hI merA mana prasanna hotA hai, isase aisA lagatA hai ki hama donoM kA prema sambandha purAnA hai| / / 94 / / zivazaktyAtmakaM vizvamAze! tantre niruupitm| etajjJAnaM yadA pakvaM tadA muktirbhaved dhruvm||95|| he Aze! taMtrazAstra meM saMsAra ko ziva-zakti kA saMyukta rUpa kahA gayA hai tathA isa bAta kA jJAna dRDha hone para mukti nizcita hai| / / 95 / / advaitaM zivazaktyorhi yogmaahurvickssnnaaH| Aze! tena praanndssmygevaanubhuuyte||96|| he Aze! ziva aura zakti ke advaitabhAva (donoM milakara eka) ko vidvAnoM ne yoga kahA hai jisase (yoga se) nizcita hI paramAnanda kI anubhUti hotI hai| / / 96 / / Aze! tavaiva rUpaM ye jAnanti prmaamRtm| te prApnuvanti mokSaM vai shktitttvvishaardaaH||97|| he Aze! zakti tattva ko jAnanevAle jo tumhAre hI amRtamaya rUpa ko jAnate haiM, ve avazya hI mokSa prApta karate haiN| / / 97 / / Aze! gurormukhAjjJAtaM strIrUpaM khalu taattvikm| zuddhazaktisvarUpaM te bhuktimuktiprsaadhkm||18|| Aze! gurujI ke mukha se mujhe tumhAre tAttvika strIrUpa kA jJAna huA, tuma bhukti aura mukti denevAlI zuddhazakti svarUpA ho| / / 98 / / strIsAdhyaM nikhilaM loke saiva muktisvruupinnii| strItattvajJAH paraM saukhyaM tasmAdAze! prayAnti vai||99|| Aze! isa loka meM strI sabhI ko vaza meM karatI hai, vahI muktisvarUpA hai isaliye strItattva ko jAnanevAle paraM sukha mokSa ke liye prayatna (strIrUpa kI upAsanA) karate haiN| / / 99 / / AzA Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 yogakalpalatA pratyakSaM devarUpaM hi matvA tvaM girIzaM mudA / Aze ! zuzrUSase samyak sarvadA bhaktibhAvataH / / 100 / / Aze! tuma bhagavAn zaMkara ko pratyakSa devarUpa mAnakara prasannatA se bhaktibhAvapUrvaka aharniza unakI sevA karatI ho| / / 100 / / tvaM hi premaprakarSAnme manovRttAnusAriNI / Aze ! tasmAttvayA sArdhaM sAmarasyasukhaM mama / / 101 / / Aze ! prema kI utkRSTatA se tuma mere mana kA anusaraNa karanevAlI ho, isaliye tumhAre sAtha mujhe samarasatA sukha kA anubhava hotA hai / / / 101 / / Aze! tava prasAdAddhi yogadRSTiyuto naraH / antassarvaparityAgI vItarAgI bhaveddhruvam / / 102 / / Aze! tumhArI kRpA se hI loga yogadRSTivAle hote haiM, aMtarAtmA se sabhI vastuoM kA tyAga karake avazya vItarAgI hote haiM / / / 102 / / Aze ! tvameva sarvajJA bhavapAzanikRntanI / tvayi tasmAtparA prItissadA me'stu bhave bhave // 103 // Aze! tu hI sarvajJA ho, tu hI bhavabandhana ko kATanevAlI ho, ataH tumhAre Upara ke pratyeka bhava meM merI prIti ho / / / 103 / / Aze! tvAM muditssaakssaatprbrhmsvruupinniim| cidvilAsaratAM vande bhAvAtItAM nirantaram / / 104 / / Aze! tuma sAkSAt prasanna parabrahma svarUpA, lambe samaya taka sAttvika bhAva meM lIna rahanevAlI, bhAvoM se pare ho; tuma ko satata mai vandanA karatA huuN| / / 104 / / vijJAtAtmasvarUpasya sAmarasyAdhikAriNaH / Aze ! tvaM prItisaMyuktA priyA jyeSThA hi tAttvikI / / 105 / / Aze! tuma AtmasvarUpa aura samarasatA ke adhikArI kI tuma prIti se otaprota tattva ko jAnanevAlI jyeSTha priyA ho / / / 105 / / Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AzApremastutiH 107 rAsakrIDAprasaGge vA sarvAvasthAsu srvdaa| Aze! mahAvrataM manye priyAnukaraNaM hi te||106|| Aze! rAsakrIDA ke samaya yA sabhI avasthAoM meM tumheM priyA kA anukaraNa karanA mahAvrata mAnatA huuN| / / 106 / / Aze! tvAM hi samAdhAya yazcitte dhyaanttprH| lokAcAraistu kiM tasya bhisskriyaadibhistdaa||107|| jo tumako mana meM rakhakara dhyAna meM lIna hotA hai, arthAt tumhArA hI dhyAna karatA hai, Aze! use bAharI lokAcArakriyA dharma anuSThAnAdi kA kyA prayojana? / / 107 / / Aze! tvameva saMsAre raagaadivissnaashinii| samatAmRtarUpA vai prmaamRtdaayinii||108|| Aze! isa saMsAra meM rAgAdirUpa viSa ko nAza karanevAlI samatArUpa amRta svarUpavAlI, parama amRta (mokSa) denevAlI tuma hI ho| / / 108 / / SaTcakramadhyamArgeNa kssnnaadevordhvgaaminii| parA zaktistvamevAze! yogiprAnapriyA mtaa||109|| Aze! SaTcakra ke madhyamArga se kSaNabhara meM Upara jAnevAlI, tathA yogiyoM ko prANa ke samAna priyA parAzakti tuma hI ho| / / 109 / / Aze! svaanubhvssdysaamrsyaatprkaashte| jAyate zivabhAvazca sarvatra smdrshitaa||110|| Aze! (tumhAre hI dhyAna se) turaMta hI samarasatA AtI hai tathA samarasatA se sAdhaka kA apanA anubhava prakAzita hotA hai; evaM maiM ziva hU~ isa bhAva se sAdhakoM meM samadarzitA hotI hai| / / 110 / / gurorbhadraGkarAkhyasya pnnyaaspddhaarinnH| prasAdAtpremavRddhyarthamAzApremastutiH kRtaa||111|| guruvara paMnyAsa zrI bhadrazaMkaravijayajI kI kRpA se premavRddhihetu AzApremastuti kI racanA kI gyii| / / 111 / / ||iti aashaapremstutiH|| Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 AtmatattvasamIkSaNam gujarAtI anuvAda pU. munizrI vairAgyarativijayajI gaNi zrI vIra prabhune gune, mAtAne ane pitAne bhaktipUrvaka namaskAra karIne sahunA hita mATe AtmatatvasamIkSaNa karuM chuM.(1) sAdhaka AtmajJAnathI jJAnagarbhita vairAgya prApta kare che. jJAnagarbhita vairAgya prApta thatAM viSayono tyAga karIne muktinI icchA kare che.(2) tyAra bAda kSamAdi dasa prakArano dharma bhAvathI svIkArIne zarIrane jUduM karIne sadA jJAnarUpa(AtmA)mAM rahe che.(3) caitanya(AtmasvarUpa)bhAvanAvALo te buddhimAn puSa AtmAne(potAne) jJAnamAM sthApI rAkhe che tethI jIvanmukta jevo jaNAya che (4) (te) saMgathI para bane che,sImAo(AkAra - podralika paryAya)thI para bane che, baMdhanothI mukta bane che.sadA pavitra hoya che. te kartA nathI, bhoktA nathI,sarva dvothI rahita hoya che. (5) potAnA AtmAno bodha thavAthI te AkhA vizvane svapnanI jema jUe che.zreSTha AnaMdamAM nimagna banelo te pUrNa bane che.(6) viveka(jJAna)nA sahAre potAnA zuddha-buddhasvarUpane jANI dehAbhimAna dUra karI cittanI kSudratAno tyAga kare che. (7) Ama huM mukta chuM evuM jJAna thatAM te dareka viSayamAM niSkriya banI jAya che ane sarva bhramothI mukta banI zarIramAM (zarIrathI) aLago banIne rahe che.(8) tenuM mana nirmaLa ane vikalpa vinAnuM hoya che. te jJAnAnaMdamAM masta rahe che. tamAma podgalika paryAyothI para banI nirAkAra evA AtmAmAM rahe che.(9) mohanI viDaMbanA ane mamatvathI mukta banelo te potAnA AtmAmAM ja paramAtmAnuM svarUpa jUe che.(10) tyAra pachI te jJAnayoganA sahAre potAnA AtmAnA AlaMbananA yoge Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 109 jhaDapathI zuddha AtmadazAmAM vizrAMti pAme che.(11) A rIte advaitanI bhAvanA karatA badhe ja samabhAva janme che, tene kAraNe muniomAM zreSTha evo te saMsAranI ane mokSanI AkAMkSAthI para bane che. (12) tenuM Atane kAraNe janmeluM duHkha nAza pAme che. te jJAnanA amRtarasamAM DUbI jAya che.(13) AtmA zAzvata che ane jagatanuM svarUpa vinAzI che ema jANI te vivekI tarata ja artha ane kAmathI vimukha thAya che.(14) zuddha caitanyanI prApti thatA mamatA dUra thAya che. tethI nitya-anityanA vivekIne pUrNa virakti janme che.(15) zarIra jaDa che ema jANIne je pulamAM moha pAmato nathI te jJAnatRma puruSane mRtyu upasthita thatA Dara zenA?(16) tene gAmamAM ke vanamAM koI bheda hoto nathI. te dareka sthaLe haMmezA samAna vRtti dharAve che, A vAtamAM koI zaMkA nathI.(17) te mokSArthI dhIra puruSa samatAnuM AlaMbana laI niMdA ane stutimAM samabhAva rAkhe che ane kyAreya roSa ke toSa karato nathI.(18) A carAcara vizvamAM jene heya ke upAdeya jevuM kazuM nathI , ISTa ke aniSTa jevo vikalpa nathI te karmathI zuM levAze?(19) sArA sthAnamAM rahelo yogI harSa karato nathI. te ja rIte sarvanAza thaI jAya to paNa (yogIne) zoka thato nathI.(20) badhA ja saMyogono tyAga thaI javAthI sAdhaka asaMga banI jAya che ane samatvayoganI siddhi thatA dareka sthaLe sama(samAna buddhivALo) bane che.(21) koIka ja A vAta tAtvika rIte jANe che ke je parAtmA che te huM ja chuM. sohaMbhAva pragaTa thatA kyAMya paNa bhaya raheto nathI.(22) pravRttimAM samatA to pariNAmanA bhedathI (jovA maLI che. jyAM ajJAnI (karmathI) lepAya che tyAM jJAnI lapAto nathIma(23) jema AkAza dhUmADAthI kyAreya levAtuM nathI, kamaLanuM pAMdaDuM pANIthI kyAreya Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 yogakalpalatA lepAtuM nathI tema Atmastha vyakti puNya-pApathI kyAreya lepAto nathI.(24) (je vyakti) anekAMtamAM niSNAta che, dvaita-advaitano (viveka karavAmAM) vizArada che te potAnA svarUpamAM laya pAme che.A vAtamAM koI zaMkA nathI.(25) vItarAga haMmezA mukta hoya che, karmabaMdha to rAgIne thAya che. mATe huM(zarIra) nathI ane koI mArUM nathI A mokSano maMtra kahevAyo che.(26). jJAnagarbhita vairAgyane kAraNe prApta thato parama upazama ane sarva karmono kSaya vAstavika rIte bhavyane ja maLe che.(27) vAsanA ja saMsAra che. tenA tyAgathI mukti thAya che tema manAya che. tethI tamAma prayatna karIne vAsanArahita thA.(28) vAsanAno tyAga karavAnI sAthe ja (AtmA) potAnI avasthA potAnI meLe ja prApta karI le che. A avasthAmAM AtmA pote ja potAno guru banI jAya che.(29) je vyakti AkhA jagatane iMdrajAlanI jevuM anitya jUe che te jJAnagarbhita vairAgyane AdhAre apAra sukha pAme che.(30) je buddhimAna vyakti artha ane kAmane choDI haMmezA dharma ane mokSamAM rUci rAkhe che teno mokSa nizcita che.(31) A lokamAM anAsakta vyakti sukhI che ane Asakta vyakti haMmezA duHkhI che.tethI te prauDha virAgI vyaktine ja nitya sukha manAya che. (32) je vyaktine- huM zarIra nathI, zarIra mAruM nathI A prakArano nizcaya thaI gayo che teno ja baMdha tUTe che tevuM tatvanA jANakAronuM kahevuM che.(33) te yogIomAM zreSTha purUSa haMmezA AtmAmAM lIna hoya che, tene zarIra upara paNa prema hoto nathI,te nirvikalpa ane niraMjana banI zobhe che.(34) jyAre badhI ja ciMtAno tyAga karI mana aMtarmukha thaI jAya ane viSayo para prema na rahe tyAre tatvano prakAza prApta thAya che.(35) mananI svasthatA sAcA arthamAM sAdhutAmAM(saccAI) che.A avasthAmAM sAdhaka odayika bhAvamAM varte che.(artha spaSTa thato nathI)(36) Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 111 dehastha yogI(jeo zarIra mATe yogano Azaro le che) dravyathI yogI manAyA che.jeo dehAtIta che teo ja bhAvathI(sAcA) yogI che(37) (mananI) ciMtA ane (zarIranI) ceSTAno tyAga karavAthI anAyAse potAnA svarUpamAM laya thAya che. tenAthI zubha azubha karmono kSaya thAya che.(38) jene A saMsAramAM indriyonA zubha azubha viSayo para vairAgya janme che tenuM mana AtmAmAM tarata ja lIna banI jAya che.(39) rAga dveSa vigere doSo mananA dharmo kahyA che. manano nAza thatA nizcitapaNe temano nAza thaI jAya che(40) mamatva baMdhanuM kAraNa che ema jANIne yogI sarva bhAvomAM mamatArahita ane vikalpa vinAno banI jAya che.(41) A AtmA jJAna svarUpa che. tenA baMdha ane mokSa nathI. te nirapekSa che,sadA sAkSI che, svabhAvathI nirvikAra che.(42) krame karIne abhyAsa dvArA AtmaniSTha yogInuM bAhya bhAva viSenuM smaraNa ochuM thatuM jAya che. tenuM mana zUnya bane che.(43) jenA manamAM harSa ke zoka nathI,je dareka sthaLe samAna vRtti dharAve che te (yogI) zuddha cetanAnI samAdhimaya avasthAmAM dhyeya(AtmA) svarUpa jaNAya che.(44) - jyAre koI vyakti potAnA zarIrathI potAnA AtmAne jUdA jUe tyAre sAcI rIte yoga(dhyAna)no vidhi janme che.(45) mana jyAre sarva dvandrothI vimukta thaI nirvicAra bane che tyAre spRhAno nAza thavAthI anAyAse mukti thAya che.(46) badhA ja bAhya bhAvonuM vismaraNa thavAthI saMsAra vRkSanuM mULa nAza pAme che. te sAthe ja yogI bhavavanathI mukta bane che, teno saMsAramAM janma thato nathI.(47) je phaLanI icchA rAkhyA vinA karma kare che tenI badhI ja vRtti zAMta thaI jAya che.tethI tenuM mana vikalpa rahita bane che ane potAnI meLe ja AtmAmAM lIna banI jAya che.(48) Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 yogakalpalatA yoganA jANakAra manano nAza karI potAnA AtmAmAM sthira thAya che. jema ghI bharelA ghaDAmAM pANI ghIthI aLaguM rahe che tema Avo yogI zarIramAM rahevA chatAM zarIrathI vegaLo rahe che.(49) vivekane kAraNe badhA ja viSayomAM udAsInatA janme che. udAsInatA prApta thatAM niHspRha evA yogIne muktinI ciMtA(icchA) paNa rahetI nathI.(50) zAstromAM yogIone svacchaMda(icchAnA baMdhanathI mukta)kahevAmAM AvyA che te keTalAka virala yogI ja jANe che.(51) tamAma prakAranA saMkalpathI mukta, AtmAnA AnaMdamAM ja ramamANa yogI samAdhimAM praveza kare tyAre jina(arihaMta) jevo bane che(52) tatvanA nizcayathI janmelI manaHzAMtithI ja samAdhi janme che.tethI pUrI zaktithI tatvano nizcaya karavA mahenata karavI joIe.(53) paMnyAsapadane dharanArA guru zrI bhadraMkaravi.ma.nI kRpAthI AtmatatvasamIkSaNanI racanA tarata ja thaI che.(54) / / AtmatattvasamIkSaNa pUrNa / / Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2 AtmatattvasamIkSaNam aMgrejI anuvAda jI. jI. bhAgavata ATMA-TATTVA-SAMIKSHANAM (A thoughtful consideration of the true nature of the Soul) Having saluted out of devotion (Lord) Mahavira and the spiritual teacher as well as (my) mother and father I compose, for the welfare of all, (the poem entitled) "Atma-Tattva-Samikshana" - a thoughtful consideration of the true nature of the Soul.(1) The aspirant attains renunciation impregnated with learning through the sacred knowledge of (his own) self and then having abandoned the objects of senses (he) longs for liberation.(2) Having accepted further the tenfold religion such as forbearance, humility, straightforwardness etc. through sincerity, he (the aspirant) always abides in the Supreme Spirit, separating (his) body (from the Soul).(3) Establishing his own self in the Supreme Spirit with witnesslike aloofness, a wise (aspirant), endowed with the abstract meditation of Supreme Spirit, appears like one, who is liberated while alive.(4) The aforesaid aspirant), who is always pure, devoid of attachment and form and who is free from bondage, is neither the doer nor enjoyer, being bereft of all pairs of opposites. (5) He (the aspirant) beholds this Universe like a dream through the perception of his own self and now being immersed in the highest joy, he become (all) perfect indeed.(6) Having understood through discrimination that the nature of his self is pure and enlightened, he (the aspirant) gives up lowmindedness, discarding the high opinion of his (own) body.(7) Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 yogakalpalatA Thus having a worthy feeling of his being liberated, he always becomes devoid of activity everywhere; (further) being free from all delusions he surely abides in the body as liberated soul.(8) He (the aspirant), who has pure, devoid of waves (in the form of doubts) and who is absorbed in dalliance of the Supreme Spirit, abides in the formless (Supreme Spirit) having given up everything, possessed of form.(9) Being free from the deception of delusion and devoid of (the felling of) mineness he (the aspirant) visualizes the true nature of the Supreme Spirit in his own self.(10) Then by means of knowledge he (the aspirant) quickly obtains rest in the pure Supreme Spirit only through the application of the support of his own self.(11) Considering non-duality everywhere with an impartial attitude, the best among the sages becomes free from desire even for worldly life as well as for liberation.(12) (Further) his misery, produced from the basis of duality, perishes and he enjoys the highest pleasure, being immersed in the nectar of delight of the Supreme Spirit.(13) Having understood that the soul is eternal and behaviour of world (is) perishable, a discriminating person quickly becomes averse to worldly prosperity and the desire for sensual enjoyments.(14) When the pure Supreme Spirit is attained, the sense of proprietorship cases and complete renunciation takes place in the case of one, who sees the difference between the eternal and noneternal.(15) Having considered that the body is inert, is an aspirant, who is not infatuated by matter and who is content with knowledge, perturbed when death confronts him?(16) It does not make any difference (whatsoever) to him whether Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2 115 he is in a village or in a forest. There is no doubt that he always has equal disposition everywhere.(17) A wise man, resorting to equanimity, is indifferent to censure (or) praise (and) never gets angry (or) feels satisfied, being desirous of liberation only.(18) Is he (the aspirant), who has nothing fit to be received or (nothing) fit to be abandoned in (this) world of moveable and immoveable things and who has no doubt as regards the desirable and undesirable things, besmeared with Karman?(19) As a Yogi, being (well) situated in a high position does not feel (any) pleasure, in like manner he does not feel (any) grief even when he is (on the brink of) total destruction.(20) As aspirant certainly becomes devoid of attachments on account of abandonment of all contacts and becomes indifferent everywhere when there is the accomplishment of Yoga in the form of equanimity.(21) Some one knows in reality, what is known as Super Soul, is 'I' myself is alone and when the feeling viz."I am He" is produced, ah! There is no fear from anywhere.(22) (One finds) similarity (of tendency) in the taking an active part in worldly affairs but owing to the difference of thoughtactivity, wherein an ignorant person is besmeared (with Karman), therein a wise one is not contaminated (by it).(23) As the sky is not contaminated by smoke and lotus-leaf is not besmeared with water, so a Yogi, who is established in his own self is never contaminated either by merits or demerits.(24) There is no doubt in this respect that (the aspirant) who is well-versed in scepticism and expert in knowing duality and non duality, gets himself quickly absorbed in the true nature of his own self.(25) One who is free from passions, always (becomes) librated Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 yogakalpalatA but Karmic bondage accrues to one who is full of passions. Therefore, the formula of prayer for final emancipation viz. "I am not the (false) ego" (and) "nothing is mine"- is mentioned.(26) In the case of a (soul) worthy of liberation only, the annihilation of all Karmas as well as the great assuagement (of senses) is produced in reality on account of the renunciation impregnated with knowledge.(27) The impressions left upon the mind by good or bad actions surely (constitute) the worldly life (and) the abandonment of them is considered to be the final emancipation. Therefore, be free from (such) impressions with all endeavour.(28) By the abandonment of the (aforesaid) impressions only, (an aspirant) makes his abode well himself in the true nature of his own self in a moment and therefore the Self becomes the teacher of his own self.(29) One, who sees the whole world transitory like jugglery, attains the highest bliss, resorting to (real) knowledge and renunciation.(30) Having abandoned the worldly prosperity and the desire for carnal gratification, a wise man, who always has a liking for religion as well as for liberation, makes final emancipation well ensured for him.(31) One, who is unattached, becomes happy in this world and one, who is attached, becomes unhappy. Therefore it is considered that eternal happiness accrues to one who is (much) advanced in renunciation.(32) The separation from (material) bondage is expounded by the knowers of Truth to him only, in whom the determination viz. "I am not the body and the body is not mine"- springs up.(33) The chief of the Yogis, who is unstained, void of indecision Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2 117 and always absorbed in his own self and who has no desire even for his own body, appears splendid.(34) When the mind is turned inward on account of cessation of all anxieties and when (one) has no liking for objects of senses, then the real nature of the human soul becomes visible.(35) The comfortableness of mind truly abides in righteousness, whereby the aspirant (leads a life) with the feeling of equality.(36) All the ascetics, who are stationed within the body (looking forward to the bodily pleasures and comforts), are regarded as seeming ascetics and all the ascetics, who are situated outside the body (looking forward to the 'great beyond') are, certainly ascetics in truth.(37) Owing to the cessation of bodily activities and anxieties, an absorption of the mind (of a Yogi) into the (true) nature of his own self comes as a result, whereby the removal of dross in the form of auspicious and inauspicious Karmas takes place without (any) effort.(38) Only the mind (of a Yogi), in whom desirelessness for good and bad sense-objects in worldly life arises, gets absorbed quickly into his own self.(39) The flaws such as love, hatred etc. are declared (to be) the properties of the mind. But it is related that the extinction of them is certain, when the mind is destroyed.(40) Having understood that the feeling of mineness about all objects is a cause of bondage, a Yogi, becomes free from the senses of proprietorship and devoid of doubts certainly.(41) This soul definitely devoid of bandage is the embodiment of knowledge. He is naturally unchangeable, indifferent to worldly attachments and is always (playing the role of) a witness.(42) The memory of worldly thoughts in the case of a Yogi, whose mind has become void and who constantly seeks for spiritual Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 yogakalpalatA knowledge, gradually wanes owing to the abstraction of mind resulting from continuous deep meditation.(43) One, who is void of joy and sorrow and who resorts to equanimity everywhere is characterized as one who resembles the object of meditation (being lost) in profound meditation of Supreme Spirit only.(44) When one surely sees that one's soul is different from one's own body, then there is no doubt that the practice of deep and abstract meditation (of the Supreme Spirit) is agreeable.(45) When the mind, which is set free by all the pairs of opposites, would become void of deliberation, then there would be bliss, indeed, without any effort owing to the annihilation of desires.(46) When the sprout in the form of worldly life is destroyed through all oblivion, a Yogi, who is freed from the forest of worldly existence, is not born again.(47) Owing to the termination of all functions the mind (itself) of an ascetic, who performs religious deeds without caring for (their) rewards, quickly becomes devoid of throbbing and well absorbed into his own self.(48) One, who is conversant with Yoga and who has taken rest in his own self because of the disappearance of the mind, abides in the body like water in the pot of ghee.(49) A Yogi, who is free from desire, should have no anxiety even for emancipation owing to the power of discriminating when desirelessness overtakes him everywhere.(50) Some extraordinary Yogis, who really know the 'freedom of will' of the aspirants explained in the religious treatise of magical and mystical formularies, are very rare indeed.(51) The lord of Yogis, who is devoid of all wish and who is intent on the delight of his own self may resemble Jina (Arhat) because of his abiding in profound meditation.(52) Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-2 119 Perfect absorption of thought into the Supreme Spirit is produced by peace of mind only through the ascertainment of the highest truth (the Supreme Spirit). Therefore investigation of the Highest Reality should be made with all efforts.(53) The improvisation "Atma-Tattva-Samikshana"- a thoughtful consideration of the true nature of the Soul- is composed (by me) through the favour of (my) spiritual guide Shree Bhadrankara vijayaji by name, who held the rank of 'Pannyasa?.(54) Here ends (the poem) "Atma-Tattva-Samikshanam". Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-3 AzApremastutiH aMgrejI anuvAda jI. jI. bhAgavata A POEM IN PRAISE OF ASHA'S LOVE Having saluted with devotion (Lord) Mahavira and the spiritual teacher as well as (my) mother and father, (this) divine poem in praise of Asha's love is composed (by me) from the viewpoint of 'Tantra'. (1) Having composed a poem full of sentiments with the waves (in the form of words) arisen in (my) delighted heart, oh Asha! I always perform the act of washing your feet with devotion. (2) Oh Asha! I am certainly the meritorious and most fortunate person in the world. Hence my (power of) speech proceeds to praise you who are worthy of propitiation. (3) Oh Asha! Considering your beauty (to be) the wonderful nectar, it is drunk by me with (my) eyes, having received it in a bowl of love. (4) Oh Asha! Having meditated upon you only, with a concentrated mind, one who has conquered one's senses becomes the lord incarnate of the great goddess of learning. There is no doubt in this respect. (5) Oh Asha! Poets, who commenced with ease to praise the wonderful beauty of your body, stood still in absence of any standard of comparison. (6) Oh Asha! Accompanied by various amorous gestures, creation love and desire of sensual enjoyments, I think, you alone take delight in my heart for the satisfaction (of us both). (8) Oh Asha! What is called (perfect) harmony of the feeling of love is the proper union of hearts? There occurs the springing up Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-3 121 of strong love, I think, due to the experience of it (i. e. such harmony) only. (9) You alone constantly make honest love to me. Therefore, Oh Asha! Your praise even is the destroyer of my anguish. (10) Oh Asha! (My) mind, which has attained harmony of the feelings of love through the application of (my) life-winds and which is clung to you only owing to love, becomes stainless. (11) Oh Asha! There is no doubt here that you are expert in (all) arts in the world. Therefore people worship you always, considering you to be a goddess of arts. (12) Oh Asha! An indescribable wave, which has arisen in my delighted heart owing to your coquettish and amorous gestures, bestows on me the joy of Brahman (the supreme Spirit). (13) Oh Asha bearing a pure smile! With all sincerity I worship you, who are a goddess full of permanent joy (and) a bestower of philosophical knowledge. (14) Oh Asha! When you are pleased, the trees in the form of my desires bear fruit. (Further) the knowledge of Brahman is obtained (and) this soul appears clearly. (15) Paving the way quickly (to enter my heart) by means of sidelong looks, Oh Asha! you have speedily settled in my lotus-like heart like female bee. (16) Oh Asha! You make my mind cool at once with a shower of nectar in the form of speech in order to make me think upon the highest truth. (17) When the mind becomes pure, the flashing of the true nature of the soul would occur. Therefore, Oh Asha! Establishing my mind in you, I purify (it). (18) Oh Asha! You, the female companion of Girish (Shiva), are a great power (and) his fortunate beloved as dear as his life; (and) he also is ever satisfied (being accompanied) by you. (19) Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 yogakalpalatA Oh Asha! Immersed as I am in meditating upon you, my body is marked with horrification (horrification) (Further) I forgot the whole world, being unable to feel any outside sensation. (20) Placing his heart continuously on you with pure affection, Oh Asha! Even Girish (Shiva) gets excellent knowledge at once. (21) Being unable to bear separation (from you) in a lonely place, Oh Asha! I, with my eyes closed, always meditate in (my) mind upon you alone, who are as dear as my life. (22) Oh Asha! You, who know all the feelings (and) embody the highest joy, have actually attained unity of souls (and you are) completely absorbed indeed in my heart. (23) Oh Asha! Observing your highest love I, being struck with wonder, always meditate upon you in (my) mind in such a manner that I may get your company. (24) Oh Asha! I make you a humble supplication by utterings (uttering) filled with love; (hence) enjoy love-sport with me by giving embraces etc. (25) Oh Asha! Remembering your amorous gestures I, with (my) mind and senses completely absorbed, obtain highest peace being excessively devoted to your meditation. (26) Oh Asha! Closing my eyes I, being completely united with the life-winds and the mind of yours, see you alone by means of profound meditation, as if (you have) approached (me in person). (27) Oh Asha! I, whose mind is pleased with yours words endowed with equity, know the charming manner of (your) love owing to your favour. (28) Oh Asha! Having observed your love (and) understood your good behaviour, (I think) my mind, in a moment, gets completely absorbed in the feeling of delight of the soul. (29) Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-3 123 Oh Asha! All (people), who are expert in the scriptures, always make efforts, I think, to constantly praise you of pure heart. (30) Having manifested (yourself) on the stage of (my) mind, I think, Oh Asha! You, the embodiment of love, amuse yourself with me by (indulging in) jokes and sports. (31) Oh Asha! You are eternally situated in the left side of my body. I think of you, having a smiling face (and) being always sixteen years of age. (32) Oh Asha! I worship you with divine means of doing homage existing in (my) mind and offer an oblation of the objects of senses etc into the fire of knowledge. (33) Oh Asha! There is no doubt that one, by name Girish (Shiva), is melted with love indeed and the same (one) is amusing here in your vicinity, solidifying himself (in bodily form). (34) Oh Asha! I cannot exist without you; similarly you cannot exist without me. This is certainly proved by our own experience; otherwise the feeling of love is lost. (35) Oh Asha! Having well understood your (own) beautiful form, full of the feeling of love only, be immersed quickly yourself alone in the highest bliss. (36) Being dipped into the highest bless (and) marked with horrification and tears of joy, you have, Oh Asha! Eternally settled in my mind. There is no wonder here. (37) When the harmony of the feelings of love is manifested, the distinction between a man and a woman does not exist. Oh Asha! by the mere knowledge of it, Vasana (the impression unconsciously left on the mind by past good or bad actions) itself is purified. (38) Just as during union there occurs the accomplishment of the sentiment of love owing to the excitants etc., so also Oh Asha! No doubt, there occurs the rise of agony in separation. (39) Therefore, attaining the support, Oh Asha! You should make Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 yogakalpalatA the volition quickly devoted to the contemplation of Brahma (the supreme spirit) with sincerity. (40) Oh Asha! Your love, which is best, beyond words (to describe), motiveless and to be self-realised, exists towards me like a clear mirror. (41) Oh Asha! I am always controlled by the fetter of your love. (Further) being under your control I am your attendant and you alone are my mistress. (42) Oh Asha! You, who are a goddess (capable of) bringing about the unification of (our) love, and who are granting complete identification with the Supreme Spirit and showering nectar in the form of love, have become more (dear) to me than my life. (43) Oh Asha! The feeling of (mutual) love between a man and a woman amuses itself in our hearts. Therefore there is not an atom of difference between you and me. (44) Oh Asha! In meditation your beautiful form as if actually comes to my mind; and hence, owing to intensive separation the torment even becomes the bearer of fruit. (45) Oh Asha! In separation even without meditation I always see everywhere with my eyes you alone, as if, actually standing before me. (46) Oh Asha! Being under the influence of love, I tell you a secret to-day. It should be understood (by you) that just as there is no distinction between the Moon and the Moonlight, so also there is no distinction between us both. (47) Oh Asha! Enhancing the delight of my heart by amorous gestures, you, who are an appreciative person, make me afflicted with love in every way. (48) Oh Asha! When one's own form, which is always endowed with Shiva and Shakti, is known then our separation even may become sweet (and) the situation (of us both) may, indeed, become Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-3 125 new (every time). (49) Oh Asha! Only on hearing the beautiful description of your wonderful form, the highest delight is produced just in a moment only in respect of persons endowed with merits. (50) Oh Asha! It is known through your charming gestures that your sport, accompanied by love, is surely of various kinds but oh wonder! It is not possible to express it in words. (51) Oh Asha! With (my) mind filled with love (while wandering over) play-gardens and amusement-parks, the delight because of relish for sports, is obtained here (by me) together with you. (52) Oh Asha! Being attached to love-sports, you are indeed the enchantress of (my) eyes, ears and mind but, when filled with the sentiment of love, (you become) the evincer of Supreme Spirit. (53) Oh Asha! I, being infatuated by the virtue and beauty of yours only, always see you, alone, lying beside me in (my) dream. (54) Oh Asha! (While) absorbed in your meditation, the image of the Supreme Spirit full of excellent love is produced in my mind spontaneously. (55) Oh Asha! Having obtained your love, this divine praise featuring distinctively your propitiation is continuously uttered by Girish (Shiva). (56) Oh Asha! Being engrossed in your love, every moment I mediate upon you with all my devotion for the destruction of the delusion of worldly life. (57) Oh Asha! Laughing yourself and making others always laugh only with sweet utterances, you quickly take me to a position void of anxieties etc. (58) Oh Asha! In your separation the forgetfulness of the body as well as the aversion to sensual objects etc. (and) the zenith of yoga is experienced (by me). (59) Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 yogakalpalatA Oh Asha! Being the manifestation of the highest truth, you, alone, whose lotus-like feet are praised by ascetics, shine in the half of the body of Girish (Shiva). (60) Oh Asha! Having understood the knowledge of the Supreme Spirit, my mind, being ardent due to excessive joy, is held firmly in meditation of reality through your favour. (61) Oh Asha! Gaining real knowledge and forming the hollow of the palms of my palms of my hands I (myself), remaining in secret always meditate upon you, the Supreme Goddess of the three worlds. (62) Oh Asha! Having placed you in my mind and having placed my mind in you (and thereby) achieving the highest unity of souls, I always remain in deep concentration. (63) Oh Asha! Oh Goddess as dear as (my) life! Offering obeisance to you, I, being accompanied with joy and void of any external attention, always enjoy internal happiness. (64) Oh Asha! The tremor, the appearance of perspiration as well as horrification, the choking of the throat (voice), the tears of joy and forgetfulness of the body are (inferring) signs (of a person engaged) in your meditation. (65) Oh Asha! In good faith I always worship you of a fair face, who are the well-known Supreme Goddess and a propitiated great deity. (66) Oh Asha! Being strongly attached to love, I always beg for you, who are the embodiment of all sacred scriptures and the bestower of Supreme joy, for attaining the final beatitude. (67) Oh Asha! Your pair of feet is able to protect all from the fear (and) is a great and wonderful shelter also to those who are tormented by (three-fold) distress in (this) worldly life. (68) Oh Asha! Offering obeisance to you the bestower of all blessedness, my mind is immediately wrapped up in the bliss of Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-3 127 the Supreme Spirit. (69) Oh Asha! You are the embodiment of the (divine) power and a bestower of success in desired objects; (and further) you, being united with Girish (Shiva) indeed are the accomplisher of the joy of liberation. (70) Oh Asha! You are, indeed, the excellent source of all poetical compositions. The best among poets, who worship you, become thoroughly proficient in (all) sentiments. (71) Oh Asha! I have attained happiness through the company of yours only. Never I am oppressed by Kali, embodying Yama-the God of death. (72) Oh Asha! Having established you in (my) heart, the stability of mind as well as the joy of the Supreme Spirit is speedily produced because of (my) proceeding on the path of knowledge. (73) Oh Asha! For severing the liking for worldly life, I give every moment an account of your praise, which is the bestower of liberation and accomplisher of (spiritual) harmony. (74) Oh Asha! Owing to harmony only the aspirant would be liberated while alive; then he may verily stay in the body like water in the pot of ghee. (75) Oh Asha! Even though being at a distance you, being expert in the science of love become the bestower of supreme bliss, indeed, by mere thinking (of you). (76) Oh Asha! Being endowed with fifty syllables, you are the bestower of all eloquence and (a kind of) elixir capable of removing the great apathy in this world. (77) The bliss in harmony is divine and indeed the best of all in reality. But, Oh Asha! It is never secured by persons, who are extroverts. (78) Oh Asha! The joy of Brahman is indeed produced in a moment owing to (spiritual) harmony; and therefore I think that the worship Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 yogakalpalatA of God Shiva is not defiled in the body of an ascetic of the highest order. (79) Oh Asha! You are attributeless embodiment of primary power and void of (any) name and form. Your (coquettish) dalliance though accompanied by attributes, is meant only for obliging others. (80) Oh Asha! Your propitiation alone which is an abode of pleasure (derived) from harmony is the bestower of supreme bliss and exhibitor of the knowledge of Brahman. (81) (An aspirant), who may desire emancipation of his (own) self in (this) worldly life, full of miseries shoul, Oh Asha! Practice (the art of being in complete) harmony (through the grace of a spiritual guide) abandoning carelessness. (82) Oh Asha! There is no doubt that your proximity alone is holy place and that the prowess of your favour is the bestower of knowledge, auspiciousness and final beatitude as well. (83) Oh Asha! Being always overcome with excessive joy, I bathe my soul with the shower of nectar, produced through your contact with Shiva. (84) Oh Asha! Being always overcome with excessive joy, I bathe my soul with the shower of nectar, produced through your contact with Shiva. (85) Oh Asha! Your skill, by which equanimity alone spreads when harmony is arisen, is perceived (by me) indeed in (expressing) the sentiment of love (also). (86) Oh Asha! You are endowed with (the quality of) Sattva and hence you are certainly delighted with the discourse on (spiritual) knowledge; (further) being free from the desire of worldly absorbed in remembering Girish (Shiva). (87) Oh Asha! It is a great pleasure to Girish (Shiva) in seeing, in touching, in conversing (with), in remembering you and (also) in Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-3 129 uniting with you alone as well. (88) Oh Asha! Out of devotion you always wish Girish (Shiva) (all) happiness and hence you alone become the resting-place of (his) mind. (89) Oh Asha! You are one and one woman only proceeding to Girish (Shiva) with a view to meeting him through flurry influenced by lust because of former love. (90) Oh Asha! Being endowed with beauty and grace and accompanied by love, you only who (appear) charming due to the dalliance of your eye-brows, are pursued by Girish (Shiva). (91) Oh Asha! The secret that 'Shiva is Shakti and Shakti is Shiva' is indeed related to 'Tantras'. I think that it is perceived by men of taste in (spiritual) harmony. (92) Oh Asha! In this world propitiation of yours only is always performed by (aspirants) holding different doctrines through innumerable ways of meditation. (93) Oh Asha! When you are seen (by me), my mind always becomes pleased and thereby our bond of love seems to be primeval. (94) Oh Asha! It is defined in "Tantra' that the Universe is the embodiment of Shiva and Shakti. When this knowledge becomes mature, liberation would certainly be there. (95) The wise people called the non-duality of Shiva and Shakti as (a kind of) yoga. Thereby Oh Asha! Certainly the highest joy is well experienced (by yogis). (96) Oh Asha! They (the aspirants), who know the beautiful from of ours only as excellent nectar, obtain liberation, being expert in realizing the true nature of Shakti-the female Divinity-(the counterpart of Shiva). (97) Oh Asha! The true nature of your holy power is indeed, in reality, a female form, which is known from the lips of (the revered) Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 yogakalpalatA teacher and which is the accomplisher of (worldly) enjoyments and final beatitude. (98) All things in the world are attainable through a woman; she alone is the embodiment of liberation. Therefore, Oh Asha! The aspirants, who know the principle for which a 'woman' stands, obtain the highest happiness. (99) Oh Asha! Considering Girish (Shiva) to be the visible form of God, you always wait upon him honourably with delight owing to be devotional disposition of (your) mind. (100) Oh Asha! Owing to excessive love you are following the behaviour of my mind; therefore, I feel pleasure of pleasure of being in harmony with you. (101) Oh Asha! A man, who is endowed with the knowledge of yoga because of your favour, certainly may become free from passion (and) a deserter of all internal (matters). (102) Oh Asha! You alone are omniscient and the destroyer of the snare of worldly existence. Therefore, may my highest love rest in you in every birth. (103) Oh Asha! Being delighted, I offer my obeisance to you, who are the embodiment of Supreme spirit incarnate and who are interested in the dalliance of the soul and who are perpetually beyond all states. (104) Oh Asha! Endowed with love, you are the pre-eminent and true beloved of one who has power over spiritual harmony and who has realised the real nature of soul. (105) Oh Asha! Always the imitation of (your) beloved in all positions or on the occasion of sportive dance is, I think, a great vow on your part. (106) Oh Asha! What is the use of worldly costoms and external religious activities (such as sacrifices etc.) then to him, who becomes intent on meditation, bearing you in mind? (107) Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa - 3 131 Oh Asha! You, alone the embodiment of nectar in the form of equanimity, who is the destroyer of the poison in the form of passions etc., become the bestower of final beatitude. (108) Oh Asha! You who are a great (primary) power, going upward, in a moment, through the central path of the six mystical circles in the body, are (considered to be) as dear to a yogi as his life. (109) Oh Asha! Self-experience shines forth at once owing to the harmonious union; the idea that 'I am Shiva' is produced (and also) the impartial attitude (is seen) everywhere. (110) With a view to enhancing the feeling of love (this) "AshaPrema-stuti" is composed (by me) through the favour of (my) spiritual guide by name Shree Bhadrankara Vijayaji, who was holding the rank of 'Pannyasa'. (111) Here ends "Asha-Prema-Stuti". Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhapRSTha paricaya prakRti ke prasiddha pAMca mUla tattva hai / pRthvI, jala, agni, vAyu, AkAza / bhArata kA pratyeka darzana yA dharma ina pAMca meM se kisI eka tattva ko keMdra meM rakhakara vikasita huA hai / jaina dharma kA keMdravartI tattva agni hai / agni tattva UrdhvagAmI, vizodhaka, laghu aura prakAzaka hai / zrutajJAna agni kI taraha ajJAna kA vizodhaka hai aura prakAzaka hai / agni ke ina do guNadharmoM ko keMdra meM rakhakara mukhapRSTha kA pRSThabhUmi (Theme) taiyAra kiyA gayA hai| kRSNa varNa ajJAna aura azuddhikA pratIka hai / agni kA teja azuddhiyoM ko bhasma karate hue zuddha jJAna kI ora agrasara karatA hai / vizuddhi kI yaha prakriyA zrutabhavana kI keMdravartI saMkalpanA (Core Value) hai / ____ agni prANa hai| agni jIvana kA pratIka hai / jIvana kI utpatti aura nirvAha agni ke kAraNa hotA hai| zruta ke teja se hI jJAnarUpa kamala sadA vikasita rahatA hai aura vizva ko sauMdarya, zAMti evaM sugaMdha detA hai / citra meM sapheda varNa kA kamala isakA pratIka hai| zrutabhavana meM apragaTa, azuddha aura aspaSTa zAstroM kA zuddhikaraNa hotA hai / zuddhikaraNa ke phalasvarUpa zruta teja ke Aloka meM jJAnarUpI kamala kA udaya hotA hai|