Book Title: Raj Hriday Part 11
Author(s): 
Publisher: Vitrag Sat Sahitya Prasarak Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/007186/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lA! 11 zrImad rAjacaMdra rAhadaya Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERERENENENENENENEN: EREREDERERERERERERERERERENENERE zrI. vItarAgAya namaH rAjahaya (bhAga-11) pUjya bhAIzrI zazIbhAInA 'zrImad rAjacaMdra' graMtha uparanA saLaMga pravacano) patrAMka-543 thI 573) prakAzaka vItarAga sat sAhitya prasAraka TrasTa bhAvanagara EREREDEREREDERERERERERERERERENT Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzaka tathA prApti sthAna vItarAga sasAhitya prasAraka TrasTa pa80, jUnI mANekavADI, pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmI mArga bhAvanagara-364001 phonaH (0278) 2423207 anya prApti sthAnaH - zrI kuMdakuMda kahAna jaina sAhitya kendra, "guru gaurava', sonagaDha - zrI khImajIbhAI gaMgara (muMbaI): (022) 26161591, mo. 09820365683 - zrI DolarabhAI hemANI (kalaktA): (033) 2475267, mo. 09748712360 prathamavRtti: 13-07-2014 (aSADha vada 1, mahAvIra bhagavAnanI divyadhvani chUTavAno prathama divasa) prata: 100 pRSTha saMkhyA 400+ 8 = 408 paDatara kiMmataH 7pa6/mUlya: 20/ lesara Ipa seTiMgaH pUjA Imezansa 1924/5, 6, zAMtinAtha baMgalojha, zazIprabhu coka, rUpANI sarkala pAse bhAvanagara-364001 phonaH 9725251131 mudraka: buka paba. phonaH 9825030340 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Y2sysitthi 52 pRg8g a s eas Page #5 -------------------------------------------------------------------------- Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA jahRdaya'bhAga-11nuM prakAzana karatAM amone atyaMta harSa thAya che. prastuta graMthamAM kRpALudeva zrImad rAjacaMdra graMthamAM prakAzita vacanAmRto tathA patro upara samAdaraNIya siddhAMtaniSTha pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacanonuM prakAzana che. bhAvanagaramAM 1989mAM zrI sImaMdhara svAmI digaMbara jinamaMdiramAM "zrImad rAjacaMdra graMthano saLaMga svAdhyAya cAlyo hato. prastuta dhvanimudrita pravacanonA sI.DI. pravacano "zrI zazIprabhu sAdhanA smRti maMdiramAM niyamitarUpe sAMbhaLavAno nityakrama cAlI rahyo hato. pravacano sAMbhaLyA bAda ghaNA mumukSuone evo bhAva Avyo ke jo A pravacano graMthArUDha thAya to sarva mumukSu samAjane AtmahitamAM lAbhanuM kAraNa thAya. A bhAvanAnA phaLasvarUpe "rAjahRdaya' nAmaka graMtha prakAzana karavAmAM AvI rahyo che. ApaNAM parama tAraNahAra, sAgara samAna gaMbhIra, adhyAtmayuga divAkara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIno samasta mumukSu samAja upara avismaraNIya upakAra varte che. AvA duSamakALamAM tIrthakara jevA yugapuruSano janma e ApaNAM saunuM mahAna sadbhAgya che. pUjya gurudevazrInA vizALa ane gahana zAstra abhyAsanI zRMkhalAmAM eka graMtha hato "zrImad rAjacaMdra ! pUjya gurudevazrInA parivartana bAda teozrIe A graMtha upara pravacano paNa ApelA che ane tyAre koI pUche ke, amAre kayu zAstra vAMcavuM?to pUjya gurudevazrI kahetA, "zrImad rAjacaMdra vAMco! pUjya gurudevazrInA hRdayamAM "kRpALudeva pratye keTaluM bahumAna, upakArabuddhi ane bhaktibhAva hato teno purAvo che "zrI Atmasiddhi zAstra para pravacano'. pAne pAne "kRpALudevanA guNagrAma karato A graMtha "kRpALudevanuM pUjya gurudevazrInA hRdayamAM zuM sthAna hatuM tenI prasiddhi kare che ! pUjya gurudevazrIe kahyuM che ke, atyAre je A samayasAra vaMcAya che te "zrImad rAjacaMdrAno upakAra che !' ApaNA guruvara "kahAna' paNa jemano upakAra mAne che ane jemanA guNagrAma karatAM thAkatA nathI to ApaNane to keTalo upakAra, bhakti ane bahumAna hovA ghaTe te spaSTa samajI zakAya evI vAta che. janma-maraNa, mAnasika ane zArIrika duHkha, pIDA, bAdhA, roga, zoka Adi aneka prakAranA dukhathI grasita saMsArI jIva anekaviDaMbanAone bhogavatA paravaza banI kALacakramAM paribhramaNa karI rahyA che. aneka prakAranA karmajanita citra-vicitra udaya prasaMgomAM rahetuM asamAdhAna, mUMjhavaNa Adi maTADavAno upAya zuM? tenuM ajJAna hovAne lIdhe na icchatA chatAM duHkhanI paraMparA anivAryapaNe bhogavI rahyA che. sukhanI jhaMkhanA, sukhanI prApti mATenA valakhAM ane duHkhathI trasta saMsArI jIva Aja paryata sAcuM sukha prApta nathI karI zakyA e vAta vartamAna paristhiti uparathI spaSTa samajI zakAya tema AvI eka aNaukelI samasyAnuM samAdhAna gavaSavA koIka virala jIva jAge che. tene pahelo vicAra e Ave che ke, A sukha-duHkhanI samasyAnuM samAdhAna ApanAra evA koI mahApuruSa che kharA? jo hoya to mAre sAtame pAtALe pahoMcIne paNa A samasyAno aMta lAvavo che ! aMtaraMgathI utpanna Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 thayelI samAgamanI bhAvanA satpuruSanI zodhamAM parimita thAya che ane kudaratanA niyamAnusAra te jIvane e divyamUrtinI prApti thAya che. te virala jIva jJAnIpuruSa dvArA upadiSTa bodha anusAra prayatna karatAM tene te satya sukhanI prApti thAya che ane kramazaH saMsAraduHkhathI parimukta thAya che. 'kRpALudeve' pUrvabhavomAM AtmahitArthe aneka athAga prayatna karyAM hatAM chatAM e sau niSphaLa gayA hatA paraMtu koI eka bhavamAM satpuruSano yoga thayA bAda teozrIne AtmajJAnanI prApti thaI hatI ane anaMta janma-maraNano aMta Avyo hato. mATe 'kRpALudeve' vartamAnamAM svayaMne pratyakSa satpuruSano yoga thayo na hovA chatAM patre patre sattamAgamano mahimA niSkAraNa karuNAthI mAtra mumukSujIvanA kalyANa arthe gAyo che. 'kRpALudeva'nA paricayamAM je koI supAtra jIvo AvelA temane te vakhatanI temanI yogyatAne joIne teoe patramAM mArgadarzana ApeluM. A mArgadarzana vartamAnamAM ApaNane sau koIne lAgu paDe tevuM mArgadarzana che. na 'kRpALudeva'ne samaSTigata upadeza ApavAno udaya nahoto paraMtu vyaktigata upadeza ApavAno udaya hato. mATe A vAtanI maryAdA samajIne 'kRpALudeve' Apela mArgadarzanane jo jIvanamAM avadhA2vAmAM Ave to avazya doSamukta thavAya e vAta niHsaMzaya che. 'kRpALudeva'nI lakhANanI bhASA gUDha hoI prAyaH jIva temanA aMtaHkaraNane samajI zakato nathI. chatAM teozrInA lakhANamAM evo ja koI camatkAra che ke Aje teozrInI anupasthitimAM paNa hajAro loko temanA bodhane anusaravAno prayatna karI rahyA che ! 'kRpALudeva'nA lakhANamAM rahelI madhyasthatA, Azaya gaMbhIratA, Atmahitano pradhAna sUra, niSkAraNa karuNA, aMga aMgamAM nItarato vairAgya, pAralaukika vicakSaNatA, puruSArthanI tIvra gati, saraLatA, parecchAnucArIpaNuM ityAdi anekAneka guNothI vibhUSita thayelA temanA patro eka amUlya ratnonI nidhi che ! teozrInA lakhANamAM raheluM UMDANa temanA hRdayane - aMtaraMga pariNatine prakAze che. aMtaraMga pariNatimAM vartatA divya guNonI jhalaka temanA lakhANamAM vyakta thaI che. paraMtu A jhalakane pArakhanArA paNa koI viralA jIva ja hoya che. koIka javiralA temanA hRdayane pArakhI zakayA che, jeNe pArakhyA te pote te divya dazAne pAmI gayA ! e divya hRdayane parakhIne vartamAna mumukSu samAja paryaMta te hRdayanA bhAvone prakAzamAM lAvanAra che - pUjya bhAIzrI 'zazIbhAI' ! 'rAjahRdaya' nAma anusAra 'kRpALudeva'nA aMtaraMgane kholanAra pUjya bhAIzrI 'zazIbhAI'nA anubhavarasa jharatA A pravacano amRtavelaDI samAna che. eka divyamUrtine AkAra ApatA A pravacano 'kRpALudeva' jevA mahAna sAdhakanI sAdhakadazAne svayaMnI anubhavavANIrUpI TAMkaNAMthI utkIrNa karIne mumukSujIvane darzAve che ke, A che 'kRpALudeva' ! A che 'rAjahRdaya'! 'kRpALudeva'nA lakhANamAM vyakta thatAM teozrInA aMtaraMga alaukika guNarUpI ratnonA khobA bharI bharIne mumukSu samakSa mUkayA che !! koIpaNa jIva grAhaka thaIne le to svayaM e ratnothI vibhUSita thaI jAya ! dhanya che 'pUjya bhAIzrI'nA sAtizaya jJAnane ane dhanya che temanI sAtizaya pravacanadhArAne ke jenA dvArA e divyamUrtinA darzana karAvyA ! jJAnIpuruSanA eka eka vacanamAM anaMta Agama rahelAM che e vAtanI pratIti karAvatA A pravacano mumukSujIva mATe ratnonI nidhi samAna che. mumukSujIvane potAnuM vyavahArika jIvana ane nizcaya jIvana kevI rIte ghaDavuM tevuM mArgadarzana ThAma ThAma aneka patromAM jovA Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 maLe che. nAnI uMmarathI ja 'kRpALudeva'nA lakhANamAM teozrInA pUrvasaMskAra prakAzita thAya che ane koI gajabanA sAdhakajIve A kaLikALamAM janma dhAraNa karyo che tevI pratIti karAvI jAya che. lakhANanI aMdara jhaLakatI prauDhatA, vairAgya, viveka, Atmahitano saMvega, vizALatA, saraLatA Adi abhivyaktio darzanIya ane mananIya che. 17 varSanI uMmara pahelAM lakhAyelAM dasa vacano upara pravacana ApatAM pUjya 'gurudevazrI' pharamAve che ke, A to bAra aMgano sAra che ! evA vacanonA, e vacananA denAra evA puruSanA, alpamati jIva zuM guNagrAma karI zake ? chatAM upakArabuddhivazAt atra teozrInA thoDA guNonuM bahumAna, bhakti karI temanA caraNomAM vaMdana karIe chIe. prastuta graMthanA prakAzana prasaMge adhyAtma yugasRSTA pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmI', tadbhaktaratna prazamamUrti pUjya bahenazrI 'caMpAbahena', guru gaurava puruSArthamUrti pUjya 'nihAlacaMdra sogAnIjI' tathA zAMtamUrti, 'rAjahradaya' oLakhAvanAra evA pUjya bhAIzrI 'zazIbhAI'nA caraNomAM bhaktibhAvapUrvaka vaMdana karIe chIe. prastuta graMthamAM prakAzita pravacanone sI.DImAMthI sAMbhaLIne saMpAdana karavAmAM Avela che. ghaNA pravacanomAM rekorDiMga kharAba hoI kacAMka kayAMka spaSTa saMbhaLAtuM nahi hovAthI khAlI jagyA rAkhavAmAM AvI che. pUjya bhAIzrI'nA bhAvono pravAha yathAvata jALavavAno prayatna karavAmAM Avyo che tema chatAM kyAMka bhUla rahI gaI hoya to e satpuruSonI tathA jinavANI mAtAnI hRdayapUrvaka kSamA yAcIe chIe. tyArabAda A pravacanone bIjA mumukSu dvArA pharIthI tapAsavAmAM Ave che ane pachI ja presa upa2 mokalavAmAM Ave che. saLaMga pravacano 'bhAvanaga2' jinamaMdiramAM cAlyA che, Azare pa00 pravacanomAM pUrNa thatA A graMthanA pravacanonA lagabhaga 18 bhAga prakAzita karavAnI bhAvanA che. prastuta graMthamAM je patro uparanA pravacano te zRMkhalAmAM nahi hovAthI tyArabAda pAchaLathI bIje sthaLe te ja patra uparanA pravacano cAlyA hoya to tyAM te pravacano levAmAM Avela che. je pravacano hindImAM cAlelA che tenI mAtra lipI gujarAtI karIne levAmAM AvyA che. bahAragAma cAlelA pravacanonuM sthaLa-nirdezana je te pravacananA mathALAmAM ApavAmAM Avela che. graMthanA prakAzana kAryamAM je je mumukSuono sahakAra prApta thayela che temano AbhAra mAnavAmAM Ave che. graMtha prakAzanArtha prApta dAnarAzino ullekha anyatra ApavAmAM Avela che te sarvano paNa AbhAra mAnavAmAM Ave che. graMthanA suMdara TAIpa seTiMga mATe pUjA imprezansa'no AbhAra mAnavAmAM Ave che. rAjahRdayanA badhA bhAgo www.satshrut.org upara upalabdha che. aMtataH 'rAjahRdaya'mAMthI pravAhita A avirata amRta saravANIne pIne pratyeka jIva zAzvata sukhane prApta thAya evI bhAvanA sAthe virAma pAmIe chIe. jeTha suda 5, tA.2-6-2014 (zrutapaMcamI) TrasTIgaNa vItarAga satsAhitya prasAraka TrasTa bhAvanagara Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya" bhAga-11nA prakAzanArthe prApta dAnarAzi sva.prANakuMvarabahena hemANInA smaraNArthe, ha. zrI DolarabhAI hemANI 25,000/zrImatI vaMdanAbahena raNadhIrabhAI ghoSAla, kolakAtA 11,000/zrImatI lakSmIbahena khImajIbhAI gaMgara, muMbaI 5,OOO/Do. bI.ema. suthAra, kampAlA, yugAnDA 5,000/belAbahena ane prazAMtabhAI jaina, bhAvanagara 2,100/zrI piyUSabhAI nagInadAsa bhAyANI, kolakAtA 5,000/sva. hasamukhabhAI ajamerAnA smarNArthe, ha. anasUyAbahena ajamerA, kolakatA 5,000/zrI dharmendrabhAI vorA, bhAvanagara 2,500/zrI hemaMtabhAI zAha, muMbaI 2,500/kAjala,jigIza khArA, kalakattA 1,001/praviNAbena upendrabhAI khArA, kolakATA 1,001/jigIza upendrabhAIkhArA, kolakAtA 1,001/prajJeza upendrabhAI khArA, kolakATA 1,001/vaizAlI prajJeza khArA, kolakAtA 1,001/ciMtana upendrabhAI khArA, kolakATA 1,001/anujAciMtana khArA, kolakAtA 1,001/zrI paricaMdajI ghoSAla, kolakAtA 1,000/zrImatI avanIbahenamIteSabhAI zAha 500/zrImatI snehalatAbahena jayendrabhAI zAha, bhAvanagara 251/sva. kasturIbahena lakSmIcaMda zAha, amadAvAda,ha. kanubhAI zAha 251/sva. madhubahena kanubhAI zAha, amadAvAda,ha. kanubhAI zAha 251/ Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ smaraNAMjali janma : 8-10-1910 dehavilaya H 5-10-2003 gaM. sva. prANakuMvarabahena jamanAdAsa hemANInI puNyasmRtimAM hemANI parivAra Page #11 -------------------------------------------------------------------------- Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saumyamUrti pUjaya bhAIzrI zazIbhAI Page #13 -------------------------------------------------------------------------- Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravacana anukramaNikA pravacananuM. pAnAne. 245. 001 022 246. 247. 041 059 080 101 248. 249. 25O. 251. 2pa2. 253. 120. 137. 147 254. 168 255. patraka patrAMka-543thI 547 patrAMka-547 ane 548 patrAMka-548 patrAMka-548 patrAMka-548 ane 250 patrAMka-papa0 patrAMka-550 ane 551 patrAMka-papa1 ane pAra patrAMka-papara thI pa56 patrAMka-papa7 thI 560 patrAMka-pa60ane 56 1 patrAMka-560thI 56 5 patrAMka-pa66. patrAMka-pa66 ane 56 7 patrAMka-567 ane 568 patrAMka-pa68 ane 569 patrAMka-569 patrAMka-569 patrAMka-pa69 ane 570 patrAMka-570thI pa72 patrAMka-pa72 patrAMka-pa72 ane pa73 187. 203 256. 257. 258. 220 237 259. 260. 253 269 288 26 1 0| VT 304 321 26 2. 263. 264. 265. | 266. 339 358 374 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8 zrI samayasArajI smRti (harigIta) saMsArI jIvanAM bhAvama2No TALavA karuNA karI, saritA vahAvI sudhA taNI prabhu vIra! teM saMjIvanI; zoSAtI dekhI saritane karuNAbhInA hRdaye karI, munikuMda saMjIvanI samayaprAmRta taNe bhAjana bharI. (anuSTupa) kuMdakuMda racyuM zAstra, sAthiyA amRte pUryA, graMthAdhirAja! tArAmAM bhAvo brahmAMDanA bharyA. (zikharaNI) aho! vANI tArI prazamarasa-bhAve nItaratI, mumukSune pAtI amRtarasa aMjali bharI bharI; anAdinI mUrchA viSa taNI tvarAthI UtaratI, vibhAvethI thaMbhI svarUpa bhaNI doDe pariNati. (zArdUlavikrIDita) tuM che nizcayagraMtha bhaMga saghaLA vyavahAranA bhedavA; tuM prazAchINI jJAna ne udayanI saMdhi sahu chedavA; sAthI sAdhakano, tuM bhAnu jagano, saMdeza mahAvIrano, visAmo bhavalAMtanA hRdayano, tuM paMtha mukti taNo. (vasaMtatilakA) sUNye tane rasanibaMdha zithila thAya, jANye tane hRdaya jJAnI taNAM jaNAya; tuM rucatAM jagatanI ruci ALase sau, tuM rIjhatAM sakalajJAyakadeva rIjhe. (anuSTupa) banAvuM patra kuMdananAM, ratnonA akSaro lakhI; tathApi kuMdasUtronAM aMkAye mUlya nA kadI. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parama kRpALudeva zrImad rAjacaMdrajI Page #17 -------------------------------------------------------------------------- Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nama: zrIsiddhebhyaH rAjahRdaya bhAga-11 patrAMka-543 muMbaI, kArataka, 1951 anya saMbaMdhI je tAdAbhyapaNuM bhAsyuM che, te tAdAbhyapaNe nivRtta thAya to sahajasvabhAve AtmA mukta ja che; ema zrI RSabhAdi anaMta jJAnI puruSo kahI gayA che, yAra tathA rUpamAM samAyA che. mA tA. 4-11-1990 patrIka-543 thI 546 A pravacana naM. 245 zrImarAjacaMdra vacanAmRta, patra-pa43, pAnuM-438.be lITIno patra che. "anya saMbaMdhI je tAdAmyapaNuM bhAsyuM che, te tAdAmyapaNe nivRtta thAya to sahajasvabhAve AtmA mukta ja che; ema zrI RSabhAdi anaMta jJAnI puruSo kahI gayA che, vAva tathA rUpamAM samAyA che. be lITInuM eka vacanAmRta che. anya padArtha saMbaMdhI taddaAtmapaNuM, tAdAsyapaNuM eTale te rUpapaNuM, tanmayapaNuM, tallInapaNuM ene Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-11 tAdAtmyapaNuM kahe che. AtmA eTale pote. tene AtmA mAnyo. tadna eTale te. tene AtmA mAnyo, tene ja AtmA jANyo athavA anya padArthamAM potApaNuM bhAsyuM ene tAdAtmyapaNuM kahe che. zAstra paribhASAmAM ene adhyAsa paNa kahevAmAM Ave che. adhyAsa kahe che, koIvAra adhyavasAna kahe che, ekatva pariNAma kahe che, tAdAtmyapaNuM kahe che, tallInapaNuM kahe che. evuM je bIjA padArthamAM potApaNuM bhAsyuM che. bIjo padArtha te deha che ke bIjo koI saMyoga che ke jemAM potApaNuM bhAsyuM che te potApaNuM nivRtta thAya. padArtha to padArtha che, padArthanA svarUpamAM. pote potAnA svarUpamAM che, anyapadArtha anyapadArthanA svarUpamAM che. bhrAMtie karIne tAdAtmyapaNuM bhAsyuM che, te bhAsavuM nivRtta thAya evI bhrAMti maTe to AtmA sahaja svabhAve mukta ja che. AtmAne mukta karavA mATe bIjuM kAMI karavuM paDe ema nathI. nAstithI (kahyuM). bIjuM kAMI karavuM nahi paDe. eka A tAdAtmyapaNuM che eno abhAva ka2, ano nAza kara. eTale AtmA to AtmA che. potAnA svarUpe jevo te che tevo che. A bhrAMtie karIne je satya svarUpa che te satya svarUpa tane dekhAtuM nathI, jaNAtuM nathI. ema RSabhadeva bhagavAnathI jeTalA atyAra sudhInA jJAnIo thayA te badhA anaMta jJAnIoe A vAta karI che. cha mahinAmAM 608 jAya che ne ? eka kroDAkroDI sAgara to cothA ArAno gayo. eTale keTalA jJAnIo thaI gayA ? ke jeTalA thayA e badhA. anaMta kahetA jeTalA thayA teTalA badhAno eka ja abhiprAya che, ke A jIvane 525dArthamAM potApaNAnI bhrAMti che, e bhrAMti chUTe, e bhrAMti maTe to AtmA je svarUpe che e svarUpe ene anubhavagocara thAya. svarUpe karIne AtmAne baMdhana nathI, svarUpe karIne AtmAne saMsAra nathI, svarUpe karIne AtmAne koI vibhAvabhAva nathI. e vibhAva paryAya AtmAne nathI. mULa svarUpe to anAdianaMta che. mumukSu :- kAma to ATaluM nAnuM che. = = pUjya bhAIzrI :- ATaluM nAnu gaNo, moTuM gaNo, jevaDuM gaNo tevaDuM gaNo, apekSA che e badhI nAnA-moTAnI. kAma ATaluM che, ke potAnI bhrAMti potAne chUTe to AtmA jevo che evo anubhavagocara thAya. pachI ene huM baMdhAyo chuM evo anubhava nahi thAya. mAre svarUpamAM mukti karavI che, evo vikalpa paNa eno zAMta thaI jaze. mAre mukta thavuM che, mokSa pAmavuM che, e icchA ene zAMta thaI jaze. kema ke pote svarUpe karIne abaMdha che, baMdhAyo ja nathI pachI mukta karavAno prazna raheto nathI. mumukSu :- agharuM kema thaI paDyuM che ? Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-544 3 pUjya bhAIzrI :- agharuM pote karyuM che mATe agharuM thayuM che. arucie karIne agharuM che. e kAryanI potAne ruci nathI mATe agharuM che. jarUrata nathI lAgI mATe agharuM che. karavA bese to eTaluM agharuM nathI. ene svAdhIna kArya che, koI parAdhIna kArya nathI. e anaMta jJAnIpuruSo kahI gayA che eTaluM ja nahi paNa ema kahIne e svarUpamAM zamAyA paNa che. pachI ene anyapadArthamAM tAdAtmyapaNuM choDIne potAnA svarUpane viSe pariNAmane ekAgra karyAM che. sarva pariNAmane svarUpamAM ekAgra karyA che, vyApyavyApakapaNe karyAM che. evuM emanuM kathana paNa che ane evuM emanuM e rIte pariNamana paNa thayuM che. e be lITInuM eka posTakArDa koIne lakheluM che. ghaNA posTakArDamAM mAtra e sa2nAmA lakhatA. jene uddezIne patra lakhyo hoya ene saMbodhana na lakhe. mAtra posTakArDa maLeluM che. e posTakArDa uparathI saMbodhana TAMkavAnI paddhati graMthamAM bahu ochI che eTale e rIte tyAM lakhANa nathI AvyuM ke kone patra lakhyo che. patrAMka-544 muMbaI, kArataka vada 13, rita, 1951 ApanuM patra pahoMcyuM che. atre sukhavRtti che. jyAre prArabdhodaya dravyAdi kAraNamAM nirbaLa hoya tyAre vicAravAna jIve vizeSa pravRtti karavI na ghaTe, athavA dhIraja rAkhI AjubAjunI ghaNI saMbhALathI karavI ghaTe; eka lAbhano ja prakAra dekhyA karI ka2vI na ghaTe. e vAta ThasAvavA pratye amAruM prayatna chatAM tamane te vAta para yathAyogya citta lAgavAno yoga thayo nahIM, eTalo cittamAM vikSepa rahyo; tathApi tamArA AtmAmAM tevI buddhi koI paNa divase hoya nahIM ke amArA vacana pratye kaMI gauNabhAva tamArAthI rakhAya ema jANI ame tamane Thapako lakhyo nahIM. tathApi have e vAta lakSamAM levAmAM aDacaNa nathI. muMjhAvAthI kaMI karmanI nivRtti, icchIe chIe te, thatI nathI; ane ArtadhyAna thaI jJAnInA mArga para paga mukAya che. te vAta smaraNa rAkhI jJAnakathA lakhazo. vizeSa ApanuM patra AvyethI. A amAruM lakhavuM tamane sahaja kAraNathI che. e javinaMtI. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4 rAjahRdaya bhAga-11 544mo patra 'sobhAgyabhAI' uparano che. ApanuM patra pahoMcyuM che. atre sukhavRtti che.' tamAro patra maLyo che. ahIMyAM sukhavRtti che. jyAre prArabdhodaya dravyAdikAraNamAM nirbaLa hoya...' koIpaNa jIvane mATe A eka siddhAMta che, ke jyAre prArabdhanA udaye kamANI ochI hoya athavA dhaMdhAmAM napho na thato hoya, nukasAna jatuM hoya, athavA ochA pramANamAM kAmakAja cAlatuM hoya eTale ene nirbaLa prArabdha kahevAmAM Ave che ke atyAre nasIba che. kema ke koI grAhakane bolAvo to koI dukAne caDe evuM to hotuM nathI. bolAvavA jAva to kAMI kAma thAya nahi. sAmethI Ave. saheje kAma thAya. thavuM hoya to thAya. eTale prArabdhanA udaya pramANe vyavasAya cAle che. e vyavasAyamAM sarakhAya na hoya tyAre vicAravAna jIve vizeSa pravRtti karavI na ghaTe...' A loko sAmAnya rIte je valaNa apanAve enAthI viruddha vAta che. ocho dhaMdho cAlato hoya tyAre vadhAre dhaMdho meLavavA mATe, grahaNa karavA mATe, vadhAre ne vadhAre mANasa prayatna karI le. atyAre ochuM kAma cAle che to bIjuM kAma goto, trIjuM kAma goto. A dhaMdho goto, navuM kAma kAMIka vicAro ema karIne ghaNA udhAmA zarU kare. kemake mANasa navaro hoya. ocho vyavasAya cAle eTale dhaMdhAmAMvyavasAyamAM nivRtti hoya. be kAma karavAno vadhAre vicAra kare. tyAre emaNe bIjI rIte zikhAmaNa ApI che. jyAre prArabdhanI aMdara e vyavasAya ghaTyo che, to pravRtti vadhAre na karavI. athavA vadhAre pravRtti karavAnA vicAra na karavA, pariNAma na karavA, prayatna na karavo. 'athavA dhIraja rAkhI....' to zuM karavuM ? jarA zAMti rAkhavI. dhIraja rAkhI AjubAjunI ghaNI saMbhALathI karavI ghaTe;...' ane jeTalI karavAnI hoya, jeTalI prArabdha udaye pravRtti hoya e paNa zAMtithI bIjA be paDakhA vadhAre vicArIne karavuM. eTale vadhAre nukasAna jAtuM hoya vadhAre nukasAna javAnI aMdara gaphalatamAM pote na rahe. Ama to je thavAnuM hoya te thAya che. paNa pote gaphalatamAM rahyo e ene potAne vasavaso rahe che. eTale be bAju vadhAre saMbhALIne jeTalI pravRtti karavI eTalI zAMtithI karavI, utAvaLuM koI pagaluM bharavuM nahi. mumukSu :-.. laukikamAM to ... pUjya bhAIzrI :- hA, ulajIne paDe. navo hoya to ema thAya ke mArI kamANI ghaTI gaI, mArI Avaka ghaTI gaI. keTalAkane Seasonal dhaMdhA hoya che, Seasonal business hoya che. to je Season mAM e nivRtta hoya e SeasonmAM e kAMIkane Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-544 kAMI Avaka mATe prayatna kare che). tamane vAta karI che, tamane lakhyuM che. evo prayatna karyo chatAM tamane te vAta para yathAyogya citta lAgavAno yoga thayo nahIM. chatAM paNa tame jeTaluM dhyAna devuM joIe eTaluM dhyAna dIdhuM nathI ane kAMIne kAMI pravRtti mATe tame utAvaLa karo cho. "eTalo cittamAM vikSepa rahyo..." ame tamAruM dhyAna doravA mAgIe chIe, tamArA manamAM je vAta ThasAvavA mAgIe chIe, chatAM paNa tamArA cittamAM e vAta coMTI nathI. amane ema thayuM ke Ama kema kare che? joke avizvAsa nathI Avyo ke amAruM tame mAnatA nathI. e to kaheze. paNa tamArA dhyAna upara je rIte vAta coMTavI joIe, ThasAvI joIe e rIte rahetI nathI eTalo amane paNa vikSepa thAya che, ke kema ATaluM amArA pratye paNa gauNapaNuM thaI jAya che? amArI vAta upara paNa kema gauNapaNuM thaI jAya che? jenA upara pUro vizvAsa mUkyo che e vAtanuM paNa kema avagaNanA karavAnuM bane che? eTalo vikSepa rahyo che, ema kahe che. tathApi." eTale amane khAtarI che. topaNa amane to khAtarI che ke tamArA AtmAmAM tevI buddhikoIpaNa divase hoya nahIM. tamAro abhiprAyana badalANo hoya ke ame kahIe chIe e barAbara nathI. ame kahIe chIe e barAbara che e abhiprAya rAkhIne paNa amArAthI viruddha vartana thaI jAya che. tamArA AtmAmAM tevI buddhi koI paNa divase hoya nahIM ke amArA vacana pratye kaMI gauNabhAva tamArAthI rakhAya." evI buddhi to hoya nahi tamArI, e amane vizvAsa che. amAruM vacana gauNa karavAno tamane abhiprAya na hoya paNa atyAre gauNa thaI gayuM che, thaI rahyuM che e tamAruM dhyAna kheMcIe chIe. ema jANI ame tamane Thapako lakhyo nahIM. tamArA upara vizvAsa che ema jANIne Thapako nathI lakhyo. . "tathApi have e vAta lakSamAM levAmAM aDacaNa nathI. atyAre pharIne dhyAna kheMcIe chIe ke tame lakSamAM lyo. utAvaLe koI vyavasAyanI pravRttimAM joDAI na jAva. tema muMjhAvAthI kaMI karmanI nivRtti, icchIe chIe te thatI nathI;" ane vepAramAM avaLuM paDe ane muMjhavaNa thAya. vepAra zarU kare, mAla kharIde ane bhAva besavA maMDe. mAla laI lIdho hoya ane bhAva ghaTavA mAMDe. napho karavA jatA nukasAnanA prasaMgo najara sAme dekhAya eTale Tension AvyA vagara rahe nahi. e muMjhavaNa thAya eTale kAMI pUrvakarmanI nivRtti nahi thaI jAya ane ApaNe icchIe chIe e pramANe bajAra cAlavA nahimAMDe. evuM kAMI thatuM nathI. ulaTAnuM "ArtadhyAna thaI jJAnInA mArga para paga Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-11 mukAya che. jeTaluM ArtadhyAna vadhe che eTaluM pote je mArge javuM che, jJAnInA mArge javuM che, AtmAnA mArge javuM che, enAthI viruddha jAya che. UlaTI dizAmAM pote pariNAma kare che. evuM ArtadhyAna thaI jJAnInA mArga para paga mUkAya che. te vAta smaraNa rAkhI" e vAtane lakSamAM rAkhI kAMIka "jJAnakathA lakhazo." patranI aMdara koI saMyogonI vAta lakhavAne badale, tamArA saMyoganI vAta amArI sAthe carcavAne badale, amane emAM rasa nathI ema kahe che, amane jJAnakathAmAM, jJAnanI vAtomAM rasa che, AtmAnI vAtomAM rasa che. A dhaMdhA-vepAranI vAtathI ame kaMTALelA chIe. amane emAM rasa nathI. mumukSu - koIpaNa pratikULa saMyogomAM muMjhAvAthI koI karmanI nivRtti thatI nathI. pUjya bhAIzrI - muMjhAvAthI karmanI nivRtti na thAya, UlaTAnuM muMjhavaNa vakhate navA karma joradAra baMdhAya che, baLavAna karma baMdhAya che. muMjhAya eTale ArtadhyAna kare eTale kAMI karma chUTI na jAya, UlaTAnA e vakhate ArtadhyAnane lIdhe, muMjhavaNane lIdhe baLavAnapaNe navA baMdhAya che. vizeSa ApanuM patra AvyathI. A viSayamAM tamAro patra AvyA pachI vadhAre lakhavuM haze to lakhazuM. "A amAruM lakhavuM tamane sahaja kAraNathI che. koI khAsa kAraNathI nathI paNa sahaja kAraNathI che. e ja vinaMtI.' vyavahArika viSayano patra che topaNa emane AtmAnA lAbha-nukasAna upara "sobhAgabhAInuM lakSa kheMcyuM che. udaya saMbaMdhita patrano viSaya hovA chatAM AtmAne lAbha-nukasAna kevI rIte che e viSaya upara dhyAna doryuM che. patrAMka-545 muMbaI, mAgazara vada 1, guru, 1951 kaI jJAnavAta lakhazo. hAla vyavasAya vizeSa che. ocho karavAno abhiprAya cittamAMthI khasato nathI. ane vadhAre thayA kare che. A. sva. praNAma. 545mo patra paNa sobhAgyabhAI uparano che. cAra divasa pachI bIjo patra lakhelo che ke kAMI jJAnavArtA lakhazo. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-546. hAla vyavasAya vizeSa che. potAne atyAre dhaMdhAnI pravRtti vizeSa che. "ocho karavAno abhiprAyazcittamAMthI khasato nathI. dhaMdhAnI pravRtti vadhI gaI che, vyavasAyanI pravRtti vadhI gaI che ane vyavasAya ocho karavAno abhiprAya che e satata cAlu rahe che. 'cittamAMthI khasato nathI. eTale satata cAlu rahe che. "ane vadhAre thayA kare che. ane e abhiprAya UlaTo ugra thayA kare che ke A vyavasAya ghaTe to sAruM. jagatamAM vyavasAyamAM paDelA mANaso vyavasAya vadhe to sAruM, dhaMdho vadhe to sAruM, Turnover vadhe to sAruM, gharAkI vadhe to sAruM, kamANI vadhe to sAruM, e abhiprAyathI tIvra rase karIne pravRttinA pariNAma kare che. jJAnI ema kahe che ke A ghaTe to sAruM, A mATe to sAruM ane A mArA pariNAma baMdha thAya to sAruM. A jApa jape che. saMsArIjIvanA UMdhA jApa che. AnA UMdhA che). UMdhAthI UMdhA evA savaLA jApa che. A prakAra thAya che. mumukSuH- je rAga ArtadhyAna divasabharamAM cAlatuM hoya. amane to divasabharamAM be ja prakAranA pariNAma thAya che, yA to raudra pariNAma thAya che koI kAraNasara, yA Arta pariNAma thAya che, A badhA pariNAma jJAnInA mArga upara paga mUkavA jevuM che? pUjya bhAIzrI:- ema ja che. potAne bhUlIne saMyogane jeTaluM vaLagavAmAM Ave che e badhuM ekAMte nukasAnanuM kAraNa che, ekAMte nukasAna che. mumukSu -covIsa kalAsa A pravRtti cAle che. pUjya bhAIzrI - covIsa kalAkamAM nukasAna cAluM che. Asavano koka kholI nAkhyo che. cAlu ja che. karmano Asava cAlu ja che, baMdhana cAlu ja che. atyAre khabara nathI paDatI. pariNAma Ave tyAre ene khabara paDe. e bIjamAMthI vRkSa jyAre thAya che tyAre khyAla Ave che. evuM thAya che. 545thayo. patrAMka-546 muMbaI, mAgazara vada 3, zuka, 1951 pra.- jenuM madhya nahIM, ardha nahIM, achedya, abhedya e Adi paramANunI vyAkhyA zrI jine kahI che, tyAre tene anaMta paryAya zI rIte ghaTe ? athavA paryAya te eka paramANunuM bIjuM nAma haze ke zI rIte ? e praznanuM patra pahoMcyuM hatuM. tenuM samAdhAnaHpratyeka padArthane anaMta paryAya (avasthA) che. anaMta payaya vinAno koI Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-11 padArtha hoI zake nahIM evo zrI jinano abhimata che, ane te yathArtha lAge che; kemake pratyeka padArtha samaye samaye avasthataratA pAmatA hovA joIe evuM pratyakSa dekhAya che. kSaNe-kSaNe jema AtmAne viSe saMkalpa-vikalpa-pariNati thaI avasthAMtara thayA kare che, tema paramANune viSe varNa, gaMdha, rasa, rUpa, avasthAMtarapaNuM bhaje che, tevuM avasthAMtarapaNuM bhajavAthI te paramANunA anaMta bhAga thayA kahevA yogya nathI; kemake te paramANu potAnuM ekapradeza kSetraavagAhIpaNuM tyAgyA sivAya te avasthAMtara pAme che. ekapradeza kSetraavagAhIpaNAnA te anaMta bhAga thaI zakyA nathI. eka samudra chatAM temAM jema taraMga UThe che, ane te taraMga temAM ja samAya che, taraMgapaNe te samudranI avasthA judI thayA karatAM chatAM paNa samudra potAnA avagAhaka kSetrane tyAgato nathI, tema kaMI samudranA anaMta judA judA kaTakA thatA nathI, mAtra potAnA svarUpamAM te rame che, taraMgapaNuM e samudranI pariNati che, jo jaLa zAMta hoya to zAMtapaNuM e tenI pariNati che, kaMI paNa pariNati temAM thavI ja joIe, tema varNagaMdhAdi pariNAma paramANamAM badalAya che, paNa te paramANunA kaMI kaTakA thavAno prasaMga thato nathI, avasthAMtarapaNuM pAmyA kare che. jema sonuM kuMDaLapaNuM tyAgI mugaTapaNuM pAme tema paramANu, A samayanI avasthAthI bIjA samayanI avasthA kaIka aMtaravALI pAme che. jema sonuM be paryAyane bhajatAM sonApaNAmAM ja che, tema paramANu paNa paramANu ja rahe che. eka puruSa (jIva) bALakapaNuM tyAgI yuvAna thAya, yuvAnapaNuM tyAgI vRddha thAya, paNa puruSa teno te ja rahe, tema paramANu paryAyane bhaje che. AkAza paNa anaMtaparyAyI che ane siddha paNa anaMtaparyAyI che evo jinano abhiprAya che, te virodhI lAgato nathI; mane ghaNuM karI samajAya che, paNa vizeSapaNe lakhavAnuM thaI zakyuM nahIM hovAthI tamane te vAta vicAravAmAM kAraNa thAya ema upara uparathI lakhyuM che. cakSane viSe meSonmeSa avasthA che te paryAya che. dIpakanI calanasthiti te paryAya che. AtmAnI saMkalpavikalpa dazA ke jJAnapariNati te payaya che; tema varNa gaMdha palaTanapaNuM pAme te paramANunA paryAya che. jo tevuM palaTanapaNuM thatuM na hoya to A jagata AvA vicitrapaNAne pAmI zake nahIM. kemake eka paramANamAM Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-546 paryAyapaNuM na hoya to sarva paramANumAM paNa na hoya. saMyoga-viyoga, ekatvapRthaktva, e Adi paramANunA paryAya che ane te sarva paramANumAM che. te bhAva samaye samaye temAM palaTanapaNuM pAme toya paramANuno vyaya (nAza) thAya nahIM, jema meSonmeSathI cakSuno thato nathI tema. 9 546. dhA2zIbhAI' u52no patra che. emane eka prazna pUchAvyo che enuM samAdhAna A patramAM ApyuM che. paramANu saMbaMdhita prazna che. , jenuM madhya nahIM, ardha nahIM...." aDadhuM na karI zakAya. jenA kSetramAM koI madhyabiMdu nathI eTaluM jenuM nAnuM kSetra che. jenA be bhAga karI zakAtA nathI. je achedya, abhedya..' che. jene chedI zakAtuM nathI, jene bhedI zakAtuM nathI. e Adi paramANunI vyAkhyA zrI jine kahI che... jinAgamamAM A paramANunuM svarUpa batAvyuM che. 'tyAre tene anaMta paryAya zI rIte ghaTe ?" AvA nAnA sUkSma paramANune anaMta paryAya kevI rIte thAya ? evo prazna karyo che. athavA paryAya te eka paramANunuM bIjuM nAma haze ke zI rIte ?' paryAya te eka paramANunuM koI nAma che ? paramANunuM bIjuM nAma che ke zuM che ? e praznanuM patra pahoMcyuM hatuM. tenuM samAdhAna H- paramANu, enA dravya-guNa-paryAya. e viSayamAM evo je dravyAnuyoganA siddhAMtano (viSaya che) e kALamAM, e divasomAM vizeSa nahi carcAto hoya ema lAge che. A prazna uparathI ema lAge che ke emanA jamAnAmAM, emanA samayamAM dravyAnuyoganA siddhAMtonI khAsa carcA nahi thatI hoya. prazna to sAmAnya che. atyAre je dravyAnuyogano viSaya 'gurudevazrI'e spaSTa karyo che enA pramANamAM prazna ghaNo sAmAnya che. pratyeka padArthane anaMta paryAya (avasthA) che.' paryAya eTale avasthA. kauMsamAM lakhI nAkhyuM che. pachI te kSetrathI moTo padArtha hoya ke kSetrathI nAno sUkSma padArtha hoya paNa pratyeka padArthane anaMta paryAya (avasthA) che.' krame karIne, hoM ! ekasAthe nahi paNa krame karIne. athavA guNabhedathI laIe to eka samayamAM paNa eka padArthane anaMta guNanI anaMta avasthA che. ane AkhA padArthanI eka avasthA laIe to eka padArthane eka samaye eka avasthA hoya. anaMta avasthA anaMta samaye thAya che. anaMta avasthA thavA mATe anaMta samaya hoya che. ahIMyA guNabhedano viSaya nathI, ahIMyA padArthano viSaya che. anaMta paryAya vinAno koI padArtha hoI zake nahIM...' koI padArthane haMmezA eka ja Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 rAjahRdaya bhAga-11 avasthA rahe evuM na bane. samaye samaye enI avasthA badalAtI hovAthI anaMta kALamAM pratyeka padArthane anaMta paryAya hoya che. anaMta paryAya vinAno koI padArtha hoto nathI. evo zrI jinano abhimata che,...' A abhiprAya athavA mata kahIe to jinendra paramAtmAno A mata che. jinendradeve divyadhvanimAM A vAta kahI che. ane te yathArtha lAge che;...' vicAratAM zrutajJAnamAM paNa te yathArtha lAge che. kevaLajJAnathI emaNe eka eka samayane joyo che. paramANunI anaMta samayanI anaMta paryAyo joI che ane e vAta zrutajJAnamAM paNa nyAyasaMpanna lAge che. kema lAge che ? kemake pratyeka padArtha samaye samaye avasthAMtaratA pAmatA hovA joIe evuM pratyakSa dekhAya che.' dareka padArtha samaye samaye avasthAMtaratA pAmatA haze e to pratyakSa jovAmAM Ave che. Ave che ne ? prakAzanA cAMdaraDA Ave che. koI jagyAethI jhINI tirADa hoya to emAMthI paNa sUryano prakAza Ave che. enI aMdara sUkSma paramANu che e gatimAna jovAmAM Ave che. sthira nathI dekhAtA. e to ghaNA 52mANuno skaMdha che je narI AMkhe dekhAya che. paNa pratyeka paramANu kAryazIla che. samaye samaye avasthAthI avasthAMtara pAme che e spaSTa jovAmAM Ave che. A davA u52 Expiry date lakhe che ne ? emane ema peka paDI hoya. Seal baMdha Intact hoya. to ema kahe ke ATalA tArIkha pachI, A sAla pachI A davA nakAmI gaNavI, A nakAmI gaNavI. kema ? pariNamana pharI gayuM. e tyAre nathI pharyuM. dareka samaye jeTalI tAjI davA kAma kare eTalI vAsI kAma kare nahi. A rasoI rAMdhelI hoya che. garama-ga2ma jamo ane ThaMDI jamo emAM phera che ke nahi ? enA upara pharIne kAMI prakriyA nathI karI. ApoApa enI avasthAmAM pheraphAra thavA lAge che. thAya che ke nahi ? ekanI eka cIja (hoya), makAna banAvo. pAMca varSa pachI ema kaho ke A pAMca varSa jUnuM che. ene koNe jUnuM karyuM ? navuM karanAra ema kahe ke meM navuM karyuM, paNa jUnuM koNe karyuM ? samaye samaye paramANu paryAyAntara thayA ja kare che, avasthAntara thayA ja kare che. kemake pratyeka padArtha samaye samaye avasthAMtaratA pAmatA hovA joIe evuM pratyakSa dekhAya che.' paramANune jotAM e pratyakSa dekhAya che. have jIvanI vAta kare che. kSaNe-kSaNe jema AtmAne viSe saMkalpa-vikalpa-pariNati thaI avAMtara thayA kare che, tema paramANune viSe varNa, gaMdha, rasa, rUpa, avasthAMta25NuM bhaje che;...' have kahe che, tAro anubhava tapAsa. tArA AtmAnI avasthAmAM saMkalpa-vikalpa je bhAvanI avasthA thaI. te pharyAM ja kare che ke emane ema rahe che ? pachI baMdha karI javuM to ke mAre have A Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 patrAMka-546 paryAya . bahu sArI che ane emAM mane sukha lAge che. A dazA mAre badalavI nathI. nahi rahe. koI dazA sthira rahetI nathI. palaTo mAre, mAre ne mAre ja. palaTavuM eno svabhAva che ane palaTo mAratA koI rokI zake nahi. ema AtmAmAM saMkalpa-vikalpa je badalyA kare che, avasthAMtara thayA kare che te potAnA anubhavathI samajAya che. e ja rIte paramANumAM paNa varNa, gaMdha, rasa, rUpa avasthAMta25NuM bhaje che. eka ne eka padArtha eka ne eka raMgamAM dekhAto nathI, eka ne eka gaMdhamAM dekhAto nathI, eka ne eka rUpamAM dekhAto nathI. emAM paNa phe2phA2 thayA ja kare che. ApoApa pheraphAra thayA kare che. 'tevuM avasthAMta25NuM bhajavAthI te paramANunA anaMta bhAga thayA kahevA yogya nathI,...' ema avasthAo badalAya jAya mATe e paramANu eTalA bhAge vaheMcAI gayo ema vicAravA yogya nathI. tevuM avasthAMtarapaNuM bhajavAthI te paramANunA...' eTalA bhAga thaI gayA, TukaDA thaI gayA ema vicAravA yogya nathI ke kahevA yogya nathI. kemake te paramANu potAnuM ekapradezakSetraavagAhIpaNuM tyAgyA sivAya te avasthAMtara pAme che.' te potAnA svarUpane choDyA vinA, potAnA kSetrane choDyA vinA athavA dravya-kSetrakALa-bhAvane choDyA vinA avasthAthI avasthAMta25NuM e pAme che. svabhAvane choDato nathI, kSetrane choDato nathI, potAnI vastune paNa e paramANu choDato nathI. anya vastupaNe nathI thato. e avasthA badalAya che, bhAvanI aMdara eka bhAva to svabhAva kahIe. kALanI aMdara, kALamAM avasthA badalAya che eTalo phera paDe che. tevo ja e sat padArtha hoya che. juo ! jainadarzanamAnuM A vijJAna che. anyadarzanamAM A vijJAna nathI. upadeza che. AtmAe doSa na karavo, AtmAe guNa pragaTa karavA evI vAta che paNa vijJAna nathI. eTale vijJAnanA AdhAre e upadeza nathI. ahIMyAM vijJAnanA AdhAre upadeza che. ATalo pharaka che. je pharaka che A che. ahIMyA vaijJAnika carcA che, jaDa padArthonA guNadharmonA vijJAnanI carcA che. jIvapadArthanA guNadharmanA vijJAnanI paNa carcA che. ane e baMnenA saMbaMdha ane asaMbaMdha viSenI paNa vaijJAnika carcA che. ane ene laIne guNadoSanI utpatti ke sukha-duHkhanI utpattinA vijJAnanI carcA che. e rIte jainadarzanamAM je sAhitya che enI aMdara viSaya A rIte che. ahIMyAM vijJAnano viSaya cAlyo che. ahIMyAM koI bIjI upadezanI vAta nathI karatA. dravyAnuyoganA padArthanA vijJAnamAM dravya-guNa-paryAyathI jIvanI ane paramANunI zuM paristhiti thAya eTalI vAta cAle che. paramANu potAnuM ekapradezakSetraavagAhIpaNuM...' A zabda samajAya che ne ? Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. rAjahRdaya bhAga-11 ekapradeza eTale jemAM kSetrano bIjo vibhAga na thaI zake, nAnAmAM nAnA mApanuM Unit. kSetraphaLanuM nAnAmAM nAnuM kSetraphaLa. ene ekapradeza kahe che. avagAhIpaNuM eTale ene rokavI, e jagyAne pote rokavI. emAM vyApyavyApakapaNe e kSetramAM rahevuM. evuM choDyA sivAya avasthAMtara pAme che. potAnuM kSetra choDIne avasthAtara nathI pAmatA. bIjA paramANumAM bhaLIne avasthAMtara nathI pAmato chUTo hoya tyAre avasthAMtara thAya, bIjA paramANu sAthe bhaLe tyAre avasthAMtara thAya, jIvanI sAthe saMyoga pAme tyAre avasthAMtara thAya, jIvathI chUTo paDe tyAre paNa avasthAMtara thAya. paNa e potAnA kSetramAM rahIne. koI vakhate paNa potAnA dravya-kSetra ane svabhAvane choDIne e potAnI avasthA badalato nathI. ekakSetraavagAhIpaNAnA te anaMta bhAga thaI zakayA nathI. evo je kSetrano nAnAmAM nAno vibhAga che, ethI kSetramAM nAnAmAM nAnu mApa che, tenA be bhAga nathI thatA to anaMta bhAga to kayAMthI thAya? ema kahe che. enA upara eka daSyata Ape che. eka samudra chatAM temAM jema taraMga UThe che... tene te jagyAe. samudra eka che ane emAM tenI te jagyAe navA navA taraMga utpanna thAya che. je jagyAe nathI. A cIja paDI paDI bagaDI jAya che ne ? phaLa bagaDI jAya che, khAvA-pIvAnI cIjo bagaDI jAya che. e Apo Apa badalAyA ja kare. tenI te avasthA rahe nahi. anAja lAvIne DabAmAM mUkayuM hoya, to kahe A jUnA cokhA che. navA cokhAmAM ane jUnA cokhAmAM phera paDaze. pANInA khetaramAM Uge che. cokhAnA khetara joyA hoya to pANIthI bharelA hoya. e pANInI ja banelI cIja che. cokhArUpe pANInuM eka ghana svarUpa che. pANI sukAya che. jema jema cokhA paDyA rahe che ema pANI sukAya che. eTale enA vipAkamAM paNa phera paDe che, enA svAdamAM paNa phera paDe che. have e ApoApa ja thAya. ene kAMI koI kriyA karavI paDe nahi. game teTalI" karatA thavAno prazna thato nathI. eka paramANuno bIjo kiTako thAya, bIjo TUkaDo thAya evo prasaMga banato nathI. avasthAthI avasthAMtarapaNuM pAmyA kare che. eka avasthAthI bIjA avasthAne e prApta thAya che. bIjuM daSTAMta Ape che. ke "jema sonuM kuMDaLapaNuM tyAgI mugaTapaNuM pAme..." enuM kAnanuM kuMDaLa banAvyuM hoya e bhAMgIne emAMthI mAthAno mugaTa banAve. pAme tema paramANu..." enuM e sonuM che. bIjuM sonuM nathI. tema paramANu e ja pramANe paramANu paNa "A samayanI avasthAthI bIjA samayanI avasthA kaMIka aMtaravALIpAme che. judA prakAranI, judA bhedavALI hoya che. Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-546 13 jema sonuM be paryAyane bhajatAM sonApaNAmAM ja che,...' jyAre dAgInAno ghATa badalANo tyAre sonuM maTIne bIjuM kAMI thaI gayuM nathI. sonuM to sonuM ja rahyuM che. tema paramANu paNa paramANu ja rahe che.' avasthA badalAya to paNa paramANu to paramANu ja rahe che. 'eka puruSa (jIva)..' eTale eka jIva. have bIjuM dRSTAMta Ape che. A to bahu spaSTa karavA mATe. eka puruSa athavA eka mANasa bALakapaNuM tyAgI yuvAna thAya,...' bALakapaNuM pUruM karIne yuvAna thAya, yuvAnapaNuM tyAgI vRddha thAya,...' yuvAnapaNuM pUruM thAya eTale vRddhAvasthA thAya. paNa puruSa teno te ja rahe,...' koI ema kahe che ke nAno hato tyAre huM koI bIjo hato, moTo thayo eTale huM koI bIjo chuM ? ema koI kahetuM nathI. ene anubhava rahe che, ke je bALapaNamAM hato te ja atyAre huM chuM. yuvAna hato te ja atyAre huM chuM evo ene anubhava rahe che. mArI avasthA badalANI che eno anubhava thAya che. tema paramANu paryAyane bhaje che.' A badhuM vijJAna che. padArthanuM A vijJAna che. 'tema paramANu paryAyane bhaje che. AkAza paNa anaMtaparyAyI che..' jema paramANu nAnAmAM nAno padArtha che te anaMta paryAyI che ema moTAmAM moTo padArtha AkAza che, jenA kSetrane daze dizAmAM cheDo nathI. eTalo moTo padArtha che. sarvathI moTo. e paNa anaMta paryAyI che ane eka jIva zuddha, zuddha jIva je siddha 5ramAtmA che te paNa anaMta paryAyI che. koI ema kahe siddhane paryAya hoya ? siddha bhagavAnane to kevaLajJAna thaI gayuM have bIjuM zuM thAya ? to kahe che, kevaLajJAna eka ja samayanuM che. koIpaNa guNanI ke koIpaNa padArthanI paryAyanuM AyuSya ja eka samayanuM che. bIjA samaye te paryAya hotI nathI. badalAIne bIjI thaI jAya che. ema AkAza paNa anaMta paryAyI che, paramANu anaMta paryAyI che. evo jinano abhiprAya che,...' evo jinendradevano A padArthanA jJAna saMbaMdhI, vijJAna saMbaMdhIno A abhiprAya che. te virodhI lAgato nathI;...' temAM mane kAMI virodhapaNuM dekhAtuM nathI. e vAta barAbara lAge che ema kahe che. 'te virodhI lAgato nathI; mane ghaNuM karI samajAya che, paNa vizeSapaNe lakhavAnuM thaI zakyuM nahIM...' A bAbatamAM vadhAre lAMbu lakhavAnuM banI 'zakyuM nahIM hovAthI tamane te vAta vicAravAmAM kAraNa thAya ema upara uparathI lakhyuM che.' A be-traNa dRSTAMto ApyA e u52 upa2thI tamane ApyA che. A vAtamAM ghaNuM kahI zakAya evuM che chatAM paNa upara uparathI thoDuM lakhyuM che. patra pUro karatA karatA paNa hajI thoDI vAta kare che. cakSune viSe meSonmeSa avasthA che te paryAya che.' meSa eTale mIMcAvuM, AMkhanuM Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14 rAjahRdaya bhAga-11 mIMcAvuMne meSa kahe che. unmeSa eTale ughaDavuM. AMkha ughaDe che ane AMkha baMdha thAya che. popacuM. AMkhanuM popacuM baMdha thAya che to AMkha mIMcAI gaI ema kahe che. khulavAmAM popacuM ughaDe tyAre AMkha ughaDI ema kahevAmAM Ave che. evI je AMkhanI avasthA che, te AMkhanI paryAya che, te AMkhanI avasthA che. A bIjA dRSTAMto ApyA che. emAM AMkhanA TUkaDA thatA nathI. AMkhanA vibhAgo nathI thaI jatAM. dIpakanI calanasthiti te paryAya che.' dIvAnI jyota nAnI dekhAya, moTI dekhAya, pILA raMganI dekhAya, vAdaLI raMganI dekhAya, kesarI raMganI dekhAya e badhI enI avasthA che. AtmAnA saMkalpavikalpa dazA ke jJAnapariNati te paryAya che.... bhinna bhinna prakAranA saMkalpa-vikalpa kare che. jJAnamAM paNa aneka prakAranuM jJAna kare che. atyAre A padArthanuM jJAna cAle che. bIjuM kAma hAthamAM Ave to e viSayanuM jJAna cAle che, pariNamavA lAge. jJAnanI paNa bhinna bhinna prakAranI paryAya che. emAM kAMI AtmAnA TUkaDA thatA nathI. e AtmAnI paryAya che. "tema varNa gaMdha palaTanapaNuM pAme te paramANunA paryAya che.' e rIte varNa, gaMdhanI aMdara paNa avasthA palaTo khAya che. e paramANunI avasthA che. jo tevuM palaTanapaNuM thatuM na hoya to A jagata AvA vicitrapaNAne pAmI zake nahIM.' jo koI paramANu ke koI jIvo avasthA na badalatA hoya to A badhuM pheraphAravALuM dekhAya che, vicitravicitra dekhAya che e dekhAya nahi. mANasa kahe che ne ? bhAI ! ghaNA vakhate A bAju ame AvyA, ahIMyA to ghaNo badho phe2phA2 thaI gayo che. zuM kahe ? A to badhuM pharI gayuM che. pharI gayuM eTale ? ApoApa ja pheraphAra thaI jAya che. e rIte citravicitra pramANe jo padArtho palaTAtA na hoya to jagatamAM AvI avasthAnA citravicitra prakAra jovAmAM Ave nahi. 'kemake eka pa2mANumAM paryAyapaNuM na hoya to sarva paramANumAM paNa na hoya.' badhA kUTastha ema ne ema rahe. jema hoya ema anAdianaMta. paNa e to badhAne anubhava thAya che ke A jagatanI paristhiti parivartanazIla che. jagatanI sthiti (parivartanazIla che). jagata parivartanazIla che e to najare jovAmAM Ave che. AmAM zuM che ke parivartana to thAya che paNa amuka vAta potAne game che ane amuka vAta potAne gamatI nathI. AmAMthI gaDabaDa thAya che. mumukSu H- iSTa-aniSTa kare emAM gaDabaDa thAya. pUjya bhAIzrI :- parivartana to thAya che e spaSTa anubhavamAM Ave che. parivartana Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-547 15 thatuM rokI na zakAya e paNa anubhavamAM Ave che. phakta pote kalpanA kare che ke A paristhiti mane game che, mAnya che, A paristhiti mane amAnya che. emAMthI ene potAne AkuLatAnI utpatti thAya che. mumukSu :- tyAre karavuM zuM AmAM ? pUjya bhAIzrI :- pahelA to pote ema vicAra kare, ke je tane AkuLatAnuM kAraNa che e padArthane tAre levA devA keTalI ?bhinna che ke abhinna che ? mumukSu :-bhinna che. pUjya bhAIzrI :- basa. pArakAmAM koIne rasa nathI. potAmAM potAne rasa che. pArakAmAM koIne rasa nathI. eTale eka paramANu jema palaTe che ema jagatanA sarva paramANu paNa palaTAyA ja kare che. saMyoganiyoga, ekatva-pRtha....' eTale joDAvuM ane judA paDavuM, saMyoga thavo ane viyoga thavo. "e Adi paramANunA paryAya che...' e paramANunI avasthAo che. ane te sarva paramANumAM che.' thayA vinA rahe nahi. te bhAva samaye samaye temAM palaTanapaNuM pAme toya paramANuno vyaya (nAza) thAya nahIM, jema meSonmeSathI cakSuno thato nathI tema.' game eTalI vAra AMkha khUle ane baMdha thAya ethI kAMI AMkhano nAza thAya nahi. tema paramANu game teTalI vAra palaTe, jIva game teTalI vAra avasthAMtara thAya, rUpAMtara thAya, topaNa jIvano nAza thato nathI. cAra gatimAM lyo ne. sthULa to A che. ekano eka jIva manuSya thAya che, ekano eka jIva tiryaMca thAya che. game eTalI vA2 thAya nahi. e badhuM anaMta vAra thAya. jIvano nAza thaze nahi, tema koI paramANuno paNa nAza nathI thato. A patranI aMdara khAlI padArtha vijJAnano viSaya cAlyo che. prazna paNa e pUchyo che eno uttara Apyo che. 546 (patra pUro) thayo. patrAMka-547 mohamayI kSetra, mAgazara vada 8, budha, 1951 atrethI nivartavA pachI ghaNuM karI vavANiyA eTale A bhavanA janmagAmamAM sAdhAraNa vyAvahArika prasaMge javAnuM kAraNa che. cittamAM ghaNA prakAre te prasaMgathI chUTI zakavAnuM vicAratAM chUTI zakAya tema paNa bane, tathApi keTalAka jIvone alpa Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16 cajahRdaya bhAga-11 kAraNamAM vizeSa asamAdhAna vakhate thavAno saMbhava rahe jethI apratibaMdhabhAvane vizeSa daDha karI, javAno vicAra rahe che. tyAM gaye, vakhate eka mAsathI vizeSa vakhata javAno saMbhava che, vakhate be mAsa paNa thAya. tyAra pachI pAchuM tyAMthI vaLI A kSetra tarapha AvavAnuM karavuM paDe tema che, chatAM, bane tyAM sudhI vacce beeka mahinA ekAMta jevo nivRtti joga bane to tema karavAnI IcchA rahe che, ane te joga apratibaMdha paNa thaI zake te mATe vicAruM chuM. sarva vyavahArathI nivRtta thayA vinA citta ThekANe bese nahIM evo apratibaMdha asaMgabhAva citte bahu vicAryo hovAthI te ja pravAhamAM rahevuM thAya che. paNa upArjita prArabdha nivRtta thaye tema banI zake eTalo pratibaMdha pUrvakRta che; AtmAnI icchAno pratibaMdhanathI, sarvasAmAnya lokavyavahAranI nivRtti saMbaMdhI prasaMgano vicAra bIje prasaMge jaNAvavo rAkhI, A kSetrethI nivartavA viSe vizeSa abhiprAya rahe che, te paNa udaya AgaLa banatuM nathI. topaNa ahoniza e ja ciMtana rahe che, to te vakhate thoDA kALamAM banaze ema rahe che. A kSetra pratye kaMI dveSa pariNAma nathI, tathApi saMganuM vizeSa kAraNa che. pravRttinA prayojana vinA atre rahevuM kaMI AtmAne tevA lAbhanuM kAraNa nathI ema jANI, A kSetrathI nivartavAno vicAra rahe che. pravRtti paNa nijabuddhithI prayojanabhUta koI paNa prakAre lAgatI nathI, tathApi udaya pramANe vartavAno jJAnIno upadeza aMgIkAra karI udayavedavApravRtti joga veThIe chIe. jJAne karIne AtmAmAM utpanna thayelo evo nizcaya badalato nathI, ke sarvasaMga moTA Asava che; cAlatAM, jotAM, prasaMga karatAM, samaya mAtramAM nijabhAvane vismaraNa karAve che, ane te vAta kevaLa pratyakSa jovAmAM AvI che, Ave che, ane AvI zake tevI che, tethI ahoniza te moTA AsavarUpa evA. sarvasaMgamAM udAsapaNuM rahe che ane te divase divasa pratye vadhatA pariNAmane pAmyA kare che, te tethI vizeSa pariNAmane pAmI sarvasaMgathI nivRtti thAya evI ananya kAraNa yoge icchA rahe che. A patra prathamathI vyAvahArika AkRtimAM lakhAyo hoya ema vakhate lAge, paNa temAM te sahajamAtra nathI. asaMgapaNAno, AtmabhAvanAno mAtra alpa vicAra lakhyo che. A. sva.praNAma. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 17 patrAMka-547 pa47mo patra lallujInI upara "surata" lakhelo che. muMbaIthI lakhelo che. lallujI muni' "surata" che. atrethI nivartavA pachI ghaNuM karI vavANiyA eTale A bhavanA janmagAmamAM sAdhAraNa vyAvahArika prasaMge javAnuM kAraNa che." "vavANiyA eTale zuM? mAruM gAma nahi. A bhavamAM A dehano janma thayo hato e gAmamAM javAnuM thAze. kema ke mAro janma anaMtavAra thayo bhUtakALamAM ane anaMta gAmomAM thayo emAM mAruM gAma karyuM kahevuM mAre? atyAre to Ave che ne? borDa lagAve che. phalANA-phalANA A gAmavALA. koI kahe ame zihoravALA, koI kahe ame 'ANAvALA to koI kahe ame "DAThAvALA, ame koI phalANAvALA, jesaravALA, pAlitANAvALA. borDa mAre che ne? sAcI vAta haze? e vALA che? ahIMyAM janma thayo. A bhavamAM pAchuM ema kIdhuM. dareka bhavamAM mAro tyAM janma nathI thayo. cAlu vartamAna bhava che e vavANiyAmAM janma thayo che A dehano. zarIrano, AtmAno to janma thAto nathI. "atrethI..." eTale muMbaIthI. dhaMdhAmAMthI thoDI nivRtti laIne ghaNuM karI vavANiyA..." jaIza. ema kahevuM che. "vavANiyA eTale A bhavanuM janmagAma che. tyAM koI sAdhAraNa vyavahArika prasaMga che tyAM javuM che. cittamAM ghaNA prakAre te prasaMgathI chUTI zakavAnuM vicAratAM sAdhAraNa prasaMga eTale zuM? "jIjIbAnA lagna Ave che ne? lagnano viSaya che ne ? eTale sAdhAraNa kAMIka vyavahArika kAma che. mAre to kAMI lAMbu kAMI kAma nathI. potAnA ghare bahenanA lagna che. to kahe che, sAdhAraNa vyavahArika prasaMga che eTale javAnuM banaze. ane emAMthI chUTavuM, e lagnanA prasaMge na jAvuM, upasthita na rahevuM. evuM "chUTI zakavAnuM vicAratAM chUTI zakAya tema paNa banekadAca ema mAnIe ke A prasaMge nathI jAvuM, A prasaMgathI chUTA rahevuM che to kadAca tema paNa bane. 'tathApi keTalAka jIvone. kuTuMbamAM bIjA jIvone mA-bApane, bhAIo-bahenone badhAne "alpakAraNamAM vizeSa asamAdhAna vakhate thavAno saMbhava rahe;" kAma to kAMI mAruM bahu moTuM nathI jAva ke na jAva ethI mane moTuM lAbha-nukasAna nathI. javAnI icchA nathI eTalI vAta che. kema ke e badhA sagA-saMbaMdhI, kuTuMbIo bhegA thAya. potAne koInI sAthe bhaLavAnuM mana thatuM nathI. eTale emanI icchA nathI. paNa huM na jAva... ane jAva to paNa huM bhaLIza nahi chatAM paNa evuM sAdhAraNa bhaLavA, nahi bhaLavAnA kAraNathI na jAva to bIjAne asamAdhAna thavAnuM kAraNa bane). kema Ama karyuM? kema nahi AvyA? zuM karavA na AvyA? vaLI koI sagAvahAlA hoya to vaLI bIjA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 cajahRdaya bhAga-11 tarkavitarka kare. kAMI vAMdho paDyo haze. sago moTo bhAI che ne kema na Ave? mATe kAMIka tarkavitarkapaNa loko kare. e asamAdhAnanA badhA prakAralIdhA. keTalAka jIvone alya kAraNamAM vizeSa asamAdhAna vakhate thavAno saMbhava rahe; jethI apratibaMdhabhAvane vizeSa daDha karI,..." jatA pahelAM zuM karavuM? 'apratibaMdhabhAvane vizeSa daDha karI,... koInI sAthe vadhAre rAganA pariNAma bhAvathI na thAya tene apratibaMdhabhAva kahe che. vadhAre rAganA pariNAma thAya tene pratibaMdhabhAva kahe che. sAmAnya rIte zuM che ke evA prasaMge gharanI, kuTuMbanI aMdara lagnaprasaMga hoya tyAre najIkanA sagA to Ave ja, koI dUra dUranA sagA paNa Ave. Avo... Avo. Avo. ApaNe ghaNA vakhate maLyA. bahu rAjI thayA. tamane joIne khUba prema thayo, khUba khuzI thaI gayA ame. e badhA pariNAma zuM che? pratibaMdhabhAvanA pariNAma che. sArA che? nahi ne? pachI lAgaNI vagaranA loko kaheze. ene kAMI lAgaNI nathI. lagna prasaMge paNa Ave nahi. Ave to bahu haLemaLe nahi. ataDA rahe. kevI aMdaranI sAvadhAnI che, juo! jethI apratibaMdhabhAvane vizeSa daDha karI," pratibaMdhabhAvathI chUTavA mATe. javAno vicAra rahe che. kadAca huM vavANiyA jaIza to paNa apratibaMdhabhAvane viSe... A pUrvataiyArI che. eka prasaMga ghare AvavAno che, enI khabara che ane enI aMdara pote pUrvataiyArI karIne javA mAge che. javA mAge che to paNa. tyAM gaye, vakhate eka mAsathI vizeSa vakhata javAno saMbhava che. ane jo huM jaIza to ekAda mahino tyAM rahevAnuM banaze. "vakhate be mAsa paNa thAya. kadAca be mahinA paNa rahevAnuM thAya. 'tyAra pachI pAchuM tyAMthI vaLI A kSetra tarapha AvavAnuM karavuM paDe tema che... kevI bhASA che? 'tyAra pachI pAchuM tyAMthI vaLI A kSetra...." eTale "muMbaI tarapha AvavAnuM karavuM paDe tema che..." AvIza ema nahi. mAre AvavuM paDaze. anicchA hovA chatAM paNa AvavAnuM thAya ene AvavuM paDaze ema kahe che. AvavAnuM karavuM paDe tema che, chatAM, bane tyAM sudhI vacce be eka mahinA ekAMta jevo nivRtti joga bane to tema karavAnI icchA rahe che;" pharIne muMbaI pahoMcavuM paDe to be mahinA kyAMka ekAMtamAM... 28muM varSa cAle che ne ? tyArathI nivRttinI bhAvanA emanI dhaMdhAthI chUTA thaIne vadhAre nivRttimAM rahevAnA pariNAma baLa kare che, tIvra thAya che. eTale be mahinA emane nivRtti joga eTale koI nivRtti kSetramAM jJAna-dhyAnanI pravRtti karavAnI icchA rahe che ane te joga apratibaMdhapaNe thaI zake te mATe vicAruM chuM. ane evuM nivRttimAM rahevAmAM koI Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-547 19 pratibaMdha na thAya, koI khalela na paDe, koI vikSepa na paDe evuM kAMIka vicAra karyA karuM chuM. have potAnA AtmAnI zuM sthiti che enuM varNana kare che, ke sarva vyavahArathI nivRtta thayA vinA citta ThekANe bese nahIM evo apratibaMdha asaMgabhAva citte bahu vicAryo hovAthI te ja pravAhamAM rahevuM thAya che.' atyAre potAnA pariNAmano pravAha evo cAlI rahyo che ke je pravAhamAM pote rahe che, enuM eka lITImAM varNana karyuM che. badhA vyavahArathI nivRtta thaIne, kuTuMbano nahi ane dukAnano paNa nahi. dhaMdho choDIne ane kuTuMba-vyavahA2 choDIne ekadama asaMgapaNe eTale dIkSA laIne. evuM kayAre thAya ? jaMgalamAM dIkSA laIne cAlyA jAya to. pAchA dIkSA laIne jaMgalamAM na jAya ane gAmamAM rahe to pAchA olA kuTuMbanuM ToLuM thatuM hatuM, A samAjanuM ToLuM thAya pAchuM. kuTuMbamAM pAMca-paMdara mANaso hoya, samAjamAM ToLuM moTuM thaI jAya. so-pacAsa mANaso to saheje thAya. pachI ethI vadhAre thAya to judI vAta che. , apratibaMdha asaMgabhAva citte bahu vicAryuM... bahu ghaTyuM che. A rIte sarvasaMga parityAga karIne jaMgalamAM jaIne AtmasAdhana karavuM evuM bahu cittamAM chUTyuM hovAthI, bahu vicAryuM hovAthI have e ja pariNAmamAM pravAha cAle che ane jyAM sudhI A sarvasaMgathI nivRtti nahi thavAya tyAM sudhI amAruM citta ThekANe nahi paDe, ThekANe nahi bese evuM lAge che. kevo aMdAja mUkyo che ! 28mA varSe emaNe potAnA cittanuM A varNana karyuM che ke jyAM sudhI ame badhuM choDIne cAlyA nahi jaIe, tyAM sudhI bhale A vepAramAM, vyavahAramAM ke kuTuMba vacce beThA chIe paNa amAruM citta ThekANe besaze nahi. jema koI mANasane eka kAma karavuM ja hoya ane jyAM sudhI na thAya tyAM sudhI ene evicAra AvyA kare. e javicAra AvyA kare che ne ? vyavahArika koI kAma karavuM hoya to paNa ema ja che ne ? ke jyAM sudhI e kAma na pate tyAM sudhI enA vicAra AvyA ja kare, enA vicAra AvyA ja kare. koI kAma mAMDyuM hoya ane pUruM na thatuM hoya to ema ja thAya ne ? tema emaNe eka kAma mAMDyuM che. AtmasAdhanAnuM kAma emaNe zarU karyuM che. e svarUpasAdhanAnuM kAma have emane sarvasaMga parityAga karIne karavuM che. to jyAM sudhI sarva vyavahArathI nivRtti nahi thAya tyAM sudhI amAruM citta ThekANe besaze nahi, ema kahe che. 28mA varSe A sthitie AvyA che. paNa upArjita prArabdha nivRtta thaye tema banI zake...' koI upArjita, pote upArjana kareluM evuM prArabdha che e prArabdha to bhogavye ja chUTako che. emAM koInuM kartAhartApaNuM cAle evuM nathI. e paNa khyAlamAM che ke A kAMI karyuM thAya ema che nahi. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-11 pUrva upArjita prArabdha nivRtta thaye, e kArya prArabdha bhogavAya gaye tema banI zake. eTalo pratibaMdha pUrvata che. atyAre nathI. pUrvanuM e baMdhana che. pUrve karelA aparAdhanI sajA che e samabhAve sahana karI levI. eTalo vicAra rAkhyo che. "eTalo pratibaMdha pUrvakata che; AtmAnI icchAno pratibaMdha nathI," amAre to rahevuM nathI paNa rahevuM paDe evI amArI sthiti pUrvakarmane laIne che. amArI icchAthI pratibaMdhathI baMdhAtA nathI, baMdhAyelA nathI. anicchAe baMdhAyelA che ema kahe che. amArI icchAno pratibaMdha nathI. "sarvasAmAnya lokavyavahAranI nivRtti saMbaMdhI, prasaMgano vicAra bIje prasaMge jaNAvavo rAkhI, A kSetrethI nivartavA viSe vizeSa abhiprAya rahe che;" atyAre to badhAthI nivRtti karI levAno je vicAra che e koI bIje vakhate tamane jaNAvazuM. atyAre have e bAbatamAM vadhAre nathI jaNAvatA. atyAre to A kSetrathI nivartavA viSe vizeSa abhiprAya rahe che. ekavAra "muMbaI choDI devuM, dhaMdho vepAra baMdha karI devo, dhaMdho choDI devo. bhAgIdArImAMthI chUTA thaI javuM. e vAta to emaNe vicArI lIdhI che. A varSamAM emaNe e vAta vicArI lIdhI che. eTale "A. kSetrathI nivartavA viSe vizeSa abhiprAya rahe che;" e baLavAna che. te paNa udaya AgaLa banatuM nathI. hajI e cAlu rahe che. e udaya AgaLa hajI amAruM cAlatuM nathI. topaNa ahoniza e ja ciMtana rahe che..." topaNa ciMtana to e ja rahe che ke ahIMthI chUTavuM che, chUTavuM che ne chUTavuM che. to te vakhate thoDA kALamAM to vakhate thoDA kALamAM banaze ema rahe che. A ciMtana rahe che enA uparathI ema lAge che ke have pachInA thoDA kALamAM ahIMthI chUTI zakAze evuM banaze. udayamAM paNa evo pheraphAra thaze evuM manamAM rahe che. A kSetra pratye kaMI dveSa pariNAma nathI, A "muMbaI pratye amane dveSa thayo che ane ahIMthI bhAgavA mAgIe chIe ema nathI. tathApi saMganuM vizeSa kAraNa che. ghaNAnuM haLavuMmaLavuM ahIMyAM thAya che. e saMganuM vizeSa kAraNa che ane amAre asaMgapaNe rahevuM che. A amArI icchA che. pravRttinA prayojana vinA atre rahevuM kaMI AtmAne tevA lAbhanuM kAraNa nathI ema jANI, A kSetrathI nivavAno vicAra rahe che. pravRttinA prayojane rahevuM paDe che. pravRtti choDI daIe to pachI A kSetre rahevAnuM koI lAbhanuM kAraNa nathI. mATe A kSetra choDI devuM ema vicAra Ave che. vepAra choDyA pachI amAre "muMbaImAM rahevAnuM koI kAraNa nathI. atyAre to loko nivRtti le che paNa kSetra nathI choDI zakatA. zuM karo cho bhAI ? have nivRtta thayA. A paisA-aisA che e zeramAM rokI dIdhA che. Investment. athavA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-547 kyAMka vyAje mUkI dIdhA che ke beMkamAM mUkyA che ke sarakAranA koI khAtAmAM mUkyA che. rahevAnuM? to kahe "muMbaImAM. kema? ke have muMbaI sivAya phAve nahi. jhAjhAM hoya tyAM game, thoDA hoya tyAM na game. enI sAIkolojI evI thaI gaI hoya che. A kahe che ke "pravRttinA prayojana vinA atre rahevuM kaMI AtmAne tevA lAbhanuM kAraNa nathI ema jANI, A kSetrathI nivartavAno vicAra rahe che.' mumukSu = tathApi saMganuM vizeSa kAraNa che, tyAM ema levAya ke asatsaMga vizeSanuM kAraNa che? pUjya bhAIzrI - nA. saMganuM vizeSa kAraNa che. ghaNA mANaso che eno saMga thAya che e asatsaMga che. potAne kAMI rucato nathI. asaMgadazAmAM rahevuM che ene saMga kyAMthI ruce? kuTuMbano saMga nathI rucato, bIjAno saMga kema ? A pravRtti paNa nijabuddhithI prayojanabhUta koIpaNa prakAre lAgatI nathI. ane A je vepAranI pravRtti karIe chIe e amArI buddhithI to kAMI AtmAne prayojanabhUta hoya evuM lAgatuM nathI. ThIka. vepAranI pravRtti ane prayojanabhUta nathI lAgatI. e paNa nirarthaka ane vyartha lAge che. tathApi udaya pramANe vartavAno jJAnIno upadeza aMgIkAra karI udaya vedavA pravRtti joga veThIe chIe. eTale je kAMI pUrva karma che e prArabdha bhogavavA mATe veTha utArIe evI rIte pravRtti karI laIe chIe. have je vAta karI che e tattvajJAnanA viSayamAM vAta karI che. kevI rItanI vicAraNA cAle che ane kevI rItanI vicAraNA A mArgamAM hovA yogya che, e viSayamAM A peregrApha jarA vadhAre sAro che. (samaya thayo che.) dharma-kSetramAM, jIva dharmabuddhie tana, mana, dhananuM samarpaNa kare che. chatAM paNa temAM sarvANibuddhino abhAva hoya, tyAre prakRtino tyAga karI zakato nathI. tethI pAramArthika lAbhathI vaMcita rahI jAya che. tana, mana, dhananuM samarpaNa anyamatI paNa kare che. ane te pUrvanupUrva che, apUrva nathI. AtmahitanA lakSe prakRti-bhAva mUkavA taiyAra thAya tene dhanya che, te jIva avazya apUrva svabhAva pragaTa karaze ja. te kharI Atma-arpaNA che. (anubhava saMjIvanI-1356) Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22 rAjahRdaya bhAga-11 tA. 9-11-1990, patraka - 547, 148 pravacana ne. 246 zrImad rAjacaMdra graMtha. patra 547. cAle che. ... pharIthI laIe. 547mo patra zarUAtathI. atrethI nivartavA pachI ghaNuM karI vavANiyA eTale A bhavanA janmagAmamAM sAdhAraNa vyAvahArika prasaMge javAnuM kAraNa che. ApaNe lagna prasaMga hoya to laukikamAM sauthI agatyano asAdhAraNa prasaMga gaNAya che. emane paNa A prasaMga (AvI paDyo) che. emane javAnI icchA nathI. enuM mahattva nathI, mahattva nahi hovAthI icchA paNa nathI. cittamAM ghaNA prakAre te prasaMgathI chUTI zakavAnuM vicAratAM..." emAM nahi javA mATe ghaNA prakAre vicAra Avyo ke javuM ja nahi, javuM ja nahi. chUTI zakAya tema paNa bane...." ane na paNa jaIe to banI zake. na bane evuM kAMI nathI. kemake koI eka vyakti na Ave eTale kAMI lagna levANA hoya e kAMI baMdha rahetA nathI. evA prasaMga bane che ke jenI aMdara jenA lagna hoya enA mAtA-pitA jevA najIkanA koI dehatyAga karI de topaNa e kArya aTakatuM nathI. bhale te sAdAIthI thaI jAya paNa game tema kArya thaI jAya. baMdha rahetuM nathI. eTale koInA kAraNe koI kArya aTake che evuM nathI banatuM. je kArya saMpanna thavAnuM hoya te je rIte thavAnuM hoya te rIte thayA kare che. eTale chUTI zakavAnuM vicAratAM chUTI zakAya tema paNa bane, tathApi keTalAka jIvone alpakAraNamAM vizeSa asamAdhAna vakhate thavAno saMbhava rahe;" paNa kuTuMbanA jIvo. keTalAka jIvo. mArA kuTuMbanA na lakhyuM. bhASAmAM zuM phera che ? mArA kuTuMbIone, mA-bApane, bhAIo-bahenone huM lagnamAM nahi AvuM, moTo chuM ane nahi AvuM to pachI koIne kAMI samAdhAna nahi thAya, uhApoha thaze. kuTuMbIone na lakhyuM. keTalAka jIvone (ema lakhyuM). jANe koI pArakA hoya. bhASAmAM zuM Toneche. alya kAraNamAM vizeSa asamAdhAna vakhate thavAno saMbhava rahe; jethI apratibaMdhabhAvane vizeSa dRDha karI, javAno vicAra rahe che.' javAno vicAra to rahe che paNa pratibaMdhabhAva rAkhIne nathI javuM, kyAMya paNa baMdhAvuM paDe, kyAMya paNa vizeSa Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra3 patrAMka-547 rAgamAM-rAgarasamAM AvavuM paDe e pratibaMdhakabhAva che ane nirasa pariNAme, daDhapaNe nirasa pariNAme sAMsArika prasaMgomAM vartavuM te apratibaMdhaka bhAva che. evA bhAvathI javAno vicAra rahe che. javuM paDe to paNa A rIte potAnA pariNAmamAM pUrvataiyArI karIne jAvuM che. ApaNe ahIMyAM eka viSaya carcAmAM cAle che, ke jyAre ApaNane khabara ja che ke amuka prasaMga cAlyo Ave che, to zA mATe ApaNe cetIne cAlatA nathI ? jJAnIo to cetIne cAle che. enA mArge cAlavuM hoya to ApaNe paNa cetIne cAlavuM joIe. iDaramAM vAta thaI, ke bAra vAge eTale jamavAno prasaMga AvavAno che. madhyAhane, sAMje jamavAnA TAIme jamavAno prasaMga AvavAno che. ApaNane khabara che ke TAIma thAya eTale ApaNe jamavA besavAnA chIe. to zA mATe cetIne cAlatA nathI ? ke koI vAnagImAM rasa levo nathI. ApaNe pAMca-sAta cIja je kAMI AhAramAM vAparatA hoIe chIe to zA mATe pUrvataiyArI karatA nathI? ke ApaNe nirasa pariNAmathI AhAra levo. joIe ane enA mATe jAgRti ane sAvadhAnI hovI joIe. AmaNe pUrvataiyArI karI che ke nathI karI ? A to ethI moTo prasaMga che. paNa moTo prasaMga hoya ke nAno prasaMga hoya, jyAM jyAM A jIvane vibhAvarasa tIvra thato hoya tyAM ene agAuthI ja taiyArI karI hoya to ene prasaMga vakhate bacavuM bahu saheluM paDe che. bahu alpa puruSArthe e bacI zake che. ane nahitara lagabhaga jAgRti rahevAnI paristhiti ja AvatI nathI. ane prasaMge Akhe Akho oLAya jAya che. parIkSA le to pahelA AkhuM varSa bhaNAvIne parIkSA le che. ane roje roja bhaNAve to ema kahe ke nizALe Avo to Home work karIne Avo. ema ne ema tame nizALe Avo ema na cAle. ane roja svAdhyAyamAM AvavuM to kAMI Home work karIne AvavAnuM ke ema ne ema AvavAnuM? ke cAlo enI e vAta cAle che, AtmAAtmA phUTyA kare che, sAMbhaLyA karo ApaNe. ema nahi, kAMIka pote taiyArI jIvananI aMdara karavI ghaTe che ane gaMbhIratAthI karavI ghaTe che. mumukSu-lagnaprasaMgamAM alipta rahyA haze, kevI rIte rahyA haze? pUjya bhAIzrI:-gayA ja nathI. ATalo vicAra AvyA pachI gayA janathI. mumukSu -gayA hoya to kevI rIte rahyA hoya? pUjya bhAIzrI:- kAMI nahi. badhAne ataDA lAge. bIjuM zuM pUche eno javAba de. koI vikalpa Ave to kahIdepaNa tIvra rasa na Ave. mAruM che ane mAruM che mATe mAre rasa Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 rAjahRdaya bhAga-11 levo joIe. mArApaNuM karIne rasa Ave che. pArakAmAM koIne rasa che? pADozIne tyAM lagna hoya to zuM rasa hoya ? game teTalI zobhA karI hoya, gAmanA varaghoDA jove to emAM rasa Ave che ? dIkarAnuM phUlekuM hoya to ? ema mArApaNAmAM rasa che. mAruMpaNuM na kare. mArApaNuM na kare kemake emane to mArApaNuM bhAsatuM ja nathI ane lAgatuM ja nathI. mumukSu - 28muM varSa che. cAra varSathaI gayAne! pUjya bhAIzrI -hA. 28muM varSa che. bharayuvAna avasthA che. mumukSu: pUjya bhAIzrI :- hA, dazA bahu sArI che. athavA rasano je vikalpa Ave topaNa nirasapaNe Ave,bhinnapaNe rahIne Ave. ane lokasaMjJAna thAya. amArA ghare prasaMga che mATe sArAmAM sAruM dekhAvuM joIe. samAjamAM ApaNI chApa paDavI joIe ke bhAIne tyAM prasaMga bahu sAro rahyo. badhu bahu sAruM hatuM. A sAruM hatuM, A paNa sAruM hatuM, te paNa sAruM hatuM. phalANuM sAruM hatuM. A badhI lokasaMjJA, samAjanI AbarU kADhavAno je abhiprAya che ane e abhiprAya anusAra pariNAmanI mana-vacana-kAyAnI pravRtti che e AtmAne DUbADe che, haMphAve che. mumukSu - ApaNe komenTrI to becAra miniTanI ja hoya che. pUjya bhAIzrI:- nA. mumukSu - komenTrI je koI mANasa karato hoya e to be-pAMca miniTanI hoya paNa e komenTa sAyakolojI che. pUjya bhAIzrI:-thAya e karatAM ene eTalI badhI kimata ApI de che ke jANe e sarvasva che. kemake e potAnA AtmAnuM khUna karavA taiyAra thAya che. potAnI zAMtinuM khUna karavA taiyAra thAya che. azAMti game teTalI vadhe topaNa) upAdhi karavI che ene. eTalI badhI upAdhi karavI che ke jhINAmAM jhINI vastu barAbara sArAmAM sArI dekhAvI joIe. ane jhINAmAM jhINI badhI barAbara thAya enA mATe aThavADiyA-paMdara divasa agAu Meeting cAlatI thaI jAya. cAle che ke nahi ? keTalI azAMti thAya che, eno jIvane kAMI vicAra nathI ke mane azAMti keTalI thAya che ? atyAre azAMti ane bhAvinI azAMti. khoda khode moTo, bhAvI mATe to moTo khoda khode, kema ke tIvra rasa caDyo che ane emAM AtmA vIMTANo che emAMthI) bahAra kADhavo muzkela paDaze. mumukSu -kemake bahArathI... pUjya bhAIzrI - e potAnA raste cAle ne. AmAM kone kono sAtha devo ? kevI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-547 25 rIte devo ? kone kone bolAvavA ? koNa hoziyAra che ? saMsAramAM rakhaDavAnI e badhI caturAI to potAnI ja che ne. e saMsAramAM rakhaDavAnI caturAI che. 'gurudeva' to kahe che ke tattvavicAramAM koNa catura che. cAlyo ne ? tattvavicAramAM caturano viSaya cAlyo. saMsAranI caturAI to jIve bahu karI. mumukSu :- i caturAI kacAreya karI ja nathI. = pUjya bhAIzrI :- karI ja nathI. = 'apratibaMdhabhAvane vizeSa dRDha karI, javAno vicAra rahe che.' juo ! eka eka vAtamAMthI keTaluM zikhavAnuM maLe che ! samajavAnuM maLe che ! eka eka vacanamAMthI keTaluM samajavAnuM maLe che ! ke bhAI ! tAre tyAM prasaMga Avaze. harakhanA prasaMga Avaze ane zokanA prasaMga paNa Avaze. beya AvyA vinA raheze nahi. saMsAramAM to e ja hoya. bIjuM hoya zuM ? cUlAmAM rAkha sivAya bIjuM zuM hoya ? tuM cetIne cAlaje. ema kahevuM che. 'apratibaMdhabhAva vizeSa dRDha karI, javAno vicAra rahe che.' A mAro abhiprAya che. javuM paDe to A abhiprAya laIne jaIza. 'tyAM gaye, vakhate eka mAsathI vizeSa vakhata javAno saMbhava che, vakhate be mAsa paNa thAya. tyAra pachI pAchuM tyAMthI vaLI A kSetra...' eTale muMbaI' 'AvavuM karavuM paDe tema che,...' AvavuM paDe ema che. have AvavuM nathI paNa AvavuM paDe ema che. chatAM, bane tyAM sudhI vacce beeka mahinA ekAMta jevo nivRttijoga bane to tema karavAnI icchA rahe che;..' eTale vacce thAka khAvo che. nivRtti(mAM) AtmAne ghoLavo che, AtmAno rasa levo che. Avo vacce thoDoka vicAra che ke have 'muMbaI'thI chUTavuM che. pharIne AvavuM paDaze to vacce A eka prasaMga karavo. bane tyAM sudhI vacce beeka mahinA ekAMta jevo nivRttijoga bane to tema karavAnI icchA rahe che; ane te joga apratibaMdhapaNe thaI zake te mATe vicAruM chuM.' apratibaMdha eTale pachI bIjA mumukSuone paNa bhegA karavA nathI. ToLuM bheguM karIne nivRttimAM jAvuM nathI. sarva vyavahArathI nivRtta thayA vinA citta ThekANe bese nahIM evo apratibaMdha asaMgabhAva citte bahu vicAryo hovAthI te japravAhamAM rahevuM thAya che.' emanA cittamAM bahu vicAraNA zenI cAlI che ? ke badhA ja vyavahArathI ekadama chUTIne asaMgapaNe rahI javuM ane jyAM sudhI AvuM asaMgapaNe nahi rahevAya tyAM sudhI asaMgapaNAnA viSayamAM mArA pariNAma zAMta nahi thAya. maTaze nahi. badhuM choDI asaMgapaNe cAlyuM javuM che. e bahu vicAryuM che ane ethI e ja vicAramAM rahevuM thayA kare che. eno rasa chUTato nathI. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26 cajahRdaya bhAga-11 asaMgarasa chUTato nathI. ema kahevuM che. e ja rasanA pravAhamAM pariNAmanuM rahevuM thAya che. paNa upArjita prArabdha nivRtta thaye tema banI zake eTalo pratibaMdha pUrvakRta che." atyAre to chUTavuM-chUTavuM thAya che. atyAre rasa nathI. pUrve karelA karmano pratibaMdha che. eTale e rIte asaMga bhAvanA hovA chatAM pUrva upArjita prArabdhanA pratibaMdhamAM rahevuM paDe che. AtmAnI icchAno pratibaMdha nathI. mArI icchAe rahyo nathI ema kahe che. icchAe karIne pravRtti karuM chuM, icchAe karIne rahuM chuM e atyAre pariNAmane jotA dekhAtuM nathI. sarvasAmAnya lokavyavahAranI nivRtti saMbaMdhI prasaMgano vicAra bIje prasaMge jaNAvavo rAkhI," have e vAta bIjA prasaMge tamane jaNAvavI rAkhIne hAla to A kSetrethI nivartavA viSe vizeSa abhiprAya rahe che. muMbaIthI to ekavAra chUTI jAvuM che. A kSetramAM pravRtti karavAmAM have rokAvuM nathI. te paNa udaya AgaLa banatuM nathI." A sekanDe, A miniTe to udaya AgaLa e banatuM nathI. topaNa ahoniza e ja ciMtana rahe che...rAtri-divasa e ja vicAra AvyA kare che ke ahIMthI kema chUTavuM... ahIMthI kema chUTavuM. ahIMthI kema chUTavuM? to te vakhate thoDA kALamAM banaze ema rahe che. AvuM ciMtavana rahyA kare che to kadAca have mArI bhAvanA che to thoDA kALe paNa Ano niveDo Avaze. A kSetra pratye kiI dveSa pariNAma nathI....... muMbaInA kSetra pratye mane koI dveSa nathI. tathApi saMganuM vizeSa kAraNa che. ahIMyAM je saMga che e kAraNane laIne huM ahIMthI dUra thavA mAgu chuM. kSetranI sAthe mane bahu vAMdho nathI. pravRttinA prayojana vinA atre rahevuM kaMI AtmAne tevA lAbhanuM kAraNa nathI ema jANI ahIMyAM jo pravRtti na hoya to nivRttipaNe AtmAne "muMbaImAM rahevAnuM koI lAbhanuM kAraNa nathI ema jANIne "A kSetrathI nivartavAno vicAra rahe che. ke koI nivRttikSetre rahevuM. pravRtti paNa nijabuddhithI prayojanabhUta koI paNa prakAre lAgatI nathI....... ane A je cAlatI pravRtti che e mArI buddhithI to mane koI paNa prakAre prayojanabhUta lAgatI nathI. ThIka ! vepAra prayojanabhUta nathI lAgato. emane have kAmanI cIja nathI lAgatI. ghaNo vepAra kare che, bahu sAro vepAra cAle che, moTuM Group maLI gayuM che, dezaparadezanA vepAra kheDe che. saravALo e mAryo ke mane A prayojanabhUta lAgatuM nathI. mAre chUTavuM che. tathApi udaya pramANe vartavAno jJAnIno upadeza aMgIkAra karI. udaya pramANe Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-547 vartavAno jJAnIno upadeza che, ke tAro pUrvakarma. udaya hoya to nirasa pariNAma bhogavI leje, rasa laIne bhogavato nahi. evo aMgIkAra karI udaya davA pravRtti joga veThIe chIe." pravRttiyoga veThIe chIe. veTha kADhIe chIe, ema kahe che. kAMI rasa nathI, kAMI lAbha dekhAto nathI. sAvadhAna chIe eTale bIjuM moTuM nukasAna nathI. paNa have A veTha pUrI thAya to sAruM. ahIM sudhI ApaNe be divasa pahelA cAlI gayuM che. havenA Paragraph ell. "jJAne karIne AtmAmAM utpanna thayelo evo nizcaya badalAto nathI,..." kahe che? ke A eka mumukSunI phariyAda che ke vAta sAcI che, A nirNaya barAbara che paNa udaya Ave che tyAre nirNaya pharI jAya che. zA mATe ema bane che? ke e nirNaya rAge karIne karyo che, jJAna karIne karyo nathI. A vacananI aMdara bahu suMdara dhvani che. nirNaya be prakAre thAya che. rAganI pradhAnatAthI ane jJAnanI pradhAnatAthI. dharmanA kSetramAM paNa zubharAganI pradhAnatAthI nirNaya levAnuM thAya che. e nirNayamAM e jIva TakI zakato nathI, vicalita thaI jAya che, calita thaI jAya che ane e nirNayano koI lAbha maLato nathI. eka phariyAda ApaNe tyAM karavAmAM Ave che, ke A badhuM sAMbhaLIe chIe ane hA pADIe chIe chatAM kema enI asara rahetI nathI ? A phariyAda vyApaka che. eTalA mATe ke rAge karIne nirNaya karyo che ane jJAna karIne nirNaya karyo nathI. A eno javAba che. mumukSu:- bemAMthI eka nirNaya karIne pUjya bhAIzrI - e to vicAravuM che. Agenda upara viSaya cAlyo che. rAtre kirIne eTale rAgarasathI, rAgamAM huMpaNuM rAkhIne, huMpaNuM Ave tyAM mukhyatA ane pradhAnatA Ave, evo je nirNaya che e nirNaya game teTalo samIcIna dekhAto hoya, sAco dekhAto hoya. yogya yathArtha dekhAto hoya topaNa e nirNayamAM tAkAta nathI. kemake rAga pote vikAra che ane vikAranA baLe avikArI sthitimAM AvI zakAtuM nathI. vikAranA baLe avikAra baLa AvatuM nathI, e pariNAmabaLa rahetuM nathI. jJAne karIne AtmAmAM je utpana thayelo nizcaya che e badalAto nathI. kema ke AtmA dhruva che ane AtmAmAM huMpaNuM karIne jJAnanA AdhAre, jJAnakriyAnA AdhAre (nirNaya karyo che). saMvara (adhikAramAM) e vAta karI che. "samayasAranA saMvara adhikAramAM e vAta karI che, ke jJAnakriyAnA AdhAre jJAna che. krodhamAM jJAna nathI. "upayoga che upayogamAM, nahi upayoga krodhAdimAM." che eka ... bhagavAna kuMdakuMdAcAryadeva saMvara adhikArano prAraMbha A rIte kare che. emAM A ja vAta che ke Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 rAjahRdaya bhAga-11 jJAne karIne je kAMI kArya thAya che, e AtmAmAM AtmAne AdhAre, svabhAvanA AdhAre thAya che ane enuM baLa anaMta sAmarthyavaMta AtmAnA AdhArathI utpanna thayeluM jenuM baLa che, e baLanI jAta judI che. e baLamAM vicalitapaNuM thatuM nathI, e badalAtuM nathI. e nirNaya nahibadalAya, ema kahevuM che. mumukSu - mumukSunI bhUmikAmAM to rAganI ja pradhAnatA hoya, olo rAga to AvI jAyane? jJAnIne to jJAnanuM baLa AvI gayuM, mumukSunI bhUmikAnI aMdara rAganuM baLa kema ochuM thAya? ane jJAnanuM baLa kema Ave? pUjya bhAIzrI - barAbara che. e hoya e barAbara che. paNa emAM pheraphAra kema karavo e ja vicAravAnuM che. ApaNe jJAnano AdhAra levo che. rAgano AdhAra levo nathI. tamArI pAse jJAna nathI? mumukSu pAse jJAna nathI ? jJAnanI paryAya nathI thatI? ekalA rAgane kema jove che? rAga paNa thAya che ane jJAna paNa thAya che. jyAre ema samajavA maLe che, ke rAganA AdhAre kAma thatuM nathI. jJAnanA AdhAre ja kAma thAya che. to jJAnano AdhAra levo. jJAnamAM huMpaNuM karavuM. huMpaNuM na thatuM hoya to zuM karavuM? A eka bIjo prazna che, ke huMpaNuM kyAM che e tapAsavuM. kema ke jJAnI ema kahe che, ke tAruM huMpaNuM rAgamAM tuM kare cho paNa tyAM tuM cho nahi. kema ke rAga to eka Second mAM marI jaze, tuM jIvato rahecho. eka Second mAM rAga mare che. nAza pAme che eTale mare che, ane tuM to jIvato rahecho. mATe rAgamAM tuM to cho nahi. bhale huMpaNuM karIne herAna bhale te thato hoya paNa tyAM tuM cho nahi. khoja-gota. tArA astitvanI tapAsa kara ke tuM kyAM cho? to tane tAruM astitva jJAnamAM mAluma paDyA vinA raheze nahi.khoja karI le. khojakaravA jaIza to tane je rAgano AdhAra levAnI paristhiti che e nahi rahe. hajI to khojamAM AvIza to paNa. jyAre tane tAruM astitva bhAsI jaze, potAnuM nija astitva jyAre jJAnamAM bhAsyamAna thaze tyAre to paristhiti ja AkhI badalAya javAnI che. e to te samyagdarzananuM ananya kAraNa utpanna karI lIdhuM. ekavAra jo astitva bhAse to samyagdarzana thayA vinA rahe nahi. vyAkhyAnasAramAM ra20 naMbarano bola che. A paristhitimAM AvI gayo. kAMI dUra nathI. samyagdarzananuM kAraNa tArAthI dUra nathI. pachI samyagdarzana dUra nathI. kAraNa ATaluM janajIka che. tAruM astitva tuM zodhato nathI. eka cIja khovAya jAya to evI zodhe che ke tene uMgha AvatI nathI. tAruM astitva tuM zodhato nathI. ATaluM kara. badhI kriyA karaze. ApaNe zAstra vAMcyA vAMca karIe, sAMbhaLyA sAMbhaLa karIe. ane bIjuM paNa je udayamAM Ave e badhuM karIe. Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-547 29 aMtara nivRtti laIne astitva khojavAnuM, astitva zodhavAnuM karavAmAM AvatuM nathI. ane ethI samyagdarzananuM kAraNa maLatuM nathI, utpanna thatuM nathI. A sIdhIsAdi ane sApha sApha vAta che. mumukSu :- nyAlabhAIe kIdhuM che ne jJAnIne ... janathI. - pUjya bhAIzrI :- hA. na bese ne. mumukSuH-... pUjya bhAIzrI :- eto che ja. aMtara nivRtti vagara bahAramAM eTalo karoLiyo jALamAM gheMcANo che. bahAranI pravRtti choDI de che ane e to choDavI sahelI paNa che. cAlo A dukAne have nathI javuM. emAM kAMI bahu vAMdho nathI AvI jato. ane ghaNA choDIne besI jAya che. viSaya che aMtara nivRttino. karoLiyo aMta2 pravRttimAM chUMcANo che eTale aMta2 nivRtti lIdhA vinA zodha kevI rIte karaze ? mumukSu H- aMta2 nivRttimAM zuM kahevA mAgo cho ? pUjya bhAIzrI :- aMtara nivRtti eTale potAnA AtmAnI darakAra (thavI). nahita2 bhAvama2Na kSaNe kSaNe (cAlI rahyuM che). anaMta janmamaraNa dravyamaraNa UbhuM che. e badhI gaMbhIratA laIne, vyavahArIka rIte to eka maraNanI gaMbhIratA Ave che ke nahi ? kAle ja prasaMga banyo hato. tamArA (derAsara) dAdAsAhebamAM banI gayo ne ? 60 varSanI uMmaranA (hatA). amArI dukAnanI sAme sAme che. khAMDanA vepArI che. taMdurasta mANasa. mumukSu H- cAlu vyAkhyAnamAM ja... pUjya bhAIzrI :- cAlu vyAkhyAnamAM hArTapheIla thaI gayuM. beThA beThA. sAme sAme dukAna che ne. (eka bhAIe) vAta karI. sAmevALA bhAI Off thaI gayA. (meM kahyuM), zuM vAta kare che ? to kahe hA.. kayAM thaI gayuM ? ghare ? to kahe nA. dAdAsAhebanA vyAkhyAnamAM, mahArAjanA vyAkhyAnamAM beThA hatA. beThA beThA. uMmara 60 varSanI. ame lagabhaga sa2khA dekhAIe. be-traNa varSano uMmaramAM phera zuM dekhAya. taMdurasta majAnA. koI dubaLA nahi, evA koI carabI nahi. kAMI nahi. evuM pAchuM koI kAraNa nahi. ke bhAI bahu nabaLA hatA ke bahu carabIvALA (hatA), evuM kAMI nahi. madhyama jene kahIe evuM zarIra hatuM. taMdurasta mANasa hatA. mumukSu :- jADuM nahi. = pUjya bhAIzrI :- jADuM nahi. madhyama. Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 rAjahRdaya bhAga-11 mumukSu pUjya bhAIzrI - 200-300 (varSa) paNa AMkhanA palakArAmAM nIkaLI jAya che. atyAre 200300nuM AyuSya che to nahi paNa 20300AMkhanA palakArAmAM nIkaLI javAnA che ane AMkhanA palakArAmAM jIvananA cheDAnA Are AvIne UbhA rahyA. 670 thayA ene zuM vAra ? kAMI nahi. A paristhiti che. eTale gaMbhIratA AvavI joIe. vAta to ema levI che ke viSayanI gaMbhIratA AvavI joIe. to ene Priority ApatA AvaDe che. mukhyatA ApatA nathI AvaDatI evuM nathI paNa vAtanI gaMbhIratA ene bhAsatI nathI. eTale e aMtara nivRtti leto nathI. je hoya e kAma AvIne paDe che. mAno ke tamArI icchA vagaranA kAma AvIne paDe che ke bhAI lANA AvyA amAre zuM karavuM? ANe mane Ama kIdhuM have zuM karavuM? koI sakhe besavA detuM nathI. mAno ema paristhiti che. rAtre tamAre zuM kAma che?9-10vAgyA pachI koI tamane kAMI cIMdhe evuM che? AvavuM nathI, jAvuM nathI, koI gharanA kAma nathI, dukAnanA kAma nathI, koI kAma nathI. AkhI rAta to tamArI potAnI che ke nahi? ciMtA hoya to. kAma karavAnI ciMtA hoya to game tyAMthI mANasa vakhata meLavI le che. jene je kAma karavuM che ne e kAma mATe to e game tyAMthI vakhata meLavI ja le che. meLave meLavemeLave... karavuM che ke nahi? ATalo savAla che. pUjya bahenazrIe vacanAmRtamAM eka bahu mArmika vAta kahI che, ke jIva karavA dhArato nathI. karavA dhAre to saheluM che, agharuM nathI. paNa jIva karavA dhArato nathI. eka vakhate eNe nirNaya karI levo joIe ke A karavuM ja che. karye ja chUTako che. karyA vagara rahevuM nathI karyA vagara ahIMthI jAvuM nathI. eka ja vAta upara... pelA luhANA bhAI AvyA hatA ne? emanI pUjya bahenazrInI) potAnI tabiyata barAbara nahotI. to e carcAne 15-20 miniTathI vadhAre calAvatA nahotA. e divasomAM doDha-doDha kalAka eNe carcAmAM ApelA. zuM karavA ApelA? e bahena eTaluM ja bolatI hatI. eka 25-30 varSanI anyamatimAMthI bahena AvelA. A karavuM ja che. have karyA vagara ahIMthI jAvuM nathI. evI jorathI vAta karatI hatI. enA upara eNe doDha-doDha kalAka carcA karI hatI. ane uparA uparI be divasa, uparA uparI be divasa. AgalI rAtre sAMje sAta vAgye Out of time pAcho emano. sAta vAgye koI carcAno samaya nathI. e kahe, eka miniTa mane darzana karavA Apo. pahelA to darzana karavAnI nA pADI dIdhI hatI. Akho divasa ahIM to cAlyA Ave. mAtAjInI tabiyata evI nathI ke tamane... to kahe, eka Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-547 31 miniTa (Apo). baheno-baheno che, kAMI vAMdho nahi. bhale darzana karI le. enI sAthe savA doDha kalAka carcA thaI. bIje divase pharIne AvyA. ene evo rasa paDyo ke bIje divase Plane mAM jAvuM hatuM e mAMDI vALyuM. eka divasa pachI jaIza, pharIne AvI. 'bhAvanagara'. utaravAnuM 'bhAvanagara' rAkhyuM hatuM. pharIne pAchA. pharIne doDha kalAka, be kalAka. e divase to be kalAka carcA cAlI hatI. savAthI doDha kalAka ema ja cAlI pachI eka vAgyA pahelA. bAra vAgyAthI zarU karI hatI. savA doDha vAgye bAraNuM kholyuM tyAre bIjA badhA mumukSuonI carcAono samaya thayo hato. to bIjo aDadho kalAka. be kalAka enI ja carcA cAlI. badhA AvyA topaNa carcA e ja cAlatI hatI. eka ja muddA upara ene eTalo Adara Apyo. juo ! jJAnIonI karuNA keTalI hoya che. tabiyata sAmuM na joyuM. eka vAta u52 ja vajana. A karavuM ja che. karIne jAvuM che. have lIdhA vagara huM mUkIza nahi, choDIza nahi. AvI vAta maLe basa AnA upara ja. ene eTalo Adara Apyo. oLakhANa nathI, pIchANa nathI, kAMI nathI. mukhya vAta A eka ja hatI. paNa eno je Tone hato emAM to badhA mumukSuo stabdha thaI gayA hatA. sajaDabama joI lyo. ke A zuM vAta kare che ! ahIMyAM 60 varSathI, 50 varSathI beThelAne A vAta nathI eTalI vAta to A navI navI kare che. pahelI vahelI Ave che. 'gurudeva'nA to darzana karyAM nathI. phakta TepamAM mAtAjInI prazaMsA upara ene AvavAnuM mana thayuM. 'gurudeva'ne to na joyA. paNa jenI ATalI prazaMsA kare che e vyakti hayAta che ! mAre jovI che. chokarAo mAMdA hatA ene mUkIne AvelA. dhaNI pAsethI eka divasanI rajA laIne, Return ticket laIne (AvelA). eka divasa darzana karI AvuM. mumukSu :- divasabharanI pravRttimAM to vicAra cAlyA hoya e rAtre takalIpha ApatA hoya che. pUjya bhAIzrI :- jo e rAtre takalIpha ApatA hoya... sArI vAta che ke AkhA divasanI je rAmAyaNa karI hoya ne e badhI rAtre bhUtAvaLa UbhI thAya che. e badhA bhUta rAtre vaLage che. bhUtAvaLa to pote UbhI karI. eTale to kahe che, ke ahIMyAM 2sa lIdho haze to chUTavuM muzkela paDaze. A zuM karavA pote taiyArI kare che ? ke apratibaMdhabhAvano nirNaya karIne jAvuM. lagna lagnanA ghare lagnamAM. eTale ema kahe che, ke tuM cAlatI pravRttimAM nirasa thaIne cAla to tArI aMtara Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cajahRdaya bhAga-11 nivRtti thAze. nahitara rAtre aMtara nivRtti nahi maLe. pAchI e ja bhUtAvaLa UbhI thaze. chUTaze nahi, nivRtti nahi maLe. bAhya pravRttithI nivRtti le. e to tAruM bahAnuM che ke divase mane pravRtti che ane nivRtti nathI maLatI. eTale enI sAme dalIla ApI ke rAtre to nivRtti che ne ? paNa rAtre kyAMthI nivRtti AvavAnI hatI ? je pravRtti karI che e ja pravRttinA vikalpa cAlu thaI jAya.je saMyogomAM rasa lIdho che e ja saMyogonA vikalpo cAlu thaI jaze. ane karmanA udaya vagarano koI jIva nathI ke jene koI saMyoga nathI. saMsAramAM saMyoga vagarano koNa jIva che? eTale e vAta che. A kAma karavAnI kimata, svAdhyAyamAM to A kAma karavAnI kiMmata AMkavA pUratI vAta che. AthI vadhAre kAma to potAne ja karavAnuM che. vicAronI Apa-le karIne AnI kimata AMkavAnI che. AnI kiMmata Ave che kaI rIte? to aMtara nivRtti laI ane jIva nirNaya kare. nirNaya karIne A karavAnuM che. cAlo bahu sarasa vAta lIdhI. A to adhUruM vacana che. jJAna karIne AtmAmAM utpanna thayelo evo nizcaya badalato nathI, ke. kayo nizcaya badalAto nathI ? ke sarvasaMga moTA Asava che;" A jeTalA saMyoganA, pravRttinA vicAro che e moTA Asava che. A jIvane bAMdhavAmAM moTI moTI jADI jADI sAMkaLanI suraMgo jela che. sarakhI rIte jIvane bAMdhe che. jeTalo huM saMga karuM eTalo baMdhAIza jeTalo saMgamAM rasa le enuM nAma huM saMga karuM chuM. saMgamAM rasa levo enuM nAma saMga che. saMyoga to saMyoga che, potAno rasa e ja vacce mAdhyama che, be padArtha vacce joDanArato. moTA Asava che; cAlatAM, jotAM, prasaMga karatAM...." cAlatAM rasa paDe, jotAM rasa paDe, prasaMga karatA eTale udayamAM AvatA rasa paDe. "samaya mAtramAM nijabhAvane vismaraNa karAve che. eka samayamAM AtmAne bhUlAvI de evI vAta che. jo rasa paDyo to svabhAvanuM vismaraNa che ke jANe huM chuM janahi. huM koI AtmA jevI cIjajanathI. e rIte svarUpane vismaraNa karAve che. evA A bhayaMkara... saMga eTale saMgamAM rasa levo e bhayaMkara cIja che. ema nirNaya ene jJAna karIne thavo joIe, rAge karIne nahi. basa, A nirNaya jJAna karIne thavo joIe. jJAna ke je nirlepa rahe che, jJAna ke je asaMga rahe che. ATaluM ATaluM vIMTaLAya che... A pravRttimAM to jJAna vIMTaLAya che ke nahi? jeTalA saMkalpa vikalpa kare che ane jeTalA joyo che enI sAthe jJAna saMga karIne vIMTaLAyachene? svarUpe karIne nirlepa rahe che. enuM Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33 patraka-547 mULa svarUpa che e nirlepa rahevAnuM che. jIbha hajAro svAda cAkhe paNa besvAda rahevAnI che. A jJAnanuM svarUpa che. jIbha upara koI svAda na TakI zake. ema jJAna upara koI paraNeya TakI na zake. gamatuM hoya ke aNagamatuM hoya, koI parazeya jJAna upara TakI zake evuM nathI. mumukSu :- nizcaya badalAto nathI ema lakhyuM, to anubhava pachI pheraphAra thatAM anubhava thaI gayo. pUjya bhAIzrI - ApaNe to evuM levuM che. ApaNe zuM karavuM? muddo che sAme, emAM ApaNe zuM karavuM? enA upara vicArIe. jJAnIne to kAMI prazna ja nathI. chatAM jJAnI e vAtano saMtoSa letA nathI. e pote jJAnI che. chatAM chelluM vacana vAMco.divasa divasa pratye vadhatA pariNAmane pAmyA kare che, te tethI vizeSa pariNAmane pAmI sarvasaMgathI nivRtti thAya evI ananya kAraNa yoge icchA rahe che. bhinna paDyA che to paNa enI icchA to e ja rahe che ke A saMga choDavo che. je saMgamAM chuM e saMga mAre choDavo che. saMga to emane bhAgIdArono hato. muMbaImAM to saMga bhAgIdArono hato. A sivAya koI saMga nahoto. dhaMdhA mATe "muMbaI rahetA hatA. mumukSane to sIdhI vAta che... A to kAMIka baLavAna che topaNa A paristhitimAM che, pote to nabaLo che. eTale enI paristhiti to vadhAre gaMbhIra che. jJAnI pAse to pratikAra zakti paNa che. Resistance power che. mumukSu pAse koI Resistance power paNa nathI. ene to vadhAre vicAravAnuM rahe che. jJAne karIne AtmAmAM utpanna thayelo evo nizcaya badalAto nathI, A eka siddhAMta lIdho, koIpaNa nizcaya mATe. have emanI to vartamAna potAnI je paristhiti che, e paristhiti anusAra A siddhAMtanuM je kAMI kahevAnuM prayojana che e to vartamAna potAne asaMga (thavA) pUratuM che ke potAne nivRtti levI che ane e nivRtti levAno nizcaya emaNe jJAna karIne karelo che. emano e nizcaya badalAto nathI. pravRtti vadhavAnA ane pravRtti karavAnA baLavAna saMyogo UbhA thavA chatAM emano nirNaya badalAto nathI ema kahevuM che. kAmanI bhIMsa vadhatI jAya che paNa emano je asaMga thavAno nirNaya che e badalAto nathI. e kema badalAto nathI? ke jJAnamAM ema AvyuM che, ke A je saMga che, A badhA ja saMga, je koI, sarva saMga. apavAda nathI rAkhyo. "sarvasaMga moTA Asava che. moTA Asava che. zuM kAma karAve che? ke mArA paramAtmAnuM, mArA prabhunuM mane vismaraNa karAve che. A nirNaya emaNe jJAna karIne karyo che eTale A Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 cajahRdaya bhAga-11 nirNaya badalAto nathI. dhaMdhAnI anukULatAono eka vikalpa nathI. chUTavAnuM eTaluM jora che ke dhaMdhAnI anukULatA bahu sArI che, eno koI vikalpa nathI. A paristhiti che. mumukSu:- ahIMyAM to evI paristhiti che ke je kAmamAM lAbha nathI... pUjya bhAIzrI:- to lAbhamAM to kheMcI ja jAyane! pachI jemAM lAbha nathI emAM paNa rasa Ave che to lAbhano rAga hoya emAM keTalo kheMcI jAya?keTalo DUbI jAya? prazna:-kutUhalavRtti hoya... pUjya bhAIzrI - dilhImAM atyAre enuM tophAna cAle che. enuM kutUhala rahyA kare. ApaNe kAMI levA-devA nathI. koNe zuM karyuM? ane zuM thayuM? e jIvane vadhArAnI navarAza che. lAbha-nukasAna hoya tyAM to mAna joDAya jAya che. ane e to kAMI nahi joDAvAnuM enI pAse baLa paNa nathI. paNa ethI vadhAre pAchI jene zuM kahevAya?potAne nukasAna karavAnI baLavAna paristhiti potAne nukasAna karavAnI baLavAna paristhiti, ke jemAM potAne kAMI levA-devA nathI. emAM potAnI jAtane horI dhe che. e paristhiti mumukSu - AvuM jANavA mATe vicAra Ave... pUjya bhAIzrI - rasa che. rasa Ave che ke nahi? jANavAno rasa che ke nahi? A rasa ene mAre che. e svabhAvarasa che ke vibhAvarasa che? ke vibhAvarasa che. A vibhAvarasa enA svabhAvarasane mAre che. sIdhI vAta che. jyAM rasa che tyAM Akhe Akho. pakaDAya gayelo che. Akhe Akho pakaDAya gayo che enI khAtarI zuM che? ke enA svarUpanuM eNe vismaraNa karyuM che. e vakhate enA svarUpanuM vismaraNa varte che? ke smaraNa varte che? jAgRtivarte che? ajAgRti varte che. eTale Akhe Akho DUbe che. A to dilhInI to moTI rAjagAdI che paNa eka loTAmAMthI pyAlAmAM pANI kADhavuM hoya to paNa jIva rasa le che. A to sAdhAraNa kAma chene?pyAlo barAbara che ke nahi? sApha thayelo che ke nahi? eTale ene pariNAmanI aMdara jhINuM... jhINuM... jhINuM... jhINuM jhINuM jhINo rasa (hoya che). Akhe Akho DUbI jAya. vAta to (nAnI) che. Ane Akho DUbI jAya che. ane udaya to sAmAnya che. tarasa lAgI, lAva loTAmAMthI pANI kADhIne pI lauM. sAmAnya vikalpa Avyo. paNa tuM DUbyo keTalo eno kAMI vicAra Avyo ? e vakhate svarUpanI jAgRti jevuM kAMI kharuM ? vismaraNa che ke smaraNa che eno kAMI hisAba-kitAba, kAMI lekhuM-jokhuM kAMI thAya che? kAMI nahi ne. AMkho mIMcIne badhA udayamAM cAlyo jAya che. tyAMthI mAMDIne badhI paristhiti AtmAne bhUlavAnI ja kare Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 35 patrAMka-547 che. eTalA mATe traNa bola vAparyA. "cAlatAM cAlavAmAM zuM che? mANasa cAle. to kahe che, paNa vismaraNa karIne cAle che. te AtmAmAM cAla ne tArA jJAnane AtmAmAM pariNamAvane, anubhUtimAM jA ne. anubhUtisvarUpa bhagavAna AtmA cho. AbALa-gopALane niraMtara anubhUti cAlI rahI che. paNa cAlatAM, tuM bhUle che. jotAM,... bhUle che, prasaMga..." udaya AvatA bhUle che. badha svarUpanuM vismaraNa (cAle che). sarva saMga vismaraNa karAve che. samaya mAtrAmAM..." eka samayamAM pharI jAya che. pAchI vAra nathI lAgatI. eka sekanDamAM bhUle che. mumukSu -"sogAnIjI' kahe che. maMdiramAM AvA hajAravAra smaraNa Ave. pUjya bhAIzrI:- hA. ema kahetA. ame maMdira sudhI cAlatAM jaIe to eka miniTano rasto lAge. tyAMthI eka miniTa ApaNe mAnastaMbha sudhI pahelA darzana karavAnA hoya). kahe, AtmAnuM pacAsa vakhata smaraNa kema na thAya ? A to cAlatAM cAlatAM vAta karI. carcAmAM laI lIdhI. A eka miniTamAM zA mATe pacAsa vakhata AtmAne saMbhArato nathI ? AvI jAgRti hovI joIe. e to jIvaMta caritra che, jJAnIonA e jIvaMta caritro che. e zuM kare che? ApaNe zuM karIe chIe ? basa. ATalI tulanA karavAnI che. mumukSu -amArAthI vikathA thaI jAya che. pUjya bhAIzrI - A jIvane rasa che. maphata nathI thatI. A jIvane vikathAmAM rasa che. pachI rAjakathA hoya ke bhojanakathA hoya, corakathA vAMce, strIkathA kare), paNa ene rasa che. samaya mAtramAM nijabhAvane vismaraNa karAve che, ane te vAta kevaLa pratyakSa jovAmAM AvI che... A vAta amArI pratyakSatAnI karIe chIe. ame paNa A badho anubhava karIne vAta karIe chIe. te vAta pratyakSa jovAmAM AvI che, "Ave che ane AvI zake tevI che. enI abhivyakti karavAnI, viSayane vyakta karavAnI zakti paNa ghaNI che. tethI.... Ama hovAne lIdhe. "ahoniza te moTA AsavarUpa evA sarvasaMgamAM udAsapaNuM rahe che, tethI jeTalo amane saMga che emAM rAtri-divasa amane udAsa... udAsa... udAsa... udAsa udAsa... (chIe), kyAMya rasa Avato nathI. A badhuM nakAmuM che. dukAna nakAmI, dhaMdho nakAmo, kuTuMba-parivAra nakAmA, badhA nakAmA che. kayAMya mane rasa nathI). kAmanuM hoya emAM rasa Ave ne ? nakAmAmAM zuM rasa Ave? Ama che. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36 rAjahRdaya bhAga-11 prazna:-... = pUjya bhAIzrI :- cAlyA ja kare che. jagatamAM ema cAle che. have paDakhuM pheravavAnuM che. eTalA mATe A svAdhyAya enA mATe che. je cAlatI rIta che e rIta choDI devAnI che. e rItathI to rakhaDe che. have rakhaDatuM na hoya, janma-maraNathI bacavuM hoya to rIta to badalavI paDaze. badalavAnI bhAvanA hoya to badalAya che. aMtaHkaraNathI kharI bhAvanA AvavI joIe. emAM koI moTI vAta nathI. mumukSu :- sahaja para ja dekhAya che. sva dekhAtuM nathI ekaluM 52 sahaja ja dekhAya che. pUjya bhAIzrI :- paNa kone dekhAya che ? para dekhAyA kare che paNa dekhAya che kone ? ema vAta che. dekhAya che to e bahA2 che. dekhanAra che e bahA2 che ane dekhanArane kAMI levA devA nathI. rasa paDe che e nukasAnanuM (kAraNa che). juo ! keTalA nirasa che ! rAtri-divasa ahoniza te moTA AsavarUpa evA sarvasaMgamAM udAsapaNuM rahe che; ane te divasa divasa pratye vadhatA pariNAmane pAmyA kare che;..' amAruM udAsapaNuM divase divase vadhatuM jAya che. juo ! jJAnIne gRhasthadazAmAMthI munidazA kema Ave che. ke emanI udAsInatA vadhatI jAya che. pachI e paristhitimAM rahI na zake eTale saheje chUTI jAya che. nahitara dhyAnamAM bese ane sAtamuM (guNasthAna) Ave kyAMthI ? ke aMdarathI kakyAMya rasa rahyo nathI. eTale sahajamAtramAM e chUTI zake che. chUTavuM to e sahaja thaI gayuM che. nAkamAM kapha bharAya jAya to ene zvAsozvAsamAM takalIpha thAya ane nAka thaI jAya bhAre. nAka zuM mAthuM bhAre thaI jAya. pachI ene chIMkavAmAM, na chIMkavuM hoya to te cAlu thaI jAya. kapha vadhI jAya to nAkamAMthI cAlu thaI jAya. na kADhavo hoya to paNa nIkaLavA mAMDe. to e nAkamAMthI kaphane choDavA zeDA kADhavA e jeTaluM saheluM che eTaluM jJAnIone saMsAra choDavo sahelo paDe che. bhale cakravartI hoya topaNa. ATalo sahelo thAya che. eTaluM udAsInapaNuM, eTaluM ... A to nIkaLI javuM joIe, A chUTavuM ja joIe. A rahI zake evI paristhiti nathI. mumukSu :- samaya samaye vadhatI hatI ane udAsInatA vadhatI hatI. pUjya bhAIzrI :- hA. hA. samaya samaye udAsInatA vadhatI hatI. ema ja che. bahu sarasa che. jIvaMta cAritra che. 'zrImad rAjacaMdra'nuM A jIvaMta cAritra che. majAnI vAta to ApaNA mATe e che ke ApaNA nasIba che ke emaNe potAnA udayanA ane anaudayanA badhA pariNAmano citAra bahu sArI rIte spaSTa vyakta karyo che-viSadapaNe vyakta karyo che. nahitara pariNAma cAle paNa kahevAno yoga na hoya ane kahevAnI bhASAno yoga na Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-547. 37. hoya. emane koI mumukSuo maLyA che e kahevAno yoga maLyo che ane potAne vyakta karavAnI bhASAmAM samarthatA che. eTale e vAta emaNe bahAra mUkI che. evI bahAra mUkI che ke mumukSune parama upakArabhUta thaI paDe evI vAta bahAra mUkI che. mumukSu bahumuddAnI vAta che. pUjya bhAIzrI:-potAnA pariNAmanI vAta karI che. 'divasa divasa pratye vadhatA pariNAmane pAmyA kare che, te tethI vizeSa pariNAmane pAmI sarvasaMgathI nivRtti thAya ane A ja pariNAma udAsInatA vadhIne sarvasaMgathI nivRtti thaI jAya, munidazA AvI jAya evI ananya kAraNa yoge icchA rahe che. e kAraNanA yoganI rAha joIe chIe. evA ananya kAraNanA yoge A paristhitimAM AvI jaIe. rAha joIe chIe, ke kyAre A udaya pUro thAya. enA jApa japIe chIe. kyAre A pUruM thAya.kyAre A pUruM thAya...kyAre chUTIe...kyAre chUTIe... evI icchA rahe che. A patra prathamathI vyAvahArika AkRtimAM lakhAyo hoya ema vakhate lAge...." ke A kAMIka emaNe potAnA vyavahAranI vAto karI che. kema ke pahelA emaNe ema lakhyuM ke mAre "vavANiyA jAvuM paDaze. ghare lagnaprasaMga che. pachI vaLI A upArjita prArabdhanI dhaMdhAnI vAta lakhI. eTale tamane ema lAge ke A patra kAMIka vyAvahArika AkRtimAM lakhAyo. paNa temAM te sahajamAtra nathI." A patramAM mAtra "asaMgapaNAno, AtmabhAvano mAtra alpa vicAra lakhelo che. mArA AtmabhAve karIne mAre asaMga thavuM che eno meM kAMIka alpa vicAra lakhelo che. eTale eno e rIte tame abhyAsa karajo, e rIte viSayamAM jarA UMDA Utarajo ke mArI jo A vRtti che... "lallujIne patra lakhyo che, tame to koI pratibaMdhamAM cho nahi. kuTuMba choDIne ane vyavasAya choDIne e to nivRtta thaIne beThA che, sthAnakavAsInA sAdhu che, tamArA pariNAmano vicAra karajo. e 547mo patra pUro) thayo. Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38 rAjahRdaya bhAga-11 patrAMka-548 muMbaI, mAgazara vada 9, zuka, 1951 parama snehI zrI sobhAga, tamArA traNeka patro pahoMcyA che. eka patramAM be prazna lakhyAM hatAM, jemAMnA ekanuM samAdhAnanIce lakhyuM che. jJAnI puruSano satsaMga thaye, nizcaya thayuM, ane tenA mArgane ArAdhdha jIvane darzanamohanIya karma upazame che ke kSaya thAya che, ane anukrame sarvajJAnanI prApti thaI jIva kRtakRtya thAya che, e vAta pragaTa satya che, paNa tethI upArjita prArabdha paNa bhogavavuM paDatuM nathI ema siddhAMta thaI zakato nathI. kevaLajJAna prApta thayuM che evA vItarAgane paNa upArjita prArabdharUpa evA cAra karma vedavAM paDe che, to tethI ochI bhUmikAmAM sthita evA jIvone prArabdha bhogavavuM paDe temAM Azcarya kAMI nathI. jema te sarvajJa evA vItarAgane ghanaghAtI cAra karma nAza pAmavAthI vedavAM paDatAM nathI, ane pharI te karma utpana thavAnAM kAraNanI te sarvajJa vItarAgane sthiti nathI, tema zAnIno nizcaya thaye ajJAnabhAvathI jIvane udAsInatA thAya che, ane te udAsInatAne lIdhe bhaviSyakALamAM te prakAranuM karma upArjavAnuM mukhya kAraNa te jIvane thatuM nathI. kvacit pUrvanusAra koI jIvane viparyayaudaya hoya, topaNa te udaya anukrame upazamI, kSaya thaI, jIva jJAnInA mArgane pharI pAme che, ane ardhapugalaparAvartanamAM avazya saMsAramukta thAya che; paNa samakitI jIvane, ke sarvajJa vItarAgane, ke koI anya yogI ke jJAnIne jJAnanI prAptine lIdhe upArjita prArabdha vedavuM paDe nahIM ke dukha hoya nahIM ema siddhAMta na hoI zake. to pachI amane tamane mAtra satsaMgano alpa lAbha hoya tyAM saMsArI sarvaduHkha nivRtta thavAM joIe ema mAnIe to pachI kevaLajJAnAdi nirarthaka thAya che, kemake upArjita prArabdha ave nAza pAme to pachI sarva mArga mithyA ja kare. jJAnInA satsaMge ajJAnInA prasaMganI ruci ALasesatyAsatya viveka thAya, anaMtAnubaMdhI krodhAdi khape, anukrame sarva rAgadveSa kSaya thAya, e banavA yogya che, ane jJAnInA nizcaye te alpakALamAM athavA sugamapaNe bane Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-548 39 e siddhAMta che; tathApi je duHkha avazya bhogavye nAza pAme evuM upArjita che te to bhogavavuM ja paDe emAM kAMI saMzaya thato nathI. A viSe vadhAre samAdhAnanI icchA hoya to samAgame thaI zake. mAruM aMtaranuM aMga evuM che ke paramArthaprasaMgathI koI mumukSu jIvane mAro prasaMga thAya to jarUra tene mArA pratye paramArthanA hetunI ja icchA rahe to ja tenuM zreya thAya; paNa dravyAdi kAraNanI kaMI paNa vAMchA rahe athavA tevA vyavasAyanuM mane tenAthI jaNAvavuM thAya, to pachI anukrame te jIva malina vAsanAne pAmI mumukSutAno nAza kare, ema mane nizcaya rahe che; ane te ja kAraNathI tamane ghaNI vAra tamArA taraphathI koI vyAvahArika prasaMga lakhAI Avyo hoya tyAre Thapako ApI jaNAvyuM paNa hatuM ke mArA pratye tame Avo vyavasAya jaNAvavAnuM jema na thAya tema jarUra karI karo, ane mArI smRti pramANe Ape te vAta grahaNa karI hatI; tathApi te pramANe thoDo vakhata banI, pAchuM vyavasAya viSe lakhavAnuM bane che; to AjanA mArA patrane vicArI jarUra te vAta tame visarjana karazo; ane nitya tevI vRtti rAkhazo, to avazya hitakArI thaze; ane mArI AMtaravRttine avazya ullAsanuM kAraNa ApyuM che, ema mane thaze. bIjA koI paNa satsaMgaprasaMgamAM ema kare to mAruM citta bahu vicAramAM paDI jAya che ke gabharAya che; kemake paramArthane nAza karanArI A bhAvanA A jIvane udayamAM AvI. tame jyAre jyAre vyavasAya viSe lakhyuM haze, tyAre tyAre mane ghaNuM karIne ema ja thayuM haze; tathApi ApanI vRtti vizeSa phera hovAne lIdhe kaMIka gabharATa cittamAM ocho thayo haze. paNa hAla tarata taratanA prasaMga parathI Ape paNa te gabharATanI lagabhaganA gabharATanuM kAraNa ApyuM che, ema cittamAM rahe che. ravajIbhAInA kuTuMbane mATe jema vyavasAya mAre karavo paDe che tema tamAre mATe mAre karavo hoya topaNa mArA cittamAM anyabhAva Ave nahIM. paNa tame duHkha sahana na karI zako tathA vyavasAya mane jaNAvo e vAta koI rIte zreyarUpa lAgatI nathI kemake ravajIbhAIne tevI paramArtha icchA nathI ane tamane che, jethI tamAre A vAta para jarUra sthira thavuM. A vAtano vizeSa nizcaya rAkhajo. kaMIka A patra adhUro che je ghaNuM karI AvatI kAle pUro thaze. Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 rAjahRdaya bhAga-11 548mo patra "sobhAgyabhAI' uparano che. "parama snehI zrI sobhAga, tamArA traNeka patro pahoMcyA che. eka patramAM be prazna lakhyA hatAM, jemAMnA ekanuM samAdhAna nIce lakhyuM che. agAuno patra emaNe mAgazara vada 1 lakhelo che, tyAra pachI aThavADiye, ATha divasa pachI mAgazara vada 9patra lakhe che. e daramyAnamAM "sobhAgabhAInA traNa patra eka aThavADiyAmAM emane pahoMcyA che. emano patra lakhavAno dekhAya che. eka aThavADiyAmAM sAme javAba nathI maLyA paNa traNa patro emaNe lakhyA che. pahoMca lakhI che. eka patramAM be prazna lakhyA hatA. temAM traNamAMthI koI eka patramAM be prazna lakhelA che. emAMnA ekanuM samAdhAna e nIce Ape che. patra adhUro rAkhyo che ane pAcho be divasa pachI vistArathI, je pa50 naMbarano AMka che, e pharIne emaNe lakhyo che. emAM jarA vistAra karyo che evuM che. viSaya bahu sAro lIdho che. mumukSu jIvane jo jJAnIpuruSano nizcayathAya ane satsaMga thAya to niyamathI enA AtmAnuM kalyANa thaI jAya ane kalyANa thayA vinA rahe nahi. e viSaya upara A 48-1 Cazuzell Paragraph 88 247 242424-1 HRHL 4BL Bill Paragraph mAM vizeSa karIne karyo che. tyAM "sonagaDha' je gurudevazrInuM vacanAmRta 182 vAMcyuM to ema lAge che ke mAtra A "kRpALudeve satparuSano mahimA karyo che evuM nathI. gurudeve eTalo ja mahimA karyo che. zrIguruno keTalo mahimA karyo che e viSaya cAlyo 18ramAM ane enA anusaMdhAnamAM 23ra Reference mATe dekhADyo. eTale e vAta sAbita karavAnI koI jarUra nathI, khAtrI ApavAnI jarUra nathI ke puruSanA viSayamAM ke zrIgurunA viSayamAM badhA jJAnIo eka ja abhiprAyamAM UbhA che, e vAta sAbita karavAnI jarUra rahetI nathI. e vAta bahu spaSTa thAya che. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-548 41 tA. 1011-1990, patrAMka - 148 pravacana na. 247 zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patra pa48, pAnuM-441. jJAnI puruSono satsaMgano zuM lAbha che? mumukSu jIvane e keTalo upakArI che e A peregrAphamAM vizeSa karIne kahyuM pahelA peregrAphathI "jJAnIpuruSano satsaMga thaye, nizcaya thaye" A ja sapuruSa che ane A sapuruSano mAre mArA AtmakalyANa mATe saMga karavA yogya che. nizcayamAM ATalI vAta samAya che. " nizcaya thaye" eTale Avo nizcaya thaye. A ja sapuruSa che ane A sapuruSano mAre saMga karavo che. e mArA AtmakalyANanuM utkRSTa kAraNa che evo jene nizcaya thayo ane e rIte te satsaMgamAM Ave che tyAre tenA mArgane ArAdhe, je sapuruSa kahe che e ja rIte pote anusare che. evuM nathI ke mAtra sAMbhaLIne saMtoSa pakaDe che. sogAnIjI eka vAta karatA hatA, ke ahIMyAM lokone sAMbhaLavAno utsAha sAro che. sAMbhaLavAnuM maLe to cUke nahi. tyAM sudhI ke game tene sAMbhaLavA besI jAya. paNa saMbhaLAvanAra joIe. kemake tyAM jotA ke savAranA pAMcathI rAtanA nava vAgyA sudhI pravRtti cAle paNa sAMbhaLIne sAMbhaLyuM eTale kRtArtha thayo, sAMbhaLavA maLyuM eTale lAbha maLI gayo, lAbha thaI gayo, ema kharekhara mumukSujIne vicAravA jevuM nathI. e ahIMthI nIkaLe che. satsaMga thaye, nizcaya thaye, ane tenA mArgane, ArAdhya." pachI ArAdhana zarU thAya che, ke je kAMI ene satsaMgamAM potAnA AtmakalyANa mATe karavA yogya lAgyuM te kArya karavAno AraMbha karI de, zarUAta karI de tyAre eNe eno mArga ArAdhyo kahevAya. nahitara sAMbhaLIne aTakavA sivAya bIjuM kAMI thAze nahi. ane sAMbhaLavAthI je dhAraNA thaI ene jJAnaprApti mAnyA vinA raheze nahi. A eka navI bhramaNA thaI. ane sauthI moTI bhramaNA thaI ke je chUTavI muzkela paDaze. bIjI bhramaNA chUTaze, lADavo khAtA khAtA sukha anubhavAyuM haze e bhramaNA chUTaze. kema ke bIjo ane trIjo lADavo Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 42 rAjahRdaya bhAga-11 Avaze eTale ene ema thAze ke nahi, have AmAM je pahelA baTakAmAM sukhano anubhava thayo hato e have trAsa thAya evuM che. e bhramaNA chUTavI eTalI agharI nathI, jeTalI samajaNanI bhramaNA thAya che. e chUTavI agharI che. mumukSu :- bIjI vidhinI khabara nathI eTale samajaNamAM ja vidhi mAnI lIdhI. = pUjya bhAIzrI :- samajaNamAM vidhi mAnI. paNa samajaNamAM vidhinI vAta Ave che enA u52 enuM lakSa nathI eno artha ema thayo. e satpuruSanI vANImAM vidhinI vAta to Ave che. ane e vidhi pote AraMbhe, e vidhino AraMbha kare, prAraMbha kare to eNe mArgane ArAdhyo che. nahitara to ene satsaMga thayo, paNa e satsaMga thayo eno artha zuM ? sAMbhaLavA maLyuM eno artha zuM ? bhojana maLI gayuM, khAdhuM nahi. bhojana maLyA chatAM zuM karavA na khAdhuM ? ke ene bhUkha nahotI e vAta nakkI che. bhUkha lAgI hoya ane pAchuM bhAvatuM bhojana maLe (to) khAdhA vinA koNa rahI zake ? e bhUkha che e ruci che, e bhUkha che e enI bhAvanA che, e enI jijJAsA che. eTale 'jJAnIpuruSano satsaMga thaye,...' teno yathArtha nizcaya thaye ane tenA mArgane ArAdhye jIvane darzanamohanIya karma upazame che ke kSaya thAya che,...' zuM lIdhuM ? pachI bIjI koI vAta lIdhI ? sIdhuM samyagdarzana thaze e vAta lIdhI. e jIvane avazya darzanamohanIya karma upazame, upazame ne upazame. prathama hoya to thAya. athavA kSaya paNa pAmI zake che ema kahe che. upazame eTaluM ja nahi, kSaya paNa pAmI ja zake che. ATalo satsaMgano mahAna lAbha che e vAta adhyAtmanA traNe kALanA siddhAMtane viSe aphara che. jJAnIpuruSa maLye, eno nizcaya thaye ane mArga ArAdhye ene darzanamoha na TaLe e bane nahi. eTale ke samyagdarzana na thAya e bane nahi. e to pote A viSayamAM bahu zailI karI che. keTalI rIte kathanapaddhatithI e vAta kahI che. ke satpuruSa maLe ane A jIva daridra rahe, to A lokamAM, A vizvamAM te jagatanuM agiyAramuM ke dasamuM Azcarya che. eTale atyAra sudhI nava Azcarya judAM judAM laukika haze. A laukikanuM eka vadhAre Azcarya che. daridra rahe eTale A paisA saMpanna thAya ema vAta nathI. dharmadAjji rahe, ene dharma prApta na thAya to samajavuM ke eNe eka navuM Azcarya jagatamAM UbhuM karyuM. bolo have e vAta keTalI badhI lAgu paDe ! jyAre koI satpuruSane seMkaDo hajAro mumukSu maLe to e keTalA Azvarya thaI gayA ! e to vicAravAnuM to potAne viSe che. mumukSuH-. pUjya bhAIzrI :- hA. ema ja. nahitara to maLyA, nahi maLyA badhuM sarakhuM ja che. ... Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-548 maLavA nahi maLavAno zuM pharaka che ? badhuM sarakhuM ja che. mumukSu :- ArAdha eTale zuM kahevA mAge che ? = = pUjya bhAIzrI :- ArAdhe eTale satsaMganI aMdara je bodha prApta thAya che e bodhane aMdaramAM utAravAno puruSArthavaMta, udyamavaMta, prayatnavaMta thAya tyAre enuM ArAdhana zarU thayuM. e puruSArthathI zarU thAya che. jIvane darzanamohanIya karma upazame che ke kSaya thAya che,...' e karmathI vAta lIdhI. astithI lyo to ene samyagdarzana ane svAnubhavanI prApti thAya che. niyamabaddha. AmAM koI bIjI vAta nathI. 43 mumukSu H- khAlI satpuruSa maLavAthI darzanamoha... pUjya bhAIzrI :- paNa ene maLyA zuM kahevuM ? maLyA eTale kAMI AtmAmAM kAMI Ave che ? maLavA eTale saMyoga thayo. kSetrathI saMyoga thayo. bhAvathI ArAdhe tyAre bhAvathI saMyoga thayo. nahita2 kSetrathI saMyoga thayo, na thayo to kahe tyAM bIjA ghaNA jIvo rahe che. 'sonagaDha'mAM aDadhuM gAma bIjuM che ane aDadhuM gAma ApaNuM che. to saMyoga thayo ke na thayo ? gaNavo ke na gaNavo ? tyAM gAmanI vastI nathI ? kAMI jaMgalamAM Azrama nathI. saMyoga kone kahevo ? e lokone eTalI to khabara che ke koI jainanA mahApuruSano ahIM Azrama che. eTalI nathI khabara ? 'gurudeva'nI to pratibhA evI hatI. aMtara-bAhya vyaktitva baMne hatuM. ane hajAro loko AkhA hindustAnamAMthI AvatA hatA. e jotA hatA ke judI judI jAtanA (mANaso Ave che). ekalA gujarAtI nathI AvatA. hindustAnanA judA judA mANaso AvatA jovAmAM Ave che. mAravADI pAghaDI paNa jotA hatA. dUra dUrathI jyAre hajAro mAIlathI mANaso Ave che, tyAre e to khabara paDe che. to emane maLyA ke na maLyA ? ke emane maLyA nathI. to pachI AvanArAne maLyA ? e pachI 'bhAvanaga2'thI AvanAra hoya ke imphAla'thI AvanAra hoya. ene nizcaya thAya to e ArAdhyA vinA rahe nahi. vAta to nizcayanI che. oLakhANanuM praka2Na cAle che ne ? vAta to oLakhavAnI che. oLakhAya to nizcaya thayo, nizcaya thayo ene oLakhANa thaI ema kahe che. to to ArAdhyA vagara rahe nahi. kema ke paramakalyANanuM kAraNa dekhe, koNa choDe ? ane oLakhavA sudhI pahoMce e kevI rIte choDe ? mULamAM to nizcaya thato nathI. mANaso ghaNA Ave che, paNa oghe othe ekanI pAchaLa bIjo Ave evI rIte Ave che. bhAI ! A jAya che ApaNe paNa jaIe. ghaNA jAya che mATe ApaNe Ie. ghaNA sAMbhaLe che mATe ApaNe sAMbhaLIe. game tyAM Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-11 mANasa kema sAMbhaLavA bese che ? ke bIjA sAMbhaLe che mATe ApaNe paNa sAMbhaLo. evI rIte karI bese che. mumukSu-be divasa pahelA to AkhuM sonagaDha gAma baMdha hatuM. pUjya bhAIzrI - sAtamane divase gurudevanI svargavAsanI tithi hatI. lokoe baMdha pALyo hato. bajAro baMdha rAkhe. ene eTaluM mAna ApyuM to ene puruSa maLyA ke namaLyA? vaMdana karyA mATe puruSa maLyA kenamaLyA? emanI upakArastuti gAI mATe sapuruSa maLyAkenamaLyA?ke nahi. oLakhANa thaye, nizcaya thayuM ane mArga ArAdhdha satparuSa maLyA che, nahitara maLyA nathI. ane e maLyA che to jIvanadarzanamohanIya karmano abhAva thayA vinA rahe nahi. pachI upazamathI abhAva thAya ke kSayathI abhAva thAya, baMne abhAva ja che. udayAbhAvane abhAva kahe che. eTaluM ja nahi, darzanamohanIya karmano abhAva thAya eTaluM ja nahi. "anukrame sarvajJAnanI prApti thaI jIva kRtakRtya thAya che, e vAta pragaTa satya che" khulluM ughADuM satya che, ke e jIvane anukrame sarvajJadazA pragaTa thAya, kevaLajJAnAdi pragaTa thAya,nirvANanI prApti thAya, janma-maraNano abhAva thAya, e vAta pragaTa satya che. e vAta divA jevI cokhkhI che, ema kahe che. pragaTa satya che eTale e vAtamAM kAMI samajAvavuM paDe e vAta amane lAgatI nathI. mumukSu -pragaTa satya che.. pUjya bhAIzrI - eTale enA upara to Akho AdhAra mumukSatAno dora ja enA upara che, ke jIve kyAM sudhI mumukSatA keLavavAnI che?jyAM sudhI sapuruSanI oLakhANa thAya tyAM sudhI. bhale puruSa cAlyA gayA hoya, emanA vacano to che ne ? zrImadjInA vacano che, "gurudevanA vacano che. enAthI oLakhANa thAya che? A savAla che, cAlo. bhUtakALanA sapuruSa hoya topaNa oLakhANa to thaI zake che. A sapuruSa ja che, A vANI sapuruSanI ja che. mumukSu - emAM to vizeSa pAtratA hoya to oLakhI zake. vidyamAnane na oLakhI zake to bhUtakALanA oLakhavA mATe to... pUjya bhAIzrI - e vAta to vadhAre agharI che, e vadhAre kaThina che, emAM kAMI savAla nathI. pratyakSamAM to jAgRta caitanyanI je ceSThA che ene oLakhavAnI tyAM vadhAre taka che. ene pratyakSanI aMdara oLakhavAnA vadhAre sAdhana che. eTalA parokSanI aMdara sAdhana nathI. Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 45 patrAMka-548 mumukSu:- A ArAdhana to bhakti thaI gaI. pUjya bhAIzrI - bhakti paNa che, emanI paNa bhakti che ane AtmA taraphanA puruSArthano paNa enI aMdara prAraMbha che, zarUAta che. enI aMdara beya vAta che. beya paDakhAM sAthe ja hoya che. potAno puruSArtha ane bhakti baMne sAthe ja utpanna thAya che. mumukSu - A spaSTa AvI gayuM ke sapuruSanA ArAdhanathI darzanamoha kSaya thAya che ane upazame che. A spaSTa AvI gayuM. pUjya bhAIzrI - spaSTa che. abAdhita siddhAMta che, traNe kALe abAdhita siddhAMta che. eTale to ATalo sapuruSano mahimA karyo che. mahimAnuM kAraNa to A che. mumukSu - A baMdhanuM kAraNa nathI? pUjya bhAIzrI - bilakula nahi. baMdhanuM kAraNa che ja nahi. baMdhanuM kAraNa banAve to eNe emane saMsAranA nimittonI kakSAmAM mUkI dIdhA. e to "sogAnIjIe kahyuM ke jIvane aneka prakAranA puNyanA udaya Ave che tyAre baMdhAya che. puNyanA udayamAM zuM thAya che? baMdhAya che. ane bahubhAga to pApathI ja baMdhAya che. ema deva-guru-zAstrano tane saMyoga thayo e eka puNyodaya che. to kahe che, tyAM baMdhAIza nahi tuM have. nahitara paMcendriyanA viSayo puNyanA yoge maLyA ane baMdhANo, e ja tane deva-guru-zAstra puNyanA yoge maLyA ane baMdhAyo, emAM te zuM phera rAkhyo? baMdhananI dRSTie to kAMI phera nathI rAkhyo. zubhAzubhanI vAta gauNa che. vItarAgI deva-guru-zAstra je mukta thavAnA nimitta che, ane teM baMdhananA nimitta banAvyA. UlaTuM kAma karyuM che, ema kahe che. sogAnIjIe e vAta spaSTa karI che. UlaTuM kAma karyuM che ane emanI AjJA viruddha cAlyo che. deva-guru ane zAstrajJAnI viruddha cAlyo che, ame tane mukta thavAnuM kahIe chIe ane tuM amane baMdhananuM nimitta banAve cho? eno artha zuM?ke tuM amArI vAta sAMbhaLato nathI. meM tane je mukta thavAnI vAta kahI che e vAta tuM sAMbhaLavA mAgato nathI. ema spaSTa thAya che. mumukSu :- ATalo badho upadeza sAMbhaLyo, ATalo badho mahimA karyo, e viruddhatA cAlI gaI? pUjya bhAIzrI:- mahimA karyo paNa oghe ke oLakhIne ? ATalo ja savAla che. mahimA karyo, ThIka vAta che, amane eno bahu vAMdho nathI. teM mahimA karyo eno amane vAMdho nathI, bhale karyo. paNa have jyAre mahimA karavo ja che ane karyo ja che to oLakhIne karane. basa, ATalo sudhAro apekSita che. AthI vadhAre kAMI vAta nathI. pachI Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 rAjahRdaya bhAga-11 AgaLanI vAta badhI ApoApa ja che, pachI kAMI kahevuM paDaze nahi, samajAvuM paDaze nahi. mumukSu-je kAMI karyuM oLakhANa vagara badhuM karyuM? pUjya bhAIzrI - hA. olve othe samavasaraNamAM gayo, bhakti, pUjA, AratI ane mahimAM badhuM karyuM. jaya jayakAra bolAvyA, ke vItarAgadeva sarvajJa paramAtmA jinendrano jaya jayakAra hajo. traNe kALe jayavaMta va... jayavaMta vartA...! ApaNe Ave chene? "jinanA samavasaraNa sau jayavaMta varto." e badhuM samavasaraNamAM jaIne gAyuM che. paNa badhuM oghe ogheoLakhyA vagara. vItarAgatA zuM? sarvazatA zuM ? sarvazadeva zuM ? enA guru zuM? ArAdhaka sAdhu bhagavaMto zuM? enuM svarUpa zuM? ane enI zAstraAjJA zuM? e oLakhyA vinA, samajyA vinA bhakti karI e badhI niSphaLa gaI, baMdhanuM kAraNa thayuM. e baMdhanuM kAraNa thayuM. mumukSu-jarUratavinA karI hoya? pUjya bhAIzrI:-nA, lokasaMjJAe karI hoya, lokasaMjJAe karI hoya. mumukSu -lokasaMjJA to jarUrata vagara thAyane? pUjya bhAIzrI:- nahi. AbarUnI jarUrata lAgI hoya. loko mane A kSetranI aMdara mArI vadhAre kAMIka kimata ke ke paNa ahIMyAM kAMIka samaju chuM, ahIMyAM kAMIka AgaLa paDato chuM, ahIMyAM kAMIka bhAga lauM chuM, ahIMyAM mukhya chuM, huM vadhAre bhakti karuM chuM, sauthI vadhAre arpaNatA karuM chuM. evo loko mane jove. e badhA viparIta kAryo che, badhA viparIta kAryo che. AtmakalyANane arthe e viparIta kAryo che. mumukSu-baMdha thavAmAM nimitta banAvyA. pUjya bhAIzrI :- e baMdhanuM nimitta thayuM. pote ne pote bhagavAnane (-baMdhamAM nimitta) banAvyA che. sAruM che ke bhagavAna vItarAga che, nahitara keTalo aphasosa thayo hota ?ke ahIMyAM AvIne A tuM zuM kare che bhAI? zuM kahe che? evI rIte darzanamohanIya karmano kSaya thAya ane kevaLajJAnanI prApti thAya topaNa kevaLajJAna prApta thavA sudhImAM 'upArjita prArabdha paNa bhogavavuM paDatuM nathI ema siddhAMta thaI zakato nathI.' evA jJAnI thanAra jIvane kevaLajJAnanI prApti eTale nirvANa thAya tyAM sudhI prArabdha udaya pUrvakarmanuM nibaMdhana ene bhogavavuM paDe che. na bhogavavuM paDe evo siddhAMta nathI. ema siddhAMta thaI zakato nathI. eTale evuM vastunuM svarUpa nathI, ke jJAnI thAya eTale ene prArabdhana bhogavavuM paDe. jJAnIne paNa, jene loko pratikULatA kahe Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-548 47 che evA paNa saMyogo UbhA thAya. jene loko anukULatA kahe che evA saMyogo paNa thaI zake che, hoI zake che. enI sAthe jJAnIne kharekhara saMbaMdha nathI. e to saMyogadRSTie enA saMyogo kahevAya che. jJAnI to bhinna paDIne samyak prakAre vede che. eTale jJAnIne kharekhara e mArA saMyogo che ema aMtarathI e vAta rahI nathI. jagatanI dRSTie e vAta samajAvavAmAM Ave che. "kevaLajJAna prApta thayuM che evA vItarAgane paNa...' eTale jinendra pa2mAtmAne hajI udaya che. cAra aghAtino udaya che. kevaLajJAna prApta thayuM che evA vItarAgane paNa upArjita prArabdharUpa evAM cAra karma vedavAM paDe che;..' AyuSya, nAma, gotra ane vedanIya. A cAra aghAti karmano udaya emane paNa hoya che. ane vedavAM paDe che eTale sukhe-duHkhe bhogave che ema nathI paNa siddhAlayamAM jatAM pahelAM e saMyogomAMthI pasAra thAya che. jema ke bhagavAnanuM samavasaraNa eka jagyAethI bIjI jagyAe jAya che, to e prakArano emano udaya che. javAno vikalpa nathI, potAne javAno vikalpa nathI. badhA jIvo dharma pAme evI bhAvanAthI tIrthaMkaragotra bAMdhyuM che. tIrthaMkara prakRtino paNa udaya Avyo che. vANI chUTe che. emanI icchA nathI. upadeza devAnI emanI icchA nathI chatAM vANI chUTe che. potAne koI vaibhavano vikalpa nathI paNa samavasaraNa evuM vaibhavazALI racAya che ke racanArane Azcarya thAya che ! potAne zarIrano vikalpa nathI paNa divya tejomaya za2I2 thaI jAya che. ekadama parama audArika paramANu thaI jAya che. audArikamAMthI parama audArika paramANu thaI jAya che. jenI pAse hajAro sUrya-caMdra jhAMkhA paDe evuM tejasvI zarIra thaI jAya che. emane zarIra sAruM thAya to ThIka evo vikalpa nathI. e udayamAMthI emane pasAra thavAnuM bane. aSTa prAtihArya ne cotrIsa atizaya, je sarvajJa tIrthaMkaradevane hoya che e badhA saMyogamAM pragaTa thAya che. e emane cA2 karma vedavA paDe che ema kahevAmAM Ave che. AyuSya paNa bhogavavuM paDe che. teramA guNasthAne birAje che. hajI eka guNasthAna bAkI che ane pachI siddhAlayamAM jaze. paNa AyuSya abajo varSanuM hoya to abajo varSa bhogavavA paDe. che ja ne sImaMdhara bhagavAna. keTaluM badhuM moTuM AyuSya che ! abaja pachInA ja badhA AMkaDA che. mumukSu :- bhogavavA paDe eTale saMsAramAM rahevuM paDe che. = pUjya bhAIzrI :- A manuSyalokamAM rahevuM paDe. paNa e to ahIMyAM rahe ke tyAM rahe. samyagdarzana (thayuM) tyArathI e dRSTi chUTI che. e to 'sogAnIjIe kahyuM, ke teravAM Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 rAjahRdaya bhAga-11 guNasthAna pragaTa hogA, phira caudavAM guNasthAna bhI hamako pragaTa hogA. potAnI vAta karI che. phira siddhAlayameM jAnA hogA. lekina vaha kArya to paryAya kA paryAyameM hogA. meM to abhI siddhAlayameMhuM. eTale dRSTi to tyArathI ja pharI gaI che, ke huM to atyArathI ja siddhAlayamAM chuM. cauda guNasthAna sudhI hoya ke eka guNasthAna bAkI rahyuM hoya to bAkInA dasa bAkI rahyA hoya. mane zuM pharaka paDe che? A kSetra hoya ke siddhAlayanuM kSetra hoya, mAre kSetranuM zuM kAma che. kSetrathI zuM kAma che. AtmA AtmAmAM che, e anubhavagocara pratyakSa che. mAre koI bahAranA kSetrathI kAma nathI. A to mANasane pathArI phare to UMgha nathI AvatI. eka jagyAethI bIjI jagyAe bahAragAma jAyane? tyAM to kAMI potAnuM ghara hoya nahi tyAM to je jagyAe sUvAno rUma hoya tyAM sUvAnI pathArI thAya. ene uMgha na Ave. mane phAvatuM nathI, ema kahe. ghara jevuM mane phAvatuM nathI. pahelA to ema kahe ke bane tyAM sudhI huM to bahAragAma jAva ja nahi. kema ke mane kyAMya phAve nahi. mAruM ghara hoya tyAM mane phAve. paNa tAruM hatuM ke di? ane kayAM sudhI tAre tArA gharane bAtha bharIne rahevuM che ? pachI chUTavA TANe AkaruM paDaze. kAraNa ke ghara to sAthe AvavAnuM nathI. zarIra paNa nathI AvavAnuM. ghara to kyAMthI sAthe Ave? pachI e vakhate AkaruM lAgaze. eTale e badhI bAhyadRSTinI pakkaDa kyAM kyAM kevI kevI rIte jabaradasta karIne beTho che, e badhI pakkaDa choDya chUTako che. udayabhAvanI tamAma pakkaDachoce chUTako che. e badhI keLavaNI levAnI che. A svAdhyAyano artha e badhI keLavaNI levAno artha che. game te dravya-kSetra-kALabhAva hoya nahi, huM jJAna chuM ane e badhuM joya che. kAMI vAtamAM nathI. jJAtAdaNane bIjo savAla zuM hoya? ke bIjo kAMI prazna ja mane hoI zake nahi. nizcaya to karavo joIe. hajIvikalpamAM daDhatA na hoya to nirvikalpatA AvavAnI kaye divase ? prazna ja nathI. eTale tIrthaMkaradevane paNa cAra karma vedavAM paDe che, to tethI ochI bhUmikAmAM, sthita... eTale jene AThe karma hajI bAkI che. cAra karma nahi jene AThe karma hajI bhogavavAnA bAkI che evA jIvone prArabdha bhogavavuM paDe temAM Azcarya kAMI nathI.' ene to bAMdhalA karmaudayamAM AvavAnA ja che. e prakAre saMyoga-viyoga thavAnA ja che. emAM koInuM cAle evuM nathI. Indra, narendra,jinendrakoI pheraphAra karI zake evuM nathI. eTalA mATe jyotiSano niSedha karyo che. joSa jovaDAve che ane olA patharA pahere che. patharA ja kahevAya ne ? lAla, pILA, lIlA ne evA badhA vIMTImAM, gaLAmAM pahere. game tyAM bAMdhe, mAdaLIyA bAMdha, dorA-dhAgA bAMdha e badhAno eTale niSedha karyo Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-pa48 49 che. e prArabdha karma bhogavavuM paDe e siddhAMtanI viruddha tuM jA cho. A to tane grahita mithyAtva thayuM. pahelA huM mArI pratikULatAo jANI lauM ane e pratikULatA TALavA mATe kAMIka eno upAya paNa huM karI lauM. eno artha ke tAre tAruM bAMdheluM karma bhogavavuM nathI. bhAI! tuM to pheraphAra na karI zake paNa uparathI jinendra Ave to paNa pheraphAra karI zake evuM nathI. mumukSu - keTalAka jANe paNa eno upAya nathI karatA paNa ene aMdaramAM to A ja hoya. keTalAka bhaviSya jANe che, upAya mATe kAMI nathI karatAM. pUjya bhAIzrI - upAya karavAno aMdara abhiprAya rahI gayo che ane thaI zake evI zakyatA hoya to karyA vinA rahe paNa nahi. pachI AbarUne bIke na kare athavA khAnagImAM kare athavA pariNAma kare e badhuM eka ja che. e gayo zuM karavA tyAM? jo ene upAya nahoto karavo to tyAM gayo zuM karavA? ene e vAtanI jarUra zuM UbhI thaI? e ja batAve che ke ene kAMIka emAM karavuM che. e ema batAve che ke ene kAMIka karavuM che. pheraphAra thAya to sAruM enI e vAta UbhI che. e pheraphAra karavAnI buddhie ja gayo che. pratikULatA nahi sahana karavAnI, nahi vedavAnI buddhi che. enI aMdara bAMdhelA karma nahi bhogavavAnI buddhi che. eTale ke siddhAMta bahAra javAnI enI buddhi che. sIdhI vAta che. ethI to gRhItamAM nAkhe che. ene agRhItamAM paNa nathI rahevA detA. tIvra darzanamoha thAya tyAre ja e prakAra utpanna thAya, e vagara thAya nahi. mumukSu -bhagavAnanA kAyadA bahu kaDaka che. pUjya bhAIzrI :- bhagavAnanA kAyadA to vastunuM svarUpa ja che, bhAI ! bhagavAnanA kAyadA emaNe thoDA banAvyA che ? A to vastunuM svarUpa che. vastunA svarUpanuM ullaMghana karavA koI mAge to vastune toDavAnI vAta che, vastuno nAza karavAnI vAta che. vastu koI divasa nAza nahi pAme. abhiprAyamAM ane zraddhAmAM tAro dAvo nAza thaze. bIjuM kAMI nahi thAya. tArA astitvano asvIkAra thaze emAM, bIjuM kAMI thAze nahi. mumukSu -enA kAyadA to saraLa ane sIdhA che. pUjya bhAIzrI:-hA. bahu saraLa. (jevuM vastunuM svarUpa cheevuM emaNe jAhera karyuM che. eTale kAyadA to saraLa-sIdhA che. paNa jIvane potAnI kalpanAe cAlavuM che. vastunA svarUpa anusAra nathI cAlavuM paNa potAnI kalpanAe ene cAlavuM che. koI bALaka kajIyo kare, ke mArI sukhaDInuM baTakuM A moTo bhAI ke nAno bhAI Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 rAjahRdaya bhAga-11 khAI gayo. e to cAle ja nahi. e to mAre ja khAvAnuM hatuM. have e mane pAchuM ApI dyo. to kahe, tane bIjI sukhaDI karI dauM. (bALako kahe, nahimAre to e ja joIe. have e kevI rIte thAya? kaho. mAthuM pachADe to maLI jAya kharuM? mAre e baTakuM joIe. paNa kahe, enA badale tene bIjA be ApIe. to kahe nA, mAre e ja joIe. mAruM zuM karavA khAI gayo? bALakabuddhie azakyane zakaya karavA mAge che, ke mAruM e baTakuM pAchuM lAva. zuM karavA khAI gayo ? e khoTI rIte mAthuM pachADavAnI vAta che. kAMI karI zakato nathI ane karavuM che. je azakya che ene zakya karavuM che. retImAMthI tela kADhavuM che. sukha nathI emAMthI sukha levuM che. jemAM sukha nathI emAMthI sukha levuM che). mumukSu -bhagavAna thaIne AvA UMdhA vikalpa kare e Azcarya che. pUjya bhAIzrI :- kharI vAta che. zrIguru to ema ja kahe che, bhAI ! huM to tane bhagavAna kahIne bolAvuM chuM to kAMIka to samaja have. bIjuM kAMI nahi to mUrkhAmI to choDa. bhagavAna thavAnI zarUAta pachI karaje paNa pahelA mUkhamI to choDa hajI. ema kahe che. UMdhAI to mUkI de. pachI savaLuM cAlavuM zarU thaze. UMdho emane ema rahe ane savaLA cAlavAnuM zarU thAya, e kyAMthI banavAnuM hatuM? mumukSu-roga maTADavA mATe rogI DokTara pAse jAya, bIjA prakAranA roga... pUjya bhAIzrI - ghaNo phera roga maTADavA mATe... ThIka, prazna lIdho che. ke roga maTADavA mATe to DokTara pAse jAya che. zarIranI roga, vedanA Adi e paNa eka pratikaLatA ja che ne ? to evI rIte bIjI koI pratikuLatA hoya ene maTADavA mATe jyotiSa pAse jAya. to be sarakhA gaNavA kena gaNavA? prazna to ema che ne ? ThIka nA be sarakhA nathI. AmAM darzanamoha che jyotiSa pAse jAya che emAM) ane olAmAM cAritramoha che. mukhyapaNe. pachI to mithyASTine to dehate huM che eTale darzanamoha che. paNa je gRhIta thAya evuM nathI. athavA to koI mithyAdaSTi DokTara pAse jAya che to agRhIta rahe che. agRhItamAMthI gRhIta nathI thAtuM. oluM to agrahitamAMthI gRhIta thAya che - tIvra mithyAtva thAya che. eTalo phera che. mumukSu - je roga che e to pUrva karmanA udayane bhogavavuM paDe. Ane bhogavavuM nathI jaldI maTe che eTalA mATe DokTara pAse jAya che, emAM abhiprAyamAM zuM phera che? pUjya bhAIzrI:- abhiprAyamAM e phera che ke dehate huM e to anAdithI agRhIta che. ekendriyamAM hato tyAre paNa ema hatuM ane paMcendriyamAM dehate ane rAga te huM e to agRhIta mithyAtvano viSaya che. ane olo buddhipUrvaka eka navuM anukULatAnuM Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 51 patrAMka-548 sAdhana vicAre che. e darzanamohanI tIvratA vagara na thAya. ema che. e gRhIta ane agRhItamAM phera paDe che. ane jJAnI hoya to ene mithyAtva jana thAya. e DokTara pAse jAya ane davA le to ene mAtra cAritramohano ja baMdha thAya. ene darzanamohano baMdha paNa na thAya. jyAre jJAnI che e jyotiSa pAse na jAya. jJAnI hoya te joSa jovaDAvavA na jAya. bIjuM, AmAM jyotiSamAM vartamAna uparAMta bhaviSyano viSaya vadhAre che. ahIMyAM to vartamAna roga udaya thayo che. eTale koI to vartamAna pratikULatA mATe paNa jyotiSa pAse jAya che paNa enI aMdara bhaviSyanI vAta laMbAI che. ane e pariNAmamAM pAcho ghaNo phera che. eTale enI aMdara darzanamohanI tIvratA kevI rIte thAya che, e anubhava karavA jevo viSaya che. tarka karatAM anubhava karavA jevo viSaya che ke evo vicAra kyAre Ave che? keTalo laMbAI che tyAre Ave che? vyAmohakeTalo tIvra thAya tyAre Ave che? kAraNa ke vartamAna pratikULatA che ejyotiSano viSaya nathI, e koI jyotiSano viSaya nathI. pachI to olA gappA mArI de. bAkI to vartamAnamAM rItasara karmano udaya che. olo je AvyA nathI eno vicAra karavA jAya che. eno moha keTalo tIvra che ? eno darzanamoha keTalo tIvra che e batAve che. pachI emAMthI je vepArI che, je jyotiSa jove che e jonAra to vepArI che. atyAre, hoM! eka jamAnAmAM jenI pAse sAcuM jyotiSa hatuM e vidyAno vepAra nahotA karatA. e to evI rIte koI vakhata ene khyAla Ave to bhaviSya bhAkhI de eTaluM, ethI vadhAre kAMI nahi. ANe to joyuM ke lobhiyA mANaso AvyA che, dhUto dhUtAya eTalA. eTale pachI emAM kuMDaLInI aMdara prahanI to vAta Ave che. eTale pachI kahe ke bhAI A graha che e tane naDe che. paNa have e to keTalA mAIla dUra che. maMgaLano graha abajo mAIla dUra che e tane ahIMyAM kyAM naDavA Avyo? ane zani naDe che. zani kayAMno kayAMya che. tane kyAMthI naDato hato ?paisA paDAvavA mATe pachI ene dorA, dhAgA, patharA badhuM paherAve paisA laI le che, bIjuM kAMI nathI. mumukSu -A zarIra te huM ema mAne e agRhItamAM vAta jAya. pUjya bhAIzrI:-agRhItamAM jAya. mumukSa ane paisAthI sukha che enI kalpanA kare che eTale e gRhitamAM jAya. pUjya bhAIzrI:- parathI sukha che e agRhItamAM che. emAM zarIra AvI gayuM, paisA AvI gayA. badhI tamAma cIjo AvI jAya che. koI bAkI nathI. parathI sukha che. pachI e paranI aMdara badhA bheda che. zarIra che, paisA che, sagA-saMbaMdhI che, mitro che e Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 52 rAjahRdaya bhAga-11 anukULatAnA badhA prakAra AvI jAya che. e badhuM agRhItamAM jAya che. paNa puNya karuM ane puNyanA phaLathI mane sukha thAya eTalA mATe mAre puNya karavuM joIe, sukhI thavA mATe puNya upArjana karavuM joIe, e gRhItamAM jAya che. ane eTalA mATe mAre puNyanuM ArAdhana karavuM paDe. e puNyane pharaja mAnavI, kartavya mAnavuM, dharma mAnavo e badhuM gRhItamAM jAya pAchuM. ekanI eka vAtamAM kayAMthI maryAdA badalAya jAya che (e samajavuM joIe). eTale darzanamoha tyAM che e vadhAre tIvra thaI jAya che ane potAnA AtmasvabhAvathI vadhAre dUra jAya che. mumukSu H- maMdiranuM, svAdhyAya holanuM khAtamuhUrta jovaDAvIe chIe. paMcakalyANaka pratiSThAnuM muhUrta jovaDAvIe chIe. pUjya bhAIzrI :- hA. muhUrta jovaDAvIe chIe to emAM kAMI vAMdho nathI. emAM zuM doSa Ave ? emAM koI doSa nathI Avato. kALanA je svAdhyAyakALa che ema kALanI aMdara to prakAra che. ema e eka vizeSa zubhabhAvanuM kAraNa che. bIjuM kAMI kAraNa nathI. athavA enI aMdara eka bhAvanA che ke zubhamuhUrtanI aMdara A zubhakAryano prAraMbha thAya che emAM e bhAvanA che, ke A jinamaMdira che e lAMbo samaya sudhI, vadhAremAM vadhAre lAMbo samaya sudhI e cAlu rahe, e TakI rahe, eno vinAza na thAya. jagatanI aMdara badhI cIja to vinAzika che paNa chatAM bhAvanA evI hoya che, ke sadA yavaMta varte. devaguru-zAstra sadAya jyavaMta varte. to enA kAryanA prAraMbhamAM zubhabhAva vadhAre tIvra thAya tyAre ene muhUrta paNa zubha jovAno vikalpa Ave che. eno koI darzanamoha sAthe saMbaMdha nathI. e to enI mahimAno viSaya thAya che. deva-guru-zAstra to teno mahimAno viSaya thAya che. mumukSu H- emAM potAnA svArthanI to koI vAta nathI. = pUjya bhAIzrI :- emAM potAnA bhautika sukhanI kacAM vAta che ? emAM to devaguru-zAstra pratyenI arpaNatAno bhAva che. e to vItarAgatA pratyenuM bahumAna che. mumukSu :- bheda chAMTavo bahu muzkela paDe. pUjya bhAIzrI :- enA mATe to satsaMga ane svAdhyAya che. jeTalA prazna UThe e vicArI levA, potAne dakhala thatI hoya emAM. na dakhala thatI hoya to eno kAMI vicAra ka2vAnI jarU2 nathI. potAne aMdara samAdhAna na thatuM hoya to carcA levA jevI vAta che. mumukSu :- A je pariNAma che trikALa yavaMta varto emAMthI ugyuM che. pUjya bhAIzrI :- emAMthI ugyuM che. Avo sanmArga jayavaMta varto. deva-guru Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-548 53 zAstra jyavaMta varto eno artha ke Avo vItarAgamArga che e traNe kALe jayavaMta varto. enI aMdara ema vAta che. vicArane laMbAve to badhuM samajAya evI vAta che. ahIMyAM zuM kahe che ? to tethI ochI bhUmikAmAM sthita evA jIvone prArabdha bhogavavuM paDe temAM Azcarya kAMI nathI.. jema te sarvajJa evA vItarAgane ghanaghAtI cAra karma nAza pAmavAthI vedavAM paDatAM nathI, ane pharI te karma utpanna thavAnAM kAraNanI te sarvajJa vItarAgane sthiti nathI, tema jJAnIno nizcaya thaye ajJAnabhAvathI jIvane udAsInatA thAya che; ane te udAsInatAne lIdhe bhaviSyakALamAM te prakAranuM karma upArjavAnuM...' te prakAranuM karma upArjavAnuM mukhya kAraNa te jIvane thatuM nathI. kvacit pUrvAnusAra koI jIvane viparyayaudaya hoya, topaNa te udaya anukrame upazamI, kSaya thaI, jIva zAnInA mArgane pharI pAme che; ane ardhapudgalaparAvartanamAM avazya saMsAramukta thAya che.' zuM kahe che ? pharIthI joIe. pote dRSTAMta cAlu rAkhe che ke jema.. jema kahIne dRSTAMta kahevo che. jema te sarvaza evA vItarAgane...' jinendradevane ghanaghAtI cAra karma nAza pAmavAthI...' jJAnAvaraNI, darzanAvaraNI, mohanIya ane aMtarAya. cAra karma nAza pAmyA che. e cAra karma nAza pAmyA pachI temano udaya ene bhogavavAno prazna raheto nathI. udaya AvavAno nathI ane bhogavavAno paNa prazna raheto nathI. vaLI ane pharI te karma utpanna thavAnAM kAraNanI...' eTale emanAmAM koI evA pariNAma thatA nathI. kAraNa eTale jinendradevanA potAnA pariNAma. ke jenA nimitte te cAra karma pharIne utpanna thAya. evI koI paristhiti tyAM rahI nathI. eTalA mATe dehasahita muktine jIvanamukti kahevAmAM AvI che. kemake hajI A AyuSyanuM jIvana cAle che ane muktadazA thaI gaI. mATe ene sadehe mukti athavA jIvanamukta dazA kahevAmAM Ave che. evI sthiti nathI ke pharIne e cAra ghAtimAMthI koI karmane bAMdhe. evA pariNAma emane thatA nathI. tema jJAnIno nizcaya thaye ajJAnabhAvathI jIvane udAsInatA thAya che;...' have e anusAra e siddhAMta le che ke jJAnIpuruSano nizcaya thAya. have mULa vAta zarU karI hatI je Paragraph thI tyAM pAchA AvyA. ke jo mumukSujIvane jJAnIno nizcaya thAya ane ajJAnabhAvathI jIvane udAsInatA utpanna thAya eTale ajJAnabhAvathI pAcho vaLI jAya. eno ajJAnabhAva chUTI jAya ane e paNa jJAnadazAne pAmI jAya. ane te udAsInatAne lIdhe bhaviSyakALamAM te prakAranuM karma upArjavAnuM mukhya kAraNa te jIvane Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54. rAjahRdaya bhAga-11 thatuM nathI. eTale ajJAnajAnita koI karma pachI e upArja nahi. eTale ene darzanamohanIya na baMdhAya. jo jIva udAsIna thAya to e darzanamohane pharIne na bAMdha. kemake e pachI jJAnI thaI gayo. eTale e ajJAnabhAve koI karma bAMdhe evuM na bane. evuM nathI banatuM. zuM kahe che? te udAsInatAne lIdhe bhaviSyakALamAM te prakAranuM... eTale darzanamoha ane ajJAnathI je karma baMdhAya e karma upArjavAnuM mukhya kAraNa te jIvane thatuM nathI. kvacit pUrvanusAra..." have zuM kahe che ke kSayopazama samyagdarzana thayuM hoya. upazamamAM to kALa ja jaghanya aMtarmuhUrtano che. kSAyikane A siddhAMta lAgu paDato nathI, je ahIMyAM vAta karaze te. kSAyika samyagdaSTine lAgu nathI paDato. paNa A kALamAM kSAyika samyagdaSTi nathI eTale kSayopazama samyagdaSTi hoya. eTale kvacit ema lIdhuM. eTale sarvathA nahi. kvacit eTale sarvathA nahipUrva anusAra, koI enuM honahAra evuM hoya. koI jIvane viparyaya udaya hoya. eTale je upazamelI mithyAtvanI prakRti che e udayamAM Ave. kyAre udayamAM Ave? ke A jIvano puruSArtha chUTe ane viparIta pariNAma thAya tyAre nahitara na Ave. 'gurudevazrIne rAtri carcAmAM ekavAra A prazna pUchAyelo che. prAsaMgika che eTale yAda AvyuM, ke koI samyagdaSTijIva che ane zA mATe mithyAtvamAM AvavAnuM thayuM ? evuM zuM kAraNa thayuM? enA bhAvamAM. ahIM to karmathI vAta lIdhI che. moTA bhAge e vAta karmathI levAmAM Ave. kemake mithyAtvaprakRtino udaya thAya ane e mithyAtvabhAva na thAya evuM nathI banatuM. jyAre samyaktvabhAva chUTe, pariNAmamAM viparItatA Ave, tyAre A mithyAtvakarma je upazameluM aMdara hoya e udayamAM AvI jAya che. eTale dravya ane bhAve bane mithyAtvanI paristhiti UbhI thAya che. ane e jIva pAcho pharIne mithyASTi, jene sAdi mithyASTi thayo ema kahevAmAM Ave che. prazna bhAvano hato. karmano nahoto. kema ke karma to ApoApa Ave che ane ApoApa upazame che. emAM kAMI jIvanI pahoMca nathI. kAMI karavAnuM kartavya paNa nathI. eno kartAhartA thaI zakato paNa nathI. to jIvane zuM thayuM ke jene laIne ene mithyAtva AvyuM? A To the point ATalo prazna hato. gurudeve" eTaluM ja kahyuM ke e jIvane tyAM zubhanI ruci thaI jAya che. zuM kIdhuM? zubhanI ruci thaI jAya che. zuddhAtmAnI ruci chUTIne zubhabhAvanI ruci thaI. azubhanI na kIdhuM. kemake e to azubhamAM hajI Avato nathI. jyAre samyaka palaTIne mithyAtvamAM Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 55 patrAMka-548 Ave tyAre bahAranA khokhA badhA emane ema ja UbhA hoya.svAdhyAya, pUjA, bhakti, zAstravAMcana, zAstranI samajaNa e badhuM kAMI khovAI na gayuM hoya. badhuM emane ema ja hoya. dekhAvamAM kAMI phera na paDe. aMdara AtmAe palaTo mArI dIdho. zubhanI ruci thaI jAya che. basa, ATalo TUMko javAbadIdho. zubhanI ruci e mithyAtvanI sAdhaka che. A vAta upara gurudeve vyAkhyAnonI aMdara hajAro paDakhethI vAta karI che enuM kAraNa A che ke kyAMya paNa jIvane zubhanI ruci thavI joIe nahi. zubhakArya thAya eno vAMdho nathI, zubha pariNAma thAya eno vAMdho nathI. zubhanI ruci thAya to mithyAtva daDha thAze, bIjuM kAMI thAze nahi. cAritramoha maMda thaze paNa mithyAtva daDha thaI jaze. A vAta upara dhyAna kheMcyuM che. 'gurudevano koI parama upakAra hoya to A viSaya upara che. mumukSu - karma badhA bhogavavA paDe tevA vikalpa zreNikarAjAe evo kayo puruSArtha karyo ke ene khapI gayA? "zreNikarAjAne sAtamI narakamAMthI pahelI naraka thaI gaI, evo kevo emaNe puruSArtha karyo ke emanA badhA karmakhapI gayA?, pUjya bhAIzrI - e to svarUpa saMbaMdhIno puruSArtha hato. kSAyika samyagdarzana pAmyA hatA ane tyAra pachI emano je Atmika puruSArtha hato, abaMdhabhAvano je puruSArtha hato. emAM badhA pheraphAro thavA mAMDe. karmabicAre kauna? karmanuM to zuM gajuM che? badhA pheraphAra thaI jAya. evo zaktivaMta AtmA che. je pote aMdaramAM mArganuM ArAdhana karatA hatA e mArganuM ArAdhana che e badhA karmamAM pheraphAra karAvI nAkhe, pheravI nAkhe, nirjarA karI nAkhe, badhI zakti emAM rahelI che. zubhabhAva to saheje saheje UMcI koTInA thAya che ema lIdhuM. samyagdaSTine athavA jJAnIne, dharmAtmAne mokSamArgamAM pravartatA UMcAmAM UMcI koTInA mithyASTine, koI mithyASTine hajAro varSanI tapazcaryA karanArane paNa je UMcA zubhabhAvana thAya evI UMcI koTInA bhAva thAya che. chatAM enI ruci nathI thatI. are! enI sAme e jotA nathI. e ene khaDa samaje jema khetaramAM anAja vAvyuM hoya ane First class moTA dANAnuM anAja pAke, ghaUMno moTo dANo ke bAjarAno moTo (dANo hoya), TabbA jevA dANA thAya. DuMDuM paNa moTuM babbe hAthanuM thAya. A hamaNA chApAmAM AvyuM hatuM ne ? be hAthanuM DuMDuM. eka mITaranuM. eka mITaranA DuMDAmAM eka-doDha kIlo to enI aMdara anAja laTakatuM hoya. eka sAMTho hoya khAlI. e keTalo majabUta hoya to upara doDha kIlo anAja rahe? nahitara Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 rAjahRdaya bhAga-11 bhAra Ave to paDI jAya. ene bIjI DALI-bALI to che nahi ke Teko maLe. thaDakAMI evuM che nahi to enuM rADu paNa joradAra hoya. ene rADu kahe che. khaDa. manuSya to anAja khAya. sAMThA cAve nahi.khaDanakhAya. e to tiryaMcane khAvAno khorAka che. ema dharmI to vItarAgatA ane AtmAnA AnaMdanA bhojana kare e puNyanA phaLanA khaDakhAtA nathI. mumukSu - zreNika mahArAjA narakamAM che. tyAM paNa zuddhinI vRddhithI thatI haze ne? pUjya bhAIzrI :- zuddhinI vRddhi thAya che, tIrthaMkara nAmakarma bAMdhe che. zuddhinI vRddhi nirjarA thAya ja che. sArI rIte. ane evI zuddhinI vRddhi thAya che, tyAM cAritradazA nathI, cothuM guNasthAnathI pAMcamuM guNasthAna tyAM AvatuM nathI, paNa acAritrabhAve je traNa kaSAyanI cokaDI rahI gaI enA mULiyA kApI nAkhe che. jevA manuSya thaze ke sIdhA caramazarIrI thAze. prathama tIrthaMkara thaze.traNalokanA nAtha thaze. mumukSu ahIM to amAre ghaNI sagavaDa che. pUjya bhAIzrI:-paNa nakharAnA pAra nathI. sagavaDa hoya to vadhAre nakharA kare che. mumukSu -pahelI nArakImAM thoDAghaNA duHkha to bhogavavA ja paDene? pUjya bhAIzrI :- hA. je pApano udaya che ene aMgenI je pratikULatAo che, zarIramAM hajAro roga che. pasa ane parU cAlyA jAya che, pIDA che. bIjA paNa paramAdhAmI mAre che, kApe che, aneka jAtanI pratikULatAo Ape che. e badhuM thAya. chatAM aMdarathI AtmAnuM avalaMbana chUTe nahi e emano puruSArtha keTalo jabaradasta che eno vicAra karavAno che. duHkhano vicAra nathI karavAno. aMdarano puruSArtha evo che ke e paristhitimAM paNa nija siddhapadanuM AlaMbana e choDatA nathI, enI pakkaDamAMthI ukhaDatA nathI ane emAMthI anubhavAtA sukhane pradhAnapaNe vede che, mukhyapaNe vede che, ke jenI pAse nArakInA duHkha gauNa thaI jAya che. e paNa kevI rIte thAya)?pIDA kevI rIte thAya?paNa eno dAkhalo ahIMyAM maLe evuM che. eka mANasane zarIranI ghaNI vedanA ane pIDA UbhI thaI hoya. ane pIDAno mAryo rADa, bumadekArA karato hoya. emAM ene ema kahe ke 25 varSathI tamAro chokaro je guma thaI gayo hato ane tame hAya nAkhyuM hatuM. 25-25 varSathI jenA kAMI samAcAra nathI. e moTo abajopati thaIne Foreign thI Avyo che. juo!cAlyo Ave, ema kahe, zuM kahe? AgaLa doDato Ave e mANasa ema kahe ke juo ! cAlyo Ave. ene jue tyAre pIDA kyAM vaI jAya Ubho thaIne bheTe. ane ene bheTe tyAre ene pIDAnathI hotI ? roga maTI gayo hoya che? sago thAya che?upayoga badalAya jAya che. upayoga te Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ thaI gayo che eTale mAM patrAMka-548 pa7 dharma. upayoga badalAya jAya che. deha uparathI jJAnano upayoga chUTI gayo. paNa ATalI badhI pIDA hoya ane deha uparathI upayoga chUTe? hA, chUTe. eka saMyoganA avalaMbane chUTI jAya to A to asaMgatattva pote ja che. oluM to paradravya che. anAdithI je potAnA siddhapadano viyoga thayo che e siddhapadano bheTo thayo che. ene choDe nahi emAM zuM moTI vAta che ? kAMI moTI vAta nathI. samaje to sahaja samajAya evI vAta che. na samajAya evI vAta nathI kAMI. prazna:- zubhanI rucimAM puruSArtha to... pUjya bhAIzrI - puruSArtha UlaTo thaI gayo. zubhanI rucimAM puruSArtha vidhI gayo). ruci anuyAyI thayuM eTale puruSArtha ulaTo thaI gayo. jyAre mAtra cAritramohanA zubhabhAvamAM puruSArtha ema ne ema cAlu rahe che, eTalo ne eTalo cAlu rahe che. emAM potAnuM stara choDIne UMdho nathI thato. puruSArtha dizA nathI badalato. bAkI to tAratamya bhedenirvikalpane savikalpamAM, zubhamAM ane azubhamAM thoDo tAratamya bheda che. mumukSuH-puruSArthanI dizA badalAya jAya che? pUjya bhAIzrI - dizA badalAya che. azubhamAM jAya to tAratamyatAmAM ethI maMda thAya. zubhamAM maMda thAya ane zuddhopayogamAM tIvra puruSArtha hoya to ja zuddhopayoganI nirvikalpa dazA thAya. ema tAratamya bhede bheda thAya paNa dizA na phare, avalaMbana na badalAya. e "sogAnIjIe ghaNI vAto lIdhI che. 645 carcAmAM e badhA muddA ghaNA carcAtA hatA. mumukSu - zubhanI ruci vadhe ane mithyAtvamAM Ave. AnuM AcaraNa kevuM? Ane deva-zAstra-guru-sapuruSanuM ArAdhana chUTI gayuM? pUjya bhAIzrI - deva-zAstra-gusapuruSa pratye to ene zubhabhAva hoya che. emAM jazubhanI ruci thaI jAya che. ene bIjA kAMI kudevane mAne che ane zubhanI ruci thAya che ema nathI levuM hoya to bhale vItarAga deva-guru-zAstranuM bAhya ArAdhana hoya. paNa je rAga che enI ruci thAya che. zuddhAtmAnI ruci che e palaTI mArI jAya che. mumukSu -oLakhANapUrvaka ArAdhana hoya enizcayapUrvakaeArAdhanachUTIgayuM? pUjya bhAIzrI - hA, e ArAdhana chUTI gayuM. e to aMtara ArAdhana che ne e kyAM bahAranuM ArAdhana che ? ArAdhana to aMtaranuM che. svarUpanuM ArAdhana chUTI gayuM. virAdhaka bhAvamAM AvI gayo. zubhabhAva rahI gayo. bhAvamAM deva-guru-zAstranI ruci rahI gaI. bahumAnano vikalpa rahI gayo paNa virAdhakabhAva utpanna thaI gayo. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 rAjahRdaya bhAga-11 ArAdhakabhAva chUTI gayo. ArAdhakabhAva to potAnA svarUpa sAthe saMbaMdha dharAve che. bahAramAM nathI. mumukSu - je zubhabhAvano niSedha vartato hato, Ano ja pUjya bhAIzrI -Adara thaI gayo.niSedhana rahyo. Adara thaI gayo. jijJAsAH-sapuruSane koNa oLakhI zake? samAdhAnaH-mAtra satvaruSane je Icche te temane oLakhI zake che. bIjAnahi. je bIjAne paNa Icche che te kyAMthI oLakhI zake? jene satvaruSanuM mUlya bhAse, te tene mAtra tene jaIcche che. anubhava saMjIvanI-1358) premarUpa nirmaLa bhakti mahAna padArtha che. upadeza bodha ane siddhAMta bodha tenAM garbhamAM samAya che. tethI kSaNamAtramAM svarUpa sadhAya che. A bhakti AtmaguNa pratyeno ananya prema che, je aikyane sAdhe che, Atma-guNane sAdhe che. (anubhava saMjIvanI-1359) namratAnuM yathArtha svarUpa - bIjAo dvArA anAdara pAmavA chatAM, madano Aveza (nA abhAvane lIdhe) na thavAthI, abhimAnano abhAva te kharuM mArdava che. vartamAna jAtiAdinI mukhyatA mArdavane lIdhe thatI nathI. (anubhava saMjIvanI-1360) Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-548 tA. 11-11-1998 patrAMka - 148 pravacana naM. 248 zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patra-548mo patra cAle che, pAnuM-441. saMkSepamAM thoDuM cAlI gayuM che e laIe. jJAnI puruSano satsaMga thAya, jJAnI puruSa che ema nizcaya thAya (to) mumukSujIvane darzanamohanIya karmano nAza thAya. ekavAra darzanamohanIyano nAza thAya to anukrame kevaLajJAna parvatanI dazA utpanna thAya ane jIva mukta thAya che. e daramyAnamAM pUrvakarmanuM je nibaMdhana karyuM che evuM prArabdha bhogavavAno prasaMga mumukSune, jJAnIne baMnene hoya che. kevaLajJAnIne paNa hoya che, tyAM sudhI lIdhuM che. kevaLI hoya ene paNa cAra aghAtikarmano udaya rahyo che. nIcenAvALAne to hoya ja emAM kAMI prazna nathI. kemake ene ATheya karmano udaya che. e vAta karatA tyAM sudhI lIdhuM ke koI jIvane samyagdarzanamAMthI mithyAdarzana thAya topaNa te udaya anukrame upazamI jaze athavA kSaya thaI jaze ane pharIne te jIva mokSamArgane prApta karaze, jJAnInA mArgane prApta thaze ane ardhapudgalaparAvartanamAM avazya saMsArathI te mukta thaI jaze. A eka siddhAMta che, ke ekavAra paNa jo samyagdarzananI prApti thAya to enI mukti nizcita che. vame nahi to to be, cAra, pAMca cha bhavamAM chUTako thAya che. tame to to vadhumAM vadhu ardhapudgalaparAvartana che. nahitara pAcho pharIne aMtarmuhUrtamAM paNa e samyagdarzanamAM pharIne mArgamAM Ave ane alpakALamAM muktadazAne pAme. mumukSu - samyagdarzanathI vamavAnuM kAraNa zuM che? pUjya bhAIzrI - zubhanI ruci. kAle vAta thaI hatI. jo jIvane zubhanI ruci thAya che eTale ke zuddhAtmAnI ruci chUTI jAya che to e samyagdarzanathI chUTI jAya che. ema thavAmAM puruSArthahinatA paNa sAthe ja che. puruSArthano khyAla nathI Avato. rucino khyAla Ave che eTale e rucithI kahevAmAM Ave che, paNa ruci anuyAyI vIrya che. puruSArtha to rucine ja anusare che. eTale je puruSArtha aMtarmukha thaIne pravartato hato e bAhya ruci thavAthI, bAhya tattvanI ruci thavAthI puruSArthapaNa bahAranI dizAmAM cAlato Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 60 rAjaya bhAga-11 thaI jAya che. e paristhiti che. pahelA peregrAphamAM adhavacathI che. paNa samakitI jIvane, ke sarvajJa vItarAgane, ke koI anya yogI ke jJAnIne anya yogI eTale munirAja hoya ke tyAgI ho, paMcama guNasthAnamAM ke jJAnI caturtha guNasthAnavartI ho "jJAnanI prAptine lIdhe upArjita prArabdha vedavuM paDe nahIM ke dukha hoya nahIM. eTale pratikULatA hoya nahi. ema siddhAMta nahoI zake evo siddhAMta na hoI zake ke jJAnI thayo eTale ene badhI anukULatA thaI jAya. evo koI siddhAMta na hoI zake. ene paNa pUrvakarma anusAra rogAdinI utpatti thAya, daridratA Ave athavA bIjA aneka prakAranA pratikULa prasaMgo kudaratI, manuSyakRta, tiryacakRta koIpaNa prakAre upasarga pariSaha AvavAno saMbhava che. mumukSu-duHkhanuM vedanahoya? pUjya bhAIzrI -duHkhanuM vedana gauNapaNe hoya che, sukhanuM vedana mukhyapaNe hoya che. tethI jJAnI duHkhI nathI ane sukhI che ema kahevAmAM Ave che. mukhya kAraNa e che. - to pachI amane tamane mAtra satsaMgano alpa lAbha hoya... juo ! potAne sAthe lIdhA. ema nathI kahetA ke huM bahu mahAna thaI gayo chuM. amane ke tamane. ApaNe to sAmAnya chIe, ema kahe che. moTA moTA yogIo, sarvajJo enI pAse ApaNe koNa ? ema kahe che. amane tamane mAtra satsaMgano alpa lAbha hoya." hajI to ApaNe sAmAnya satsaMgamAM pravartIe chIe, bIjuM kAMI AgaLanuM mAnI levA jevuM nathI. tyAM saMsArI sarva duHkha nivRtta thavA joIe. have ApaNane duHkha ja na AvavA joIe, saMsAranI koI pratikULatA jana AvavI joIe. "ema mAnIe to pachI kevaLajJAnAdi nirarthaka thAya che. kemake kevaLajJAnamAM to ema vAta AvI che ke jIva je karmaupArjana kare e ene bhogavya chUTako che. to to pachI baMdha-mokSanI koI vyavasthA ja nahi rahe. ane baMdha-mokSanI vyavasthA kevaLajJAnanI aMdara spaSTa karelI che. e kevaLajJAna parvatanI vAtaniSphaLa Tharaze. kevaLajJAna paNa khoTuM Tharaze, ema kahe che. kemake upArjita prArabdha arthe nAza pAme..." bhogavyA vinAnuM nasIba thaI jAya. "to pachI sarvamArga mithyA jaThare. baMdhano mArga ane mokSano mArga beya mithyA kare. jIva baMdhAya che e paNa mithyA kare, jIva mukta thAya che e paNa mithyA Tharaze. e to baMne apekSita ja che, baMdha ane mokSa to baMne apekSita che. baMdha-mokSa baMnenA kAyadA kAnuna che. ane e kudaratanA kAyadA-kAnuna che, vastunA svarUpanA kAyadA-kAnuna che. emAM koIne AduM-pAchuM toLavAno, AduM-pAchuM nyAya karavAno koI prasaMga ke paristhiti Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-548 upasthita ja thatI nathI. pachI sAmAnya jIva hoya, tIrthaMkarano jIva hoya, game te hoya nahi. enI sAthe kAMI pheraphAra nathI. mumukSujIvane kyAMthI zarUAta karavI? kevI rIte AgaLa vadhavuM? eTalo siddhAMtale che. jJAnInA satsaMge..." mumukSune jo jJAnIno satsaMga maLe to prathamamAM prathama tene ajJAnInA prasaMganI ruci ALase..." kusaMga choDI de. jo ene kharekhara satsaMga thayo hoya to e kusaMga choDI de jUno saMga ema ne ema rAkhe, kemake amAre pahelethI ghaNo saMbaMdha cAlyo Ave che ane have amAro saMbaMdha ghaNo che eTale saMbaMdha kAMI choDAya nahi, ene satsaMga thayo nathI. ene hajI satsaMga thayo ja nathI ema samajI levuM. A eka bahu sArI vAta A jagyAe "zrImadjIe kahI che. "jJAnInA satsaMge ajJAnInA prasaMganI ci..." TaLe, TaLe ne TaLe ja. asatsaMga ane kusaMgane e choDI ja de. ene e vAta ruce ja nahi. enI vAto ja ene na ruce. bhAI! e vAta nahi. to pachI amAre ne tamAre kAMI haLavA maLavAnuM rahetuM nathI. vAta karavI hoya to AtmAne hita thAya e karo, bIjI vAtamAM amane rasa nathI. A vAta jarA samajavA jevI lAge che. Aje ApaNA mumukSuomAM paNa A prakAranI samajaNa ochI che. kono saMga karavo, kono saMga na karavo, konI sAthe saMbaMdha rAkhavo, konI sAthe toDavo ke na zarU karavo? e viSayanI aMdara bhAgye ja viveka jovAmAM Ave che. AtmAne bahu moTuM nukasAnanuM kAraNa che. mumukSu - ahIMlakSaNa bahu sAruM lIdhuM. spaSTalakSaNa lIdhuM. pUjya bhAIzrI - sIdhI ja vAta che, ke jo tane satsaMganI ruci thaI hoya to asatsaMganI rucitane TaLyA vinA rahe nahi. jJAnInA satsaMge ajJAnInA prasaMganI ruci ALase, satyAsatya viveka thAya..." sAcA-khoTAne e pArakhI zake, oLakhI zake ke A satya che, A asatya che. satyanuM prahaNa thAya, asatyanuM heyapaNuM AvyA vinA rahe nahi. A satsaMgano lAbha che. satyAsatya viveka thAya, anaMtAnubaMdhI krodhAdi khape,..." anaMta anaMtAnubaMdhI che e saravALe nAza pAme. pahelA moLA paDe, pachI nAza pAme. mumukSuH- A satyAsatyanAvivekamAM madhyasthatA AvI? pUjya bhAIzrI - satya asatya (vacce) viveka thAya tyAM madhyasthatA che. tyAM madhyasthatA AvI gaI, saraLatA AvI gaI, badhuM AvI gayuM. vivekamAM to ghaNI vAto Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 62 rAjahRdaya bhAga-11 anaMtAnubaMdhI krodhAdi khape, anukrame sarva rAgadveSa kSaya thAya ane kramazaH pachInA rAga-dveSa paNa nAza pAme. mumukSu - AmAM to bahuvicAra karavAno Ave che? pUjya bhAIzrI:-hA. ghaNo vicAra karavo paDe. mumukSu -kAraNa ke jo vivekana rAkhe to kyAMno kyAM gayA javAya. pUjya bhAIzrI:-kyAMno kyAM vayo jAya patto na khAya. enA pariNAmanI ene ja khabara na paDe ke keTalI hada sudhI mArA pariNAma bagaDyA. ene khabara na paDe.. mumukSu - Ama lAge ke A badhuM barAbara meLavALuM che. topaNa aMdaramAM koI moTI bhUla hoya to bahu muzkela thaI jAya. pUjya bhAIzrI - bahu muzkela thaI jAya ane evA virAdhanAnA pariNAma thAya to anaMta kALa bagaDI jAya. vartamAna bhava to bagaDI jAya paNa AgAmI anaMta kALa bagaDI jAya. evo prasaMga che. kemake pachI to sUjhabujha rahe evI paristhiti janahi rahe. pachI to jJAnane je AvaraNa Avaze ane jJAnanI je mUMDhatA UbhI thaze emAM to tiryaMcamAM jAze, asaMjJI thAze. pachI kayAM vicArazakti rahevAnI hatI? pachI to pariNAmamAM divase divase divase divase... enI azakti vadhatI javAnI ane pariNAmanI hinatA paNa vadhatI javAnI, hiNA pariNAma vadhatA javAnA. eTale ahIMyAM viveka cUkyo (enI to) bhayaMkara bhUla thaI gaI. mumukSu -AmAM to mumukSu mumukSamAM paNaemAM paNa vicAra karavo paDe. pUjya bhAIzrI -bahuja vicAra karavo paDe evuM che. paga mukatAvicAra karavo paDe evo kALa che. eka pagaluM bharatA vicAra karavo paDe evo kALa che. ghaNo viSamakALa che. mumukSu -anaMtAnubaMdhI karma khapI jAyakenavAna baMdhAya? pUjya bhAIzrI khapI jAya pachI navA na baMdhAya. nahitara to jyAM sudhI na khape tyAM sudhI to navA baMdhAvAnuM cAlu ja rahe. eTale ke jyAM sudhI caturtha guNasthAnamAM samyagdarzana, svAnubhava sudhI na pahoMce tyAM sudhI badhAne anaMtAnubaMdhI cAlu ja hoya. emAM anaMtAnubaMdhIno nAza thayo nathI. ahIM jUnA nAza thAya to navA paNa nAza thAya. beya. jUnA nAza thAya eTale kAM to anudaya rahe, kAM to kSaya thAya. eTale upazama ane kSaya (thAya). mumukSu - satyamAM deva-zAstra-gusapuruSa je sAcA hoya e badhA satyamAM AvI gayA? Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-548 pUjya bhAIzrI:-e badhA AvI gayA. mumukSu - ane je nathI te asatyamAM AvI gayA. pUjya bhAIzrI :- te asatyamAM AvI gayA. badhA. eka eka paDakhethI. pachI ekalA deva-guru-zAstra nahi, koIpaNa nyAya Ave to nyAyanA viSayanI aMdara satya asatyanA be bhAga paDI jAya. nyAya ane anyAya, nyAya ane anyAya. nyAyano koIpaNa viSaya hovo joIe. jeTalo udaya sAme Ave eTalo. mumukSu - badhA eka gurunA ziSyo che, eka jagyAe svAdhyAya karavAvALA che AmAM paNa viveka... pUjya bhAIzrI - enI aMdara paNa saMga kono karavo e to viveka karavo paDaze. ne? enI aMdara Ave eTale badhA eka gurunA ziSya nathI thaI jatA. sadbhAvanA rAkhe ke pAme, mArgane badhA pAme evI sadbhAvanA rAkhe. ruci konI rAkhavI ? ajJAnInA prasaMganI ruci ALase ema kahyuM che. saMganI ruci jene kahevAmAM Ave che. e maLatA rAjI thAya,prema thAya, ene prIti thaI Ave. sAruM thayuM tame amane maLyA. enI aMdarato eNe viveka karavo paDe. mumukSu -bahAramAM ziSTAcArato dekhADavI paDe. pUjya bhAIzrI - ziSTAcAra bIjI vAta che. ruci-prIti thavI e bIjI vAta che. e to laukika vyavahAra che. A alaukika vyavahAra che. laukika vyavahAra to laukika vyavahAranI rIte cAle. ThIka che. ethI kAMI ruci-prIti thaI jatI nathI. mukSu-e paNa saraLa bhAve hovo joIe. pUjya bhAIzrI:- saraLa bhAve eTale? mumukSu -laukika vyavahAramAM saraLatA hovI joIe? pUjya bhAIzrI:-hA saraLatA to arasaparasa hoya. saraLatA to mukhya vAta che. mumukSa-A badhI bhedarekhAo to aMdaramAM ja rahe. pUjya bhAIzrI:- hA. bhedarekhAo aMdaramAM rahe che. bahAranI pravRttimAM to e bheda kyAMthI dekhAya. e to pariNAmano viSaya che. aMdarano eTale pariNAmano viSaya mumukSu -mumukSu e bhedarekhA jANI na zake. pUjya bhAIzrI - zuM karavA na jANI zake? jJAnIno satsaMga thaye avazya jANI zake. mumukSune viveka na Upaje evuM koNe kahyuM? mumukSunI bhUmikAmAMthI ja viveka zarU Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 cajahRdaya bhAga-11 thAya che. mumukSu-dIkarA dIkarI paraNAvavA hoya to badhI bhedarekhA jANI le che. ahIMyAM janathI jANatA. pUjya bhAIzrI :- "gurudeva dagaMta ApatA hatA. eka dIkarAnuM sagapaNa karavuM hoya ane cAra ThekANethI kanyAnI Offer AvI hoya -prastAva Avyo hoya to pachI gharanA badhA DAhyA thAya. keTalA? nirNaya bhale gharanA mukhya mANasa le paNa e gharanA badhAya DAhyA thAya. badhA potAnuM DahApaNa vApare, hoM! ahIMyAM Ama na karatA, AnuM jarAka Ama che, AnuM jarAka Ama che, phalANAnuM Ama che, AnuM Ama che, AnuM Ama mumukSu - chokarAnI cAra peDhI jove, chokarInI mosALanI, mAmAnI badhuM ja jove. sAte sAta peDhI (jove), ahIMyAM badhuM cAle. pUjya bhAIzrI:- ahIMyAM kahe ke mane khabara na paDe. huM samajuM, bhAI! mane kAMI bahu khabara paDatI nathI. khabara pADavI nathI ke khabara paDatI nathI tane ? sAcI vAta zuM che ? jyAM potAnA lAbha-nukasAnanuM ane hita-ahitanuM prayojana hoya tyAM jIvano, jJAnano upayoga kAma kare, kare ne kare ja. na kare evuM bane nahi. bane ja. emAM kyAMya zIkhavADavuM paDatuM nathI. enA mATe koI nizALa nathI, enA mATe koI Tution nathI, enA mATe koI ClasscAlatA nathI. jIva badhuM zIkhI le che. ApoApa ja zIkhI le che. e badhA cAra saMjJAnA saMskAra laIne Avyo che ane anAdithI pravarte che. mumukSa-parokSa lAbhadekhAto nathI. pUjya bhAIzrI:- nahi. A to pratyakSa rokaDo ja che. zAMti ane azAMti thAya evo. A to rokaDiyo vepAra che. dharmano, adharmano baMne vepAra rokaDo che. azAMti thAya ane zAMti thAya. parokSa zeno ? pratyakSa lAbha thAya. jo pote sanmArga bAju Ave to AtmAne zAMti thavA lAge che, UMdhe raste jAyato AtmAne azAMti thavA lAge che. mumukSu - ene bhAvanA rahe che ke badhA jIva pAme. A eka bhAvanA mumukSunA hRdayamAM khuNAmAM rahe, to e bhAvanAmAMthI Automatic vyavahAra je che, e game te mumukSu pratye ke cAhe koI puruSano virodhI hoya ke pakSavALo hoya enA pratye ene sajjanatAno vyavahAra AutomaticrahevAno, e bhAvanAmAMthI utpanna thAya. pUjya bhAIzrI:- sajjanatA-saraLatA beya rahe. emAM kAMI prazna nathI. emAM kAMI prazna nathI. kemake vyaktigata to kAMI koInI sAthe virodha, vera e prakAra ja nathI. enI Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-548 65 je duSita vRtti che eno niSedha che. AtmAno niSedha nathI. AtmA to parama pavitratAno pUMja che. eno niSedha kema thAya ? e to paramAtmA che. eno to niSedha karavAno prazna nathI. enA AtmAnI dUSita vRtti enA AtmAne to nukasAnakAraka che ane bIjAne paNa nukasAnamAM janimitta thAya che. eno niSedha che. aniSTano niSedha che. e Atmika aniSTano niSedha hoya che). mumukSu - emAM je mukhya mANaso hoya, je Leader paNe karatA hoya, enI bAbatamAM paNa sAvadhAnI to AvI ja jAya. pUjya bhAIzrI:- hA. sAvadhAnI AvI jAya eTale zuM kahevA mAgo cho ? pote eno saMga na kare, pote eno saMganakare. mumukSu -pote eno saMgana kare. koI salAha Ape to sAvadhAnIthI enI salAha upara vicAra kare. pUjya bhAIzrI - hA. e to ThIka che. e to satya-asatya vivekano artha zuM che? ke pAramArthika lAbha zuM che ane pAramArthika nukasAna zuM che eno viveka mumukSune jAge che. bahu vizALa viSaya che. satya-asatyano viveka-zabda to ATalA traNa ja vAparyA che, eno to ghaNo vizALa viSaya che. eTale sIdhI vAta che. be ja vibhAga che. AtmAne hitanuM ane AtmAne ahitanuM. mumukSu -AjevivekanI bhUmikA che e to bahu chULa bhUmikA che. pUjya bhAIzrI -dhULa eTale? mumukSu -A to sthULa pariNAmamAMthI khyAla AvI jAya evI bhUmikA che. AmAM hajI mANasane vivekana cAlato hoya. pUjya bhAIzrI - svacchaMdamAM to cAlavAno savAla ja nathI. e to che ja. sthULa aviveka hoya ene sUkSma viveka hoya e vAta to vicAravA jevI nathI. mumukSu - saraLamAM saraLa rasto A che. A mumukSu... ene kayAM khabara hatI, gurudeva zuM che? pUjya bhAIzrI:- sauthI sAro viveka e. mumukSu - sAro viveka A che ke puruSane gote, e je kahe e mAnya. pUjya bhAIzrI - puruSanI AjJAe varte e ene parama viveka jAgyo che. eTale ghaNI jagyAethI bacI jaze. mumukSu -bAkIdhArmika bAbatamAM koIpaNa Issue hoya. Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 66 cajahRdaya bhAga-11 pUjya bhAIzrI - koIpaNa Issue hoya. satparuSa kaI bAju che e bAju (rahe) eTale vAta pUrI thaI gaI. bIjI khabara na paDe paNa ATalI khabara paDe to ghaNI jagyAethI bacI jAya. mumukSu -90TakA to pUchavAnI jarUra nahi paDe. satparuSa jyAM UbhA che tyAM pote ubho che. pUjya bhAIzrI:- athavA pUchI le. e kyAM nA pADe che ? satparuSa kyAM nA pADe che ke A barAbarake A barAbara?mane khabara paDatI nathI. mAre to ApanI AjJAe cAlavuM che. vAta pUrI thaI gaI. satparuSa kahe e pramANe cAlyo jA. mumukSu - satvaruSonI ghaNI namratA, sapuruSanA prakAramAM ghaNo pharaka hoyane? pUjya bhAIzrI:-paNa e to have evuM che ke jyAM jIvane garaja che tyAM badhe namratA Ave ja che. DheDha-bhaMgInI jarUra paDene to enI paNa garaja kare che. mumukSu-voTa levA jAya che. pUjya bhAIzrI :- voTa devA jAya che. moTo Prime minister hoya to AdivAsI ane bhaMgIno pakSa kare che. zuM karavA kare che kemake ene garaja che. dilhInA takhtI upara beThA pachI, gAdI upara beThA pachI e bhaMgInA ane AdivAsInA zuM karavA vakhANa kare che? jIvane jyAM lAbha levo che ane jyAM garaja che tyAM badhI namratA karatA AvaDe che. to pachI jJAnI pAse ene namratA karavAmAM zuM vAMdho AvI jAya che ? sIdhI vAta che. mumukSu - jyAre puruSanI salAha levA jAya che tyAre eka abhiprAya to nakkI karIne ja jAya che pachI enI namratA na rahe e to bane nahi. pUjya bhAIzrI kevI rIte bane ? AvI ja jAya, saheje Ave. anaMtAnubaMdhI krodhAdi khape, anukrame sarva rAgadveSa kSaya thAya, e banavA yogya che, ane jJAnInA nizcaye te alpakALamAM athavA sugamapaNe bane esiddhAMta che.... jo jJAnInI oLakhANa sudhI pahoMce to emAM to jarA upayogane oLakhavAmAM ghaNI taiyArI hoya e ja oLakhI zake che. pachI to e satyAsatyano viveka na karI zake evuM banatuM nathI. mumukSu - A badhuM thAya che e oghasaMjJAmAM? pUjya bhAIzrI - oghasaMjJAmAM takalIpha che. badhI takalIpha oghasaMjJAmAM che. mumukSu - ochI namratA gaNo, ghaNI namratA gaNo. A badhA ja prakArotara phera paDe Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-548 che e oghasaMjJAne kAraNe ? - pUjya bhAIzrI - e badhuM oghasaMjJAne kAraNe che. jJAnI puruSano nizcaya thaye, jJAnInA nizcaye to ghaNo pheraphAra thaI jAya che. kemake eTalo viveka jene pragaTyo nizcaya karavA sudhIno... hamaNA be divasathI prakaraNa cAle che eTale khyAla Ave che ne ? enI aMdara keTalI keTalI vAto che. to e to keTalA garaNe gaLAIne jJAnIno nizcaya karavA pahoMcyo che. ene to bIjo viveka AvyA vagara rahevAno ja nathI. e to potAnA hitaahitane bahu sArI rIte samajato thaI gayo che. je mumukSujIva jJAnIpuruSanI oLakhANa sudhI pahoMcyo ane potAnA AtmAnA hita-ahitanI aMdara ghaNo sUkSma upayoga thaI jAya che, ene vAta samajAvavAnI jarUra nathI. be divasanI carcAthI e vAta to cokhkhI thAya che ke nahi? mumukSu - je kAma anaMtakALamAM nathI karyuM, satparuSane oLakhyA nahi tIrthakarane oLakhyA nahi, e kAma A jIvanamAM karI cUkyo ene avivekano to savAla nathI raheto. pUjya bhAIzrI:- A je anaMtakALamAM nathI karyuM e karyuM che. pachI kyAM savAla ja che. enA mATe zaMkA karavAnI jarUra rahetI nathI,ke Ane viveka che ke aviveka che? Ano nirNaya sAco che ke Ano nirNaya khoTo che? e AzaMkA karavAnI jarUra nathI. loko to jJAnImAM zaMkA kare che hajI to, ke jJAnI vyavahAramAM bhUle. ahIM to kahe che mumukSuna bhUle. jJAnIne oLakhanArana bhUle. jJAnI to bhUle jazenA?e vAta jatuM bhUlI jA. mumukSu bhUle to e mumukSu ja nathI. pUjya bhAIzrI:- nA. paNa e oLakhANa sudhI pahoMcyo hoya to e prazna ja nathI. prazna ja nathI. ahIM sudhI upayoga to laMbAvo oLakhANa sudhI ke kevI rIte oLakhANa thAya che? keTalI keTalI vAto UbhI thAya tyAre oLakhANa thAya che. e to cAle che. keTalI vAto Ave che!pachI bhUle? kevI rIte bhUle bhUlavAno prazna ja nathI. mumukSu - ApaNane sapuruSa sahajamAM maLI gayA che eTale Avo prasaMga koIvAra banyo nathI. eTale e vicAravAno bahu taka ochI maLI. pUjya bhAIzrI:-nahi. emAM zuM che ke maLyA pachI mUlyAMkana na karyuM. maphatamAM maLe tyAre evuM thAya. evuM che ke dareka bAbatane be pAsA che. eka vakhata vAta lIdhI hatI. koI mANasa digaMbara saMpradAyamAM jabhyo ane koI anya matamAM janmyo. digaMbara saMpradAyavALAne to ema ja che ke ApaNuM to badhuM sAcuM ja che. to e zodha karato nathI. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 rAjahRdaya bhAga-11 have ema ne ema ogheothe deva-guru potAnA (sAcA che ema mAnI le che). deva-guruzAstra sAcA che. mAnI le che. ene enuM kAMI phaLa maLatuM nathI. oghasaMjJA chUTatI nathI. to anyamatavALAne sAcuM zuM e nakkI karavA mATe ene bahAra nIkaLavuM paDe che. ahIM to ghaNI gaDabaDa cAle che. ApaNA saMpradAyamAM to ghaNI gaDabaDavALA A to che. anya matamAM to, dareka saMpradAyamAM gaDabaDa ghaNI che. satya zodhavuM joIe. satya kyAM haze ? kevuM haze ? to ene thoDo parizrama karavo paDe che. ene oghasaMjJA nathI rahetI. kema ke ene pahelethI ja dRSTi parIkSAdaSTi UbhI thAya che. olAne pahelethI parIkSAdRSTi UbhI nathI thatI. paNa ene parizrama karavo paDe che. have jo e ja parIkSAdRSTi ahIMyAM paraMparAmAM tIrthaMkaranA kuTuMbamAM AvyA. kuTuMba to tIrthaMkaranuM che ne. jaina kuTuMba eTale tIrthaMkaranuM kuTuMba che. enA vaDavA ane bApa-dAdA tIrthaMkara che. jo thoDo parizrama kare to enA gharamAM cIja che. ene bahAra jAvuM paDe evuM nathI. enA siddhAMto emanA gharamAM ja paDyA che, zAstro enA gharamAM che. ene e takalIpha thAya che ke maphatamAM maLyuM eTale kiMmata nathI. hamaNAM kahyuM ne, 'gurudeva' to maphatamAM maLI gayA. emane to emanA pitAzrInA vakhatathI hatuM. kAMI vAMdho nahi. cAlo ApaNe bApA jAya che enI pAchaLa pAchaLa javAnuM che. kAMI vicAra karavAno raheto nathI. navA hoya to parIkSA kare. ApaNe parIkSA karo. 'kAnajIsvAmI' sAcuM kahe che ke khoTuM kahe che ? ane kahe che to upara uparathI kahe che ke kAMIka emanuM Heart paNa ema ja che ? kAraNa ke vAcAjJAna paNa ghaNA jIvone hoya che. to A vAcAjJAnI che ke kharekhara jJAnI che. nakkI karavuM paDe, UMDA utaravuM paDe, eTalo parizrama levo paDe. e vAta che. e to anya saMpradAyamAM hoya ke potAnA saMpradAyamAM hoya, ene potAne parIkSA pradhAnI thavuM, thayuM ne thavuM ja joIe. baMne mATe eka vAta to sAmAnya ja che. mumukSu :- tame kaho cho eTaluM jhINuM kAMtavA jaIe to atyAre gharamAM ja besI = jAvuM paDe. pUjya bhAIzrI :- to besI jAvuM. emAM zuM vAMdho che ? besI jAvuM. emAM zuM vAMdho che ? apekSA zuM paNa ? jo ghara jANIne besI jAvuM paDe to pachI bIjAnI apekSA che mATe nathI besI jatA ema thayuM ne ? ApaNane bIjAnI zuM apekSA ? apekSA koInI rAkhavAnI nathI. pahelI apekSA ApaNA AtmahitanI. koI sAthe AvavAnuM nathI ane ahita thAya to ahitamAMthI koI choDAvavAnuM nathI. hita vahAluM hoya, 'noya vahAlu aMtara bhava duHkha'. mULamArga (kAvyamAM) pahelA ja e vAta nAkhI ke tane aMdaramAM Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 69 patrAMka-548 bhavaduHkha vahAluM na hoya to A mArga sAMbhaLaje. hajI bhavaduHkha vahAluM hoya to bhale bhava thayA kare, paNa mAre to A badhuM sAcavavuM che. to A mArga tane saMbhaLAvatA nathI. "mULa mArga sAMbhaLo jinano re..." cokhkhI vAta karI che ke tane pUjA AdinI kAmanA eTale apekSAvRtti na hoya. pUjAdinI kAmanA eTale zuM ? ke tArA pUjAvuM hoya, sArA kahevaDAvavuM hoya, tAre AbarU bAMdhavAnI hoya, tAre chApa TakAvI rAkhavI hoya, je kAMI (hoyae badhI pUjA AdinI kAmanAmAM ja jAya che. emAM tane aMtara bhavaduHkha vahAluM hoya. enuM phaLa che e bhavaduHkha che. e pUjAdinI kAmanAnuM phaLa bhavaduHkha che. A be vAta vahAlI na hoya. A eka vartamAnamAM che ane olI bhaviSyamAM che. evI vRtti che ke aMdara samAvAnI vRtti che, badhAnA paDakhA judA judA che. laDavAnI vRtti che, bhAgeDu vRtti nathI to laDI levuM paDe. laDavuM to kyA saMjogomAM? na laDavuM to kyA saMjogomAM ghare besavuM to kyA saMjogomAM nahi besavuM to kayA saMjogomAM ? enA paNa ghaNA pAsA che, ghaNA paDakhA che ane enI aMdara paNa ghaNo viveka mAge evI cIja che. e to prasaMge enI carcA thAya. - mumukSuH-lagabhaga keTalAka jIvo to...ghare bese pUjya bhAIzrI:- ghare besavAnI enI yogyatA paNa hovI joIe ne ? ekalA hAthe sAdhavAnI paNa yogyatA hovI joIe. ene satsaMga zodhavo joIe. eTalA mATe sAmAnya mumukSu mATe zrImadjIe ekavAta karI, bahumoTI vAta karI, ketuM sapuruSanA caraNamAM jA.vidyamAna sanduruSa na hoya to enI AzrayabhAvanAmAM Ubho raheje ke che koI maLe che koI? huM ene zodhuM. ghare besI raheto nahituM. ene tuM zodhavA nIkaLaje. ane e rIte tArI AzrayabhAvanA laMbAvIza topaNa tane darzanamohamaMda thaze. vartamAna haze ane caraNamAM jaIza topaNa tane darzanamoha maMda thaze ane AzrayabhAvanAmAM AvIza topaNa darzanamohamaMdathaze. be vAta che. viSaya to ghaNo spaSTa karyo che. | mumukSu -lokasaMjJA nirmULa thAya tyAre oghasaMjJA maTe?lokasaMjJA UbhI rahe ane oghasaMjJA kevI rIte maTe? pUjya bhAIzrI:- nahi. lokasaMjJA to ethI vadhAre doSavALA pariNAma che. lokasaMjJA to oghasaMjJA karatAM vadhAre doSita pariNAma che. lokasaMjJA to chUTavI ja joIe ane oghasaMjJA paNa chUTavI ja joIe. prathama bhUmikAmAM zarUAtamAM oghasaMjJA hoya, kSamya che paNa oghasaMjJAmAM rahevAno abhiprAya te akSamya che. oghasaMjJAe jJAnI puruSanI bhakti thAya, bahu vAMdho nathI paNa emAM e abhiprAyathI Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 70 rAjahRdaya bhAga-11 rahI jAya to muzkelI che. bhakti to eTalA mATe saMmata karI che ke nahitara virodhamAM AvyA vagara raheze nahi. vimukha thaI jaze. mATevimukhatA TALavA mATe ene ema kahyuM tuM bhakti to ka2. bhakti kare tyAre ema kahe, joje have oghasaMjJAmAM raheto nahi ema kahe che. sIdhuM ene cetave che. mumukSu :- lokasaMjJA chUTyA pachI oghasaMjJA chUTe evo krama to e rItano che ? pUjya bhAIzrI ::- Ama to beya sAthe chUTe to kAMI vAMdho nathI. paNa lokasaMjJAno doSa che e tIvra che. paNa lokasaMjJA pUrepUrI jAya pachI ja oghasaMzAnI javAnI zarUAta thAya evuM nathI. sAthe sAthe be judA judA prasaMga che. eka deva-guru-zAstra ane satpuruSa pratyeno prasaMga che, eka jagatanA jIvo ane jagatanA saMyogo pratyeno prasaMga che eTale beyanA viSaya judA judA che. to sAthe kAma kare to vAMdho nathI, beya bAjuthI haTavAno. pahelA A maTADuM pachI A maTADavA jAuM, evuM kAMI bAMdhavAnI jarUra nathI, krama bAMdhavAnI jarUra nathI. paNa eTalI vAta jarU2 che ke lokasaMjJAno doSa tIvra che, A enA ka2tA maMda doSa che. tIvra doSa to saheje javo joIe athavA enA upara vadhAre dhyAna hovuM joIe. ane beya hoya to beyane TALavAno prayatna karavo joIe. prayatna to be bAjuno cAlu rAkhe. jene TALavuM che ene. mumukSu :- jarAka koI sAmAjika prasaMga paDe AmAM lokalajjA tarata (thaI jAya che). vacalI khurazI na maLe ke bAjuvALI khurazI na maLe... sAmAjika prasaMgo, pArivArika prasaMga paDe to emAM pelI vAta tarata ugI jAya che. ATalo moTo doSa dUra na thato hoya tyAre A oghasaMjJAvALo doSa kevI rIte dUra thAya ? = pUjya bhAIzrI :- javAno to prazna ja nathI ke vayo jAya. lokasaMjJA rahI jAya ane oghasaMjJA cAlI jAya e to kahevAno koI abhiprAya nathI. paNa jyAM oghasaMjJA TALavAnuM kSetra che tyAM to e prayatna kartavya che. jyAM lokasaMjJAno prasaMga che tyAM e doSa TALavAno prayatna kartavya che. beya jagyAe prayatna cAlu ja rAkhavo. ema na vicAravuM ke oluM gayA pachI mAre A kADhavAnuM che. ema na vicAravuM. baMne prasaMge baMnene TALavAno prayatna potAno hovo joIe. eTalI vAta che. mumukSu :- lokasaMjJA to azuddha pariNAma che. dharmanA kSetramAM lokasaMjJA rahe to azubha pariNAma che, laukikamAM to azubha ja che. pUjya bhAIzrI :- cokhkhA azubha pariNAma che. = mumukSu :- oghasaMzAmAM zubha pariNAmanI mukhyatA che. e to baMnemAM... Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 71 patrAMka-548 pUjya bhAIzrI - hA, paNa chetarAvAnI vadhAre jagyA kyAM che? lokasaMjJAmAM to koIke TIkA karaze, ke A bhAIne AbarU bAMdhavI che ne eTale dAna de che. amatho dAna nathI deto. ene kAMIka nAma kADhavuM che. oghasaMjJAmAM to badhA prazaMsA kare, bhAI ! bahu bhakti kare che, hoM! ghaNI bhakti kare che, ghaNI arpaNatA che. tyAM to phasAI jaze. eTale vicAra to badhA paDakhAno karavAno che. eka eka paDakhAno vicAra karavo paDe. kyAM zuM che? kayAM zuM che? kemake badhAnA guNa-doSanA prakAro bhinnabhinna judI-judI jAtanA che. eTale TUMkAmAM emaNe ahIM nAkhyuM. jo satsaMgamAM Ave to satyAsatyano viveka thAya. A satsaMgano upakAra bahu moTo che. sAcuM zuM, khoTuM zuM ene samajAya, potAnuM hitaahita samajAya ane jyAM jyAM je je prakAre ahita thatuM hoya, tyAMthI khase. jyAM jyAM hita thavAno prasaMga hoya tyAM e AgaLa vadhe. basa. sIdhI vAta che. pachI bheda-prabhedato keTalAya che. eTale emaNe TUMkAmAM vAta nAkhI. mumukSu -evuM bane ke ekane mahattva ApI detA bIjo gauNa thaI jAya ane doSa rahI jAya? pUjya bhAIzrI -eTale? mumukSu -ekane mahattva ApI de. pUjya bhAIzrI - ekane eTale? mumukSu - dhAro ke lokasaMjJA ane ghasaMjJA bane che. emAM lokasaMjJAne vadhAre mahattva ApI daIe ke pahelA to e ja javuM joIe. e ja javuM joIe. to bIjuM gauNa thaI jAya ane eno doSa rahI jAya. evuM bane? pUjya bhAIzrI:- abhiprAya to sarvadoSathI mukta thavAno che ke ekadoSa phalANo doSa ja TALavo che? pachI vyaktigata rIte mumukSune vicAravuM che, eNe ema vicAravuM joIe ke mArA AtmAmAM lokasaMjJA vadhAre che ke mArA AtmAne oghasaMjJA vadhAre che? je vastu potAnAmAM tIvra doSavALI hoya tyAM vadhAre jAgRti rAkhe. eTale e viSaya pachI vyaktigata thaI gayo. pachI e saiddhAMtika na rahyo. pachI vyaktigata viSaya thaI gayo. mane kayA prakArano doSa tIvra thAya che? mArAmAM lokasaMjJA tIvra che ke mArAmAM oghasaMjJA vadhAre che? koI jIvanI lokasaMjJA evI na dekhAtI hoya. sAva pAchaLa jaIne besI jato hoya. khurazI-khurazIno vicAra jana karato hoya. bhAI ! ApaNe kAMI chIe ja nahi. ApaNuM kyAMya sthAna nathI. ApaNe pAchaLa beso. eTale ene kAMI lokasaMjJA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 rAjahRdaya bhAga-11 nathI ema thoDuM che ? lokasaMjJAmAM to e paNa Ubho che. ane oghasaMjJAmAM tIvra hoya. e to jene je tIvra hoya e. ahIM to sarva doSa TALavAno mArga che A. A mArga che e zeno che prAraMbhathI ? ke paripUrNa nirdoSa thavAno mArga che. AtmA svarUpe karIne paripUrNa nirdoSa che, svabhAve karIne paripUrNa nirdoSa che ane enI prAptino mArga kaho, e saMpUrNa nirdoSa thavAno A mArga che. eka doSa rAkhavo e abhiprAya A mArgathI viruddha che. phalANo doSa hoya to vAMdho nahi, ke hovo joIe ke bhale rahyo, e A mArgamAM nathI. bahu sApha sApha vAta che. eTale jene paripUrNa nirdoSa thavAnI bhAvanA hoya, abhiprAya hoya eNe ja ahIMyAM AvavuM. bIjAne AvavAnI kAMI jarUra nathI. kema ke Ave, na Ave ene kAMI levA-devA A mArga sAthe rahevAno nathI. jene saMpUrNa nirdoSa thavuM hoya enA mATe ja Admission che, bIjAne eDamizana ApyuM janathI. evI vAta che. eTale cokhkhI vAta che ke jene e sivAyano, AtmArtha sivAyano koI abhiprAya hoya ene ghaNA kSetro che. A jagatanI aMdara dharmanA kSetro ane bIjA aneka prakAranI pravRtti karavAnA kSetro (ghaNA che). pachI to anya prakAranI pravRttinA ghaNA kSetro che. A kSetra dUSita ka2vA jevuM nathI. A to parama pavitratAno mArga che ane parama pavitratA prApta karavI hoya enA mATeno ja A mArga che. ene mATe ja ahIMyAM jagyA che, bIjAne mATe jagyA che ja nahi. sIdhI vAta che. mumukSu :- lokasaMjJAnA pariNAmamAM AkuLatA tIvra thAya che. khyAla AvI jAya ? pUjya bhAIzrI :- hA. eTale chetarAya nahi. olAmAM chetarAya jAya che oghasaMjJAmAM chetarAya jAya che. olAmAM eTalI tIvra AkuLatA nathI thatI. eka paDakhuM e jarA vicAravA jevuM che. tamAro prazna zuM che ? mumukSu :- lokasaMzAmAM to zuM hoya ke lokasaMjJAnI jyAre vRddhi thAya tyAre pariNAmamAM AkuLatA... AkuLatA... AkuLatA... thAya tyAre olI vAta jhaTa khyAlamAM AvI jAya che. pUjya bhAIzrI :- sthULa thAya eTale. mumukSu :- jhaTa khyAlamAM Ave che ke ApaNo A doSa na joyo hota to ApaNe olAnI AzA kema rAkhIe ? ema karIne pariNAmamAM... pUjya bhAIzrI :- e pratikULatAmAM. anukULatAmAM badhe pahelI khurazI maLatI hoya to ? evo ja prakArano puNyodaya (hoya ke) jyAM jAya tyAM bhAIne to pramukha ja Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-548 banAvajo. pachI kyAM AkuLatA thAze ? pachI to evo phasAze ke vAta mUkI kyo. tyAM to AkuLatA paNa nahi dekhAya ene, tyAM to ulaTAnI mIThAza lAgaze. che joke AkuLatA paNa lAgaze mIThAza. enA to ghaNA paDakhA che. e to bhAvanI parakha AvavI joIe. pratikULatA to samajAya paNa anukULatA ? e to phasAvAnuM ja kAraNa che. eTale lokasaMjJAnA pariNAmanI jAta zuM che e oLakhavI paDe che tyAMthI. AgaLanI khurazIna maLI ane koIe mAna na ApyuM mATe AkuLatA thaI ane khabara paDI ema na hovuM joIe. ene mIThAza Ave tyAre khabara paDavI joIe. pahelI khurazI maLe tyAre ene khabara paDavI joIe, ke mAre ahIMyAM phasAvAnuM nathI. koI hAratorA paherAve, mAlyApaeNNa kare ne tyAre ja samajI javAnuM. pahelethI ja ke ApaNe phasAvuM nathI. A khADo Avyo, A khADAmAM paDavuM nathI. A lokonI paddhati che, mALA paherAvo. jyAM jaIe tyAM sukhaDanI mALA paherAve. mAna-sanmAna kare. e vakhate cetI jAvAnuM. e bhale karAve. ApaNe bhAvathI paheravAnI nathI. bAkI to jabaradastI to kare e to sIdhI vAta che. ene tyAM mahemAna gayA hoya to na pahero to parANe gaLAmAM nAkhe. bhAvamAM potAne phera paDavAno che. ene mIThuM lAge to khalAsa. mumukSu -A mArgadarzana ghaNuM sAruM che. pUjya bhAIzrI - beya jAta ja oLakhavI paDe. e to satya-asatya viveka thAya emAM A badhuM Ave che. A to bahuvizALa zarata che. mumukSu -eka eka zabdamAM keTalI garImA che...! pUjya bhAIzrI:- hA, garImA che. keTalIka vAtomAM to eTalI badhI gaMbhIratA che ke mastaka namI jAya evI vAta che. kyAM UbhA rahIne, kyAM besIne A vAto lakhI che ane emanA AtmAmAMthI kevI rIte nIkaLI che! oho...! mumukSu - enuM pRthakkaraNa jeTalA vistArathI kare to kalAko nIkaLI jAya eka zabdamAM. pUjya bhAIzrI - hA. eka satya-asatya viveka hAthamAM le to divaso nIkaLI jAya. kalAkonI kyAM vAta karavI? vyaktigata lyo. potAnA jIvananA prasaMgo ane pariNAma. ke ahIMyAM kevI rIte viveka thAya? ahIMyAM kevI rIte viveka thAya? ahIMyAM kevI rIte viveka thAya? emAM to laukika nyAya-nItithI mAMDIne badhA viSaya AvI jAya che, koI bAkI nathI raheto. ahIM to kahe che, ke eTaluM thAya to anukrame sarva rAga-dveSano kSaya thAya eTale Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 74 rAjahRdaya bhAga-11 vItarAga thAya, pUrNa vItarAga thAya. AnA phaLamAM jJAnInA satsaMge pUrNa vItarAga thAya. eka asatsaMganI ruciTaLe tyAMthI mAMDIne pUrepUro vItarAga thAya, sarvajJa vItarAga thAya e banavA yogya che. ane jJAnInA nizcaye te alpakALamAM...' banavA yogya che nahi, alpakALamAM te banavA yogya che, sugamapaNe te banavAyogya che e siddhAMta che;" traNe kALe A aphara siddhAMta che. mumukSu - eka zabda vacce mUkIe to jJAnInA nizcaye. pUjya bhAIzrI:- "jJAnInA nizcaye bahu mahattvano viSaya che. jJAnIno nizcaya thavo e bahu mahattvano viSaya che. atyAra sudhImAM kAM to oghasaMjJAe jJAnIne bhajyA che, kAM to ajJAnIne bhajyA che, kAM to jJAnInI vimukhatA karI che. ema dharmanA kSetramAM jJAnIno nizcaya nathI thayo tyAM anekavidha prakAre pote virUddha cAlyo che ane A mArgathI vaMcita rahevAnuM banI gayuM che. mumukSu - Ape kIdhuM, pUjAdinI kAmanA, bhavaduHkha vahAluM na hoya, emAM zuM bAkI rahyuM ?mumukSudazA mATe zuM bAkI rahyuM? pUjya bhAIzrI-kAMI bAkI na rahyuM. barAbara che. mumukSu -A be sAthe sAthe che? bhavaduHkha vahAluM ane pUjAdinI kAmanA be sAthe ja cAle? pUjya bhAIzrI - sAthe ja cAle che. paNa pUjAdinI kAmanAmAM to khabara paDe paNa bhavaduHkha vahAlAmAM to ArAdhanA ane virAdhanA be bAju javuM paDe che. virAdhanAthI bhavaduHkha che. virAdhanA nathI thatI. ArAdhaka-virAdhaka pariNAmano dRSTikoNa ene hAthamAM Avavo joIe. enuM nAma satya-asatyano viveka che. lyo, e aDhI lITImAM bahu vAto karI. mumukSu-pahelA savA be lITI AvI, pachI A aDhI lITI AvI. pUjya bhAIzrI:-hA. tathApi dukha avazya bhogavya nAza pAme evuM upArjita che te to bhogavavuM ja paDe emAM kAMI saMzaya thato nathI. keTalAka tIvra pariNAmathI jANI joIne doSa karelA hoya, samajI-bUjhIne doSa karelA hoya, enA to phaLa bhogavyA vagara chUTatA ja nathI. kemake enA pariNAma ghaNA thayA hoya. ajANye thayelA paNa bhogavavA paDe che, to jANIne karyA hoya e to bhogavyA vagara cAle nahi. "A viSe vadhAre samAdhAnanI icchA hoya...... kema ke A to badhI General Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-548 75 term. bahu Wide term ane General term mUkI che. paNa vadhAre tamAre samajavuM eTale tamArA jiMdagInA ane tamArA pariNAmanI carcA karavI hoya, ke amane AvA AvA prasaMgo bane che, ame A sthitimAM UbhA chIe ane A prakAranA pariNAma bane che, to enI samAdhAnanI icchA hoya to samAgame thaI zake.' 'sobhAgabhAI'ne lakhe che. = mumukSu H- samAgama zabda vadhAre 'sobhAgabhAI'ne ja lakhe che, bIjA koIne nathI kahetA. pUjya bhAIzrI :- 'sobhAgabhAI' pratye to ghaNo emane bhAva che, sadbhAva ghaNo che. emanI pAtratA joI che ane e pAtratA.. jyAM pAtratA jJAnIpuruSa jove che tyAM emanI vizeSa kRpAdRSTi jene kahI zakIe, e prakAre utpanna thAya che. pAtrajIva pratye jJAnIpuruSonI kRpAdRSTi savizeSa thAya che. e kudaratI prakAra che. Ama to badhA jIvo ene sarakhA che, koI mAro tamAro nathI paNa pAtratA joIne e pAtratAvALo jaldI pAmaze ema joIne enA pariNAma upa2thI pote anumodana kare che. pAtratAne anumodana karIne ene vadhAre AgaLa vadhavAmAM preraNA Ape che. juo ! have ThapakAno kAgaLa Ave che. have pachI Avaze e badhA ThapakAnA kAgaLa Avaze, hoM ! ATalI ATalI vAta che ne ? have Thapako Ape che. A kAgaLamAM ane A kAgaLamAM Thapako adhUro rahyo che to bIjAmAM kAgaLamAM Thapako pUro kare che. mAruM aMtaranuM aMga evuM che.' eTale mAruM hRdaya evuM che, mAruM aMtaHkaraNa evuM che ke paramArthaprasaMgathI koI mumukSu jIvane mAro prasaMga thAya to jarUra tene mArA pratye paramArthanA hetunI ja icchA rahe to ja tenuM zreya thAya;...' mArA paricayamAM Avelo jIva AtmakalyANanI bhAvanAthI mArA paricayamAM rahe to avazya enuM kalyANa thAya. paNa jo bIjI bhAvanA rAkhaze ke mane kAMIka lAbha thaze, ahIMthI mane kAMIka sAMsArika lAbha thaze, to e mane ghaNuM ajugatuM lAge che, ema kahe che. 'to ja tenuM zreya thAya;...' paNa dravyAdi kAraNanI kaMI paNa vAMchA rahe...' dravyAdi kAraNa eTale koIpaNa prakAramAM sAMsArika lAbha. 'athavA tevA vyavasAyanuM mane tenAthI jaNAvavuM thAya,.. ke mane kAMIka dhaMdho sAro batAvI do to huM kAMIka lAIne caDI jAva. athavA enI salAha mAge. laukika vyavasAya AdinI salAha mAge. "to pachI anukrame te jIva malina vAsanAne pAmI mumukSutAno nAza kare...' mArA saMgamAM AvIne paNa enI je malina vRtti che e tIvra thaI jaze, gha2 ka2I jaze. vAsanA eTale ghara karI jaze. enI mumukSutA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7 rAjahRdaya bhAga-11 nahi rahe. Amane ghaNuM duHkhanuM kAraNa che. ema mane nizcaya rahe che. ke arere.! enuM ahita thaI jaze. mArI pAse Avyo ane ahita karI jAya? ane mArA nimitte ahita karI jAya? ema. ema mane nizcaya rahe che, ane te ja kAraNathI tamane ghaNI vAra tamArA taraphathI koI vyAvahArika prasaMga lakhAI Avyo hoya tyAre Thapako ApIne jaNAvyuM paNa hatuM. have juo ! enAthI moTA hatA. eka Generation no phera hato. bApa-dIkarAne phera hoya eTalo be vacce phera hato. Thapako ApIne jaNAvyuM che. tamane evo Thapako ApI jaNAvyuM paNa hatuM ke mArA pratye tame Avo vyavasAya jaNAvavAnuM jema na thAya tema jarUrakarI karI,... A vAta tame nahikaro. e bAbatamAM tamane Thapako Apyo che. ane mArI smRti pramANe Ape te vAta grahaNa karI hatI. ane mArI vAta tame mAno cho. ane mAne che eTale emane kaheluM. ane tame e vAta svIkArI. tathApi te pramANe thoDo vakhata banI, pAchuM vyavasAya viSe lakhavAnuM bane che." vaLI vismRti thaI jatI hoya e vAtanI, vaLI pAchI tame dhaMdhAnI koI vAta pUchAvo cho. to AjanA mArA. patrane vicArI jarUra te vAta tame visarjana karazo... AjanA patrane vicArI jarUra che vAta tame visarjana karazo; eTale vyavasAyanI vAta tame choDI dejo. "ane nitya tevI vRtti rAkhazo ane haMmezA tame e javRtti rAkhazo ke mAre AtmakalyANa mATe saMga karavo che. bIjI koI vAta vacce lAvavI nathI. to avazya hitakArI thaze; ane mArI AMtaravRttine avazya ullAsanuM kAraNa ApyuM che, ema mane thaze." nahitaramane kheda thaI jaze. jo tame ekalI pAramArthika vAta mATe mArI sAthe saMbaMdha rAkhazo to mane bahu ullAsa thaze. kemake mArI aMdaranI je pAramArthika vRtti che ene tame ullAsanuM nimitta ApyuM. kAraNa eTale nimitta ApyuM ema huM samajI laIza. bIjA koI paNa satsaMgaprasaMgamAM ema kare to mAruM citta bahu vicAramAM paDI jAya che ke gabharAya che. mane gabharATa chUTe che. tamane to gabharATa thato haze ke nahi paNa mane gabharATa chUTe che, ke arere ! A ahitanI vAta kyAM ahIMyAM karavA mAMDyA? A vAta karavAnuM ThekANuM nathI tyAM A vAta kyAM karavA mAMDyA? eTale bIjA koIpaNa satsaMgaprasaMgamAM ema kare, tamArA sivAya paNa koI evuM kAMI kare to mArA cittamAM bahu vicAro ubhA thaI jAya che, mAro jIva gabharAya che. kema? kemake paramArthane nAza karanArI A bhAvanA e enI bhAvanA zuM che ? paramArthane nAza karanArI A bhAvanA A jIvane udayamAM AvI." arere ! A jIvane Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-548 A bhAvanA kyAM udayamAM AvI? AtmAnuM kalyANa karavAnI vAta karavI hatI emAM vacce ene A vAta kema ugI mArI pAse? tame jyAre jyAre vyavasAyaviSe lakhyuM haze, tyAre tyAre mane ghaNuM karIne ema ja thayuM haze;" ciMtA thaI che, gabharATa thayo che, tathApi ApanI vRtti vizeSa phera hovAne lIdhe..." eTale tamArI yogyatA kAMIka vadhAre sArI hovAne lIdhe kaMIka gabharATa cittamAM ocho thayo haze." gabharATa to thayelo paNa kAMIka ocho thayelo ke nA, nA jIva to lAyaka che. enI garbhita pAtratA ghaNI sArI che. atyAre vartamAnamAM ene daridratA che eTale potAne AjIvikAnA ane vepAranA vicAro AvI jAya che paNa enI pAtratA ghaNI sArI che. eTale kAMIka pAtratAnA lakSe gabharATa ocho thayo haze. paNa hAla tarata taratanA prasaMga parathI." ane hamaNAM hamaNAM tame je patro lakho cho ane vAta karo cho e parathI Ape paNa te gabharATanI lagabhaganA gabharATanuM kAraNa ApyuM che....... eka eka pariNAmane keTalI sUkSmatAthI vyakta kare che ! evo gabharATa nathI thayo, paNa evo gabharATa thaI jAya evo gabharATa thayo che. mumukSu -pAtratAthI paDI jazo evo gabharATa? pUjya bhAIzrI:- kAMIka pAtratA to nahi khoya bese ne? ema lAgyuM che. tamane ATalA badhA saMyoga uparanA pariNAma kema thAya che? enAthavA joIe. ravajIbhAInA kuTuMbane mATe jema vyavasAya mAre karavo paDe che. juo ! enA pitAzrInuM nAma laIne bolAve che. kemake kharekhara to bApa-dIkarA jevuM kAMI pAramArthe to nathI. paNa vyavahAra laukika dRSTie che eTale "ravajIbhAInA kuTuMba mATe jema vyavasAya mAre karavo paDe che tema tamAre mATe mAre karavo hoya to paNa mArA cittamAM anyabhAva Ave nahIM eTale bhedabhAva na Ave. A mAruM kuTuMba che, A mumukSanuM kuTuMba che ema mane na lAge. mArA kuTuMba karatA paNa vizeSa sadbhAvathI huM e vyavasAyanI pravRtti karuM kharo. emAM mane kAMI vAMdho nathI. athavA bhinabhAva na Ave. bheda na jove ke A pArakuM che ane mAruM che. ema anya bhAve eTale bhedabhAvana jove. paNa tame duHkha sahana na karI zako tathA vyavasAya mane jaNAvo...... tame pratikULatAnuM duHkha sahana nathI karI zakatA eTalI saMyoga bAju tamArI vRtti jAya che ane vyavasAya mane jaNAvo ke Ama vyApAra karuM, tema vepAra karIe, Ama karIe tema karIe e vAta koI rIte zreyarUpa lAgatI nathI....... e mane tamArA mATe duHkha rahe che. ravajIbhAI mATe duHkha na thAya. e mane kAgaLa lakhe. tuM vepAra sarakhI rIte karaje. to Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 rAjahRdaya bhAga-11 mane duHkha na thAya. paNa tame kAMIkavepAranI vAta lakho to mane duHkha thAya che. kema? kemake ravajIbhAIne tevI paramArtha icchA nathI. ene ane mAre kAMI paramArthika saMbaMdha nathI. bApa-dIkarAno laukika saMbaMdha che. e paNa laukika che. pAramArthika kAMI vAtamAM mAla nathI. kemake ravajIbhAIne tevI paramArtha icchA nathI." ene koI paramArthanI sAthe levA devA ja nathI ane tamane to mArI sAthe pAramArthika saMbaMdha che. jethI tamAre A vAta para jarUra sthira thavuM." mATe ame je kahevA mAgIe chIe e vAta upara jarA vadhAre dhyAna devAnI jarUra che, lakSa ApavAnI jarUra che. A vAtano vizeSa nizcaya rAkhajo. ane A vAtano jarA vadhAre nizcaya eTale nirNaya rAkhajo, ke mAre koI dhaMdhA-vepAranI vAta AmanI pAse karavAnI nathI. mArA saMyogo nabaLA che ane sArA thAya evI koI carcA mATe lAvavAnI nathI. eno tame daDha nirNaya rAkhajo, pakaDa rAkhajo. kaMIka A patra adhUro che.. pachI 550mo patra pAcho eTalo ja vistArathI lakhyo che. ane emAM to pAchI ghaNI kaDakavAto lakhI che. ghaNo sarasa patra che. mumukSu - uparamAM eka zabda Avyo ke, A vAta jJAnIne jaNAvIe, laukika vyavasAya AdinI ke kuTuMba-parivAranI koI paNa Problem, to anukrame te jIva malina vAsanAne prApta thaIne mumukSutA nAza kare che. to anukramathI malina vAsanA kevI rIte thAya? pUjya bhAIzrI - anukrame eTale pachI zuM che ke e AgaLa jatA e pariNAma vadhI jaze. saMyoga bAjunA je pariNAma che, saMyogathI sukha meLavavAnA, anukULatA meLavavAnA je pariNAma che e ekadama tIvra thaI jaze, e pariNAma vadhI jaze.ema. mumukSu:- to A vAsanA kIdhI malina vAsanA kahI ? pUjya bhAIzrI:-hA. malina vAsanA kIdhI. mumukSu -icchA nahi kahIne malina vAsanA kIdhI emAM zuM bheda che)? pUjya bhAIzrI:- eTale zuM che ke pachI na maTe evA pariNAma thaI jAya.vAsanAnA pariNAmamAM e phera che, icchAmAM ane vAsanAmAM, ke icchA zAMta thaI jAya che. vAsanAnA pariNAma zAMta thatA nathI. mumukSu -laMbAyA kare. pUjya bhAIzrI:- laMbAyA ja kare. thayA ja kare... thayA ja kare... thayA ja kare. jyAM sudhI je cIjanI icchA hoya e na maLe tyAM sudhI e thayA ja kare. eTale e Chronic dieasease thaI gayo. Acute mAMthI e Chronic mAM cAlyo gayo. ema thaI jAya. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-548 79 ema kahevuM che. roga ghara karI gayo. enA jevI vAta che. eTale nA pADe che. atyAre tamArA pariNAmamAM eTalo badho doSa nathI dekhAto paNa atyAre jo tamane cetavavAmAM na Ave ane atyAre e doSathI pAchA vALavAmAM na Ave to AgaLa A roganI sthiti bhayaMkara thAze. Next stagemAM je Avaze e kADhavo muzkela paDaze. ema kahevuM che. mumukSu :- pariNAmanI davA karavAne ThekANe saMyogonI icchA ke saMyogo vadhAravAnI vRtti thaI gaI. pUjya bhAIzrI :- hA. e to doSa TALavAne badale doSa vadhA2vAno dhaMdho thaI gayo. evI vAta che. eTale to pratyakSa samAgamano A eka lAbha che ke jIva potAnA vyaktigata doSonuM nivedana karI zake, carcA karI zake, mArgadarzana pAmI zake ane kADhavA mATe ene eTalI sugamatA maLe. doSonuM pRthakkaraNa thAya. nahitara to zuM che ke zAstranI aMdara siddhAMto to General hoya che. emAM kayAM kaI vAta, kaI vAta ane kayA siddhAMtanA peTAmAM vAta mane lAgu paDe che, e to ene zodhavuM paDe ane gotavuM paDe. to e pote aMgIkAra kare. nahitara jAya uparathI. vAta bahu sArI che. satya-asatyano viveka thAya. vAta bahu sArI che. satya-asatyano viveka thAya e to sArI ja vAta che. paNa mane kaI kaI jagyAe e kevI rIte lAgu paDe che ? e vAta to vyaktigata samAgama vagara koI rIte enuM spaSTIkaraNa maLe nahi ane ane koI rIte ene mArgadarzana na maLe to emAMthI e nIkaLe nahi. uparathI cAlyo jAya. e paristhiti bane. kaMIka A patra adhUro che je ghaNuM karI AvatI kAle pUro thaze.' paNa AvatIkAla nahi ne be divasa pachI lakhyo che. eTale e pachI lakhe che ke AvatI kAle lakhavuM hatuM paNa vicAra Avyo ke nahi, have eka divasa pachI lakhIza. ema karIne 550 patramAM e viSaya pharIne cAlyo che. vacce eka patra AvI jAya che e miti vagarano che e AvI gayo che. e paNa emanA pratyenA ThapakAno ja patra che eTale sAthe sAthe anusaMdhAnamAM laI lIdho hoya evuM lAge che. (samaya thayo che). Sa Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-11 tA. 12-11-1990, patrAMka-548 ane 249 pravacana naM. 249 "zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patra pa49. mumukSu:-548patra. pUjya bhAIzrI - zarUthI levo che) pahelo peregrApha. patra-pa48, pAnuM-441. "jJAnIpuruSano satsaMga thaye, nizcaya thaye, ane tenA mArgane ArAdhdha jIvane darzanamohanIya karma upazame che ke kSaya thAya che..." anaMtakALathI darzanamohano abhAva karyo nathI. abhAva be prakAre thAya che. upazamathI ane kSayathI. eka zabdamAM kahIe to abhAva karyo nathI. Ama to samyaka prakAre koI kaSAyano abhAva nathI karyo. kemake kaSAyamAM pahelA anaMtAnubaMdhI jAya che. eno paNa abhAva nathI karyo. paNa darzanamohanIyano abhAva thAya to anukrame badhAno abhAva thAya, sarva karmano abhAva thAya. e rAjA che. lakaramAM rAjAne harAvatAM AkhuM lazkara tAbe thAya che. enA jevI vAta che. mArganI paNa e suMdaratA che ke pahele pagathiye eTale ke mokSamArgamAM pravezatAveMta prathama rAjAne ja haNavAmAM Ave che. pachI bAkInI sAphasUphI kramaza thaI jAya che. e paNa eka mArganI suMdaratA che. ane samyagdaSTinA parAkramane paNa e prazaMsavAmAM Ave che, ke sauthI pahelA rAjAne mAre che. nahitara to AtmAnI jaghanya zakti utpanna thaI che. anaMta zaktimAMthI jaghanya zakti-ochAmAM ochI zakti cothA guNasthAne pragaTa thAya. paNa AtmAnI jaghanya zakti jo karmanA moTAmAM moTA karmane mAre to enI bAkInI zaktinI pachI vAta karavAnuM koI kAraNa rahetuM nathI. e paNa AtmAnI zaktinuM prakAzaka che, prasiddha karanAruM che. ahIMyAM traNa pagathiyA lIdhA che. darzanamohano abhAva karavA mATenA traNa Step lIdhA che. pahelA to "jJAnI puruSano satsaMga thaya... jo jJAnI puruSano koI puNyodaye satsaMga thAya to e jJAnIpuruSa ja che ema nizcaya thaye..." nizcaya thayo ema kaho, oLakhANa thaI ema kaho, beya eka ja vAta che. ane ema thayA pachI paNa tenA mArgane Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-548 81 ArAdhye...' jJAnIpuruSa je mArge cAle che ane je mArga kahe che, nirupaNa kare che, e mArga upara pote paNa ArAdhana zarU kare tyAre pahelAmAM pahelo jIvane darzanamohanIya karmano abhAva thAya. ane jo darzanamohanIya karmano abhAva thAya to anukrame sarva jJAnanI prApti eTale pUrNa jJAna paryaMtanI prApti thAya, sarva karmano nAza thAya, sarva vibhAvano nAza thAya. mumukSu :- AmAM satsaMga thayA pachI paNa jo nizcaya na thAya... pUjya bhAIzrI :- satsaMga thayA pachI jo nizcaya na thAya to satsaMga thayo, na thayo badhuM barAbara che, sarakhuM ja che. ane anaMta vAra saMga thayo che. pote satsaMgamAM gayo che. jJAnIpuruSanA satsaMgamAM nathI gayo e vAta to A jIvana uparathI paNa (nakkI thAya che), bIjA bhavanuM kayAM yAda karavuM paDe evuM che ? A bhavamAM paNa jJAnIpuruSa maLyA che paNa nizcaya nathI thayo, oLakhANa nathI thaI. oLakhANa thayA pachI ArAdhana thavuM paNa jarUrI che. oLakhANa jJAnanuM mukhyapaNe kArya che ane ArAdhana puruSArthanuM mukhyapaNe kAma che. pachI puruSArthanuM kAma zarU thAya che. jJAna thAya, e puruSArthane utpAdaka evuM jJAna thAya tyAre ene jJAna thayuM kahIe. jo puruSArthanuM utpAdaka evuM jJAna na thayuM hoya to ene jJAna nathI thayuM, kAMI jJAnamAM samajaNamAM gerasamajaNa jarU2 thaI gaI che. ema mAnavuM ghaTe che, ke jJAna nathI thayuM paNa jJAna thayAnI ge2samajaNa thaI che. mumukSu :- jJAna thavAmAM ja bhUla thAya che. pUjya bhAIzrI :- hA, bhrAMti paNa jJAnamAM thAya che ane niti paNa jJAnamAM ja thAya che. eka ja jagyAethI be prakAranA paryAyo utpanna thAya che. eTale to A oLakhANano viSaya cAle che. jIve anaMtakALamAM nizcaya nathI karyo ane nizcaya karavA eNe dhyAna dIdhuM nathI. lolamAM lola karI gayo che. 'gurudeva'nI jaya ho. to jaya ho bolAve jorathI. badhAnI sAthe sAthe jaya ho karI de. oLakhANa karavA upara dhyAna dIdhuM nathI. mumukSu :- oghe samajIne paNa mahimA karyo paNa pUrI oLakhANa karI nathI. = pUjya bhAIzrI :- samajaNa ene zuM kahevI ? oLakhANa na thAya ene samajaNa zuM kahevI ? Aje ema kahe che 'gurudeva' barAbara kahe che. e ja samajaNavALo kAle ema kahevA mAMDaze ke nahi, gurudeve' A vAta to barAbara nahotI karI. kahevAno ja che. eno bharoso zuM e samajaNano ? e samajaNano koI bharoso nathI. jema dArU pIdhelAno koI bharoso nathI. ToDaramallajI'e i dRSTAMta ApyuM che. eno koI Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8ra rAjahRdaya bhAga-11 bharoso nathI. mithyAtvano je madache, e jyAM sudhI khase nahi tyAM sudhI samajaNa upara bharoso rAkhIne cAle. kyAM gothuM khAya kAMI khabara paDe nahi. hajI eka bIjo viSaya carcavo che. kAle vicAra Avyo che, ke samajaNamAM yathArthatA Ave che, jene suvicAraNA kahIe, jene pUrvabhUmikA kahIe emAM viveka thAya che. ane jJAnInI dazAne anusarIne badhA prakAro UbhA thAya che. vairAgya, upazama, saraLatA, madhyasthatA, vizALatA, udAratA, vAtsalya, prabhAvanA ane zAstrajJAnanuM yathArthapaNuM, siddhAMtanuM yathArthapaNuM. e mumukSanI bhUmikAmAM paNa thAya ane. paNa thAya. A be vaccenI bhedarekhA zuM che? ane jJAnIne oLakhavA che ne? prazna zuM cAle che? jJAnIne oLakhavA che. A eka viSaya ahIM vadhAre sUkSma che ane thoDo carcAno viSaya che. kAle A vicAra Avyo. jeTaluM UMDe javAya eTaluM to jAva. viSayanA UMDANamAM jeTaluM javAya eTaluM jAva. mumukSu - UMDANamAM gayA vagarato jaldI pakaDAya evuM nathI. pUjya bhAIzrI - e to emane ema ja kyAM pakaDAya)? othe othe ja cAlyo che. UMDANamAM gayA vagara olve othe cAlyo che. oghasaMjJAnI carcA jyAre nIkaLe che tyAre eka vicAra Ave che, ke ghasaMjJA eTale zuM? A jIve UMDANamAM javAnI darakAra na karI enuM nAma ja oghasaMjJA che, bIjuM kAMI nathI. jADuM-jADuM kADhyuM. mAnI lIdhuM ke huM paNa sAcA deva-guru-zAstrane mAnuM chuM, sadgurune mAnuM chuM ane A saMpradAyamAM mArI gaNanA che. koI nA pADI zake ema che nahi. mArI arpaNatA paNa che. A oghasaMjJAmAM rahevA mATe eNe saMtoSa pakaDyo che ane anaMtavAra Ama ja karyuM che. ekavAra paNa oghasaMjJAnI bahAra nIkaLyo nathI. eTale e nIce nAkhyuM ke satsaMga thaye, nizcaya thaye..." ane nizcayapUrvaka mArgane ArAdhya.traNe kramathI pAchI vAta lIdhI che. AmAM pAchuM akrama paNa cAle evuM nathI. krama viparyAsa nathI cAle evuM te jIvane anukrame sarvajJAnanI prApti thaI jIva kRtakRtya thAya che, ene kAMI karavAnuM bAkI na rahe. paripUrNa zuddha dazA, mokSa dazA, jIvanmukta dazA ene prApta thAya che. e vAta pragaTa satya che. e vAta potAne to satya lAge che ema nahi paNa pragaTasatya lAge che. e vAta pragaTa satya che." paNa tethI upArjita prArabdha paNa bhogavavuM paDatuM nathI ema siddhAMta thaI zakato. nathI. eTale ene darzanamohanIya karmano kSaya thAya, tyAMthI mAMDIne kRtakRtyadazA thAya e vacce je samayano gALo che e gALAmAM ane pUrva upArjita prArabdha hoya, e na Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-548 83 bhogavavuM paDe, kema ke e mokSamArgamAM AvI gayo che, mokSamArgI jIvane vAMdho nahi, have ene pUrvakarmamApha karI dyo. sarakAra leNuM mApha karI dechene? evuM cAlatuM nathI. ene paNa upArjita ke prArabdha bhogavavuM paDe che. tyAM sudhI ke kevaLajJAna prApta thayuM che evA vItarAgane paNa upArjita prArabdharUpa evA cAra karma vedavA paDe che, to tethI ochI bhUmikAmAM sthita evA jIvone..." ke jene ATheya kama upArjita che hajI. prArabdha bhogavavuM paDe temAM Azcarya kaMI nathI." jemate sarvajJa evA vItarAgane ghanaghAtI cAra karmanAza pAmavAthI vedavAM paDatAM nathI, kema ke e nAza thaI gayA. nAza thAya eno koI savAla nathI. nAza na thayA hoya tyAM sudhI enA bhogavaTAno savAla Ubho rahe che. ane pharI te karma utpana thavAnAM kAraNanI te sarvajJa vItarAgane sthiti nathI, paristhiti nathI, ke have e cAra karmamAMthI pharIne kAMI emAMthI utpatti thAya. anyamatamAM mAne che ne ? Izvarano avatAra. mukta AtmAone to janma-maraNa hotA ja nathI, ene avatAra levAno prazna hoto nathI. ene koI kAraNa nathI. AtmAmAM e koI kAraNa rahyuM nathI. e IzvarakartA sivAya je AvedAMtanI je paramabrahmanI Philosophy che emAM paNa e vAta che. eka kALe badhuM thAya che. pAchuM enI aMdara jema pANImAM taraMga utpanna thAya ema pAchI sRSTinI racanA thAya che. kAraNa-kAryanuM Logic che eno kAMI meLa khAto nathI. badhuM pralaya thaIne eka paramabrahma thaI javAnuM zuM kAraNa ke eno svabhAva evo che. jo enA svabhAva che to ethI viruddha pariNamana pAchuM zarU thavAnuM zuM kAraNa? be svabhAva thaI gayA viruddha svabhAva thaI gayA. e koI saMbhavI zake nahi. mumukSu - Izvara thavA pahelA nirvikalpa dazA dhAraNa kare pachI Izvara thayA pachI AkhA jagatanI jaMjALa... pUjya bhAIzrI -e to ghaNuM sthaLa che. IzvaranuM tattvajJAna to ghaNuM sthaLa che. paNa vedAMtamAM bahma, paramabrahmanuM tattvajJAna thoDuM sUkSmatAthI lIdhuM che. ane enI aMdara A sRSTine bhrAMti kahI che. A eka bhrAMti che. paNa bhrAMti kone? paramabrahmane bhrAMti? ke kone bhrAMti thaI che? kema ke paramabrahma sivAya to jagatamAM koI padArtha nathI. bhrAMti thavAnuM koI kAraNa kharuM ene? evo koI svabhAva che? kemake jainadarzanamAM AtmAno svabhAva kahyo, ke AtmAne anaMta zaktio che, emAMthI koI zakti evI nathI, ke je rAgane, doSane, vibhAvane utpana kare. jo AtmAne e svabhAva zakti hoya to kadi paNa eno nAza thaIne abhAva thaIne koIno Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 84 rAjahRdaya bhAga-11 mokSa thAya nahi. paripUrNa vItarAga siddha dazA na thAya. enuM AkhuM vijJAna che. e svabhAvamAM nathI. to pachI thAya che e vAta pragaTache. pAchI e bhrAMti che ema nathI kIdhuM. AnI jema. jJAnInI dazAmAM rAga che enuM zuM? doSa che enuM zuM? duHkha che enuM zuM? to e paryAyano dharma che. vastuno svabhAva nahi hovA chatAM paryAyano e dharma che. ema enuM vijJAna che, enuM Science che. ane e vastunA svarUpa anusAra badhI saiddhAMtika vAta che. zuM kahyuM? te sarvajJa evA vItarAgane ghanaghAtI cAra karma nAza pAmavAthI vedavAM paDatAM nathI, ane pharI te karma utpanna thavAnAM kAraNanI te sarvajJa vItarAgane sthiti nathI." e to dajhaMta Apyo che. tema jJAnIno nizcaya thaye ajJAnabhAvathI jIvane udAsInatA thAya che. jJAnIno nizcaya thaye ajJAna TaLe che. ahIM udAsInatA thAya che eTale enuM ajJAna TaLe che. ane te udAsInatAne lIdhe bhaviSyakALamAM te prakAranuM karma upArjavAnuM mukhya kAraNa te jIvane thatuM nathI." te (udAsInatAne lIdha) bhaviSyakALamAM te prakAranuM eTale darzanamohanIya karmane bAMdhavAno, tyAM anaMtAnubaMdhIne bAMdhavAnuM karma tene upArjana thatuM nathI. kvacit pUrvanusAra koI jIvane viparyayaudaya hoya..." eTale upazama thayeluM hoya to....darzanamohanIya ane anaMtAnubaMdhI upazama thaIne rahyA hoya to pUrvAnusAra eTale pahelAnI jema ja. koI jIvane viparyayaudaya hoya,..." ane darzanamohanIyano udaya thAya, anaMtAnubaMdhIno udaya thAya topaNa te udaya anukrame upazamI," te udaya anukrame pAcho pharIne upazamIne kSaya thaI, jIva jJAnInA mArgane pharI pAme che. pachI e anaMtakALa sudhI paribhramaNa kare evuM na bane. vadhumAM vadhu "ardhapagalaparAvartanamAM avaya saMsAramukta thAya che." e maryAdita kAraNanI aMdara eno nizcaya thAya che. vadhumAM vadhu kALa che. tethI ochA kALamAM paNa aMtarmuhUrtamAM paNa koI mArgane grahaNa kare kharA. jaghanya aMtarmuhUrta, utkRSTa ardhapudgalaparAvartana. eTalA kALamAM ane mukti thavI saMbhave che. paNa samakitI jIvane, ke sarvaza vItarAgane, ke koI anya yogI" hoya. mahAtmA, bhAvaliMgI saMta hoya. sAdhu, AcArya, upAdhyAya ke jJAnIne jJAnanI prAptine lIdhe upArjita prArabdha vedavuM paDe nahIM ke dukha hoya nahIM ema siddhAMta na hoI zake.' evuM vastunuM svarUpa paNa nahoI zake evo siddhAMta paNa na hoI zake mumukSuH- "zeThiyAjIne A vAta upara... Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 85 patrAMka-548 pUjya bhAIzrI - e to e rIte gayA hatA ke jJAnIne dukhanA pariNAma na hoya, ekAMte sukha hoya. jJAnI to sukhI thaI gayA. narakamAM paNa sukhI che ne ? ene jarAya duHkhanA pariNAma na hoya. e apekSita vAta che. mukhya vRtti sukhanI che e vAta che. enA pariNAmamAM paNa jeTalo rAga hoya eTalI AkuLatA hoya, eTaluM duHkha ene hoya. paNa ethI vadhAre emane "sogAnIjI'nA eka statement sAme vAMdho hato. emano je vAMdho hato e to spaSTa ullekha karIne Avelo che ke jo deva-guru-zAstra pratye paNa upayoga jAya ane emAM bhaThThI jevuM duHkha lAge, to tIvra kaSAya hoya ene lAge, maMda kaSAyamAM hoya to na lAge. ane ahIMyAM to samakitInI vAta lIdhI che. mATe A vAta siddhAMta viruddha lAge che. athavA A ajJAnadazAnI Upaja che, jJAnadazAnI Upaja nathI. gurudeva' to anubhavI puruSa che. emaNe sIdhuM kahyuM, ke jene AtmAnI zAMti joI hoya ene A maMda kaSAyano vikalpa bhaThThI jevo lAge che. konI sAthe sarakhAmaNI karI che? ahIMyAM tIvra kaSAya ane maMda kaSAyanI carcA nathI cAlatI. ahIMyAM AtmAnI je nirvikAra zAMti che, mananI zAMti paNa nahi, enI pAse A maMda kaSAyano, ati maMda kaSAyano vikalpa bhaThThI jevo lAge che. ane e kone khabara paDe? ke e zAMti vedIne je bahAra Avyo hoya ene khabara paDe. vicAravA jevo viSaya che. emaNe kahyuM che bhale khulAso nathI karyo, paNa vicArIe to samajI zakAya evI vAta che. jyAre koI jIvane nirvikalpa zuddhopayogamAM AtmAnI zAMti ane sukha, AnaMda anubhavAya che, eka kSaNamAM dazA pUrI thAya che. jIva savikalpa dazAmAM AvI jAya che. jyAre e jIva savikalpa dazAmAM Ave che, tyAre ene hajI AtmAnA svabhAvano ja vikalpa hoya che. hajI deva-guru-zAstrano vikalpa (paNa) pahelA to nathI thato. hajI to ene jeno anubhava thayo enuM gholana ane eno rasa vikalpa dazAmAM paNa chUTato nathI, ke Avo mahAna padArtha anaMta zAMtino piMDa!pote ja svayaM anubhavagocara thaI gayo! eTale tyAMthI to hajI enuM lakSa chUTatuM nathI. lakSa to amastu paNa chUTatuM nathI. hajI rAganA pariNAma paNa e bAju kheMcAyelA che. vikalpanA pariNAma paNa svabhAva pratye kheMcAyelA che. ene hajI svabhAvano paNa sUkSma vikalpa cAle che, jene aMtarajalpa kahevAmAM Ave che. zuddhopayoganI pahelAnI sekanDomAM ane zuddhopayoganI pachInI sekanDomAM, sekanDamAM, hoM ! kSaNanI aMdara sUkSma aMtarajalpa svabhAvano cAlato hoya. bIjuM na Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 86 rAjahRdaya bhAga-11 cAle. jeno anubhava karavAno che ane jeno anubhava karyo che e viSaya nathI badalAto. AgaLa-pAchaLa eka ja viSaya hoya che. viSaya eTalo badho nathI badalAya jato. pariNamana phare che, eTaluM ja che. topaNa ene e bhaThThI jevuM lAge. A deva-guru-zAstrano to bahu sthULa upayoga che. mumukSu H- have to nirAkuLa dazA ane ahIMyAM to AkuLatA... = pUjya bhAIzrI :- moTo phera che. to tyAM hajI e vAta thaI gaI che, ke pANInI mAchalI bhInI retImAM cAle to taDaphaDATa lAge, garama retImAM to jIve nahi. kAMThe jo retI garama thaI gaI hoya to tarata ja maraNane zaraNa thAya. paNa ziyALAnI ThaMDI retI hoya ne ? paga mUkatA ema lAge ke A to baraphanI pATa lAge che. gAmaDAmAM rahetA hoya ene khyAla Ave ke pANIno kAMTho hoya tyAM thoDoka bheja rahe ane paroDhiye cAra vAge dizAe jAya. gAmaDAmAM to bahAra jAya ne ? bhInI retI upara khullo paga, ughADo paga paDe to ema lAge ke A barapha jevI ThaMDI thaI gaI che. paNa pANInuM mAchaluM jo bahA2 paDe ne to taDaphaDATa nAkhe. ene ThaMDI sAthe saMbaMdha nathI, pANI sAthe saMbaMdha che. jIva pANIno che, ThaMDIno nathI. pANI eTaluM ThaMDuM nathI. retI ethI vadhAre ThaMDI hoya. pANI to vahetuM hoya eTale ene thoDo garamALo hoya. gAmaDAmAM rahyA hoya ene badhI khabara hoya. mumukSu H- ane ziyALAmAM to savAre pANI garama thaI jAya. pUjya bhAIzrI :- hA. saheja garama thaI jAya. ... retI ekadama TharI gaI hoya. mAchalIne bahAra rahevAnuM thAya ne to eka sekanDa retI upara rahI na zake. sIdhI taDaphaDATa mArIne uchaLavA ja maMDe. evI dazA vikalpamAM AvanAranI che. to sthULa upayoganI aMdara to upayoga keTalI badhI bhaThThI che. e vAta sogAnIjI'e karI. 'gurudeva'ne e pratIti AvI. vAta to bhAre kholIne karI che, ka2nA2e to. kemake potAno anubhava to bole che ke nahi ? e pote saMmata karI che. have koI saMmata nathI karatuM ane koI enI aMdara dalIla Ave che. tarka-vitarka to aneka rIte utpanna thaI zake che. kayAMthI utpanna thayo ? 'gurudeve' gotyuM, AtmAnI zAMti joI nathI. nahitara A rIte tarka Ave nahi. tyAMthI kADhyuM. eTale moha nathI gayo vAta pUrI thaI gaI. e ja vAta che. jJAnInA mArgamAM bIjI gaDabaDa cAle evuM nathI. mumukSu :- eka nyAya evo paNa Ave che ne ke mumukSunI bhUmikAmAM potAnA pariNAmamAM tIvra duHkha lAge bAhya tarapha jAya tyAre. hajI to samyajJAna pragaTa na thayuM Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-548 hoya ane potAnA cAlatA pariNAmamAM tIvra duHkha lAge to haTavAno prayatna kare. pUjya bhAIzrI - barAbara che. lAge che. zarUAta to ema ja thAya che. tyAM sudhI ke chelle sUkSma aMtarajalA rahe che emAM paNa duHkha lAge che. ane tyAre ja tyAMthI khasIne aMdaramAM Ave che. chelle aMdaramAM Ave che enuM kAraNa paNa e ja che, bIjuM nathI. je zarUAta thaI che e sthULa vikalpothI thaI che. pachI sUkSma vikalpomAM ane maMda kaSAyamAM paNa duHkha lAge che. pachI AtmAnA svabhAvanA vikalpomAM paNa duHkha lAge che. pachI tyAMthI khase che. nahitarato khase ja kevI rIte jIva ? siddhAMta to ema ja che. mumukSu -. jene buddhipUrvaka A vAta, buddhi vicAramAM paNa besatI nathI ene to chUTavAno prayAsa kyAMthI thaze? pUjya bhAIzrI - prazna ja nathI. e to kahI dIdhuM ne? ke zAMti joI ja nathI. nahitara A vAta kyAM hoya? bIjI carcA ja kyAM karavAnI rahe che? ene A mArganI khabara nathI. buddhipUrvaka nathI besatI enA mATe to paramAgamasAramAM eka bola Avyo che. 88naMbaranuM vacanAmRta che. samyagdaSTine rAga ke dukha nathI ema kahyuM che e to dRSTinI pradhAnatAthI kahyuM che. apekSAe kahyuM che. paNa paryAyamAM jeTalo AnaMda che tene paNa jJAna jANe che ane jeTalo rAga che eTaluM dukha paNa sAdhakane che tema jANe che. paryAyamAM ragacheduHkha che tene jo jANe nahi...? buddhipUrvaka 'to dhAraNA jJAnamAM paNa bhUla che. enI to dhAraNa paNa khoTI che. dhAraNA sAcI nathI ema kahe che. enA mATe anubhavano to vicAra ja karavAnI jarUra nathI. enI to dhAraNAmAM paNa bhUlache. 88mAM bolamAM 'gurudeve e vAta karI che. mumukSu - badhA mATe A eka janiyama che. pUjya bhAIzrI :- siddhAMta, vastunuM svarUpa to koInA mATe kAMI (juduM juduM nathI), A vastunuM svarUpa che. siddhAMta eTale vastunuM svarUpa che. mumukSu - koIkane duHkha lAge, koIkane na lAge ema nahi). pUjya bhAIzrI :- bilakula nahi ne bilakula nahi. khoTI vAta che. banI zake ja nahi. duHkha hoya e duHkha ja lAge. duHkha na lAge to e jJAnamAM bhrAMti che. je vAstavikatAe duHkha che e duHkha na lAge to enA jJAnamAM bhrAMti che. bhUla che ema na kahyuM paNa bhrAMti che, bhramaNA thaI gaI che. doraDImAM sApa mAnyo che, sApamAM doraDI mAnI che, enA jevuM che. e to jJAnamAM ja bhramaNA ja UbhI thaI. jJAna to je jema hoya che tema jANe. enuM nAma jJAna. Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 88 rAjahRdaya bhAga-11 mumukSu :- jJAnamAM bhramaNA hoya to pratIti kacAMthI thAya ? pUjya bhAIzrI :- prazna ja nathI. pratIti viparIta hoya. pratIti thAya kacAMthI ? pratIti to pariNamana che. viparIta hoya. sIdhI vAta che. e to sthULa viSaya che. je rAgAdino bhAva che e to sthULa viSaya che ane svabhAva to sUkSmAtisUkSma che. sthULamAM hajI nirNayanuM ThekANuM nathI, svabhAvano nirNaya hoya kayAMthI ? e to spaSTa anubhavAMze pratIti che. kayAMthI nirNaya Ave ? eTale (kahe che ke) AvA mokSamArgIone, kevaLajJAnIone paNa upArjita prArabdha vedavuM paDe, bhogavavuM paDe e siddhAMta che. to pachI amane tamane mAtra satsaMgano alpa lAbha hoya...' ApaNe to sAdhAraNa kahevAIe, ema kahe che. ema nathI kahetA ke huM mahAna chuM ane tame mumukSu cho. ame, tame badhA sAmAnya chIe. olA mahApuruSonI vAta che. ene paNa bhogavavuM paDe. mahAmunione AkarA roga Ave che. 'sanatakumA2' cakravartIne gaLata koDha thayo. are..! munione paNa lokoe upasarga ApelA che ke nahi ?prANa chUTI jAya evA upasarga hoya che. e pUrvakarma che. amane tamane alpalAbha hoya tyAM saMsArI sarva duHkha nivRtta thavAM joIe.....' saMsAramAM koI pratikULatA jana AvavI joIe. "ema mAnIe...' athavA evI AzA rAkhIe, ke have ApaNe bahu dharma karavA maMDyA chIe, mATe have ApaNane kAMI pratikULatA na AvavI joIe. to pachI kevaLajJAnAdi nirarthaka thAya che;...' badhuM nirarthaka. baMdha-mokSanI koI vyavasthA rahetI nathI. mumukSu :- dharma karavA mAMDyA chIe e ja ene bhrAMti che. = pUjya bhAIzrI :- mAnI lIdhuM. 'to pachI kevaLajJAnAdinirarthaka thAya che; kemake upArjita prArabdha anecheM...' eTale bhogavyA vinA 'nAza pAme to pachI sarva mArga mithyA ja Thare.' Akho mArga khoTo TharI jaze. jinamArga ja khoTo Tharaze. e mArganI vyavasthA raheze nahi. jJAnInA satsaMge...' prathamAM prathama ajJAnInA prasaMganI ruci ALase...' ALasI jAya. juo ! kevo zabda vAparyo che ? ALasI jAya. kudaratI bhAvamAMthI bhAva anusAra zabda Ave che. ene ajJAnI maLe kharo. pUrvano saMbaMdha ene hoya to maLI jAya kharA. e ALasI jAya. ALasamAM zuM bhAva che ? utsAha jeno osarI gayo che. ene utsAha na Ave. evuM thAya ke ThIka, jUno saMbaMdha che. maLyA paNa ApaNane kAMI rasa Ave evuM nathI. na 2sa Ave, na ruci Ave, na umaMga Ave. Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 89 patrAMka-548 mumukSu - stutimAM Ave che. 'rucatAM jagatanI ruci ALase sau'. pUjya bhAIzrI - AkhA jagatanI ruci ALase. eka bhagavAna AtmA ruce.... tyAM to samayasAranI vAta che, to AkhA jagatanI ruci ALasyA vinA rahe nahi. mumukSu - jJAnInA vacana sAMbhaLe to e ciTaLavI joIe. pUjya bhAIzrI:- TaLavI ja joIe. ane to ja eNe sAMbhaLyA che, nahitara eNe sAMbhaLyA nathI. saMgaphera na thAya,saMgano vivekana thAya ane jIva pheraphAra na karI zake to samajavuM ke eNe A vAta sAMbhaLI nathI. vAta kAne ja nathI paDI, ema vAta che. emaNe, pahelI vAta e lIdhI, ke "jJAnInA satsaMge ajJAnInA prasaMganI ruci ALase...." ALasane ALase ja. "satyAsatyaviveka thAya..." mumukSu - khAsa karIne to mumukSu mATe bahu. pUjya bhAIzrI - hA. bahu mahattvano viSaya che. koI koI jagyAe to evA TukaDA AvyA che, ke mumukSune pratIti thaI jAya evuM che, ke kharekhara A puruSa mArI muMjhavaNa TALe che. parokSa rahyA rahyA enA vacano mArI muMjhavaNane TALe che. vizvAsa Ave evuM che. emanI dazAno vizvAsa Ave. ane vizvAsa Avyo hoya to puSTa thAya, ene puSTi maLe. mumukSu -mumukSu zAstra ja kahIe to kAMI khoTuM nathI. pUjya bhAIzrI -kAMI khoTuM nathI, kAMI khoTuM nathI. mumukSu -peluM mokSa zAstra, A mumukSu zAstra. pUjya bhAIzrI - mokSanuM bIja AmAM che. mokSanuM bIja mumukSatAmAM rahyuM che. jo sAcI mumukSutA ekavAra Ave to ene mokSa thayA vinA rahe nahi. mULa to upadeza ja mumukSune che. tamAma zAstromAM ane sarva jJAnIono 90 TakAthI 95 TakAthI vadhAre upadeza ja mumukSane mATe che. jJAnIne to jJAna thayuM che, rasto joyo che, AtmA joyo che. AtmAmAM javAnuM, ghara ane gharano rasto beya joyuM che. ene upadezanI jarUra paNa kyAM che ? na upadeza hoya to paNa pUrNatA sudhI pahoMcI jaze. eka vakhata aMtarmukha thatAM AvaDyuM to emAM sthiratA vadhAratA pUrNatA thavAnI che. ane e paNa aMtarmuhUrtamAM. mumukSu A nyAya barAbara che. pUjya bhAIzrI :- ene kAMI zikhavAnI jarUra nathI. upadeza ajJAnIne che. ane jIvane anaMtakALa emAM jagayo che. ekavAra paNa sAcI mumukSatA AvI nathI. ekavAra jo sAcI mumukSatA Ave to beDo pAra thayA vinA rahe nahi. niyamabaddha vAta che, Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 80 siddhAMtika vAta che. rAjahRdaya bhAga-11 mumukSu H- ALase eTale zuM ? pUjya bhAIzrI :- hA. ALasI jAya eTale mANasane jarAya utsAha na Ave. mANasa ALasu nathI thaI jato ? eTale ALasI jAya. eTale ene kayAMya utsAha na Ave. mAno ke evo saMga pUrve rahyo hoya ke ekabIjAne oLakhANa hoya, paricaya hoya. enA saMgamAM javAnuM ene na ruce. ene enI potAnI rucine poSaNa thAya evo ja saMga ene game, satsaMga ja game, evA ja mumukSu, evA jJAnI, eno ja saMga ene game. pUrvakarmanA yoge bIjo saMga thAya to e ALasI jAya, nirasa thaI jAya. jarAya utsAha na Ave ane UlaTAnA pariNAma enA pAchA paDe. e ene khyAla Ave ke A bahu mane manamo ApatA nathI. pahelA maLatA hatA tyAre kevA hasIbolIne vAta karatA hatA, have sAva ThIka che. laTakatI salAma jene kahe. dveSa na kare paNa ene rasa ane ruci utpanna thAya nahi. ALasI (javuM) eTale dveSa na kare, paNa rasa na lye. ema. 'satyAsatya viveka thAya,...' ane badhA paDakhethI, sarva paDakhethI ene jJAnIno satsaMga che eTale ene sAcA-khoTAno viveka thAya. sAcuM zuM che ? khoTuM zuM che ? nyAya zuM che ? AtmAne hitakara zuM che ? ahitakara zuM che ? potAnA prayojananA viSayamAM ene barAbara viveka thAya. mumukSu H- kusaMgapratye prazasta dveSa to Ave che. pUjya bhAIzrI :- prazasta dveSa eTale emAM zuM che ? ke eno niSedha kare, ema. kusaMgano niSedha kare ene prazasta dveSa kahyo che. paNa e prazasta dveSa eTale enI sAthe kaSAya kare ema nahi. prazasta dveSamAM kaSAyanI maMdatA lIdhI che, kaSAyanI tIvratA nathI lIdhI. A eka samajavA jevo viSaya che. prazasta dveSamAM kaSAyanI maMdatA che. prazasta dveSa to puNyabaMdha che, pApabaMdha nathI. prazasta rAga ane prazasta dveSa. e to prazasta zabda ja pote puNyabaMdhanA sUcaka che. e prakAra samajI levo. mumukSu :- he bhagavAna ! huM bahu pApI chuM, Ama chuM, e prazasta dveSa ? pUjya bhAIzrI :- hA, e prazasta dveSa che. enAthI puNyabaMdha thAya. huM madonmata chuM, huM pApI chuM, huM adhamAadhama chuM, mArAmAM anaMta doSa che. e potAnI niMdA-garha (thAya che) e badhA prazasta dveSanA pariNAma che. evI ja rIte deva-guru-zAstra-satpuruSa pratye koI vera-virodha karatA hoya to eno virodha kare e paNa prazasta dveSamAM jAya che. e paNa prazasta dveSa che. eTalI vAta che. emAM tIvra kaSAya dekhAya to e puNyabaMdha che, Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-548 91 pApabaMdha nathI. ane emAM to hiMsA kare tyAM sudhI puNyabaMdha che. na samajAya evI keTalIka vAto che. paNa koI jinamaMdira toDatA hoya, koI munirAjanI karatA hoya, A jaMgalamAM to munirAja hoya che. siMha hoya, munine khAvA dhasamasato Avato hoya, siMha che, vAgha che, citto che. samyagdaSTi rAjA Ubho hoya, talavAra kADhe. ene khAvAna mumukSu-talavAra na kADhe to emithyASTiche? pUjya bhAIzrI - hA, to mithyAdRSTi che, to e mithyASTi che. tyAM pachI e vItarAgatAnI vAta kare ke ApaNe to jJAtAdRSTA thaI jAva. hAla... hAlatane zarIrano rAga che... muni na kare. samyagdaSTi rAjA hoya, muni hoya to na kare. kema ke ene potAnA zarIrano rAga nathI eTale. emAM siMhanI hiMsA thaI jAya. saMjJI paMcendriya prANI marI jAya. pApa lAge ke nahi? na lAge. puNya thAya. puSyabaMdha paDe, pApabaMdha na paDe. evuM che. mumukSu - sAthenA bIjA muni bacAvavA jAya to mithyASTiche? pUjya bhAIzrI: - hA. e to khalAsa. e pAchI bhUmikA bahAranI vAta thaI gaI. e to kahyuM ne mithyAdRSTi che. AnI aMdara bolaze 'gurudevanuM vacanAmRta che. 723 vacanAmRta. dharmI jIva vANIno yoga,... potAne hoya. samajAvI zake evo puNyano udaya hoyato, vAdavivAdakarI asatyanuM utthApana tathA satanuM sthApana kare. muMgo na besI rahe. na cAle. vItarAgamArgamAM AvuM na cAle. cokhkhuM kahI de. paraMtu te na hoya... eTale potAnA puNya na hoya to jJAnI hoya ke utkRSTa mumukSu hoya aMtaramAM asatyano nakAraniSedhatallAka Ave ja.traNa zabda vAparyA che. eka udde zabda Avyo che-tallAka. eno nakAra Ave, eno niSedha Ave, eno tallAka Ave. tallAka Ave eTale saMbaMdha choDI de. A saMbaMdha na joIe. tyAM zAMti jALavI rAkhanAra, mithyA madhyasthabhAva rAkhanAra mithyAdRSTi che.' ApaNe koI jhaghaDAmAM paDavuM nahi. e vAda-vivAda karyA kare, ApaNe kAMI AmAM paDavuM nahi. ema nahi.siddhAMta koI utthApato hoya,siddhAMtane uthApAya nahi. siddhAMta tUTe to zAsana tUTI jAya. "samyagdaSTi tyAM zItaLa thaIne besI rahe nahi...'ThaMDo thaIne besI na rahe. ke joyA karo ApaNe tamAzo. jema ke potAnI mAtA upara ALa Ave to suputra zuM zAMtithI te sAMbhaLI rahe e na sAMbhaLI zake. enuM lohI garama thayA vinA rahe nahi. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 92 rAjahRdaya bhAga-11 tattvathI viruddha kathana Ave tyAM dharmI tene sahI zake nahIM." na sahana karI zake. bhaDAka daIne cokhkhuM kahI de, A phera che. emAM bIjI zeha, zarama, kAMI madhyasthatA, zAMti rAkhavI) e badhA bahAnA khoTA che. satya to satya ja che ane A ja satya che. jo ene satya upara vizvAsa hoya, satyAsatyano viveka hoya ane enuM baLa pragaTyuM hoya to ene yathAyogya pariNAma thayA vagara rahe nahi. bahAramAM puNya na hoya to pravRtti na karI zake. mumukSu -aMtaramAM viveka barAbara cAle che. pUjya bhAIzrI - barAbara kAma kare, kAMI gaDabaDa na thAya. e to satyAsatya vivekamAM to ghaNuM che. divaso nIkaLI jAya evuM che. mumukSu -bahAramAM puNya nahi hoya eTale? pUjya bhAIzrI:-bahAramAM puNya na hoya eTale zuM che ke enuM koI sAMbhaLe evuM na hoya, samAja ekataraphI thaI gayo, samAjamAM khoTA mANaso vadhI gayA hoya, asatyanA pakSakAro vadhI gayA hoya ane enuM koIna sAMbhaLe. mumukSu -A sAMbhaLyA vinA ene kevI rIte khabara paDI ke mAre nathI sAMbhaLatA? pUjya bhAIzrI - ene puNyano to khyAla Ave ne bolI jove eTale tarata khabara paDe ke keTalA sAme UbhA rahe che. mumukSu -bolavuM to paDazene? pUjya bhAIzrI :- hA, emAM kyAM vAMdho che ? bole to kharo ja, kahe to kharo ja. nakArato Ave ja. mumukSu-nahito ahIMyAM chala pakaDe ke mArA puNya nathI. pUjya bhAIzrI:- ema nathI. mumukSu-ene parIkSA karavI paDazene ke mAre puNya che ke nahi? pUjya bhAIzrI:-potAnI vAta spaSTa kare. nahitara to mauna rahe to ema thAya ke A to enA pakSamAM lAge che. ene gaNI le. ema nathI. A bAbatamAM mAro abhiprAya bahu spaSTa che. huM A bAju ja chuM. pariNAma game te Ave enI sAthe mAre saMbaMdha nathI paNa huM satyano pakSa choDIza nahikoI bhoge na choDe. nahitara to AtmAne vecavA jevuM ja che. mumukSu - e vicAra to potAnA be-cAra pakSavALA hoya, e vicArasaraNInA hoya emAM pradarzana kare ke samAjamAM kare ? Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-549 93 pUjya bhAIzrI :- beya jagyAe kare. sAmA hoya ene kare, bIjA ne kare. game tyAM kare. emAM enI maryAdA zuM che ? game tyAM kare. spaSTa khullI vAta che. mumukSu :- 'gurudeva' keTalA paDakhA kholIne batAve ! = pUjya bhAIzrI :- hajAro paDakhA kholIne vAta karI che. kyAMya jIva bhUle nahi. eno 'anaMtAnubaMdhI krodhAdi khape, anukrame sarva rAgadveSa kSaya thAya, e banavA yogya che, ane jJAnInA nizcaye te alpa kALamAM athavA sugamapaNe bane..' bane ja. na bane evuM nathI. 'e siddhAMta che;...' ema ja bane. jo jJAnIpuruSano nizcaya thayo hoya to alpakALamAM Ama bane ane sugamapaNe Ama ja bane. enuM AtmAnuM hita thayA vinA rahe nahi. alpakALamAM sugamapaNe Atmahita te jIva sAdhe, sAdhe ne sAdhe ja. eka ja peregrApha levo hato ne ? bAkI to badhuM vaMcAya gayuM che. patrAMka-549 mAkubhAI vagerene je upAdhi kArya karavA viSe adhIrajathI, Arta jevAM pariNAmathI, paranI AjIvikAno bhaMga thAya che te jANyA chatAM, rAjakAjamAM alpa kAraNamAM vizeSa saMbaMdha karavA yogya nahIM te thAya evuM kAraNa chatAM, jemAM tuccha evA dravyAdino paNa vizeSa lAbha nathI chatAM te mATe pharI pharI lakhavAnuM thAya che te zuM yogya che ? tevA vikalpane tama jevA puruSa moLo nahIM pADI zake, to A duSamakALamAM koNa samajIne zamAI raheze ? keTalIka rIte nivRttine arthe, ane samAgamane arthe te icchA rAkho cho te vAta lakSamAM che; tathApi ekalI ja jo te icchA hoya to A prakAranI adhIraja AdihovA yogya na hoya. mAkubhAI vagerene paNa hAla upAdhi saMbaMdhamAM lakhavuM ghaTatuM nathI. jema thAya tema joyA karavuM e ja yogya che. A viSe jeTalo Thapako lakhavo joIe teTalo lakhyo nathI, to paNa vizeSatAthI A Thapako vicArazo. patrAMka-549, pAnuM-442. e paNa 'sobhAgyabhAI' u52no patra che. mAkubhAI vagerene je upAdhi kArya karavA viSe adhIrajathI, Arta jevA Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 rAjahRdaya bhAga-11 pariNAmathI, paranI AjIvikAno bhaMga thAya che te jANyA chatAM, rAjakAjamAM alpa kAraNamAM vizeSa saMbaMdha karavA yogya nahIM te thAya evuM kAraNa chatAM, jemAM tuccha evA dravyAdino paNa vizeSa lAbha nathI chatAM te mATe pharI pharI lakhavAnuM thAya che te zuM yogya che ? tevA vikalpane tama jevA puruSo moLo nahIM pADI zake, to A duSamakALamAM koNa samajIne zamAI 2heze ?" "sobhAgabhAI'ne koI Arthika bAbatamAM 'zrImadjI'nA bhAgIdAra 'mAkubhAI' karIne hatA, 'mANekalAlabhAI' 'vaDodarA'nA, emane koI patra lakhyo haze. e patranuM emaNe varNana karyuM che, ke tame adhIrajathI kAgaLa lakhyo che, tamArA pariNAmamAM ghaNuM ArtadhyAna dekhAya che. bIjAnI AjIvikAno bhaMga thAya che evo paNa enI aMdara koI prakAra Ubho thayo che. vaLI rAjakAjamAM eTale rajavADAnI koI vAta haze, to emAM paNa koIne kAMI muzkelI paDe evuM haze, kadAca rAjA ene kADhI mUke, ke enI AjIvikAno bhaMga thAya. ane tamane pAcho koI khAsa paisAno lAbha che nahi. sAmAnya lAbha che. 'tuccha evA dravyAdi...' athavA ghaNo lAbha hoya to e lAbha tuccha che ema kahe che. dravyAdino lAbha to tuccha che. chatAM pharI pharIne tame lakho che, e bilakula sAruM nathI. juo ! jJAnI che. sobhAgabhAI' emanA jamaNA hAtha jevA che. kevA che ? sauthI vadhAre nikaTanA priya mumukSu che, pAtra mumukSu che paNa sAcI vAta karatAM jarAya (acakAtA) nathI. A jJAnInuM lakSaNa che. e mArA vadhAre prazaMsaka che, e vadhAre yogyatAvALA che, mATe enuM khoTuM calAvI lo, mATe e barAbara na hoya to AMkha mIMcI jAva, ke ene poSaNa maLe e vAta zAnI calAvatA nathI. mumukSu H- jJAnI khAnagImAM Thapako Ape. pUjya bhAIzrI :- bhale khAnagImAM Ape paNa Ape. Ape to kharA. ene roke. Ape eTale ene roke, ke bhAI ! A vastu barAbara nathI. tame je raste jAva cho e rasto tamArA mATe barAbara nathI. tamArA pariNAmamAM nukasAna che, tamArA AtmAne nukasAna che. AtmAnA nukasAna (thavA pratye) ene roke nahi... are..! mumukSu-mumukSu evA sAdharmI hoya to roke, jJAnI to roke ja paNa mumukSu hoya to roke ja. ane jo na roke to e mitra nathI kharekhara to e duzmana che. ene nukasAnamAMthI bacAve enuM nAma mitra che. enA nukasAnane protsAhana Ape e mitra nathI, e to duzmana che. ane laDe enA karatA vadhAre khataranAka che. duzmana to laDe. A laDato nathI evo duzmana che. paNa olA laDanAra karatA vadhAre khataranAka che. enA jevI vAta che. mumukSu :- jJAnIne vizeSa karuNA uchaLe to sArvajanika Thapako Ape. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-549 95 pUjya bhAIzrI :- jo sArvajanika Ape to paNa enI karuNA vizeSa che. ene sArvajanika Thapako Apavo yogya che ema samajIne Ape che ane khAnagImAM Ape to e paNa emano viveka ja che. beya bAju emano viveka ja che. emanuM sarva AcaraNa vaMdanane yogya ja che - A gAMTha mAravI. .. je jJAnIpuruSanuM sarva AcaraNa vaMdanane yogya ja che-A gAMTha mArI devI. emAM bIjI bAMdhachoDa na karavI. pachI bhale potAne Thapako maLato hoya to paNa. = mumukSu :- vizeSa mAna caDyuM hoya to jJAnI jAheramAM Thapako Ape. to A to jJAnInI anaMta karuNA thaI gaI. pUjya bhAIzrI :- hA, vizeSa karuNA samajavI, tyAM vizeSa karuNA samajavI. mumukSu - mumukSu-mumukSunI bhUmikA to kAcI che. e mumukSu-mumukSune kahe tyAM to vadhAre AnI sAthe vadhAre dUrapaNuM thaI jAya che. : pUjya bhAIzrI :- dUra5NuM thAya evI rIte na kahe, najIkapaNuM thAya evI rIte kahe. kahevA kahevAmAM phera paDe che. dareka mANasa potAnA lAbha-nukasAnane samaje che. kahevAnI paddhatimAM phera paDe che. ema lAge ke atyAre sArI paddhatithI kahetA paNa nukasAna thaze to samaya joIne kahe. enA pariNAma ThIka thAya pachI ApaNe vAta karazuM. atyAre kahevA jaIzuM to sArI paddhatithI kahezuM topaNa kadAca avaLuM paDaze. ema jANe to thoDo samayano viveka karI le. eTalI vAta che. mumukSu - mumukSunI bhUmikAmAM to eTalI sAvadhAnI rahetI nathI. pUjya bhAIzrI :- rAkhavI joIe, rAkhavI joIe. jyAM lAbha-nukasAnano prazna hoya, potAne ke bIjAne, vicArathI, vivekathI vartavuM paDe. bIjo upAya nathI enI aMdara. ane dareka viSayamAM thoDo vicAra kare eTale badhuM samajAya evuM che. satsaMga enA mATe ja che ke dareka paDakhAthI enI vicAraNA karI zakAya. koIpaNa paDakhAnI carcA nIkaLe eTale e vAta samajAya jAya che. na samajAya evuM kAMI nathI. joke evo UMDo ane sUkSma viSaya nathI ke na samajAya. samajAya evo che. A to ApaNe to zuM che ? A eka mahApuruSanuM ane utkRSTa mumukSunuM jIvaMta caritra che. to mahApuruSa kevI rIte varte che ane enA uparathI potAne zuM upadeza levAno che, eTalo viSaya ApaNane lAgu paDe che. e dRSTikoNathI ApaNe vicArIe chIe. mumukSu :- ApaNA jIvanamAM AvuM kAMIka thAtuM hoya to sAvadhAna thavuM. pUjya bhAIzrI :- cokkasa. = Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-11 mumukSu - sobhAgabhAInA pitAzrI rAjamAM koI hodA upara lAgelA hatA. StatethI emane kADhI nAkhelA ane saMpatti japta karI hatI. pUjya bhAIzrI:-hA. jhaverAta vaheMcatA hoya to koI sTeTamAM oLakhANo... mumukSu -pAchI koInI AjIvikAne mATe mAruM thaI jAya. evuM lAge che. keTalIka rIte nivRttine arthe ane satsamAgamane arthe te icchA rAkho cho te vAta lakSamAM che, te vAta amArA lakSamAM che. tathApi ekalI ja jo te icchA hoya to A prakAranI adhIraja Adi hovA yogya na hoya." jo tamArI kharekhara satsaMganI, nivRttinI, AtmahitanI icchA hoya to pachI A prakAra na hoya. virUddha prakAra che e tamAre khyAla rAkhavA jevo che. "mAkubhAI vagerene paNa hAla upAdhi saMbaMdhamAM lakhavuM ghaTatuM nathI. jema thAya tema joyA karavuM e ja yogya che. A viSe jeTalo Thapako lakhavo joIe teTalo lakhyo nathI..." ATaluM lakhyuM topaNa kahe che ke jeTaluM lakhavuM joIe teTaluM nathI lakhyuM. "topaNa vizeSatAthI A Thapako vicArazo." mumukSu -ghaNI sArI vAta che. pUjya bhAIzrI:-kevA prasaMgo banyA che ! kevI enI aMdarathI pote vAta grahaNa karavA jevI che e vAta che. e pa49patra che. patrAMka-550 muMbaI, mAgazara vada 11, ravi, 1951 parama snehI zrI sobhAga, gaI kAle tamAruM lakheluM patra 1 prApta thayuM che. atrethI parama divase patra 1 lakhyuM che te tamane prApta thayuM haze. tathA te patra pharI pharIne vicAryuM haze; athavA vizeSa karI vicAravAnuM bane to sAruM. e patra ame saMkSepamAM lakhyuM hatuM, tethI vakhate tamArA cittane samAdhAna pUratuM kAraNa na thAya, e mATe chevaTe temAM lakhyuM hatuM ke A patra adhUruM che. ane tethI bAkI lakhavAnuM AvatI kAle thaze. AvatI kAle eTale gaI kAle te patra lakhavAnI kaMIka icchA chatAM AvatI kAle eTale Aje lakhavuM te ThIka che, ema lAgavAthI gaI kAle patra lakhyuM nahotuM. Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-550 s gayA parama divase lakhelA patramAM je gaMbhIra Azaya lakhyA che, te vicAravAna jIvane AtmAnA parama hitasvI thAya tevA Azaya che. e upadeza ame tamane ghaNI vAra sahajasahaja karyo che, chatAM te upadeza AjIvikAnA kaSTaddezathI tamane ghaNI vAra visarjana thayo che, athavA thaI jAya che. amArA pratye mAvatara jeTalo tamAro bhaktibhAva che, eTale lakhavAmAM aDacaNa nathI ema gaNIne tathA dukha sahana karavAnI asamarthatAne lIdhe amArI pAsethI tenA vahevAranI yAcanA be prakAre tamArAthI thaI che - eka to kaMI siddhiyogathI dukha maTADI zakAya tevA AzayanI, ane bIjI yAcanA kaI vepAra rojagArAdinI. bemAMnI eke yAcanA tamArI amArI pAse thAya, te tamArA AtmAne hitanuM kAraNa rodhanAra, ane anukrame malina vAsanAno hetu thAya; kemake je bhUmikAmAM je ghaTe nahIM te jIva te kare to te bhUmikAno tene saheje tyAga thAya, emAM kaMI saMdeha nathI. tamArI amArA pratye niSkAma bhakti joIe, ane tamane game teTaluM duHkha hoya chatAM tene dhIrajathI vedavuM joIe. tema na bane topaNa eka akSara amArI pAse to tenI sUcanA paNa na karavI joIe. e tamane sarvAga yogya che; ane tamane tevI ja sthitimAM jovAne jeTalI mArI icchA che, ane jeTaluM tamAruM te sthitimAM hita che, te patrathI ke vacanathI amArAthI jaNAvI zakAya tevuM nathI; paNa pUrvanA koI tevA ja udayane lIdhe tamane te vAta visarjana thaI pAchI amane jaNAvavAnI icchA rahyA kare che. te be prakAranI yAcanAmAM prathama jaNAvI che te yAcanA to koI paNa nikaTabhavIne karavI ghaTe ja nahIM, ane alpamAtra hoya to paNa tene mULathI chedavI ghaTe; kemake lokottara mithyAtvanuM te sabaLa bIja che, evo tIrthaMkarAdino nizcaya che; te amane to sapramANa lAge che. bIjI yAcanA che te paNa kartavya nathI, kemake te paNa amane parizramano hetu che. amane vahevArano parizrama ApIne vahevAra nibhAvavo e A jIvanI savRttinuM ghaNuM ja adbhutva batAve che; kemake amArA arthe parizrama veThI tamAre vahevAra calAvI devo paDato hoya to te tamane hitakArI che, ane amane tevA duSTa nimittanuM kAraNa nathI, evI sthiti chatAM Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 rAjahRdaya bhAga-11 paNa amArA cittamAM evo vicAra rahe che ke, jyAM sudhI amAre parigrahAdinuM levuMdevuM thAya, evo vahevAra udayamAM hoya tyAM sudhI jAte te kArya karavuM athavA vahevArika saMbaMdhI dvArAdithI karatuM, paNa te saMbaMdhI mumukSu puruSane to parizrama ApIne na karavuM, kemake jIvane malina vAsanA tevA kAraNe udbhava thavI saMbhave; kadApi amAruM citta zuddha ja rahe evuM che, tathApi kALa evo che ke, jo ame te zuddhine dravyathI paNa rAkhIe to sAmA jIvane viSamatA udbhava na thAya; ane azuddha vRttivAna jIva paNa tema vartI paramapuruSonA mArgano nAza na kare. e Adi vicAra para mAruM citta rahe che. to pachI jenuM amArAthI paramArthabaLa ke cittazuddhipaNuM ochuM hoya teNe to jarUra te mArgannA baLavAnapaNe rAkhavI, e ja tene baLavAna zreya che, ane tama jevA mumukSu puruSe to avazya tema vartavuM ghaTe; kema ke tamAruM anukaraNa sahaje bIjA mumukSuone hitAhitanuM kAraNa thaI zake. prANa javA jevI viSama avasthAe paNa tamane niSkAmatA ja rAkhavI ghaTe che, evo amAro vicAra te tamArA AjIvikAthI game tevA duHkhanI anukaMpA pratye jatAM paNa maTato nathI; paNa sAmo vadhAre baLavAna thAya che. A viSayaparatve tamane vizeSa kAraNo ApI nizcaya karAvavAnI icchA che, ane te thaze ema amane nizcaya rahe che. A pramANe tamArA athavA bIjA mumukSu jIvanA hitanA arthe mane je yogya lAgyuM te lakhyuM che. ATaluM jaNAvyA pachI mAro potAno mArA AtmArthe te saMbaMdhamAM kaMIka bIjo paNa vicAra rahe che te lakhavo ghaTato nahoto paNa tamArA AtmAne kaMIka ame dUbhavavA jevuM lakhyuM che, tyAre te lakhavo ghaTArata gaNI lakhyo che; te A pramANe che ke, jyAM sudhI parigrahAdinuM levuMdevuM thAya evo vahevAra mane udayamAM hoya tyAM sudhI jo koI paNa niSkAma mumukSu ke satpAtra jIvanI tathA anukaMpAyogyanI je kAMI amArAthI tene jaNAvyA sivAya tenI sevAcAkarI thaI zake te dravyAdi padArthathI paNa karavI, kemake evo mArga RSabhAdi mahApuruSe paNa karyAMka kayAMka jIvanI guNaniSpannatArthe gaNyo che; te amArA aMganA vicArano che ana tevI AcaraNA satpuruSane niSedha nathI, paNa Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-papa0 99 koI rIte kartavya che. mAtra sAmA jIvane paramArthano rodha karanAra te viSaya ke te sevAcAkarI thatAM hoya to tene satyu paNa upazamAvavAM joIe. asaMgatA thavA ke satsaMganA jogano lAbha prApta thavA tamArA cittamAM ema rahe che ke kezavalAla, traMbaka vagerethI gRhavyavahAra calAvI zakAya to mArAthI chUTI zakAya tevuM che. bIjI rIte te vyavahArane tame choDI zako tevuM keTalAka kAraNothI nathI, te vAta ame jANIe chIe, chatAM pharI pharI tamAre lakhavI yogya nathI, ema jANI tene paNa niSedhI che. e javinaMtI. praNAma prApta thAya. 550mo patra che e 548mAM patramAM chellI lITI lakhI che, ke kAMIka A patra adhUro che je ghaNuM karIne AvatI kAle pUro thaze." e patra emaNe bIje divase nahi ne trIje divase lakhelo che. gaI kAle tamAruM lakheluM patra 1 prApta thayuM che. atrethI parama divase patra lakhyuM che te tamane prApta thayuM haze. tathA te patra pharI pharIne vicAryuM haze; athavA vizeSa karI vicAravAnuM bane to sAruM. e patra ame saMkSepamAM lakhyuM hatuM, tethI tamArA cittane samAdhAna pUratuM kAraNa na thAya, pUratuM samAdhAnanuM kAraNa na thAya e mATe chevaTe temAM lakhyuM hatuM... A chellI lITI. ke A patra adhUruM che. ane tethI bAkI lakhavAnuM AvatI kAle thaze." ema chelle lakhyuM hatuM. AvatI kAle eTale gaI kAle patra lakhe che emAM parama divase. AvatI kAle eTale gaI kAle te patra lakhavAnI kaMIka icchA chatAM AvatI kAle eTale Aje lakhavuM te ThIka che, ema lAgavAthI. ema gaI kAle lAgeluM ke AvatI kAle lakhavuM ThIka che ema lAgavAthI gaI kAle patra lakhyuM nahotuM. Aje lakhuM chuM. ATalo khulAso karyo. eka divasa phera lakhyo emAM ATalo khulAso karyo. saheje ema lAgyuM ke Aje nahi have, kAle ekadivasa rahIne lakhIza. gayA paramadivase lakhelA patramAM je gaMbhIra AzayalakhyA che... joyuM? keTalIka vAto Azaya gaMbhIratAnI lakhI che te vicAravAna jIvane AtmAnA paramahitasvI thAya tevA Azaya che. e paNa mumukSujIvane vicAravAna jIvane enA AtmAnuM ghaNuM kalyANa Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1OO rAjahRdaya bhAga-11 thAya evI ame e patranI aMdara vAta lakhI che. paramahita thAya evI vAta lakhI che. e vAta AvI gaIne? pahelo Paragraph ApaNe reapeat karyo enI pahelI savA be lITI ane A bAjumAM nIce aDhI lITI. e bahu gaMbhIra vAta lakhI che. sAmAnya vAta nathI lakhI paNa gaMbhIra vAta lakhI che. bIjI e paNa gaMbhIra vAta lakhI che ke tame satsaMgamAM AvyA pachI e satsaMganA nimitte koI tamArA bhautika saMyogo, bAhya saMyogo saMbaMdhI koI AzA rAkho, e saMbaMdhInI pravRtti kare to e vAta jJAnInA mArganI viruddha che. e vAta paNa gaMbhIratAthI levA jevI che. enA mATe ja ame A kAgaLa pharIne lakhyo che. e vAtane jarA emaNe jarA vadhAre vistArathI karI che. vizeSa laIzuM. oLasaMzAnuM svarUpa samajI te nivRtta karavA yogya che, kAraNake tethI, nija kalyANarUpa evuM che, prayojana cUkI javAya che ane miththA saMtoSa levAya che. kriyAkAMDa ane pada-gAvArUpa bhakti prAya: odhasaMjJAe thAya che. kAraNake temAM vartamAna mumukSu-bhUmikA pratye dRSTi jatI nathI. paraMtu svAdhyAya ane satsaMgamAM paNa jyAM ruDhigata pravRtti che, tyAM vartamAnamAM prayojanabhUta zuM che ? tenA upara koI vIrala jIvanuM lakSa hoya che. tethI te prasaMga / pravRtti paNa oLasaMjJAe, jANapaNuM vadhArI, jijJAsA ghaTADI, miththA saMtoSAI, visarjana karAya che. sArAMza e ke vartamAna bhUmikAne anulakSI prayojananI tIkSNa ane sUkSma dRSTi hovI ghaTe (anubhava saMjIvanI-136 1) Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-550 tA. 13-11-1990, 5traka - 550 pravacana naM. 250 101 'zrImad rAjacaMdra' vacanAmRta, patra 550, pAnuM-442. moTA peregrAphathI, nIceno chello. gayA 52ma divase lakhelA patramAM je gaMbhIra Azaya lakhyA che, te vicAravAna jIvane AtmAnA paramahitasvI thAya tevA Azaya che.' 548 patramAM mumukSujIvane, vicAravAna eTale mumukSujIvane 52mahita thAya evI keTalIka vAto lakhI che. e upadeza ame tamane ghaNI vAra sahajasahaja karyo che.........' e vAta paNa saheje saheje tamane agAu paNa ghaNI vAra kahevAI che. chatAM te upadeza AjIvikAnA kaSTaklezathI tamane ghaNI vAra visarjana thayo che, athavA thaI jAya che.' tamAre saMyoga pAchaLa pariNAma na lagADavA joIe. bhale saMyogomAM pratikULatA hoya topaNa. saMyoga pAchaLa pariNAma lAgaze to AtmA pAchaLa pariNAma nahi lAge. e eka AtmAthI dUra javAnuM badhA saMsArIjIvone kA2Na bane che. mumukSu paNa ema ja kare to bIjAmAM ane AmAM pharaka zuM paDaze ? jagatanA tamAma jIvonA pariNAma saMyoga pAchaLa vIMTaLAyelA rahe che, chUMcAyelA rahe che. jIva tyAMthI chUTI zakato nathI. have jene mukta thavuM che, mumukSu eTale jene mukta thavuM che ene to pariNAmano viSaya badalavo joIe. koI ema kahe ke anukULatA hoya to to pariNAma na lAge paNa pratikULatAmAM to lAge ne. evuM kAMI nathI. anukULatAvALAne vizeSa lAgI jAya che, vadhAre rasa paDI jAya che. anukULatA ane pratikULatA bemAMthI to eka hovAnA ja. kAM anukULatA haze, kAM pratikULatA haze. bemAMthI koI eka prakA2 hoya, hoya ne ja. jenA pariNAma pratikULatAmAM lAge che enA anukULatAmAM lAgyA vagara raheze nahi. anukULatAmAM lAgelA che enA pratikULatAmAM chUTI zakaze nahi. A niyamabaddha che. mukhya vAta e che, ke 'AjIvikAnA kaSTaklezathI tamane ghaNI vAra...' e vAta bhUlAI gaI che athavA tamArAthI bhUlAI jAya che. 'amArA pratye mAvItara jeTalo Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 rAjahRdaya bhAga-11 tamAro bhaktibhAva che, eTale lakhavAmAM aDacaNa nathI. mAnA jaNyA bhAI hoya, atyaMta prema hoya enI vAta che, hoM! atyAre paristhiti che e nahi. atyaMta prema hoya. abhinna bhAvanA jene kahe. bhedabhAva na hoya. be bhAI vacce bhedabhAva na hoya, tAruMmAruM na hoya e prakAra jeno hoya enI vAta che). ane pAcho "bhaktibhAva che, eTale lakhavAmAM aDacaNa nathI..." eTale tamane kahI zakAya. gharanAne be vAta kaDaka kahI zakAya. pArakAne na kahevAya paNa gharanAne to sAcI vAta jarA kaDakAIthI kahI zakAya evo arasaparasa adhikAra hoya che. ema gaNIne tathA dukha sahana karavAnI asamarthatAne lIdhe..." tame duHkha sahana nathI karI zakavAnA evI tamArI mAnyatAne laIne amArI pAsethI tevA vahevAranI yAcanA be prakAre tamArAthI thaI che - e saMyoga sudhAravA mATe tame amArI pAse be prakAre mAgaNI karI che. bahu spaSTa lakhe che. eka to kaMI siddhiyogathI dukha maTADI zakAya tevA AzayanI,... tevI yAcanA che ke ApanI pAse kAMIka riddhi-siddhi che, kAMIka camatkAra che. amAruM duHkha TALo. ame daridrachIe, amAruM duHkha TALo. eka to e prakAre (karI che). bIjI yAcanA kaMI vepAra rojagArAdinI." amane koI evo vepAra-rojagAra batAvI do. to pachI AjIvikAnI upAdhi rahe nahi. bemAMnI eke yAcanA tamArI amArI pAse thAya, te tamArA AtmAne hitanuM kAraNa zodhanAra... che. A bemAMthI ekTa yAcanA thAya, koIpaNa prakAre yAcanA thAya e saMyoga pAchaLanA tIvra rasavALA pariNAma che, anukULatA-pratikULatAne ghaNuM mUlya ApI dIdhA pachI e pariNAma utpanna thayelA che. e tamArA AtmAne hitanuM kAraNa che eTale tamArI je yogyatA che. enI pAse AtmahitanuM zuM kAraNa che? "sobhAgabhAI pAse evI yogyatA che. e yogyatAne rodhanAra, rokanAra che. e yogyatAne aTakAvI de che. tamAre je tamArA AtmahitamAM AgaLa vadhavuM joIe, ene A pariNAma rokI le che. AmAMthI zuM tAtparya nIkaLe che ? ke bhale koI jIva yogyatAvAna hoya, ochA athavA vadhAre pramANamAM thoDA athavA ghaNA pramANamAM yogyatAvAna hoya topaNa enI yogyatAne rokAvAnA kAraNo bane che emAM saMyoga pAchaLanA pariNAma e mukhya bhAva bhajave che. te enI yogyatAne rokaze. emAMthI vikAsa nahi thAya, Atmika vikAsa nahi thAya. AtmazAMtine, A yogyatAne kaho ke AtmazAMtine e chaMdha che. ane eTalI ene Apatti che, eTalI vipatti che, eTaluM duHkha che. Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-550 103 mumukSu :- evA pariNAmamAM yogyatA utpanna thaI zake che ? evA jAtanA bhAva rahetA hoya, Azrayabuddhi thaI gaI ne ? Arthika anukULatA vagerenI. to yogyatA pragaTa thaI zake ? pUjya bhAIzrI :- e pariNAmathI kevI rIte thAya ? e pariNAma to yogyatAne rokanAra che. mumukSu :- 'sobhAgabhAI'mAM yogyatA hatI paNa yogyatA vRddhigata nathI thatI. yogyatA hatI to pachI yogyatA cAMthI sphurI ? pariNAma to pelA che. - pUjya bhAIzrI :- yogyatA to emane 'zrImadda' pratye bhaktibhAva thayo ane potAnA AtmAne mukta thavAnI je bhAvanA thaI emAMthI yogyatA utpanna thaI gaI. satpuruSa pratyenuM mUlyAMkana thayuM, oLakhANa thaI ane AtmahitanI bhAvanA thaI. enAthI yogyatA utpanna thaI gaI. have e yogyatA AgaLa vadhIne samyagdarzana Adi dharmane pAme, evI sarasa yogyatA hovA chatAM A saMyoga pratyenA pariNAma e yogyatAne AgaLa vadhavA detA nathI, rokI pADe che, ema kahevuM che. e vAta to emanI thaI. paNa koI paNa pAtrajIvane, pAtratA ochI ho, e to vizeSa pAtratAvAna jIva che topaNa ene e pratibaMdhanuM kAraNa che, rodhanuM kAraNa che, avarodhanuM kAraNa che. paNa koIpaNa koTInA mumukSune, koIpaNa ochIvattI pAtratAvALA jIvane siddhAMta to A ja lAgu paDe che. eTale pote potAne viSe vicAravAnuM che ke jo kAMI A jIvanI yogyatA hoya to saMyoga pratyenA je mArA pariNAma che e mArI yogyatAne hAni karavAnA che. ane udaya to darekane hovAno ja che. badhA pUrvakarma laIne AvyA che. badhAne kAMI ne kAMI... kAMI ne kAMI... kAMI ne kAMI che ja. emAM A kALamAM sarvathA anukULatA hoya evo to eka jIva paNa gotI zakAya evuM nathI. kALa ja evo huMDAvasarpiNI che ke keTalIka jAtanA puNyaudayanA yoge, keTalIka jAtanA pApanA yoga cAlu ne cAlu hoya ja che. be eka sAthe udayamAM hoya che. anukULatA gauNa thaI jAya che. pratikULatAnI upAdhi ene evo ghUcave che, evo mUMjhave che, evo aTakAve che ke enI yogyatA che e khalAsa thaI jAya che. mumukSu :- garbhita yogyatA paNa joIe ne ? - pUjya bhAIzrI :- hA. Amane to pragaTa hatI, sobhAgabhAI'ne to pragaTa hatI. garbhita to jJAnI joI zake che paNa Amane to keTalIka yogyatA pragaTa hatI. e paNa prazna nahoto. paNa e yogyatA evI sarasa hatI, ke e jIva dharma pAmI zake, samyagdarzanamAM Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 rAjadaya bhAga-11 AvI zake evI ghaNI sArI yogyatA hovA chatAM emane je vartamAna potAnA saMyoga uparanI je pariNAmanI tIvratA thaI AvatI hatI ane pratikULatA haTAvavA mATe e zrImadjIne khudane yAcanA karatA hatA. A je kaMI dhaMdho-vepAra kare eno eTalo emane vAMdho nahoto. ema nahotA kahetA ke tamAre AjIvikAnI takalIpha che chatAM tame dhaMdhona karatA, vepAra na karatA, koI tame vyavasAya na karatA, nokarI na karatA evuM nathI kIdhuM. emAM eTaluM nukasAna nathI. paNa dhArmikayoganI aMdara je anukULatA prApta karavAno emano prakAra hato e yogya nahoto. e emane darzanamohane tIvra thavAnuM kAraNa hatuM. koIpaNa jIvane e darzanamohane tIvra thavAnuM kAraNa jache. mumukSu -AmAMthI eka vAta phalita thAya che ke yogyatAnuM mApa paNa jJAnI ja kADhI zake, ajJAnI te mApa kADhI na zake. pUjya bhAIzrI:- nahi. ema ja che. mumukSu - ajJAnI mApa na kADhI zake. mumukSu mumukSunI yogyatAnuM mApa kADhI na zake. pUjya bhAIzrI - kadAca ochA-vattA pramANamAM jeTalI nirmaLatA hoya eTalo khyAla Ave. jema ke koI potA karatA vizeSa yogya hoya to khyAlamAM AvI jAya. koI potA karatA vizeSa pAtra hoya). mumukSu - bahArano khyAla Ave maMdatAno, udAsInatAno, e badho khyAla Ave yogyatAno khyAla mumukSune Ave)? pUjya bhAIzrI:- enI je AtmA taraphanI bhAvanA hoya che, enI jelaganI hoya che, tAlAvelI hoya che enAthI khyAla AvI jAya. na ja Ave evuM nathI. Ave. bhale jJAnIne Ave eTalo khyAla)na Ave. jeTalo khyAla jJAnIne Ave eTalo na Ave. kema ke e to e viSayanI jJAnamAM jeTalI nirmaLatA che eTaluM mApa Ave che. e mumukSunA jJAnanI nirmaLatA upara AdhArita che. jeTalI potAne te bhUmikAnI nirmaLatA hoya eTalo khyAla A viSayamAM vadhAre paDe che. A viSaya je AtmA saMbaMdhIno, pAtratA saMbaMdhIno, adhyAtmano jeTalo viSaya che, e badhAmAM jJAna keTaluM kare? ke jeTalI potAnI nirmaLatA hoya eTaluM. basa. A sIdhe sIdhI vAta che. eTale mumukSune jeTalI nirmaLatA hoya eTalo ene khyAla Ave. jJAnI jeTalo to na Ave eto svabhAvika che. | mumukSu - enI mApamAM bhUla paNa thavAno saMbhava che. mumukSune bIjA mumukSunI yogyatAnA mApamAM bhUla thavAno paNa saMbhava che. jyAre jJAnIne yogyatAnuM mApa Ave che Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 105 patrAMka-550 e to bilakula... pUjya bhAIzrI:-hA. cokkasa Ave che. mumukSu kyAMka bhUle paNa jJAnI to na bhUle. e to ThIka che. prazna zuM che? mumukSu - mane to eTaluM lAgatuM hatuM ke jJAnIne ja mumukSunI yogyatAno khyAla Ave, ajJAnIne na Ave. pUjya bhAIzrI - mumukSune paNa potAnI nirmaLatA hoya to khyAla Ave. kemake pote paNa e Line mAM janAro che ane pote keTalo yogyatA saMpanna che. eTale ene Line mAM thoDo-ochA vattA aMze e Line mAM cAlanAro che, enA pariNAma cAlI rahyA che eTale ene khyAla Ave. mumukSu -bIjuM eka AmAMthI e phalita thAya che ke A to pratyakSa jJAnIe AnA doSane jaNAvI dIdho ane batAvI dIdho, Thapako Apyo. tIrthaMkara pAse koI mAgaNI karato hoya to e pratimA kyAMthI kahevA Ave? ke parokSa jJAnI pAse koI mAgaNI kare to e kyAMthI kahevA Ave? eTale ahIMyAM paNa lAbha che e spaSTadekhAya Ave che. pUjya bhAIzrI - pratyakSatAno to lAbha che. eno to koI bIjo vikalpa nathI, bIjo koI paryAya nathI. pratyakSatAno to bIjo koI vaikalpika paryAya nathI. ke Ama na hoya to Ama vAMdho na Ave. e to koI prazna ja nathI. eTalA mATe to pratyakSayoga upara emanuM ghaNuM vajana che. zrImadjInuM potAnuM pratyakSayoga upara ghaNuM vajana che. mumukSu - sAco mumukSu hoya e paNa bIjA mumukSunI bhUlane sudhArI zake che. pUjya bhAIzrI - hA. e to satsaMga eTalA mATe ja bodhyo che, ke satsaMgamAM arasaparasa potapotAnA doSanuM nivedana kare. eTalI paNa saraLatA hoya ke bIjo bIjAne kahe topaNa e eno upakAra mAne sAruM thayuM tame mArA doSa kahyA. meM nahoto jANyo A tame mane jaNAvyo e bahu sAruM thayuM. e rIte satsaMganI aMdara to evo vizeSa karIne lAbha che. eTalA mATe to arasaparasano saMtsaga che eno upadeza ane Adeza che. mumukSu -mumukSuo vacce lagabhaga Aje vartamAnamAM A vyavahAra nathI ane che to eno samyapha koI prakAra nathI. pUjya bhAIzrI - eTale to satsaMga nathI eno artha ema thayo. Aje mumukSuo hovA chatAM satsaMga nathI athavA mumukSuo hovA chatAM mumukSatA nathI ema kaho. zuM kaho? Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 rAjahRdaya bhAga-11 mumukSu-mULa to e ja che. pUjya bhAIzrI:- mumukSu hovA chatAM mumukSatA nathI. mumukSatA to jene chUTavuM che ene mumukSu kahe. potAnA doSathI jene chUTavuM che, nirdoSatA jene prApta karavI che enuM nAma mumukSatA che. to eno vyavahAra to potAnA dhyeyane anukULa hoya ne? enI vartanA, enI pravartanA je kaho te enA dhyeyane anukULa hoya ne ? ke viruddha hoya ? A sIdhI vAta che. svAdhyAyamAM to evI vAta samajIne pote kema aMgIkAra karI zake eTalo prayatna karavAno che. vAta samajavA maLe che, aMgIkAra karavAno prayatna potAne karavAno che. samajavAno prayatna potAne karavAno che, grahaNa karavAno prayatna paNa potAne ja karavAno che. mumukSu - mumukSu mumukSune sudhArI zake, to e to evI paristhitimAM AvI gayo hoya ke olAne potAnA doSa kahevAnI eTalI saraLatA hoya tyAre evo vyavahAra gaNe. evagarato ene kaI rIte sudhAravAno kena sudhAravAno vyavahAra banato nathI. pUjya bhAIzrI - koI koIne sudhAravAno abhiprAya rAkhe to e to viparIta buddhi che. bIjAne sudhAravAno abhiprAya e mumukSutAnuM aMga nathI. mumukSutAnuM aMga to. potAne sudhAravAnuM che. e abhiprAya che. pachI evI paristhiti UbhI thAya che ke jyAre huM pote ja ema kahuM ke mAro A doSa che, kevI rIte A chUTe evI kAMI tame mane be vAta kaho to sAruM. to sAmethI e ja prakArano vyavahAra thavAno che. vyavahAra to arasaparasa jevo vyavahAra pote kare evo ja sAme Ave che. avAja nIkaLe evo ja paDagho paDe, e to sIdhI vAta che. e jagyAe paraspara ema jabane che. mumukSu - badhA mumukSuomAM doSa to che ja. koImAM koI doSanI mukhyatA hoya, koImAM koI doSanI mukhyatA hoya, to jyAre pote nivedana karavA mATe taiyAra thAya, to A arasaparasano vyavahAra zarU thaI jAya. pUjya bhAIzrI - to rasto sahelo thaI jAya. pote na nivedana kare ane pote bIjAnuM kare, to emAM to kAMI vyavahAra barAbara nathI thato. mumukSu - kharekhara to bhAI ! satsaMganuM eTaluM mahAbhya, atyAra sudhI A eka doDha varSathI svAdhyAya cAle che paNa kharekhara enuM koI phaLa pariNAmamAM AvatuM hoya evuM nathI lAgatuM. pUjya bhAIzrI:-prayatna karavo, vizeSa prayatna karavo joIe. mumukSu - enuM mahattva nathI samajAyuM. hAla sudhI mahattva nathI samajAyuM. aMdarathI Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-550 mahattva AvavuM joIne ? satsaMgathI mAro doSa nivRtta thaze... mumukSu :- hindImAM. pUjya bhAIzrI :- ThIka che. kacA bAta calatI hai ?mumukSujIva ko apanI yogyatA hI kAraNa hai. saMyoga ke prati jitanA tIvra rasase pariNAma ho jAtA hai, utanA unakI yogyatAneM nukasAna hotA hai. yahAM para yaha bAta calI hai ki apane apanA saMyoga sudhAra karane ke liye agara koI vyApAra-dhaMdhA DhuMDha liyA, kara liyA to koI utanI bAdhA nahi hai, Apatti nahi hai. kiMtu koI jJAnI ke pAsa dharma ke kSetraneM dharma ke nimitta ke kisI mAdhyama se, dharma ke kisIbhI nimitta ke mAdhyama se sAMsArika saMyoga meM vRddhi karanA, sudhAra karanA, koI saMyogIka lAbha lenA, yaha jIva ko bahuta baDA nukasAna hai. yaha nukasAna jIva ko dharma se dUra le jAne ke liye hai. vaha apane AtmA se dUra ho jAyegA, apane svabhAva se dUra ho jAyegA, apane dharma se dUra ho jAyegA. bahuta dUra ho jAyegA. aisI eka bAta calatI hai. kyA kahA ? 107 ApakI donoM yAcanAoMmeM se eka bhI hamAre pAsa kI jAya, yaha Apake AtmAke hitake kAraNako rokanevAlA, aura anukramase malina vAsanAkA hetu hai; kyoMki jisa bhUmikAmeM jo ucita nahIM haiM, use vaha jIva kare to usa bhUmikAkA usake dvArA sahameM tyAga ho jAtA hai, isameM kucha saMdeha nahIM hai.' kacA kahate haiM ki mumukSu apanI yogyatA ke bAha2, apanI bhUmikA ke bAhara koI pariNAma kare to usakI mumukSutAkI bhUmikAkA nAza ho jAyegA. tyAga ho jAyegA kA matalaba nAza ho jAyegA. samyagdaSTi samyagdaSTi kI bhUmikA ke bAhara koI pariNAma kare yA vyavahAra kare to usakA samyagdaSTipanA chUTa jAyegA. paMcama guNasthAnavAlA apanI bhUmikAke bAharake pariNAma kareMge to usakA vaha guNasthAna chUTa jAyegA aura munirAja hai ve apanI bhUmikA ke bAhara ke pariNAma kareMge to unakA munipanA chUTa jAyegA, tyAga ho jAyegA, nAza ho jAyegA. yaha General siddhAMta batAyA. 'kyoMki jisa bhUmikAmeM jo ucita nahIM haiM...' lAyaka nahi haiM, 'use vaha jIva kare to usa bhUmikAkA usake dvArA...' svayaMke dvArA 'sahaja tyAga ho jAtA hai,..' sahaja nAza ho jAtA hai. isaliye jahAM vyavahAra anucita hai aisA prasiddha hai, vahAM nizcaya ke viSayameM nizcaya dharma hai ki nahIM hai, nizcaya yogyatA hai ki nahIM hai isakA koI parikSaNa karanekI AvazyakatA nahIM rahatI. jaise munirAja uddezika AhAra lete haiM, to vo munipada Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 rAjahRdaya bhAga-11 hai ki nahIM yaha vicA2 karane kI AvazyakatA nahIM haiM, vaise mumukSu hai, upara se lekara nIce taka, deva-guru-zAstra kI virAdhanA hotI hai, sIdhI yA ADakatarI, yA satpuruSakA virodha hotA hai, jahAM aisI koI paristhiti hotI hai to vaha dhArmika nimitta ke mAdhyama se kucha apanA saMyogIka lAbha lene kA prayAsa karatA hai, pariNAma karatA hai, abhiprAya rakhatA hai to usako vahAM mumukSutA kA tyAga ho jAtA hai. vahAM usako mumukSutA rahatI nahIM hai, aisA kahate hai, vaha bhUmikA chUTa jAtI hai. mumukSuH-mumukSujIva to saMsAra meM hai. saMsAra kI vAMchA to rahegI. pUjya bhAIzrI :- prazna zuM che ? = mumukSu :- vAMchA to rahegI. pUjya bhAIzrI :- vAMchA rahegI lekina usake liye viveka honA cAhiye ki mujhe jo saMyogakI vAMchA hai vaha kisa sthala meM honI cAhiye, usakA viveka to honA cAhiye. jaise hame paisA kamAnA hai. jarUrata hai, AvazyakatA hai. lekina viveka to honA cAhiye ki hame pramANikatA rakhanI hai. paisA to do tarahase AtA hai. pramANikatAse bhI AtA hai, apramANikatAse bhI AtA hai. aise kisI bhI padArthakI vAMchA ho lekina viveka to honA cAhiye ki vaha samucitarUpa se, ucitarUpa se usakA vyavahAra kare. anucitarUpa se usakA vyavahA2 nahi kare. saMsAra ke padArtha hone cAhiye. to hama vyApAra kare, dhaMdhA kare, koI kArobAra kare, koI kare, kisI bhI prakAkA udyama kare, usameM koI Apatti nahi hotI. lekina hama bhagavAna ke sAmane khaDe rahe, vItarAga ke sAmane hama pUjA kare, darzana kare usameM yaha vAMchA karai ki hamako isase puNya hogA aura puNyake phalase hamArI pratikUlatA dUra ho jAyegI. yA hama koI guru ke pAsa jAve, yA hama koI aisI dhArmika zubha pravRtti kare ki jisase hama aisA abhiprAya rakhe ki hamArI anukUlatAneM baDhe, hamArI pratikUlatA kA nAza ho. to yaha ucita sthAnameM yaha yAcanA nahi hai, anucita sthAnameM yaha yAcanA hai. mumukSuH- kisI vidhi-vidhAna se la kI vAMchA kare. = pUjya bhAIzrI :- vidhi-vidhAna kucha bhI ho, yA hama madada mAge, ki bhAI ! Ama mumukSu-mumukSu hai hameM thoDI madada kijIye. hama muzkilameM hai, itanI madada hameM Apase mila jAye to acchA hai. yaha ucita nahIM hai. dUsare sage-saMbaMdhI se kucha bhI madada mAMgo, usameM utanA doSa nahi hai jitanA dhArmikakSetrameM kisI nimittase bhI sAMsArika lAbha lene kI jo pravRtti hai, pariNAma hai isase nukasAna hotA hai. yaha bAta calatI hai. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-550 109 mumukSuH-mumukSu-mumukSuneM yaha bAta AI hai to bahuta muzkila bAta hai. pUjya bhAIzrI :- usameM kayA muzkelI hai ? mumukSu :- jaise hama hai Taise vaha mumukSu hai. donoM saMsArI hai. pUjya bhAIzrI :- donoM saMsArI hai, lekina saMbaMdha saMsAra kA hai ? yA saMbaMdha mokSamArga kA hai ? kisa prakAra kA saMbaMdha hai ? agara mokSamArgakA saMbaMdha hai vahAM sAMsArika pravRtti agara cala gaI to mokSamArgakI pravRtti ApasameM kaise calegI ? kaise cala sakatI hai ? usakA nAza ho jAyegA. yaha to bahuta baDA nukasAna hogA. mumukSu :- aise pariNAma darzanamoha kI vRddhi ke kAraNa hote hai ? pUjya bhAIzrI :- tIvra darzanamoha hotA hai tabhI aise pariNAma hote haiM. vaha AtmA se dUra jAne kI hI bAta hai, dharma se adhika dUra jAne kI bAta hai. isa viSayaneM barAbara chAnabina kake samaja lenA cAhiye, ki hamArA kauna-sA vyavahAra ucita hai ? dhArmikakSetrameM hamArA vyavahAra kauna-sA ucita hai ? kauna-sA anucita hai ? yaha acchI taraha samaja lenA cAhiye. mumukSu :- ThIka ThIka mumukSu hoya enI pharaja kharI ke sAmAnya mumukSunuM dhyAna rAkhavuM joIe ? pUjya bhAIzrI :- e bIjI vAta thaI gaI. hama dUsare mumukSu ke prati vAtsalyabhAva 2khe aura unakA kAma kare vaha dUsarI bAta ho gaI. lekina hama apekSA rakhe to nukasAna hai. prazna yaha nIkalA hai to thoDI aura bAta kara leM ki jaba hama kisIko madada karate haiM, hamAre mumukSu bhAI ko yA bahana ko, to hameM yaha bhI abhiprAya nahi rakhanA cAhiye ki agara hamArI paristhiti kamajora ho jAye to hamArI bhI aisI koI madada kare isaliye hama kareM. Aja to hamArI sthiti acchI hai. hama dUsare mumukSuoMkA, sAdharmIoMkA dhyAna rakhate haiM, madada bhI karate haiM, lekina yaha abhiprAya se kabhI nahIM karanA cAhiye, ki hamArI koI aisI kamajora paristhiti hove to hamako bhI koI aisI madada kare. yaha apekSA nahi rakhanI cAhiye. vahAM taka yaha bAta honI cAhiye, phira kare to koI Apatti nahIM. mumukSu H- e to vepA2 thaI jAya, sodo thaI gayo. = pUjya bhAIzrI :- abhI to paristhiti acchA hai, lekina bhaviSyameM kabhI bhI saMyoga kI (koI paristhiti) ho jAye to koI dhAraNA thoDI hai ki aisA hI rahegA ? to usa vakta vaha bAta nahIM AnI cAhiye. pahele se hI sApha abhiprAya honA cAhiye, ki Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 110 rAjahRdaya bhAga-11 hameM bhUtakAlameM bahuta se logoM ko bahuta madada kI thI to hamAre sAmane koI nahi dekhatA, dekho ! hakaisA samAja hai? ki hamane to kaIyoMkA dhyAna rakhA, kitanoM kI madada kI, kina-kina logoM ko paisA diyA. Aja to hamAre sAmane koI nahi dekhatA. kyA hamArI hAlata ho gaI hai. aisI bAta kabhIbhI manameM Ave,vicArameM Ave, abhiprAya meM Ave,yaha bAta pahalesepakkIho jAnI cAhiye kihameM kisI se koI apekSA rakhanI nahIM hai. varanA yaha Aye binA rahegA nahi. kyoM Aye binA nahIM rahegA? ki dUsaroM kI madada hama isaliye karate haiM ki hama isakI pratikUlatA ko dekha nahIM sakate, unapara dayA AtI hai. hamAre pariNAma dayA AtI hai ki inako pratikUlatA nahIM honI cAhiye, usako pratikUlatA nahIM honI cAhiye. to pratikUlatA duHkharUpa hai, pratikUlatA duHkha kA kAraNa hai yaha siddhAMta hameM sIkhanA nahIM hai, yaha siddhAMta hame majabUta nahi karanA hai, Isa siddhAMta ko hameM TAlanA hai, choDanA hai kyoMki hamArI pratikUlatA hamAre duHkhakA kAraNa ho jAyegI. usa vakta koI hamAre para karuNA kare yaha bAta apekSita ho jAyegI. (mamatva duHkhakA kAraNa) hai, pratikUlatA duHkha kAraNa nahIM hai. isaliye jJAnadAna pahale dete haiMusakA yahI kAraNa hai. usako jJAnameM A jAne se usakI pratikULatA pratikA duHkhakA pariNAma hI nahIM jAyegA. pratikULatA pratikUlatA ke rUpameM bhogane nahi AyI. isaliye jJAnadAna diyA jAtA hai. phira bhI samajate haiM ki inakI yogyatA aisI hai kI usake pAsa jJAna nahIM hai. to apane sahaja karuNAse apanI karuNA kI davAI karanI hai. apanI dayAke pariNAma kI davAI hai, inakI davAI nahIM hai. unakI muzkilakI davAI nahIM hai. muje jo dayA kA pariNAma hotA hai vaha bhI eka duHkhabhAvahai. duHkha hotA hai. unakA duHkha apaneko duHkha lagatA hai. to apanA duHkha miTAne ke liye hama dayA-dAna karate haiM. inakA duHkha miTAne ke liye nahIM.yahabAta ho jAnI cAhiye. mumukSu -haMdayAnI vAta nathI karato naitika pharajanI vAta karuM chuM. pUjya bhAIzrI - aisA hai, ki jisake pAsa pUrva puNyayoga se kucha bhI saMpatti hai, usako apanI saMpatti kA acchese acchA upayoga hove aisA bhAva honA cAhiye. yaha saMpatti merI cIja nahIM hai. Akhara meM vaha merI cIja nahIM hai. lekina koI puNyayoga se saMyoga hai aura loga kahate haiM ki isa para ApakA adhikAra hai, vAstava meM merA adhikAra to nahIM hai, phira bhI loga kahate haiMki merA adhikAra hai. to acche se acchA usakA koI upayoga ho... kyA ? isakA upayoga acche se acchA ho, to acche ? Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pa50. 111 acchA upayoga kahAM hogA ? ki jahAM dharma ho, dharmavRddhi ho, dharma kenimitte kI vRddhi, dharma ke kAraNoMki vRddhi hoM, dharma ke kAraNa ke kAraNa kI vRddhi ho. ina saba prakAra meM isa saMpatti kA sadaupayoga ho, aisA eka pariNAma usako rahanA cAhiye aura usameM usako viveka AnA cAhiye ki isakA koI durupayoga nahi hotA hai na, yA koI anucita upayoga nahi hotA hai. isakA viveka usako honA cAhiye. jaise dAna denA hai to supAtradAna ko anumodanakiyA hai, kupAtradAna ko anumodananahIMkiyA hai. koI paisA lekara usakA anucita upayoga karatA hai to usako dAna denA ucita nahIM hai. isaliye sabase pahale dAna ke pAtra meM munirAja ko zAstra meM batAyA hai supAtra dAnameM sabase utkRSTa pAtra kauna hai? jo nigraMtha munirAja hai, bhAvaliMgI nagna digaMbara saMta, unako utkRSTa pAtra batAyA hai. kayoMki ye jIvaMta mUrtimaMta mokSamArga hai. vaise to mokSamArga jIva ke arUpI pariNAma hai, phira bhI "aSTapAhuDa meM bhagavAna kuMdakuMdAcArya kahate haiM ki agara tuje koI mUrtimaMta mokSamArga kA darzana karanA ho, to ye bhAvaliMgI digaMbara saMta hai ye mUrtimaMta mokSamArga hai. to mokSamArga jayavaMta varto ! AhAradAna meM kyA bhAvanA hai? AhAra ke jitane paramANu hai vaha to bahuta mAmulI hai.ve to uNodarI AhAra thoDA-bahuta kara lete hai lekina isameM bhAvanA yaha hai. meM dAna detA huM aisI bhAvanA IsameM nahIM hai. yeto mokSamArga jIvaMta mokSamArgadaivahahaMmezA jayavaMta raho. vaise hI jinamaMdirameM (dAna) hama dete hai to usameM jo mokSamArga ke nimittabhUta hai, pratimA, jinapratimA Adi yaha jayavaMta vartA, haMmezA yaha vidyamAna raho, usakI vidyamAnatA haMmezA raho, aisI bhAvanA hai. hama dete hai vaha bAta nahi hai. usakI vidyamAnatA trikAla raho.yahabhAvanA hai. apanI bhAvanAne sAtha isakA saMbaMdha hai, aura aise hI isa prakAranI saMpatti kA upayoga, saMpatti para apanA adhikAra nahi rakhakara ke kiyA jAtA hai. adhikAra rakhakara ke nahi kiyA jAtA hai. yaha jainadarzana kA bahumUlya siddhAMta hai. anamola siddhAMta hai, ki saMpatti kA dAna karanevAlA saMpatti para apanA adhikAra nahi rakhatA. maine diyA, vaha bAta nahi hai. maine paise dediye yaha bAta usameM hai hinahIM. mumukSu - potAnA parivArano prazna hoya to pote divasa ne rAta ciMtita rahe, manomaMthana karyA kare, moDI rAta sudhI UMgha na Ave. varSo sudhI AvI paristhiti cAle, ane mumukSuno prazna hoya tyAre ema thAya ke have mAre zuM lAge vaLage ? to mumukSatAmAM gAbaDuM samajavuM ke zuM samajavuM? Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 rAjahRdaya bhAga-11 pUjya bhAIzrI mumukSuno prazna hoya to evo prakAra Ave to ene kuTuMba vadhAre vahAluM banyuM. hamAre yahAM to yaha siddhAMta hai ki apane sage bhAI se mumukSu ke prati adhika bhAI kA bhAva rahatA hai. yaha hamArA to siddhAMta hai jo kuTuMba kA bhAI hai vaha pIche aura mumukSubhAI hai vaha Age. usa paristhiti meM to yahabhAva AyegA nahIM. vaha to aisA hI bhAva hai. hamAre lAyaka koI kAma ho, koI sevA ho to batA dIjIe. hama kara leMge. Apa kA kAma to hamArA hI hotA hai. to bhinna bhAva nahIM hai, ApasameM to abhinabhAvahai. aisA hI cAhiye. mumukSu - UlaTAnI ene kRtakRtyA thavI joIe, ke A mAro sadupayoga sAco che. gharamAM vaparANuM hotato eLe jAta. pUjya bhAIzrI - savAla ja nathI. e to kuTuMbabhAvanA dhArmikabhAvanA adhika hotI hai taba hI samyagdarzana kA eka pratibaMdha tUTatA hai. vaise to bahuta-se pratibaMdha haiM, lekina IsameM eka pratibaMdha yaha bhI hai ki jisako dharma ke prati anurAga honA cAhiye isase jyAdA agara kuTuMba-parivAra ke prati anurAga hotA hai, usako dharma kI prApti kataI nahIM hotI. eka pratibaMdha yaha chUTatA hai. aise bahuta se pratibaMdha choDane hai. isameM yahatochoDanA hI cAhiye. mumukSu - "gurudevazrI padmanaMdipaMcaviMzatimAMthI daSTAMta ApatA hatA ne ke kAgaDo paNa bolAvI bolAvIne khavaDAve che. pUjya bhAIzrI :- dAna kA adhikAra padmanaMdipaMcadvizatI'meM se calatA thA. gurudeva yaha kahate the ki dekhiye, kauA hai vaha, jalI huI khIcaDI loga khAte nahIM, loga bahAra pheMkI dete haiM, to kIA khAne ko AtA hai to akelA nahi khAtA. vaha dUsare kauoM ko kAM kAM karake bulAtA hai. pAMca-paccIsa sAtha meM hote haiM to hI vaha khIcaDI khAtA hai. aba tere AtmA kI zAMti jalI aura puNya kI khIcaDI tere pAsa AyI-paise (Aye) vahaAtmA kI zAMti jalI taba AyIna?to yahakhIcaDItUakelA kayoM khAtA hai? dUsaroM ko sAthameM kyoM nahi letA yaha adhikAra calatA taba bahuta suMdara (calatA thA). pravacana aisA karate the. dAna kA adhikAra lete the taba aisA) pravacana karate the. hajAro bAta AyI hai gurudevazrI kI to hajAro bAta bahAra AyI hai viSayAMtara ho gayA. yahAM to itanI bAta hai ki jisa bhUmikA meM ucita pariNAma honA cAhiye, usa pariNAmakA tyAga kisIko nahIM honA cAhiye. varanA usa bhUmikA kA tyAga ho Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-550. 113 jAyegA. usameM kucha saMdeha nahi hai. niHzaMka bAta hai ki yaha bhUmikA chUTa jAyegI, chUTa jAyegI aura chUTa jAyegI. ApakI hamAre pratiniSkAma bhakti honI cAhiye...koI phala rakhakara ke, icchA rakhakara ke, vAMchA rakhakara ke bhakti nahIM honI cAhiye. Apako cAhe jitanA dukha ho, vaise to aisI bAta nahi karate. isaliye to kahadiyA ki "ravajIbhAI ke kuTuMbake liye koI vyavasAya karanA paDatA hai, vaise Apake liye muje karanA ho to mere cittameM bhinna bhAva, anya bhAva AtA nahi yaharakhakara ke yaha bAta karate haiM. varanA to aisA lage ki ApakI pharja to hamArA kAma karane kI hai. mAgane kI merI pharaja nahi hai lekina ApakI pharja to dene ki hai ki nahIM ? aisA ho jAtA. nyAya UlaTA ho jAtA na. lekina jaba yaha bAta Age kahacUke haito kahate hai ki "Apako cAheAinA dukha ho, phirabhI use dhIratAse bhoganA cAhiye." pariNAma nahibigADakarake, pariNAma ko ThIka rakhakarake jaisA bhI udaya hoya, pratikULatAkA ho to use zAMti se, dhIratA se usako bhoganA cAhiye. vaisA na ho sake to bhI hameM to usakI sUcanAkA eka akSara bhI nahIM likhanA cAhiye..." agara Apako zAMti nahIM lage to bhI Apako hameM likhanA hI nahIM cAhiye. hame likhate haiMvahato eka kadama aura kharAba ho jAtA hai. pariNAme bigaDatA haivahato kharAba haihI, lekina yahapariNAma bigaDane ke kAraNa Apa hameM likho toha bAta aura kharAba hai. eka dUsarI kharAbI isameM paidA ho jAtI hai. yaha Apake liye sarvAga yogya hai..." hamako nahi likhanA vaha Apake liye sarvAga yogya hai. eka pahalU se bhI vahayogya hai aisI bAta nahIM hai. aura Apako taisI hI sthitimeM dekhanakI tinI merI IcchA hai Apako ayAcaka sthitimeM dekhanakI jitanI merI icchA hai, aura usa sthitimaeNjitanA ApakA hita hai dekho! Atmahita kI bAta kara rahe haiM. "usa sthitimeM jitanA ApakA hitA hai, vaha patrase yA vacanase hama se batAyA nahIM jA sakatA." hama Apako patra se kayA batAve ? vacana se kyA batAve? yaha bAta to aMtaraMga pariNAma kI hai ki Apa niSkAma bhakti se varto, yahI Apake liye sarvAza yogya hai, sarvAga yogya hai, sarvathA yogya hai. eka aMza bhI isameM ayogyatA kA nahIM. paraMtu pUvake kisI vaise hI udayake kAraNa Apako vaha bAta vismRta ho gaI hai" Apako udayameM utanA pariNAma tIvratA se calA jAtA hai ki yaha bAta Apa Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 rAjahRdaya bhAga-11 bhUla jAte haiM ki bhakti to niSkAma honI cAhiye, (kAmanA honI cAhiye) nahIM. kucha vAMcchApUrvaka bhakti hove vahabhakti nahIM hai, eka dukAnadArI ho jAtI hai, jisase hameM phira sUcita karanekI icchA rahA karatI hai" isaliye Apako yaha sUcanA karate haiM, ki ApakIyahabahuta baDI galatI hai, yahagalatI to kabhI honI cAhiye nahi. una do prakArakI yAcanAomeM prathama vidita kI huI yAcanA to kisI bhI nikaTabhavIko karanI yogya hI nahIM hai..." riddhi siddhi ke mAdhyama ke dvArA koI camatkAra ke mAdhyama dvArA yA koI maMtra-taMtra-tra yA) jyotiSa ke mAdhyama dvArA. yaha tIna prakAra kiyAcanA hai. yahato kisI bhI nikaTabhavI ko karanI yogya hI nahIM hai. aisI yAcanA karane paranikaTabhavIpanA rahatA nahIM hai. dekhIye!darzanamohakIkitanI tIvratA ho jAtI hai, yahayahAM senIkalatAhai. aura alpamAtra ho to bhI usakA mUlase chedana karanA ucita hai..." koI bhI aisA vikalpa A jAye, tIvratA se nahi maMdatA se bhI aisA koI vikalpa A jAye, ki hameM loTarI laga jAye. eka TikaTa kharIdane se dasa lAkha, bIsa lAkha, eka karoDa A jAya. mUlase usako cheda denA cAhiye. Aja to dUsare maMtra-taMtra to rahe nahi. maMtra-taMtra sAdhanevAle bhI aise tapasvI hote the. jisa jamAne hote the usa jamAnemeM. Aja to vaha hai nahIM. Aja to...vaise usakA mUlase chedana karanA ucita hai? isakI to svapnameM bhI koI bAta AnI cAhiye nahIM. kayoMki lokottara mithyAtvakA vaha sabala bIja hai..." kayA kahA yaha "lokottara mithyAtvakA vaha sabala bIja hai..." laukika mithyAtva to hai hI. jo bhI parizrama hai, vyavasAya karate haiM, isase lAbha mAnanA, usameM nukasAna mAnanA, vaha karanA... vaha karanA... vahakaranA...yahato haihI. usameM mithyAtvato hai. isase lAbha hai, isase sukha hai, anukUlatA ne sukha hai, pratikUlatA se duHkha hai, yahalaukika mithyAtvameM AtA hI hai. lekina yahalokottara mithyAtva kA sabala bIja hai. maMtra, taMtra, jaMtra, jyotiSa Adise, riddhi siddhi se koI bhautika lAbha ho jAye, anukUlatAeM ho jAye, yaha to lokottara mithyAtvakA sabala bIja hai. mumukSu lokottara eTale tIvra? pUjya bhAIzrI :- tIva. mAne laukika mithyAtva to kSamya hai. yaha dhArmika kSetra meM mithyAtva (tIvra hotA hai... jahAM mithyAtva miTane kA nimitta hai, kAraNa hai vahI usI nimittase jIva mithyAtva (tIvra) kara letA hai, phira chUTane kA kauna-sA rAstA? kauna-sA Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pa50 115 nimitta rahA ? jisa vItarAgadevase hamArA mithyAtva chUTatA ho, usI kenimitta se hama mithyAtva grahaNa kare, to vaha to dukAnameM dhaMdhA karake laukika mithyAtva hai, lekina yaha lokottara mithyAtva ho gayA. loka se Age jA karake. vahAM se to chUTane kA koI rAstA nahIM hai. jo tIrane kA kAraNa hai, tIrane kA sAdhana hai usako hI DUbAne kA sAdhana banAve, ThIka karane kA sAdhana kaunasA bacA?phirato koI bacatA nahIM. "aisA tIrthakarAdikA nizcaya hai" dekhIye ! kyA bAta hai ! tIrthakara jese mahApuruSane yaha bAta siddhAMtika taura se rakhI hai. hama kahate haiso bAta nahIM hai. yahato tIrthakarone bhI yaha bAta kahI hai ki aisI mithyAtva kI bhUla kabhI karanA nahIM. aura vaha hameM to sapramANa lagatA hai." aisA tIrthakarakA vacana hamako to sapramANa lagatA hai, hama usako mAnya karate hai, sanmAnita karate haiM. yahato bAta rahI pahalI yAcanA kI. dUsarI yAcanA bhI kartavya nahIM hai" riddhi siddhi kI bAta eka ora raho, lekina sIdhI yAcanA kare ki hameM kucha madada karo yaha bhI kartavya nahIM hai. koMki vaha bhI hameM parizramakA hetu hai" hamArI vartamAna adhyAtmika aisI sthiti hai ki hama hamAre udaya kA bhI parizrama sahana karane ke yogya nahIM rahe haiM. asahya paristhitimeM hama kucha kara lete hai, vahAM hamAre para koI dUsarA boja DAla deve yahato ucita nahIM hai. hameM vyavahArakA parizrama dekara vyavahAra nibhAnA, vaha isa jIvakI savRttikA bahuta hI alpatva batAtA hai." (koI) bhI mumukSu apane vyavahAra ko nibhAne ke liye, apanA vyavahAra nibhAne ke liye jJAnI ko parizrama dene kI vRtti AtI hai ki hamArA kAma usako soMpa deve, to yaha jIva kI savRtti kI bahuta alpatva sUcaka hai usakI jo Atmahita kI bhAvanA hai, vahabahuta kama ho gaI hai. taba hI aisA unako aisA vikalpa AtA hai. yaha jIvakI savRttikA bahuta hI alpatva batAtA hai..." kyoMki hamAre liye parizrama uThAkara Apako vyavahAra calA lenA paDatA ho to vaha Apake liye hitakArI hai, aura hamAre liye vaise duSTa nimitta kA kAraNa nahIM hai, aisI sthiti hone para bhI hamAre cittameM aisA vicAra rahatA hai ki jaba taka hameM parigrahAdikA lenA-denA ho, aisA vyavahAra udayameM ho taba taka svaye usa kAryako karanA, athavA vyAvahArika saMbaMdhI Adi dvArA karanA, paraMtu mumukSu puruSako tatsaMbaMdhI parizrama dekara to nahIM karanA; kayoMki vaise kAraNa se jIvakI malina vAsanA kA uddabhava honA saMbhava hai." kitanA suMdara nyAya rakhA hai! kyA kahate haiM ki Apa hameM to parizrama mata do, lekina hamAre liye Apako koI parizrama uThAnA paDe to vaha Apake liye Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 rAjahRdaya bhAga-11 hitakArI hai. kacoMki Apako hamAre prati bhakti hai, isaliye koI hamArI sevA kara lo to to Apake liye upakArI hai, hitakArI hai. koI nukasAna Apako nahi honevAlA hai. 'aura hamAre liye vaise duSTa nimittakA kAraNa nahIM hai,... aura hama ko itanA nukasAna honevAlA nahi hai. koMki hama to nispRha haiM, hameM to koI apekSA hotI nahi. phira bhI koI hamArA kAma kara letA hai. kara lo. hameM koI apekSA nahIM hai. isaliye hameM koI duSTa nimitta utpanna nahi hotA hai. phira bhI aisI sthiti honepara bhI...' itanI hamArI tAkAta aura yogyatA hone 52 bhI 'hamAre cittameM aisA vicAra rahatA hai...' kayA vicAra hai ? bahuta pramANikatA kA sUkSma nyAya idhara liyA hai ki hamArA abhiprAya aisA hai ki jahAM taka hama parigrahAdikI lena-dena meM khaDe hai, hama vyApAra karate hai, hamAre pAsa bhI kucha parigraha dhana Adika ikkA huA hai, vyAvahArika tau2se hotA hai, jahAM taka hama aisI sthiti meM hai vahAM taka hama kisI mumukSu ko parizrama denA nahIM cAleMge. dUsare mumukSu ko hamArI sevA kA parizrama hama deveM yaha hama nahi cAhate. yaha kAma khuda hI kara lege aisA hama cAhate hai. hamArA kAma hama khuda hI kara leve. hamArA kAma hama dUsare se hama karAve aisA hama bilakula cAhate nahIM. dekho ! kitanI pramANikatA hai ! jaba taka hameM parigrahAdikA lenA-denA ho, aisA vyavahAra udayameM ho...' hamAre udaya meM aisA vyavahA2 hai taba taka svayaM usa kAryako karanA,...' hamArA kArya hame hI karanA. hamArA kArya koI dUsarA ka2 deve aisA hamArA abhiprAya nahIM hai. 'athavA vyAvahArika saMbaMdhI Adi dvArA karanA... hama nahi kare to hamAre sage-saMbaMdhI ko bola deMge. hamAre bhAI ko bolegeM, hamAre koI dUsare sage-saMbaMdhI jo vyAvahArika taura se sage-saMbaMdhI hai usako hama boleMge. mumukSu ko nahIM kahegeM ki tuma hamArA aisA kAma kara do. aisA nahi kareMge. khuda hI itanI vyavahArazuddhi rakhate haiM, to mumukSu ko to kitanI rakhanI cAhiye ? jJAnI to itanI vyAvahArazuddhi rakhate haiM. unako itanA doSa nahi hogA. phira bhI utanI vyavahAra zuddhi hai. athavA vyAvahArika saMbaMdhI Adi dvArA karanA, paraMtu mumukSu puruSako tatsaMbaMdhI parizrama dekara to nahIM karanA;...' aisA hamArA abhiprAya hai. mumukSu H- jenI sAthe 52mArtha saMbaMdha che tyAM bahuviveka rAkhavo. pUjya bhAIzrI :- tyAM vyavahArano saMbaMdha rAkhavo nahi, ema kahe che. jenI sAthe dhArmika ane pAramArthika saMbaMdha che enI sAthe vyAvahArika saMbaMdha na rAkhavo. nukasAnanuM Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-550 117 kAraNa thayA vinA nahi rahe. vicArI lejo, anubhava karajo. bahu vicAranA aMte cAre paDakhethI, cAroM aura se, cAroM pahalU se vicAra karake yaha bAta rakhI hai. bahuta gaharAI se yaha bAta nIkalI hai. bahuta anubhava kI yaha bAta hai. kyoMki usameM AtmA ko nukasAna hogA, hogA aura hogA. ApasakI dhArmika bhAvanA khatama ho hI jAyegI. vyAvahArakI khIMcAkhIMcI ho jAyegI, dhArmikabhAvanA khatama ho hI jAyegI, hue binA rahegI nahi. paraspara kI jo dhArmikabhAvanA vaha khatama ho jAyegI. isaliye aise vyavahAra meM AnA hI nahIM. aura koI jarUrata hogI to koI dUsare sage-saMbaMdhI se yaha kAma nipaTA lenA, lekina dhArmika mumukSu se kisI se yaha kAma karavAnA nahi. mumukSu :-- ahIMyAM jJAnI ane mumukSunI vAta che ke mumukSu-mumukSune paNa lAgu paDe ? pUjya bhAIzrI :- baMnene lAgu paDe. mumukSune vadhAre lAgu paDe. jJAnI jyAre ema kahe che tyAre mumukSune vadhAre lAgu paDe che. ane e to mumukSune to lakhe che, ke tamAre Ama karavuM yogya nathI kema ke huM ema mAre mATe nathI mAnato. tamAre to samajI ja levAnI jarUra che ema kahe che. aisI bAteM zAstrameM se, AgamameM se milanI muzkila hai aisI bAteM AyI haiM. aise nyAya jo vyAvahArika jIvanameM lAbha-nukasAna kA kAraNa, nyAya-anyAya kaise hotA hai ? laukika mithyAtva kayA hai ? lokottara mithyAtva kyA hai ? kaise jIva ko nukasAna ho jAtA hai ? yaha bAta zAstrameM se nahIM mile aisI bAta hai. = mumukSu :- e vAtane thoDI AgaLa laMbAvIe to pahelA parivArano saMbaMdha hoya ane pachI mumukSuno saMbaMdha thaI jAya. to te vRtti tyAM paNa saMkocI devI joIe. koInI sAthe pahelA pArivArika saMbaMdha hoya ane pachI mumukSu-mumukSuno saMbaMdha thaI jAya. pUjya bhAIzrI :- pahale sage ho aura mumukSu bAda meM hue ho. to isa prakArakA jo vyAvahArika kArya karAne kA jo apekSA bhAva hai usako sameTa lenA cAhiye, usa vRtti ko saMkSepa lenA cAhiye. pahalA saMbaMdha hamArA mumukSu kA hai, dhArmika hai, dUsarA saMbaMdha hamArA sagAI kA hai. mumukSu :- pahelA mumukSuno saMbadha hoya pachI emAM vyAvahArika saMbaMdha thAya to mukhya koNa ? - pUjya bhAIzrI :- to bhI mumukSutA kA saMbaMdha mukhya rakhanA. vyavahArika saMbaMdha gauNa kara denA. mumukSu H- to e saMbaMdha na rahe. Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 rAjahRdaya bhAga-11 pUjya bhAIzrI - saMbaMdha acchA rahegA, suMdara rahegA. saMbaMdha meM suMdaratA A jAyegI. kyA A jAyegI? saMbaMdhameM suMdaratA A jAyegI. sone meM sugaMdha A jAye aisI bAta ho jAyegI. mumukSu -paNa koIne mumukSu-mumukSu saMbaMdhI hoya ane bIjA koI saMbaMdhI na hoya enI pAse... pUjya bhAIzrI :- AkarI to kAMI thavAnI nathI. A Line ja evI che badhuM AkarApaNuM chUTI jAya evI che. mumukSu - eTale ke dharmamAM vyavahAra na hovo joIe ane vyavahAramAM dharmanA hovo joIe. pUjya bhAIzrI:- na hovo joIe. basa, A sIdhI vAta che. dharmamAM vyavahAra ghuseDanA nahi, vyavahArameM dharma ghuseDanA nahi. aura dhArmika saMbaMdha hai usako hI hameMzA mukhya rakhanA, vyAvahArika saMbaMdha ko haMmezA gauNa karadenA. basa, yahI bAta hai. mumukSu - eka bAju thaI, nirapekSatA hovI joIe. mumukSu.... paNa bIjA mumukSu paratve jyAre kartavya karavAnuM Ave tyAre e vakhate jo potAnA parivAra paratve pote raMgarAgathI karato hoya ane tyAM alpatva rAkhe)to enuM mumukSupaNuM dhovAya? pUjya bhAIzrI:- hAsto. to e ucita nathI, e anucita che. eTale to emaNe ema kahyuM, ke huM parigrahamAM Ubho chuM tyAM sudhI huM mAruM kAma mArA hAthe karavA mAguM chuM. mumukSu - pahelA keTalAkane peDala mAryA vagara ja pariNAma doDyA ja kare ane ene rokavA breka mAravI muzkela paDe. ahIMyAM AgaLa pariNAma cAle ja nahi. mumukSu paratve. pUjya bhAIzrI -eto viparItatA che. mumukSu -upaDe ja nahi. pariNAma jana UpaDe. pUjya bhAIzrI:-eviparItatA che. mumukSu -eTale tyAM mumukSu mArA evuM lAgyuM nathI. pUjya bhAIzrI - hA. je sAdharmI vAtsalya hoya e tyAM nathI rahyuM. vAtsalya nathI eTale mumukSatA kyAMnI rahI ? vAtsalyane rAkhIne vAta che. vAtsalya to potAmAM hovuM joIe. to A Problem rahevAno nathI. tamAre mane devuM che paNa mAre levuM nathI. to e saMbaMdha keTalo suMdara haze ? tame mane devA cAho cho athavA huM tamane devA cAhuM chuM paNa lenAre levuM nathI, have saMbaMdha keTalo suMdara thAya e to kaho. enI suMdaratA keTalI vadhI Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-550 119 jAya! mumukSu -mumukSu to nirapekSa ja hoya, nirapekSana hoya to e mumukSu nathI. pUjya bhAIzrI :- eTale to jyAM samucita pariNAma che, levAvALAnA ke devAvALAnA pariNAma samucita dono tarapha se hotI haiM isase suMdaratA saMbaMdha kI koI aura jagaha hai hi nahi jahAM eka bhI sAIDa anucita hotI hai vahAM bAta khatama ho gaI. mumukSu - jJAna rAgadveSa na kare paNa je vAstavikatA hoya e to dekhe ne? pUjya bhAIzrI:- hA. barAbara dekhe. jJAna viveka paNa kare. vAstavikatA nahi paNa jJAna viveka paNa kare. bAhya.. viveka karanA vaha jJAna kAprathama dharma hai. kyoMki vaise kAraNase...vaise kAraNa te mAne apane kArya kI apekSA rakhane se jIvakI malina vAsanAkA uddabhava honA saMbhava hai. yahI lAbha lene kI vRtti hai vaha utanI ghara kara jAyegI ki yaha aniSTa miTAnA muzkila ho jAyegA. kisI ko lene kI Adata ho jAtI hai phira lene kI hI vRtti usako rahatI hai. to hara jagaha se usako apekSAvRtti raha jAtI hai. yahamalina vAsanA hai, vaha TAlanI muzkila ho jAyegI. - dhruva AtmA athatu pote paryAyamAM kAMI ochuM-vadhatuM, Aghu-pAchuM, karI zakato nathI. - ema, dhruvanI abheda zraddhA / yathArtha zraddhA thavAthI, samajAya che - AvuM abhiprAyamAM rAkhIne, zAnI, paryAyane Ama-tema karavAno upadeza, pariNAma upara | dRSTinuM astitva rAkhavAvALA (ajJAnIne mATe apekSA rAkhIne kare che, ajJAnInI bhASAthI samajAve che. uparokta zraddhAnI apekSA choDIne temanI vAta nathI hotI. (anubhava saMjIvanI-136) Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 rAjahRdaya bhAga-11 tA. 14-11-1990, patrAMka - 550, 551 pravacana naM. 251 'zrImad rAjacaMdra' vacanAmRta, patra 550 cAle che, pAnuM-443. pahelo peregrApha che. e vAta karI ke tIrthaMkaradevane paNa koI paNa prakAranI riddhi siddhi, maMtra-taMtra, jyotiSAdithI potAnA ... ke saMyoganI anukULatAnI yAcanA nikaTabhavI jIvane ka2vI ghaTe nahi. jarAka vikalpa Ave, yAcanA na kare paNa thoDo vikalpa Ave, topaNa mULathI ene chedavAnI bhAvanA rAkhavI, dRDhatA rAkhavI. ene (evI yAcanAne) ahIMyAM lokottara mithyAtvanuM baLavAna bIja, sabaLa bIja eTale baLavAna bIja che ema kahyuM che. bIjI yAcanA che te paNa kartavya nathI...' ema kahyuM. mumukSune dInapaNe koInA samAgamamAM AvavA yogya nathI. pote traNalokano nAtha che e vAtano eNe nizcaya karavAno che. pote paripUrNa che. koIpaNa kSati vagarano, koI apUrNatA vagarano, anaMta guNanI saMpattithI saMpanna evo pote sarvotkRSTa mahAna padArtha che e to eNe nizcaya ka2vo che. dInavRtti che e potAnA svarUpathI viruddha bhAvanA che. je svarUpa che enAthI taddana viruddha jAya che e vAta. emAM paNa ema kahyuM, amane tame vyavahArano parizrama Apo, tamAro vyavahAra nibhAvavA mATe amane parizrama Apo, vyAvahArika parizrama Apo, e to jIvanI savRttinuM ghaNuM ja alpatva batAve che. zA mATe ATalo badho Thapako lakhyo ? ke keTalAka cihna evA hatA ke yogyatA khoI bese. je yogyatA hatI e yogyatA paNa 'sobhAgabhAI' khoI bese. eTale emane ghaNuM duHkha thaI AvyuM che. chellI lITImAM kaheze ke tamane game tevI AjIvikAnI pratikULatA utpanna thAya topaNa tamArA game tevA duHkhanI anukaMpA amane thAya, e prakAre A prazna amAro zAMta nahi thAya, maTaze nahi. A vAta amArI maTaze nahi. ame tamane duHkhI joI zakazuM game teTalA saMyogika rIte du:khI joI zakazuM paNa tame AtmAmAM nIcI pAyarIe cAlyA jAva, e ame jovA taiyAra nathI. juo ! A hRdayathI hitecchupaNAno pAramArthika vyavahA2 che. e keTaluM emanuM hRdaya e bAju karuNAvaMta che ke bhale bahA2mAM pUrvakarmane Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-550 121 hisAbe pratikULatA game teTalI ho paNa eno AtmA che e nIce na jAya, enA pariNAma Degrade na thAya A vAta mukhya thavI joIe. emAM anukaMpAvaza paNa kAMI karavA jevuM amane lAgatuM nathI. anukaMpA eTale bAhya saMyoganI anukaMpA, hoM ! AtmAnI to anukaMpA ghaNI che mATe ema kare che. have ema kahe che ke A to UlaTuM thAya che. tame amane parizrama Apo cho, enA badale amArA arthe tamAre parizrama veThIne vyavahAra karavo paDato hoya, calAvI devo paDato hoya to tamane upakAranuM kAraNa thaze. amane nukasAna nahi thAya. kemake tamane pUjyabuddhi rahI che ane e pUjyabuddhi upakAranuM kAraNa thaze. joke amArI vRtti evI nathI paNa A to tamArA pakSe vAta che. amArA pakSe bIjI ja vAta che. e pote karaze e to. "amane tevA duSTanimittanuM kAraNa nathI. kAraNa ke amArI apekSA nathI. eTale koI amArI sevA karaze to amane apekSAvRtti thaI Avaze ane e nimittane laIne kAMI amane nukasAna thaze, dUSaNa Avaze to ene duSTa nimitta kahevAya. paNa evuM to nahi thAya. evI amArI sthiti hovA chatAM, evI amArI yogyatA hovA chatAM, chatAM paNa amArA cittamAM.." ema kahe che. chatAM ame ema nathI icchatA ke amArI yogyatA che eTale vAMdho nahi. ame bIjI rIte vicArIe chIe, amAro vicAra bIjI rIte utpanna thaI Ave che. evI sthiti chatAM paNa amArA cittamAM evo vicAra rahe che ke, jyAM sudhI amAre parigrahAdinuM levuM devuM thAya, evo vahevAra udayamAM hoya..." jyAM sudhI amane evo vyavahAra udayamAM hoya.traNa kaSAya rahyA che e to traNa kaSAya rahyA che. bhale koI jJAnI caturtha guNasthAne tyAgIno vyavahAra rAkhe to paNa traNa kaSAya UbhA che ane gRhasthI hoya to paNa traNa kaSAya UbhA che. thoDuM zubha vadhe ke thoDuM azubha vadhe enuM koI mUlya nathI, enuM koI khAsa mUlya nathI. evo vyavahAra udayamAM hoya tyAM sudhI jAte te kArya karavuM.... bIjAne anukaraNa karavA mATe paNa e eka sAro Adarza che, ke amAruM kArya amAre jAte karI levuM. amAruM kAma bIjAne na soMpavuM ke, bhAI! jarA ATaluM patAvI dejo. amAre parizrama karavo enA badale tame karI lejo, paNa tame kAma karajo. ema nahi. amAruM kAma amAre jAte karavuM. ane kadAca bIjAthI karAvavuM hoya to vahevArika saMbaMdhI dvArAdithI karavuM... mumukSunena soMpavuM. koI sagAsaMbaMdhIne kahI devuM paNa mumukSune na soMpavuM. e kema ema sthApavA mAge che?ke mumukSu-mumukSunena sope eTalA mATe kemake anukaraNa to enuM karaze. mumukSu paNa Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 rAjahRdaya bhAga-11 jJAnInuM anukaraNa ka2ze ke jJAnI Ama karatA hatA, jJAnI Ama karatA hatA. e pote e rIte rahevA mAge che, ke amArA kAryano bojo kAM to amAre upADavo, kAM to amArA koI vahevArika sagA saMbaMdhIne kahI devo paNa mumukSune mAthe bojo nAkhavo nahi. A jainadarzananI vyavahArika je yogyatA che e paNa bahu ucca koTInI che. jyAM sudhI sarvasaMga parityAga kare nahi tyAM sudhI potAnA kAryano, potAnI AjIvikAno bojo pote upADe. bIjAne mAthe na nAkhe, samAjane mAthe paNa na nAkhe. na bIjAne bojArUpa thAya, na samAjane bojArUpa thAya. sarvasaMgaparityAga karyA pachI paNa eTale munidazAmAM AvyA pachI paNa potAno bojo samAjane mAthe ke koIne mAthe nAkhatA nathI. kema ke e koI bhojananI ke AvAsanI koI vyavasthA svIkAratA nathI. ke amArA rahevAnI, utArAnI AgaLathI ja goThavaNa thaI jAya ke amArA bhojananI agAuthI goThavaNa thaI jAya. e vyavasthA sAdhu svIkAratA nathI. bAkI to tilatuSa mAtra emane kAMI joItuM nathI. mumukSu :- mumukSusamAja badhI vyavasthA kare.... pUjya bhAIzrI :- konI vyavasthA kare ? mumukSu - munimahArAjanI. = pUjya bhAIzrI :- munimahArAjanI. to pachI gharano parigraha zuM khoTo hato ? kuTuMbIo karatA hatA e zuM khoTuM hatuM ? ane pote kare to zuM khoTuM che ? karavuM, karAvavuM ane anumodavuM. traNenuM phaLa eka che. huM mArI vyavasthA karuM ke bIjo mArI vyavasthA kare enuM anumodana karuM to emAM zuM pharka che ? ke kAMI pharka nathI. ulaTAno huM karata to bahu maryAdita karata. e amaryAdita ka2ze. kemake eka karatA vadhAre mANaso joDAze. eka ghare 2soI thavAne badale dasa ghare 2soI thaze. ApaNe mahArAjane vahorAvo, olo kahe, ApaNe mahArAjane vahorAvo. ApaNe lAbha lyo. dharmalAbha samaje che ne ? dharmalAbha nathI. gRhIta mithyAtva che. mumukSu :- dasa parivArano AraMbhaparigraha vadhyo. = pUjya bhAIzrI:- AraMbhaparigraha dasa parivArane ghare vadhyo. mumukSu :- pariNAma dasa jaNAnA bagaDyA. pUjya bhAIzrI :- hA, dasa jaNAnA bagaDyA. ane daseno sa2vALo potA upara Avyo. kayAM Avyo ? darsano saravALo potAne lAgu paDyo. zuM karyuM ? lAbha karyo ke nukasAna karyuM ? Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-550 123 mumukSu - emane to ThIka paNa amArA mATe zuM ? pUjya bhAIzrI :- pote apekSA rAkhavI nahi ane evI apekSA rAkhatA hoya ene anumodavA nahi. mumukSu :- dasa gharane zubhanI bhAvanA bhAvavAnI taka ApI. pUjya bhAIzrI :- e sone Ape to vadhAre sArI ke nahi ? evI taka dasa ne Ape ene badale sone Ape emAM zuM ? hajAra ne Ape, dasa hajArane Ape. e badhuM jinendranA mArga upara paga devAnI vAta che. AjJA upara paga daIne cAlavAnI vAta che ane gRhIta mithyAtvamAM e badhuM jAya che. mumukSu :- satsaMganA lAbha mATe 'sonagaDha'mAM rahevA mATe badhI sagavaDa joIe. A je aMdaramAM adhikatA rahe che mumukSune, to A mumukSu mATe ahitaka2 che ? pUjya bhAIzrI :- nA. evuM kAMI nathI. satsaMga ane sagavaDane be vAtane cAMya meLa nathI. satsaMga to nirapekSa vRtti keLavavA mATe che. apekSA vRtti pAyAmAM rAkhIne satsaMga karavAnI vAta che nahi. mumukSu :- sonagaDha'mAM vyavasthA barAbara nathI eTalA mATe tyAM kevI rIte rokAIe ? to A vRtti khoTI che ? pUjya bhAIzrI :- hA. khoTI ja che. = mumukSu H- jyAre saMsthA upara Aropa karIe to A vadhAre khoTuM thaI gayuM ? pUjya bhAIzrI :- pachI to saMsthAne sudhAravA mATe, zAsananI vadhAre zobhA mATe koI vAta karIe e bIjI vAta che ane potAnI apekSA mATe karavI te bIjI vAta che. mumukSu H- emAM to potAnI apekSA to garbhita hoya ja che. - pUjya bhAIzrI :- potAnI apekSA judI vastu che ane koI sAmAjika vyavasthAno vicAra kare e judI vastu che. eka prasaMgane paDakhA aneka che. vAta eTalI che ke potAnI apekSAbuddhi ane te paNa bIjA pAsethI apekSA rAkhavI, pachI e vyakti hoya ke saMsthA hoya, e to ekanI eka ja vAta che. e paNa mumukSuo ja che. e to koI yogya nathI. vyavasthAnI dRSTie vicAra karo, potAnI apekSAthI nahi paNa vyavasthAnI dRSTie vicAra karo, bIjA jIvone paNa anukULatA rahe ane e paNa vadhAre ahIMyAM lAbha laI zake evo vicA2 ka2vo e yogya che. mumukSu :- saMsthA calAvavAvALA evuM mAnI le to ? = pUjya bhAIzrI :- saMsthA calAvavAvALA ema mAne ke agavaDa-sagavaDano vicA2 Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 rAjahRdaya bhAga-11 karyA vinA jene rahevuM hoya e rahe ane na rahevuM hoya I na rahe, to e moTI bhUlamAM che. kyAM besIne vicAra karavo che?kayA dRSTikoNathI A vicAra karavo che? eka vAta UbhI thAya ene to ghaNA dRSTikoNathI vicAravI paDe. koI ekAMta vAta karavI na joIe. ahIMyAM to jJAnIpuruSa pote kahe che, ke "amArA cittamAM evo vicAra rahe che ke, jyAM sudhI amAre parigrahAdinuM levuM devuM thAya ane vyavahAramAM beThA chIe, parigraha bhego thAya che, leNadeNa e vyavahArika je laukika leNadeNamAM UbhA chIe, evo vahevAra udayamAM hoya tyAM sudhI jAte te kArya karavuM.... amAruM kArya amAre jAte karavuM. athavA vahevArika saMbaMdhI dvArAdithI karavuM, paNa te saMbaMdhI mumukSu puruSane to parizrama ApIne na karavuM. A nyAya che enI aMdara. emane nukasAna thAya evuM nathI to paNa Ama vicAre che. kemake mAruM anukaraNa bIjA karaze. bIjA mumukSu puruSane parizrama ApIne karAvatA evI apekSAbuddhithI nukasAna zuM thAya che ? ke "jIvane malina vAsanA tevA kAraNe uddabhava thavI saMbhave;" eTale e apekSAvRtti ene rahyA ja kare. pachI eka jagyAethI apekSAvRtti rahe, e keTalI jagyAethI apekSAvRtti UbhI thaze eno niyama pachI nahi rahe pachI nahi rahe. eTale e bAbatanI aMdara pote bahu spaSTa ane bahu cokkasa hovA joIe. nahitara malina vAsanA tevA kAraNe uddabhava thavI saMbhave;" malina vAsanA eTale bIjA pAsethI mAgavAnI, meLavavAnI apekSAvRtti che e ghara karI jaze. kadApi amAruM citta zuddha ja rahe evuM cheamAro amane khyAla che ke kadAca koIne ame kAma soMpIe, koI amAruM kAma karI jAya to amArA cittamAM malinatA na thAya evI amArI yogyatA thaI che tathApi... topaNa "kALa evo che ke badho khyAla che kALa evo che ke, jo ame te zuddhine dravyathI paNa rAkhIe. dravyathI eTale bhAvathI nahi bhAvathI to zuddhi ja rAkhI che, paNa dravyathI amAre zuddhi rAkhavI che. bhAve zuddhi che, vyavahArazuddhi paNa ame rAkhavA mAgIe chIe. dravyathI eTale vyavahAra bhAve ane dravyuM. "te zuddhine dravyathI paNa rAkhIe to sAmA jIvane viSamatA ubhava na thAya;... to amAro vyavahAra joIne koIne vikalpanaUThe,tarkana UThe, viSamatAna thAya, anukaraNa evuMnakare. badho keTalo vizALavicAra karyo che. mumukSu - 287nA bIjA peregrAphano javAba. pUjya bhAIzrI :- A peTAmAM AvI jAya che. javAbanA eka peTAmAM AvI jAya che, ke e pote evuM vartana kare, ke koI vyavahArika kArya ane leNadeNano prasaMga na rAkhe. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-550 125 jethI ene aMdezAnuM kAraNa na thAya. ThIka che. ane azuddha vRttivAna jIva paNa tema vartI paramapuruSonA mArgano nAza na kare.' ane bIjA apekSAvRttivALA jIvo, azuddha vRttivAna che e. bIjA apekSAvRttivALA jIvo paNa evI rIte vartIne paramapuruSonA mArgano nAza na kare. A paramapuruSono mArga che. nirapekSavRtti e paramapuruSono mArga che. sAdhaka AtmAono e mArga che. e mArgano nAza azuddha vRttivALA jIvo kare che ane potAno bojo bIjAne mAthe nAkhe che. mumukSu-patramAM jainadarzananuM hArdasamajAvyuM che. pUjya bhAIzrI - jainadarzana AvuM ja che. cokhkhuM jainadarzana Ave che. ke gRhastha hoya ke tyAgI hoya potAno bojo bIjA mAthe nAkhe e mArga che nahi. mumukSu - "gurudeva' kahetAke A yAcaka mArganathI. pUjya bhAIzrI - yAcanAno mArga nathI. eTale to phaMDaphALo mAgavAnI ApaNe tyAM paddhati nathI. eka bahu suMdara gurudeve praNAlikA pADI e I pADI ke koIpaNa maMdira thAya,game te thAya, utsava thAya koI phaMDaphALo ugharAvavA javo, tame noMdhAvo, tame ATalA lakhAvo e vAta ApaNe tyAM bilakula nathI. ane koI evI bhUla kare to gurudeva TIkA karatA. TIkA karatA nahi, AkarI TIkA karatA hatA. evA mAgaNaveDA ane bhIkhArAveDA zuM karavA kare che ? koNe emane kahyuM ke tame maMdira banAvo ? koNe emane kahyuM ke tame svAdhyAyamaMdira banAvo? prasaMga to Ubho thayo hato mAnastaMbha vakhate. mAnastaMbha vakhate ghaNA varSa pahelA. mAnastaMbha banavAno prasaMga hato. kharce bahu hato. pempaleTa kADhyA. sakhI dAtAoe yathAzakti phALo mokalavo. amAre tyAM moTo kharca che, amAre tyAM moTuM kAma ame upADyuM che. amArI badhI bhAvanAthI ame A karIe chIe paNa tame paNa kAMIka sahakAra Apo. gurudevane khabara paDI. A mAganAra to moTA zrImaMta che. e zuM karavA bhIkha mAge che? je mAganAra hatA e paisAvALA mANasa hatA. e zuM karavA kahe che? AvuM bhIkha mAgavAnuM ApaNe tyAM kyAM che? bilakula nahi koNe kahyuM tamane karavAnuM na kare. zakti hoya to kare, arpaNatA kare. zakti na hoya athavA arpaNatA karavAno bhAva nahoyatona kare. bIjA AgaLathI paisA levAnI vAta kyAM che? mumukSu - eka TrasTI 'narabherAma pAlitANAvALA vakIla hatA ne? e cAlu pravacanamAM mazkarImAM kIdhuM ke have tame to kAMIka bolo. gurudeva pATa upara beThA hatA. tyAM ne tyAM khakhaDAvyA, khabaradAra koIne kahevAnuM nahi. A kAMI yAcakamArga nathI, Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 126 rAjahRdaya bhAga-11 vItarAgamArga che. pUjya bhAIzrI:-barAbara che, ema ja che. mumukSu -tame kIdho e bIjo prasaMga che, A bIjo prasaMga che. pUjya bhAIzrI:-hA, e paddhati nathI. e barAbara che. mumukSu - ApaNAmAM zramaNadharma kahevAya che, Aje khyAla Avyo ke AnuM A kAraNa che. ApanI spaSTatAthI A khyAla Avyo ke zramaNadharmanAma kema ApyuM. pUjya bhAIzrI - zramaNadharma kahevAya che. ApaNo dharma ja zramaNadharma ja che. mukhyamArga to e ja che. mumukSu -zramaNano zuM artha? pUjya bhAIzrI :- Ama to saMpradAyavAcaka kahevAya. ke je hinduo che ene vaidikadharma kahe che. jainane zramaNadharma kahe che. zramaNa eTale je sAdhu che nirAlaMba vRttivALA, zramaNano artha e che-nirAlaMba vRttivALA. koInuM avalaMbana ane apekSAna le. yAcanA na kare. jema rAjA yAcanA na kare ema muni to mahArAjA che. rAjA nathI paNa mahArAjA che. e yAcanA na kare. eTale to ApaNe tyAM AhAranI vidhi bIjI rItanI che. ke navadhA bhaktithI AvAhana kare ene tyAM AhAra thAya. game tene tyAM jaIne AhAra laIe evuM nathI. 46 doSa rahita AhArano yoga thAya to thAya, nahitara pariNAma AtmAmAM samAI jAya. dveSa na kare che ke Aje kema mane koIe AhAranuM paddhatisaranuM AmaMtraNa na karyuM. pariNAma AtmAmAM samAI jAya. zuM thAya? vItarAgatA. vadhe. upavAsa vadhe to vItarAgatA vadhe. AhArano vikalpa Avyo che, anAhArI AtmAnuM avalaMbana chUTyA vagara Avyo che. AhArano yoga na bane to avalaMbanamAM baLavAnapaNuM Ave. kamajorI na Ave, nabaLAI na Ave. e badhI AkhI vRtti siMhavRtti che. ziyALavRtti nathI, A siMhavRtti che. eTale azuddha vRttivAna jIvane, nabaLA pariNAmavALA jIvone paNa tema vartIne paramapuruSonA mArgano teo nAza na kare e AdivicAra para mAruM citta rahe che. mAro to evo abhiprAya che, mArA pariNAma e che. to pachI jenuM amArAthI paramArthabaLake cittazuddhipaNuM ochuM hoya. paramArthabaLa ochuM hoya ane cittanI zuddhatA paNa ochI hoya, vicAranI zuddhatA ochI hoya teNe to jarUrate mArgaNA baLavAnapaNe rAkhavI." baLavAnapaNe ene nakkI karavuM ke mAre mArA mATe kAMI calAvavuM nathI. game te paristhitimAM huM calAvavA taiyAra chuM paNa yAcanA ke apekSA karavAmAM taiyAra nathI.gamete Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-550 127 paristhiti calAvavAnI taiyArI hoya che. eTalI mAnasika taiyArI ene hovI joIe. .... e ja tene baLavAna zreya che,' ane e ja kalyANakAraka che. ane tama jevA mumukSu puruSe to avazya tema vartavuM ghaTe;..' tame to ghaNI yogyatAvALA cho, pAtratAvALA cho tamAre to ema ja vartavuM ghaTe che. kema ke tamAruM anukaraNa sahaje bIjA mumukSuone hitAhitanuM kAraNa thaI zake.' juo ! loko tamAruM ke amAruM anukaraNa ka2ze. eTale ApaNe bhAve to zuddhi rAkhavAnI paNa dravye paNa zuddhi rAkhavAnI. mumukSu :- 28 varSe moTA AcArya jevo upadeza Apyo che ! pUjya bhAIzrI :- e to jJAnInuM to evuM che. emaNe kevaLajJAna paryaMtanI mArganI vidhi jANI che. samyagdarzana thatAM munidazA kevI hoya ? kevaLajJAnanI dazA kevI hoya ? zreNI kevI hoya ? zukladhyAnanI zreNI kevI hoya e badhuM kevaLajJAna paryaMtanuM jJAna thAya che. e badhuM khyAlamAM che. ane A to mahAna prajJAvaMta puruSa che. prANa javA jevI viSama avasthAe paNa tamane niSkAmatA ja rAkhavI ghaTe che,... kayAM sudhI vAta lIdhI ? prANa javA jevI viSama avasthA utpanna thAya, pratikULatA (thAya), viSama eTale ahIMyAM pratikULatA thAya topaNa tamAre sakAmapaNuM bhajavuM ghaTe nahi. niSkAma avasthA rAkhavI. jarA paNa apekSAvRtti na rAkhavI. evo amAro vicAra...' evo amAro daDha vicAra te tamArI AjIvikAthI game tevA duHkhanI.... paristhiti UbhI thAya topaNa 'anukaMpA pratye jatAM paNa maTato nathI;...' amAro vicAra maTato nathI. tame niSkAmapaNe raho. e niSkAmapaNe rahetA tamane tamArI AjIvikAnI game tevI duHkhamaya paristhiti thAya topaNa amAro A vicAra maTato nathI ke tamAre niSkAma ja rahevuM joIe. anukaMpA thaIne paNa A vicAra amAro nabaLo paDato nathI ema kahe che. ke tamArI thoDI dayA khAIe ne have emane bahu takalIpha thaI gaI che. koI madada kare to sAruM. kema ema vicAryuM che ? ke emanI saMyoganI sthiti karatA AtmAnI sthitinA kalyANane icchatA hatA. saMyogika kalyANane nahotA icchatA. jo apekSAvRttimAM AvI jAya, dInatAvRttimAM AvI jAya to e AtmakalyANathI dUra thaI jAya. mATe duHkha paDe to e duHkha emanA mATe sukhanuM nimitta che. pratikULatAo emane Atmika anukULatAnuM nimitta che ema joyuM che. ane anukULatA te Atmika pratikULatAnuM nimitte thaze emane. e joIne Ama vAta karI che. anukaMpA karIne amAro vicAra to maTato nathI paNa sAmo vadhAre baLavAna thAya che.' bilakula nahi. jarAya tamane madada karavI na joIe. e vakhate tamArI yogyatA Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 rAjahRdaya bhAga-11 kharekhara prakAzI nIkaLe, pragaTa thaI nIkaLe e ame jovA mAgIe chIe. tame tamArA AtmabaLamAM Avo e ame jovA mAgIe chIe. ame tamane dInapaNe jovA mAgatA nathI. UlaTAno vadhAre baLavAna thAya che. A viSaya paratve tamane vizeSa kAraNo ApI... eTale AnA ame tamane nyAyo ApIe, ke tamane AtmAmAM lAbha zuM? AtmAmAM geralAbha zuM? aneka jAtanA tamane nyAya ApIne nizcaya karAvavAnI amArI icchA che, ke tame koIpaNa kAraNe dIna na thAo, amArA samAgamamAM na Avo, koInA samAgamamAM na Avo, evI amArI icchA che. ane te thaze... ane e IcchA che ema ja thaze ema amane nizcaya rahe che.' samAgamamAM e vAta ame tamane vistArathI karazuM ke emAM AtmAne lAbha zuM ane AtmAne geralAbha zuM? keTalA keTalA paDakhethI vicAravuM ghaTeche. guNa niSpannatA arthe enA guNanI vadhAre prApti thAya. niSpannatA thavI eTale prApti thavI. ene vadhAre guNa prApti thAya, enA mATe enI anukULatA jovI e mArganuM aMga che. mumukSu -sthitikaraNa aMgamAM Ave? pUjya bhAIzrI - ene sthitikaraNamAM kahe che, vAtsalyamAM kahe che, prabhAvanAmAM kahe che. traNemAM Ave che. mumukSu-ene batAvyA vinA? pUjya bhAIzrI:- hA, ene batAvyA vinA. ene ema na lAge ke A mArA upara upakAra kare che. ene ema na lAge ke A mArA upakAra kare che. eTale ene guptadAna kahevAmAM Ave che. guptadAna kemake lenArano hAtha nIce rahe che, denArano hAtha upara rahe che. mAre devuM che hAtha upara rAkhavo nathI, ema kahe che. devuM che paNa) hAtha upara rAkhavo nathI. hAtha nIce rAkhIne devuM che. A to alaukika nyAya che. jainadarzananA nyAyo paNa lokottara che. A badhASupreme qualityjAyo che. jagatamAM dAna to loko kyuM che paNa upara hAtha rAkhIne de che. A kahe che, nahi, jainadarzanamAM dAna nIce hAtha rAkhIne devAya che. upara hAtha rAkhIne nathI devAtuM. mArganI vidhi koI evI che. ane e RSabha Adi mahApuruSoe A kALamAM e mArga zarU karyo che. A nAma-bAma lakhAvavAnuM Ave che e to ghaNuM kharAba lAge che. dAna ApIne je nAma rAkhavAnI, nAma lakhAvavAnI vAta che e to ghaNuM viparIta che. e to A mArgamAM che janahi. Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-550 129 mumukSu :- nAma to lakhAve, phoTA paNa TAMge. pUjya bhAIzrI :- hA. zarUAtathI ja "gurudeve' TIkA karI hatI. paheluMvaheluM nAma lakhavAnI zarUAta thaI... mumukSu H- rAjakoTamAM. pUjya bhAIzrI :- hA. TIkA karI hatI. nahi, A paddhati nathI. mumukSu :- TIkA nahi, khakhaDAvI nAkhyA hatA. = pUjya bhAIzrI :- ... 'gurudeve' .. e mArga ApaNe cUkI gayA chIe. e mArga ApaNe cUkavo joIe nahi. prANAMte na choDavo joIe. game te paristhiti hoya. bhIkha mAMgavAthI bhaluM thajo, bhIkha mAMgIne bhaluM thajo, e vAta to jagatamAM badhe cAle che. jainadarzanamAM ethI pachI zuM phera rahyo ? e to kaho. e vAta koI rIte yogya nathI. paNa ghaNA kare ne... samAjamAM to e che, sAmAjika evI vAta che ke ghaNA kare pachI e doSa nathI jaNAto. jhAjhAM kare mATe doSa nahi, bhAI ! doSa to traNe kALe doSa che, guNa te traNe kALe guNa che. doSa guNa thAya nahi ane guNa doSa thAya nahi. mumukSuH- ekavAra bhUla thAya pachI olI dRSTAMtarUpe cAlI Ave. pUjya bhAIzrI :- pachI to paraMparA ja cAle. eka bhUla zarU thaI eTale paraMparA cAlavAnI ja. zuM kahe che ? juo ! e pote kahyuM che. niSkAma mumukSu ke satpAtra jIvanI tathA anukaMpAyogyanI je kAMI amArAthI tene jaNAvyA sivAya tenI sevAcAkarI...' thAya. tene jaNAvyA sivAya sevAcAkarI karIe. ene zarama na lAge. are..re..! tamArA jevA mANaso amArI sevA kare ! ema nahi. jJAnI UThIne Ape dAna. ajJAnIne Ape. jJAnI ajJAnIne khabara na paDavA de. nahitara pelAne ema lAge ke, are..! tame kyAM ? amArI sevA tamAre karavAnI hoya ke tamArI sevA amAre karavAnI hoya ? pAtratAvALAne to sahana na thAya. gupta rIte Ape. e emanuM hRdaya che. kemake evo mArga RSabhAdi mahApuruSe paNa kyAMka kyAMka jIvanI guNaniSpannatArthe gaNyo che; te amArA aMgano...' eTale aMtaraMgano 'vicArano che...' aMganA vicArano che eTale aMtaraMganA vicArano che. A rAkhIne tamane u52nI vAta karI che pAchI. ame A vAta tamane na lakhata. kema ke A eka sadguNanI vAta che. amArA guNanI vAta amAre kahevI paDe e koI vyAjabI nathI paNa have thoDuM tamAruM mana dUbhAvyuM che mATe mArA abhiprAyanI vAta tamane karI daIe chIe. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 cajahRdaya bhAga-10 mumukSuH-mAtAjI bahenone tyAM karatA. pUjya bhAIzrI - mAtAjI' karatA, gurudeva' karatA e badho khyAla che. gurudeva ApatA. koI mUkI jAya ne, paisA ema ne ema mUkI jAya, cIja-vastu mUkI jAya. gurudeva pAse parANe mUkI jAya. pachI ApI de. pote ApavA na jAya. kokane kahI de A Ane ApI dejo. A Ane ApI dejo. oluM olAne ApI dejo. olo jarUratavALo che ene mokalAvI dyo. ema kahIde. ane gurudevanA dehAMta pachI e vAta amane ghaNI jANavA maLI che. je lokone maLatuM hatuM e gurudeva ADakatarI rIte (ApatA. amane badhAne khoTa paDI che, nahi amane lokone khoTa paDI che. evA sAmAnya anukaMpAyogya mANaso. mumukSu nahi evA anukaMpAyogya mANasone mokalatA. eTale pUjya bahenazrI' paNa e karatA. e paNa evI rIte. koNe mokalI che e na batAve. kevI rIte AvyuM che ena batAve. bIjAne mAthe Ama nAkhI de ke A pahoMcADI dejo. e rIte kartavya che. bate amArA aMganA vicArano che ane tevI AcaraNA.... eTale tevuM AcaraNa satyuSane niSedha nathI, evI AcaraNA sapuruSa mATe niSedha nathI. e satparuSa kahI rahyA che. niSedha nathI, paNa koI rIte kartavya che. ema karavA yogya che ane saheje ema ja hoya. emanA pariNAmamAM saheje ema ja hoya. mAtra sAmA jIvane..." A zarata che. mAtra karIne vAta karI che. mAtra sAmA jIvane paramArthano rodha karanArate viSayake te sevAcAkarI thatAM hoya to tene satpaSe paNa upazamAvavA joIe." to e puruSane yogya che. e jIvane dInavRtti, apekSAvRtti, yAcanAvRtti evI malina, azuddha vAsanA utpanna thaI jatI hoya to puruSe tyAM rokAI javuM, e karavA yogya ene nathI. ATaluM dhyAna rAkhavuM, ATalI sAvadhAnI rAkhavI. mumukSu :- A kalama lAgu pADI "sobhAgabhAI upara. eTale nathI karatA sobhAgabhAIne. pUjya bhAIzrI:- eTale nathI karatA. bahu sAro nyAya lIdho che. A to zAstromAM Avo viSayananIkaLe. A to prAsaMgika vAta che eTale vAta nIkaLI che. be vacce prasaMga Ubho thayo. "sobhAgabhAIne jarA dInatA AvI. ekadama pote e viSayamAM kaDaka thaI gayA. kaDaka thaIne lakhyuM, ke prANa jAya tamArA topaNa zuM thaI gayuM? ame anukaMpA karavA mAgatA nathI. zuM lakhe che? UbhA raho. amArA hRdayanA khUNAmAM eka bIjI vAta bIjI rIte che e paNa tame samajo ane A vAta kaI rIte che e paNa tame samajo. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131 patrAMka-550 mumukSu -RSabhadeva bhagavAnanI sAkSI ApI. pUjya bhAIzrI:- hA, ApI ne. be jagyAe ApI che. eka ahIM 430patramAM ApI che. mumukSu - koI zAstramAM che, "ratnakaraMDazrAvakAcAramAM A vAta che. emanA khyAlamAM koI vAta bAkI nathI. pUjya bhAIzrI:-pAnuM-363. koI paNa jIva paramArtha pratye mAtra aMzapaNe paNa prApta thavAnA kAraNane prApta thAya....' paramArthanA aMzane prApta thAya athavA paramArthanA aMzane prApta thavAnA kAraNane prApta thAya. eTale zuM? ke koI jIva sIdho paramArthano lAbha le (to) sArI vAta che paNa paramArthano lAbha thavA mATe koI sAdhana ApavuM paDe. makAna, vAhana, paisA kAMI paNa, pustako, kapaDA, lattA kAMI paNa kAraNanA kAraNane. ema niSkAraNa karUNAzIla evA. RSabhAdi tIrthakaroe paNa karyuM che... juo ! RSabhadeva bhagavAne A vAta karI che. tyAMthI vAta lIdhI che, ke A mArga A kALamAM zarU karanAra pahelA tIrthakare A vidhi zarU karI che. tyArathI A praNAlikA cAlI che. kemake enI pAchaLa eka bhAvanA che, ke jinamArga jayavaMta varto. mArga trikALa jayavaMta va evI bhAvanA rahelI che. mArgane anusaranArA, jenA pariNamanamAM e sanmArga utpanna thAya che, evA pAtra jIvo e badhA sadAya vidyamAna raho. kemake e jagatane upakArI che. jagatamAM kAMIka ThIka hoya to e eTaluM ja che. bAkI kAMI ThIka nathI. bAkI AkhuM jagata vicAra karavA jevuM nathI. evuM je karyuM e kevI bhAvanAthI karyuM che? ke emanI karuNAnI bhAvanAthI ane eka samayamAM. samayamAtranA anaavakAze AkhuM jagata. maryAdA bahAranI karUNA che, maryAdA bahAranI bhAvanA che. jemanuM svarUpa asIma che, amaryAdita che. svabhAva che ene maryAdA nathI. to A bAju svabhAvamAMthI utpanna thayelI bhAvanAnI paNa maryAdA nathI. ema che. evI vAta che. sanAtana eTale traNe kALanA puruSonA pariNAmanI jAti che, pariNAmano A citAra che ema kahevuM che. mumukSu-sarasa mArgadarzana che. so varSa pahelA lakhI gayA che. pUjya bhAIzrI:-traNe kALe, sanAtana eTale traNe kALe A ja paristhiti che. "asaMgatA thavA ke satsaMganA jogano lAbha prApta thavA tamArA cittamAM ema rahe che ke kezavalAla, traMbaka vagerethI gRhavyavahAra calAvI zakAya to mArAthI chUTI zakAya tevuM che. chokarA jo vyavahAra calAvatA thAya to pachI mAre AjIvikAno bojo nahi. Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 rAjahRdaya bhAga-11 bIjI rIte te vyavahArane tame choDI zako tevuM keTalAMka kAraNothI nathI, paNa bIjA keTalAka kAraNone laIne hajI tame choDI zako evuM nathI. te vAta ame jANIe chIe.' eTale tamArA kuTuMbanI paristhitinI badhI vAta ame jANIe chIe. badhuM ja lakhatA. ekeeka vAta lakhatA. je jAtanA pariNAma thAya e bahu lakhatA hatA. emanA kAgaLo vAMcelA che. nAnAmAM nAnI vAtanuM nivedana karatA. potAnA pariNAmamAM kAMI paNa vikalpa Avyo eTale e jaNAvI ce. Aje Ama vicAra che, Ama vikalpa che, Ama che ne Ama che. emane potAne emanA pratye koI vAta khAnagIna rahe athavA paripUrNa mAruM jIvana ane pariNamana emanI AjJAe varte evI eka bhAvanA hatI. lakhavA pAchaLa zuM bhAvanA hatI ? ke emanI AjJA bahAra mArA zvAsozvAsa sivAya kAMI cAlavuM joIe nahi. kemake zvAsozvAsa Automatic che. bAkI kAMI mAre emanI jANa bahAra karavuM nahi, emanI AjJA bahAra mAre koI vAta karavI nahi. badhuM lakhe. ane A Thapako sAMbhaLavAnI pUrI taiyArI emanI. emanI mArA upara eTalI karuNA che ke kyAMya paNa mArI bhUlacUka haze (to) mane sIdhuM kahI deze ane kaheze eno mane bilakula vAMdho nathI. e taiyArI rAkhIne japote lakhyuM che. mumukSu:- jene sudharavuM che ene vAMdho nathI. pUjya bhAIzrI:-potAne sudharavuM che mATe lakhyuM che. ema che. eTale te vAta ame jANIe chIe, chatAM pharI pharI tamAre lakhavI yogya nathI, ema jANI tene paNa niSedhI che. e vAta nahi lakho to paNa ame badhuM jANIe chIe. e lakhavAnI koI jarUra nathI. "ejavinaMtI.praNAma prApta thAya." e patra emaNe 550 mAM 548nA anusaMdhAnamAM vizeSa vAta lakhI che. mumukSu -laukika vyavahAra paNa kevo hovo joIe. pUjya bhAIzrI :- keTalo zuddha ane keTalo vicakSaNatAvALo. ane AtmAne kalyANanI aMdara emAM zuM... A vyavahAranI aMdara kalyANa ane akalyANane keTalo sIdho saMbaMdha che, e badhI vAtanI carcAemAM AvI jAya che. Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-551 patrAMka-551 133 muMbaI, mAgazara, 1951 zrI sobhAga, zrI. jina AtmapariNAmanI svasthatAne samAdhi ane AtmapariNAmanI asvasthatAne asamAdhi kahe che; te anubhavajJAne jotAM parama satya che. asvastha kAryanI pravRtti karavI, ane AtmapariNAma svastha rAkhavAM evI viSamapravRtti zrI tIrthaMkara jevA jJAnIthI banavI kaThaNa kahI che, to pachI bIjA jIvane viSe te vAta saMbhavita karavI kaThaNa hoya emAM Azcarya nathI. koI paNa pa2padArthane viSe icchAnI pravRtti che, ane koI paNa parapadArthanA viyoganI ciMtA che, tene zrI jina ArtadhyAna kahe che, temAM aMdezo ghaTato nathI. traNa varSanA upAdhi yogathI utpanna thayo evo vikSepabhAva te maTADavAno vicAra varte che. dRDha vairAgyavAnanA cittane je pravRtti bAdha karI zake evI che, te pravRtti adaDha vairAgyavAna jIvane kalyANa sanmukha thavA na de emAM Azcarya nathI. jeTalI saMsArane viSe sArapariNati manAya teTalI AtmajJAnanI nyUnatA zrI. tIrthaMkare kahI che. pariNAma jaDa hoya evo siddhAMta nathI. cetanane cetanapariNAma hoya ane acetanane acetanapariNAma hoya, evo jine anubhava karyo che. koI paNa padArtha pariNAma ke paryAya vinA hoya nahIM, ema zrI jine kahyuM che ane te satya che. zrI jine je Atmaanubhava karyo che, ane padArthanAM svarUpa sAkSAtkAra karI je nirUpaNa karyuM che te, sarva mumukSu jIve paramakalyANane arthe nizcaya karI vicAravA yogya che. jine kahelA sarva padArthanA bhAvo eka AtmA pragaTa karavAne arthe che, ane mokSamArgamAM pravRtti benI ghaTe che; eka AtmajJAnInI ane eka AtmajJAnInA AzrayavAnanI, ema zrI jine kahyuM che. AtmA sAMbhaLavo, vicAravo, nididhyAsavo, anubhavavo evI eka vedanI zruti che; arthAt jo eka e ja pravRtti karavAmAM Ave to jIva tI pAra pAme evuM lAge che. bAkI to mAtra koI zrI tIrthaMkara jevA jJAnI vinA, sarvane A pravRtti karatAM kalyANano vicAra karavo ane nizcaya thavo tathA AtmasvasthatA thavI durlabha che. e javinaMtI. Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 rAjahRdaya bhAga-11 551mo patra paNa "sobhAgabhAI uparano ja che. "zrI jina AtmapariNAmanI svasthatAne samAdhi' kahe che. "ane AtmapariNAmanI asvasthatAne asamAdhi kahe che..." sva . sva eTale potAnuM svarUpa ane stha eTale sthira thavuM. svarUpamAM sthira thavuM evuM je AtmAnuM AtmapariNAma. AtmabhAve AtmA AtmAmAM sthira thAya enuM nAma samAdhi che. ane AtmapariNAmamAM asvastha thAya eTale ethI bahAra jAya tene asamAdhi kahevAmAM Ave che. evuM jinendradevanuM vacana che. zuM kahe che ? A jinavacana che, ke AtmapariNAmanI svasthatA te ja samAdhi che, AtmapariNAmanI asvasthatA te asamAdhi che. mumukSu -doDha lITImAM samayasAra kahI dIdhuM. pUjya bhAIzrI - bAra aMgano sAra mUkI dIdho ! zuddhopayoga che e bAra aMgano sAra che. pariNAma svarUpamAM lIna thAya e ja bAra aMgano sAra che. badhathI ukhaDe tyAre aMdara jAyane? nahitara jAya kevI rIte ? bahAranA padArthonI A jIvanA pariNAmanI vaLagaNA kAMI ochI nathI. tyAM bhAva evI rIte coTelo che, ke anaMtakALathI eka kSaNa mATe ukhaDIne paNa AtmAmAM Avyo nathI. A paristhiti che. zrI jina ema kahe che, ke anubhavajJAne jotAM paramasatya che. evA amArA anubhavajJAnathI ame joIe chIe tyAre jinendradevanuM te vacana amane paramasatya lAge che. A anubhavathI enI sAkSI pUrI. A "Adhi" zabda che ne ene badhA pratyaya lAge che. Adhi, vyAdhi, upAdhi, samAdhi. e badhA pratyaya lAgatA enA judA judA artha thAya che. mULa dhAtu to rAdha che. emAMthI ArAdhana zabda Avyo che. rAdha dhAtu che. pachI aparAdha thAya che, ArAdhanA thAya che, virAdhanA thAya che. je ApaNI pAse saMskRta dhAtu koSache. pachI joI lezuM. kayAMthI dhAtu zabda Avyo che. zrI jina AtmapariNAmanI svasthatAne samAdhi ane AtmapariNAmanI asvasthatAne asamAdhi kahe che;. A eTalA mATe pote lakhe che, ke ekAMte svarUpamAM ja upayogane rahevuM yogya che ane e eka samyapha ekAMta che. tamAma prakArano anekAMtavAda che, jeTalo koI anekAMtavAdano vistAra che e A eka samyapha ekAMtanA hetuthI kahelo anekAMtavAda che. eTale to emaNe eka jagyAe vAta lakhI hatI ne? anekAMta paNa samyapha ekAMta evA nijapadanA hetu sivAya anya hetue upakArI nathI. vAkyaracanA kevI karI che! Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-551 135 mumukSu :- 'sogAnIjI' kahe che, mane bahu priya che. - pUjya bhAIzrI :- emane bahu priya che. 'sogAnIjI'ne 'zrImadjI'nA vacano bahu priya hatA. e to jJAnIone eTaluM priya che. emanA vacano, emanI zailI evI che. ghaNuM ArAdhana laIne AvyA che ne. mUDI laIne AvyA che. te anubhavajJAne jotAM parama satya che. asvastha kAryanI pravRtti karavI...' sAMsArika kAryomAM asvasthatA thAya che. kema ke e kAryo karavA jatAM upayoga dIdhA vinA chadmasthane koI kArya thAya nahi. eTale asvastha kAryanI pravRtti karavI, ane AtmapariNAma svastha rAkhavAM...' chatAM. pravRtti karavI asvastha kAryanI ane AtmapariNAma svastha rAkhavA. evI viSamapravRtti zrI tIrthaMkara jevA jJAnIthI banavI kaThaNa kahI che....' A to tIrthaMkara hoya ne, topaNa ene kaThaNa paDe evI vAta che. to pachI bIjA jIvane viSe te vAta saMbhavita karavI kaThaNa hoya emAM koI Azcarya nathI.' emAM zuM Azcarya hoya. ema kahIne ema kahI dIdhuM, ke bhAI ! jene kharekhara upayoga AtmAmAM laI javo hoya, eNe jo zakyatA hoya to pravRtti choDI devI. ene koI jarUrata na hoya, AvazyakatA na hoya ane evI paristhiti saheje zakya hoya to eNe pravRtti choDI devI. kemake pravRtti karavI ane svarUpamAM svastha thavuM, be paraspara eka viSama paristhiti khaDI kare che. pravRtti karavI e paNa eka viSama paristhitine utpanna kare che. evA samartha puruSo thayAM che, evA samartha jJAnIo thayA che ke jemaNe saMsAra avasthAmAM paNa samAdhine sAdhI che. eTale cothuM guNasthAna emAM na thaI zake evI paristhiti nathI. paNa e guNasthAnamAM AvanArane pahelI bhAvanA e thAya che, je zuddhopayogamAM, AtmasamAdhimAM prathama vAra Ave che ene bahAra nIkaLatI vakhate pahelA vikalpamAM e bhAvanA Ave che, ke mArI anaMta kALAvalI A samAdhimAM ja vahana thAya. A bhagavAna 'kuMdakuMdAcArye' ane padmaprabhamaladhArideve' 'niyamasA2'mAM A vacana lIdhuM che. ane ApaNA 'sonagaDha'nA svAdhyAyamaMdiramAM pagathiye caDatA sAme pahelo cAkaLo lobImAM A che. mArI anaMta kALAvalI AtmatattvanA bhogavaTAmAM vaho. AvA zabdo che. A 'niyamasAra'nA zabdo che. munioe ane AcAryoe e vAta karI che. paNa koIpaNa jIva prathama samAdhimAM Ave che, zuddhopayogamAM Ave che ane e zuddhopayogathI bahAra Ave che tyAre enA je AnaMdane e bhogave che, samAdhino AnaMda e bhogave che e AnaMda avaniya che. paNa e AnaMdamAM ja rahevA mATe e Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 rAjahRdaya bhAga-11 cAhe che ane emAMthI A badhuM nIkaLeluM che. eTale (kahe che), asvastha kAryanI pravRtti karavI ane AtmapariNAmane svastha rAkhavA e viSama pravRtti che. tIrthakara jevAne kaThaNa paDe evI vAta che. bIjA jIve ene sugamatA mAnIne karI levA jevI nathI jene pravRtti hoya ene saMkSepavI, ochI karavI, baMdha thaI zake ema hoya to e sArAmAM sArI vAta che. paNa nivRtti e nivRtti laIne AtmaArAdhana karavA jevuM che. eTalA mATe prathamamAM prathama je brahmacaryane anumodanA ApavAmAM Ave che enuM kAraNa A che, ke hajAro vikalpa zAMta thavAmAM eka moTuM kAraNa A che. aneka prakAranA vyavahAra, vyavasAya e badhuM baMdha karI devuM ane potAnA svakArya mATe udyamavaMta thAvuM. ahIM sudhI rAkhIe. - jIvane, mULamAM, sukhanI-nirAkuLa dazAnI jarUrata hoya to, bauddhika stara para dvane je parokSa dhAraNAthI jANyuM che. tenI ruci utpanna thaI, abheda bhAve pakaDa thaI, pratyakSa kare, to dRSTi samyapha thAya. ruci vagaranI parokSa dhAraNAtapakhAI upaDe nahi, tevI yogyatAvALAne kharekhara Atma-sukhanI jarUrata nathI svabhAvanI arucisahitanI dhAraNA prAyaH abhiniveSanuM kAraNa thAya che anubhava saMjIvana-136 7) je uttama mumukSune kyAMya - koIpaNa padArthane viSe sakhadhati ane AdhArabuddhi nathI, tene aMtaramUkha thavAmAM koI avarodha hoto nathI. tevI sthitimAM svakAryasahaja thAya che, puruSArthanI gati sahajateja thAya che. (anubhava saMjIvanI-1368) nA thA nija paramAtmAno viyoga - viraha vedanA upaDe nahi to gaLa tenuM darzana kyAMthI thAya ? virahanI asahya vedanA pratyakSa darzananuM kAraNa che. temaja vedanAthI jAmelI malinatA ogaLe che, ane nirmaLatA prApta thAya che. (anubhava saMjIvana-13690) Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-551 tA. 16-11-1990, patrAMka - 551, 552 pravacana naM. 252 137 'zrImad rAjacaMdra' vacanAmRta, patra 551, pAnuM-444, 551mo patra zarUAtathI. sobhAgyabhAI' u52no che. prathama AtmAnI samAdhi ane asamAdhinI vyAkhyA karI che. bhagavAnanA nAme vyAkhyA karI che. zrI jina AtmapariNAmanI svasthatAne samAdhi...' kahe che ane AtmapariNAmanI asvasthatAne asamAdhi kahe che;...' je jIva potAnA pariNAmamAM, potAnA AtmasvarUpamAM sthira thAya, potAnA AtmasvarUpamAM lina thAya, tanmaya thAya, svarUpane viSe tanmaya thAya to te samAdhibhAva che ane svarUpathI bahAra pariNAma jAya, jJAnanA, darzananA, cAritranA koIpaNa pariNAma, tene asamAdhibhAva kahevAmAM Ave che. anyamatamAM samAdhi le che e vAta nathI. khADAmAM purAI javuM ne i. svarUpane viSe lInatA thAya. AtmasvarUpamAM, nija paramAtmapadamAM tanmaya bhAve pariNAme tyAM ekAgra thAya, e samAdhibhAva che. svarUpane choDI pariNamatA pariNAmamAM asamAdhi rahelI che, samAdhi nathI, ema zrIjina kahe che. te anubhavajJAne jotAM parama satya che.' amArA anubhavajJAnamAM paNa e vAta ema ja Ave che. je zrIjina kahe che tema ja. ame paNa svarUpamAM lIna thaIne samAdhibhAvane prApta thaIe chIe. ane pariNAma bahAra jAya che tyAre te asamAdhibhAva che evuM spaSTa anubhavamAM Ave che. samAdhibhAvano paNa anubhava che, asamAdhibhAvano paNa anubhava che. ane baMne prakAranA bhAvane anubhavathI ame saMmata karIe chIe. jinavacanane saMmata karIe chIe te anubhavathI saMmata karIe chIe ema kahe che. ema ne ema amane ThIka lAgyuM mATe hA pADI ema nathI. amane ThIka na lAgyuM mATe ame nA pADI ema paNa nathI. emaNe kahyuM evo anubhava karyo ane e anubhavathI e vAtanI ame satyatAnI cakAsaNI karIe chIe, satyatAno nirNaya karIe chIe. e rIte e vAta satya che. mumukSu H- rAgamAM duHkha che A sAMbhaLIne mAnavAnI vAta nathI. Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 ja rAjahRdaya bhAga-11 pUjya bhAIzrI :- sAMbhaLIne mAnavAnI nathI. duHkha che, e vedAno viSaya che, sukha che e vedavAno viSaya che, e sAMbhaLavAno viSaya nathI. mIThAI khAvAnI cIja che, suMghavAnI ke jovAnI nathI. ane suMghavA, jovAthI game teTaluM suMghavA-jovAnuM thAya to paNa eno svAda Ave nahi ne peTa bharAya nahi. ema sukha-duHkhanI vAto game teTalI thAya paNa sukha-duHkha pote bhogavavAnI cIja che, vedavAnI cIja che e sAMbhaLavAnI cIja kevicAra karavAnI cIjanathI. eTale to samayasAramAM kuMdakuMdAcAryadeve e kahyuM ke tame anubhavIne pramANa karajo, mAnya karajo. pramANa karavuM eTale mAnya karavuM. paNa te anubhavIne pramANa karavuM, anubhavyA vinA pramANa karavuM nahi. sAMbhaLanArane paNa emaNe A jagyAe AvavAnI vAta karI che-anubhavamAM AvavAnI vAta karI che. mumukSu - A to badhA vacanomAM anubhavathI ene saMmata karo. badhA vacana anubhavathI saMmata karavA. pUjya bhAIzrI -badhA vacano anubhavathI saMmata karavA. dareka vAtane anubhavanI kasoTIe kasavI. bhale game tenI kahelI hoya. bhagavAnanI kahelI hoya topaNa, tIrthaMkaradevanI kahelI hoya topaNa. anubhavanI kasoTIe kasIne nakkI karavI ke A satya che ke asatya che. nahitara satyane satya mAnavAnuM ke kahyAnuM kAMI phaLa nathI. satyane asatya kahe enuM phaLa to zuM hoya? paNa satyane satya kahe to enuM khoTuM che, enuM sAcuM nathI. have potAne je udaya varte che enA uparathI kahe che. "asvastha kAryanI pravRtti karavI, ane AtmapariNAma svastha rAkhavAM evI viSama pravRtti zrI tIrthakara jevA jJAnIthI banavI kaThaNa kahI che, to pachI bIjA jIvane viSe te vAta saMbhavita karavI kaThaNa hoya emAM AzcaryanathI." zuM kahe che?ke "asvastha kAryanI pravRtti karavI,... eTale jemAM parapadArthane viSe upayoga devo paDe. parapadArthamAM upayoga dIdhA pahelA e kArya thavuM saMbhavita nathI, karI na zakAya. emane ema Apo Apa thAya evI paristhiti nimitta. naimittika saMbaMdha na hoya to, evA bhAvamAM upayoga devA jevA kAryo cAlu rAkhavA, e kAryo karyA karavA, e kAryamAM upayoga bhamyA kare ane pachI AtmapariNAmamAM sthiratA karavI, svarUpane viSe pariNAma sthira rAkhavA. e bAju laI gayA, bhamAvyA pachI upayoga sthira kayAMthI rahe? be jagyAe kyAMthI upayoga rahe? e viSama pravRtti che. upayogane bahAra bhamAvavo paDe te viSama pravRtti che. e upayoga bahAramAM Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-papa1 139 bhamato svarUpamAM sthira thaI zakato nathI. eTale jIvanamAM e jAtanI pravRtti (1) rAkhavI ema kahe che. A nivRttinI pradhAnatAthI vAta che. bAhya nivRtti jIvane upakArI zA mATe che? bAhya pravRtti AtmasAdhanAne pratikULa che ane bAhya nivRtti anukULa che eTalA mATe ke jene bAhya pravRtti karavI che ene to pravRttimAM upayoga devo paDe che. jene e pravRtti nathI ene upayoga saMkelIne svarUpamAM lAvavo hoya to avakAza che, gyA che. eTalA mATe nivRttine anumodavAmAM Ave che. asvastha kAryanI pravRtti karavI, eTale saMsAranA kAryo karavAnA cAlu rAkhavA. amane vAMdho nahi Ave. zuM hoya ? amane vAMdho nahi Ave. e baphamamAM rahe che. e pravRtti karyA karavI ane sAthe sAthe AtmapariNAmane paNa svarUpamAM svastha karavA, sthira karavA evI viSama pravRtti sAmAnyajIvane to ThIka paNa tIrthakara jevA samartha jJAnI puruSa gRhasthadazAmAM hoya, emane paNa e vAta kaThaNa paDI che. to pachI bIjA jIvane viSe te vAta saMbhavita karavI kaThaNa hoya emAM Azcarya nathI." e AzA rAkhavI nakAmI che, ke huM pravRtti paNa karIza ane AtmakArya paNa mAruM huM karI laIza. sAmAnya jIve evI AzA rAkhavI e samajaNavALI vAta nathI. koI paNa parapadArthane viSe icchAnI pravRtti che" icchA sahitanI pravRtti che. koIpaNa parapadArthane viSe pravRtti kare che, potAnI icchAsahita pravRtti kare che ane koI paNa parapadArthanA viyoganI ciMtA che,... ISTa padArtha mATe pravRtti kare che ke mane A maLe to sAruM. ane koI paNa parapadArthanamaLyo hoya tyAM sudhI enAviyoganI ciMtA rahe che ke hajI mAre nathI AvyuM, hajI e padArtha maLyo nathI. hajI joIe che... joIe che. joIe che. tene zrI jina ArtadhyAna kahe che, temAM aMdezo ghaTato nathI. e ArtadhyAnanA pariNAma che. cAra prakAranA dhyAna kahyA che. Arta, raudra, dharma ane zukla. emAM ArtadhyAna ane raudradhyAna e karmabaMdhananA kAraNa che ane dharmadhyAna ane zukladhyAna e mokSanA kAraNarUpe che. eka baMdhanA kAraNarUpa che ane eka mokSanA kAraNarUpe che. emAM raudradhyAna che e tIvra baMdhanA kAraNarUpe che ane ArtadhyAna che e sAmAnyapaNe badhA saMsArI jIvone hoya che ane e duHkhanA kAraNarUpe che. enI nivRtti karavA mATe A vAta che. koI paNa parapadArthane viSe icchAthI pravRtti karavI ane koIpaNa parapadArthana maLe tyAM sudhI enI ciMtavanA rahyA karavI e ArtadhyAna che. ane evI parapadArtha viSenI ciMtavanA jIvane gaLe paDelI che, gaLe vaLagelI che ema kahe che. "dIpacaMdajIe e vAta Page #157 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 rAjahRdaya bhAga-11 lIdhI che. tArI ciMtavanA tane gaLe paDI che. evA zabda vAparyA che. eTale tAruM ArtadhyAna chUTatuM nathI ema kahe che. eka pachI eka pachI bhinna bhinna padArtho viSe tAruM ArtadhyAna cAlu ne cAlu rahyA kare che. e ArtadhyAnamAM AkuLatA che, duHkha che, ciMtA che, bhaya che, zaMkA che. e AtmAne duHkhadAyaka badhA pariNAma aniSTa pariNAmo che. mumukSu :- jamavAnI icchA thAya, sUvAnI icchA thAya evA je anivAryapaNe cAlatA hoya ane bIjA paNa badhI bAbatamAM IcchAnI pravRtti to covIsa kalAka cAlu rahe che. pUjya bhAIzrI - e badhA ArtadhyAnanA pariNAma che emAM kAMI zaMkA karavA jevI vAta nathI ema kahe che. emAM aMdezo ghaTato nathI. e badhA ArtadhyAnanA ja pariNAma che. mumukSu -zarIra sApha karavAno vicAracAle, ghara sApha karavAno vicAra cAle. pUjya bhAIzrI -badhA ArtadhyAnanA pariNAma che. jeTalA parapadArthanI pravRttinA pariNAma che e tamAme tamAma ArtadhyAnanA pariNAma che. e saiddhAMtika vAta che. vastunuM svarUpa ja e che. * * mumukSu-vyApAra karavAnA vicAra cAle... pUjya bhAIzrI :- badhA tIvra ArtadhyAnanA pariNAma che. e badhA ghaNA ArtadhyAnanA pariNAma che. koIpaNa parapadArthanA pariNAma... mumukSu -pUjA-bhaktinA pariNAma. pUjya bhAIzrI - pUjA-bhaktinA pariNAmamAM paNa ArtadhyAna che. ThIka ! emAM paNa ArtadhyAna che. dharmadhyAna nathI e ArtadhyAna che. dharmadhyAnamAM ArtadhyAna nathI, ArtadhyAnamAM dharmadhyAna nathI. cothA guNasthAnethI dharmadhyAna zarU thAya che. dharmadhyAna pariNatimAM niraMtara cAlu rahe che. upayogamAM jJAnIne paNa ArtadhyAna varte che. kemake jJAnI paNa parapadArthanI pravRttimAM upayoga ce che. eTale emane paNa ArtadhyAna che. eTale tyAM dhyAnano mizrabhAva che. eka dhyAnanA pariNAmamAM be bhAga paDe che. eka dharmadhyAna, eka ArtadhyAna. jyAre zuddhopayogamAM nirvikalpadazAmAM jJAnImAM Ave che, tyAre emane ArtadhyAnano nAza thaIne ekaluM dharmadhyAna rahe che. AvI jJAnInI dazA che. eTale jJAnIne ekaluM ArtadhyAna nathI. ane jJAnadazA thayA pahelA ekaluM ArtadhyAna che. pachI e saMsAranI pravRtti kare to paNa ArtadhyAna che ane derAsaramAM AvIne pUjA-bhakti kare topaNa hajI Page #158 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 141 patrAMka-papa1 ene ArtadhyAna che. ArtadhyAna ja che, bIjuM kAMI nathI. ene kAMI dharmadhyAna kahI zakAya evuM nathI. to je dharmadhyAna nathI e zuM che? je dharmadhyAna nathI te ArtadhyAna che. raudradhyAna to bahu mAThAM pariNAma che. hiMsAnaMdI, cauryAnaMdI, parigrahAnaMdI, e badhA raudradhyAnanA pariNAma che. mumukSu parigrahAnaMdInI pravRtti to cAlu ja rahe che. Continue cAlu rahe che. pUjya bhAIzrI - raudradhyAna thaI jAya che. bahu paisA maLe ane bahu AnaMda thAya, bahu paisA maLe ane bahu AnaMda thAya. saravaiyAmAM be-pAMca lAkha vadhavAne badale dasa lAkha vadhe, vIsa lAkha vadhe, paccIsa lAkha vadhe ne khuzI khuzI thaI jAya. Aje to lApasI banAvajo. dhanaterasano divasa che. ghaNuM dhana ApaNane maLe che. zuM kahe ? e raudradhyAnanA pariNAma che. bahu mAThuM dhyAna che e to. lIdhA che ne? hiMsA, jUTha, corI, abrahmacarya ane parigraha e badhAnA AnaMdamAM raudradhyAna thAya che. eno AnaMda lya. emAM AnaMda samaje che. AnaMda kare, AnaMda bhogave, AnaMda pAme, AnaMdavibhora thAya e badhA raudradhyAnanA pariNAma che. A to sAmAnyapaNe badhA pariNAma ArtadhyAnanA hoya che. svarUpamAM lAgelA pariNAma te dharmadhyAnanA pariNAma che. e sivAya dharmadhyAna kyAMya che nahi. mumukSu - upayogamAM bhale raudradhyAna na hoya paNa je parigrahanI vAMchA che e to Continously cAlu che. to e raudradhyAnanA pariNAma Continously cAlu che? pUjya bhAIzrI :- ArtadhyAnanA pariNAma cAlu che. ArtadhyAna cAlu che. raudradhyAna to kayAreka kayAreka thAya che. bAkI ArtadhyAna satata cAle che. saMsAra avasthAmAM saMsArI manuSyane niraMtapaNe ArtadhyAna vatya kare che. kyAreka kyAreka te raudradhyAnamAM paNa AvI jAya che. A sAmAnya General condition A paristhiti manuSyonI che. emAMthI jene nIkaLavuM hoya, ene potAnA zuddhopayogamAM AvIne dharmadhyAnano prAraMbha karavo ghaTe ane e pachI jepariNati cAle te dharmadhyAnanI pariNati che. evA dharmAtmAne upayoganI aMdara jema thoDuM ArtadhyAna thAya che. ahIMyAM tIrthaMkaradevanI vAta che, ke emane paNa saMsAra avasthAmAM je saMsArI kAryo karavA paDyA e vAta emane ruci nathI, eno emane niSedha varyo che. ane e ArtadhyAnanA pariNAmane choDIne ekAMte dharmadhyAnamAM ane zukladhyAnamAM AvavA mATe sarvasaMgaparityAga karIne cAlI nIkaLelA che. mumukSu -.ane potAne dveSa Ave e raudradhyAna che? Page #159 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 rAjahRdaya bhAga-11 pUjya bhAIzrI - e ArtadhyAna ja che, e ArtadhyAna che. kemake potAne yoga joIe che. potAne viyoga che ne? mumukSu - olI bAju... che ane A dveSa che to Ama to eka ja pariNAma thayA ne? pUjya bhAIzrI:- tIvra thAya to raudradhyAna thAya. tIvra prakAranA thAya, emAM bahu tIvratA thAya to pachI eka hade ArtadhyAna pUruM thaIne raudradhyAnamAM praveza thaI jAya. paNa tIvra... emAM zuM thAya che ke ene dveSathI vicAra Ave che. mArI nAkhIne laI gayo, lUMTIne laI gayo, game tema karIne laI gayo evA badhA pachI tIvra pariNAma thAya tyAre pachI kAMI ThekANuM rahe nahi. tyAre raudradhyAna thaI jAya. mumukSu -ArtadhyAna tiryaMcagatinuM kAraNa che? pUjya bhAIzrI:- hA. ArtadhyAna tiryaMcagatinuM kAraNa che. raudradhyAna narakagatinuM kAraNa che. mukhyapaNe have potAnI aMgata vAta kare che. traNa varSanA upAdhi yogathI utpana thayo evo vikSepabhAva te maTADavAno vicAra varte che. traNa varSa sudhI ahIMyAM satata vepAranI pravRttimAM rahevuM paDyuM che. tenAthI potAnA AtmAne viSe ghaNo vikSepa varte che. potAne dharmadhyAna che, paNa e sAthe sAthe je ArtadhyAnanA vyApAranA pariNAma rahyA che enI aruci keTalI che, eno niSedha keTalo che ke e vikSepa thaI gayo che. pote ekAMte aMtarmukha upayogamAM rahe ema thAya che. e emano abhiprAya che. emAM vyApAra karavo paDe che e vikSepa pahoMcADe che. potAnI sAdhanAmAM evikSepa pahoMcADe che. evo vikSepabhAvane maTADavAno vicAravarte che. ke have A pravRtti choDIne kAMIka nivRtti sthaLamAM AvI kalpanA karIne karavuM nathI. padArthano sAkSAt anubhava karIne kahyuM che. svAnubhavanI vAta karI e kevI rIte karI ? ke sAkSAtpaNe, pratyakSapaNe potAnA svarUpano anubhava karIne e nirUpaNa karyuM che. evuM nirUpaNa e svAnubhava saMbaMdhita nirUpaNa sarva mumukSujI parama kalyANane arthe nizcayathI vicAravA yogya che. e vAta potAnA AtmahitanA dRSTikoNathI mumukSu jIve khAsa karIne, nizcaya karIne eTale khAsa kirIne mukhyapaNe vicAravA yogya che. Ama kahIne zuM kahyuM? jainazAstromAM svAnubhavanI vAto Ave che, bIjI paNa ghaNI vAto Ave che. cAre anuyogamAM vistAra ghaNo che-kathanano vistAra ghaNo che. emAM khAsa karIne je Atmaanubhava mATe vizeSa karIne vicAravA yogya che, vizeSa karIne enA upara Page #160 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-papa1 143 mumukSu jIve dhyAna devA yogya che. e dhyAna kheMcyuM che, ke tamAre mumukSune zuM prayojananI vAta che? vAto to ghaNI Ave. tamAre tamAro AtmAnubhavakema thAya? e anubhavanI vAta kevI rIte emaNe kahI ? athavA padArthano sAkSAtkAra kema karyo? A vAta vicAravA jevI che. jine kahelA sarva padArthanA bhAvo eka AtmA pragaTa karavAne arthe che...." AtmAno anubhava karavo ema kaho ke AtmAne pragaTa karavo ema kaho, beya eka ja vAta che. to kahe che, jeTalo vistAra karyo che eno hetu A eka ja che. e hetuthI vistArane jovAmAM Ave to vAMdho nathI. mATe vistArane jovo ke saMkSepane jovo, eka AtmAne pragaTa karavA mATe sarva vAta kahI che. e AtmAne pragaTa karavAne lakSe tame enA nirUpaNane samajo ke anusaro to tamAruM kalyANa thAya. nahitara kalyANa thAya nahi. zuM thAya che ke jIvane jANavAnI je icchA rahyA kare che ke ghaNuM jANavuM, badhuM jANavuM, jeTaluM bane eTaluM vadhAre jANavuM. ane jANavuM jANavuM. jANavuM... eka jAtano jANavAno lobha rahe che. e hetu barAbara nathI. e kutUhalavRtti jene kahevAmAM Ave, e kutUhala vRttine poSavA mATe e hetuthI kAMIpaNa zAstranuM adhyayana karavA yogya nathI paNa AtmA pragaTa karavA mATenA eka ja hetuthI, eka ja dRSTikoNathI e eka dRSTikoNane pakaDIne sAdhya karIne je kAMI svAdhyAya karavAmAM Ave te yathArtha che). emane adhikAra che. je jJAnathI vimukha thAya ene to mokSamArganI dhArmika pravRtti karavAno koI adhikAra nathI. ahIMyAM enAkhyuM, juo kevI kevI vAto nAkhI che! mumukSu - 100varSa pahelA. pUjya bhAIzrI:-barAbara che. kemake loko ema ja mAne che ke ame to dharmano pracAra karIe chIe. ame to... pustako, zAstro chapAvIe, ame pravacano karIe, ame A badhuM karIe. zuM karIe badhA dhArmika meLAvaDA, zibiro, dhyAna kendro kAMIka cAle che. Ubho rahetuM. jJAnI cho? to tane adhikAra che. jJAnI nathI? to kahe jJAnInI AjJAe kare cho ? jJAnInA Azraye kare cho?jo A ... kevI vAta nAkhI che? pAchuM e cakkara cAlu rahI gayuM. emAM trasaparyAya to bahu ocho kALa che. bAkI nigodanI paryAyamAM jIva cAlyo jAya che. "mokSamArgaprakAzakamAM bIjA adhikAramAM Ave che, ke eka vakhatamAM nigodamAM jAya to lagabhaga aDhI pugala parAvartana.... sAta parAvartana che ne emAM enA aDhI guNA thAya pachI mAMDa bahAra nIkaLe to trasaparyAyamAM Page #161 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 rAjahRdaya bhAga-11 Ave to. vaLI pAcho be indriya thaIne nigodamAM cAlyo jAya. vaLI pAcho e pAMca parAvartananAM aDhI guNA thAya pachI nIkaLe. ke jenA asaMkhya bhAgamAM asaMkhya covIsIo AvI jAya che. eTalo badho kALa batAve che. jIva jo na cete, A manuSyapaNAnuM mUlyana samaje ane saMsAranI kSudrapravRttimAM AtmAnuMna kare, kemake e to mAhAsya Ape tyAre vaLagyo rahe che. enI mahattAthI vaLagyo rahe che... pariNAmamAM Ave jIva tIrthakaranI vAta judI che. samartha puruSa che. saMsAranI pravRttimAM thoDo TAIma rahyA che. emanI vAta judI che. bAkI amArA jevAnuM gajuM dekhAtuM nathI. ekAvatArI che to AvI vAta kare che. sAmAnya mumukSue zuM joIne pravRttimAM vaLagyA rahevuM? ema kahe che. eTale ene to nizcaya thavo ke AtmasvasthatA thavI ke pravRtti karatA karatA kalyANano vicAra karavo e samajaNavALI vAta nathI, gerasamajaNavALI vAta che, aNasamajaNanI vAta che. e rIte koI AtmakalyANa thatuM nathI. e ja vinaMtI.' papa1mo patra pUro thayo. patrAMka-papara muMbaI, mAgazara, 1951 upakArazIlazrI sobhAga pratye zrI sAyalA. IzvarecchA baLavAna che, ane kALanuM paNa duSamapaNuM che. pUrve jANyuM hatuM ane spaSTa pratIti svarUpa hatuM ke jJAnI puruSane sakAmapaNe bhajatAM AtmAne pratibaMdha thAya che, ane ghaNI vAra paramArgadaSTi maTI saMsArArtha dRSTi thaI jAya che. jJAnI pratye evI dRSTithaye pharI sulabhabodhipaNuM pAmavuM kaThaNa paDe che; ema jANI koI paNa jIva sakAmapaNe samAgamana kare, evA prakAre vartavuM thatuM hatuM.tamane tathA zrI DuMgara vagerene A mArgasaMbaMdhI ane kahyuM hatuM, paNa amArA bIjA upadazanI peThe tatkALa tenuM prahavuM koI prArabdhayogathI na thatuM. ame jyAre te viSe kaMI jaNAvatA tyAre pUrvanA jJAnIoe AcaryuM che, evA prakArAdithI pratyuttara kahevA jevuM thatuM hatuM. amane tethI cittamAM moTo kheda thato hato ke A sakAmavRtti duSamakALane lIdhe AvA mumukSupuruSane viSe varte che, nahIM to teno svapna paNa Page #162 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-552 saMbhava na hoya. joke te sakAmavRttithI tame paramArthadRSTipaNuM vIsarI jAo evo saMzaya thato nahoto. paNa prasaMgopAtta paramArthadRSTine zithilapaNAno hetu thavAno saMbhava dekhAto hato; paNa te karatAM moTo kheda e thato hato ke A mumukSunA kuTuMbamAM sakAmabuddhi vizeSa thaze, ane paramArthadRSTi maTI jaze, athavA utpanna thavAno saMbhava TaLI jaze; ane tene lIdhe bIjA paNa ghaNA jIvone te sthiti paramArtha aprAptimAM hetubhUta thaze. vaLI sakAmapaNe bhajanAranI amArAthI kaMI vRtti zAMta karavAnuM banavuM kaThaNa, tethI sakAmI jIvone pUrvApara virodhabuddhi thAya athavA paramArtha pUjyabhAvanA TaLI jAya evuM je joyuM hatuM, te vartamAnamAM na thAya te vizeSa upayoga thavA saheja lakhyuM che. pUrvApara A vAtanuM mAhAtmya samajAya ane anya jIvone upakAra thAya tema vizeSa lakSa rAkhazo. 145 552mo patra. IzvarecchA baLavAna che,..' eTale je kAMI banavAnuM hoya te banavA kALe banyA kare che. emAM koInA pariNAma, koInI icchA, koInA rAga-dveSa evuM kAMI cAlatuM nathI. ane kALanuM paNa duSamapaNuM che.' eTale ghaNA hINA pariNAmavALA jIvonI prabaLatA jovAmAM Ave che. pUrve jANyuM hatuM ane spaSTa pratIti svarUpa hatuM....' bhUtakALamAM ame A vAta jANI hatI. jAtismaraNa jJAnathI e vAta kare che ane spaSTapaNe evI amane khAtrI hatI, ke jJAnIpuruSane sakAmapaNe bhajatAM AtmAne pratibaMdha thAya che.... saMsArika prayojana sAdhavAnI dRSTi enI thaI jAya che. badhethI pachI ene e sUjhe, bIjuM kAMI sUjhe nahi. jJAnI pratye evI dRSTi thaye...' jJAnInA samAgamamAM AvyA pachI jyAre jIvanI evI dRSTi thaI jAya che... sakAmapaNe samAgama na kare, evA prakAre vartavuM thatuM hatuM.' bhUtakALamAM paNa ame e jANyuM hatuM ane ema ame vartatA hatA ke koI sakAmapaNe jJAnInA samAgamamAM na Ave. 'tamane tathA zrI DuMgara vagerene A mArgasaMbaMdhI ame kahyuM hatuM... 'sobhAgabhAI'ne kahe che ke ame paNa A badhI tamane agAu kahI hatI. 'DuMgara'ne paNa kahI hatI..... badhA jJAnIo Ama ja kare, mumukSu hoya to e Ama ja kare, ema karIne potAne je vAta lAgu paDatI hoya e potAne mAthethI jIva kADhI nAkhe che. Page #163 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 rAjahRdaya bhAga-11 ane e vAta ene aMgIkAra karavI joIe enA badale ema ne ema adhdharathI cAlyo jAya che, upara uparathI cAlyo jAya che. kevI bhUla kare che! mumukSu - UMDANathI nasa pakaDIche. pUjya bhAIzrI - bahu vicakSaNa puruSa che ne! eTale eka eka vAtane evI jhINI jhINI vAto pakaDI che, ke... ane e bhUlanA phaLamAM enuM keTaluM lAMbuM paribhramaNa che ene khyAla Avato nathI. mumukSanI bhUmikAmAM yathArtha kramathI yathArtha prakAre darzanamohano rasa/anubhAga ghaTavAthI jyAre yathArtha nirmaLatA Ave che, tyAre sukhanA nizcayapUrvaka je sukhAnubhava sukhAbhAsa)te bhUla pakaDAya che. jethI sukhabuddhi ane paranI AdhArabuddhi maTe che ane jJAnanuM sukharUpapaNuM potAne jJAnamAM bhAse che. je AtmasvarUpanuM bIjajJAna che. (anubhava saMjIvanI-1971) sat-zAstra, satsaMga ane siddhAMta, je sanmArga prApti mATe upalabdha hovA chatAM, je jIva dhyAnAdi mATe anyamatIne anusare che, te mULa muktimArgane choDIne unmArgemArganI zodha kare che. anubhava saMjIvanI-1772) Page #164 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pepara 147 tA. 17-11-1990, patrAMka - 15ra thI pa56 pravacana naM. 253 zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patra para cAle che. pAnuM-444. "sobhAgabhAI uparano patra che. mumukSujIva sakAmapaNe jJAnIpuruSano satsamAgama kare ke satsaMga kare. mumukSu-mumukSuno satsaMga kare ke jJAnI puruSano samAgama kare, sakAma paNa kare to enA sulabhabodhipaNAno nAza thAya. mahattvanI vAta karI che. jIvane durlabhabodhipaNuM prApta thAya eTale ke ene bodhanI asara, (vAta) samajAvA chatAM na thAya. jJAnano ughADa tAtkAlika na bIDAya to e bhaviSyamAM bIDAI jaze. mana gumAvI besaze, vicArazakti khoI besaze, asaMzI jIva thaI jaze. paNa vartamAnamAM to saMjJIpaNuM AyuSya paryata laIne Avyo che eTale vicArazakti kSayopazamamAM cAlu raheze, topaNa upadeza samajAvA chatAM upadezanI asara AtmA upara nahi thAya. upadezanI asara thAya evI yogyatAne gumAvI bese enuM nAma sulabhabodhipaNAno nAza thayo ema kahevAya che. zA kAraNathI ema thayuM? jIvane parapadArthamAMthI sukha levAnI vRtti, sAMsArika kAryo karIne to e vRttino hetu cAlu hato paNa ahIMyAM ethI viparIta prakaraNa che, ke sukha AtmAmAM che, sukha parapadArthamAM nathI, evA sthAnamAM, evA kSetramAM, evA sadgurunA-zrIgurunA sAnidhyamAM paNa e viparyAsanuM baLa ane e viparyAsano prayoga ahIMyAM paNa eNe cAlu rAkhyo. ApaNe eka prazna Ave che ke prayoga kevI rIte karavo? paNa A UMdho prayoga hato cAlu ja che). avalokana kare to ene samajAya ke mAro UMdho prayoga kema cAle che ? to savaLo prayoga karatAM e zIkhavuM paDe nahi kAMI. avalokana mAtrathI ene samajAya evuM che, ke mAro viparIta prayoga to cAle che, UlaTo prayoga to cAlu ja che. avalokana nathI eTale ene khabara nathI. mAtra vikalpane jove che. mumukSu - kAle to jJAnInA satsamAgamamAM maryAdA rAkhI. Aje mumukSu zabda umerI dIdho. pUjya bhAIzrI:- hA. tyAM paNa na karavo. kema ke nahitara ema kahe ke barAbara che. Page #165 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 rAjahRdaya bhAga-11 jJAnInA satsamAgamamAM to evuM na ja karavuM joIe. ane atyAre pAchA jJAnI dekhAtA nathI. eTale "sobhAgabhAIe mAthethI kADhI nAkhyuM hatuM ema A vAta vAMcatI vakhate mAthethI kADhI nAkhe. "sobhAgabhAIne e ja kahyuM. ame jyAre AvI vAta karI tyAre pUrvanA jJAnIoe evuM AcaryuM hatuM. ema karIne tamArA mAthe e vAta na lIdhI. ema atyAre jJAnInA satsamAgamamAM to sakAmapaNe na javAya paNa) mumukSu-mumukSune vAMdho nahi. evuM kAMI nathI. deva-guru-zAstra-sapuruSa ane mumukSoo badhAmAM e siddhAMta lAgu paDe che ke sakAmapaNe A pravRtti karavI nahi. sakAmapaNe karavAmAM Ave to bodha pAmavAnI yogyatAno nAza thAya, avazya nAza thAya. ane vartamAnamAM bodha maLato hovA chatAM, samajAto hovA chatAM bodha lAge nahi, upadeza lAge nahi, aDe nahi. ghaNIvAra prazna kare che, ke ATaluM badhuM sAMbhaLavA chatAM kema jIvane asara thatI nathI? sAMbhaLyuM to ghaNuM. varSothI "sonagaDha besIne ame sAMbhaLyuM, ame "sonagaDha jaIne sAMbhaLyuM. kema asara na thaI ? eTalA mATe asara na thaI ke sakAmapaNe eNe satsamAgama karyo che. AvA to ghaNA viparyAsa UbhA che, A to cAlatA viSayanI vAta ApaNe vicArIe chIe. bAkI viparyAsa to badhA viparyAsa durlabhabodhipaNAne AmaMtre che ane sulabhabodhipaNAno nAza kare che. mumukSu - anaMtakALathI A jIva kema mArga nathI pAmyo eno cokhkho citAra (batAve che). pUjya bhAIzrI :- cokhkhI vAta che, ke ene pelI je jaDa padArthomAMthI, saMyogomAMthI sukha meLavavAnI je vAsanA che e vAsanAne choDyA vinA ahIMyAM paNa eNe e ja prakAre vyavasAya karyo che, ahIMyAM paNa dukAnadArI ja karI che. bIjuM kAMI karyuM nathI. bhayaMkara aparAdha che. 'gurudevazrI daSTAMta ApatA hatA ne bhamarAe mAkhIne kahyuM. olI moTI-moTI mAkhIo thAya che ne ? moTA mAkhA. A phUla upara bahu sarasa sugaMdha Ave che. evI sarasa sugaMdha che ne huM to tyAM jaIne besuM chuM. paNa pelo mAno che eviSya upara besIne Avyo ane tyAMthI eNe enI sUMDhamAM eka goLI caDAvI dIdhI. ene AgaLa sUMDha hoya che. nAkanI jagyAe enI sUMDha hoya che emAM viNanI goLI caDAvI dIdhI. e kahe che ke tame kaho cho ke sugaMdha Ave che paNa mane to tyAM je gaMdha AvatI hatI e ja gaMdha ahIMyAM Ave che. mane phUlanI sugaMdha AvatI nathI. mane to tyAM viSTAmAM gaMdha AvatI Page #166 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-papara. 149 hatI e jagaMdha ahIMyAM Ave che. paNa tane e ja Ave, sIdhI vAta che. ema satsaMga maLavA chatAM kusaMganI vRtti ane vAsanA jIva choDato nathI. satsaMgamAM besavA chatAM viruddha abhiprAya rAkhIne bese che enI hAlata e ja thAya che. ene kAMI samajAtuM nathI. ene kAMI aDatuM-AbhaDatuM nathI. kAMI levAdevA nathI. e sivAya keTalI dIrghadRSTithI ahIMyAM vAta karI che. ema kaheze, ke tamArI yogyatA to kAMIka sArI che eTale bahu nukasAna nahi thAya. paNa tamArA kuTuMbane moTuM nukasAna thaI jaze. eka muddA upara eTalI badhI emaNe dIrghadRSTidoDAvI che. juo ! zuM kahe che? "amane tethI cittamAM moTo kheda thato hato..." nIcethI trIjI lITI. ke A sakAmavRtti duSamakALane lIdhe AvA mumukSupuruSane viSe varte che. AvI suMdara yogyatA che, pAtratA che, evA jIvane paNa A vRtti AvI jAya che? "nahIM to teno svapna paNa saMbhava na hoya. ene svapna paNa vikalpa na Ave. enA badale ene A vRtti AvI jAya che? joke te sakAmavRttithI tame paramArthadRSTipaNuM vIsarI jAo evo saMzaya thato nahoto. amane evI zaMkA nahotI paDatI ke A sakAmavRtti atyAre thAya che eTale tamArI paramArthadaSTine ja tame visarI jazo. evuM tamArA mATe eTalI zaMkA nahotI thatI. paNa... topaNa prasaMgopAtta paramArthadaSTine zithilapaNAno hetu thavAno saMbhava dekhAto hato. paNa tamArI pAramArthika vRttine nukasAna thatuM hoya e bhAva kema niSphaLa jAya? je sakAmavRttino bhAva che eniSphaLa kevI rIte jAya? e kAMIka to kAma kare ne. paNa te karatAM moTo kheda e thato hato ke have ema vAta kare che, ke tamArI vAta to maryAdita hatI. kemake tamArI pAtratA kAMIka vizeSa che. paNa te karatAM moTo kheda e thato hato ke A mumukSunA kuTuMbamAM sakAmabuddhivizeSa thaze. tamArA badhA dIkarAo vagere tamArI javRttine anusaratA thaI jaze. ane paramArgadaSTi maTI jaze, athavA utpanna thavAno saMbhava TaLI jaze ane tene lIdhe bIjA paNa ghaNA jIvone... A tamArA kuTuMbane jonArA pAchA bIjA jIvo haze, ke A to "sobhAgabhAInuM kuTuMba che. tene lIdhe bIjA paNa ghaNA jIvone te sthiti paramArtha aprAptimAM hetubhUta thaze." AvuM kAraNa banaze. vaLI sakAmapaNe bhajanAranI amArAthI kaMI vRtti zAMta karavAnuM banavuM kaThaNa,..." evuM kAMI nathI ke ame kAMI madada karI daIe chIe ke madada karI daIe, evuM to amArAthI banavuM paNa kaThaNa che. tethI sakAmI jIvone pUrvApara virodhabuddhi thAya.... ame to enI icchA pramANe cAlIe Page #167 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 rAjahRdaya bhAga-11 nahi, icchA pramANe vartIe nahi. ene ema thAya ke Ane to vAtsalya nathI. zuM virodha Ave ? jJAnI hoya to vAtsalyavALA hoya, jJAnIne to vAtsalya thavuM joIe. Ane to vAtsalya dekhAtuM nathI. e enI rIte rahe che. enA dRSTikoNathI vicAraze. amAro dRSTikoNa bIjo che. eTale pUrvApara viroddhabuddhi thAya. athavA paramArtha pUjyabhAvanA TaLI jAya...." amArA pratye pUjyabuddhi thavAne badale ene abhakita thaI jaze ene pUjyabhAva ja TaLI jaze, kemake ene doSa dekhAze. AmanAmAM vAtsalya nathI. kahevAya che jJAnI, paNa vAtsalya to dekhAtuM nathI. eTale pUjyabhAvanA TaLI jaze. "evuM je joyuM hatuM, te vartamAnamAM na thAya.. evo je khyAla Avyo hato, evo je te vartamAnamAM na thAya te vizeSa upayoga thavA saheja lakhyuM che tamAruM dhyAna vadhAre kheMcAvA mATe A vAta lakhI che. tame sAvadhAna thAva, AmAM sAvadhAnI rAkho. sAmAnya vAta nathI. ahIM bahu lAMbI vAta che. viSayanI keTalI gaMbhIratA che ane tame samajo. nahitara nukasAna tamane thaze, bIjAne paNa ghaNuM nukasAna thaI jaze. mumukSu-kharuM vAtsalya "zrImadjI'ne che A patranI aMdara. pUjya bhAIzrI:- kharekhara emane vAtsalya che. vAtsalya to kevuM che emane ! emane chelle chelle kyAMnA kyAM IDara' laI gayA che. 28muM varSa cAle che. 23mAM varSe IDara laI gayA che. doDha varSa pachI jeTha mahinAmAM. 1953nA jeTha mahinAmAM laI gayA che. A 1951no poSa mahino cAle che. pUrvApara A vAtanuM mAhAtya samajAya ane anya jIvone upakAra thAya tema vizeSa lakSa rAkhazo.' AviSayanI mahattA zuM che?gaMbhIratA zuM che? e tamane samajAya. bIjA jIvone paNa AnAthI zuM upakAra ke apakAra thAya, e badhA paDakhAthI vicAra karI ane tame lakSa rAkhazo. dhyAna kheMcIe chIe tamAruM. uparathI kADhI nAkhavA jevI vAta nathI. e paparamo patra pUro) thayo. patraka-papa3 muMbaI, poSa suda 1, zuka, 1951 patra 1 prApta thayuM che. atrethI nIkaLatAM haju Azare eka mahino thaze ema lAge che. ahIMthI nIkaLyA pachI samAgama saMbadhI vicAra rahe che ane zrI kaThoramAM te vAtanI anukULatA AvavAno vadhAre saMbhava rahe che, kemake temAM Page #168 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-papa3 151 vizeSa pratibaMdhathavAnuM kAraNa jaNAtuM nathI. ghaNuM karIne zrI aMbAlAla te vakhatamAM kaThora AvI zake, te mATe temane jaNAvIza. . amArA AvavA viSe hAla koIne kaMI jaNAvavAnuM kAraNa nathI, tema amAre mATe bIjI vizeSa tajavIja karavAnuM paNa kAraNa nathI. sAyaNa sTezane UtarI kaThora avAya che, ane te lAMbo rasto nathI. jethI vAhana vagerenuM kaMI amane agatya nathI. ane kadApi vAhananuM ke kaMI kAraNa haze to zrI aMbAlAlate viSe tajavIja karI zakaze. kaThoramAM paNa tyAMnA zrAvako vagerene amArA AvavAviSe jaNAvavAnuM kAraNa nathI; tema UtaravAnA ThekANA mATe kaMI goThavaNa karavA viSe temane jaNAvavAnuM kAraNa nathI. te mATe je saheje te prasaMgamAM banI Avaze tethI amane aDacaNa nahIM Ave. zrI aMbAlAla sivAya bIjA koI mumukSuo vakhate zrI aMbAlAla sAthe Avaze; paNa temanA AvavA viSemAM paNa AgaLathI khabara kaThoramAM ke surata ke sAyaNamAM na paDe te amane ThIka lAge che, kemake tene lIdhe amane paNa pratibaMdha vakhate thAya. amArI atre sthiratA che, tyAM sudhImAM bane to patra prAdilakhazo. sAdhu zrI devakaraNajIne AtmasmRtipUrvaka yathAyogya prApta thAya. je prakAre asaMgatAe, AtmabhAva sAdhya thAya te prakAre pravartavuM e jajinanI AjJA che. A upAdhirUpa vyApArAdi prasaMgathI nivartavA vAraMvAra vicAra rahyA kare che, tathApi teno aparipakva kALa jANI, udayavaze vyavahAra karavo paDe che. paNa upara kahI che evI jinanI AjJA te ghaNuM karI vismaraNa thatI nathI. ane tamane paNa hAla tote ja bhAvanAvicAravAnuM kahIe chIe. A. sva. praNAma. papa3mo patra lallujI uparano che. patra 1 prApta thayuM che. lallujI atre "suratamAM che. atrethI nIkaLatAM haju Azare eka mahino thaze ema lAge che. mAgazara mahinAmAM poSa mahinAno vicAra karatA hatA, poSa mahinAmAM mahA mahinAnuM lakhe che. paNa cheka comAsA sudhI kyAMya nIkaLI zakyA nathI. "ahIMthI nIkaLyA pachI samAgama saMbaMdhI vicAra rahe che. Ama Page #169 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 15ra rAjahRdaya bhAga-11 to nIkaLavAnA che ghare bahenanA lagna che eTale mahA mahinAmAM nIkaLavAnA che paNa e pahelA emane nivRttimAM, satsamAgamamAM rahevAno vicAra rahe che. ane zrI kaThoramAM te vAtanI anukULatA AvavAno vadhAre saMbhava rahe che...." "surata pAsenuM eka gAma kaThora che tyAMno saMbhava rahe che. kemake temAM vizeSa pratibaMdha thavAnuM kAraNa jaNAtuM nathI. ajAyuM gAma che. bahu oLakhatA mANaso nathI eTale lAMbu ToLuM bheguM thAya mumukSu -lokone sahaja AkarSaNa rahe ane Amane... pUjya bhAIzrI :- lokonuM ToLuM bheguM na thAya to tabiyata bagaDI jAya, tattvanI vAta karavAno mUDa UDI jAya. ke ahIMyAM to koIne ruci nathI. ahIM to koI jhAjhA mANaso bhegA nathI thatA. A ema kahe che, ke ahIMyAM bhegA thAya e amane ThIka paDatuM nathI juo! UlaTI-sulaTI zuM dazA che. lokasaMjJAvALA jIvane ghaNA bhegA thAya tyAre ene majA Ave, ene rasa paDe. lokasaMjJAno pragaTaprakAra che ke ghaNA bhegA thAya to rasa paDe ane nahitararasana paDe. saMkhyA ochI thAya to ene rasa na rahe. mumukSu-A sakAmavRtti paNa lokasaMjJAmAM AvI jAya che? pUjya bhAIzrI -ene vyaktigata lAbha levAno vicAra che. sakAmavRttimAM zuM che ke potAno vyaktigata aMgata je bhautika lAbha che, sAmAjika lAbha che, aMgata rIte ene lAbha thAya e prakAra che. ahIMyAM to zuM che ke jJAnI puruSa pote potAnI ArAdhanA mATe ekAMtamAM rahevA cAhe che. to ghaNA mANasono paricaya vadhAravAnI emanI icchA nathI. jene vikalpa zAMta karavA che, ene vikalpa vadhAravAnI pravRtti karavI kema posAya? ene to paricaya vadhe to eno samaya bagADanArA vadhAre maLaze. ane paricaya ocho haze to ocho samaya bagADavA mATe loko enI pAse Avaze. e samaya bacaze emAM e) potAmAM potAnA svakAryanI aMdara lagAvaze. evA hetuthI vAta che. ghaNuM karIne zrI aMbAlAla te vakhatamAM kaThora AvI zake, te mATe temane jaNAvIza." "aMbAlAlabhAIne e lakhavAnA hatA. ke huM kaThora' javAno chuM. A tArIkhe huM tyAM pahoMcIza. tame Avazo. ene jaNAvIza. "amArA AvavA viSe hAla koIne kaMI jaNAvavAnuM kAraNa nathI....eTale tame koIne kAMI jaNAvatA nahi. temAM amAre mATe bIjI vizeSa tajavIja karavAnuM paNa kAraNa nathI." kemake "kaThoranI aMdara ApaNA koNa oLakhItA che, agAuthI ene kahI rAkhIe, Ama che, tema che. vyavasthA mATe kAMI tame tajavIjamAM utaratA nahi. Page #170 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 153 patrAMka-pepara sAyaNa sTezane UtarIkaThora avAya che. vacamAM eka "sAyaNa sTezana che. meIna lAIna upara ja che). pachI tyAMthI aMdaranA bhAgamAM kaThora javAya che. ane te lAMbo rasto nathI tyAMthI bahu dUra nathI. jethI vAhana vagerenuM kaMI amane agatyanathI. ke tyAM tamAre koI vAhananI vyavasthA karavI paDe. ame cAlIne vayA jazuM. thoDuM ghaNuM becAra-pAMca mAIla haze to kAMI vAhananI vyavasthA karavAnI tamAre jarUra nathI. ane kadApi vAhananuM ke kaMI kAraNa haze to zrI aMbAlAla te viSe tajavIja karI zakaze." e ene kahI dezuM. tame kAMI ebAbatamAM tajavIjamAM utaratA nahi. kaThoramAM paNa tyAMnA zrAvako vagerene amArA AvavA viSe jaNAvavAnuM kAraNa nathI;" tyAMnA je jaino hoya ene paNa ame AvavAnA chIe e vAta jaNAvazo nahi. "tema UtaravAnA ThekANA mATe kaMI goThavaNa karavA viSe temane jaNAvavAnuM kAraNa nathI.' ke kone kyAM utAravA che mATe paNa tyAM jaIne vyavasthA karavI, ke bhAI tamArAmAMthI konuM sAruM makAna che, jyAM ekAMta raheze, e kAMI tamAre karavAnI jarUra nathI. te mATe je saheje te prasaMgamAM banI Avaze tethI amane aDacaNa nahIM Ave. ene mATe je kudaratI banavuM haze e banaze. amane anukULatA-pratikULatAnI mukhya vAta nathI, ke jene laIne tame atyArathI mAthAkUTa karo.e koI jarUrI nathI. je haze e amAre cAlaze. zrI aMbAlAla sivAya bIjA koI mumukSuo vakhate zrI aMbAlAla sAthe Avaze. paNa temanA AvavA viSemAM paNa AgaLathI khabara kaThoramAM ke surata ke sAyaNamAM na paDe te amane ThIka lAge che..... paNa emanA AvavAnuM AgaLathI tyAMnA koImANasone khabara na paDavI joIe. suratamAM khabara na Apazo, "sAyaNamAM paNa khabara na Apazo, kaThoramAM paNa khabara na Apazo. traNe gAmamAM tame khabara nahi ApatA. te amane ThIka lAge che, kemake tene lIdhe amane paNa pratibaMdha vakhate thAya." ghaNA mANasone khabara paDe, ghaNA mANaso bhegA thAya pachI jene je tukko Ave e pachI prazna vaheto mUkI de. AgaLa-pAchaLa ene kAMI saMdhi hoya nahi, enI kAMI khabara hoya nahi. viSaya zuM cAle che? viSayanI gaMbhIratA zuM che? kAMI khabara na hoya. e potAnI bhUmikA pramANe, potAnA vicAra pramANe tukkA uThAve rAkhe. eTale sAMbhaLanAra ane kahenAra baMnene viSaya ja Akho bIjo Ubho thaI jAya e vakhate. amArI atre sthiratA che. eka to nivRtti mAMDamAMDa maLatI hoya. mAMDa pAMcapaMdara di ekAMtamAM jAtA hoya emAM bIjA DakhA kyAM UbhA karavA, ema kahe che. amArI atre sthiratA che, tyAM sudhImAM bane to patra praznAdi lakhazo. sAdhu zrI Page #171 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 rAjahRdaya bhAga-11 devakaraNajIne AtmasmRtipUrvaka yathAyogya prApta thAya. je prakAre asaMgatAe, AtmabhAva sAdhya thAya te prakAre pravartavuM e jajinanI AjJA che." ATalI vyAvahArika vAta lakhyA pachI have paramArthano eka TUkaDo lakhyo che ahIMyAM. uparanI to badhI vAta potAnA Agamana saMbaMdhInI aMdara keTalI sAvacetI rAkhavI e vAta karI che. have ema kahe che ke tamAre saue laukika paricaya ghaTADIne, asaMgatAe eTale lokono paricaya ghaTADIne. kemake sAdhune to samAjano paricaya bahu rahe che. Akho samAja jyAM jAya tyAM ene vaMdana ane darzana karavA AvyA kare. keTalAka bIjI lapamAM Ave, koI upAdhivALA Ave, kAMIka ne kAMIka badhuM enI pAse... e samaje ke A sAdhunavarA che. cAlo ene badhI vAta karIe ApaNe. olA paNa navarA sAMbhaLavA pAcho rasa le. ene paNa judA judA mANasonA sAMsArika prasaMgomAM rasa levAnI ane paNa vRtti thayA kare. ene mArgadarzana Ape, enI muzkelImAM Ama kare, bIjAnuM kare, trIjAnuM kare. badhuM enuM e navo saMsAra pAcho. eka dukAna baMdha karIne bIjI dukAna cAlu thaI jAya. A paristhiti thAya che. mumukSu-maMtra-taMtra Ape. pUjya bhAIzrI - hA, vadhArAmAM maMtra-taMtra Ape. eTale tIvra darzanamoha thAya). kevo ? adharmamAM vRddhi karavAnuM sAdhana. mumukSu -lobha vadhe. pUjya bhAIzrI -e badhuM virAdhaka pravRtti vadhAravAnuM nimitta che. pachI roga vakare tyAre zuM thAya? mumukSu -ame to nathI jAtA. pUjya bhAIzrI:- eTale to koInI TIkA karavI ThIka lAge ne. bhAI ! AgaLa na AvyA to pAchuMpAchaLa tyAM ja javAnuM thAze. je prakAre asaMgatAe, AtmabhAva sAdhya thAya....' AtmabhAva pragaTa thAya te prakAre pravartavuM e ja jinanI AjJA che? jinendradevanI e AjJA che, ke sAdhue to asaMgadazAmAM rahIne potAnA AtmabhAvanI sAdhanA karavI. "A upAdhirUpa vyApArAdiprasaMgathI nivartavA vAraMvAra vicAra rahyA kare che. e potAnI vAta karI ke je A upAdhirUpa vyApArAdi prasaMga amane che, tethI nivartavA mATe vAraMvAra amane vicAra rahyA kare che ke A pravRtti choDI daIe. tathApiteno aparipakvakALa jANI..." hajI kALa pAkyo nathI ema lAge che. udayavaze vyavahAra karavo paDe che? karavo che nahi Page #172 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pepara 155 paNa karavo paDe che. paNa upara kahI che evI jinanI AjJA te ghaNuM karI vismaraNa thatI. nathI." tamane je vAta lakhI che e vAta ame smaraNamAM, lakSamAM rAkhIne AtmabhAva sAdhatA sAdhatA nivRttinA pariNAmane bhajIe chIe. hajI nivRtti AvatI nathI thatI nathI, paripakvatA dekhAtI nathI topaNa ame nivRttine bhajIe chIe. paNa sAdhatA sAdhatA, vismaraNa karIne nahi. mumukSu - pUrva kALamAM je lokothI paricaya thayo che e vAraMvAra smRtimAM AvI jAya. eka bAju kahe paricaya ghaTADo. navo paricaya to karavAno che ja nahi. AmAM cokhkhI AjJA che. paNa jUno paricaya che enuM zuM karavuM? pUjya bhAIzrI:- jUno paricaya che e saMkSepa karatA javo. pote rasa le to loko... jene ema lAge ke A huM jAva chuM paNa Ane to kAMI rasa Avato nathI. to ene rasa nahi Ave. saMgamAM to zuM che paraspara rasa hoya to jAme. ekane rasa na hoya to nahi ruce. bhAI! Ane ApaNI vAtamAM rasa Avato nathI. ApaNe vAta karIe chIe paNa A kAMI rasa letA nathI. Ane kAMI gamatuM nathI. AvuM kAMI ene gamatuM nathI. mANasane potAno rasa poSAya tyAM jAya che. kyAM jAya che? navarA mANaso koI ne koI dukAne jaIne bese che nahi? dukAnanA pATIye jaIne bese. konI dukAne jAya? jenI dukAne enI vAtamAM sAmo rasa le to enI dukAne jAze. konI dukAne jAze ? zuM bane che? kone kyA saMbaMdhita ... eka mANasane 50-100 saMbaMdhIo hoya to konA ghare jAya che ? jyAM potAnI vAtamAM rasa lenAra maLe ene tyAM e AMTo khAze. bIjAne tyAM AMTo nahi khAya. A sIdhI vAta che. e badho Apo Apa pheraphAra thaI javAno. pote rasa le che ke nahi e moTo savAla che. jyAM rasa leze tyAM... mumukSu - eka ThekANe ema kahyuM che ke paraparicayane vistRta kare. to purAno paricaya che ene vismRta karavAnI vAta che, smRtimAM paricaya rahe ja che. pUjya bhAIzrI - e zuM karavA rahe che? tapAsa karavI, avalokana karavuM, ke A smaraNa AvavAnuM kAraNa zuM che? hajI paNa enI kiMmata Ave che? hajI paNa enI kimata rahI gaI che ? zuM kAraNa che ? je vastu nirarthaka lAge che, tuccha lAge che, nakAmI lAge che enuM kAMI smaraNa thAtuM nathI. enuM smaraNa thAya che? enuM smaraNa thatuM nathI. vRttimAM to e cIja Ave che jeno hajI paNa e rasa chUTyo nathI. e rasanA viruddha rasane utpanna karIne, A jUnA rasane toDyo nathI mATe e lALa laMbAya che, pariNAma cIkaNA rahe che. rAganA pariNAma to mithyAtvanI dazAmAM cIkaNA hoya che, Page #173 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 rAjahRdaya bhAga-11 cIkAzavALA hoya che. jaldI chUTe evA nathI hotA. paNa lakhAza Ave to cIkAza jAya. A to sIdhe sIdhuM vijJAna che. lukhAza Ave to cIkAza jAya. eTale evI jinanI AjJA te ghaNuM karI vismaraNa thatI nathI. ane tamane paNa hAla to te ja bhAvanA vicAravAnuM kahIe chIe. AtmasvarUpanA praNAma. e papa3mAM chello peregrApha che e upadezano peregrApha che. bAkI to emaNe potAnA aMgata AcaraNa upara paNa keTalI sAvadhAnI rAkhI che emAMthI paNa upadeza maLI zake evuM che. mumukSu-asaMgatA upara ghaNuM vajana Ave che. pUjya bhAIzrI - ghaNuM vajana che. A varSamAM to e ekadama asaMga thavAnI bhAvanAmAM tIvrapaNe AvelA che. eTale vyApAramAMthI to chUTavuM. chUTavuM. chUTavuM... chUTavuM. chUTavuM. bahutIvravRtti cAlI che. patrAMka-pa54 | muMbaI, poSa suda 10, 1951 zrI aMjAragrAme sthitaparama snehI zrI sobhAga pratye, zrI mohamayI bhUmithI li....AtmasmRtipUrvaka yathAyogya prApta thAya. vizeSatamAruM patra maLyuM che. catrabhujanA prasaMgamAM Ape lakhatAM ema lakhyuM che ke kALa jaze ane kaheNI raheze te Apane lakhavuM ghaTArata nahotuM. je kaMI banI zake evuM hoya te karavAmAM mArI viSamatA nathI, paNa te paramArthathI avirodhI hoya to thaI zake che, nahIM to. thaI zakavuM bahu kaThaNa paDe che, athavA nathI thaI zakatuM, jethI kALa jaze ane kaheNI raheze, evo A catrabhuja saMbaMdhIno prasaMga nathI, paNa tevo prasaMga hoya topaNa bAhya kAraNa para javA karatAM aMtardharma para prathama javuM e zreyarUpa che, te visarjana thavA devA yogya nathI. revAzaMkarabhAI AvyathI lagnaprasaMgamAM jema tamAruM ane temanuM dhyAna bese te pramANe karavAmAM aDacaNa nathI. paNa ATalo lakSa rAkhavAno che ke bAhya ADaMbara evo kaMI icchavo ja nahIM ke jethI zuddha vyavahAra ke paramArthane bAdha thAya. revAzaMkarabhAIne e bhalAmaNa ApIe chIe, ane tamane paNa e bhalAmaNa ApIe chIe. A prasaMgane mATe nahIM paNa sarva prasaMgamAM e vAta dhyAnamAM Page #174 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-papa4 157 rAkhavA yogya che;dravyavyathArthe nahIM, paNa paramArtha arthe. amAruM kalpita mAhAsya kyAMya dekhAya ema karavuM, karAvavuM ke anumodavuM amane atyaMta apriya che. bAkI ema paNa che ke koI jIvane saMtoSa paramArtha sacavAI karI apAya to tema karavAmAM amArI icchA che. e javinaMtI. praNAma. A divasomAM sobhAgabhAI "aMjAra-kacchamAM gayelA che. tyAM A patra lakhyo zrI aMjAragrAme sthita parama snehI zrI sobhAga pratye zrI mohamayI bhUmithI li. - AtmasmRtipUrvaka yathAyogya prApta thAya. emanuM nAma.... kAMI lakhyuM che e badhI jagyAe khAlI jagyA rAkhI che)...mULa patro jovAmAM Avaze to khyAla Avaze ke zuM kAraNa che. vizeSa tamAruM patra maLyuM che. catrabhujanA prasaMgamAM Ape lakhatAM ema lakhyuM che ke kALa jaze ane kaheNI raheze te Apane lakhavuM ghaTArata nahotuM." A "catrabhuja becara' emanA banevI che ne ? to emano koI prasaMga haze, vyAvahArika prasaMga haze. ane "zrImadjI' kAMIka e viSayanI aMdara udAsa rahyA haze. Ape kAMIka Ama karavuM joItuM hatuM, nahitara lokone kahevAnuM rahI jazo ke Ape Ama na karyuM. Ape Ama na karyuM ema karIne. samaya cAlyo jaze ane vAta kahevAnI rahI jaze, evuM Ape je lakhyuM e tamAre lakhavuM joItuM nahotuM, ema kahe che. amArAthI je kaMI banI zake evuM hoya te karavAmAM mArI viSamatA nathI,..." mArAthI je banatuM hoya e karavAmAM mane koI vAMdho nathI. paNa te paramArthathI avirodhI hoyato thaI zake che paramArthamAM mane, AtmAne nukasAna thAya evI vAta hoya to e mArAthI banI zakatI nathI. pachI game te hoya. A emanA banevI che-citrabhuja becara'. to kahe che, tamArA banevI thAya eTale kAMIka tamArI pharaja A bAbatamAM hovI joIe evuM kAMIka lakhyuM haze. to kahe che, amArI maryAdA eTalI che ke amArA AtmAne jALavIne ame je karIe chIe te karIe chIe. bAkI amArAthI banI zakatuM nathI. eTale e to thaI zake che, nahIM to thaI zakavuM bahu kaThaNa paDe che, athavA nathI thaI zakatuM, jethI kALa jaze ane kaheNI raheze, evo A catrabhuja saMbaMdhIno prasaMga nathI; paNa tevo prasaMga hoya topaNa... have zuM kahe che? amane eTalI gaMbhIratA nathI lAgatI Page #175 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 rAjahRdaya bhAga-11 e prasaMganI paNa kadAca evuM hoya to paNa bAhya kAraNa para javA karatAM aMtardharma para prathama javuM e zreyarUpa che, te visarjana thavA devA yogya nathI. amAruM vajana amArA pariNAma upara che. amArA pariNAmane pAramArthika rIte nukasAna thAya to e amAro aMtaradharma che e ghavAyache. " zuM vAta che ? eno nyAya zuM che? ke pAramArthika kAraNane laIne jo vyavahAra cUkI jaIe to te kSamA karavA yogya che. bhale amArA pariNAmamAM pAramArthika nukasAna thAya topaNa vyavahAra saMbhALavo e vAta ame karavA mAgatA nathI. eTale te visarjana thavA devA yogya nathI." pachI bhale lokone ema kahevuM hoya tema kahe. amAre lokomAM AbarU kADhavI che, lokomAM amAruM mAna jaLavAya rahe, amArI kIrti cAlu rahe e rIte ame lokasaMjJAe pravartavA mAgatA nathI. pahelo amAro AtmA, bAkI AkhuM jagata pachI. jagata ISTa nahi AtmathI" e to madhyapAtranI vAta lIdhI che. A to jJAnadazA revAzaMkarabhAI AvyethI lagnaprasaMgamAM jema tamAruM ane temanuM dhyAna bese te pramANe karavAmAM aDacaNa nathI. eTale tame ane revAzaMkarabhAI thaIne A lagna ukelajo, ema kahevuM che. tamAruM dhyAna paDe ema karajo. potAnI sUcanA ApI che. paNa ATalo lakSa rAkhavAno che ke mArA taraphathI ATalI sUcanA che ke bAhya ADaMbara evo kaMI icchavo ja nahIM ke jethI zuddha vyavahAra ke paramArthane bAdha thAya." evo koI lagnamAM ADaMbara karavAnI jarUra nathI ke jethI paramArthane bAdha thAya ke vyavahArane bAdha thAya. A khANI-pINInI aMdara vyavahAra ane paramArtha beya ghavAya evI paristhiti UbhI thAya che. loko abhakSa A baTeTA, koI kaMdamULa vAparIde che, ke koI dvidaLa cAle evI paristhiti UbhI thAya che, e badhuM vyAvahArika dRSTie paNa sAruM nathI ane pAramArthika dRSTie paNa AtmAne nukasAna karanAruM che. to evA ADaMbara khAtara kAMI karavAnI jarUra nathI. bahu sArI cIja bane, AnI sAthe A ja bhaLe. zrIkhaMDa sAthe to maganI dALa ja bhaLe, vAlanI dALa ja bhaLe. bhale dvidaLa thAya. enI sAthe tuveranI dALa karAya nahi, kaDhI ja karavI joIe, phalANuM karavuM joIe, Ama dekhAva bagaDI jAya, AkhuM Menu mArI jAya. dekhAva karavAvALA pAchA ghaNA hoya ne ? eTale emaNe sUcanA ApI che, ke mArI sUcanA e che ke bAhya ADaMbara evo kAMI (karavo nahi). lagna potAne tyAM chene ? icchavo janahi ke jethI zuddhavyavahAra ke paramArthanI bAdhA thAya. juo ! jJAnI che paNa nAnI-nAnI bAbatamAM emanuM lakSa keTaluM che : sAvadhAnI che. Page #176 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-554 159 ema nathI ke ekalI AtmAnI vAto kare che ane A badhI vAto jAvA de che. ke jAva, jema thAvuM hoya ema thavA do. ApaNe zuM ? evuM nathI. jyAM jyAM... e to pUrNa nirdoSatAnA icchuka che, paripUrNa nirdoSatA jene joIe che ene saheje je doSa na thato hoya e zA mATe karavo joIe ? je aparAdha, je doSa bhale nAno hoya, evo vyavahA2 hoya, saheje TALI zakAya evuM hoya, to zA mATe ema karavuM joIe ? te durlakSa sevavA jevuM thAya. tyAM lakSa rAkhavuM joIe. eNe enI gaMbhIratA kAMI nathI ema karIne kADhI nAkhe e vAta yogya nathI. ? mumukSu H- ene bAhya ADaMbara kIdho. = pUjya bhAIzrI :- hA. ADaMbara khAtara ja kare che ne ?mANaso zuM kare che ? ADaMbara khAtara to badhuM kare che. dhamAla karatA hoya che. revAzaMka2bhAIne e bhalAmaNa ApIe chIe, ane tamane paNa e bhalAmaNa ApIe chIe.' bhAgIdAra ane kAkAjI sasarA thatA hatA. to kahe che, emane paNa e ja bhalAmaNa karI che ane tamane paNa e ja bhalAmaNa karuM chuM. enA kAkAjI sasarA thAya che, paNa emanI sAtheno vyavahAra kevo che ? ke e pote emane sUcanA karavAne ThekANe che ke tame Ama karo. amArA ghare prasaMga che. tame prasaMge jaIne kAma karazo, paNa ATaluM dhyAna rAkhajo. pote vaDIla hoya evI rIte sUcanA Ape che. bahu pIDhatA ghaNI hatI. emanAmAM nAnI uMmaramAM 28 varSe paNa 75 varSanA mANasane paNa koI bIjo pIDha mANasa zikhAmaNa Ape evI rIte vAta karI che. A prasaMgane mATe nahIM...' mAtra A prasaMgane mATe nahi paNa sarva prasaMgamAM..' joyuM ? 'A prasaMgane mATe nahIM paNa sarva prasaMgamAM e vAta dhyAnamAM rAkhavA yogya che;... ke evI nAnI-moTI vAtanI aMdara kyAMya vyavahA2-52mArthane bAdhA thAya evI rIte pravRtti karavI nahi. sAvadhAnI rAkhavI. A vAta tamane dravyatyayArthe nahIM, paNa paramArtha arthe.' A vAta zA mATe karI che ? ke A vAta dhyAnamAM rAkhavA yogya che e zA hetuthI ? paisAnA kharca mATe vAta nathI karato. kAMI tame vadhAre ADaMbara karavA jAva ane kharco vadhI jaze mATe huM nathI kaheto. dravyatyaya. vyaya eTale kharca thavo. enA arthe nahi paNa 5ramArtha arthe kahuM chuM. eTale kacAMya paNa ApaNe nAnA-moTA doSamAM UbhA rahevuM nathI. cAre paDakhA cokhkhA che. emanuM aMtara-bAhya jIvana ghaNuM zuddha hatuM ema kahevA mAge che. jJAnI hatA eTaluM ja nahi paNa bAhya jIvanamAM paNa eTalI ja zuddhatA (hatI), jeTalI emanA aMtarajIvanamAM zuddhatA hatI. evuM bahu ja zuddha jIvana jIvyA che. 34 Page #177 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 rAjaya bhAga-11 varSanuM AyuSya mAMDa che paNa jIvananI zuddhatA ghaNI che. amAruM kalpita mAhAsya kyAMya dekhAya ema karavuM, karAvavuM ke anumodavuM amane atyaMta apriya che. A prasaMga Ave che. A to zrImad rAjacaMdrajIne tyAM prasaMga che mATe Ama dekhAva thavo joIe ne tema dekhAva thavo joIe. koI kalpita mAhAsya jagatamAM karavAnI jarUra nathI. tamAre koI ADaMbara dekhAva karavAnI jarUra nathI. amane e jarAya priya nathI. loko vakhANa kare e kAMI amane priya che ema tame mAnazo nahi. e amane apriya che. bAkI ema paNa che ke koI jIvane saMtoSa paramArtha sacavAI karI apAya..." koI jIvane saMtoSa apAya. kevI rIte ? eno paramArtha sAcavIne. amArA paramArthane sAcavIne. eno paNa paramArtha saMtoSAto hoya, koI vAta laIne Ave ke Ama karavA jevuM che. Ama karavA jevuM che to ame badhAne nArAja karavA mAgIe chIe ema nathI paNa paramArtha sacavAIne saMtoSa apAto hoya to vAta che. bAkI to sagA-saMbaMdhI aneka Ave. koI Ama salAha Ape. koI Ama karo... koI Ama karo... koI Ama karo (ema kahe). eka kAmamAM salAha devAvALA to dasa jaNA maLavAnA che. koIne nArAja karavAno hetu nathI, koIne rAjI karavAno hetu paNa nathI. paramArtha sacavAIne saMtoSa apAya to tema karavAmAM amArI icchA che. A amArI maryAdA che. mApadaMDa karavAnI A maryAdA che. e ja vinaMtI." karIe chIe A bAbatamAM. juo ! vyAvahArika prasaMganI aMdara paNa kevI rIte pote pravarte che e upadeza levA jevo viSaya che. mumukSu -so varSa pahelA lakhI gayAche. pUjya bhAIzrI:- hA. mumukSu -Ice creammAM aMjIra bahu Ave che. pUjya bhAIzrI - kaMdamULa nakhAya, rAtri bhojana na thAya,dvidaLa na thAya. A badhA paDakhA dhyAnamAM rAkhavA joIe. nahitara rAtanA dasa-dasa vAgyA sudhI rasoDuM cAlatuM hoya. koI game tyAre Ave, jAnaiyA vahelA-moDA Ave. ghare bahenano prasaMga che ne? to bahArathI jAna AvavAnI hoya. jAnavALAne kharAba na lAge, bIjuM trIjuM badhuM thAya koIne manaduHkha na thAya. sAcavI levuM joIe ema nahi. kaDaka sUcanA ApI de. ahIM A TAIme rasoDuM baMdha thavAnuM che. bAkI hoya e AvI jajo. pachI koIne pIrasavAnuM nahibanI zake badhI bAbatanI aMdara pote bahu spaSTapaNe, zuddhapaNe varyA che. bhale doSa nAno hoya paNa doSa bhale thAya e abhiprAya bahu moTo doSa che. doSa Page #178 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 161 patrAMka-554 uparathI nAno dekhAto hoya, paNa e bhale thAya e vAta bahu moTI che. mumukSu -evuM to cAle. pUjya bhAIzrI:- evuM to cAle. A to varo che, bhAI! emAM to badhuM cAlyA ja kare AvuM badhuM. varAnI aMdara to evuM kAMI jovA na besAya. e abhiprAya bahu kharAba che. potAnI vRtti to bane eTalI kALajI nirdoSa bhaNI, nirdoSatAnA lakSe bane eTalI kALajI rAkhavAnI potAnI pharaja che, potAno dharma che, potAnuM kartavya che. pachI potAnA Control bahAra koI vAta banI jAya to kleza na kare. evA Agraha, durAgrahathI phleza na kare. kemake e to potAnA mATe potAnI zuddhatA mATe e potAno siddhAMta che, potAno vicAra che, potAno Adarza che. paNa sAthe bIjAno saMbaMdha joDAto hoya to enA mATe kleza karavAnI vAta nathI. paNa bhale thAya ane vAMdho nahi, cAlyA kare. e vastu sArI nathI. e potAne moTuM nukasAnanuM kAraNa che. mumukSu -...sAcI samajaNa jabahAramAM nathI. pUjya bhAIzrI :- hA. e jAtanI samajaNa nathI. e vAta paNa sAcI che ke e bAbatanI aMdara koI vizeSa vicAronI Apale), sAhitya e badhuM lagabhaga lokonA jANavAmAM ja nathI ema kahIe to cAle. ane A to nAnI vAta che ema karIne jAvA daye. ApaNe to moTI vAta karavI. e mArganI viruddha che. e mArganI aviruddha nathI paNa mArganI e viruddha che. mumukSu - moTAmAM ane nAnAnI upekSA karI jAya... pUjya bhAIzrI - AmAM to zuM? saMbhALavAnuM to jhAjhuM potAne ja che. bAkI to jagata to jagatanI rIte cAlavAnuM che ane A jagata Ama ja cAlyA karavAnuM che. samAja Ama ja cAlavAno che ane emAM atyAre to utarato kALa che. eTale ApaNe bIjI apekSA zuM rAkhIe ? paNa mukhyapaNe to ApaNe ApaNA pariNAmane ane ApaNA vyavahArane saMbhALavo. mumukSu-vyaktigata paheluM vicAravuM joIe. pUjya bhAIzrI:-vyaktigata pote vicAravuM joIe. e papa4mo patra pUro) thayo. Page #179 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 patrAMka-555 rAjahRdaya bhAga-11 muMbaI, poSa suda 10, vi, 1951 pratyakSa kArAgRha chatAM tenA tyAgane viSe jIva icche nahIM, athavA atyAgarUpa zithilatA tyAgI zake nahIM, ke tyAgabuddhi chatAM tyAgatAM tyAgatAM kALa vyaya karavAnuM thAya, te sau vicAra jIve kevI rIte dUra karavA ? alpa kALamAM tema kevI rIte bane ? te viSe te patramAM lakhavAnuM thAya to karazo. e ja vinaMtI. 555mo patra che. 'sobhAgabhAI' u52nuM eka Post card che. pratyakSa kArAgRha chatAM...' A je sAMsArika sthiti che, saMsAramAM rahevAnI paristhiti che e kevI paristhiti che ? pratyakSa kArAgRha... jevI che, jelakhAnA jevI che, kedakhAnA jevI che. kemake jene sajA thaI hoya e to parataMtra ja hoya ne ? savAra paDe eTale kahe, uTha bhAI ! ATalA patharA toDI nAkha. patharA bhaMgAve che ne ? Ane kahe uTha, bhAI ! ATha vAgyA dukAna bhego thA. e patharA toDavAnI ja vAta che, bIjuM kAMI che nahi. AtmAne to kAMI aMdaramAM zAMti thAya evuM nathI, sukha Ave evuM nathI. e pratyakSa kArAgRha jevuM che. jema savAranA pahoramAM dhoMsaruM nAkhIne baLadane gADe joDI de. evI rIte savAramAM UThe tyArathI pravRttinA gADe joDAI jAya che. e jJAnInI najaramAM kArAgRha jevuM lAge che. baLadane jema gADe joDyo ema ene potAne dukAne jAvuM paDe che. A jelakhAnAmAM javAnuM thAya che. parANe parANe jema sajA sahana kare che ema e pote e dRSTie pravRttine anusare che. loko hoMze hoMze dukAne jaIne bese che ema besatA nathI. loko to zuM kare ? savAramAM uMbarAne page lAge tyAMthI hoMza caDe ene. vANiyA jAya che ne ? uMbarAne page lAge. uMbaro samajo cho ? tyAMthI eno rasa zarU thaI jAya. emAM besato mahino hoya. kaMku ne phUla ne A ne te.... uMbare badhI zobhA kare. besatA mahine bajAramAM jozo to khyAla AvI jaze. A phUla che, trasa jIvo aMdara hoya, AMgaNAmAM nAkhe. enA upara badhA paga mUkIne cAlavAnA che. jeTalA grAhaka dukAne caDaze e badhA zuM karaze ? enA upara paga mUkIne cAlavAnA ke nahi ? mArI kamANI sarakhI thAya mATe uMbarAne pUjavA taiyAra thAya. juone ! gulAmagIrI to keTalI che jIvanI! jaDa paramANuno banelo uMbaro che. potAnI vRtti tyAMthI levAnI che to ene paNa page lAge, Page #180 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 163 patrAMka-papapa enI paNa pUjA karI le. ahIM to kahe che ke e kArAgRha che. baMdIkhAnu icche che. e pharIne baMdIkhAnAmAM paDavAnA, paDavAnAne paDavAnA. pratyakSa kArAgRha chatAM tenA tyAgane viSe jIva icchanahIM. jo e kArAgRha che chatAM hoMza karIne ene icche, enI anicchA na kare athavA atyAgarUpa zithilatA tyAgI zake nahIM..." e choDI devA jevuM che. emAM zithilatA che ene choDe nahi, ke tyAgabuddhi chatAM tyAgatAM tyAgatAM kALa vyaya karavAnuM thAya..."choDI devAno barAbara abhiprAya karyo hoya paNa hajI laMbAtu hoya te sau vicAra Ave kevI rIte dUra karavA ? AnuM zuM karavuM? A to potAnI mathAmaNa che. te amane pratyakSa kArAgRha jevuM lAge che. eka vAta. bIjuM, atyAgarUpa evI zithilatA UbhI che. tyAgatA nathI eTale atyAgarUpa evI zithilatA amane varyA kare che ane tyAgI zakAtuM nathI. tyAgavAnI buddhi che chatAM tyAgatAM tyAgatAM vakhata jAya che. pAMca varSa nIkaLI gayA. jyArathI emane jJAnadazA pragaTa thaI, 24mAM varSathI. A pAMcamuM varSa cAle che. 24, 25, 26, 27 ane 28. pAMcamuM varSa cAle che. cAra-cAra varSa nIkaLI gayA eTale AkuLatA vadhI che ke A choDavAnI icchA thAya che ane chUTatuM to nathI. cAra-cAra varSanIkaLI gayA AmAM. tyAgabuddhi chatAM tyAgatAM tyAgatAM kALa vyaya karavAnuM thAya che, kALa gumAvavAnuM thAya che ema kahe che. A jeTalo vakhata gayo eTalo meM gumAvyo. jeTalo vakhata gayo emAM meM kamANI karI ema nahi paNa meM gumAvyo, ema kahe che. te sau vicAra jIve kevI rIte dUra karavA?' eTale Ano niveDo kema Ave? ema kahe che. ke pachI A vikalpa ja UThe nahi. ane alpakALamAM tema kevI rIte bane?" bahu thoDA kALamAM ene choDI devuM hoya to kevI rIte choDavuM? te viSe te patramAM lakhavAnuM thAya to karazo. tame mane rasto batAvo, ema kahe che. amAre A dukAna choDavI hoya to, jaldI choDavI hoya to kema choDavI ? 28mA varSe ema kahe che. hajI to AthI Double uMmara thAya to paNa mamatA chUTatI nathI. A chUTavA mATe kevI rIte aMdarathI vRtti tIvra thatI Ave che. jema jema samaya jAya che ema vRtti tIvra thatI jAya che. mumukSu -badhA jJAnIonI evI dazA thAya? pUjya bhAIzrI - ema ja thAya. jelakhAnAmAM koNa rahevA mAge ? kedakhAnAmAM rahevA koNa mAge ? mAthe paDyuM che eTale sajA bhogavyA vinA chUTako nahi paNa emAM hoMza kone Ave ? jelamAM javAnI hoMza kone Ave ? rIDho gunegAra thAya ene Ave. Page #181 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 rAjahRdaya bhAga-11 bAkI sajjana mANasane to mAthAnA ghA jevuM thaI paDe. jelamAM javuM e mAthAno ghA che. mumukSu- "sobhAgabhAIe javAba lakhyo haze ne? pUjya bhAIzrI:-hAsto. enI noMdha karI che ApaNe. patranI noMdha thayelI che. A patranI aMdara to emaNe potAnI vRttinuM bayAna karIne pote mArgadarzana mAgyuM che. AnuM nAma satsamAgama che. mumukSu - AgaLanA patramAM Thapako Ape che. pUjya bhAIzrI :- Thapako Ape che. chatAM zuM lakhe che ? enuM vizeSaNa (patrAMka)paparamAM vAMco. Thapako Apyo che to. upakArazIla zrI sobhAga pratye... ene pUchAvAnA che. e upakArI che. AnuM nAma satsamAgama che. satsaMga kone kahevo ? ke jJAnIne paNa potAnI jJAnadazAne yogya to ene samasyA che ke nahi? jyAM sudhI siddha na thAya, siddhadazA prApta na thAya, tyAM sudhI potAne vartamAna paristhitinI je samasyA che, e vartamAna sthiti emane posAtI nathI. jJAna thaI gayuM have vAMdho nathI, samyagdarzana thaI gayuM che, ema nathI kAMI. e sthiti paNa e TALavA mAge che, jyAM sudhI paripUrNa siddhapada prApta na thAya tyAM sudhI. e cokhkhuM dekhAya che AmAM. nahitara kAMI paisAnuM duHkha nahotuM, kuTuMbanuM duHkha nahotuM. jene saMsArika duHkha kahe evI koI pratikULatA nahotI. chatAM vartamAna sthiti ja emane posAtI nahotI. e vAta nakkI che. mumukSu-papapano javAba enI noMdha karI che? pUjya bhAIzrI :-karelI che. karAvyuM ja haze. paparamAM. AgaLa joI lyo. karAvyuM to hovuM joIe. nahitara karI lyo. patrAMka-papa6 muMbaI, poSa vada 2, ravi, 1951 paramapuruSane namaskAra parama snehI zrI sobhAgabhAI, zrI morabI. gaIkAle ekapatra prApta thayuM hatuM, tathA eka patra Aje prApta thayuM che. bArasa saMbaMdhI naDiyAdavAsI viSe lakhelI vigata jANI che; tathA samakitanI sugamatA zAstramAM atyaMta kahI che, te tema ja hovI joIe e viSe Page #182 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-556 165 lakhyuM te vAMcyuM che. tathA tyAga avasara che, ema lakhyuM te paNa vAMcyuM che. ghaNuM karI mAha suda bIja pachI samAgama thaze, ane tyAre te mATe je kaMI pUchavA yogya hoya te pUchazo. hAla je moTA puruSanA mArga viSe tamArA 1 patramAM lakhavAnuM thAya che, te vAMcIne ghaNo saMtoSa thAya che. A. sva. praNAma. patra-556mo. paramapuruSane namaskAra. parama snehI zrI sobhAgabhAI, zrI mo2bI.' morabI' AvI gayA che. 'aMjAra'thI pachI morabI' AvelA che. gaI kAle eka patra prApta thayuM hatuM, tathA eka patra Aje prApta thayuM che.' eTale be divasamAM be kAgaLa emanA AvelA che. brahmarasa saMbaMdhI naDiyAdavAsI viSe lakhelI vigata jANI che; tathA samakitanI sugamatA zAstramAM atyaMta kahI che, te tema ja hovI joIe e viSe lakhyuM te vAMcyuM che.' Avo koI viSaya sobhAgabhAI' taraphathI lakhAyelo che ke 'naDiyAda'mAM koI vyakti rahe che. enA brahmarasa eTale Atmarasa saMbaMdhI kAMIka vigata lakhI che e paNa vAMcI jANI ane zAstramAM samyagdarzananI je sugamatA kahI che, samyagdarzana atyaMta sugama che ema je kahyuM che e vAta paNa tamArI vAMcI che. tathA tyAga avasara che, ema lakhyuM te paNa vAMcyuM che.' tathA tyAga avasara che. tyAganI aMdara AgaLa zuM vAtano tyAga che e AnI aMdara spaSTa nathI thatuM. paNa tyAga karavAno avasara che ema lakhyuM te paNa vAMcyuM che.' eTale tamArA patranI aMdara je vigato che enI noMdha lIdhI che, ema kahevuM che. ghaNuM karI mAha suda bIja pachI samAgama thaze, ane tyAre te mATe je kaMI pUchavA yogya hoya te pUchazo.' ema mAha mahinA upara emaNe e viSaya bAkI rAkhyo che paNa e mahA mahinAmAM kAMI nIkaLyA nathI. mahA mahinAmAM paNa 'muMbaI'nA ja patro che ane phAgaNa mahinAmAM paNa muMbaI'nA patro ja lakhelA che. eTale emane nIkaLavAnI icchA che paNa pote nIkaLyA nathI. 'hAla je moTA puruSanA mArga viSe tamArA 1 patramAM lakhavAnuM thAya che, te vAMcIne ghaNo saMtoSa thAya che.' A 556mAM je patrano ullekha che e paNa noMdhavA jevo che. 556 patramAM ema lakhyuM ke je moTA puruSanA mArga viSe tamArA e patramAM lakhavAnuM thAya che te mATe amane ghaNo saMtoSa thAya che. eTale koI eka patra evo che ke jemAM Page #183 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 cajahRdaya bhAga-11 mahApuruSane Ama hovuM joIe... mahApuruSane Ama hovuM joIe... mahApuruSa to AvA hoya evuM je ekacitra...kemake e to oLakhANamAM hatAne? "sobhAgabhAI to sapuruSane oLakhI zakatA hatA. evI emanI yogyatA hatI. eTale emaNe emanA vicAro darzAvyA che. e vAMcIne emaNe saMtoSa vyakta karyo che, ke tamArI vAta vAMcIne amane saMtoSa thayo che. evI eka jAtanI viziSTa yogyatA dhAraka mumukSu hatA. emane je prazna evA pUche che. potAnI dazAnA prazna emane ja pUche che. bIjA koIne nathI pUchatA. lallujIne nathI pUchatA ane "aMbAlAlabhAIne paNa nathI pUchatA. nahitara e be pAtra tyArapachI gaNI zakAya evA che. topaNa e bemAMthI koIne nathI pUchatA. eka sobhAgabhAIne ja pUche che. mumukSu -badhAmAM A eka ja vadhAre pAtra hatA. pUjya bhAIzrI - vizeSa pAtra e che. e to spaSTa vAta che, emAM koI savAla nathI. e to emaNe je chello emanA kuTuMba uparano je patra lakhyo che, ke emaNe je dehatyAga karyo che e pahelA emanI kevI sarasa dazA hatI, e vAta to kyAMya jovA maLe evuM nathI. emAM to spaSTa saMketa che ke emane jJAnadazAnI prApti thaIne Atmahita karIne e cAlyA gayA che, AtmAnuM hita sAdhIne e gayA che, e vAta emaNe spaSTa karI che. enA uparathI to vicAra Avyo. chellA patra uparathI ja vicAra Avyo. mumukSu-moTA mahAtmAone jJAnI puruSone... pUjya bhAIzrI:- hA. e zabda vAparyo che. 30mA varSe 606 pAne. zrI sobhAge jeTha vada 10 guruvAre savAre daza ne pacAsa miniTe deha mUkyAnA samAcAra vAMcI ghaNo kheda thayo che. jema jema temanA addabhuta guNo pratye dRSTi jAya che, tema tema adhika adhika kheda thAya che. kemake emane satsaMgano viyoga thayo che ne? eTale potAne paNa kheda thayo che. temanA guNonuM je je adbhutapaNuM tamane bhAsyuM hoya tene vAraMvAra saMbhArI, pachI nIce bIjo patra che. 783mAM. mumukSu -bIjA Paragraph mAM... (patrAMka 782) pUjya bhAIzrI :- hA. zrI sobhAge tevA dehane tyAgatAM. barAbara che. bIjA Paragraph mAM chellI lITI. zrI sobhAge tevA dehane tyAgatAM moTA munione durlabha..." eTale saMpradAyamAM je moTA muni kahevAya che e. bhAvaliMgInI vAta nathI. atyAre je AbarU-kIrtivALA moTA moTA munio kahevAya che evA munione durlabha evI nizcala asaMgatAthI nija upayogamaya dazA rAkhIne..." A dhyAna kheMcavA jevA Page #184 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-papa6 167 zabdo che. nija upayogamaya dazA rAkhIne apUrva hita karyuM che....hita karyuM che e vAta pote lakhe che. pahelA emaNe hita nathI karyuM evuM koI apUrvahita nija upayogamaya dazA rAkhIne karyuM che emAM saMzaya nathI." niHzaMka vAta che e vAta lakhI che. IDaramAM to emane je vAta kahevI hatI e kahI dIdhI. tyArapachI be vacce mulAkAta nathI thaI paNa patrathI jANyuM che. patro lakhelA che e patro vAMcyA che. jema phaDAka daIne deha ane AtmA judA paDyA che e vAta emaNe je lakhI che e patra emane pahoMcelo. eTale niHzaMka vAta thaI gaI. je kAMI emane IDaramAM upadeza Apyo e saphaLa thaI gayo. e vAta TAMkI che ahIMyAM eTale IDara kSetra che e jema "zrImadjInA pUrvabhavonuM satsaMganuM vizeSa kSetrasthAna che, ema sobhAgabhAInA satsaMganuM sauthI vizeSa koI sthAna hoya to e IDarano pahADa che. Ama che, lyo. be jaNano guru-ziSyano beyano meLa paDe che. ahIM sudhI rAkhIe... tattvajJAnano abhyAsa be prakAranI sthitimAM zarU thAya che. eka to jIva paribhramaNanI ciMtAthI gherAIne anya/ sAMsArika ciMtAthI upekSAvAna thaIne, bIjo saMsAranI apekSAo - AzAo rAkhIne.prathama prakArathI yathArthatA Ave che. bIjA prakAre thayelo tattvAbhAsa Agama anukULa hovA chatAM yathArtha nahi hovAthI niSphaLa jAya che. (anubhava saMjIvanI-1377) Page #185 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 rAjahaMya bhAga-11 patrAMka-papa7 muMbaI, poSa vada 9, zani, 1951 mithyA jagata vedAMta kahe che te khoTuM zuM che? tA. 18-11-1990, patrAMka - 557 thI pa60 pravacana naM. 254 zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patra-pa57. aDadhI lITIno che. pAnuM-446. sobhAgabhAIne praznacihnamAM pUchyuM che ke mithyA jagata vedAMta kahe che te khoTuM zuM che? prazna gaMbhIra che. vedAMtanI aMdara jagatane mithyA kahevAmAM Avyo che. brahma nAma AtmA lIdho che ane jagatane mithyA kahevAmAM Ave che. AtmA sAco che, jagata khoTuM che. e lokonI mukhya dalIla e che ke jagatanuM vismaraNa karyA vinA AtmAmAM AvI zakAya evuM nathI ane jagatane sAcuM mAnya jagatanuM vismaraNa thAya evuM nathI. eka bAjuthI tame ene sAcuM mAno, jJAnamAM enI satyatA rahe ane enuM vismaraNa thAya e banI zakaze nahi. mATe e khoTuM che ema mAno to ja enuM vismaraNa thAya. A ekadalIla che. jene savaLuM levuM che enA mATe iSTa e che, ke ApaNe vismaraNa karavuM che, mATe jagatane khoTuM mAno. ahIMyAM dravyAnuyoga jo lAgu kare to meLa khAya evuM nathI. adhyAtma vacana mATe te anukULa paDe evuM che. dravyAnuyogathI) vicAravAmAM Ave che to siddhAMtane ane ene meLa khAto nathI. eTale jagata mithyA che e vAta upara sthira thavuM hoya to, e levuM hoya to vastunA svarUpanA AdhAre TakI zakAze. koI kalpanAnA AdhAre nahi TakI zakAya. eTale kalpanA karavI eka vAta che, vAstavikatAnuM jJAna karavuM te bIjI vAta che. jJAnamAM gauNa mukhya karavuM te trIjI vAta che. e lokonI evI eka mAnyatA che, ke ene sAcuM mAnavAthI enA pratyeno je lagavADa che e chUTaze nahi. A jagatamAM huM zarIradhArI AtmA chuM. A mArA mitra che, A mArA sagA che, A mArA verI che, virodhI che. evuM jo sAce sAcuM hoya to enuM vismaraNa kevI rIte thAya?mATe e badhuM khoTuM mAno to ja enuM vismaraNa thAya. Page #186 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-papa7. 169 jainadarzana ema kahe che, ke e vastu che e che. zarIra che, phalANA che. phalANA che... phalANA che... phlANA che... e badhuM che. paNa emAM koI mitra che, emAM koI sagA che, emAM koI verI che e khoTuM che. vastu ja nathI ema nathI, e saMbaMdhInI kalpanA che e nathI ISTa-aniSTapaNAnI je kalpanA che ema vastu nathI. paNa vastu ja nathI ema nathI. (jagata mAtra) zeya che ane AtmA mAtra jJAtA che e AdhyAtmika siddhAMta che ke je vastu vyavasthAne AdhAre che. eTale adhyAtmamAM AvavA mATe evI yukti karI che ke...che. jeTalI A badhI A racanA dekhAya che e kAMI che ja nahi. e badhI kalpanA che. ene e brahmano athavA caitanyano vivarta kahe che. vivarta to kharone? evuM koI pUchanAra nathI. kavivarta eTale zuM pAribhASika zabdomAM ene caitanyavivarta athavA brahmano vivarta kahe che. e vivarta jema pANImAM mojuMUThe ema. mojuM e pANI che ane zAMta pANI te pANI che, sivAya pANI kAMI che ja nahi ema kahevuM che. avasthA phera che. enI noMdha levI joIe. zAMta te zAMta avasthA che, azAMta mojAvALI te mojAvALI avasthA che. bhale baMne pANI che topaNa avasthA bheda che ane e avasthAbhedamAM ghaNo phera paDe che. "sobhAgabhAI e bAju-vedAMta bAju DhaLelA hatA eTale emane sIdho prazna pUkyo che, ke emAM khoTuM zuM che? to e sAcuM kevI rIte che? ema kaheze. khoTuM hoya to khoTuM kevI rIte che ema kaheze. A rIte pUchyuM che. prazna Apyo che eTale e vicAravA yogya eTaluM che ke iSTa-aniSTapaNuM te khoTuM che. vastu che nahi ema nathI. vastuno abhAva che ema nathI, sadbhAva khoTo che ema nathI. paNa vastuno sadbhAva hovA chatAM potAmAM abhAva svarUpe che. bhinna zeyasvarUpe vastu che jagata AkhuM. ane emAM koI ISTa-aniSTapaNe evuM kAMI che nahi. mATe tenI vismRti thaI zake che. vismRti tenI na thaI zake ke je sAruM lAge ane kharAba lAge. enI vismRti na thaI zake. bAkI jenI sAthe A jIvane kAMI nisbata na hoya, prayojana na hoya enI vismRti thaI zake che. tame chApAmAM roja ghaNuM vAMco cho. duniyAbharanA samAcAra kemake tamAre saMbaMdha nathI, levAdevA nathI. paNa koI saMbaMdhita vAta... tame je jagyAe raho cho enI koI mAlikI dharAvatI Notice Ape ke phalANAphalANA makAnamAM phalANA bhAI rahe che e gerakAyadesara rahe che. mULamAM e jamIna ane makAna amAruM che. mATe ame cetavaNI ApIe chIe ke eNe kAyadesara rIte tyAM rahevuM joIe nahi. to na bhUle che bhUlI jAya? bIjA samAcAra chApAnA bhUlI jAya e Page #187 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 rAjahRdaya bhAga-11 rIte e bhUlI jAya ? ghara khAlI karAvavAnI vAta AvI. e na bhUle. potAnI saMbaMdhita vAta Ave to na bhUle. paNa jene potAnI sAthe saMbaMdha nathI evI vAta Ave to badhI ja bhUlI jAya. to khoTuM e rIte che, ke enI sAthe saMbaMdha, jagatanI sAtheno saMbaMdha tAro khoTo che. zuM Ano uttara Avavo joIe ? ke vedAMta ema kahe che ke jagata mithyA che to jagatanI sAtheno saMbaMdha mithyA che. ema kahevAno abhiprAya e samyak abhiprAya che. paNa sacoDuM jagata ja khoTuM che ema mAne to e vAta kAlpanika che, vastusthiti evI nathI. - mumukSu :- paryAya dravyathI judI ja che. to A paryAyane eTalI judI kahI de ke be dravya ja thaI gayA hoya evI rIte judI mAne. to jeTalI eNe jorathI paryAyane dhakko mAre ke nathI mArAmAM. e rIte agara koI emAM raheto hoya to ? pUjya bhAIzrI :- emAM kAMI vAMdho nathI, emAM kAMI vAMdho nathI. athavA bIjI rIte vicArIe, lyone. je dravyadRSTi che eTale ke samyagdaSTi che e dRSTi potAnA mULa paramAtmasvarUpa-sivAya bIjA koIne svIkAratI nathI. potArUpe svIkAratI nathI eTaluM ja nahi paNa enI hayAtInuM paNa e ... nathI. dRSTi che e eka potAnA paramapadane svIkAre che, potArUpe svIkAre che ane enI ja hayAtIne e grahaNa kare che. e sivAya eka samayanI paryAyathI mAMDIne jeTalA anya padArtho, anya dravyo ane anya bhAvo che enI hayAtI che ke nahi enI sAthe ene saMbaMdha nathI. mumukSu :- potAno svIkAra nathI karatI. pUjya bhAIzrI :emAM pote AvI gaI. kemake pote paramapadanI bahAra che. eTale pote ... AvI gaI. enI hayAtI grahaNa nathI karatI. samyagdarzanano viSaya samyagdarzana pote nathI. samyagdarzanano viSaya svadravya che paNa pote nathI. to bIjA to hovAno savAla nathI. to pachI ema kahe ke bIjuM kAMI nathI. eka mAruM svarUpa che ane bIjuM kAMI che nahi. kemake bIjuM mane dekhAtuM nathI. huM to ekane dekhuM chuM. bIjA koIne dekhatI nathI. mATe bIjuM kAMI hoya to dekhAya ne ? mArA mATe to che ja nahi samajo. paNa e kahevAmAtra che. 'che nahi" emAM enuM hovApaNuM AvI jAya che. nathImAM "che nathI" ema AvyuM. eTale e paNa apekSA nahi. hovA, nahi hovAno jene prazna nathI, apekSA nathI, mAtra potAnuM svadravya sAdhe, je svasvarUpe sarvasvarUpe grahaNa karIne dekhe che, zraddhe che, svIkAre che enuM nAma samyagdarzana athavA samyagdaSTi che. e dravyadRSTi che. to enA mATe badhuM khoTuM che. enA mATe bIjuM hoya to paNa badhuM khoTuM che. eka potAnuM paramasvarUpa Page #188 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 171 patrAMka-558 satyasvarUpa che te ja satya che ane bAkI badhuM khoTuM che. basa. mumukSu -evI dRSTithayA vinA kAma thatuM nathI. pUjya bhAIzrI - kAma thatuM nathI. evI daSTithavI joIe. paNa AtmAmAM ekalI dRSTi pariNamana nathI karatI, AtmAmAM jJAna paNa pariNamana kare che. jevI rIte dRSTizraddhAno guNa che evI rIte jJAna paNa eka guNa che, AcaraNa paNa eka guNa che, AnaMda, zAMti paNa eka guNa che, puruSArtha paNa eka guNa che. emAM aneka guNa che. eka guNa svarUpe AtmA nathI. samagra rIte AtmAne samajavo hoya tyAre badhuM samajavuM joIe. nahitara A vedAMta jevuM thAya ke brahma satya ane jagata mithyA. eka brahma sAcuM che ane jagata AkhuM khoTuM che e paristhiti thAze. bahumArmika prazna uThAvyo che. patrAMka-pa58 muMbaI, poSa vada 10, ravi, 1951 viSama saMsArabaMdhana chedIne cAlI nIkaLyA te puruSone anaMta praNAma. mAha suda ekama bIja para vakhate nIkaLAya topaNa traNa divasa rastAmAM thAya tema che, paNa mAha suda bIja para nIkaLAya tevo saMbhava nathI. suda pAMcama para nIkaLAya tevo saMbhava che. vacce traNa divasa thavAnA che, te na cAlatAM rokAvAnuM kAraNa che. ghaNuM karI suda pAme nivRtta thaI suda8me vavANiye pahoMcI zakAya tema che; eTale bAhya kAraNa jotAM lImaDI AvavAnuM na banI zake tevuM che; topaNa kadApi eka divasa vaLatA avakAza meLavyo hoya to maLI zake, paNa AMtarakAraNa juduM hovAthI tema karavAnuM hAla koI paNa prakAre cittamAM AvatuM nathI. vaDhavANa sTezane kezavalAlanI ke tamArI mane maLavAnI icchA hoya te aTakAvatAM mana asaMtoSa pAme che; topaNa hAla aTakAvavAnuM mAruM citta rahe che; kemake cittanI vyavasthA yathAyogya nahIM hovAthI udaya prArabdha vinA bIjA sarva prakAramAM asaMgapaNuM rAkhavuM yogya lAge che, te eTale sudhI ke jemanI oLakhANa prasaMga che teo paNa hAla bhUlI jAya to sAruM, kemake saMgathI upAdhi niSkAraNa vadhyA kare che, ane tevI upAdhi sahana karavA yogya evuM hAla mAruM citta nathI. nirupAyatA sivAya kaMI paNa vyavahAra karavAnuM hAla citta hoya ema jaNAtuM Page #189 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 rAjahRdaya bhAga-11 nathI; ane je vyApAra vyavahAranI nirupAyatA che, tethI paNa nivRtta thavAnI ciMtanA rahyA kare che tema cittamAM bIjAne bodha karavA yogya eTalI mArI yogyatA hAla mane lAgatI nathI, kemake jyAM sudhI sarva prakAranA viSama sthAnakomAM samavRttina thAya tyAM sudhI yathArtha AtmajJAna kahyuM jatuM nathI, ane jyAM sudhI tema hoya tyAM sudhI to nija abhyAsanI rakSA karavI ghaTe che, ane hAla te prakAranI mArI sthiti hovAthI huM Amavate kSamA yogya che, kemake mArA cittamAM anya koI hetu nathI. vaLatI vakhate zrI vaDhavANa samAgama karavAnuM thaI zake tevuM mArAthI banI zake tevuM haze, to AgaLathI tamane lakhIza, paNa mArA samAgamamAM tame AvyAthI mAruM AvavuM vaDhavANa thayuM hatuM ema bIjAonA jANavAmAM te prasaMgane laIne Ave to te mane yogya lAgatuM nathI, tema vyAvahArika kAraNathI tame samAgama karyo che ema jaNAvavuM te ayathArtha che, jethI jo samAgama thavAnuM lakhavAnuM mArAthI bane to jema vAta aprasiddha rahe tema karazo, ema vinaMti che. traNenA patra judA lakhI zakavAnI azaktine lIdhe eka patra lakhyuM che. e ja vinaMtI. A. sva. praNAma. patrAMka) 558. khImajI bhImajI' karIne koI lIMbaDInA vatanI che. ghaNuM karIne enA uparano patra che. patranuM mathALuM che. viSama saMsArabaMdhana chedIne cAlI nIkaLyA te puruSone anaMta praNAma.' pote paNa saMsAramAM viSama baMdhano toDIne, chedIne cAlI nIkaLavAnA bhAvamAM AvyA che eTale evA puruSonuM smaraNa kare che. evA puruSArthataMta mahAtmAonuM smaraNa kare che ke je mahAtmAoe A viSama saMsAranA baMdhanone chedI nAkhyA, koI baMdhana jeNe rAkhyA nathI. "sarva saMbaMdhanuM baMdhana tIkSNa chedIne." tIkSNa eTale thoDuMke rAkhIne nahi. jarA paNa vaLagADa rAkhyA vinA je cAlI nIkaLyA tene anaMta vAra ame praNAma karIe chIe. ene praNAma karavAnuM ane baMdha karatA nathI ema kahe che. enA pratye amArA namana che. sadA sarvadA amAruM namana che ema kahe che. keTaluM bahumAna karyuM che! Page #190 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-558 173 mAha suda ekama bIja para vakhate nIkaLAya." "muMbaIthI. ane "vavANiyA' AvavAno prasaMga che emane. "topaNa traNa divasa rastAmAM thAya tema che, paNa mAha suda bIja para nIkaLAya tevo saMbhava nathI. suda pAMcama para nIkaLAya tevo saMbhava che. vacce traNa divasa thavAnA che, te na cAlatAM rokAvAnuM kAraNa che. traNa divasa vacce kAMIka koI kAraNasara vicAryuM che. nacAlatAM rokAvAnuM kAraNa che. ghaNuM karI suda pAme nivRtta thaI..." muMbaIthI. "suda 8 me vavANiye pahoMcI zakAya tema che; eTale bAhya kAraNa jotAM lImaDI AvavAnuM na banI zake tevuM che; topaNa kadApi eka divasa vaLatA avakAza meLavyo hoya to maLI zake, paNa AMtarakAraNa juduM hovAthI tema karavAnuM hAla koI paNa prakAre cittamAM AvatuM nathI.' AMtara kAraNa eTale vRtti nathI. koI mumukSuone maLavAnI icchA nathI. vaDhavANa sTezane kezavalAlanI ke tamArI mane maLavAnI icchA hoya te aTakAvatAM mana asaMtoSa pAme che. emaNe lakhyuM haze ke amAre maLavuM che ane tame kaho tyAM ane tame kaho tyAre AvIe, paNa maLavuM che. eTale ema lakhyuM che ke tame vaDhavANa sTezana upara maLavA Avo. "vaDhavANa kaeNpa kahevAtuM. "surendranagara' pachI nAma paDyuM che. chellA vakhatamAM nAma paDyuM che. pahelA to 'vaDhavANa sITI ane vaDhavANa kaeNpa e be vaDhavANa ja kahevAtA... "morabI bAjulAIna jAya eTale. A City bAjuna Ave. kezavalAlanI ke tamArI mane maLavAnI icchA hoya...to aTakAvato nathI, ema kahe che. aTakAvatAM mana asaMtoSa pAme che.... eTale nA nathI lakhato. tame tyAM Avajo. "mana asaMtoSa pAme che; topaNa hAla aTakAvavAnuM mAruM citta rahe che." abhiprAya ema rahe che. juo ! mana ane abhiprAyanI vRttine judI pADI che. cittamAM ema rahe che ke na Avo to sAruM. koIne maLavuM nathI. abhiprAya evo che. chatAM tamane aTakAvatAM lAgaNI ema thAya che ke asaMtoSa thAya che. beya vAta sAthosAtha lakhI nAkhI. kemake cittanI vyavasthA yathAyogya nahi hovAthI avyavasthita citta hatuM ema kahe che. AmAM ema samajavAnuM e che ke emanuM citta e vakhate avyavasthita hatuM. bAhya kAryonI bahu kALajIthI, e vRttithI-kALajIpUrvakanI vRttithI kAMI kAma thAya evI cittanI vyavasthA nahotI. eTalA upekSita rahetA hatA. aMtaravRttimAM eTalA sAvadhAna rahetA hatA. kemake cittanI vyavasthA yathAyogya nahi hovAthI udaya prArabdha vinA bIjA Page #191 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 rAjahRdaya bhAga-11 sarva prakAramAM asaMgapaNuM rAkhavuM yogya lAge che;...' koInA saMgamAM na AvavuM, koInA paricayamAM na AvavuM, e prakA2no emano bhAva che e ghaNo jo2 ka2to hato. eTale e lakhe che, poSa vada 10 ke huM daseka divasamAM nIkaLavA dhAruM chuM. paNa kharekhara nIkaLyA nathI. 'muMbaI'thI ravAnA thayA ja nathI. kemake A badhe bIje vacamAM badhAne maLavAnuM thAya, tyAM lagna prasaMge paNa badhA sagA-saMbaMdhIone maLavAnuM thAya. e vAta emanA cittamAM koI rIte samAveza pAme evI paristhiti emanI nahotI. tethI ema lakhe che ke, "udaya prArabdha vinA bIjA sarva prakAramAM asaMgapaNuM rAkhavuM yogya lAge che;...' udaya prasaMga eTale zuM ? sAmethI koI AvI gayuM to ene kevI rIte aTakAvavuM ? e to khabara ja nathI ke kacAre koNa AvavAnuM che. pote maLavA javAnI icchA thAya, e icchA emane thatI nathI. koI emane kahe ke mAre maLavA AvavuM che. to nA pADe che. tamAre maLavuM che paNa mAre maLavuM nathI. 'te eTale sudhI...' asaMgapaNuM rAkhavuM yogya che te eTale sudhI ke jemano oLakhANa prasaMga che teo paNa hAla bhUlI jAya to sAruM.' e loko mane bhUlI jAya to sAruM. je loko mane oLakhe che e mane bhUlI jAya to sAruM. mAre koIne maLatuM nathI. koIne maLavAnI mane icchA thatI nathI. mAre koIne maLavAnI icchA rahI nathI. kemake saMgathI upAdhi niSkAraNa vadhyA kare che,..' eTale je vicAro ane vikalpo Ave che ene zAMta karavA mATe e kAraNa lakhyuM che. ane tevI upAdhi sahana karavA yogya evuM hAla mAruM citta nathI.' badhAnA paricayamAM AvI, aneka jAtanI vAtacItomAM paDIne e badhA upAdhi yogya, vikalpamAtra upAdhi che ene sahana kare evI amArI cittanI paristhiti nathI. keTalI nAjuka paristhiti thaI gaI che emanI ! ghaNI nAjuka paristhiti che. sUkSma vikalpano bojo lAge che to sthULa vikalpano bojo keTalo lAge ? A vicAravuM joIe. "nirupAyatA sivAya kaMI paNa vyavahAra karavAnuM hAla citta hoya ema jaNAtuM nathI..' eka nirupAye koI AvI paDe che to parANe parANe na sahana thAya to sahana karIne nipaTAvIe chIe. bAkI icchApUrvaka to kAMI haLavuM-maLavuM, koInI sAthe saMgamAM AvavuM e bilakula vRtti kAma karI zakatI nathI. ane je vyApAra vyavahAranI nirupAyatA che, tethI paNa nivRtta thavAnI ciMtanA rahyA kare che...' eTalA mATe nirupAyapaNe paNa je pravRttimAM beThA chIe enAthI paNa have chUTA thaI javuM. enuM Page #192 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 175 patrAMka-papa8 cittamAM eTale enuM vAraMvAra e ja vicAra AvyA kare che ke kaI rIte AmAMthI chUTavuM? kaI rIte AmAMthI huM chUTI jAuM. tema cittamAM bIjAne bodha karavA yogya eTalI mArI yogyatA hAla mane lAgatI nathI;" tema atyAre huM bIjAne upadeza Ape evuM paNa mane lAgatuM nathI. upadeza ApavA mATe to dIkSA laIne nigraMthadazAmAM AvyA pachI upadeza Apavo. A sthitimAM to ekaluM AtmasAdhana karavuM, bIjuM kAMI karavuM nahi. AgaLa vadhyA pachI judI vAta che paNa atyAre to upadeza ApavA jevImane yogyatA lAgatI nathI. kemake jyAM sudhI sarva prakAranA viSama sthAnakomAM samavRtti na thAyasaMsAranI aMdara rAga ane dveSanA be prakAre nimitta hoya che. e sthAnomAM, eprasaMgomAM samavRtti na thAya (arthAta) mAtra jene samatAbhAva kahevAya, jJAtAbhAva kahevAya, aviSama pariNAma kahevAya, evI paristhiti je munidazAmAM hoya che, evI sthiti na thAya tyAM sudhI yathArtha AtmajJAna kahyuM jatuM nathI..." athavA yathArtha ane sAdhanA kahevAmAM AvatI nathI. jeTalo rAga-dveSa rahI gayo te sAdhanAnI khAmI che, te sAdhanA nathI. ane jyAM sudhI e prakAranA mArA pariNAma atyAre varte che tyAM sudhI mAre koIne upadeza Apavo e vAta mane yogya lAgatI nathI. kemake sAmAne e vAta khyAlamAM AvavAnI che. sthULa buddhithI paNa khyAlamAM Ave che ke e to vItarAga thavAno upadeza Ape che paNa pote to rAga-dveSa kare che. ame ene rAga karatA paNa joyA che, ame ene dveSa karatA paNa joyA che, ame ene moha karatA paNa joyA che. A to rAgI, dveSI, mohI badhA pariNAma najare dekhAya che. badho prasaMga paNa najare dekhAya che. ane pAchA upadeza Ape che ke paripUrNa vItarAga thavuM joIe. kevA vItarAga thavuM joIe? paripUrNa vItarAga thavuM joIe. mATe amane ema lAge che ke atyAre upadeza Apavo e sAmAne ekavirAdhaka paristhitimAM mUkavA jevuM thaI jaze, zaMkAmAM mUkavA jevuM thaI jaze athavA virodhAbhAsI dekhAvanI aMdara e paristhiti UbhI thAya te icchavA jevI nathI. virodhAbhAsI dekhAva thAyate icchanIya nathI. e dRSTie e lakhe che. : 'tyAM sudhI yathArtha AtmajJAna kahyuM jatuM nathI... AtmajJAna to varte che paNa ahIM sAdhanAnA sthAnamAM e zabdane e vApare che. judI judI jagyAe je rIte vAparyo che. ane jyAM sudhI tema hoyaeTale jyAM sudhI sAMsArika rAga-dveSa hoya tyAM sudhI to nija abhyAsanI...' eTale nijapuruSArthanI rakSA karavI ghaTeche,... AtmAmAM aMtarmukha thavA mATe je puruSArthano vAraMvAra prayatna-abhyAsa karavo joIe enI rakSA eTale e Page #193 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 rAjahRdaya bhAga-11 ghaTI na jAya, chUTI na jAya, emAM truTakatA na Ave, e chUTI na jAya e prakAre emAM sAvadhAnI rAkhavI ghaTe che. ane hAla te prakAranI mArI sthiti hovAthI huM Ama vartu chuM..atyAre to mumukSu hoya ne upadeza ApavA lAgI jAya. e to bilakula yogya che nahi. A to jJAnI che, prakhara jJAnI che. jJAnI che ema nahi paNa asAdhAraNa jJAnI che topaNa ema kahe che ke upadeza ApavAnI mArI yogyatA huM joto nathI. ane mAre atyAre koIne upadeza Apavo nathI. mAre to mAro puruSArtha che e saMbhALavo che. Ama kahyuM. Ama pote vicAre che. eTale mArI sthiti joIne huM AvatuM chuM. te kSamA yogya che. mATe tamane na maLuM, tamAro saMgana karuM, tamArI sAthe paricaya na rAkhuM, je paricaya che e kadAca huM choDI dauM to tame mane mAphI ApI dejo. mApha karI dejo tame mane huM mArA khAtara Ama karuM chuM, tamArA khAtara Ama karato nathI. mumukSu-jJAnI che chatAM ATalo vicAra kare to mumukSune... pUjya bhAIzrI :- eTalo vicAra kare che. keTalo vicAra karavo joIe. ane na vicAra kare to Accident thayA vagara rahe nahi. Ama che. vagara BreaknI gADI kyAMka ne kayAMka bhaTakAyA vinA rahe nahi. Ama che. eTalI sAvadhAnI pote rAkhe che ane AvA patro koI rahI gayA che eTale khyAla Ave che ke jJAnIne potAnI dazAnI aMtara sAvadhAnI ane jAgRti keTalI hoya che. nahitara to khyAla Avavo muzkela che. kemake A puruSArthanI dazA to koI vANInI nathI, maunadazA che. te kSamA yogya che...." eTale huM kSamA karavAne lAyaka chuM. kemake mArA cittamAM anya koI hetu nathI. bIjuM koI kAraNa nathI. tamArI sAthe kAMI vaDhavALa thaI che, tamArI sAthe kAMI khoTuM lAgyuM che, tamArA pratye kAMI dveSa Avyo che mATe huM tamane maLavA mAgato nathI evuM kAMI nathI. mAre koIne maLavuM nahi evo meM vicAra karyo che. mArA puruSArtha ane mArI sAdhanAmAM mAre rahI javuM. ATalA pUratuM meM vicAryuM che. mumukSu - kevI dazA vartatI hatI ! pUjya bhAIzrI - bahu sArI dazA che. ghaNI sArI dazA che. asAdhAraNa dazA che. e pote ekadama asaMgadazAmAM AvavA mAge che. vAraMvAra emane sarvasaMga choDIne, vyApAra, dhaMdho, kuTuMba choDIne paNa cAlI nIkaLavuM ane ekAMtamAM AtmAnI sAdhanA karI levI evI vRttimAM AvI gayA che. mumukSu -lagnanA prasaMgamAM jAvuM che? Page #194 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 177. patrAMka-papa8 pUjya bhAIzrI:- jAvuM che emAM to A mathAmaNa cAle che. mahA mahinAmAM ghare sagA bahenanA lagna che. potAne nIkaLavAnuM che. to paNa koIne rastAmAM AvatA jatAM maLavuM nathI. tyAM paNa koIne maLavuM nahi, evuM aMdaramAM maMthana cAle che. nIkaLyA ja nathI. pachI gayA ja nathI. badhAne khoTuM lAgyuM che, tAra-TapAla bahu AvyA che. be-traNa tAra AvyA, be-traNa TapAla AvI. badhI vAta sAcI paNa AtmAne pratibaMdha thAya evuM hatuM eTale AtmazrIne mukhya karIne tamane badhAne gauNa karI nAkhyA che e mATe huM tamArI mAphI mAgI lauM chuM. jAva. mumukSu-tArane TapAlane badhuM... pUjya bhAIzrI:-pAchaLa ja tapatra) che. mumukSu-567, 450pAne. pUjya bhAIzrI:- hA. be tAra, be patra tathA be pattAM maLyA che. kAraNa ke mAha sude nIkaLavAnuM lakhe che. phAgaNa suda 15, pAcho "muMbaIthI javAba lakhe che. ke tamArA be tAra, be patra tathA be pattAM maLyA che. zrI jina jevA puruSe gRhavAsamAM je pratibaMdha karyo nathI te pratibaMdha na thavA, AvavAnuM ke patra lakhavAnuM... pachI javAba paNa nahotA detA. je tAra, TapAla Ave eno javAba devAno baMdha karI dIdho hato. te mATe atyaMta dinapaNe kSamA IcchuM chuM. mAphI mAgI lIdhI. ... tamArA kAraNe nahi. mArA kAraNathI mane vikSepa thAya che. je vikSepa paNa zamAvavo ghaTe.... samyaka prakAre, evo "jJAnIe mArga dITho che. kevI vAta lakhI che. evI dazA che emanI. mumukSu - A bAju mumukSu iMtajAra karatA hoya, "kRpALudevane ghare prasaMga che to A bAjuthI nIkaLaze to darzana thaze. A kahe che, mAre paricaya karavo nathI. pUjya bhAIzrI - badhAne vAyadA ApyA che paNa koIno vAyado pALyo nathI. sogAnIjIne evuM hatuM. e patramAM lakhatA. huM AvavAno chuM. huM AvavAno chuM. huM AvavAno chuM. pachI koIe ema lakhyuM ke, bhAI! vAyadA to ghaNA karo cho paNa AvatA nathI. to kahe che, vAta to sAcI che paNa nizcaya "nihAlabhAI' to koIno vAyado-phAyado karatA nathI. emanI evI sAmAnya buddhimAM na samajAya evI jJAnIonI sthiti che. mumukSu - mumukSunI bAjuthI vicArIe to mumukSu paNa keTalo khyAla rAkhatA ke kRpALudeva' A bAju AvavAnA che. kadAca e saMparka karavAnI kozISa kare, patra lakhe ke amane darzana Apo. Page #195 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 rAjahRdaya bhAga-11 pUjya bhAIzrI:- AturatA to hoya ja mANasane e badhAne nirAza thAvuM paDe. vaLatI vakhate zrI vaDhavANa samAgama karavAnuM thaI zake tevuM mArAthI banI zake tevuM haze, to AgaLathI tamane lakhIza, paNa mArA samAgamamAM tame AvyAthI mAruM AvavuM vaDhavANa thayuM hatuM ema bIjAonA jANavAmAM te prasaMgane laIne Ave to temane yogya lAgatuM nathI, tema vyAvahArika kAraNathI tame samAgama karyo che ema jaNAvavuM te ayathArtha che. kAraNa ke e to khoTuM bolavA jevI vAta che. jethI jo samAgama thavAnuM lakhavAnuM mArAthI bane to ema vAta aprasiddha rahe tema karazo... koI na jANe tema karazo. "ema vinaMti che." "khImajIbhAI pratye thoDI lAgaNI kheMcANI che. tame Avajo paNa ekalA ja Avajo. koIne vAta tame jaNAvatA nahi. traNenA patra judA lakhI zakavAnI azaktine lIdhe eka patra lakhyuM che. e ja vinaMtI. traNa-traNa kAgaLa lakhavAnA... traNenA kAgaLa maLyA haze. eTale kezavalAlanuM nAma lakhyuM che. bIjA paNa koI bhAI haze. eTale traNene lakhato nathI. atyAre traNene lakhavAnI mArI zakti paNa nathI. eTalA vikalpa paNa mArA laMbAya evuM nathI. vikalpanI sthiti jJAnadazAnI aMdara keTalI ghaTI jAya che, mumukSue to enuM anumAna karavAnuM rahe che. bAkI to e lAInamAM ane e mArgamAM praveza karyA vinA eno aMdAja Avavo paNa sAmAnya mumukSune muzkela che. sAmAnya mumukSune eno khyAla paNa na Ave evI e paristhiti che. mumukSu - mumukSu keTalA traNeno javAba eka ja patramAM lakhyo che. ekane e ijAjata ApI che to bIjA bene evuM nathI lAgatuM ke bhAI amane ijAjata nathI maLI. evA sarasa mumukSu haze. pUjya bhAIzrI :- hA. e to eTalA AjJAMkita che ke emane badhA vartana pratye emane pUjyabuddhi ja thAya che. koI vartana Ama kema karyuM e prazna nathI. amane kema javAba na Apyo? amane kema maLyA nahi? e prazna nathI. mumukSu -traNene lakhyuM che to traNene patra to vaMcAvavAno hoya. pUjya bhAIzrI:-hA. vaMcAvaze. topaNa e AjJAMkita eTalA hoya che. ekane kahyuM hoya to ekane maLavuM, traNane kahyuM hoya to traNane maLavuM. ane nA pADI hoya to bIjo tarka-vitarka karavo nahi. eTalA saraLatAvALA hatA. saraLatA ghaNI hatI. mumukSu yogya mumukSuno prakAra jovA maLe. pUjya bhAIzrI - hA. AtmArthItA, mumukSatA e A badhA pAtro uparathI Page #196 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-papa9 179 samajavA maLe evo viSaya jarUra che. patra to vyavahArika DhaMgathI lakhAyelo che paNa emanI aMtara dazA paNa emAM vyakta thAya che, emanI asaMga rahevAnI vRtti, e paNa vyakta thAya che. udayathI chUTavAnI emanI vRtti paNa vyakta thAya che ane mumukSuonI saraLatAno paNa sAme kevo prakAra che, e badhuM AmAMthI ghaNuM zIkhavAnuM maLe evo viSaya che. 558pUro thayo. patrAMka-559 muMbaI, poSa vada 0)), zani, 1951 zubhecchA saMpanabhAI sukhalAla chaganalAlapratye, zrI vIramagAma samAgama viSe tamane icchA che ane te pramANe anusaravAmAM sAmAnyapaNe bAdha nathI, tathApi cittanA kAraNathI hAla vadhAre samAgamamAM AvavAnuM karavA viSe lakSa thato nathI. atrethI mAha suda 15 upara nivRtta thavAno saMbhava jaNAya che, tathApite vakhatamAM rokAvA jeTalo avakAza nathI, ane mukhya upara jaNAvyuM che te kAraNa che, topaNa jo kaMI bAdha jevuM nahIM hoya, to sTezana para maLavA viSe AgaLathI tamane jaNAvIza. mArA AvavA viSenA khabara vizeSa koIne hAla nahIM jaNAvazo, kemake vadhAre samAgamamAM AvavAnuM udAsInapaNuM rahe che. (patrAMka) 559. "zubhecchA saMpanna bhAI sukhalAla chaganalAla pratye, zrI vIramagAmasamAgama viSe tamane IcchA che ane te pramANe anusaravAmAM sAmAnyapaNe bAdha nathI," tamane mAro samAgama karavAnI icchA che ane tame sAmAnyapaNe ema anusaro emAM tamArA mATe koI bAdhanuM kAraNa nathI, nukasAnanuM kAraNa nathI. "tathApi cittanA kAraNathI. eTale mArA cittanA kAraNathI. mArA cittanI avyavasthA che e kAraNathI "hAla vadhAre samAgamamAM AvavAnuM karavA viSe lakSa thato nathI." koIno paNa samAgama karavAnuM mAruM lakSa nathI. "atrethI mAha suda 15 upara..." have AThamanI pUnama karI. bIjanI pAMcama karI. pAMcamanI pUnama karI nAkhI. atrethI mAha suda 15 upara nivRtta thavAno saMbhava jaNAya che, tathApi te vakhatamAM rokAvA jeTalo avakAza nathI, ane mukhya upara jaNAvyuM che te kAraNa che... ... rokAvAno avakAza paNa nathI. chatAM mArA cittanI avyavasthAne laIne Page #197 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 rAjahRdaya bhAga-11 kAraNa mukhya to e che. 'topaNa jo kaMI bAdha jevuM nahIM hoya, to sTezana para maLavA viSe AgaLathI tamane jaNAvIza.' to sTezane Avajo. mArA AvavA viSenA khabara koIne hAla nahIM jaNAvazo, kemake vadhAre samAgamamAM AvavAnuM udAsInapaNuM rahe che.' emane paNa eka jaNane rajA ApI che, jo pote patra lakhe to. patrAMka-560 muMbaI, poSa, 1951 dii jo jJAnIpuruSanA dRDha AzrayathI sarvotkRSTa evuM mokSapada sulabha che; to pachI kSaNe kSaNe Atmopayoga sthira karavo ghaTe evo kaThaNa mArga te jJAnIpuruSanA dRDha Azraye prApta thavo kema sulabha na hoya ? kemake te upayoganA ekAgrapaNA vinA to mokSapadanI utpatti che nahIM. jJAnIpuruSanA vacanano dRDha Azraya jene thAya tene sarva sAdhana sulabha thAya evo akhaMDa nizcaya satpuruSoe karyo che; to pachI ame kahIe chIe ke A vRttiono ya karavo ghaTe che, te vRttiono jaya kema na thaI zake ? ATaluM satya che ke A duSamakALane viSe satsaMganI samIpatA ke dRDha Azraya vizeSa joIe ane asatsaMgathI atyaMta nivRtti joIe; topaNa mumukSune to ema ja ghaTe che ke kaThaNamAM kaThaNa AtmasAdhana hoya tenI prathama icchA karavI, ke jethI sarva sAdhana alpa kALamAM phaLIbhUta thAya. zrI tIrthaMkare to eTalA sudhI kahyuM che ke je jJAnIpuruSanI dazA saMsAraparikSINa thaI che, te jJAnIpuruSane paraMparA karmabaMdha saMbhavato nathI, topaNa puruSArtha mukhya rAkhavo, ke je bIjA jIvane paNa AtmasAdhana-pariNAmano hetu thAya. samayasAra'mAMthI je kAvya lakhela che te tathA bIjA siddhAMto mATe samAgame samAdhAna karavAnuM sugama paDaze. jJAnIpuruSane AtmapratibaMdhapaNe saMsArasevA hoya nahIM, paNa prArabdhapratibaMdhapaNe hoya, ema chatAM paNa tethI nivartavArUpa pariNAmane pAme ema jJAnInI rIta hoya che; je rItano Azraya karatAM hAla traNa varSa thayAM vizeSa tema karyuM che ane temAM jarUra AtmadazAne bhulAve evo saMbhava rahe tevo udaya Page #198 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-560 181 paNa jeTalo banyo teTalo samapariNAme vedyo che, joke te vedavAnA kALane viSe sarvasaMganivRtti koI rIte thAya to sAruM ema sUkyA karyuM che; topaNa sarvasaMganivRttie je dazA rahevI joIe te dazA udayamAM rahe to alpakALamAM vizeSakarmanI nivRtti thAya ema jANI jeTaluM banyuM teTaluM te prakAre karyuM che, paNa manamAM have ema rahe che ke A prasaMgathI eTale sakala gRhavAsathI dUra thavAya tema na hoya topaNa vyApArAdi prasaMgathI nivRtta, dUra thavAya to sAruM, kemake AtmabhAve pariNAma pAmavAne viSe je dazA jJAnInI joIe te dazA A vyApAra vyavahArathI mumukSu jIvane dekhAtI nathI. A prakAra je lakhyo che te viSe hamaNAM vicAra kayAreka kyAreka vizeSa udaya pAme che. te viSe je pariNAma Ave te kharuM. A prasaMga lakhyo che te lokomAM hAla pragaTa thavA devA yogya nathI. mAha suda bIja uparatetaraphaAvavAnuM thavAno saMbhava rahe che. e javinaMtI. A. sva. praNAma. tyArapachI 560mo patra sobhAgabhAI uparano che. jo jJAnIpuruSanA daDha AzrayathI sarvotkRSTa evuM mokSapada sulabha che, to pachI kSaNe kSaNe Atmopayoga sthira karavo ghaTe evo kaThaNa mArga te jJAnIpuruSanA daDha Azraye prApta thavo kema sulabha na hoya" zuM che? jIvane mokSa kyAre thAya che ? ke kSaNe kSaNe je munidazAnI aMdara upayoga svarUpamAM sthira thAya, evA jIvane, evA munidazAmAM AvelA jIvane ja mokSa thAya. eTale satatapaNe aMtarmukha rahI javAya. pachI bahAra nIkaLe janahi paNa e pahelA kevI dazA Ave? ke pratikSaNe aMtarmukha thaI jAya, svarUpamAM sthira thaI jAya evI dazA Ave. siddhAMta e che ke jo jJAnIpuruSanA daDha AzrayathI sarvotkRSTa evuM mokSapada sulabha cheto pachI kSaNe kSaNe Atmopayoga sthira thAya evI vAta je kaThaNa lAge che. ke eka kSaNamAM kevI rIte AtmAmAM AvI jAya ? pharIne pAchA eka kSaNamAM kevI rIte svarUpamAM sthira thavAya? ke jJAnI puruSano daDha Azraya prApta thAya to e kema sulabha na hoya? e paNa sulabha hoya. kevI vAta lIdhI che! mumukSu -mokSa sulabha che to pachI A sulabha kema na hoya? pUjya bhAIzrI - A to sulabha ja hoya. jo jJAnI puruSanA Azraye sadAne mATe Page #199 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 rAjahRdaya bhAga-11 AtmAmAM sthira rahI javAtuM hoya to kSaNe kSaNe AtmAmAM AvavuM evI sthiti jJAnIpuruSanA Azraye kema na thAya ? thAya ja. ATalI jJAnIpuruSanA AzrayanI mahattA vizeSa che. hajI e samajAvuM muzkela che. maphatamAM jJAnI maLI gayA che eTale e samajAvuM muzkela che. jJAnIpuruSano Azraya mokSa paryaMta jIvane lAbhanuM kAraNa che, e vAtano ahIMyAM ullekha maLe che. kemake te upayoganA ekAgrapaNA vinA to mokSapadanI utpatti che nahIM.' upayoga svarUpamAM ekAgra thAya to ja mokSa thAya e vinA koIne mokSa thAya e vAta to che ja nahi. "jo jJAnIpuruSanA dRDha AzrayathI sarvotkRSTa evuM mokSapada sulabha...' hoya to munidazA to sulabha ja hoya ne ema kahe che. kemake kSaNe kSaNe svarUpamAM AvavuM e munidazA che. ane sadAne mATe svarUpamAM rahI javuM e mokSadazA che. jo mokSadazA sulabha hoya ene munidazA to sulabha ja hoya. A potAne ghuMTAya che ne ! munidazAmAM AvavAnuM puruSArthanuM utthAna thAya che. aMdaramAMthI AtmA jora kare che. eTale A badhA vicAro vyakta kare che. "jJAnIpuruSanA vacanano dRDha Azraya jene thAya tene sarva sAdhana sulabha thAya evo akhaMDa nizcaya satpuruSoe karyo che; to pachI ame kahIe chIe ke A vRttiono jya karavo ghaTe che, te vRttiono jya kema na thaI zake ? zuM kahe che ? dRSTAMtathI siddhAMta utAre che ke je jIvone jJAnIpuruSanA vacanano dRDha Azraya jene thAya tene...' mokSa paryaMtanA badhA sAdhana sulabha thatA hoya, to pachI tamane keTalIka vAta lakhIe chIe e vRttiono ya kema na thAya ? ame je kahIe chIe e vRttiono ya karavo ghaTe che. e vRtti u52 kema tamAro Control na Ave ? ke AvyA vagara rahe nahi. jo tamane dRDha Azraya hoya to. Ama to 'sobhAgabhAI'ne ghaNI dRDhatA hatI. 'zrImandva'nA vacano pratye emane ghaNI dRDhatA hatI. e dRDhatAnI aMdara kAMIka aMze je kSati hatI e nivAraNa karavA mATe ATalI vAta lakhI che. tamAre to dRDhatA che. eka thoDuM enA upara lakSa Apo to tame to saheje chUTI jAva evuM che. tamArI je nirbaLatA che enAthI tame saheje chUTI jazo, ema kahe che. "ATaluM satya che ke A duSamakALane viSe satsaMganI samIpatA ke dRDha Azraya vizeSa joIe...' eTalI vAta jarUra che ke A kALa eTalo hINo che, ke mumukSujIvane satsaMganI samIpatA, satpuruSanI samIpatA vizeSa joIe ane e satpuruSanA Page #200 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-560. 183 vacanone anusaravAnI daDhatA paNa ghaNI joIe. evo kALa to ghaNo viSama che. ane asatsaMgathI atyaMta nivRtti joIe; asatsaMgathI ekadama nivRtti AvI javI joIe. satsaMgamAM vizeSa rahevuM joIe ane bAkIno je saMga che emAMthI ekadama nivRtta thaI javuM joIe. nivRtti upara to ghaNuM vajana che. joyuM? | 'topaNa mumukSune to ema jaghaTe che ke kaThaNamAM kaThaNa AtmasAdhana hoya... eTale game tevI paristhitimAM kemake badhA nivRtti laI zake evI paristhitina paNa hoya. to ekaThaNa sAdhana che ke pravRtti karatAM karatAM potAnI sAdhanAmAM agresara thavuM, mukhya thavuM, e jarA kaThaNa sAdhana che. to ene mAnasika taiyArI athavA abhiprAyanI taiyArI to ema ja rAkhavI ghaTe che, ke kaThaNamAM kaThaNa AtmasAdhana hoya..." eTale game tevA saMyogomAM dravya-kSetra-kALa-bhAva UbhA thAya to paNa tenI prathama icchA karavI....ke e paristhitimAM paNa huM mAruM AtmAnuM kArya cAlu ja rAkhIza. mArA kAryane huM choDI daIza nahi. AvI rIte mumukSue taiyArI rAkhavI. nivRtti icchanIya che paNa nivRtti na maLe to ? na thaI zake to ? to kahe che, topaNa mumukSue taiyArI rAkhavI ke game te paristhitimAM mAre Atmahita to sAdhavuM che, sAdhavuM che ane sAdhavuM ja che. evo mAro prayatna huM jarApaNa choDI devA mAgato nathI. eTale eNe prathama icchA karavI ke jene laIne-evI daDha IcchAne laIne "sarva sAdhana alpa kaLamAM phaLIbhUta thAya." pachI bahAranA badhA saMyogo che athavA je kAMI sAdhana karaze e saphaLa thaze. kAle eka vAta AvI hatI, ApaNe carcAmAM e vAta lIdhI hatI ke dhyeyalakSI pravRtti saphaLa thAya che. dhyeyavihina pravRtti saphaLa thatI nathI. pachI koI svAdhyAya AdinI vadhAre pravRtti kare ke koI ochI kare, paNa dhyeyalakSI che ke nahi? A mukhya vAta che. jo dhyeyalakSI pravRtti na hoya to jhAjhI pravRtti kare to paNa niSphaLa jAya ane dhyeyalakSI pravRtti kare to jeTalI kare eTalI sarva sAdhana alpakALamAM phaLIbhUta thAya, e alpakALamAM phaLIbhUta thAya. mATe eka vAta vicAravA jevI e che ke pote dhyeya bAMdhIne pravRttimAM praveza karyo che? ke dhyeya bAMdhyA vinA pravRttimAM praveza karyo che? A eka mahattvano viSayavicAraNIya che. mumukSu -dareka prasaMgamAM dhyeyato bAMdheluM hoyaI kAyama rahevuM joIe. pUjya bhAIzrI:- nahitara to e pravRtti ja niSphaLa jaze ema kahe che. pachI to karavA khAtara kare che ke meM ema nakkI karyuM ke mAre roja svAdhyAya karavo, mAre roja pUjA karavI, mAre roja ATaluM karavuM, ATaluM vAMcavuM, ATaluM vicAravuM. ekaravA khAtara karaze. Page #201 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 rAjahRdaya bhAga-11 dhyeyano to koI khyAla paNa nahi hoya ke A dhyeya cAlu che ane mAruM dhyeya zuM che ? lakSamAM dhyeya varte che ke nahi ? e taddana dhyeya vihina pravRtti che. enI koI saphaLatA thatI nathI. mumukSu :- 'gurudevazrI'no A bola coTADI rAkhavA jevo che-pUrNatAne lo zarUAta te vAstavika zarUAta che'. pUjya bhAIzrI :- e pachI ja AgaLa cAlavAnI vAta che. e pahelA koI zarUAta thavAnI nathI. badhuM kareluM zarUAta vagaranuM che athavA zarUAta pahelAnuM che ema samajavuM. mumukSu H- dRDha Azraya A Paragraph mAM traNa vakhata AvyuM. pUjya bhAIzrI :- hA. jJAnIpuruSano dRDha Azraya eTale ekadama jJAnIpuruSa pratye zraddhA ghaNI. mArA kalyANanuM A parama nimitta che, paramezvara jevuM nimitta che evI ene paramezvarabuddhi thavI. to ja emanA vacana pratye eTalo vizvAsa Ave, eTalo ene dRDhatAthI Azraya thAya. nahitara kyAMka zaMkA paDe, kyAMka AzaMkA thAya, kyAMka takalIpha thAya. kyAMka ne kyAMka tarka-vitarka AvyA vinA rahe nahi. zrI tIrthaMkare to eTalA sudhI kahyuM che ke je jJAnIpuruSanI dazA saMsAraparikSINa thaI che, te jJAnIpuruSane paraMparA karmabaMdha saMbhavato nathI, topaNa puruSArtha mukhya rAkhavo...' te jJAnIe paNa puruSArtha mukhya rAkhavo, ke je bIjA jIvane paNa AtmasAdhana-pariNAmano hetu thAya.' tIrthaMkare e vAta prasiddha karI che ke jJAnIne kAMI vAMdho nathI. game te udayamAM jJAnI UbhA haze to ene ahita thavAnuM nathI. kemake aMdarathI chUTA paDI gayA che. mATe emanuM ahita thavAnuM nathI. topaNa ene karmabaMdha saMbhavato nathI eTale e baMdhAtA nathI. je saMsArI prasaMgamAM bIjA baMdhAya che emAM e baMdhAtA nathI. kemake emanI saMsArasthiti ja parikSINa thaI gaI che. topaNa e puruSArthamAM varte che, e puruSArthane mukhya rAkhe che ane emanA nimitte bIjAne paNa te puruSArthanuM ane AtmasAdhananuM kAraNa thAya che. kemake ene bIjA anusare che. mATe e puruSArthamAM ene rahevuM joIe evI vAta karI che. kevI 52spa2 viruddha vAta kare che ! ke jJAnIne to saMsAra parikSINa thaI gayo che. parikSINa thaI gayo che eTale ene to koI paraMparA karma saMbaMdha thAya evI paristhiti ja enA pariNAmanI nathI, nirasa pariNAme pravarte che. topaNa tIrthaMkaradeve ema kahyuM che ke ene paNa puruSArthavaMta rahevuM, puruSArthamAM mukhya rahevuM, ke jethI bIjA jIvane paNa te Page #202 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-560 185 AtmasAdhanano hetu thAya. hetu eTale nimitta thAya. athavA bIjA (AtmAne) AtmapariNAmamAM nimitta thAya. ema kahIne ema kahyuM che ke jJAnIpuruSa sAMsArika pravRttimAM hoya to bIjAne AtmapariNAmamAM nimittapaNuM ghaTI jAya che. ane puruSArtha karIne e nivRtta sthitimAM hoya to emano puruSArtha nivRttikALamAM vizeSa abhyAsavAno bIjA mumukSune avakAza rahe che, samAgama karavAno avakAza maLe che, avalokana karavAno avakAza maLe che ane tethI karIne enA AtmapariNAmamAM e nimitta paDe che. eTale tIrthaMkaradeve e upadeza karyo che. saravALe nivRtti upara kheMcI jAya che. vAtane nivRtti upara kheMcI jAya che. khyAla che ke e baMdhAtA nathI topaNa A vAta che ke bIjAne AtmasAdhanamAM athavA AtmapariNAmamAM nimitta thAya ane potAne paNa kAMI nukasAnanuM kAraNa nathI. nivRtti karatA pravRttimAM vadhAre nirjarA kare che. emane koI pahoMce nahi, nivRtti karatAM pravRttimAM vadhAre nirjarA karI. kemake pravRttimAM udaya evo che enI sAme laDI le che. mATe ene vadhAre nirjarA thAya che. ane nivRttimAM eTalo udaya nathI Avyo eTale eTalI nirjarA nathI thatI. ene to kAMI pravRtti-nivRtti sAthe aMgata rIte jotA to koI takalIphanuM kAraNa nathI paNa bIjAne e AtmasAdhanamAM nimitta thAya, ke enA AtmapariNAma uparathI bIjAne evA AtmapariNAma Uge. evuM kyAre bane ? ke nivRttikALamAM hoya tyAre. samayasAramAMthI je kAvya lakhela che te tathA tevA bIjA siddhAMto mATe samAgame samAdhAna karavAnuM sugama paDaze.' eTale koI vAta 'samayasAra'nI tattvanI cAlI che. e saiddhAMtika samAdhAna rUbarUmAM kazuM ema karIne patrano uttara nathI Apyo. jJAnIpuruSane AtmapratibaMdhapaNe saMsArasevA hoya nahIM, paNa prArabdhapratibaMdhapaNe hoya, ema chatAM paNa tethI nivartavArUpa pariNAmane pAme ema jJAnInI rIta hoya che; je rItano Azraya karatA hAla traNa varSa thayAM vizeSa tema karyuM che ane temAM jarUra AtmadazAne bhulAve evo saMbhava rahe tevo udaya paNa jeTalo banyo teTalo samapariNAme vedyo che; joke te vedavAnA kALane viSe sarvasaMganivRtti koI rIte thAya to sAruM ema sUjhyAM karyuM che; topaNa sarvasaMganivRttie je dazA rahevI joIe te dazA udayamAM rahe, to alpa kALamAM vizeSa karmanI nivRtti thAya ema jANI jeTaluM banyuM teTaluM te prakAre karyuM che; paNa manamAM have ema rahe che ke A prasaMgathI eTale sakala gRhavAsathI dUra thavAya tema na hoya topaNa...' tema na banI zake topaNa 'vyApArAdviprasaMgathI nivRtta, Page #203 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 rAjahRdaya bhAga-11 dUra thavAya to sAruM, kemake AtmabhAve pariNAma pAmavAne viSe je dazA zAnInI joIe te dazA A vyApAra vyavahArathI mumukSu jIvane dekhAtI nathI. ATaluM lAMbuM vAkya che. ahIMpUrNavirAma karyuM che. bAkI badhuM alpavirAma-alpavirAma karatA AvyA che. zuM kare che ? potAnI vartamAna udayanI paristhiti, e udayanI sAthe vartato puruSArtha ane udayabhAva-baMne prakAranA bhAvanI paristhiti ane e viSayanI siddhAMtika paristhiti, Ama traNa-cAra paDakhAnI carcA karI che. eka vAkyamAM traNa-cAra paDakhAnI sUkSma carcA karI che. eka to jJAnIpuruSane saMsAranI pravRtti, saMsArasevA eTale saMsAranI pravRtti, AtmapratibaMdhapaNe hoya nahi. eno AtmA baMdhAya, jema ajJAnIno AtmA saMsAranI pravRtti karatA pUrepUro rokAya jAya che evI rIte jJAnIno upayoga saMsApravRttimAM hoya topaNa pUrepUrA pariNAma e saMsApravRttimAM lAgelA hotA nathI. AMzika pariNAma saMsAranI pravRttimAM hoya che, alpa aMze pariNAma saMsAranI pravRttimAM hoya che, mahad aMze pariNAma AtmapravRttimAM hoya che. ene ema kahe che ke jJAnI puruSane saMsAranI pravRtti AtmapratibaMdhapaNe hoya nahi athavA hotI ja nathI. paNa prArabdhapratibaMdhapaNe hoya che. pUrvanA prArabdhano udaya che, e prArabdha emanA AtmAne baMdhanamAM lIdho che. e saMyoganI vacce ene AtmAne gheryo che, e prArabdhano pratibaMdha che. paNa emane upayogano, pariNAmano pratibaMdha nathI, ema kahevuM che. prArabdhapratibaMdha hoya paNa pariNAma pratibaMdha, AtmapratibaMdha hoya nahi. Ama vAta lIdhI che. "ema chatAM paNa tethI..." ema hovA chatAM paNa te prArabdhapratibaMdhathI nivartavArUpa..." eTale chUTavArUpa. nivRtti levAnA pariNAmane pAme, evuM phaLa Ave, saravALe evuM pariNAma Ave evI jJAnInI rIta hoya che. juo ! A rIta upara vAta lIdhI. jJAnInI kArya karavAnI paddhati kevI hoya che. kAryapaddhatino viSaya lIdho. bhale ene pUrvakarmanuM prArabdha hoya, bhale emano AtmA pUrepUro saMsAranI pravRttimAM na rokAto hoya, topaNa e pravRttithI e chUTavA mATe prayatnavAna rahe evI kAryapaddhati jJAnInI dazA hoya che ane saravALe e chUTIne ja rahe che. kAyama mATe e pravRttimAM baMdhAyane rahetA nathI. banI zake eTalI vahelI nivRttimAM e AvI jAya che. vizeSa laIzuM... Page #204 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pa60 187 tA. 19-11-190, patraka - pa60, 561 pravacana ne. 255 "zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patra-pa60,pAnuM-448.chellA ParagraphthI. "jJAnIpuruSane AtmapratibaMdhapaNe saMsArasevA hoya nahIM, paNa prArabdhapratibaMdhapaNe hoya... saMsArasevA eTale ahIMyAM saMsAranI pravRtti. jJAnI puruSa saMsAranI pravRtti pUrvanA prArabdhane laIne karatA jovAmAM Ave che. paNa emane AtmapratibaMdhapaNe eTale AtmA emAM rokAI jAya nahi. mithyAtva avasthAmAM pUrvakarmanA udayamAM Akho AtmA je rokAya che evo prakAra jJAnInI dazAmAM hoto nathI mithyAtva avasthAmAM jIvane udaya ja sarvasva thaI paDe che. je kAMI udaya che ene sarvasvapaNe vaLagI AtmA Akhe Akho tyAM bhAvathI coMTI jAya che, ekatva kare che, lIna thaIne saMsAranI pravRtti kare che. te prakAranI pravRtti bhAvathI jJAnIpuruSa kadi karatA nathI. paNa emane evuM jJAna che ke A pUrvaprArabdhane laIne je udaya cAlI rahyo che, e udayamAM tallIna thaIne have navuM prArabdha mAre utpanna karavuM nathI. je che ene ISTaaniSTa jANyA vinA, iSTa-aniSTapaNuM karyA vinA e udayamAMthI pasAra thaI javuM che. pasAra thaI javuM che ema kaho ke bhogavI levuM che ema kaho. paNa iSTa-aniSTapaNuM karyA vinA. e udayanA kALamAM paNa huM jJAtA chuM, evuM je bhinna jJAnamaya mukhya pariNamana che, e mukhya pariNamanamAM rahIne, jJAtApaNe rahIne jJAtApaNAnA mukhya bhAvane anubhavatA e prArabdhane nivRtta kare che, prArabdhanI nivRtti karI nAkhe che. evuM prArabdha bhogavatA paNa tethI nivartavArUpa pariNAmane pAme.." eTale ke A prasaMgathI chUTI javuM che. nivartavuM che eTale chUTavuM che. prArabdhanA prasaMgathI paNa chUTavuM che. eTale je koI saMyoga che enI ruci nathI, aruci che. nivartavuM che eTale aruci che. nivartavArUpa pariNAmane pAme ema jJAnInI rIta hoya che; evI rIte jJAnI pariName che. pariNamavAnI emanI AvI rIta che tethI te chUTe che. kSaNe kSaNe te mukta bhAvanA mokSa pratye AgaLa vadhatA jAya che. enuM kAraNa AvI emanI rIta che. A rItane lIdhe. mumukSu - A rIte oLakhAya jAya to jJAnI oLakhAya jAya? Page #205 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 rAjahRdaya bhAga-11 - pUjya bhAIzrI :- rIta oLakhAya to oLakhAya. rIta oLakhAya to oLakhAya, uparAMta AtmArtha kevI rIte sadhAya ? potAnA pariNAmamAM AtmArtha kevI rIte sadhAya ? evI rIta paNa ene AvaDe. jJAnI oLakhAya e to jJAnInI 52 apekSAe vAta che paNa sva apekSAe ene zuM phAyado thAya ? ke potAno AtmArtha je sAdhavo che e AtmArtha ene sUjhe ke A AtmArtha sadhAya. oLakhavAmAM A vAta thAya che. eTale to e pote paNa tathArUpa prayatna ane prayAsamAM Ave. jyAre jJAnI kevI rIte bhinna paDe che ? e ene samajAya to pote paNa evI rIte bhinna paDavAnI je kAryapaddhati che ene e samajI zake che. samajI zake che ema nahi, eno prayatna paNa e karI zake che, ene aMgIkAra karI zake che. e paristhitimAM e AvI zake che. kemake rItamAM phera nathI. je rIte jJAnI thavAya che, e ja rIte jJAnI thaIne paNa jJAnadazAmAM AgaLa vadhAya che. rIta badalatI nathI. rIta badalAtI nathI ke pahelA pahelI rIta hatI, pachI kAMI bIjI rIte jJAnadazAmAM kArya karavAnuM hatuM, evuM kAMI nathI. rIta tenI te ja rahe che. pharaka eTalo paDe che ke prathama ene mumukSudazAmAM daSTimAM AtmA nahoto eTale dRSTibaLa nahotuM. jJAnadazAmAM dRSTimAM AtmA hovAthI dRSTibaLa vizeSa hoya che ane kArya cAle che. eTalI vizeSatA che. eTale jJAnIne mATe koIvAra ema kahevAya che, ke e dRSTinA baLe AgaLa vadhe che. puruSArthanI ane samyagdarzananI mukhyatA karavI hoya tyAre ema kahevAya che. zAnanI mukhyatA karavI hoya tyAre zAnabaLe AgaLa vadhe che ema kahevAya. tyAM paNa jJAnasahitano puruSArtha, olo darzanasahitano puruSArtha (che), puruSArtha to baMnemAM sAmAnya che. ane puruSArtha vinA to koI kArya thavAno prazna raheto nathI. mumukSu :- AvI ... mumukSue to ghaNo prayatna karavo paDe. pUjya bhAIzrI :- mumukSu pAse zakti ochI che. eTale ene thoDuM kaThaNa lAge, agharuM lAge paNa bahu moTo lAbha che ema samajAyuM che tethI eno utsAha anero che. jIvane potAne moTo lAbha che evuM kharekhara samajAya tyAre te lAbha prApta karavA mATe enA pariNAmamAM je utsAha Ave che, 2sa Ave che, jora Ave che e enA pramANamAM ja Ave che. jeTalA pramANamAM ene lAbha dekhAya che eTalA ja pramANamAM Ave che. dasa rUpiyA kamAvA mATe mahenata na kare, paNa dasa lAkha maLatA hoya to keTalI mahenata kare ? dasanI sAmuM na jove. bhAI ! koNa eTalAmAM mahenata kare. eTalI nAnI rakama mATe ApaNe zakti kharcavI ? emAM kAMI mANasane mana na thAya. puruSArtha UpaDe ja nahi. oluM to lAbha sAme dekhAya to rasane rokI zakAya nahi, puruSArthane rokI zakAya Page #206 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-560 nahi. eTaluM badhuM kudaratI che A to. je rItano Azraya karatAM hAla traNa varSa thayAM...' evI rIte pariNamatA chellA traNa varSathI e rIte barAbara pariNamIe chIe, ema kahe che. traNa varSathI 'muMbaI'mAM vepAranI aMdara satata joDAvuM rahyuM che. ane e traNe varSa daramyAna ame prArabdhane nivartavAmAM ane bhinna paDavAnA puruSArtha sahita vartI rahyA chIe. je rItano Azraya karatAM Aje traNa-traNa varSa thayA. vizeSa tema karyuM che...' mukhyapaNe ema ja karyuM che. sArI rIte e rIte karyuM che. juo ! pravRttinA kALamAM pote puruSArtha karyo che, eno spaSTa potAnA zabdomAM ullekha che. 189 'ane temAM...' eTale ema ka2vAmAM jarUra AtmadazAne bhulAve evo saMbhava rahe tevo udaya...' pAcho ema nahi, sAdhAraNa udaya nahi. AtmadazAne bhulAvI do evo udaya rahyo che. lAbha-nukasAnanA moTA pramANamAM vepAra hoya. pAchA bIjA to paisAvALA bhAgIdAra hoya ene to mUDI ochI thAya. paNa je Working partner hoya, jene khAlI parizramane laIne bhAga levAno hoya. buddhi, parizrama. ene nukasAna jAya to ene to mAthe devuM thAya. enA badhA kAmamAM nukasAna Ave to ene mAthe devuM thaI jAya ke nahi ? eka to eNe potAnA parivAranI AjIvikA mATe emAMthI uThAvavuM paDyuM hoya. eTale eTaluM khAtAmAM udhAra thayuM hoya enI sAme napho AvavAne badale nukasAna Ave to udhAramAM Double saravALo thAya ne ?upADa + nukasAnI. koI evA naphA-nukasAnanA jyAre prasaMga UbhA thAya ane cokhkhI sAme dekhAya evI paristhiti hoya, tyAre nukasAnano bhaya thAya eTalo ja naphAmAM rasa Ave ane naphAmAM jeTalo rasa Ave eTalo ja nukasAnamAM bhaya thAya. e to Action ane Reaction ja sAmesAmuM che. e vakhate e mAruM nathI, mAre kAMI lAgatuMvaLagatuM nathI, pUrvakarma anusA2 je thavuM hoya te thAya, mAre kAMI levA ke devA, evuM aMdara zraddhA-zAnamAM pariNamana thatuM... mumukSu :- cothA guNasthAne jJAnI dharmAtmAne kevI pariNita hoya bahu sarasa citAra Apyo che. pUjya bhAIzrI :- hA. citAra Avyo che, ghaNI jagyAe Ave che. emanA patromAM potAnI dazAno ullekha aneka jagyAe Ave che. ane mumukSujIve teno abhyAsa ka2vA yogya che. AtmArtha samajavo hoya, AtmArtha zIkhavo hoya to e samajavA jevo viSaya che. Page #207 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 rAjahRdaya bhAga-11 jJAnI potAnI ja anubhavadazA kahe ane ATalA sUkSma pariNAmano ullekha kare e lagabhaga na bane. paNa emane AtmIyatA ghaNI hatI. "sobhAgabhAI uparano patra che ne ? AtmIyatA ghaNI hatI eTale baMne potapotAnA pariNAma kahetA hatA. arasaparasa eTalI AtmIyatA hatI, bhinnabhAva nahoto to baMne potAnA pariNAmanI vAta karatA hatA. doSanI paNa vAta kare ane guNanI paNa vAta kare. guNanI vAta kare eTale kAMI potAnI prazaMsA karAvavA nahi. e to ekabIjAne oLakhatA hatA. kAMI AbarU vadhAravAnuM emane kAraNa nahotuM. na oLakhatA hoya enI pAse mANasa AbarU vadhAre ke cAlo amArI prazaMsA ame karIe chIe, tame amane sArI rIte tamArI najaramAM amAruM sthAna rahI jAya. emane e prazna nahoto. e potAnA guNa-doSa baMnene kahetA hatA. baMne kahevA pAchaLa paNa emano eka ja hetu hato ke eTalI saraLatAthI sAme paNa e varte ane A rItane jANIne e rItano Azraya kare e pote paNa jJAnIe e rIta batAvI to e rItano Azraya mumukSu paNa kare. have e prasaMga banyo hato e baMne vacce. e guruziSya vacce prasaMga banyo. upakArI ApaNane thAya evI vAta che. vastu rahI gaI eTale phAyadAnuM to ApaNane kAraNa thaI gayuM. evo viSaya che. mumukSu - samapariNAme vedyo che eTale? pUjya bhAIzrI:-samapariNAma eTale iSTa-aniSTapaNuM karyA vinA. AtmadazAne bhUlAve evo saMbhava rahe. thayuM nathI. AtmadazA bhUlyA nathI paNa evo saMbhava thaI jAya. 'tevo udaya paNa jeTalo bane teTalo..." eTale amArAthI puruSArtha hato teTalo. amArI tamAma zakti lagAvIne samapariNAme vedyo che." samyapha prakAre enA jJAtA rahyA che e vakhate. A bhinna joya che, huM to mAtra jJAtA chuM.na to mArAmAM kAMI lAbha Ave che, na to mArAmAthI kAMI jAya che ke nukasAna thAya che. kAMI Ave to lAbha thAya. jJAnamAMthI) zuM gayuM? jJAna pote svayaM jJAnamAMthI utpanna thatI eka prakriyA che ke jJAna jJAnamAMthI ja thAya che. bIjAmAMthI jJAna Ave nahi ane jJAnamAM bIjuM kAMI Ave nahi. avalokananuM A jagyAe eka rahasya che. avalokana cAlatA pariNAmanuM karavuM che ne ? vyatIta thayelA pariNAmanuM nathI karavuM. to jJAna avalokana karanAra che ane potAnuM avalokana kare ke na kare ? jo cAlato jJAnano paryAya potAnuM avalokana kare to pote potAnA svayaMnI svataMtratAne, svayaMnI zaktine pichANI zake, oLakhI zake, ke A jJAna svayaM mArAmAMthI ja, A jJAna svayaM mArAmAMthI, jJAnamAMthI ja Ano pravAha cAlu ja rahe che. Page #208 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 191 patrAMka-560 keTalo akhUTa bhaMDAra bharelo ja haze ke e cAlatuM ja baMdha thatuM nathI, nIkaLato pravAha baMdha jathato nathI ! ane enI keTalI svataMtra zakti che!svataMtra zakti che eTale enuM eTaluM potA upara prabhutva che. prabhutvazaktimAM "amRtacaMdrAcArye e zabda vAparyo che. enA utpAdane, enI prakriyAne, enA kAryane koI rokI zake nahi, baMdha na karI zake. e pravAhane eka samaya mATe koI aTakAvI na zake. have e koNa jove? ke pote ja jove. kone jove?ke potAne jove. jonAra pote ane jaNAnAra paNa pote. jANanAra pote, jaNAnAra paNa pote. jo pote jANanAra hoya ane potAne jANato hoya to enI dizA kaI bAjunI thAya ? have dizAne vicArIe to. evI paristhitimAM e jANavAnI dizA kaI bAjunI rahe? ke anAdinI je parasamukha ane paralakSavALI jANavAnI vRtti hatI, e jANanAra pote potAne jANatA ene svasammukha thavuM paDe to ja ema jaNAya. jyAM sudhI rAgAdine avalokanamAM jANe che tyAM sudhI to hajI svasammukhatA nathI. paNa e avalokananuM kAryavizeSa AgaLa vadhatAM jJAna jyAre jJAnane ja jANe che, tyAre ene svasammukhatA Ave che. svasammukhatA Ave che tyAre ene anaMta jJAnamaya, anaMta sAmarthyamaya, anaMta guNamaya, anaMta sukhamaya evA svasvarUpano nirNaya thaI jAya che athavA emAM ene bhAvabhAsana AvI jAya che. A kAlano A bhAIno) prazna che. tAro prazna cAlI gayo. khyAla che ne? to ThIka. Ama viSamakALa che paNa have Ama kALa evo che ke juo ! nAnI-nAnI uMmaranA mANasone paNa AvI vAtamAM rasa paDe che. nahitara A to badhI raMgarAganI vAto nathI. raMgarAga UDI jAya evI A badhI vAto che. zuM kahe che? e udayane ame samapariNAmevedyo che-jJAtA-deNa rahIne vedyo che. e udaya koI eka parapadArtha che, mAtra jANavAno viSaya che, jaNAya che. jANavAnI mArI zaktine laI e mAtra bhinapaNe jaNAya jAya che. enAthI mane koI zAMti nathI, azAMti nathI, lAbha nathI, nukasAna nathI, sukha nathI ke dukha nathI. anukULatApratikULatAnI kalpanA nivRtta karIne vedyo che, lyo ! udayamAM jIvane kAM to anukULatAno rasa Ave che, kAM pratikULatAno kheda Ave che. jamatA jamatA eka koLiyo moDhAmAM mUke to kAM sAro lAge ane kAM kharAba lAge. jo rasoI barAbara na thaI hoya to sAruM na lAge. potAnI ruci pramANenI barAbara rasoI karI hoya to ene sAruM lAge che. bhAve evuM banAvyuM hoya to sAruM lAge, nabhAve evuM banyuM hoya to kharAba lAge che. eTale sAruM paNa na lAge ane kharAba paNa na lAge Page #209 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 rAjahRdaya bhAga-11 evuM enuM svarUpa che. e padArthonuM, rajakaNonuM paNa evuM svarUpa che, ke na sAruM lAge, na kharAba lAge. jJAnanuM paNa evuM ja svarUpa che ke mAtra jANe. sAcu-kharAba karIne jANe nahi. na ene niMde, na ene prazaMse. ApaNe nathI kahetA, bhAI ! ke ApaNe niMdA-prazaMsA koInI karavI nahi. niMdAprazaMsA karIne zA mATe ApaNe koInI sAthe joDAvuM ? prazaMsA karIne prazaMsaka tarIke joDAvuM, niMdA karIne niMdaka tarIke joDAvuM evuM kAMI ApaNe karavuM nathI. evuM mANasa nathI vicAratA ? basa ! ANe nirNaya karI nAkhyo, ke huM jJAnamAtra chuM. to jJAnamAtramAM koI zeyAkAra pratibhAso ke na pratibhAso. mAre zuM levAdevA che ? pratibhAso to svacchatAnuM kAraNa che, na pratibhAso to mAre kAMI jarUra paNa nathI. jANavAno kAMI lobha nathI.. mumukSu H- khAtI vakhate na kharAba lAge, na sAruM lAge to .. bhUkhanI tRpti thaI e nathAya. pUjya bhAIzrI :- e paNa sAruM ja lAge ne. bhUkhanI tRpti thaI e sAruM ja lAgyuM ne ? e sAruM lAgyuM ne ? mumukSu :- ema ja Ave.. pUjya bhAIzrI :- have jyAre bhUkhanuM vaidana thayuM tyAre kharAba lAgyuM hatuM. mATe tRpti thaI eTale sAruM lAgyuM. paNa jyAre e bhUkhanuM vedana AvyuM tyAre zAtA kema na rahyo ? jo tyAre zAtA rahyo hota to jamatI vakhate tuM jJAtA ja raheta. paNa pUrva taiyArI karato nathI. to olApaNe jyAM aniSTa karyuM che tyAM iSTa thayA vagara nahi rahe ane iSTa karyuM haze tyAM aniSTa thayA vagara nahi rahe. tuM bhUla pahelA karI beTho cho. eTale sAruM lAge che. eNe Practice to satata karavI joIe ne. e paNa eka udaya che. bhUkha lAge che e paNa eka udaya che ane AhAra le che e paNa eka bIjo udaya ja che, bIjuM kAMI nathI. tamAma udayamAM pote jJAtAdRSTA rahe, A eNe puruSArtha karavAno che. jJAtAbhAve rahI javuM e samapariNAme udayane vedavAno prakAra che, te samapariNAme udayane vedavAnI rIta che. e rItano jJAnI Azraya kare che, e rIta mumukSue paNa zarU karavAnI che eno prayatna karaze to saphaLa thaze. prayatna nahi kare to kevI rIte saphaLa thaze ? mumukSuH-abhyAsa thato ja nathI. pUjya bhAIzrI :- abhyAsa thato nathI kemake ene karavAnI eTalI tAlAvelI nathI. jeTalI ene bIjA kAryanI jarUrata lAge che eTalI ene A kAryanI jarUrata lAgI Page #210 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 193 patraka-560. nathI. bIjA kArya mATe to ene kyAMka jAvuM paDe, bIjA sAdhano paNa joIe. paisAnI jarUra paDe to vepAra karavo paDe, vepAra karavA mATe dukAna levI paDe, dukAna levA mATe paisAnI vyavasthA karavI paDe. koI ema kahe che kamANI thAya pachI huM dukAna laIza, pachI huM vepAra karIza ema kahe ? tyAM to vyavasthA na hoya to game tema vyavasthA karIne kare che ke nahi? mumukSuda-dInapaNuM karIne kare. pUjya bhAIzrI - dInapaNuM kare, ke bhAI ! tamArI dukAne jarA besavA dejo ne. tamArI Line bIjI che, mArI bIjI Line che, huM mAruM thoDuM karyA karIza. kharIdavAnI jagyA na hoya, pAghaDI devAnI jagyA na hoya to bhADe le, peTA bhAgele. doDhu-bamaNuM bhADu Ape. kAMIne kAMI ghATa utAre che ke nahi? kemake jarUra lAgI che. ane jyAM sudhI na maLe tyAM sudhI pariNAma tyAM ne tyAM AMTA mAre, cakarAvo khAya. je kAma karavuM che e na thAya to pariNati tyAM ja cakarAvokhAze. ahIMyAM tArI pariNati cakarAvo nathI khAtI e zuM batAve che ke tAre kAma karavuM nathI. svAdhyAya vakhate vicAra kare ke A to karavA jevuM che. AmAM AtmAnuM hita che. vaLI udayamAM jAya eTale thaI rahyuM. jANe sAMbhaLyuM ja nahotuM. paNa kAma to udaya vakhate karavAnuM che. A to samajavAno vakhata che, olo kAma karavAno vakhata che. samajavAnA vakhate samaje ane kAma karavAnA vakhate choDI de ke di enuM kAma thAya? mumukSu -bAra vAge sudhAvedanIya jAge eTale khAvA jAya. pUjya bhAIzrI - sudhA vedanI jyAre utpana tyAre vicAravuM ke A mAtra jJAnanuM zeya che, mArAmAM nathI. A paramANunI, jaTharAgninI paryAya che. pachI DaoNkTarI bhASAmAM ema kahe che, ke hojarInI aMdara esIDanI utpatti thAya che ane esIDa garama che eTale garamI lAge che ene jaTharAgni kahe che.vaido jaTharAgni kahe che, DaoNkTaro ene esiDa chUTe che ema kahe che. e je hoya te, paNa che paramANunI paryAya. mAne che ke AtmAnI paryAya che. kevI rIte vede che?mane bhUkha lAgI. AtmAne bhUkha lAgI che? AtmAne enuM jJAna thayuM che. e garama avasthAnuM AtmAne jJAna thayuM che. mane jJAna thayuM che ema tyAM kema na anubhava karyo ? jUTho anubhava karyo ke mane bhUkha lAgI che. mane to jJAna thayuM che ema anubhava karavo joIto hato. pachI AhAra karavA bese topaNa ene e AhAra karavAnA pariNAma bojo lAgaze. pahelA zuM lAgaze? bojo lAgaze. ane jo ema nahi karyuM hoya to khAvA mATe talapApaDa thAze ke bhUkha lAgI che have pIrase eTale jaldI jamavAnuM zarU Page #211 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 rAjahRdaya bhAga-11 karI dauM. pachI jamatI vakhate kAMI bhAna rahevAnuM nathI. pachI bhinna rahevAnuM kAMI bhAna rahevAnuM nathI. pachI to phakAphaka mAMDe khAvA, ekAkAra thaIne keTalA karma bAMdhe che enI khabara paDe nahi. emAM azAtAvedanIya bAMdhe che. e ja rasathI khAya che tyAre azAtA vedanIya bAMdhe che. pachI emAMthI jyAre kAMIka thAya tyAre kahe oya-oyane hAya-hAya mane Ama thaI gayuM. paNa teM azAtAvedanI bAMdhI tyAre to kAMI vicAra karyo nathI, jAgRti rAkhI nathI. have bhogavatI vakhate hAya-hAya kare che eno zuM artha che? eno kAMI artha nathI. mumukSu -zarIra jamAruM nathI, tyAMthI bhinna paDavuM. pUjya bhAIzrI:-tyAMthI ja. zarIra mAruM nathI ane zarIra pratyenA pariNAma che e paNa mArA svarUpamAM nathI, mArA svarUpanI jAtinA nathI. beyane dhakko mAravAno che. beya niSedhya je che, niSedhano viSaya che. pote zuM kahe che ke traNa varSathI je dhaMdhAmAM joDAI gayA chIe emAM AtmadazAne, jarUra AtmadazAne bhUlAvI de. ema. kevA udaya AvyA che ? ke jarUra AtmadazAne bhUlAve evo saMbhava rahe tevo udaya paNa jeTalo banyo teTalo samapariNAme vedyo che; joke te davAnA kALane viSe sarvasaMganivRtti koI rIte thAya to sAruM. bhAvanA kevI che ke A badho saMga mane chUTI jAya to sAruM. ema sUjhayAM karyuM che. evA pariNAma thayA karyA che ke vepAra, dhaMdhA,pravRttimAMthI nivRtta thaI je samapariNAme vecavAno puruSArtha huM udayamAM karuM chuM, to udaya sAthe thoDI tarajoDa thAya che, enA badale huM ekaluM mArA AtmAnA svarUpamAM lIna thAuM evo svarUpalInatAno eka bAjuno puruSArtha karuM. bIjI bAju mAre kAMI tarajoDa karavAno koI zaktino vyaya na karavo paDe eTalA mATe ema sUjhayA karyuM che... ke sarvasaMganivRtti hoya to sAruM. topaNa sarvasaMganivRttie je dazA rahevI joIe te dazA udayamAM rahe to alpa kALamAM vizeSa karmanI nivRtti nivRtti eTale nirjarA thAya. pravRttimAM vizeSa nirjarI thAya. kemake e vakhate to duzamana caDI Avyo che. e vakhate ene vizeSa nirjarA thAya. eTale beya khyAla che pAcho. ekAMta nivRttine icche che ema nathI. pravRtti che to pravRtti vakhate vizeSa nirjarA karI zakAya che e potAne khyAlamAM che. topaNa sarvasaMganivRttie jedazA rahevI joIe... puruSArthanI, AtmAnI tevI AtmAnI "dazA udayamAM rahe, to alpakALamAM thoDA kALanI aMdara vizeSa... eTale ghaNA karmanI nirjarA thAya ema jANI." evo khyAla che, evuM jANIne jeTaluM banyuM teTaluM te prakAre karyuM che." Page #212 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 195 patraka-560 34 varSanA AyuSyamAM 23 varSa to mithyAtva avasthAmAM pasAra karyA. 28me varSe samyagdarzana thayuM che. 33 varSa pachI AyuSya chUTI gayuM che. dasa varSa ane pAMca mahinA. dasa varSa, pAMca mahinA ane vIsa divasa ATaluM AyuSya che. caitra vada 5 che ne ? cha mahinAmAM dasa divasa ochA rahI gayA che. sADA dasa varSamAM paNa keTaluM kAma karyuM? eka bhava mAtra bAkI rahe eTaluM. A puruSArtha karatAM pravRttinA kALamAM Avo puruSArtha karatA acAritranA mULiyA bALI nAkhyA. cAritradazA na AvI. acAritra hatuM. avirata samyagdaSTi hatA eTale acAritra hatuM. sarvasaMgatyAga karIne munidazAmAM na AvI zakyA. paNa puruSArtha karI karIne acAritranA mULa badhA bALI nAkhyA. eTale sahajamAtramAM, je bhavamAM cAritra Avaze, hajI devalokamAM nahi Ave, tyArapachI je manuSyanI dazA Avaze, e manuSya gatimAM) sahajamAtramAM munipaNuM) laI leze. ane tyAM e ja karaze. tyAM jJAnadazA cAlu che. jJAnadazA laIne gayA che. tyAM to sAgaropamanA AyuSya che. je be-cAra sAgaranI sthitie gayA haze. atyAre to moTI sthiti nathI. kemake gRhasthadazAmAM keTalAka azubha pariNAma paNa thaI jAya che. eTale zubhamAM je aghAtino lAMbI sthitino baMdha paDavo joIe eTalo nathI paDato. eTale be-cAra sAgaranI sthitie gayA haze e pAchA manuSyadazAmAM Avaze. tyAM pachI cAritra aMgIkAra karatA vAra lAgaze nahi. ekadama puruSArtha sahajamAtramAM (upaDaze). atyAre jeTaluM kaThaNa paDyuM che eTaluM kaThaNa nahi paDe. kemake eTalo abhyAsa thaI gayo, jJAnadazAno eTalo mahAvaro thaI gayo. jeTaluM banyuM teTaluM te prakAre karyuM che, paNa manamAM have ema rahe che ke A prasaMgathI eTale sakala gRhavAsathI dUra thavAya tema na hoya topaNa vyApArAdiprasaMgathI nivRtta...." thavuM. ghara na choDI zakAya, kuTuMba na choDuM, topaNa dhaMdho to choDI devo. have dukAne besavuM nathI. "vyApArAdi prasaMgathI nivRtta, dUra thavAya to sAruM, kemake AtmabhAve pariNAma pAmavAne viSe je dazA jJAnInI joIe te dazA A vyApAra vyavahArathI mumukSu jIvane dekhAtI nathI.' emaNe joyuM ke keTalAka mumukSujIvo je paricayamAM AvyA che ene oLakhANa nathI paDatI. je bahArano vyApArIno, gRhasthano veza che ane amArI pravRtti jove che to ene AtmabhAva thavA mATe, AtmabhAve pariNAma enuM pAme evI je jJAnInI dazA joIe, e dazA e loko joI zakatA nathI. e vyApAra, vyavahArathI mumukSajIvane dekhAtI nathI. ke ene je upakArano hetu thavo joIe e nathI thato. koI vizeSa mumukSu, vizeSa pAtrajIva oLakhI kADhe (e) bIjI vAta che. bAkI e vAta gaLe Page #213 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 rAjahRdaya bhAga-11 sAMbelu utAravA jevI che. TIkaDIgaLavA jevI vAta nathI. tyAgI hoya jJAnI eTale gharasaMsAra, vyApAra na hoya ekalI AtmAnA upadezanI, AtmAnA svarUpanI vAta karatA hoya to eno vizvAsa Avavo sahelo paDe che paNa AtmAnA svarUpanI, vItarAga svarUpanI ane vItarAga mArganI vAta karatA hoya ane rAga-dveSanA kAryo karatA hoya, pravRtti rAga-dveSanI karatA hoya, tyAre e jJAnI che evo vizvAsa Avavo, e ghaNI kaThaNa vAta che. emAM bahu lAyakAta mAge che. ghaNI pAtratA hoya, ghaNI jhINI najara hoya ane ghaNo samIpa vAsa hoya, aMgata sahavAsa hoya, enI samIpamAM, najIkamAM gayA hoya, aMtevAsI thaIne rahyA hoya to ene khabara paDe ke A mahAtmA bIjI rIte kAma kare che, A udaya koI bIjI rIte kAma kare che. enene udayane kAMI levA-devA nathI. nahitara bhrAMti thayA vagara rahe nahi, nukasAna paNa thayA vagara rahe nahi. dUra thavAya to sAruM..." "vyApArAdi prasaMgathI nivRtta. dUra thavAya to sAruM, kemake AtmabhAve pariNAma pAmavAne viSe je dazA jJAnInI joIe te dazA A vyApAra vyavahArathI mumukSu jIvane dekhAtI nathI. A prakAra je lakhyo che te viSe hamaNAM vicAra kayAreka kayAreka vizeSa udaya pAme che. atyAre A je vAta tamane lakhI che e vAtano avAra-navAra vicAra AvyA kare che. vyApArathI nivRtti laIe, keTalAka pAtra jIvo samIpamAM che, potAne paNa satsaMganI bhAvanA rahe che, vizeSa prakAre karIne Atma sAdhana karavAnI bhAvanA che eTale nivRtti anukULa paDe, bIjAne paNa upakArano hetu thAya. eTale kyAreka kyAreka vizeSa udaya pAme che. te viSe je pariNAma Ave te kharuM. e vicAranI je kAMI bahAramAM paristhiti thAyate kharI. A to eka vicAra Ave che, bAkI bahAranI paristhiti koI amArA hAthanI vAta nathI. e jANIe chIe. A prasaMga lakhyo che te lokomAM hAla pragaTa thavA devA yogya nathI. ame nivRtti levAnA chIe e pAchA tame lokone kahetA pharatA nahi. nahitara pAchI amAre gherAvo vadhI jaze. paricaya vadhAravo nathI. nivRtti laIne amAre koI paricaya vadhAravo che e amArI icchA nathI. mAhasuda bIjauparate taraphaAvavAnuM thavAno saMbhava rahe che. e ja vinaMti. A. sva. praNAma.' e chellA Paragraph mAM emaNe potAnI cAlatI AtmadazAno citAra raju karyo che. bahu sAro citAra raju karyo che. e pa60mo patra pUro thayo. mumukSu-A badhuM zAstramAM gotavA jAya to kyAM maLe? pUjya bhAIzrI - zAstramAM A cIja maLe evuM nathI. sAva sAcI vAta che. Page #214 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-560 197 siddhAMta maLe paNa cAlatA gRhastha jJAnInA pariNAmanuM zAstra kacAMthI kADhavuM ? AcAryoe je lakhyA e to nivRttimAM rahIne jaMgalamAM besIne lakhyA che. jJAnIne oLakhavA ane enI aMtaraMga dazA, enI mULadazA samajAya to oLakhAya, e vAta kADhavI kyAMthI? eka nyAye to A graMtha mumukSu mATe asAdhAraNa upakArI che. ApaNe tyAM aMgata vAMcana thAya che. jAhera vAMcana to ahIMyAM paheluMvaheluM ApaNe lIdhuM che. jAhera vAMcana ApaNA samAjamAM A graMthanuM nathI thatuM. paNa mumukSu mATe ghaNI upakArI vAto emaNe mArgadarzananI rIte paNa lakhI che, AtmabhAvanAnI rIte paNa lakhI che, satsaMganI ane satpuruSanI oLakhANa mATenI paNa lakhI che. ghaNo viSaya Avyo che. ApaNe to enuM vargIka2Na paNa karyuM che. keTalI jAtano viSaya emaNe Ataryo che ! saMkhyAbaMdha enA varga pADI zakAya eTalA badhA emanA lakhANanI aMdara viSayo vyakta thayA che. mumukSu :- 'zrImad rAjacaMdrajI'nI vyavahAranI vAto (vadhAre Ave che), nizcayanI vAto ochI che. pUjya bhAIzrI :- hamaNA cAlI gaI e vyavahAranI che ke nizcayanI che ? zuM cAlI gaI ? nizcayanI vAto cAlI. vyavahAranI vAto vadhAre che, nizcayanI vAto ochI che, ame to rahyA nizcayavALA. zuM karavuM che ? zuM vicAravuM che ? hajI ApaNe tyAM paNa bahubhAga mumukSunA vyavahAranA ThekANA nathI. bahubhAga evo che. kevo ? thoDoka bhAga bAda karatA bahubhAga evo che ke je lokonA vyavahAranA ThekANA nathI. keTalAkane to deva-guru-zAstranI hajI khabara nathI paDatI ke ApaNe virAdhanA karIe chIe ke zuM karIe chIe ? evI paristhiti kharAba che. ane nizcayanI vAto kare ane nizcayanA zAstro vAMce. zuM dazA thAya ? bhUMDA hAla thAya, bIjuM kAMI thAya nahi. mumukSu :- 'gurudevazrI'e 1993mAM 'sonagaDha'mAM AnI u52pravacana kareluM. pUjya bhAIzrI :- hA. karelA che ne. che ne. pUjya bahenazrI'e lakhyuM che ne. 'sonagaDha'mAM nivAsa karyo tyAre sAhebajI ahIMyAM 'zrImad rAjacaMdra' vAMce che. bahu sarasa bhAvo nIkaLe che. judI ja rIte A badhuM vaMcAya che ane samajAya che. ghaNuM lakhyuM che. e divasomAM to 'gurudeva' pote paNa bhalAmaNa karatA hatA, ke 'zrImad' vAMco. mumukSu thAvuM hoya to 'zrImad' vAMco. hajI mumukSutA AvI nathI ane nizcayanuM zAstra vAMce che. muzkelImAM AvyA vaga2 rahe nahi. Page #215 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 rAjahRdaya bhAga-11 patrAMka-561 muMbaI, mAha suda 2, ravi, 151 zubhecchA saMpanabhAI kuMvarajI ANaMdajI pratye, zrI bhAvanagara. cittamAM kaMI paNa vicAravRtti pariNamI che, tema jANIne hRdayamAM AnaMda thayo che. asAra ane klezarUpa AraMbhaparigrahanA kAryamAM vasatAM jo A jIva kaMI paNa nirbhaya ke ajAgRta raheto ghaNAM varSano upAselovairAgya paNa niSphaLa jAya evI dazA thaI Ave che, evo nitya pratye nizcaya saMbhArIne nirupAya prasaMgamAM kaMpatA cittana ja chUTya pravartavuM ghaTe che, e vAtano mumukSu jIve kAryo karyo, kSaNe kSaNe ane prasaMge prasaMge lakSa rAkhyA vinA mumukSatA rahevI durlabha che, ane evI dazAvedyA vinA mumukSupaNuM paNa saMbhave nahIM. mArA cittamAM mukhya vicAra hAlae varte che. ejavinaMti. li. rAyacaMdanA pra. (patrAMka) pa6 1. zubhecchA saMpanabhAI kuMvarajI ANaMdajI pratye zrI bhAvanagara." bhAvanagaranA eka derAvAsI sahastha "zrImadjInA paricayamAM AvyA hatA. ane bahu dhArmika jIvanavALA hatA. ane ThIka ThIka rucimAM AvyA hatA. emanI sAthe paNa keTaloka patravyavahAra cAlyo che. cittamAM kaMI paNa vicAravRtti pariNamI che, tema jANIne hRdayamAM AnaMda thayo che." zuM kahe che ? tamArA cittamAM AtmAnA hitanI vicAranI vRttinuM pariNamana thayuM che. mAre kAMIka mAruM Atmahita karavuM che, evo koI tamArI vRttinI aMdara prakAra vicAramAM Avyo che. evuM jANIne mArA hRdayamAM AnaMda thayo che. keTalo Response Ape che ! koI eka jIva jANyo-ajANyo enI sAthe saMbaMdha nathI. koI jIvane evI vRtti thAya ke mAre have mAruM Atmahita karavuM che, to jJAnInuM hRdaya e bAju kheMcAya che. A eka jJAnadazAnuM sahaja lakSaNa che. enuM nAma vAtsalya che. lyo kharekhara, A jJAnInuM vAtsalya che. enA pratye emane prema Ave che. ajANyo hoya topaNa prema Ave che, ke are. Ane potAnuM hita karavAnI vRtti thaI che! bahu sArI vAta che. kemake jIvane bhAgye ja evI vRtti thaI che. upara uparanI thaIne chUTI Page #216 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 199 patrAMka-pa6 1 gaI che. jo jJAnInI samIpamAM e vRtti thaI hoya ane thAya, to evRtti vizeSa vRddhigata thaIne, vardhamAna thaIne e AtmAnuM hita sAdhI le tyAM sudhI jIva pahoMcI jAya. eTale jJAnI eno Adara kare che. e vRttino jJAnI Adara kare che. kemake enI e vRtti vardhamAna thaI jAya eTalA mATe eno Adara kare che. vega Ave. jema DhALa hoya to DhALamAM kema pANInA pravAhanovega Ave, ema ene DhALa ApI de che. DhaLa, tuM A bAju DhaLa. ame tAro Adara karIe chIe. bhale tuM amArA karatA nAno hoya ane ame sthitimAM UMcA hoIe, tuM bhale nIco hoya paNa amAre UMca-nIcano koI prakAra che nahi. amAre mAna-apamAnano koI prakAranathI. e badhuM gayuM amAre. ame to tane DhALa ApIe chIe. tuM A bAju DhaLa. enA pariNAmamAM vega Ave che ane eka jIva paNa jo AtmakalyANa karI jAya to enI koI kimata thaI zake evI jagatamAM koI cIja nathI. pa61 patramAM emaNe mumukSanI pAtratAno viSaya lIdho che. kuMvarajIbhAIne je pahelI vAta lakhI che e pAtratA mATenI lakhI che, ke "asAra ane klezarUpa AraMbhaparigrahanA kAryamAM vasatAM." tame to kuMvarajIbhAIne joyA haze? joyelAne? tamArI uMmaramAM to joyA ja hoya ne. "zrImadjInA samakAlIna hatA paNa A uMmaranA pramANamAM to joyA hoya ne. samAjamAM hoya eTale khyAla hoya. "asAra ane klezarUpa AraMbhaparigrahanA kAryamAM vasatAM jo A jIva kaMI paNa nirbhaya ke ajAgRta rahe to ghaNA varSano upAselo vairAgya paNa niSphaLa jAya evI dazA thaI Ave che..." zuM kahe che? kyAreka paNa dharma karavAnI vRttithI jIvane saMsAra pratye nirasatA AvI hoya, vairAgya thayo hoya, koI kAraNasara koIvAra vairAgya thayo hoya, koI vakhata dharmabuddhithI paNa vairAgya thayo hoya, paNa jyAre e AraMbha parigrahano udaya hoya, vyavasAyano udaya hoya)...kemake A to gRhastha hatA. eTale parigraha paNa hoya ane vyavasAya paNa hoya.e kArya karatI vakhate nirbhaya ke ajAgRta rahe. e vakhate enI jAgRtinI jarUra che. huM AtmA chuM ane A saMyogo mAtra pUrvakarmano khela che. sivAya bIjuM kAMI nathI. ethI na to AtmAne lAbha che, na to AtmAne nukasAna che. evI jAgRti na rahe to ghaNA varSa sudhI eNe je nirasatA ane vairAgya upAsyo hoya, ene bhUMsAtA vAra na lAge. eka jyAM nirbhayapaNe, ajAgRtapaNe rasa AvI gayo, eTale UDI jatA vAra lAge nahi. e pariNAmane khalAsa thatA vAra na lAge. e bAjunirasapaNe keLavatA vAra lAge che paNa e dazAne khalAsa karatA vAra na lAge. Page #217 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 rAjahRdaya bhAga-11 jema be Tanano patthara. be hajAra killo jenuM vajana hoya, ene eka mALa upara caDhAvavo hoya to pAMca-sAta jaNane bhegA karavA paDe. paNa dAdarethI nIce nAkhavo hoya to eka jaNo dhakko mAre. upara caDyA pachI, chellA pagathiye AvyA pachI nIce pADavo hoya to ? e cha jaNanI jarUra paDe ? eka jaNa saheja haDaselo mAre to patharo ApoApa nIce AvI jAya. ema jIvane vRttithI paDatA A saMsAramAM vAra nathI lAgatI. caDavAmAM ene mahenata paDe che ane kaThaNa paDe che ema kahevuM che. zuM kahe che ? asAra ane klezarUpa...' A AraMbha parigrahano prasaMga kevo che ? asA2 che. AtmAne jarAya sukhanuM kAraNa nathI. sAra eTale sukha. AtmAne jarAya sukhanuM kAraNa nathI. to zuM che ? ke kleza eTale duHkhanuM kAraNa che. AkuLatA thAze. Avaze to AkuLatA thaze, jAze topaNa AkuLatA thaze. sAcavavA mATe paNa AkuLatA ja thavAnI che. klezarUpa AraMbhaparigrahanA kAryamAM vasatAM.... e vacce vasatA jIva jarAya ajAgRta rahe athavA ema ene thaI jAya ke have mane vAMdho nathI. mane to ghaNo vairAgya che. have mane vAMdho nathI. meM to A choDyuM che... A choDyuM che... A choDyuM che... (ema) nirbhaya thaI jAya, ajAgRta rahe to ghaNAM varSano upAselo vairAgya paNa niSphaLa jAya evI dazA thaI Ave che,...' e vAta ghaDIkamAM thaI jAya. sekanDomAM. evo nitya pratye nizcaya saMbhArIne...' e vAta nizcaya che, nirNaya karelI che. ene vAraMvA2 smaraNamAM rAkhIne nirupAya prasaMgamAM...' potAne kAMI karavuM nathI paNa AvI paDe to, mAthe AvI paDe to nirupAya prasaMgamAM kaMpatA citte...' DaratA-DaratA. bhavabhramaNathI DaratA-DaratA, karmabaMdhanathI DaratA-DaratA 'kaMpatA citte na ja chUTa...' na chUTake pravartavuM ghaTe che....' hAthe karIne to UbhuM karavAnI vAta nathI ema kahe che. paNa koI pUrvakarmane laIne AvI paDe topaNa DaratA-DaratA kaMpatA citte, pote chaTakavA mAgato hoya topaNa na chaTakI zake evuM hoya to kaMpatA citte eNe e kAma karavuM. pachI tIvra rasa kevI rIte Avaze ? je potAnuM kArya jANIne jIva tIvra rasathI kare che, te jo DaratA-DaratA, kaMpatA citte kare to ene kevI rIte rasa AvavAno hato ? to eno je vairAgya che e jaLavAya raheze, nirasapaNuM che e jaLavAya raheze. nahitara nirasapaNuM khalAsa thatAM vAra lAgaze nahi. 'e vAtano mumukSu jIve kArye kAryo...' eTale pratyeka kAryamAM. A kAryamAM vAMdho nathI ema nahi. pratyeka kAryamAM. 'kArye kAryo...' eTale ApaNe dRSTAMta laIe chIe ke bhAI ! roja jamavA besavAnuM thAya che. roja jeTalI vAra jame eTalI vAra. kArye kAryo. Page #218 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-561 201 dareka kAryamAM, dareka udayamAM kAryo kArye, kSaNe kSaNe... pratikSaNe. jAgRti kone kahe ? ane prasaMge prasaMge.... je udaya Ave e prasaMge lakSa rAkhyA vinA mumukSatA rahevI durlabha che. mumukSatA ja rahe nahi. jo ene jAgRti na hoya to mumukSatA rahe nahi. athavA jeTalI jAgRti eTalI ja mumukSatA che. mumukSu nAme koI mumukSutA nathI. A mumukSu che, bhAI !maMdira Ave che, sAMbhaLavA Ave che, darzana karavA Ave che mATe mumukSu che, sAMbhaLavA bese che mATe mumukSu che, ghare zAstra vAMce che mATe mumukSu che, dayA-dAna kare che mATe mumukSu che, phALo noMdhAve che mATe mumukSu che, evuM nathI. jeTalI aMdaramAM jAgRti rAkhe eTalI mumukSatA che. na rAkhe to mumukSu nathI. AMka bAMdhyo che. mumukSupaNAno A AMka bAMdhyo che. potAne mApI levuM. evo lakSa rAkhyA vinA mumukSatA rahevI durlabha che; ane evI dazA vedyA vinA mumukSupaNuM paNa saMbhave nahi. jAva. ene ame mumukSu kahetA ja nathI. nAma pADyuM hoya bhale. game te nAma pADyuM hoya, e bAradAnanuM nAma che, aMdaramAM mAla nathI. khAMDano kothaLo hoya ane kariyAtuM bharyuM hoya, ethI kAMI kariyAtu sAkara thAya nahi. mumukSatA ja saMbhave nahi. mArA cittamAM mukhya vicAra hAla e varte che.' lyo. zuM kahe che? mumukSatA saMbaMdhamAM mArA cittamAM, mArA abhiprAyamAM to A mukhya vicAra che ke mumukSu che paNa e potAnA jIvanamAM, kAryamAM, udayamAM jAgRta che? ke mane rasa keTalo Ave che? A huM mArA AtmalAbhanuM kAma karuM chuM ke AtmAnA nukasAnanuM kAma karuM chuM? zuM karuM chuM? jAgRti kAMI che ke nahi? ke nirbhaya thaIne, bedarakAra thaIne, ajAgRta dazAe varte che? e mumukSutA che nahi bahu sarasa vAta karI che. | mumukSatAnA saMbaMdhamAM bahu suMdara vAta A jagyAe kuMvarajIbhAInA patramAM karI che. e eTalA mATe karI che ke e jIva mumukSatAmAM Avyo che. ene potAne ema lAgyuM che ke A saMsAramAM kAMIka mAre Atmahita karavA jevuM che. ThIka che A badhuM goThavAya gayuM che. kuTuMba-kabIlA, bIjA-trIjA, A badhuM, paNa mArA AtmAnuM zuM? AyuSya to maryAdita che. kyAre AMkha mIMcAze kAMI khabara paDaze nahi. AtmAnuM zuM? mAre kAMIka AtmAnuM hita karI levuM joIe. ene ema kahe che ke kAryo karyo, kSaNe kSaNe ane prasaMge ane prasaMge...." AtmahitanI jAgRti e rUpa lakSa jene kahevAya, kemake hajI svarUpalakSa thayuM nathI, to lakSa to kAMIka hovuM joIe. lakSa vinAno AtmA nathI. jo AtmahitanuM lakSa na hoya, Page #219 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 rAjahRdaya bhAga-11 to dhyeyazUnya evI vRttie game te prakAranI dhArmika kriyA kare e dhyeyazUnya vRttithI kare che. ene anAdithI saMsAranuM lakSa paDavuM ja che. e to pheraphAra thayo nathI. ene Atmahita thavAno koI avasara Avato nathI. thoDA zubhakarma bAMdhaze. phaLa Avaze to azubha jhAjhuM bAMdhaze ane durgatimAM kayAMyano kayAMya cAlyo jAze. A paristhiti che. eTale "mArA cittamAM mukhya vicAra hAlae varte che. e javinaMti. eka posTakArDa lakhyuM che. jo kharekhara mumukSutA AvI hoya to jIva vicAra karato thaI jAya evuM che ke A kSaNathI have game te kAryamAM, game te prasaMgamAM kSaNe kSaNe mAre jAgRta rahevuM che. mArA hita-ahitanA viSayamAM have ajAgRta dazAmAM ke nirbhaya thaIne vartI zakAya nahi. ATalo moTo phera paDe che. A satsamAgamano zuM phera che e A vAta che. ahIM sudhI rAkhIe. dekho! caitanyano camatkAra!satpuruSa pratye parama premapravAhavardhamAna thavAthI. AtmakalyANabhUta evuM AgamonuM rahasya samajAya che, ane tenI prApti thAya che. AgamanA abhyAsa vinA thatI A labdhi che. tevI ja rIte kevaLajJAnanI labdhiniSkapa gaMbhIra dhruva svabhAvanA Azraye UDe UMDe utaratA utaratA - hoya che. pariNAmonuM nirmala-uktalabdhionuM kAraNa che. (anubhava saMjIvanI-1365) Page #220 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-560 203 tA. 20-11-1990, patrAMka - 560 thI pa65 pravacana naM. 256 mumukSu - pa60no chello peregrApha. pUjya bhAIzrI:- chello peregrApha. pa60. zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patrAMka-pa60, pAnuM-448. "jJAnIpuruSane AtmapratibaMdhapaNe saMsArasevA hoya nahIM, paNa prArabdhapratibaMdhapaNe hoya. ATaluM jJAnInA bAhya pravRttinA viSayamAM kahe che. AtmA baMdhAya jAya, Akho AtmA rokAya jAya evI rIte saMsAranI pravRtti jJAnI karatA nathI. evA pariNAma emane hoya nahi, ema kahe che. evA pariNAma emane thAya nahi. paNa prArabdhapratibaMdhapaNe..." pUrvakarmano udaya che ene kAraNe pravartIe chIe. vartamAnamAM lAbha-nukasAnanA kAraNa joIne pravRtti nathI. e pravRtti karavI paDe che. karavAnA utsAhathI ane karavAnA rasathI potAno lAbha jANIne karatA nathI. mukhya vAta to e che ke emAM potAnuM che ema jaNAtuM nathI. AvI paDyuM che. nibhAvyA vinA chUTako nathI. eTale aruci pariNAme paNa pravRtti karI laIe chIe. mumukSu - jJAnIne evA pariNAma thatA nathI. jJAnIe zuM karyuM ke evA pariNAma nathI thatAM? pUjya bhAIzrI :- jJAnIne eka to ene bhinna jANyuM, nirarthaka jANyuM. pratibaMdha to tyAre thAya ke enuM kAMI sArthakapaNuM dekhAya to paNa e pravRtti AtmA mATe nirarthaka dekhAya che. e pravRtti karatA na to AtmAne sukha thAya che, zAMti thAya che, lAbha thAya che athavA karavA yogya lAge che ane kare che evuM kAMI nathI. kartavya jANIne e to karatA nathI. ema jaNAya che. evuM jJAna varte che. mumukSu-mumukSudazAmAM zuM karyuM haze ? pUjya bhAIzrI :- mumukSudazAmAM evuM pariNamavA mATeno puruSArtha cAlu karyo. evuM ja pariNamana thAya, enA mATe puruSArtha cAlu karyo hato, prayAsa karyo hato. prayAsanI dazA te mumukSatA che. prayAsanuM saphaLapaNuM che te jJAnadazA che. rIta to ekanI Page #221 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 204 rAjahRdaya bhAga-11 eka che. rIta kAMI badalavAno prazna raheto nathI. je rIte mumukSunI bhUmikAmAM prayAsa karyo hato, puruSArtha zarU karyo hato, e puruSArtha saphaLa thaI gayo tyAre sahajapaNe udayamAM pravartatA paNa emane AtmIyatA thatI nathI, linatA thatI nathI, tanmayatA thatI nathI. kemake potAnuM che evuM bhAsatuM nathI, potApaNuM dekhAtuM nathI. mumukSu-mumukSunI bhUmikAmAM paNa Avo puruSArthathaI zake kharo. pUjya bhAIzrI:-mumukSanI bhUmikAmAM evo puruSArthana kare to jJAnadazA kyAMthI utpanna thAya? kAMI zAstra vAMcatA-vAMcatA jJAnadazA thaI jAya, sAMbhaLatA-sAMbhaLatA jJAnadazA thaI jAya evuM to kAMI nathI. puruSArtha karatAM jJAnadazA thAya che. mumukSu -mumukSunuM kartavya A thaI gayuM? pUjya bhAIzrI - A kartavya che ke potAthI je bhinna che ene bhinna jANe, nirarthaka che ene nirarthaka jANe potAnuM nathI ene potAnuM na jANe. ane potAnuM nathI ene potAnuM jANe e ja eno saMsAra che, bIjo koI saMsAra nathI. saMsAra koI sAmenI cIja nathI. jene potAnuM jANe che e cIja saMsAra nathI. potAnuM jANavuM te saMsAra che. deha mAro, mAruM ghara, A badhA mArA. mArA... mArA... e saMsAra che. jemAM pote nathI athavA jemAM potAnuM astitva nathI, hayAtI nathI, tyAM potApaNuM mithyAbhAve anubhava kare che. che nahi chatAM khoTo anubhava kare che, jUTho anubhava kare che. e ja saMsAra che. mumukSu -kharekharato mumukSanuM kartavya A ja che, bIjuM koI kartavya nathI. pUjya bhAIzrI :- A ja kartavya che. je jJAnI kare che e ja mumukSune karavA yogya che, e jamArgane anusaravA yogya che. ane to ja jJAnadazA prApta thAya. evI pravRttimAM e prakAre vartatA hoya topaNa jJAnIne e pravRtti arthe nivartavArUpa pariNAmane pAme, e pravRttithI paNa chUTavArUpa pariNAmane pAme evuM phaLa Ave eTale e saMkSepa karatA jAya. jyAM chUTavAno moko maLe tyAM e hAthe karIne avaLAI nahi, sAme cAlIne. evI jJAnInI chUTavAnI rIta hoya che. emane to sarvasaMgathI chUTavuM che ne ? to pachI jeTaluM chUTAya eTaluM chUTe jeTalo paraparicaya ane prasaMga TALI zakAya, TALavA yogya lAge ane pote emAM joDAvAnI to anicchA che eTale saheje ene TaLe che. bahubhAga to jIva zuM kare che ke pote hAthe karIne joDAya che, pote rasa le che, pote cIkaNA pariNAma kare che ane udaya hoya enAthI vadhAre pariNAmamAM mUke che. evI lagabhaga paristhiti jovAmAM Ave che. tyAre A saMkSepa kare che. pAchA vaLe che, pAchA haTe che. evI jJAnInI rIta hoya che. Page #222 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-560 205 mumukSu :- mumukSune paNa A rIte ja cAlavuM joIe. = pUjya bhAIzrI :- hA. e rIte ja cAlavuM joIe. mumukSue Ama ja karavuM joIe. ene jJAnI kare enAthI bIjI rIte kare to zuM phAyado che ? e to eno mArga cAtaravA jevI vAta che, mArga badalavA jevI vAta che. e svacchaMda che bIjuM kAMI nathI. jJAnInA mArge cAle to svacchaMda nathI ane potAnI kalpanAe cAle to svacchaMda che. e spaSTa vAta che. jJAnInI sAmAnyapaNe badhA ja jJAnInI AvI rIta hoya che ema kahe che. ane evI rItano Azraya karatAM eTale evI rIte pravartatA hAla traNa varSa thayA vizeSa tema karyuM che.' traNa varSathI muMbaImAM dhaMdhArthe rahevAnuM thayuM che tyAre e ja aMtaraMgamAM puruSArtha cAlu rAkhIne bAhya pravRttimAM paNa pratibaMdha na thAya evI rIte vartyA che, ema ja karyuM che. .... 'ane temAM jarUra...' ane ema vartatAM 'temAM jarUra AtmadazAne bhulAve evo saMbhava rahe.' udayamAM evA prasaMgo paNa AvyA che, ke jemAM AtmadazAthI cyuti thaI jAya. 'tevo udaya paNa jeTalo banyo teTalo samapariNAme vedyo che.' ane emAM paNa jeTalo puruSArtha hato e puruSArtha anusAra samapariNAmathI vedyo che. cAritramohanA keTalAka viSama pariNAma thayA che paNa Akho AtmA pratibaMdhamAM AvI jAya evI rIte varcyA nathI. jeTaluM banI zake eTaluM amArA puruSArthathI bhinnapaNuM rAkhyuM che. samyak prakAre vedyo che. iSTa-aniSTapaNAno tyAga karIne anubhava karyo che. iSTa-aniSTapaNuM joyuM nathI, jANyuM nathI, mAnyuM paNa nathI. joke te vedavAnA kALane viSe sarvasaMganivRtti koI rIte thAya to sAruM ema sUjhyAM kare che;...' ane e pravRttinA kALamAM pravRttinI aruci hovAne lIdhe tamAma prakAranA prasaMgathI koIpaNa rIte nivRtti thaI jAya to sAruM tema lAgyA karyuM che. sUjhyuM che eTale evuM lAgyA karyuM che, ke A pravRtti kAMI amane sArI to lAgatI nathI, jarUrI paNa nathI, icchatA paNa nathI, to AthI nivRtta thavAya to sAruM. ema lAgyA karyuM che. " topaNa sarvasaMganivRttie je dazA rahevI joIe te dazA udayamAM rahe... pravRttinA kALamAM paNa sarvasaMganivRttie je dazA rahevI joIe, evI dazA jo amane udaya thAya, eTalo puruSArtha vadhI jAya 'to alpa kALamAM vizeSa karmanI nivRtti thAya...' e 'sogAnIjI'nA patramAM Ave che. balavAna ko saba sAtha dete haiM.' eTale zuM ? jo AtmA tIvra puruSArtha kare, AtmA atyaMta baLavAna puruSArtha kare, to karmanA 52mANu Page #223 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 rAjahRdaya bhAga-11 paNa bhAgavA maMDe, nirjarI jAya, chUTavA mAMDe ane bAhya je pratibaMdhaka udaya che, prasaMgo che, e prasaMgo paNa ApoApa rasto karI de. karma ane nokarmanA baMne paramANuo ene madada kare. puruSArthavAnane, baLavAnane e jANe ke madada kare che. ene anukULa thaI jAya che. bAhya nivRttimAM ene e sAtha Ape che, ema kahevuM che. ahIMyAM e siddhAMta che. sarvasaMganivRttie jedazA rahevI joIe te dazA udayamAM rahe to alpakALamAM vizeSa karmanI nivRtti thAya... vizeSa karmanirjarI jAya. ema jANIe evo khyAla che, e amArA jANavAmAM che. ema jANI jeTaluM banyuM teTaluM te prakAre karyuM che. eTale puruSArtha pUrI zaktithI ame cAlu rAkhelo che. pravRtti karatAM karatAM paNa pUrI zaktithI amArA puruSArthamAM ame rahyA chIe,pravaryA chIe ane jeTaluM thaI zake eTaluM karyuM che. "paNa manamAM have ema rahe che ke A prasaMgathI. eTale ke sakala gRhavAsathI dUra thavAya tema na hoya topaNa..." A prasaMgathI eTale vyApAranA prasaMgathI. kuTuMba hajI na chUTe to. paNa vepArathI to dUra thavAya to to sAruM. vepAranI pravRtti to jarApaNa (icchatA nathI). kemake emAM to potAne satata pravRtti karavI paDe che. kuTuMbanA kAryano eTalo bojo na Ave kemake e kAma vaheMcAya jAya che. jyAre ahIMyAM emanA upara kAmano bojo ghaNo hato. kemake AtmabhAve pariNAma pAmavAne viSe je dazA jJAnInI joIe te dazA A vyApAra vyavahArathI mumukSu jIvane dekhAtI nathI. mumukSujIvane AtmabhAve pariNAma pAme evI aMtara-bAhya dazA jJAnInI hovI ghaTe che. aMtaranI dazA vItarAgatAnI hoya, udAsInatAnI hoya, bahAranI dazA pravRttinI ane AsaktinI dekhAtI hoya. aMtarabAhya dazAmAM virodhAbhAsI prakAra hoya to e vepAra-vyavahArathI mumukSune e vAta anukULa nathI. bIjA mumukSuone e prakAra anukULa nathI. mumukSu A mumukSupratyenI karuNA che. pUjya bhAIzrI - hA. mumukSupratye karuNA che. emane khyAla che ke ghaNA mumukSuo amArA paricayamAM AvyA che. to koIne paNa jANe ajANye nukasAna na thaI jAya, jANye ajANyuM paNa koIne nukasAna na thaI jAya eTalI sAvadhAnI rAkhI che. pote paNa icche che. potAne mATe paNa e vadhAre anukULa che ane bIjAne mATe paNa anukULa che. mokSamArga to svapara hitakArI che. aMtara-bAhya je mokSano mArga che e potAnA AtmAne paNa hitakArI che ane bIjA jIvone paNa e hitamAM ja nimitta paDe evo prakAra che. eTale potAnA AtmArthe paNa e nivRtti levA cAhe che, bIjA je paricayamAM Page #224 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-560 207 AvyA che evA mumukSujIvone paNa e upakArano hetu thAya evo e vicAra kare che. - A prakAra je lakhyo che te viSe hamaNAM vicAra kyAreka kyAreka vizeSa udaya pAme che. A prakArano vicAra che e hamaNA hamaNA vadhAre Ave che. pahelA Avato hato enA karatA hamaNA vadhAre vicAra Ave che. te viSe je pariNAma Ave te kharuM.' have eno kAMI niveDo Ave te kharo. kemake e kAMI hAthanI vAta nathI. amArI je aMtara pariNati che e to je che I che. bahAramAM pariNAma to Ave te kharuM. A prasaMga lakhyo che te lokomAM hAla pragaTa thavA devA yogya nathI. ame nivRtti levAnA chIe e paNa tame lokomAM pracAra na karazo. kemake ame nivRtti laIe ane pachI badhA pAchA navI zubhayoganI pravRttimAM joDe e paNa ame bahuicchatA nathI. mumukSu - kevuM saMtulana che! eka bAju karuNAthI A kAma karavA icche che ane bIjI bAju pUjya bhAIzrI -maryAdA na rAkhe to to ulajhIne jAya bahAramAM. have e prasiddha jovAmAM Ave che ke jJAnadazA vinA koI jIva evI rIte bIjA jIvonA hita mATe ekAMte pravRtti kare che, tyAre e pravRttimAM koI Balance rahetuM nathI, koI suvyavasthA rahetI nathI ane pariNAme e potAnA AtmAne paNa nukasAna kare che, bIjA jIvone paNa nimittapaNe nukasAnanuM ja nimitta thAya che. A paristhiti thaI jAya che. jJAnInI e paristhiti hotI nathI. mumukSu-alaukika saMtulana che. pUjya bhAIzrI - e samAjanI vacamAM Ave to paNa samAjathI alipta rahIne Ave evI jJAnInI rIta hoya che. kadAca samAjanI vacamAM Ave, mArgano udyota karavAnI emane, zAsanano udyota karavAno vikalpa Ave evo potAno jJAnaprabhAva hoya, evo potAno aMtara-bAhya vyaktitvano prakAra hoya ane evo vikalpa Ave. bIjA evA jijJAsu hoya ane mumukSane pAtra jIvo paNa najIkamAM thaI jAya. evo badho suyoga jove to, hoM ! e pravRttimAM kadAca Ave topaNa alipta rahIne Ave. e emanI aMtaraMga viziSTatA che ke alpita rahIne Ave. ApaNe kAle eka patra vAMcyo emAM ghaNI vAta karI che. zAsana calAvavAnA vikalpa saMbaMdhIno vicAra karyo che to keTalo jabarajasta viveka karyo che! ghaNo viveka karyo che. asAdhAraNa vicAra cAlyA che ema kahevuM joIe. mumukSu -cAre taraphathI... Page #225 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 rAjahadaya bhAga-11 pUjya bhAIzrI - cAre paDakhA eTalA samyapha, eTalA cokhA, eTalA nirdoSa. zAsana calAve to seMkaDo jIvone, aneka aneka jIvone hitanuM ja kAraNa thAya. evI emanI vicArasaraNI che. pariNAma e AvyuM nathI paNa vicArasaraNI e prakAranI che e spaSTa vAta che. pa6 1mo patra che kuMvarajI ANaMdajI bhAvanagaranA mumukSupratyeno che. asAra ane klezarUpa AraMbhaparigrahanA kAryamAM vasatAM. kevA AraMbha parigrahanuM kArya che ? asAra che emAM kAMI mAla nathI. AtmAne sukhI thavAnuM e koI kAraNa nathI. bhale game teTalI saMpatti ane parigraha vadhI jAya to emAMthI kAMI AtmAnI aMdara sukha Ave e koI paristhiti nathI. UlaTAnuM ATaluM mAre che. A badhuM mAre che, evA mamatvanA rasavALA pariNAma jIvane becenI utpanna karyA vagara rahe nahi. niyamabaddhapaNe emAMthI AkuLatA, azAMti utpanna thAya, thAyane thAya ja. mumukSu - A AraMbha ane parigrahane asAra ane klezarUpa kIdho. to kevI rIte nizcaya karavo ke A klezarUpa che ane asArapaNuM che? pUjya bhAIzrI -sukha nathI AvatuM. zemAMthI sukha Ave che ? kaho. A kapaDuM dasa rUpiye vAra hoya ke so rUpiye vAra hoya. eka eka vAta laIe. A badhuM parigrahamAM ja Ave chene?ke A dasa rUpiyAnuM vAra hoya ke so rUpiyAnuM vAra hoya emAMthI sukha Ave ke na Ave? na Ave. so rUpiyAvALuM hoya to paheranArane sukhamAM, zAMtimAM dasa gaNo phAyado thAya ke na thAya? meM bahuM sAruM paheryuM che. emAM upAdhibhAvanI pariNati jAya nahi. meM A bahu sAruM kapaDuM paheryuM che. ghaNuM suMdara ane sarasa ane moMghu ane kiMmatI paheryuM che enI je pariNati thaI gaI ne? bIjA kAma kare ane vAtacIta kare to paNa enI aMdara jhalaka AvyA vagara rahe nahi. loko mane jove che ke nahi ? AvuM UMcuM paheryuM che, AvuM sAruM paheryuM che e bIjAnA dhyAnamAM Ave che ke nahi? evI upAdhinI Line cAlu thaI jAya to emAM zuM sAra kADhyo ? kleza vadhAryo, azAMti vadhArI. kleza eTale azAMti. sAra zuM kADhyo ? kAMI sukha maLyuM? UlaTAno kleza thayo. jIvane azAMti thaI che, zAMti thaI nathI. mumukSu -jeTalA evA prasaMgo hoya e badhAmAM pUjya bhAIzrI:- nAnAmAM nAnA prasaMgathI mAMDIne moTAmAM moTA badhA prasaMgamAM eka ja kAyado che, eka ja rIta che, ke jIvane sukha-zAMti kyAMthI ane kevI rIte ? eno hisAba-kitAba pahelo karavo. e vicAravuM. Page #226 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pa60. 209 mumukSu-mumukSune zarUAta tyAMthI karavI ? pUjya bhAIzrI:-prasaMge prasaMge. e to kaheze, kAryo karyo, kSaNe kSaNe ane prasaMge prasaMge..." AvI jAgRtinI dazAno anubhava karyA vinA koI rIte mumukSatA paNa saMbhavita nathI. jJAnadazAnI vAta to AvI rahI gaI. mumukSatA paNa nathI ema kahe che. ane e pravRttimAM sAMsArika kAryamAM vasatAM. athavA pravRtti karatAM jo A jIva kaMI paNa nirbhaya ke ajAgRta rahe. nirbhaya eTale zuM?mane kAMI vAMdho nathI, mane kAMI vAMdho nathI. mane zuM vAMdho che? huM to sukhI chuM, huM kAMI duHkhI nathI. jamavAnA samaye bhojana maLI jAya, suvAnA samaye ArAma maLI jAya che. bAkI badhI anukULatAo che. kAMI takalIpha dekhAtI nathI. mATe nirbhayapaNuM che. athavA huM baMdhAuM chuM ke nathI baMdhAto e viSayamAM mAruM hita thAya che ke ahita thAya che? e viSayamAM "ajAgRta rahe to ghaNAM varSano upAselo vairAgya paNa niSphaLa jAya..." mumukSanI bhUmikAmAM ghaNA varSa sudhI je vairAgya upAselo hoya, e koI ekAdaprasaMgamAM tIvra pravRtti karI le (eTale vairAgyanuM) dhovANa thaI jAya. varSo sudhI (upAselo vairAgya che e) dhovAI jatA vAra lAge nahi. mumukSu - ghaNAM prasaMgathI vairAgyamAM pariNAma Ave... pUjya bhAIzrI:-hA, mAMDamAMDato Avyo hoya, pAcho udayamAM kyAMka kyAMka rasa AvI jAya eTale tyAM ene tIvrarasa, rAgarasanA pariNAma thAya che. e vairAgya upAselovairAgya... AgaLanI badhI mahenata khalAsa. evo nitya pratye nizcaya..." evo nizcaya rAkhavo. nitya pratye ene saMbhAravo, smaraNamAM rAkhavo. e vAta lakSamAMthI chUTavI joIe nahi. ema e lakSamAM rAkhIne nirUpAyaprasaMgamAM. je prasaMgamAM upAya na hoya. prasaMgamAM pravRtti karyA vinA upAyana hoya, cAle evuM na hoya. to kaMpatA citte. nirbhaya thaIne nahi paNa bItA bItA. bhavabhramaNathI bhaya pAmatA pAmatA "na ja chUTya pravartavuM ghaTe che.... cAlatuM nathI eTale karavuM paDe che. A... gayA ke rahyA e mukhya kAma kare che ke nathI karatA e nathI, pravRtti kare che ke nivRtti le che e nathI, paNa eno rasa keTalo che enA upara badho AdhAra che. e viSaya samajavAno che. mumukSune je samajaNamAM levAnI vAta che e ke pote keTalo rasa le che. e jagyAe e pote hoya to keTalo rasa le. AkhI duniyA bhUlI jAya. ane je prasaMga evo Ubho thayo emAM TIMgAI jAya. Akhe AkhA emAM TIMgAI jAya. jyAre jJAnI che e bhinna rahIne pravarte che, judA rahIne pravarte che, chUTA rahIne pravarte che. e vAtano mumukSu jIve kAryo kArye, kSaNe kSaNe ane prasaMge prasaMge lakSa rAkhyA vinA Page #227 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 rAjahRdaya bhAga-11 mumukSutA rahevI durlabha che;"mumukSatA ja nahi rahe ema kahe che. ane evI dazA vedyA vinA...." evI hade jAgRta rahyA vinA mumukSupaNuM paNa saMbhave nahIM." e nAmamAtra mumukSu kahevAya, vAtamAM kAMI mAla nathI. mArA cittamAM mukhya vicAra hAla e varte che. mumukSu mATe mArA cittamAM to mukhya Avo abhiprAya che ke enI jAgRti ghaNI hovI joIe. jo e jAgRta hoya to ja bacI zake nahitara bIjA saMsArI jIvomAM ane A mumukSumAM kAMI phera raheto nathI. mumukSu -mumukSu jIvonI bhUmikA kevI hoya eno spaSTa. pUjya bhAIzrI :- spaSTa vAta che. mumukSuno citAra to ekadama spaSTa lIdho che. kemake badhA saMsArI pravRttimAM to UbhA ja che. kuTuMbamAM che, bIjI vyavasAya pravRtti laukikanI che. e badhAmAM e keTalo jAgRta che? AtmahitArthe e keTalo jAgRta che ? enA upara ja enI mumukSatAno AMka che. bAkI mumukSu pUjA kare, bhakti kare, zAstra svAdhyAya kare, dayA-dAna kare mATe mumukSu che. evuM mumukSupaNuM jJAnInI dRSTimAM nathI. mumukSu -jAgRti mumukSanuM lakSaNa che. pUjya bhAIzrI-aMtara jAgRti e mumukSutAnuM lakSaNa che. ane e. patrAMka-562 muMbaI, mAha suda 3, soma, 1951 je prArabdha vedyA vinA bIjo koI upAya nathI, te prArabdha jJAnIne paNa vedavuM paDe che, jJAnI aMta sudhI AtmArthano tyAga karavA icchanahIM, eTaluM bhinapaNuM jJAnIne viSe hoya,emamoTA puruSoe kahyuM che, te satya che. je prArabdha vedyA vinA bIjo koI upAya nathI." juo ! AnachUTake eno artha A che. je prArabdha vedyA vinA bIjo koI upAya nathI, te prArabdha jJAnIne paNa vedavuM paDe che..... bhogavavuM paDe che. lyo, A mAMdagI AvI. zarIramAM roga zarU thaI jAya to e rogISTa avasthA bhogavavI paDe emAM kAMI bIjo upAya che? cAle kharuM? e svataMtra paramANu vikRta thayA che. zarIramAM vikRti AvI e svataMtra paramANanuM kArya che. paNa jJAnI samyaka prakAre emane duHkhanuM kAraNa nathI, mane azAMtinuM kAraNa nathI, nukasAnanuM kAraNa nathI, ema jANIne mAtra mArA jJAnanuM zeya che ema jANIne ene samyapha prakAre vede che. mAruM zarIra che ema jANIne vedatA nathI. mAro prasaMga che, mAro udaya che, Page #228 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 patrAMka-563 zarIrano udaya te mAro udaya che ema jANIne vedatA nathI. A prArabdha che. prArabdha jANIne vede che. pUrvakarma koI evuM che jene kAraNe A pheraphAra dekhAya che. je hoya te, bhale e karma udayamAM AvI jAya. e udayamAM Ave to amane nukasAna nathI ke amane lAbha paNa nathI. na to zAMtinuM kAraNa che, na to azAMtinuM kAraNa che. emAMthI sukha paNa AvatuM nathI ane emAMthI duHkha paNa AvatuM nathI. mArApaNuM karatA duHkha che ane kleza che. eTalI vAta cokkasa che. jJAnI aMta sudhI AtmArthano tyAga karavA icche nahIM. e prasaMga pUro thAya tyAM sudhI AtmArtha choDavA icche nahi. rAgI, dveSI thaIne ISTa-aniSTapaNe jANIne, pariName nahi. eTaluM bhinapaNuM jJAnIne viSe hoya,..." AvuM bhinnapaNuM jJAnIne viSe hoya ema moTA puruSoe kahyuM che, te satya che. paramasatya che. mahApuruSone mAthe nAkhyuM. jJAnI paNa kevI rIte vicAre che ! ke huM to pAmara chuM. mArA karatAM to ghaNA mahApuruSo, mahAna vibhUtio thaI gayA emaNe A vAta karI che. bhale potAne varte che, pote e mArganI aMdaravarte che topaNa e moTApuruSo mAthe nAkhe che. sogAnIjInI pratyeka patramAM juo to koI tattvanI carcA karatA chevaTe, kAM to zarUAtamAM kaheze, kAM chelle ema kaheze ke "zrIgurue Ama kahyuM che. "zrIgurunA upadezathI huM Ama samajyo chuM. moTA puruSane mAthe nAkhe che. e paramasatya che. pote aMgIkAra karyuM che, e ja mArge pote cAle che, e moTA puruSonI kahelI vAta che. moTA puruSe AvuM parama satya prasiddha kareluM che. ane e ja jJAnIne hovA yogya che, bIjI rIte hovA yogya nathI. e eka posTakArDamAM aDhI lITIno TukaDo che. patrAMka-563 muMbaI, mAha suda 8, ravi, 1951 patra prApta thayuM che. vistArathI patra lakhavAnuM hAlamAM banI zakatuM nathI te mATe cittamAM kaMIka kheda thAya che, tathApi prArabdhodaya samajI samapaNuM karuM chuM. tame patramAM je kaMI lakhyuM che, te para vAraMvAra vicAra karavAthI, jAgRti rAkhavAthI, jemAM paMca viSayAdinuM azuci svarUpavarNavyuM hoya evAM zAstro ane sapuruSanAM caritro vicAravAthI tathA kAryo kAryuM lakSa rAkhI pravartavAthI je kaMI udAsabhAvanA thavI ghaTe te thaze. li. rAyacaMdanA praNAma. Page #229 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-11 tyArapachIno patra paNa 'kuMvarajI ANaMdajI, bhAvanagara' uparano che. patra prApta thayuM che. vistArathI patra lakhavAnuM hAlamAM banI zakatuM nathI te mATe cittamAM kaMIka kheda thAya che, tathApi prArabdhodaya samajIne samapaNuM karuM chuM.' patra lakhavAno vikalpa Ave topaNa prArabdhano udaya, patra lakhavAnI paristhiti UbhI thaI che ke sAmA mANase kAgaLa lakhyo che, paNa potAne javAba devAnuM mana thatuM nathI topaNa e prArabdha udaya samaje che. pravRtti karavAno vikalpa te prArabdha udaya che, na karavAno vikalpa te paNa prArabdha udaya che. baMnemAM samapaNuM karuM chuM. baMne vakhate huM samapaNe rahuM chuM. viSamapaNe raheto nathI. thAva to bhale, na thAva to bhale, pravRtti thAya na thAya ethI mAre kAMI levA devA nathI. huM to bhinna bhinna ja chuM. kheda thAya che ke tamAro kAgaLa Ave che ane mArAthI javAba nathI devAto. eno kheda thAya che. chatAM e ja vicAra Ave che ke saheje jyAre rasa ja Avato nathI, lakhavAnI vRtti ja uThatI nathI to udaya nathI samajI levuM. to e samyak prakAre samajavA yogya che. e to saheje tamane kAgaLa na maLe eTale svabhAvika che. Amane patra lakhIe chIe javAba paNa detA nathI. javAba maLato nathI. tame amArA patranI apekSA rAkhatA hoya. e vAta amArA khyAlamAM Ave che. ahIMyAM vikalpa na utpanna thAya to koI kRtrimatAe amane pravRtti karavI gamatI nathI. enuM nAma kRtrimatA lIdhI che. akRtrimatAnI vAta AgaLa AvI che ne ? kRtrimatAe pravRtti na karuM. evI rIte kRtrimatA che. ahIMyAM udaya ja nathI ane udiraNA karIne pravRtti karavI ? kAMI nahi. na lakhAya to na lakhAya, lakhAya to lakhAya. mAre to beya sarakhuM che. mAre to mArA AtmAmAM mArA pariNAma barAbara rahe eTaluM ja mAre saMbhALavAnuM che. bAkInuM saMbhALavAnuM jANe mAre udayamAM nathI. udaya ja mAro nathI. e prakAre samyak prakAre e veThe che. samapaNuM kare che. tame patramAM je kaMI lakhyuM che, te para vAraMvAra vicAra karavAthI...' emaNe 'kuMvarajIbhAI'e potAnA pariNAmanI keTalIka vAto lakhI che ke mArAmAM ghaNA doSa che, mane AvA pariNAma thAya che, Avo rAga thAya che, Avo dveSa thAya che, Avo moha thAya che, AvA-AvA anucita pariNAma mane thAya che. bahu saraLatAthI emaNe patra lakhelo che. patra vAMcavA maLyo hato eTale khyAla Avyo. to kahe che, 'tame patramAM je kaMI lakhyuM che,... pote Repeat nathI karatA. je kaMI lakhyuM che, te para vAraMvAra vicAra karavAthI....' ane eno meM vicA2 karyo. 212 Page #230 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-563 213 enA uparathI tamArI yogyatAno ane pariNAmano vicAra karyo tyAre ema lAgyuM che, ke 'jAgRti rAkhavAthI....' huM eka AtmA chuM, jJAnasvabhAvI huM eka AtmA chuM. dehAdi ane rAgAdithI sarvathA bhinna chuM. evI eka aMdaramAM jAgRti rAkhavAthI jemAM paMca viSayAdinuM azuci svarUpa varNavyuM hoya...' eTale pAMceya indriyonA viSayamAM pravartatA AtmAne malinatA utpanna thAya che, AtmAne e mela che, e AtmAnA malina pariNAmo che, evI vAto vizeSapaNe AvI hoya. evA zAstro ane satpuruSanA caritro....' be vAta lIdhI che. juo ! evA zAstro ane satpuruSanA caritro vicAravAthI tathA kArye kArye lakSa rAkhI...' juo ! A jAgRti lIdhI. 'kArye kArye lakSa rAkhI pravartavAthI je kaMI udAsabhAvanA thavI ghaTe te thaze.' je kAMI nirasa pariNAma thavA yogya che te thaze. tamAro jeTalo puruSArtha, jeTalI jAgRti eTalA tamArA nirasa pariNAma thavA yogya te thaze. vartamAna bhUmikAmAM A prakAre tamArA pariNAmamAM nirasapaNuM Ave te tamane yogya che. ATaluM tamAre atyAre karavA yogya che. u52 caDavAmAM kayA pagathiye paga mUkavo ? A pagathiyuM batAvyuM. A pagathiye ahIMyAM paga mUko tame. eTale tame thoDA upara Avazo. A sIdhI vAta che. mumukSunI bhUmikAmAM je kAMI udaya prasaMga Ave, je kAMI kArya udayathI karavA paDe e badhAmAM jAgRti rAkhI, te bAjunA pariNAmathI AtmAne viSe malinatA Upaje che eno lakSa rAkhI ane bIjI bAju nivRtti maLe to jemAM paMca viSayanA pariNAmathI AtmAne malinatA Upaje che (enuM nirUpaNa karyuM hoya) e prakAranA evA zAstro, evA zAstranA prakaraNo (vAMcavA) ane satpuruSanA caritro. satpuruSo kevI rIte vartyA che. e caritrone vicAravAthI tathA potAnA udayamAM kArye kArye jAgRti, lakSa rAkhavAthI je kaMI nirasa pariNAma thavA yogya haze te thaze ane atyAre tamane AtmadazA keLavavAmAM A prakAre tamAre vartavA yogya che. juo ! keTalI cokhkhI lAInadorI ApI che. potAnA pariNAmanuM emaNe je varNana karI dIdhuM, vagara saMkoce-saMkoca rAkhyA vaga2. uMmaramAM pote moTA che. 'zrImadda' nAnA che, chatAM. e pote pIDha mANasa che. A to hajI yuvAna mANasa che. potAnA pariNAma je kAMI ene thatA hatA e badhA pariNAma emaNe lakhyA che. ghaNI saraLatAthI pariNAma lakhyA che. patra vAMcIe to ApaNane ema thAya ke o...ho..! 'zrImadjI'nA paricayamAM AvA sa2La pariNAmI jIvo hatA ! evuM lAge. ene ekadama enA AtmAne tAtkAlika vartamAnamAM lAbha thAya evuM mArgadarzana ApyuM che. A vyaktigata mArgadarzana che ke atyAre tamAre A rIte pravartavuM, vartavuM ghaTe Page #231 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214. rAjahRdaya bhAga-11 che. to tamane avazaya lAbhanuM kAraNa thaze. e emanA AtmalAbha mATenI asAdhAraNa mArgadarzananI vAta ahIMyAM AvI che. patraka-pa64 muMbaI, mAha suda 8, ravi, 1951 atre A vakhate traNa varSa uparAMta pravRttino udaya vedyo che ane tyAM AvyA pachI paNa thoDA divasa kaMI pravRttino saMbaMdha rahe, ethI have uparAmatA prApta thAya to sAruM, ema cittamAM rahe che. bIjI upAmatA hAla banavI kaThaNa che, ochI saMbhave che. paNa tamAro tathA zrI DuMgara vagereno samAgama thAya to sAruM ema cittamAM rahe che, mATe zrI DuMgarane tame jaNAvazo ane teo vavANiyA AvI zake tema karazo. koI paNa prakAre vavANiyA AvavAmAM temaNe kalpanA karavI na ghaTe. jarUra AvI zake tema karazo. li. rAyacaMdanA praNAma. (patrAMka) pa64. prazna: pUjya bhAIzrI :- mumukSune to ghaNo upadeza maLe evI vAta che. bhale patra to emane prAsaMgika cAlyA che. je-te mumukSune prasaMga paDyo ane patro lakhANA paNa aneka rIte jyAM jyAM potAne lAgu paDatI hoya evI vAta grahaNa levA jevI che. mumukSatA arthe jIvane grahaNa karavuM hoya to A graMthamAMthI ghaNuM maLe evuM che. bIjA zAstromAMthI na maLe eTaluM A zAstromAMthI maLe evo mumukSatA mATeno ja khAsa graMtha hoya evo graMtha che. kudaratI evI paristhiti rahI gaI che. e mumukSuonuM sadbhAgya che ema kahevuM joIe. pa64 'sobhAgyabhAI uparano patra che. atre A vakhate traNa varSa uparAMta pravRttino udaya vedyo che. muMbaImAM traNa varSathI satatapaNe vyApAra-dhaMdhAnA udayamAM rahevuM paDyuM che. ane tyAM AvyA pachI paNa thoDA divasa kaMIpravRttino saMbaMdha rahe, ethI have uparAmatA prApta thAya to sAruM. ame to thAkyA chIe, ema kahe che. pravRtti karatA ame thAkyA chIe. rasa Ave e thAke nahi. UlaTo enA rasane laIne vadhAre doDe. jyAre A kahe che ke have tyAM AvyA pachI eTale 'vavANiyA dezamAM AvyA pachI Page #232 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-565 215 paNa ghare lagnaprasaMga che ne ? eTale vaLI pAchI kAMIka pravRttino saMbaMdha raheze evuM lAge che. paNa have to enAthI ArAma maLe to sAruM. uparAma thAya eTale emAMthI have thAkyA chIe, koka amane ArAma Ape to sAruM. ema cittamAM rahe che." bIjI uparAmatA hAla banavI kaThaNa che, ochI saMbhave che. bIjI eTale Ama ekadama sAva nivRtta thaI jaIe evuM to kaThaNa dekhAya che. paNa tamAro tathA zrI DuMgara vagereno samAgama thAya to sAruM. tyAM AvyA pachI tamArA lokono satsamAgama rahe ema cittamAM rahe che, mATe zrI DuMgarane tame jaNAvazo ane teo vavANiyA AvI zake tema karazo.' tame baMne "vavANiyA' Avajo. koI paNa prakAre vavANiyA AvavAmAM temaNe kalpanA karavI na ghaTe evI kalpanA karo ke, bhAI! amAre to kAMI sagA-saMbaMdhI che nahi. emane tyAM lagnaprasaMga che. amAre javAya, na javAya evI kalpanA karavI nahi. huM lakhuM chuM tamatamAre khuzIthI Avajo. e to badhuM cAlyA karaze. lagananI dhamAla to je rIte cAlavI haze te pramANe cAlaze). ApaNe satsaMga karazuM. emano Azraya che ke ApaNe ekabIjA satsaMgamAM rahezuM. eTale 'jarUra AvI zake tema karazo." potAne tyAM prasaMga che topaNa mumukSuo sAthenI goThavaNa cAlu rAkhI che. satsaMganI goThavaNa emaNe cAlu rAkhI che. jJAnI che chatAM satsaMga keTalo priya che! e emAMthI nIkaLe che. patrAMka-565 muMbaI, phAgaNa suda 12, zukra, 1951 je prakAre baMdhanathI chuTAya te prakAre pravartavuM, e hitakArI kArya che. bAhya paricayane vicArI vicArIne nivRtta karavo e chUTavAno eka prakAra che. jIva A vAta jeTalI vicAraze teTalo jJAnIpuruSano mArga samajavAno samaya samIpa prApta thaze. A. sva. praNAma. pa6 5. lallujI uparano patra che. je prakAre baMdhanathI chUTAya te prakAre pravartavuM, e hitakArI kArya che. jIvane dravya ane bhAve baMne prakAranA baMdhanathI chUTAya te prakAre pravartavuM, e hitakArI kArya che. vadhAre baMdhAya, karmabaMdha vadhAre thAya ane bhAvabaMdha paNa vadhAre thAya, e prakAre jIvane Page #233 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 rAjahRdaya bhAga-11 pravartavuM e ahitakArI che, e du:khadAyaka che, e jIvane vartamAnamAM duHkhanuM kAraNa che, bhaviSyamAM durgatine laIne paNa e duHkhanuM kAraNa ja che. mATe je prakAre baMdhanathI chUTAya te prakAre pravartavuM.... khAsa karIne "lallujI pote sAdhudazAmAM bahAramAM che. Ama to mumukSudazAmAM che. AtmAnI dRSTie to e mumukSudazAmAM che. paNa lokonI daSTie e sAdhudazAmAM che. kahe che ke "bAhya paricayane vicArI vicArIne nivRtta karavo e chUTavAno eka prakAra che. tamAre samAjanA mANaso sAthe paricaya vadhAravo nahi. koka navA Ave to koNa che bhAI? kayA gAmathI Ave che? ahIMnA che? zuM kare che? zeno dhaMdho che? phalANuM che, thoDoka paricaya kare. vaLI bIjI vAra Ave to pUche), kema tamArA kuTuMbamAM koNa koNa che? bhAIo keTalA? dIkarA dIkarI keTalA? phalANuM keTaluM? zI paMcAta mAMDelI che. tamAre kAMI levAdevA kharI ? eTale e badhA paricayane vicArI vicArIne nivRtta karavo ke A baMdhananuM kAraNa che. mArA mATe A baMdhananuM kAraNa che. bAhya paricayane vicArI vicArIne nivRtta karavo e chUTavAno eka prakAra che. koInI sAthe paricaya vadhAravo nahi). "gurudevanuM juo bahu sarasa...! bhale jJAnadazA to pAchaLathI thaI che paNa pote dIkSA lIdhI to bahu paricayamAM nahotA AvatA. vyAkhyAna vAMcatA thayA tyArathI lokono paricaya vadhyo. topaNa emane potAnA svAdhyAyamAM hoya, jJAna-dhyAnamAM hoya to game tyAre game e Ave ane vAtacIta vaLage ena cAle. pUchAvavuM paDe, ke sAheba ! huM atyAre ApanI pAse AvuM kema AvuM? vAMcatA hoya, to kahe, nahi. atyAre nahi. zAstra-svAdhyAya karatA hoya, kAMIka evI vicAraNAmAM hoya, dhyAnamAM hoya. maLavAnI paravAnagI nahi. game te AvyA mATe vAte vaLagI jAva. jANe vAta karavAnI hATaDI mAMDI hoya. sAdhu hoya eTale jANe vAto karavAnI eka hATaDI mAMDI hoya) evI paristhiti thaI jAya che. enA badale bilakula asaMgadazA hatI. mAre koInI sAthe matalaba nathI. tamAre kAma haze paNa mAre tamAruM kAma nathI. kadAca tamAre kAma haze paNa mAre kAma nathI ema kahe. ane eTalo paricaya TALavA mATe aThavADiyAmAM ekAda vakhata upavAsa karIne bahAra nIkaLI jatA hatA, apAsaro choDIne jaMgalamAM vayA jAya, vagaDAmAM vayA jAya, koIka jhADa nIce besIne vAMce. zAstra sAthe letA jAya. Aje khAvuM pIvuM nathI eTale kAMI mAthAkUTa nathI. koInI sAthe haLavAbhaLavAnI. evI rIte emaNe zarUAtathI jIvana rAkhyuM che. bAhya paricayane vicArI vicArIne nivRtta karavo...' e enA mATe che paNa Page #234 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-565 217 ahIMyAM paNa potAne e vicAravAnuM che. samAjamAM, sagA-saMbaMdhImAM ke mumukSu samAjamAM paricaya vadhAravo, ghaNAne maLavuM e kAMI AtmAne lAbhanuM kAraNa nathI. lAbhanuM kAraNa nathI paNa nukasAnanuM ja kAraNa che. jeTalo piracaya vadhAre eTaluM nukasAnanuM kAraNa che. laukika dRSTie ema loko vicAre ke jeTalo saMbaMdha hoya eTaluM ApaNe lAbhanuM kAraNa che. ApaNe to ghaNA saMbaMdhI, ApaNe to moTo saMbaMdha, bahu jhAjho saMbaMdha, bIjA karatA ApaNo saMbaMdha vadhAre. jJAnI kahe che ke bIjA karatA vadhAre du:khI thaIza. e badhA tArA duHkhI thavAnA lakSaNa che, sukhI thavAnA koI lakSaNa nathI. mumukSu :- oLakhANa e khANa che. = pUjya bhAIzrI :- oLakhANa e khANa che ema kahe. laukikamAM to badhI evI ja kahevata hoya ne. A to alaukika mArga che. ahIMyAM kahe che tuM paricaya ghaTADI nAkha. jeTalA bane eTalA ochAne maLaje. maLavAnuM ochuM karI nAkhaje. haLavA maLavAnuM tuM ochuM rAkhaje. 'lallujI'ne nathI kahetA, koIpaNa mumukSune e vAta lAgu paDe che. mumukSuH- e oLakhANa khANa to prasaMga paDe tyAre khabara paDe. pUjya bhAIzrI :- hA. udaya pramANe bane che. paNa udayanI ciMtA hoya ene ne ? udayanI ciMtA jene karavI nathI. koI ema kahe ke bhAI ! oLakhANa na hoya ane pachI ApaNe kAMIka takalIpha paDI hoya to oLakhANa hoya to kAma Ave ne. to kahe paNa e takalIpha paDI hoya to bhale takalIpha paDI. takalIpha paDo to paDo ane na paDo to na paDo, paNa eka ja kAma karavuM che. be kAma karavA nathI. gAMTha mAravI paDe che. be ghoDAnI savArI upara koI caDI zakatuM nathI. heTho ja paDe, bIjuM kAMI na thAya. bAhya paricayane vicArI vicArIne nivRtta karavo e chUTavAno eka prakAra che. jIva A vAta jeTalI vicAraze teTalo jJAnIpuruSano mArga samajavAno samaya samIpa prApta thaze.' aDhI lITImAM kevI vAta nAkhI che ! jIva A vAta jeTalI vicA2ze, ke mAre paricaya ghaTADatA javo che, eTalo e jJAnIpuruSano mArga samajavA mATe najIka Avaze. enA pariNAmamAM jJAnanI aMdara eTalI nirmaLatA vadhaze. e jJAnIpuruSano mArga ene samajAvAnI bhAvamAM samIpatA thAze. nahitara e vAta sAMbhaLaze paNa samajaze nahi. ke A mArga zuM che ? A kaI jAtano mArga che ? kaI Line che e nahi samajI zake. evI paristhiti thaze. mumukSu :- 52paricayathI malinatA utpanna thAya. = pUjya bhAIzrI :- 52paricayathI rAga, dveSa ane darzanamoha vadhe che. emAM Page #235 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 rAjahRdaya bhAga-11 mArApaNuM ka2ze ne ? mAre to AnI sAthe saMbaMdha... mAre to AnI sAthe saMbaMdha.. mAre to AnI sAthe saMbaMdha... ane mAre to AnI sAthe saMbaMdha. mAro saMbaMdha karyo ne ? ? zuM karyuM ? mArApaNuM vadhAryuM, darzanamohamAM AgaLa cAlyo. paramAM vizeSapaNe potArUpapaNuM karavuM e ja darzanamohanuM kArya che. darzanamohanuM kArya zuM che ? jyAM potAnuM astitva nathI tyAM astitva dRDha karavuM. jyAM potAnI hayAtI nathI tyAM potAnI hayAtIne laI javI. A darzanamohanuM kArya che. ane e kArya jeTaluM darzanamohanuM kArya vardhamAna thAya che, vRddhigata thatuM jAya che eTaluM jIvane asaMgatattva che, A AtmA asaMgatattva che, eno je upadeza che e durlabha thaI paDe che. eno e upadeza coMTato nathI. upadeza sAMbhaLe to paNa ene lAgu karato nathI, enI asara thatI nathI. durlabhabodhipaNuM AvI jAya che. sulabhabodhipaNAno nAza kare che. darzanamohanI tIvratA sulabhabodhipaNAno nAza kare che ane durlabhabodhipaNuM vadhArI de che. eTale sAMbhaLe topaNa ene kAMI asara thAya nahi. godaDuM che e, upadezanI lAkaDI vAge nahi. A paristhiti thaI jAya. mumukSu :- Aghe che eno paricaya karavAnI to koI AvazyakatA nathI rahI. = pUjya bhAIzrI :- paricaya karavAnI nahi, hoya to ocho karI nAkhe ema kahe che. vadhAravAnI to vAta nathI. bhUtakALamAM tAre paricaya thayo hoya to ocho karI nAkha. bahu bahu to e paricayavALA tArI kiMmata ochI AMkaze. ke have A to ApaNI sAthe vyavahAra paNa nathI rAkhatA. vyavahAra bahAra vayA gayA lAge che. bahu sAruM tame jema kaho ema. amArA dokaDA ochA mUkavA hoya to ochA mUkajo. amAre kAMI AbarU kIrti vadhAravI che e vAta che nahi. AbarU-kIrti jene vadhAravI hoya ene ciMtA thAya ne ? AbarU-kIrti vadhAravI nathI ene zuM vAMdho che ? ene kAMI vAMdho nathI. patra AvI gayo ne ? ke niMdA-prazaMsA arthe mumukSu pravRtti kare nahi. ke ApaNe jaIzuM to ApaNI prazaMsA thaze, ke bhAI prasaMge AvIne UbhA rahe che. juo ! kevA vyavahAru che. prasaMge to AvyA vinA rahe ja nahi. amAre tyAM phalANAno prasaMga hato (to) AvIne UbhA rahyA. barAbara hAjarI Ape che. bahu vyavahAru che. A bIjAnI najaramAM sAruM dekhAvAmAM potAnA AtmAnuM khUna karavAmAM ene vAMdho nathI Avato. haLaveka daIne khUna karI nAkhaze. AvuM che. mumukSu :- nirAMte dharma thAya ja che. pUjya bhAIzrI :- kayAM thAya che ? A badhe .. badhu UbhA che, ahIMyAM jAvuM che, Page #236 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 219 patrAMka-565 ahIMyAM jAvuM che, Ane sAcavavo che ane Ane sAcavavo che. aMdaramAM enI jALamAMthI chUTo thAya nahi. dharma thAya kyAMthI? dharma kayAM reDho paDyo che evI rIte ke thaI jAya. e pa65 (patra pUro thayo. be-be lITInA patro che paNa jIvane jo grahaNa karavuM hoya, aMgIkAra karavuM hoya to ekadama ene sIdhe sIdhI asara thAya evI vAta che. mumukSu - gharamAM chokarA-chokarInA lagana bAkI hoya, ghaNI Liabilities bAkI hoya, paricayathI...karI laIe to upAdhi na thAya? pUjya bhAIzrI:- kAMI upAdhi thAya nahi. enA nasIba laIne AvyA che. tame zuM karI devAnA hatA?enA e nasIba laIne AvyA che. pUrvakarma laIne AvyA che. sArAmAM sAruM tame gotyuM hoya, hoMziyArI karIne ane pachI pAchaLathI devALuM kADhe. to karo ? zuM karo ? tamArI pahoMca keTalI? sArAmAM sAruM maLyuM hoya ane pAchaLathI pAra vagaranI takalIpha UbhI thatI hoya to zuM karo ? tamArI pahoMca keTalI ? ane eka jIvanA pariNamanane ke pudgalanA pariNamanane koNa kare ane koNa roke kevI rIte thaI zake evuM che? azakya vastu che. e to kudarata kudaratanuM kAma kare che. emAM pote kartA-hartA thAya to upAdhi vadhAravA sivAya ane jIvane baMdhana vadhAravA sivAya bIjuM kAMI nathI. AthI vadhAre kAMI nathI. mumukSu-paricaya eTalA mATe to vadhAre che ke koI kAma Avaze. pUjya bhAIzrI - A kAma Avaze evI AzA rAkhe che. paNa AtmAne keTalo bAMdhyo ? ema karatA AtmAne keTalo baMdhanamAM nAkhyo? A savAla che. bIjuM paDakhuM vicAravuM paDaze ke nahi? bAkI thaze to game teTalo paricaya ane game teTalo bhAIe na kIdhuM? ke prasaMge koNa UbhA raheze kone khabara che? oLakhANa to ghaNAnI sAthe che. paNa jarUra paDI tyAre koNa UbhA rahe ane koNa vayA gayA che tyAre khabara paDe). (ahIM sudhI rAkhIe.) Page #237 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 220 patrAMka-566 rAjahRdaya bhAga-11 muMbaI, phAgaNa suda 13, 1951 azaraNa evA saMsArane viSe nizcita buddhie vyavahAra karavo jene yogya jaNAto na hoya ane te vyavahArano saMbaMdha nivRtta karatAM tathA ocho karatA vizeSa kALa vyatIta thayA karato hoya to te kAma alpa kALamAM karavA mATe jIvane zuM karavuM ghaTe ? samasta saMsAra mRtyu Adi bhaye azaraNa che te zaraNano hetu thAya evuM kalpavuM te mRgajaLa jevuM che. vicArI vicArIne zrI tIrthaMkara jevAe paNa tethI nivartavuM, chUTavuM e ja upAya zodhyo che. te saMsAranA mukhya kAraNa premabaMdhana tathA dveSabaMdhana sarva jJAnIe svIkAryA che. tenI mUMjhavaNe jIvane nija vicAra karavAno avakAza prApta thato nathI, athavA thAya evA yoge te baMdhananA kAraNathI AtmavIrya pravartI zakatuM nathI, ane te sau pramAdano hetu che, ane tevA pramAde lezamAtra samayakALa paNa nirbhaya rahevuM ke ajAgRta rahevuM te A jIvanuM atizaya nirbaLapaNuM che, avivekatA che, bhrAMti che, ane TALatAM atyaMta kaThaNa evo moha che. samasta saMsAra be pravAhathI vahe che, premathI ane dveSathI. premathI virakta thayA vinA dveSathI chuTAya nahIM, ane premathI virakta thAya teNe sarvasaMgathI virakta thayA vinA vyavahAramAM vartI aprema (udAsa) dazA rAkhavI te bhayaMkara vrata che. jo kevaLa premano tyAga karI vyavahAramAM pravartavuM karAya to keTalAka jIvonI dayAno, upakArano ane svArthano bhaMga karavA jevuM thAya che; ane tema vicArI jo dayA upakArAdi kAraNe kaMI premadazA rAkhatAM cittamAM vivekIne kleza paNa thayA vinA rahevo na joIe, tyAre teno vizeSa vicAra kayA prakAre karavo ? Page #238 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-56 221 tA. 21-11-1990, patrAMka - 566 pravacana naM. 257. zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patra-pa66, pAnuM-449. "sobhAgyabhAI uparano patra che. azaraNa evA saMsArane viSe nizcita buddhie vyavahAra karavo jene yogya jaNAto na hoya ane te vyavahArano saMbaMdha nivRtta karatAM tathA ocho karatAM vizeSa kALa vyatIta thayA karato hoya to te kAma alpakALamAM karavA mATe jIvane zuM karavuM ghaTe?" prazna upasthita karyo che. potAne paNa kAMI evI ja bhAvanA che. ane tamAma kakSAnA mumukSu ke sAdhaka hoya ene paNa Avo ja prazna jo vyavahAramAM vartatA hoya to thavo joIe, upasthita thavo joIe. saMsAra che emAM koI zaraNa nathI. koI Security nathI. na to AyuSyanI dehanI che, na to bIjA koI saMyogonI che. bahu moTA rAjA ane zrImaMto paNa thoDA ja divasomAM bhikhArI thaI jAya che. bIjAno to bharoso karavAno pazna ja raheto nathI. paNa jenI karoDo ane abajonI milakata hoya, e paNa devAdAra thatA jovAmAM Ave che, to bIjA jIvonI to zuM salAmatI che? game tevA taMdurasta AyuSyavALo mANasa paNa game te uMmaramAM AyuSya pUruM kare che. ema paNa nizcita thaIne pravRtti karAya, vyavahAra karAya evI paristhiti dekhAtI nathI. azaraNa che. jIvane koI zaraNabhUta nathI. evA saMsArane viSe nizcita buddhie vyavahAra karavo jene yogya jaNAto na hoya." A vyavahAra karavA jevo che, karavo joIe, karavAmAM vAMdho nathI, ciMtA nathI, bhaya nathI ane kartavya che, evuM kAMI jene lAgatuM nathI. evI jenI buddhi nathI. eTale ke A asAra che, duHkhadAyaka che, AtmAne eMkAte nukasAnanuM kAraNa che. ema jene jaNAtuM hoya, tene svabhAvika rIte te vyavahArano saMbaMdha nivRtta karavAno bhAva Ave che athavA alpa karavAno bhAva Ave che. ocho karuM. banI zake eTalo mAro samaya bacAvIne huM mArA AtmahitArthe e samayano upayoga karuM, evI koI yojanA karuM ke mAro samaya mArA AtmahitanA kAryamAM pasAra thAya ane ahitanA kAryamAM pasAra na thAya. ane Page #239 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 222 rAjahRdaya bhAga-11 ema karavA jatAM eTale ke e saMbaMdhathI nivRtti meLavatA athavA ocho karavA jatA samaya, kALa vadhAre vyatita thayA karato hoya. chatAM e na thatuM hoya ane samaya nIkaLI jato hoya,cAlyo jato hoya to bahu thoDA kALamAM jaldI ema karavuM hoya eNe zuM karavuM joIe? e kare to ema thAya? Avo prazna uThAvyo che. enI vRtti pravRtti karavAnI nathI, pravRtti vadhAravAnI nathI, choDavAnI che, na chUTe to alpa karavAnI che paNa chatAM ema na thatuM hoya. kemake e enA hAthanI bAjI nathI. bahAranA saMyogo e jIvanA adhikArano to viSaya nathI. to pachI eNe zuM karavuM joIe? evo eka prazna uThAvyo che. | game te paristhitimAM eNe potAnA AtmA pratye javA mATe baLavAna puruSArtha karavo joIe. jyAre bahAranI paristhiti A jIvanA adhikArano viSaya nathI, ke emAM kiAMI karI zake, eno kartA-hartA thaI zake. to pachI eno adhikAra to enA potAnA puruSArtha svAdhIna pariNAma upara rahe che. parAdhIna dravyanA pariNAma upara eno koI adhikAra raheto nathI. eNe zuM karavuM? eNe pariNAma saMkelI levA. vItarAgatA vadhAravI. A sivAya bIjo koI ene upAya raheto nathI. to saMbhava che ke udayanI sthiti saMkramaNa pAmIne, saMkramaNa pAmavA karatA apakarSaNa pAmIne, ghaTIne, ochI thavAno saMbhava che. bIjI koI rIte to Ano niveDo Ave evuM nathI. jyAM A AtmAnI pahoMca nathI tyAM e zuM kare ? jyAM enuM cAle tyAM kare. pote aMdarathI chUTo paDI jAya. ane chUTo paDyo hoya to sarvathA cAritramohanA pariNAmane paNa vItarAgatAmAM palaTAvI nAkhe, cAritranA pariNAmane, mohano tyAga karIne. e sivAya bIjo koI upAya nathI. Ama praznano uttara A saMbhavI zake che. emaNe to sobhAgabhAI upara prazna choDI dIdho che. emaNe patranI aMdara uttara nathI Apyo. praznano uttara kadAca "sobhAgabhAIe Apyo hoya to noMdha karI lejo. pa66 na karyo hoyato. kadAca karAvyo haze. joyA pachI pAchaLathI joI lejo. samasta saMsAra mRtyu Adi bhaye azaraNa che..." azaraNa kahIne oLakhAvyuM. mRtyu Adi bhayathI bhayanuM koI zaraNa nathI. mRtyunuM zaraNa nathI ane mRtyunA bhayanuM paNa koI zaraNa nathI. koI nirbhaya karI de evuM nathI. vImAvALA paisA Ape ema che paNa jiMdagI Ape evuM nathI. ane te paNa Ape ja evI kAMI Guarantee nathI. kAM to vImA kaMpanI bhAMge kA to vAMdho paDe kAMIka. AmAM kAMIka gaDabaDa che. amArI zarata pramANe A mRtyu thayuM nathI. jAvanAhI nAkho. Page #240 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-566 223 samasta saMsAra mRtyu Adi bhaye azaraNa che te zaraNano hetu thAya..." azaraNa hovA chatAM e zaraNa thAya evuM kalpavuM te mRgajaLa jevuM che. pANI cokhkhuM dekhAya che. ApaNI tarasa jeTalo to vAMdho nahi Ave. e kAMI koI rIte banI zake evuM nathI. saMsAramAM koI mithyASTi jIvanirbhaya hoya, samyagdaSTinI vAta judI che, koI saMsArI jIva nirbhaya hoya, e asaMbhavita ane azakya che. badhA bhayamAM jIve che ane jene vadhAre tIvra rAga che, tIvra dveSa che, tIvra moha che, jene saMyoga uparanI vadhAre pakkaDa che athavA AdhArabuddhi jene tIvra che ene to vizeSa karIne bhayavAnapaNuM vartatuM hoya che. mumukSu - Ape samyagdaSTine judA pADyA. pUjya bhAIzrI:- hA, ene bhaya nathI-samyagdaSTine bhaya nathI. kemake e potAnA AtmAne ja potAnuM svarUpa mAne che. ane e AtmA ajara, amara ane avinAzI che. potAno AtmA che e ajara, amara, avinAzI ane avyAbAdha svarUpe che. koI bAdhA paNa na karI zake evuM che. akhaMDa che ane potAthI paripUrNa che. ene koInI jarUra paNa nathI. nirapekSa ane nirAlaMba che. eTalA mATe ene pachI bhayakaI vAtano hoya? mumukSu -A vAta to ame rojasAMbhaLIe chIe. pUjya bhAIzrI - hA, paNa pratyakSa karavI joIe. vAta roja sAMbhaLavA maLe che paNa ene pratyakSa karavuM joIe, ke huM pratyakSa Avo chuM. enI pratyakSa paristhiti joyA vinA, evo potAne pratyakSa joyA vinA bhaya TaLaze kevI rIte ? sAMbhaLavAthI bhaya TaLI jaze kAMI ? sAMbhaLavAthI bhaya nathI TaLato. paNa jo evuM potAnuM svarUpa potAne pratyakSa jJAnamAM AvI jAya to ene bhaya rAkhavAno paNa prazna nathI. rahe evI paristhiti ja nathI. sahajamAtramAM e bhaya UDI jAya che. doraDAmAM sApa dekhANo, bhrAMtithI bhaya thayo. joyuM ke nahi, A to doraDuM che. pachI bhaya kevI rIte rAkhI zake rAkhavo hoya to? sApa nathI paNa doraDuM che ema khabara paDe to bhaya rahe kharo ? bhaya UDI jAya che. basa. ema kalpanAmAtrathI bhaya che. are..re.! mAruM zuM thaze? huM keTaluM jIvIza? keTaluM nahi jIvuM? mArA saMyogomAM pratikULatAo Avaze to huM zuM karIza? huM nirAdhAra thaI jaIza to zuM karIza? mArA nodhArAno koNa AdhAra thAze? A badhI kalpanAnI aMdara jIva bhayavAna thAya che. kalpanAmAtra che. mumukSu-javAba pa98patramAM che. - pUjya bhAIzrI - 598 ? hA, che. AmAM javAba Apyo che. barAbara che. pachI paNa enI sAme bIjo prazna nIce pUkyo che. ke mAro prazna jarA vadhAre sUkSma che ema Page #241 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 rAjahRdaya bhAga-11 karIne... alpakALamAM upAdhi rahita thavA IcchanAre AtmapariNatine kyA vicAramAM ANavI ghaTe che ke jethI te upAdhirahita thaI zake ? e prazna ame lakhyuM hatuM. olAmAM to saMyoganI vAta sAthe joDI che ke amAre nivRtti joIe che. pravRtti ghaTADavI che to zuM karavuM? ema prazna che. ahIMyAM AtmapariNatinI vAta che. upAdhirahita thavA mATe AtmapariNatimAM zuM karavuM? evo prazna karyo hato. jethI upAdhirahita thaI zakAya. "e. prazna ame lakhyuM hatuM. tenA uttaramAM tame lakhyuM ke jyAM sudhI rAgabaMdhana che tyAM sudhI upAdhirahita thavAtuM nathI..." kema ke jIvane potAne je padArtha pratye rAga utpanna thAya che, pachI dehathI mAMDIne koIpaNa padArtha che, enA pratye rAga utpana thAya che e svaya upAdhi bhAva che. rAga pote svayaM upAdhi bhAva che. eTale jyAM sudhI rAganuM baMdhana che tyAM sudhI upAdhinuM paNa baMdhana ApoApa che. ane te baMdhana AtmapariNatithI ochuM paDI jAya tevI pariNati rahe to alpakALamAM upAdhirahita thavAya. asaMgatattvanA Azraye Atma pariNati, asaMga pariNati utpanna thAya to rAga maTe, rAga maTe to upAdhi maTe. ane alpakALamAM upAdhirahita thavAya. e pramANe uttara lakhyo te yathArtha che tamArI vAta to sAcI che. ahIM praznamAM vizeSatA eTalI che ke...... mArA praznamAM jarA vizeSa vAta che. sAmAnyapaNe tamAro uttara ThIka che. paNa mArA praznamAM vizeSatA eTalI che ke parANe upAdhiyoga prApta thato hoya...." na joIto hoya ane mAthe AvI paDatuM hoya. ane te pratye rAgadveSAdi pariNati ochI hoya..." eTale bhina to paDI gayA chIe ane upAdhi karavA cittamAM vAraMvAra kheda raheto hoya, ane alpa upAdhi thatI hoya eno paNa kheda raheto hoya. ane te upAdhine tyAga karavAmAM pariNAma rahyAM karatAM hoya,..." ke A alpa che e paNa na joIe. tema chatAM udayabaLathI upAdhi prasaMga pAcho jora karato hoya to te zA upAye nivRtta karI zakAya ? e prazna viSe je lakSa pahoMce te lakhazo." ahIMyAM saMyoganI vAta pAchI vacce laI AvyA. eTale rAga-dveSanI pariNati to ochI thaI che paNa have udayayoga nahi dhArelo sAme Ave che ke jemAMthI chaTakI zakatA nathI. tyAre have zuM karavuM? ene nivRtta karavA zuM karavuM? che, e prazna jarA vadhAre sUkSmatAthI vicAravA yogya che. e prazna emaNe avAranavAra utpanna karyo che. AgaLa paNa hajI e praznane doharAvavAnA che ane enI carcA paNa karavAnA che. bahu sArI carcA Page #242 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 225 patrAMka-566 karI che. sUkSma carcA karI che. e ApaNe kramamAM Avaze eTale vicArazuM. zuM kahe che ke "samasta saMsAra mRtyu Adibhave. AdimAM bIjA saMyogonI paNa anityatA ane azaraNatA levI. "Adi bhaye azaraNa che te zaraNano hetu thAya evuM kalpavuM..." ane e saMsAra pote zaraNano hetu thAya evI koI kalpanA karavI athavA AzA rAkhavI ke amuka prakAranA ApaNA saMyogo thaI jaze ne pachI vAMdho nahi Ave. eka ATaluM thaI jAya ne... mANasa zuM kare che? ATaluM kAma pAra paDI jAya ne ke ATalI upAdhi TaLI jAya ne pachI ciMtA nathI, pachI bhaya nathI. e pUruM na thAya tyAM bIjuM kAMIka UbhuM thayuM hoya. kAM ekathI vadhAre UbhuM thayuM hoya. ane kAM potAne pAchI bIjI kalpanA Ave ke A to thaI gayuM paNa hajI eka Ama thavAnI jarUra bAkI che. hajI pAchI Ama thavAnI jarUra bAkI che. bhADe rahetA hatA enA karatA have potAnuM ghara hoya to pachI koI ApaNane ema na kahe ke ahIMthI tame khAlI karo. e thaI gayuM to have eka mALa upara bIjo hoya to sAruM. bIjo thAya to kahe have eka trIjo thAya to sAruM. Ama ne Ama e AzAnA dore samaya vyatIta karI nAkhe che. enI koI nizcitatA che nahi. koI Gurantee che nahi ke potapotAnI IcchA pramANe badhA kAryo thAya ja. eTale thaze ke nahi thAya? enI ciMtA, eno bhaya ane AyuSyanI anizcitatAno bhaya. kyAre AyuSya pUruM thAya enuM koI ThekANuM nathI. eTale e zaraNanuM kAraNa bane, saMsAranA saMyogo zaraNanuM kAraNa bane evI kalpanA karavI te mRgajaLamAMthI pANI pIvAnI vAta che. vicArI vicArIne zrI tIrthakara jevAe paNa...' A vAtano ghaNo vicAra karIne, UMDo vicAra karIne zrI tIrthakara jevAe paNa tethI nivartavuM, chUTavuM e ja upAya zodhyo che. koIe emAM gUMcavAya javuM evo upAya zodhyo nathI. tenAthInivartavuM e ja upAya emaNe zodhyo che, e jaupAya pramANe te anusaryA che, e jaupAya temaNe Acaryo che. emanI AcaraNA paNa spaSTa che. te saMsAranA mukhya kAraNa ja carcA kare che, hoM! AmAM ja carcA kare che. te saMsAranA mukhya kAraNa premabaMdhana tathA dveSabaMdhana sarva jJAnIe svIkAryA che." A jIvane saMsAra zA mATe che? ke kAM to ene rAganuM baMdhana che, kAM to ene dveSanuM baMdhana che. A mAro verI che, A mane pratikULatA ApanAro che, A mane nukasAna karanAro che. ema enA pratye jIvanA pariNAma nibaMdhana pAme che, joDAya che. baMdhana pAme che eTale kAM rAgathI joDAya che, kAM dveSathI joDAya che. rAganA sthAna ghaNA che. dveSanA sthAna koIka Page #243 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 226 rAjahRdaya bhAga-11 koIka che paNa rAganA sthAna ghaNA che. ane e ghaNA rAganA sthAna che enA garbhamAM e badhA jaSanA sthAna che. jemake jenA upara rAga che e eka sikkAnI bIjI bAju dveSa che. emAM pheraphAra thAya eTale rAga palaTIne dveSa thayA vinA raheze nahi. jenA upara rAga karyo che e dveSanuM nimitta thaI jaze. paNa pradhAnapaNe A jIva rAga vadhAre kare che. dveSa enA pramANamAM alpa kare che. ' saMsAranA mukhya kAraNa premabaMdhana tathA SabaMdhana..." che. A to jIva potAnI vartamAna paristhitine ane pariNAmane tapAse, avalokana kare to ene potAnA anubhavathI samajAya evI vAta che, ke mane paNa rAganuM baMdhana che ane dveSanuM baMdhana che. kyAMka dveSanuM baMdhana che. bahubhAga badhe mane rAganuM baMdhana che. ane sarva jJAnIoe anubhavathI nicoDa karIne svIkArelI vAta che athavA Final karelI vAta che. chevaTano emano e nirNaya yathArtha che. tenI mUMjhavaNe jIvane nijavicAra karavAno avakAzaprApta thato nathIane e rAga ane dveSanA baMdhanavALA padArthonI AjubAju A jIvanI pariNati cakarAvo khAya che. zuM kare che? jIvanA pariNAma AtmAne choDIne saMyoga pAchaLa, zarIra pAchaLa ane zarIranA saMbaMdhIo pAchaLa cakarAvo khAya che. jyAM ene rAganuM baMdhana che, dveSanuM baMdhana che tyAM ja pariNAma cakarAvA khAya che. emAM mUMjhAya che. pachI enI icchA pramANe to kAMI badhuM banatuM nathI. eTale ene e mUMjhavaNamAM ane mUMjhavaNamAM potAnA AtmasvarUpano vicAra suddhA karavAno, avalokana karavAno koI avakAza eTale samaya maLato nathI. eka kSaNa paNa aMtarmukha thato nathI. eTaluM bahirmukhapaNuM varte che ke eka kSaNa paNa aMtarmukha thato nathI. vaLI jebahirmukha pariNAma cAlu rahyA che emAM kyAMya ene zAMti nathI, samAdhAna nathI. mUMjhavaNa che eTale samAdhAna nathI. mUMjhavaNa che, azAMti che ane AkuLatA thayA kare che. chatAM paNa ene potAne evI kalpanA che, ke AmAruM che ane emAM Ama to thavuM ja joIe ane Ama to na ja thavuM joIe. eTale e AkuLatA sahana karIne paNa e ja prakAranA pariNAmane cAlu rAkhe che. evuM nathI vicArato ke have A AkuLatAmAMthI chUTIne mAre kAMIka AtmazAMti prApta karavI che. mAre AtmazAMti prApta karIne zAMtapaNe mArA svarUpamAM zAMtithI TharavuM che. e prakArano nirNaya karato nathI ke mAre A kArya karavuM che. enA badale A karavuM che... hajI A karavuM che.. hajI A karavuM che. Ama thAya to Page #244 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-566 227 ThIka... Ama thAya to ThIka... Ama hoya to ThIka pariNAma saMyogika padArtha pAchaLa, bhamyA kare che ane jIva mUMjhAyA kare che. jarAya ene AtmavicArano avakAza raheto nathI. e to koI dalIla kare ke AtmavicArano avakAza karavA mATe to A svAdhyAya karIe chIe. ane roja eka kalAkano avakAza to laIe chIe. eTalI dalIla kare. kahe che, AtmavicAra thAya evA yoge-A bahArano yoga che. emAM sAstra che, sapuruSa che evo koI yoga maLatA te baMdhananA kAraNathI AtmavIrya pravartI zakatuM nathI,..." evuM olApaNe Attachment che, pakkaDa che ke potAno puruSArtha pravartI zakato nathI. puruSArthamAM eniSphaLa jAya che. mumukSu -udaya joradAra che. pUjya bhAIzrI:-potAnA pariNAma, udaya bAjunA pariNAma eTalA baLavAna che, ke Atmahita bAju eno puruSArtha pravartI zakato ja nathI, aMtarmukha thaI zakato nathI. eTale eTalo pote hinasattva thaI gayo che. jema koI mANasa nabaLo paDe, zarIrathI paNa nabaLo paDe, to koI zArIrika zaktinuM kArya na karI zake bhAI!A vajana tame upADo. huM nahi upADI zakuM. mArI eTalI zakti nathI. e pote potAnI zakti pariNAmanI aMdara je hovI joIe e zaktithI eTalo hinavIrya thayo che, hinasattva thayo che, ke potAnA pariNAmane pote aMtaramAM vALavA icchA kare to paNa enA pariNAma aMdaramAM vaLatA nathI. A paristhiti eka UbhI thaI gaI che. nija vicAra karavAno avakAza prApta thato nathI, athavA thAya evA yoge." evA yoga che. evA sapuruSa, evA sAstra, evI vicAraNA, evI yojanA, e saMbaMdhInuM ghaNuM jANapaNuM, enuM vijJAna, badhuM sAme samajavA maLe che. samajavA maLe che nahi, ene samajAya che, ene ema lAge che ke vAta to nyAyasaMgata che, barAbara che, yogya che. AmAM kAMI bIjuM kahevAnI jagyA nathI. topaNa potAnA baMdhananA kAraNathI, potAnA rAganI cIkAza, eTalI cIkAzathI coTalo che ke AtmavIrya potAnuM hita karavAmAM pravartI zakatuM nathI. ane te sau pramAdano hetu che, ane tethI emane ema kALa cAlyo jAya.pramAda eTale zuM ? ke pachI e saMyogo pAchaLa pariNAma karatAM ane pravRtti karatAM kALa cAlyo jAya ane Atmahita karavAmAM jarApaNa pote jAgRtimAM na AvI zake ene pramAda kahyo. che. enuM nAma ahIM pramAda che. e pramAdanuM kAraNa bane che. ane tevA pramAde ane e rIte Page #245 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 rAjahRdaya bhAga-11 pramAdanA kALamAM lezamAtra samayakALa paNa nirbhaya rahevuM ke ajAgRta rahevuM. pachI TevAI evI jAya ke zuM karIe have? je thAvuM haze te thAze. ApaNe to bIjuM kAMI karI (zakavAnA nathI), AtmAno puruSArtha to karI zakatA nathI. mATe atyAre to A badhI upAdhino prakAra che enI aMdara jeTalo rasto kaDhAya eTalo kADhIne jeTalI zAMti thAya eTalI upAdhi to zAMta karo. eTale kAMI ne kAMI pravRttinI aMdara nirbhaya thaIne,nizcita thaIne, ajAgRta rahIne pravarte che. ema thayuM ke ema rahevuM te A jIvanuM atizaya nibaLapaNuM chee to A jIvanI ghaNI nabaLAInuM kAraNa che ema samajavuM. eTale mumukSanI bhUmikAnI aMdara enI paristhiti zuM che enuM bhAna karAvyuM che, ke A jIva jarApaNa avakAza leto nathI. kyAreka avakAza maLavAno yoga che tyAre eno puruSArtha pravartato nathI. ane pramAdamAM te pramAdamAM... ahIM to zubhAzubha badhA pariNAmane pramAda kIdhA che. koIne keTalAka zubha thAya, keTalAka azubha thAya. te badhA pramAdamAM jAya che. ane evA pramAdanA kALamAM, thoDo samaya lezamAtra samayakALa, thoDo kALa paNa nirbhaya rahevuM ke thoDo kALa paNa ajAgRta rahevuM te A jIvanuM atizayanibaLapaNuM che. te A jIvanuM avivekapaNuM che, A jIvanI e moTI bhrAMti che ane TALatAM atyaMta kaThaNa evo mohache.'naTALI zakAya, kaThaNapaNe TALI zakAya evo A jIvano moha che. juo ! zubhanA pariNAma paNa pramAdamAM nAkhyA che. ATaluM vAMcana karIe chIe, vicAra karIe chIe, AtmAnuM ciMtana karIe chIe. paNa svarUpanI jAgRti vinA ene ahIMyAM pramAdamAM nAkhe che. ane e pramAda eTalA mATe che ke jIva pote aMtarmukhanA puruSArthamAM nirbaLa thayo che. ema karyA kare che eno viveka khove che. emAM ThIkapaNuM mAne che ke nA, nA mArA pariNAma bahu bagaDatA nathI. have e sArA rahe che. saMtoSa mAne che e jIvanI bhrAMti che ane ene evo moha che ke je TALavo atyaMta kaThaNa che. evo A moha che. Ama pote potAnA mATe vicAravA jevuM che. A mumukSujIva mATe eka vicAraNAnuM sthaLa che ke AtmAnI aMtara jAgRtipUrvaka puruSArthanI zarUAta na karI to A jIva pramAdamAM paDyo che e jIvano aviveka che, e jIvanuM atyaMta nirbaLapaNuM che ane A moha TALavAmAM kaThaNa evo moha hajI paNa... eTale baLavAnapaNe hajI mane darzanamohapravartI rahyo che. emaNe eka bahu sArI suMdara vAta karI che. A viSayamAM evI karI che, ke jo jIvane vItarAgI deva-guru-zAstra maLe eTale sAcA nimitto ene maLI gayA. saMzI paMcendriya che eTale samajavAnI buddhi paNa enI pAse che. chatAM paNa ene potAnuM Page #246 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-566 229 Atmahita na sadhAya, na sAdhI zake e. to ene ema samajavA yogya che ke mAro darzanamoha ghaNo baLavAna che. darzanamoha baLavAna hovAne lIdhe A badhI vyavasthA upAdAna ane nimittanI suyogya hovA chatAM paNa mAruM Atmahita sadhAtuM nathI. e ema batAve che ke darzanamohanuM baLavAnapaNuM (che). .. ane A dharmasAdhana karIe chIe eTale have vAMdho nathI. ema thaIne e nirbhaya thaI jAya che. saMtoSa Ave che eno. e paristhiti UlaTAnI enA mATe nukasAnakAraka thaI paDe che. kemake darzanamoha tyAM tIvra thAya che. mumukSu :- darzanamohano udaya levo ke darzanamohanA vartamAna pariNAma levA ? pUjya bhAIzrI :- vartamAna pariNAmanI ja vAta che. jyAre vartamAna pariNAma hoya tyAre udaya hoya ja. darzanamohano udaya to jyAM sudhI mithyAtva chUTyuM nathI tyAM sudhI to cAlu ja che. paNa udaya tIvra hoya ke maMda hoya, potAnA pariNAma udayamAM tIvra thaI gayA che ema levuM. mukhyapaNe potAnA pariNAmano vicAra karavAno che. paramANu karyAM dekhAya che ? e to jyAM sudhI samyak nathI tyAM sudhI dhArAvAhI darzanamohano udaya cAle che. paNa A jIva e udaya cAlato hoya topaNa ethI maMda paNa pariNAma karI zake ane tIvra paNa karI zake. A udaya cAlato hoya to tyAre anaudayanA pariNAma ene na thAya. upazame tyAre anaudayanA pariNAma thAya. eka darzanamohanI prakRti sAthe Avo nimittanaimittika avinAbhAvI saMbaMdha che. mumukSu :- darzanamohanI zaktine ghaTADavAno prayAsa karavo ? pUjya bhAIzrI :- hA. eTale darzanamoha tUTe e jAtanA badhA upAya eNe jAgRta rahIne karavA joIe. A sIdhI vAta che. ane sIdhe sIdho eno prakAra e che ke pote prayoga cAlu kare. vicAraNAthI darzanamoha thoDo maMda thAya che. paNa e vicAraNAmAM pAcho darzanamoha kyAre tIvra thAya che enI potAne khabara rahetI nathI. kemake vicAraNAmAM parokSabhAva hovAthI kalpanA karavAno avakAza che, kalpanA thavAno avakAza che. ane jyAM jIvane kalpanA thAya che, be jagyAe prayojana che, eka potAnA kArya karavAnI vidhi saMbaMdhI prayojana che ane e potAnA mULa svarUpajJAnanuM prayojana che. mULa svarUpa viSe kalpanA kare ke potAnA svakArya karavAmAM kalpanA kare tyAre darzanamoha tIvra thaze. athavA e vicAraNA kare tyAre huM mArA AtmakArya mATe kAMIka karuM chuM evo saMtoSa le. tattvavicAra upa2 saMtoSa le, ke koIpaNa kriyA karatA eno saMtoSa pariNAmamAM Ave, eka bAjunA pariNAma lAgatA, tyAre badhe ja darzanamoha vadhe che. Page #247 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 230 rAjahRdaya bhAga-11 eka jAgRtimAM AvIne prayoga kare tyAre darzanamoha ekadhAro tUTe che. kemake prayoga ane prayatna samakALe avinAbhAvI hoya che. eTale puruSArtha zarU karavo e eka ja vAta che. sogAnIjI' to vAraMvAra ema kahe che, sunate hI coMTa laganI cAhiye, aura sunate hI prayAsa cAlu ho jAnA cAhiye.' A be emanA je dhvani che. emaNe mumukSune mATe bahu suMdara vAta karI che. sAMbhaLatA tane UMDI asara thavI joIe. coMTa lAge eTale UMDI asara thavI joIe. Ama u52 upa2thI kahe, bhAI ! tamAre zAMti joIe che ke azAMti joIe che ? bhAI sAheba ! zAMti joIe che mATe to A zAstra vAMcavA beThA chIe. nahitara to atyAramAM bIjA ghaNA kAma kare che ane ApaNe paNa UThIne tarata dhamAdhama karavA mAMDIe. paNa ahIMyAM kalAka besIe che zuM karavA ? ke kAMIka zAMti mATeno ApaNo rasto ApaNane maLI jAya. zAMti to joIe che. azAMti kone joIe che ? koI hA pADe ? koI hA na pADe. paNa e badhuM upara uparathI che. zAMti joIe che, e jo aMdarathI Ave to ene azAMta piraNAmathI chUTavA mATenA puruSArthanI jAgRti AvyA vinA rahe nahi. ene vikalpamAM, pariNAmamAM, vicAronA vikalpanA vamaLamAM ene duHkha lAgyA vinA rahe nahi. azAMtimAM duHkha lAge nahi eno artha zuM che ? ke azAMti tane game che. moDhethI hA pADe ke mAre to zAMti joIe che. pUche tyAre zuM javAba de ? zAMti joIe ke azAMti ? to kahe bhAI ! zAMti ja joIe, azAMti zuM karavA joIe ? kAMI kAraNa kharuM jIvane ? zAMti ja pasaMda paDe ne. jo tane zAMti pasaMda hoya to A azAMta pariNAmamAM tane goThe che kema ? ane tyAM AkuLatA lAgIne chUTavA mATe kAMI prayatna karato nathI. e ema batAve che ke tAre zAMti joIe che e vAta tArI upara uparanI che. A sAbita thAya che, ke e vAta mAtra upara u52nI che aMdarathI vAta AvI nathI. nahitara ene azAMtimAM duHkha lAgyA vinA rahe nahi. emanA patronI aMdara e viSayanA saMketa bahu sArA maLe che. tyAMthI puruSArtha mATeno viSaya nIkaLe che. "samasta saMsAra be pravAhathI vahe che,...' juo ! have e pote carcA kare che. potAnA pariNAma upa2 carcA kare che, hoM ! A bahu sUkSma carcA karI che. samasta saMsAra be pravAhathI vahe che, premathI ane dveSathI.' athavA rAgathI ane dveSathI. be baMdhana che ne ? eTale je kAMI thAya che kAM rAga hoya to pravRtti kare ane kAM dveSa hoya to pravRtti kare. eTale AkhA saMsAramAM be pravAha jovAmAM Ave che. je dveSano pravAha che emAM gharSaNa Page #248 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 231 patrAMka-pa66 jovAmAM Ave che, jyAM rAgano pravAha che tyAM sneha ane rAgane anusarIne badhI pravRtti jovAmAM Ave che. premathI virakta thayA vinA dveSathI chUTAya nahi..." kemake e to eka sikkAnI be bAju che. jene rAga che ene dveSa thayA vinA rahe nahi. rAgano phuggo phulAve che. beTho beTho zuM kare che? rAgathI phUMka mAryA ja kare che ane phuggo phulAve che. e phuggo tuM phulAvyA kare to e phUTyA vagara rahevAno nathI. eka phuggAne phUMka mAryA karo joyA baMdha karavuM paDe ke nahi? to phuggAmAM havA jaLavAI rahe. paNa phUMka mAryA ja kare to zuM thAya? phUTyA vagara rahe?pachI e phUTe tyAre ene dveSa thAya che. rAgathI phuggo phulAvyA kare che ane phUTe tyAre ene dveSa thAya che. arere! Ama thayuM. Ama nahotuM thavuM joItuM ane Ama thayuM. paNa teM rAga bharyA ja karyo che enuM zuM ? emAMthI dveSa Ubho thayA vagara raheze nahi. pariNAma e ja AvavAnuM che, bIjuM koI pariNAma AvavAnuM nathI. mumukSu-puruSArtha vagara svAdhyAya, manana, ciMtavana badhuM rAganA phuggA jevuM che? pUjya bhAIzrI - bIjuM kAMI nathI kemake badhuM upara uparathI thAya che. mANasa nivRtti lya che. varSo sudhI nivRtti laIne zAstra vAMce, ciMtavana kare, manana kare, zravaNa kare, paNa badhuM upara uparathI kare. AtmAnA abhyatara puruSArthanuM zuM? A savAla che. tyAM sudhI e badhuM upara uparathI mAnasika zAMti ane zAtApriya lAge che eTale karyA kare che. emAM zuM che? mAnasika zAMti ane zAtA che. e rAgano phuggo phulAvavAnI vAta che. saravALe emAMthI kAMInIkaLe evuM nathI. mumukSu - A badhI kriyAne darzanamohakhAI jAya? pUjya bhAIzrI:- khAI jAya. ajJAnarUpI pADo badhI kriyAne cAvI jAya. ema jeTalA zubhabhAva karyA che, e meM mAruM kAMIka AtmA mATe hita karyuM che. vAMcana paNa ghaNuM karyuM, zravaNa paNa ghaNuM karyuM, ciMtavana paNa ghaNuM karyuM. mATe meM kAMIka atyAra sudhImAM sAruM evuM karyuM che. evo je darzanamohano pariNAma, e badhuM cAvI gayA enuM jeTaluM karyuM hatuM e badhuM cAvI gayo. A paristhiti thAya. zuM kahe che ahIMyAM? "samasta saMsAra be pravAhathI vahe che, premathI ane dveSathI." athavA rAgathI ane dveSathI. premathI virakta thayA vinA dveSathI chUTAya nahIM premathI chUTyA vinA dveSathI chUTI na zake. kemake e to sikkAnI bIjI ja bAju che. "ane premathI virakta thAya teNe sarvasaMgathI virakta thayA vinA vyavahAramAM vartI aprema (udAsa) dazA rAkhavIte bhayaMkaradrata che. zuM kahe che ke je premathI virakta thAya, je jIva premathI virakta Page #249 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 232 rAjahRdaya bhAga-11 thAya. meM bhinna jANyuM. mAruM zarIra bhinna che, A badhA jeTalA saMyogo che e bhinna che, rAganuM mAre koI kAraNa nathI. taddana pArakA dekhAya che. have evI dazA... premathI virakta thAya teNe sarvasaMgathI virakta thayA vinA...' have saMgathI pAchI virakti nathI thaI. rAga chUTyo virakti na thaI. zarIra laI lyo ne. zarIrathI chUTApaNuM na thayuM. zarIrano rAga chUTyo. zarIrathI chUTApaNuM na thayuM. have e pAcho vyavahAramAM varte che. e saMbaMdhIno vyavahAra cAlu rAkhe. ane chatAM vItarAgadazA rAkhavI. vyavahAramAM vartavuM ane vItarAgadazA rAkhavI. A bhayaMkara vrata che. na A potAnuM je maMthana che e ahIMyAM raju kare che. upara prazna karyo che ne ? Ama to ema lAge che ke eka vakhata AkhuM jagata sonAnuM thAya ne to amAre taNakhalA jevuM che. lakhe che ne ? AkhuM jagata sonAnuM thAya to amAre tRNavat che. eTalI aMdaranI dazA sarasa che ane pAchI A pravRtti karavI paDe che. (A) bhayaMka2vrata che.' mumukSu :- keTalI ugratA batAve che. = pUjya bhAIzrI :- ugratA batAve che. athavA ema kahe che, ke A eka amArA AtmA u52no jabaradasta baLAtkAra cAle che. amAro AtmA jarAya A upAdhi sahana karI zake evI paristhiti nathI. evI aMda2mAM phATa phATa puruSArthanI sthiti che ane A pravRttimAM pAchuM joDAvuM paDe. bhayaMkara amArI paristhiti che. mumukSuH- bhayaMkara vrata zabda lIdho che. pUjya bhAIzrI :- 408 lyo. 408mAM vadhAre citAra emaNe Apyo che. 352 pAne nIce chellI be lITI. je saMsArane viSe sAkSI kartA tarIke manAya che...' ame sAkSI thaI gayA chIe, jJAtAdRSTA thaI gayA chIe. loko ema samaje che ke A phalANuM ANe karyuM ane Age Ama na karyuM. ANe Ama karyuM ane ANe Ama na karyuM. amane kartAhartA tarIke mAne che. evA 'te saMsAramAM te sAkSIe sAkSIrUpe rahevuM ane kartA tarIke bhAsyamAna thavuM...' bIjA ene kartA tarIke mAne. saMDove. mAne eTale ene saMDove. eya..! tame Ama karyuM. A tamArI bhUla che. tamArI bhUlathI A nukasAna thaI gayuM. paNa huM jJAtA-dRSTA chuM. aMdarathI, hoM ! bahAra koIne na kahe. huM jJAtAdRSTA chuM, tame mane kacAM herAna karo ? be dhArI talavAra upara cAlavA barAbara che.' ema chatAM paNa koIne kheda, duHkha, alAbhanuM kAraNa..' eTale ? dveSanuM nimitta. kheda thAya, duHkha thAya, amArAthI nukasAna thaI gayuM ema mAne. tenuM 'kAraNa te Page #250 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 233 patrAMka-566 sAkSIpuruSa bhAtigata lokone na bhAse to te prasaMgamAM te sAkSI puruSanuM atyaMta vikaTapaNuM nathI. amane to atyaMta atyaMta vikaTapaNAnA prasaMgano udaya che. zuM kahe che? bIjA lokone ema thayA kare che ke Amane laIne nukasAna thAya che. have AnuM dhyAna dhaMdhAmAM nathI. dukAne bese che paNa vepAramAM AnuM lakSa nathI eTale ApaNane nukasAna thAya che. kevo sarasa Chance gayo. A kAma kevuM sarasa ApaNA hAthamAMthI vayuM gayuM. ahIMyAM gayA hota to bahu sArAmAM sAruM kAma thAta. A AvyA ene maLavAna rokANA emAM A bhUla thaI gaI. aneka jAtano bIjAne dveSa thAya, nukasAna dekhAya, nukasAnanuM nimittakAraNa dekhAya evuM avAranavAra A 25mAM varSe banavAnuM emane zarU thaI gayuM bhrAMtigata lokonenabhAse. ene khabara nathI paNa e ema jabanavAnuM hatuM. e hota to ema ja banata ane na hota to paNa ema ja banavAnuM hatuM. paNa amane to atyaMta atyaMta vikaTapaNAnA prasaMgano udaya che. to kahe che, ame zuM karIe chIe ke "emAM paNa udAsInapaNuM e ja sanAtana dharma jJAnIno che. e lokone ema lAge to enAthI paNa tuM udAsa thaI jA. enAthI paNa tuM udAsa thaI jA. have be dhArI talavAra zuM karavA kahe che eno khulAso A 566mAM emaNe Apyo che. emAM bIjI dhAra kaI che? udAsa cAlo thaI jAya vAMdho nahi. jJAnIne eTalI zakti che. paNa koIne enA svArthano bhaMga karIe chIe evuM lAge che. koIne upakArano bhaMga thato hoya evuM lAge che ane koIne nirdayatA lAge che. traNa prakAranA sAme nimitta bane che. A eka bhayaMkara vrata che. eTalA mATe bhayaMkaradrata kahIe chIe. have zuM kahe che? premathI virakta thAya..." eTale rAgathI virakta thayo hoya e jIva, chatAM sarvasaMgathI virakta thayA vinA eTale vyApAramAM pravartatA hoya. ane e vyavahAramAM vartatA udAsa dazA rAkhavI te ghaNI bhayaMkara dazA che. ghaNI bhayaMkara paristhiti che. jo kevaLa premano tyAga karI vyavahAramAM pravartavuM karAya..." eTale ekadama kevaLa rAgano tyAga karIne. have zuM che ke cAritramohano paNa rAga na hoya ane vyavahAramAM pravartAya. to e to bane ja kevI rIte ? e to bane nahi. to kahe che, ema nahi bhale cAritramoha hoya paNa pote udAsa thaI jAya. e game tema kahe ApaNe to kAMI nathI karavuM eTale nathI karavuM. to keTalAka jIvone dayAno bhaMga karavA jevuM thAya che. koI jIve vyavahArika rIte upakAra karyo che eno bhaMga thAya che. ane svArthano bhaMga karavA jevuM thAya che. eTale vyavahAranI nyAya nIti tUTe che. A bedhArI talavAra zuM karavA kahI ? Page #251 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 cajahRdaya bhAga-11 vyavahArika nyAyanI nIti chUTI jAya che. jo pravRtti karIe chIe to e AtmAne sakha paDatuM nathI. ke nahi, A tAruM kAma nathI. have A tAruM kAma nathI. tuM choDa. Ane choDatuM have. A tAruM kAma nathI. A kartavya nathI. ane pravRtti karatA paNa jo AvI rIte eno tyAga karavAmAM Ave to A paristhiti UbhI thAya che. Ama be bAju jarA potAne vikalpa Ave che. ane tema vicArI jo dayA upakArAdi kAraNe kaMI premadazA rAkhatAM..." bhAI cAlone emane nakAmuM dUra thaI jaze. ApaNe to eka thoDuMka ahIMyAM hAjara rahevAnuM che, pUche eno javAba devAno che. bIjuM kAMI ApaNe vizeSa mAthAkUTa nathI. ema kAMIka paNa dayA, upakArAdinA kAraNe kaMI premadazA rAkhatAM cittamAM vivekane kleza paNa thayA. vinA rahevo na joIe... e to AtmAno viveka che ke A choDavA jevuM che. to eno kleza thAya che. aMdaramAM AtmA mATe kleza thAya che, bahAramAM bIjA mATe kleza thAya che. A be dhArI talavAra che. mumukSu - vyavahAramAM viveka karavA jAya to AtmAmAM kleza thAya. pUjya bhAIzrI:- AtmAmAM kleza thAya. jo olAno sAva ulALyo kare, ke A khaMkheryuM badhuM. to e badhAne kleza thAya che, duHkha thAya che. karavuM zuM amAre ? ema kahe che. 'tyAre teno vizeSa vicAra kyA prakAre karavo ? to have eno vizeSa vicAra kevI rIte karavo ? zuM Ano rasto kADhavo ema kahe che. A prazna Ubho che. A prazna hajI Ubho che. pa66mAM. to pachI zuM rasto kADhavo Ano vizeSa prakAre vicAra karavo eTale to pachI amAre kyA prakAre pravartavuM? A eka tamane eTale "sobhAgabhAIne emaNe A prazna pUkyo che. ke amAre karavuM zuM have ? mAre mathAmaNa thAya che ane karavuM zuM e kAMI sUjha paDatI nathI. mumukSu -A traNe kALanA jJAnInI aMtaraMga sthitinuM varNana che? pUjya bhAIzrI :- hA. jJAnI paNa aMdaramAM kevI rIte AgaLa vadhavA mATe puruSArthanA dhamapachADA kare che. puruSArthanA dhamapachADA che. kevI ene tAlAvelI lAgelI hoya che. keTalI chaTapaTI lAgelI hoya che. ema nathI ke samyagdarzana thaI gayuM eTale... amane have samyagdarzana to thaI gayuM che ne have kAMI vAMdho nathI. evI rIte koI cAlatA nathI. e paNa vartamAna paristhitithI e lakhaze hajI to AgaLa. ke Ama ne Ama A rIte vadhAre kALa jAya to guNasthAna rahevuM muzkela che. AgaLa vadhavuM ja joIe. enI taiyArI zuM che?ke AgaLa vadhavuM ja joIe. mokSamArganI aMdara AgaLa prayANa karavuM ja Page #252 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 235 patrAMka-pa66 joIe. ekane eka jagyAe rokAvAthI zuM phAyado? kema rokAvAya? e nIce javAno vAro Ave che. eTale mokSamArgI jIvo puruSArtha karIne AgaLa vadhe che. munidazAmAM to bahu spaSTa vAta che ke chaThThA-sAtamA guNasthAnathI jo AgaLa na vadhe, kevaLajJAnano puruSArtha karavA mATe to emaNe munipaNuM lIdhuM che ane jo kevaLajJAnanI zreNI na mAMDe ane chaThThA-sAtamAmAM ja AyuSyano kALa vyatIta kare to) cothe AvI ja javuM paDe. jevuM AyuSya pUruM thAya ke eka samayamAM cothA guNasthAne nIce utarI jAya. ane keTalI moTI sajA thAya? sAgaropamanI. munidazAmAM to 15, 20, 25, 33 sAgara sudhI vayA jAya. atyAre nIce be-cAra sAgaranI sthitimAM jAya. munirAja to uparanI sthitimAM jAya che. kAraNa ke enuM to zubha ghaNuM vadhI gayuM che. aghAtinI sthiti jalAMbI paDe, eTalo kaSAyamaMda thaI gayo che. moTuMJunction AvI UbhuM rahe. cothA guNasthAnamAM badho samaya kADhavAno. pachI tyAM bhAvanA karyA ja kare. are..! manuSyapaNuM hota to cAritra Avata. manuSyapaNuM hota to cAritra Avata. ahIMyAM koI paristhiti dekhAtI nathI. kemake tyAM rAgabaMdhana (che), tIvarAga, cAritramohano rAga tIvra thaI gayo che. cothA guNasthAnanuM kAraNa e che ke bIjI be cokaDIno je abhAva hato e sadbhAva thaI gayo. udaya cAlu thaI gayo. pratyAkhyAnAvaraNI, apratyAkhyAnAvaraNI. saMjavalanamAMthI bIjI be vadhI pAchI. mumukSu -be pAMDavo che jane.. pUjya bhAIzrI:- hA. 33 sAgaranI sthitie sarvArthasiddhimAM gayA che. nakula ane sahadeva. yudhiSThira, bhIma ane arjuna ahIMyAM zetruMjaya uparathI mokSe padhAryA che. barAbara upara samazreNIe siddhAlayamAM birAje che. mumukSu - samyagdaSTi dharmAtmA AvI bAhya upAdhimAM paDyA hoya ane A aMtaraMga paNa bhIkhavrata kevI rIte pAlana kare che enA upara mumukSunuM lakSa jAya to e jJAnIne oLakhe. pUjya bhAIzrI:- hA. eTalA mATe emane svIkAra che, ke AmAM AtmArthI kevI rIte sAdhe che. jo jJAnI che ane ATalI mathAmaNamAM paDyA che, to mumukSue to ghaNI ja sAvadhAnI rAkhavAnI jarUra che. ema emAMthI ApoApa nIkaLe che. jJAnadazAmAM emaNe A vAta lIdhI che. mumukSu -potAnA pariNAmanI keTalI spaSTa.. pUjya bhAIzrI bahucokhkhuM kahetA saMkoca nathI ne. sobhAgabhAI eka evuM Page #253 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 rAjahRdaya bhAga-11 pAtra che ke jemanI pAse emane potAnA rAga-dveSathI mAMDIne badhA pariNAma, zuddhatAnA, azuddhatAnA badhA pariNAma vyakta karavAmAM kAMI saMkoca nathI. eka evuM suMdara pAtra emane maLI gayuM che. potAnuM hRdaya ThAlave che. enA uparathI ja emaNe nakkI kareluM che, ke jo mAruM hRdaya ahIMyAM pUrepUruM bahAra Ave che e ja enI pAtratA batAve che. jenA nimitte potAne mokSamArganI aMdara vikAsa sadhAto hoya to e sAmo jIva bhale mumukSu che, jJAnI nathI topaNa enI pAtratA che e vAta niHzaMka che. eTale ene upakArazIla kahyA che. upakAra mAnyo che enuM kAraNa che. namaskAra karyA che enuM paNa e ja kAraNa che. amastuM paNa jenA upara vizvAsa hoya, khAnagImAM khAnagI Most comtiential jene kahevAya evI rahasyavALI vAta kone kahe? jenA upara vizvAsa hoya ene kahe. game ene kahe to nukasAna thaI jAya. keTalo vizvAsa che? keTalo vizvAsa mUkayo che ! enI pAtratA vagara evuM bane nahi. 566 (patra pUro thayo. ahIM sudhI rAkhIe.... mumukSajIvane nijakalyANanA hetuthI je aMdarathI sUjha Ave che, tethI mumukSatA/ yogyatA vardhamAna thAya che. bAhyathI | zravaNa -vAMcana AdithI je mArgadarzana maLe, te | aMtarasUjhanI puSTi mATe hovuM ghaTe athavA AgaLa vadhavAnI sUcanA (Hint) rUpe hovuM ghaTe; kAraNake te pArakuM -uchInuM lIdheluM che. tethI pahelAnA jeTalo lAbha thato nathI. (anubhava saMjIvanI-1375) AtmakalyANanI tIvra laganIpUrvaka je satpuruSanA sAnidhyamAM jAya che, te jIvane satpuruSanI oLakhANa thaI, aMdaramAM mArga sUjhe che ane te avazya tarI jAya che. satsaMga / satyaruSa prApta thavA chatAM ane tattvajJAnano abhyAsa hovA chatAM svarUpa prAptinI tAlAvelIno abhAva che- te anya pratibaMdhane pradarzita kare che tene aMtaragaveSaNAthI/avalokanathI zodhavo ghaTe che. (anubhava saMjIvanI-1376) Page #254 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-566 237 tA. 23-11-1990, patrAMka - 566, 567 pravacana naM. 258 zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patra-pa6 6. pahelethI levo che ? patra-pa6 6, pAnuM-449. "sobhAgyabhAI" uparano patra che. potAnI dazAmAM je kAMI ThaMdra cAle che, badhI vAta posAtI nathI, alpa vibhAva posAto nathI. chatAM anivAryapaNe je kAMI yogyatA che, evo karmano udaya che enI sAme puruSArthanuM jora che. evA sAme sAmA prakAro utpana thayA che. eTale e viSe patramAM prazna uThAvyA che. A patramAM prazna uThAvyA azaraNa evA saMsArane viSe nizcita buddhie vyavahAra karavo jene yogya jaNAto na hoya. potAnI vAta kare che. A saMsAra azaraNa che ema jANIne emAM koI padArtha A jIvane zaraNabhUta nathI. enI rakSA kare, jIvanI rakSA kare, bacAve evo koI padArtha nathI, evI koI paristhiti nathI. "evA saMsArane viSe nizcita buddhie vyavahAra karavo jene yogya jaNAto na hoya..." eTale vyavahAra karavA yogya che, A saMsAramAM sAMsArika rIte cAlavA yogya che, saMsArika rIte ja pravartavA yogya che. evuM jarA paNa lAgatuM nathI. evuM nathI lAgatuM, ema jaNAtuM nathI. "ane te vyavahArano saMbaMdha nivRtta karatAM tathA ocho karatAM. tethI e vyavahArathI nivRtta thavuM che. nivRtta na thavAya to emAM saMkSepa karIne ocho karI devo che. ema karavA jaIe chIe topaNa kALa vyatIta thato jAya che. e vAta amane to gamatI nathI, goThatI nathI, e vAta posAtI nathI. ema karatAM vizeSa kALa vyatIta thayA karato. hoya to te kAma alpakALamAM karavA mATe jIvane zuM karavuM ghaTe? evo kALa vadhAre pasAra na thAya ane alpa kALanI aMdara e vyavahArathI nivRtti levI hoya to jIve zuM karavuM joIe ? Avo eka prazna potAnI dazA upara emaNe uThAvyo che. "samasta saMsAra mRtyu Adi bhaye azaraNa che. saMsAra azaraNa che eTale ene bhayanA paNa aneka kAraNo che. mRtyunA paNa aneka kAraNo che. aneka kAraNothI e bhayavAna thaIne duHkhI thAya che. ane mRtyune zaraNa paNa thavuM paDe che. koI mRtyuthI bacI Page #255 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 rAjahRdaya bhAga-11 zake e to koI paristhiti saMsAramAM che nahi. "samasta saMsAra mRtyu Adi bhaya azaraNa che te zaraNano hetu thAya..." azaraNa hovA chatAM ene zaraNanuM kAraNa thAya, enA Azraye nizcita thaIne saMsAramAM jIvIe ane kAMI bhaya na thAya, mRtyuthI paNa bacI jaIe evI kalpanA karavI e to mRgajaLa jevI vAta che. mRgajaLa e kharekhara jaLa nathI paNa eka jaLanI kalpanA che. ema azaraNa evA saMsArane viSe zaraNapaNuM prApta thAya e evI kalpanA che, e sivAya bIjuM kAMI nathI. tethI vicArI vicArIne zrI tIrthakara jevAe paNa tethI nivartavuM, chUTavuM e ja upAya zodhyo che. mATe tIrthakara jevA mahApuruSoe athavA saMsAramAM paNa jemano puruSArtha ghaNo hato, saMsAradazAmAM paNa je ghaNA puruSArthataMta hatA, e paNa rahyA nahi. saravALe emAM rahyA nahi. eNe paNa choDavuM, ema kahe che. emaNe paNa vicArI vicArIne zrI tIrthakara jevAe paNa tethI nivartavuM, chUTavuM e ja upAya zodhyo che. e upAya emaNe zodhyo hato ane vartamAnamAM paNa e paristhati jovAmAM Ave che. te saMsAranA mukhya kAraNa premabaMdhana tathA SabaMdhana sarva jJAnIe svIkAryA che.' saMsAramAM asAra che evuM jANyA pachI paNa jo jIva tyAM sthiti kare che, saMsArane viSe sthiti kare che to kAM to ene kAMIka prema che, kAM to ene kAMIka dveSa che. dveSanuM baMdhana ane rAganuM baMdhana ene laIne jIva saMsAramAM rahyo che. nahitara e eka ghaDI na rahe evuM A saMsAranuM svarUpa che. mumukSu - jJAnI che topaNa tIrthakaronI vAta mUkIne pote emAMthI kevI preraNA le che! pUjya bhAIzrI:-pote paNa e preraNA le che, ke tIrthakara jevAe paNa A saMsArane tyAgyo che. ame zuM joIne ahIMyAM beThA chIe? emane ema thAya che. hajI to 28 varSanI yuvAna umara che. ane traNa-cAra varSathI, pAMca varSathI A vAta ghUMTAya che. have thoDI vadhAre tIvra thatI jAya che. cAra-pAMca varSano samaya gayo e emane asahya lAge mumukSu jJAnI puruSo jo AvI preraNA letA hoyato mumukSue zuM karavuM? pUjya bhAIzrI -mumukSue to ghaNuM baLa karavuM paDe. ene saravALo to mArI ja devo joIe ke anaMtakALathI A saMsAranA saMyogo sudhAravA pAchaLa meM mAro anaMtakALa barabAda karyo che. kharekhara to barabAda karyo che. amUlya samaya barabAda karyo che. have A saMyogo pUrvakarma anusAra jema thavAnA hoya tema thAva. paNa mAre mAruM Page #256 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-566 239 mamatva-potApaNuM eka vAra tyAMthI kheMcI levuM che. mumukSune to pahelA potApaNuM kheMcavuM paDe. jJAnIne to potApaNuM nathI ane cAritramohano alpa rAga thAya che enI sAme A baLavo kare che. mumukSune to hajI mamatva varte che. ene e mamatvanuM duHkha lAgavuM joIe. joke saMsA2mAM to jIvane mamatvanI mIThAza lAge che. duHkha nathI lAgatuM paNa mamatvanI mIThAza lAge che. potAno parivAra jove, sAruM makAna jove, potAno parigraha jove to enA u52 ene vahAlapa Ave che. e ene ghAtaka che. enA AtmaguNane e ghAtaka che. e mIThAza enA AtmAne ghAte che. tyAM ene duHkha thavuM joIe, ke are..! have tAre kacAM sudhI AmAM khUMcI, khUMcIne khUMcI jAvuM che ? bahu khUMcyo hajI kAMI tane emAMthI nIkaLavAnuM mana thatuM nathI. ema ene potAne (lAgavuM joIe). pote ja potAno guru thAya ane pote ja potAne upadeza Ape to thAya evuM che. jJAnI guruo to pokArI pokArIne kahe che. paNa durlabhabodhipaNAne lIdhe potAne asara thatI nathI. potAnA AtmA u52 enI asara thatI nathI. e A jIvanuM durlabhabodhipaNuM che. athavA e darzanamohano prabhAva che ke jene laIne evuM durlabhabodhipaNuM varte che. 'te saMsAranA mukhya kAraNa premabaMdhana tathA dveSabaMdhana sarva jJAnIe svIkAryA che. tenI mUMjhavaNe....' e rAga ane dveSamAM mUMjhAyelo jIva, mUMDhAyelo jIva tene "nija vicAra karavAno avakAza prApta thato nathI...' huM mAruM Atmahita kevI rIte sAdhuM ? eno ene avakAza maLato nathI. ema ne ema mUMjhavaNamAM ne mUMjhavaNamAM mUMjhavaNano rasto kADhavA mATe prayatna kare che (paraMtu) Atmahita karavA mATe avakAza leto nathI. 'athavA thAya evA yoge...' Atmahita thAya evo koI ene yoga maLe (arthAt) satzAstra, sadguru, jJAnIpuruSa vagere koI (yoga maLe). evA yoge te baMdhananA kAraNathI...' eTale rAga ane dveSanI tIvra pariNati vartatI hovAne lIdhe. 'AtmavIrya pravartI zakatuM nathI...' e pariNita ene puruSArthane potAnI bAju vaLavA detI nathI. puruSArtha eno rAga, dveSa ane enA viSayo, rAga-dveSanA je nimitto che e bAju eno puruSArtha cAle che. potAnA Atmahita bAju puruSArtha vaLIne kAma kare, dizA phera thaIne kAma kare e rIte enuM vIrya pravartI zakatuM nathI. eTalo vegamAM jAya che. 52 taraphanA vegamAM puruSArtha che ne ? puruSArtha vinAno to jIva nathI. eTale 525dArtha taraphano eno je puruSArtha che emAM vega ghaNo che. pAcho vaLe kevI rIte ? dizA phera kevI rIte thAya ? tIvra rasa, rAga ane dveSanA tIvra rasane laIne jIvanuM AtmavIrya pravartI zakatuM nathI, ane te sau pramAdano hetu che,...' A puruSArtha kema UpaDato nathI Page #257 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 eno uttara Apyo che. mumukSune A prazna thAya ke sAMbhaLIe chIe, sAruM paNa lAge che paNa hajI amAro puruSArtha UpaDato nathI. AtmAnuM hita thAya ane AtmA bhaNI aMtarmukha thAya e rIte amAro puruSArtha UpaDato nathI. e eka samasyA thaI paDI che. paNa kacAMthI UpaDe ? je rAga ane dveSanA baMdhana che eTale A jIva bhAvathI evI rIte pratibaMdha pAme che, rAganA nimittomAM ane dveSanA nimittomAM eTalI hade pratibaMdha pAme che, ke eno puruSArtha tyAMthI AtmA bAju sphurAyamAna thAya evI paristhitimAM jIva AvI zakato nathI. mumukSuH- dveSanA baMdhanamAM to kAraNa nathI lAgatuM... paNa .... = = pUjya bhAIzrI :- rAganuM baMdhana vizeSa che. dveSanuM baMdhana kvacita hoya che paNa rAganuM baMdhana tIvra che. ane rAganA nimitto paNa jIvane ghaNA che. lagabhaga badhA rAganA janimitto che ema samajone, dehathI mAMDIne badhA rAganA nimitta che. rAjahRdaya bhAga-11 mumukSu :- Atmahitane bahAne paNa rAgamAM ja phasAya che ne ? = pUjya bhAIzrI :- hA. Atmahitane bahAne rAgamAM ja phasAya che. e zubharAgamAM phasAya che. Atmahitane bahAne zubharAgamAM phasAya che. saMtoSa pakaDe che. huM kAMIka vAcuM chuM, vicAruM chuM, sAMbhaLuM chuM, bhagavAnanA darzana-pUjA karuM chuM. dayA-dAna paNa kAMIka karuM chuM. eTale eno saMtoSa laIne tyAM jIva phasAya che. eka vAta nahi bhUlavA jevI vAta e che, ke mumukSujIve kadi paNa potAnA vartamAna pariNAmanI sthitino bhUlathI paNa saMtoSa levA jevo nathI, saMtoSa pakaDavA jevo nathI. nahitara bhUlo paDI jaIza. e saMtoSanA pariNAma tIvra darzanamohane utpanna kare che. darzanamoha tyAM tIvra thaI jAya che. mATe bhUlecUke paNa paryAyabuddhi maTADavI che ene badale paryAyabuddhi tIvra thAya evI paristhitimAM kayAre paNa javA jevuM nathI. e lakSa rAkhavA jevo viSaya che. AtmavIrya pravartI zakatuM nathI, ane te sau pramAdano hetu che,' pramAdano hetu che eTale ke e pramAdanA badhA kAraNo che. jyAM jyAM pote rAgabaMdhanathI rokAya che te te badhA pramAdanA kAraNo che. pachI e zubharAga hoya topaNa pramAda che ane azubharAga to pramAda che ja, paNa zubharAga hoya to paNa e pramAda che. mumukSu - AtmasvarUpanuM ciMtavana ane manana e paNa pramAdamAM jatuM hoya to..... = pUjya bhAIzrI :- jAgRti joIe. AtmAne vicAravo ane grahaNa karavo be judI judI vAta che. vicArathI mANasa saMtoSa pakaDe che. grahaNa karavAnI vAta ja koI judI che. Page #258 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-566 241 ane e prakAramAM AvavuM joIe. enA mATe ene aMdaramAMthI taiyArI thavI joIe. to ene e vicAranI sthitino asaMtoSa Ave, ke A badho pramAda che. mAre potAnA svarUpane viSe jAgRta thaIne mAruM svarUpa grahaNa karavuM joIe. e prakAranI mArI jAgRti hoya to pramAda nathI. tyAM je kAMI potAnI zakti vAparavI che e A jagyAe eNe vAparavI joIe. nahitara potAnI zaktine zubhAzubha pariNAmamAM kharca ane emane ema gADuM hAMkaze. paNa pAchaLa paristhiti ghaNI kharAba che. atyAre eTalI kharAba nahi dekhAya paNa e pramAda kaSAyathI bharelI paristhiti che. jemAM kaSAya sArI rIte bhArelA agninI jema bharelo che. evI kaSAyanI paristhiti samajavI. zAstromAM anubhavI saMtoe e vAta karI che. pramAdanI aMdara zuM lAge kaSAyatIvra na thAya ane kaSAyamaMda rahe eTale ema lAge ke nA, nA ApaNane kAMI kaSAya tIvra nathI thato. ane A badhuM to karIe ja chIe pAchA. ApaNe kAMI karatA nathI evuM to che nahi. paNa enI aMdara bhArelA agninI jema kaSAya bharelo che, ema jANavuM. mumukSu-kAMIka karIne mAne che ke sAcA mArge jAva chuM. pUjya bhAIzrI:-hA. e bhUla che. mArga hAthamAM Avyo nathI ane sAce mArgo ema ene lAge che. e navI bhUla UbhI kare che. jyAM sudhI mArga hAthamAM Avyo nathI tyAM sudhI jijJAsAno tyAga karavo nahi. A eka pratijJA levA jevI, pacakhANa levA jevo viSaya che, ke jyAM sudhI mArga hAthamAM Ave nahi eTale anubhava sudhI pahoMcAya nahi tyAM sudhI jijJAsAne choDavI nahi. nahitara paristhiti koI bIjI ja thaI jaze ane emAM vAra lAgaze nahi. zuM kahe che? tevA pramAde lezamAtra samayakALa paNa nirbhaya rahevuM.... jIva nirbhaya thaI jAya che. have ApaNane vAMdho nathI. ApaNe A badhuM samajIe chIe, khyAlamAM vAta AvI gaI che ane yathAzakti ApaNe AcaraNa paNa karIe chIe, AdarIe paNa chIe. nirbhaya thaI jAya che. zemAM nirbhaya thayo? jIva pramAdamAM nirbhaya thayo che. batevA pramAde lezamAtra samayakALa paNa nirbhaya rahevuM ke ajAgRta rahevuM..." AtmA chuM evI jAgRti lezamAtra paNa kALa rahe. svarUpanI jAgRtithI chUTI javAya, e rIte lezamAtra kALa rahevuM te A jIvanuM atizaya nirbaLapaNuM che" jIvane niMdavo ke A tArI ghaNI nabaLAI che. atizaya nabaLAI che ke tane tArI AtmajAgRti rahetI nathI. jyAre khyAlamAM vAta AvI che ke AtmAne viSe jAgRta thavA jevuM che, chatAM A jIvane AtmajAgRti nathI rahetI to A jIvanI nabaLAIno pAra nathI ema eNe vicAravuM Page #259 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 242 cajahRdaya bhAga-11 joIe. te A jIvanuM atizayanibaLapaNuM che..." mumukSu - samayamAtra eTale dareka samaye? pUjya bhAIzrI - hA. samayamAtra paNa eTale samaya kALa paNa, thoDo kALa, alpakALa paNa eNe ajAgRta rahevA jevuM nathI. ane jo ajAgRta rahe to "A jIvanuM atizaya nirbaLapaNuM cheA jIvanuM avivekapaNuM che. A jIvanuM e avivekapaNuM che. kemake jo jIva pote svarUpamAM jAgRta nathI to e rAgAdi vibhAvamAM jAgRta che. rAga karavA mATe jAgRta che. A rAga karuM ane te rAga karuM, Ano rAga karuM ane Avo rAga karuM ane tevo rAga karuM emAM enI sAvadhAnI che. svarUpane viSe potAnI sAvadhAnI nathI. e 'avivekatA che, bhrAMti che. emAM e bhUlyo che. ene ema lAge che ke A huM barAbara karuM chuM "ane TALatAM atyaMta kaThaNa evo moha che." moha che emAM A darzanamoha TALavo ghaNo kaThaNa che. A moha TALavo ghaNo kaThaNa che. cAritramoha TALavo eTalo kaThaNa nathI paNa darzanamoha TALavo e ghaNo kaThaNa che. mumukSu -pote potAnA guruthavuM joIe eTale zuM? pUjya bhAIzrI - pote potAnA guru thavuM joIe eTale guru upadeza Ape ne ? guruzuM kare? upadeza Ape. ema pote potAnA pariNAmane vAravA joIe. pote jAgRta thavA mATe aMdarathI puruSArtha karavA mATe to pote ja guru thavuM paDaze. bIjA guru to AMgaLI cIMdhIne AghA raheze. mArgano nirdeza karavo, upadezano nirdeza karavo ethI vizeSa koI emanuM-nimittanuM kArya nathI. kAma to potAne karavuM paDaze. ane pote nahi karI zake to aMdara koNa upadeza Apaze ? guru Avaze ? vAte vAte pariNAme pariNAme gurukahevA Avaze ? kevI rIte Avaze? mumukSu - mAthe zrIguru rAkhatA hoya to pachI pote guru thAya enI AvazyakatA zuM? pUjya bhAIzrI:- mAthe guru rAkhe e A rIte mAthe guru rAkhyA che eNe ke pote potAthI pAcho vaLI zakato hoya to eNe gurunI vAta mAnI che. gurune mAthe rAkhyA ane pachI nizcita thaI jAya?pramAdamAM AvI jAya?ke amAre mAthe to guru che, amAre to samartha guru che. have amane kAMI vAMdho nathI. mAthe guru eTale gurunI AjJA upAsavAmAM jarA paNa asAvadhAnI na thAya ene gurune mAthe rAkhyA (ema kahevAya). gurune koNe mAthe rAkhyA? Page #260 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 243 patrAMka-566 mumukSu-paryAye paryAye gurune mAthe rAkhavA? pUjya bhAIzrI - hA. paryAye paryAya. e to potAne ahaMpaNuM kartutva na thAya e namratA rAkhavA mATe vAta che. pote AgaLa vadhato jAya (tyAre) ema vicAre ke A gurunI kRpA che. gurue mane Ama kahyuM hatuM. A gurunI zikSA che, guruno upadeza che. guruno upadeza sAMbhaLyA pachI meM AvI rIte valaNa badalyuM. mATe emAM gurunI kRpA che. bhale kArya pote kare che paNa enuM ahaMpaNuM karavuM nathI. eTale darzanamohakayAMya paNa mAthuM kADhe nahi. eTalA mATe gurune vacce lAve che. gurune vacce zuM karavA nAkhe che? ke meM karyuM ane huM karuM chuM ema paryAyamAM ahaMpaNuM karavuM nathI. mumukSu:- gurue aMgulInirdeza karyo e aMgulInirdezamAM eTalI tAkAta che ene A paramezvara dekhAya che? pUjya bhAIzrI:-hA. kemake eNe nahi joyelI cIja joI. anaMtakALamAM... mumukSu - nahi joyelI darzAvI. pUjya bhAIzrI - apUrva, emaNe je darzAvyuM te apUrva hatuM. apUrvabhAva, apUrva vANI lAgI. apUrNavANI paramakRta sadguru lakSaNa yoga. sadgurunuM lakSaNa bAMdhyuM. ke jenI vANImAM apUrvatA bhAse potAno apUrvasvabhAva bhAse, apUrva kAryanI vidhi paNa apUrvabhAse ane AvA kahenArA paNa ene apUrva bhAse. AvuM koI kahenAra mane maLyuM nahotuM. maLyA tyAre potAnuM dhyAna nahotuM paNa ene dhyAna gayuM tyAre ema lAge che ke A kahenAra paNa mane koI apUrva che. e viSaya je darzAve che e paNa apUrva che. mATe ene emAM paramAtmAnA darzana thAya che, paramezvaranA darzana thAya che. ema che. kalpanA nathI. ene ema ja bhAva Ave che, ke kharekhara A koI dehadhArI divyamUrti mArA mATe avatAra laIne ahIM AvelI che. eNe mArA mATe avatAra lIdho lAge che. kemake mAruM hita thavAnuM hatuM ne mATe e janmyA. nahitara ahIMyAM e kyAMthI hoya?mAruM hita thavAnuM hatuM. e enA raste jAya che. ene bIjI rIte lAge che. gurudevane "samayasAramAMthI AtmAnA darzana thayA tyAre ema lAgyuM ke be hajAra varSa pahelA kuMdakuMdAcArye "samayasAra" "tAmilanADumAM ke karNATakamAM kyAMka vicaratA-vicaratA lakhyuM haze. evuM kahevAya che ke ponjara hilamAM lakhyuM che, e mArA mATe lakhyuM lAge che. be hajAra varSa pachI huM ahIMyAM AvavAno hato ne eTale mArA mATe lakheluM che. kemake pote apUrvadazAne pAmyA. anaMta kALamAM je dazAne pote prApta nahotA thayA e dazAne pAmyA. mATe A zAstra emaNe mArA mATe racyuM haze evuM mane to lAge Page #261 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 244 cajahRdaya bhAga-11 che. bIjAno vikalpa nathI Avato. samAjano vikalpa nathI Avato, zAsanano vikalpa nathI Avato. potAno vikalpa Ave che. mATe be hajAra varSa pahelA thaI gayelA kuMdakuMdAcArya emanI bhAve samIpatA emane AvI jAya che ke e kevA hatA? emAM Atma ramaNatAnA AtmaraNazIla bhAvo kevA hatA, e badhI parakha AvI jAya che. jyAM Atmadarzana thAya che tyAM badhuM oLakhAya jAya che. bhUtakALanA mahAtmAnI oLakhANa thAya che. pachI vartamAnamAM na oLakhe evuM to bane nahi. vartamAnamAM hoya ane na oLakhe e to bane nahi. je bhUtakALanA sapuruSane ke jJAnIne ke munine oLakhe che e vartamAnamAM na oLakhe e prazna ja nathI. loko tarka vitarka kare ne potAnA kSayopazamamAM eTalI badhI tarka vitarkanI Limit bahAranI buddhi vadhI jAya che ke kAMIka ahIMyAM bhUla thaI hatI.. ahIMyAM bhUla thaI hatI... ahIMyAM bhUla thaI hatI. evuM badhuM ene lAge che. paNa je mahApuruSe be hajAra varSa pahelA thayelA AcAryadevane oLakhyA, e vartamAnamAM A jJAnI che ke ajJAnI che ema na oLakhe. emAM enI bhUla thAya kharI? mumukSu - oLakhe oLakhe. pUjya bhAIzrI - evo vicAra karavo e moTI mUrkhatA che ane potAne abhaktie thaIne bahumoTA nukasAnanuM kAraNa che. darzanamohanI tIvratAnuM e kAraNa che. samasta saMsAra be pravAhathI vahe che, premathI ane dveSathI." Akho saMsArasamasta eTale Akho saMsAra, AkhuM jagata, duniyA AkhI premathI ane dveSathI, rAgathI ane dveSathI cAle che). badhuM ja cAle che e rAga ane dveSane kAraNe cAlI rahyuM che. bIjuM kAMI che nahi. jema cUlAmAM ekalI rAkha hoya. cUlAmAM bIjuM zuM hoya? ema AkhA saMsAramAM rAga ane dveSa sivAya bIjuM kAMI nathI. badhA cUlA saLage che ane emAM rAga ane dveSa sivAya bIjuM kAMI nathI. e AtmAnA pariNAmane cUlA kaho. premathI virakta thayA vinA dveSathI chUTAya nahIM prema eTale rAga levo. rAgathI chUTyA vinA dveSathI koI chUTI zake e vAta bane evuM nathI. koI ema kahe ke amane dveSa nathI paNa amane rAga kharo. paNa dveSa amane Avato nathI. to kahe che, vAta khoTI che. rAgathI na chUTe e kadISathI chUTI zake nahi. pratipakSano dveSa ene Ubho ja che. kahevAnI jarUra nathI. ane premathI virakta thAya teNe sarvasaMgathI virakta thayA vinA vyavahAramAM vartI aprema (udAsa) dazA rAkhavI te bhayaMkaradrata che. have jene rAga tUTyo, samyagdarzana thatAM jene rAga tUTyo. A vAtahave potAnI kare che. Page #262 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-566 245 (pote) judA rahe che. e pratye paNa e pariNAmano ene niSedha varte che. ane niSedha varte che enI sAbitI che ke emane e saMga tyAga karatA vAra lAgI nathI. eka AMgaLI aDavI joIe ane cha khaMDanA rAjane tilAMjalI detA vAra lAgI nahi. ahIM to eka phATelI godaDI choDavI hoya to vAra lAge. ke hajI cAle ema che vAMdho nathI. hajI ekAda ziyALo kADhI nAkho. cha khaMDanuM rAja choDatA ene vAra lAgI nathI. e zuM batAve che ? emAM rahyA rahyA ane emAM udAsa hatA. ema che. ane e udAsInatAno puruSArtha pUrI AtmajAgRti sAthe emane vartato hato. emAM zaMkA paDe evuM nathI. mumukSu :- e bhayaMka2 vrata che. pUjya bhAIzrI :- e bhayaMkara vrata che. ke emAM rahIne puruSArtha karyo. e nimittonI vacce rahIne puruSArtha karyo. kahe ne ? ke bhAI ! tame choDI dIdhuM. have tamAre zuM vAMdho che ? amAre to kAMIka mAthe AvI paDe che. to kahe che, evuM AvI paDe topaNa eTalo ja puruSArtha karIe. bahAramAM evo udaya hoya topaNa eTalA ja puruSArthamAM rahIe ane choDavA mATe paNa eTalA puruSArthathI choDI daIe. beyamAM ame puruSArthamAM pAchA paDIe nahi ema kahevuM che. mumukSu :- akhaMDanI sAdhanA che. - pUjya bhAIzrI :- akhaMDanI sAdhanA che. e cha khaMDane sAdhavA nathI gayA. cakraratna utpanna thayuM tyAre 'bharatajI' cha khaMDane sAdhavA nIkaLI paDyA che ema loko jove che. tyAre 'sogAnIjI' ema jove che ke e cha khaMDane sAdhavA nahotA nIkaLyA e akhaMDane sAdhavA nIkaLyA hatA. ema che. juo ! A dRSTi phere badhI vAtamAM phera che. dRSTimAM phera paDI jAya che ne ? mumukSu :- jJAnInI oLakhANa jJAnI ja karI zake. = pUjya bhAIzrI :- e ja karI zake. = jo kevaLa premano tyAga karI vyavahAramAM pravartanuM karAya...' jo kevaLa premano eTale eTalo paNa vyavahA2 ka2vAno rAga che e choDIne jo vyavahAramAM pravartavuM karAya...' eTale ke pachI vyavahAra choDI devo paDe. kAraNa ke eTalo vyavahA2 ka2vAno paNa alpa rAga na rahyo. ane ema jo evI rIte pachI vyavahAramAM rahevAnuM thAya eTale sarvasaMga na tyAge paNa vyavahAra choDe. sarvasaMga choDI de ane vItarAgatA vadhI jAya to koI aparAdha nathI. paNa kevaLa rAgano tyAga karIne, pAchA tyAM ne tyAM UbhA rahe to keTalAka jIvonI dayAno, upakArano, ane svArthano bhaMga karavA jevuM thAya che;...' to vyavahArika Page #263 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 rAjahRdaya bhAga-11 naitikatA chUTI jAya che. vyavahArika nIti paNa chUTI jAya che. ane e to sajjana mANaso paNa vyavahA2nItine choDatA nathI. jJAnIo to kema choDe ? ema kahyuM che. jyAM sajjano paNa vyavahAramAM anIti karatA nathI to jJAnI kema kare ? evo bhaMga karatA nathI. ane tema vicArI jo dayA upakArAdi kAraNe...' koIe potAnA upara upakAra karyo che. emaNe AzvAsana ApyuM ke huM A dhaMdho calAvIza. tyAre to bIjAe mUDI rokI che. have e ulALyo kare, ke tamArI mUDInuM je thAvuM hoya e thAya, mAre to have kAMI nathI. huM kAlathI dukAne AvavAno nathI. dukAne Ave nahi ane pAchA kharca mATe paisA dukAnethI le. zuM kare ? e to upakArano bhaMga karavA jevuM che, bIjAnA svArthano bhaMga karavA jevuM che. e vicArI... eTale zuM che ke pote nivRtta thayA che to pahelI mAgaNI e karI che ke mAro bhAga choDI do. dhaMdhAmAMthI mAro bhAga tame kADhI nAkho. mAre bhAga paNa levo ane kAma paNa na karavuM A to nItivALI vAta nathI. eTale mAgaNI ja e rIte emaNe karI che. have jo upakArAdi kAraNe pAchI koIka rAganI pravRtti rAkhIe chIe to AtmAne kleza thAya che. vivekInA cittamAM kleza thayA vinA rahe nahi. mAre kayAM sudhI Amane Ama calAvavuM che ? hajI A pravRtti ane hajI A rAga kayAM sudhI ? Ama ne Ama keTaluM laMbAvavuM che ? e laMbAya che e amane posAtuM nathI. kleza paNa thayA vinA rahevo na joIe,...' ene avazya kleza thavo joIe. eTale jIvane eno niSedha Avavo ja joIe. huM barAbara karuM chuM ema nathI. eno niSedha ene Avavo ja joIe. 'tyAre teno vizeSa vicAra kayA prakAre karavo ?" to A viSayamAM have kevI rIte rasto kADhavo ? A eka tamArI sAme ame prazna mUkIe chIe. ke AmAM rasto kevI rIte kADhavo ? e rIte 566mAM patramAM potAnI aMdaramAM cAlatuM je dvaMdva che athavA vivekamallanI je laDAI che, vartamAna rAgAdi je upasthita che enI sAme je vivekanI laDAI che, e pote vyakta karI che. mumukSu :- be prazna AvyA. pahelA praznano javAba to pote ne pote ja ApI dIdho che. pUjya bhAIzrI :- pote ApI dIdho che. pachI A prazna Ubho rAkhyo che pAcho, ke have zuM karavuM ? eka bAjuthI cAlatA pariNAmano kleza thAya che. bIjI bAjuthI mUkI daIe to amane lAge che ke nyAya sacavAto nathI. trIjI bAjuthI sarvasaMgaparityAga hajI thato nathI. sarvasaMgaparityAga karavA mATe vAraMvAra bhAvanA Ave che. karIe zuM ? Page #264 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pa67. 247 A prazna che. vicAravo. A prazna che, jarA agharo prazna che. kemake e prazna to jJAnIne thayelo che. mATe e agharo prazna che. eno uttara "sobhAgabhAI' jevAne pUkyo che. paNa yathAzakita vicAravo joIe ke zuM karavuM joIe ? jJAnIe AvI paristhiti, AvI saMkaDAza hoya tyAre kevI rIte emaNe cAlavuM joIe? pariNAmanI cAla emanI kevI hovI joIe? e vicAravA jevo viSaya che. jarA UMDANathI vicAravA jevo viSaya che. vicAravo. ane kAMI vicArAya to enI carcA karazuM. patrAMka-567 muMbaI, phAgaNa suda 15, 1951 zrI vItarAgane paramabhaktie namaskAra - be tAra, be patra tathA be pattA maLyAM che. zrI jina jevA puruSe gRhavAsamAM je pratibaMdha karyo nathI te pratibaMdha na thavA AvavAnuM ke patra lakhavAnuM thayuM nathI te mATe atyaMta dInapaNe kSamA IcchuM chuM. saMpUrNa vItarAgatA nahIM hovAthI A pramANe vartatAM aMtaramAM vikSepa thayo che, je vikSepa paNa zamAvavo ghaTe e prakAre jJAnIe mArga dITho che. je AtmAno aMtavyapAra aMtariNAmanI dhArA) te, baMdha ane mokSanI (karmathI AtmAnuM baMdhAvuM ane tethI AtmAnuM chUTavuM) vyavasthAno hetu che, mAtra zarIracejha baMdhamokSanI vyavasthAno hetu nathI. vizeSa rogAdi yoge jJAnIpuruSanA dehane viSe paNa nirbaLapaNuM maMdapaNuM, slAnatA, kepa,svedamUccha, bAhya vibhamAdi daSTa thAya che; tathApi jeTaluM jJAna karIne bodha karIne, vairAgye karIne AtmAnuM nirmaLapaNuM thayuM che, teTalA nirmaLapaNAe karI te rogane aMtarpariNAme jJAnI vede che, ane vedatAM kadApi bAhya sthiti unmatta jovAmAM Ave to paNa aMtarpariNAma pramANe karmabaMdha athavA nivRtti thAya che. AtmA jyAM atyaMta zuddhaevA nijapayayane sahajasvabhAve bhajetyAM- apUrNa patrAMka-pa67. zrI vItarAgane paramabhaktie namaskAra.' vItarAgadevane, paripUrNa jemane Page #265 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 rAjahRdaya bhAga-11 vItarAgatA sAdhI che evA vItarAgI devane paramabhaktithI, utkRSTa bahumAnathI namIe chIe, namaskAra karIe chIe. be divasa pachIno japatra che. vItarAgadevane namaskAra. have AvI mathAmaNamAM paDyA che. phAgaNa mahinAmAM to emanA... ahIMyAM aMdaramAM gharSaNa cAle che. thoDI paNa rAganI pravRtti che e na hovI joIe. na hovI joIe... na hovI joIe... alpa paNa pravRtti nathI karavI.. nathI karavI. nathI karavI.... ema cAle che. emAM vizeSa pravRttimAM jyAM tyAM jAvuM? eTale e dhamAlamAM gayAnathI. be tAra, be patra tathA be pattAM maLyAM che. zrI jina jevA puruSe gRhavAsamAM je pratibaMdha karyo nathI te pratibaMdha na thavA, AvavAnuM ke patra lakhavAnuM thayuM nathI." tyAM AvuM to mArA AtmAne thoDo pratibaMdha thAya evI paristhiti joIne te pratibaMdha TALavA mATe meM AvavAnuM paNa TALyuM. khyAla che ke tamane badhAne AkuLatA thaze, tamane badhAne thoDI caTapaTI thaze, nahi game. paNa game ke na game mAre mArA AtmAne pratibaMdha nahoto karavA mATe Avyo nathI. tema tamArA tAra-TapAlanA javAba paNa nathI dIdhA enuM kAraNa e che. AvyA nahi ne javAba paNa dIdho nahi pachI pAchaLathI A lakhyo che. huM Avyo nathI e eTalA mATe Avyo nathI, patra paNa eTalA mATe nathI lakhyo. ema karavAmAM huM zrI jina jevA puruSe je kAMI aMtaraMgamAM kArya karyuM e kArya karavA huM rokAI gayo hato, ema kahe che. zrI jina jevA puruSe gRhavAsamAM je pratibaMdha karyo nathI. gRhavAsamAM rahIne je alipta rahyA, evo je puruSArtha aMtaraMgamAM karyo, e puruSArtha aMtaraMgamAM karavA mATe huM alipta rahyo chuM. bhagavAnanA mArgane anusaravA mATe tyAM Avyo nahi ane tamArA kAgaLono javAba na dIdho. tamane duHkha thayuM haze. khyAlamAM Ave che ke tamane duHkha thayuM haze. to te mATe atyaMta dInapaNe kSamA IcchuM chuM." tame mane mAphI ApI dejo. tamArI namratAthI, dInatAthI mAphI mAgI lauM chuM. mAro aparAdha dekhAto hoya to mApha karI dezo). vyavahArika rIte aparAdha kahevAyane ? tamArA ghare lagna che ane tame na Avo ? bIjA badhA Ave ane tame jana Avo? A kAMI tamArI rIte kahevAya? vAta to sAcI che, AvavuM joIe. paNa koI eka pAramArthika kAraNa vizeSane laIne huM nathI AvI zakyo ane nathI Avyo e vAta huM svIkAruM chuM ane enA mATe huM mAphI mAgavA paNa taiyAra chuM. e rIte emaNe pote potAnI gerahAjarInI mAphI mAgI lIdhI che. juo! A kevo nyAya kahevAya? A lokottara nyAya kahevAya. laukikamAM nyAyaanyAyano viSaya hoya che. A lokottara nyAya kahevAya che. Supreme quality no Page #266 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-567 249 nyAya. kharekhara emano aparAdha na gaNavo joIe. paNa koIne ema lAge ke nA, nA A bhUla karI che. AvavuM ja joIe. emanA ghare lagna hoya tyAre to upasthita rahevuM ja joIe. (pote) mAphI mAgI che. mArI bhUla dekhAtI hoya to huM mAphI mAguM chuM. mumukSu :- eka bAju vyApAramAM to UbhA che. pUjya bhAIzrI :- hA vyApAramAM UbhA che paNa e tyAMthI chaTakI zake evuM nathI. e jelamAM cAre bAjuthI jANe koIe bAMdhyA che ane chaTakI zake evuM nathI eTale UbhA che. paNa jyAMthI chaTakAya tyAM paNa salavAvuM, evuM koNe kIdhuM ? mumukSu :- nAnI bahenanA lagana che. = pUjya bhAIzrI :- tyAM to zuM che ke koTaDImAM nAkhIne bahAra tALuM mAryuM che. jAya kacAM ? jelanI koTaDImAM pUrIne bahAra tALuM mArI dIdhuM. ane saMtrI bharelI baMduka rAkhIne Ubho che. kayAM jAya ? chaTakI zake evuM che nahi. divAla toDI zake evuM che nahi. A divAla toDavAno emaNe prayatna karyo che. A puruSArtha karyo che emaNe. emanA jIvananI aMdara A eka puruSArthanuM kAma emaNe karyuM che. ghaNo puruSArtha hoya to ja rahI zake, nahitara rahI zake nahi. emane aMdaramAM vItarAgabhAvamAM je ramaNatA karI haze e to e jANatA haze. nathI AvyA to rAgane rUMdhIne nathI AvyA evuM nathI. vItarAgatAmAM rahIne nathI AvyA. e to e jANatA haze. mumukSu :- 'sobhAgabhAI' paNa ene oLakhe eTalA mATe sobhAgabhAI'ne to koI khAsa... pUjya bhAIzrI :- hA. emane to hradayamAM, emane aMtaHkaraNamAM pUrI pratIti che. emaNe je kAMI karyuM haze... e to mahAviveka saMpanna che. nAno nahi, mahAvivekathI saMpanna che emaNe je karyuM haze te samajIne karyuM haze. ApaNuM samajavAnuM gajuM na hoya e bIjI vAta che. mumukSu :- vyavahAra... pUjya bhAIzrI :- vyavahAranI kiMmata nathI. jeTalI potAnI AtmAnI sAdhanAnI kiMmata che eTalI kiMmata enI nathI. evo mArga jJAnIe dITho che. prazna:-.. pUjya bhAIzrI :- sahaja bhAva je Ave e pramANe jJAnI kare. Ave ja evo niyama nathI, na ja Ave evo paNa niyama nathI. saheje vikalpa badhA jJAnIne udayabhAva ekasarakhA hotA nathI. enA uparathI mApavA jAya to kyAMka bhUla paDe. ... .... Page #267 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 rAjahRdaya bhAga-11 be vAta laIe. "pUjya bahenazrInuM svAthya sAruM hatuM. nitya emano pUjA karavAno niyama hato. svAcya anukULa hoya tyAM sudhI nitya niyamamAM e emano kAryakrama hato, ke roja bhagavAnanI jinendradevanI pUjA kare. to 'gurudeva nityaniyamamAM mAtra darzana ja karatA. ardha caDAvI de e emanI pUjA thaI gaI. argha hAjara hoya ke na hoya to darzana karIne nIkaLI jAya. ATalo badho phera hato. enA udayamAM keTalo badho phera ! ekano aDadho kalAka lAge, pA kalAka, aDadho kalAka thAya. be miniTamAM, eka miniTamAM darzana karavAnuM thAya to enA uparathI udayabhAvathI kAMI hinAdhikatA nakkI thAya? e samajaNa vagarano viSaya che. e rIte jo vicAravA jAya to emAM koI samajaNavALI vAta rahetI nathI. gerasamajaNa ghaNI UbhI thAya emAMthI. e rIte vicAravuM joIe. mumukSu:-.. pUjya bhAIzrI :- hA. udaya Ave paNa e... ekAMte nathI. evuM ekAMte nathI. paMcakalyANaka pratiSThA thatI hoya... atyAre to pAchI gaDabaDa ghaNI che. paMcakalyANakamAM gaDabaDa ghaNI che. eTale e vAta zuddha dekhAtI hoya ane e jAtano vikalpa hoya judI vAta che. bAkI... ekAMte evo viSaya che nahi. mumukSu -. pUjya bhAIzrI - vAta e che ke pote jJAnIne mArga, jJAnamArge, AtmamArge, AtmAnA mArge cAle che ke kema ? A savAla che. e mArga eNe choDavo joIe nahi. pachI bahAranuM to udaya (anusAra) thAya. vikalpa Ave ne na javAya, vikalpa na paNa Ave, na javAya, beya rIte bane. mumukSu:-... pUjya bhAIzrI:- samyagdarzana prApta thavA mATe bhagavAnanA darzana kare to nimitta prApta thAya che. paNa upAdAna taiyAra hoya to nimitta che. nahitara kAMI nimitta che nahi. atyAra sudhImAM anaMtA paMcakalyANaka ujavyA che. keTalA?A bhavamAM to ujavyA ja che ne? mumukSu -... pUjya bhAIzrI:-.gurudeva...nimitta thAya ja che evo koI siddhAMta che nahi. paMcakalyANaka pratiSThAmAM javuM e zubharAga che ke vItarAgatA che? zuM che? ke zubharAga saheje thAya ane chatAM eno niSedha Ave to e jJAnIno mArga che. paNa karavo Page #268 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-567 251 joIe e to jJAnIno mArga ja nathI. rAga karavo joIe e to vItarAgatAno mArga ja nathI. AvI vAta che. tamAre roja zAstra svAdhyAya karavo joIe. zAstra svAdhyAya karavAmAM pradhAnapaNe zuM thaze ? zubharAga thaze ne? zubha vikalpa UThe ane emAM je rAga thAya eno niSedha Ave (e) ThIka vAta che. paNa karavAnI buddhithI kartavya che ema samajIne zubharAga kare, to eno abhiprAya khoTo thaI gayo. e abhiprAyano doSa emAMthI Ubho thaI jAya. zubharAga karavAnuM emAM kartutva ane kartutvano abhiprAya e badhuM UbhuM thaI jAya che. e vAta ja bIjI rIte che. vAta ja bIjI rIte che. koI rAga karavo e siddhAMtamAM nathI. nathI karavo chatAM AvI jAya. nathI karavo ane AvI jAya enI sAbitI zuM? ke enI sAbitI e ke AvI jatAM eno niSedha varte. e enI sAbitI che. paNa ekSamya che, aparAdha hovA chatAM ekSamya che ane e pramANe na thAya to kartutva athavA abhiprAyathI karavA yogya mAnyuM te akSamya aparAdha che. e kSamya aparAdha raheto nathI. ema che. mumukSu -atyAre to thAya che. pUjya bhAIzrI - paMcakalyANakane ? hA. paNa hindustAnamAM eka varSamAM dasa jagyAe paMcakalyANaka thAya to dasa ThekANe jaIe tyAre thAyane.....zakti joIe. dasadasa ThekANe javAnI enI zakti rahevAnI nathI. chatAM e vikalpa Ave che. paNa A rAga karavA jevo nathI. niSedha Ave to kAmanuM. karavA jevo che e vAta to che ja nahi). mumukSu-mumukSunI bhUmikA AvelI hota to Ave. pUjya bhAIzrI:- Avavo ja joIe. jo niSedha na Ave to rAganuM kartavya ja daDha thAya. bIjuM kAMI na thAya. jo niSedha na Ave to rAganuM kartavya daDha thAya. eTale niSedha to Avavo ja joIe. ane samajaNa e rIte karI che ke nathI karI ? rAga che e tyAjya che enI samajaNa karI che eno artha zuM ? e vAta saMmata kare che eno artha zuM? ene niSedha Ave to saMmata karI che, na niSedha Ave to hajI e vAta samajI nathI. ema che kharekhara. paNa kahe to ema ke bhAI! rAga to karavA jevo nathI. vaLI pAchuM kartavya sthApe. enuM nAma japUrvAparavirodhapaNuM che ane enuM nAma tIvra ajJAna che. mumukSu -... pUjya bhAIzrI - hA. ema ja che. jemake satsaMga karavo, lyone. A satsaMganI vAta bahu Ave che ke nahi? zuM karavA karavo ? ke asaMgapaNuM meLavavA mATe satsaMga karavo che. saMga keLavavA mATe satsaMga karavAno nathI. ema vAta che. asaMgapaNe keLavavAnI vAta Page #269 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 252 rAjahRdaya bhAga-11 che. have e to lakSa ja na rahe. asaMga tattvanA lakSe satsaMga karavAno che e lakSa ja na rahe ane satsaMga karavosatsaMga karavo. to satsaMgano rAga vadhaze bIjuM kAMI nahi thAya. e rIte to satsaMga karavAnI vAta che nahi. pachI zAstra svAdhyAya hoya ke game te vAta hoya. mumukSu - svAdhyAyamAM AvIe tyAre enI AvatI nathI... pUjya bhAIzrI:- hA, e barAbara che. enA badale azubhamAM rokAI javuM paDe, sAMsArika kAryomAM rokAI javuM paDe eTale kheda thAya e saMbhava che, paNa e zubhanA lakSe azubhano kheda thayo. paNa zuddhatAnA lakSe zubhano to kheda thavo joIe ke na thavo joIe ? nahitara to azubha choDIne zubha karavA yogya che e je anyamatamAM che e ja mata thaI gayo. anyamatamAM zuM kare ? azubha choDIne zubha kare. ema A paNa jainanA bahAne azubha choDIne zubha karavuM. pachI) anyamatamAM ane tArAmAM kAMI phera nathI. sIdhI vAta e che. mULamAM Line koI bIjI rIte che. mULamAMthI Line bIjI rIte che. e potAnA aMtara pariNAmano viSaya lIdho. (ahIM sudhI rAkhIe) jijJAsA:- tattvane barAbara samajavA chatAM, prApta thavAmAM niSphaLatA. kyA kAraNathI hoya che? samAdhAna :- lAbha-nukasAnanI samaja hovA chatAM darzanamohanI prabaLatAne lIdhe lAbha-nukazAnanuM mUlyAMkana thayuM nathI tethI jeTalI gaMbhIratA che, teTalI bhAsatI nathI, gaMbhIratAnA abhAvane lIdhe saMsAra-mokSa pratinA pravRttirUpa pariNAmamAM gauNatA-mukhyatA thavI ghaTe te thatI nathI. Change of priority vinA. AtmakalyANa aMge baLa utpanna thatuM nathI ane saMsAra baLa ghaTatuM nathI. saMsAra baLanI vidyamAnatAmAM tattvanI samajaNa niSphaLa thAya te asvAbhAvika nathI. Top priority mAM "AtmakalyANa thaye saMsAra Akho gauNa thAya, tyAre yathArthatA Ave, upara uparano prayatna maTI aMtarathI upADa Ave. (anubhava saMjIvanI-1379) Page #270 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pa67 253 tA. 24-11-1990, patrAMka - 567, 168 pravacana na. 259 zrImad rAjacaMdra' vacanAmRta, patra-pa6 7, pAnuM-450. A patramAM dazAnA viSayamAM apUrvalakhANa rahI gayuM che. je AtmAno aMtavyapAra (aMtarpariNAmanI dhArA) te, baMdha ane mokSanI (karmathI AtmAnuM baMdhAvuM ane tethI AtmAnuM chUTavuM) vyavasthAno hetu che...jIvane baMdha ane mokSanuM kAraNa zuM che? hetu eTale kAraNa pariNAmanI jedhArA che, aMdaramAM AtmAmAM je pariNAma thAya che e ene baMdhanuM kAraNa thAya che athavA mokSanuM kAraNa thAya che. eTale pariNAme baMdha che ane pariNAme mokSa che. zarIranI kriyAthI ke nimittanA kAraNathI baMdha kemokSa nathI. mAtra zarIraceSTA baMdhamokSanI vyavasthAno hetu nathI." pachI e pariNAma anusAra zarIra hoya, pariNAma anusAra zarIraceSTA na hoya paNa mAtra zarIranI) pariNAmaceSTA te baMdhano ke mokSano hetu nathI. baMdha ane mokSanI vyavasthA evo zabda ahIMyAM lIdho. vyavasthA eTale eka vijJAna che, vyavasthita vijJAna che, enA siddhAMto che, enA niyamo che e pramANe e kArya thAya che. game tema thatuM nathI. vizeSa rogAdi yoge jJAnIpuruSanA dehane viSe paNa nirbaLapaNuM, maMdapaNuM, plAnatA, kapa, sveda, mUccha, bAhya vibhramAdi daSTa thAya che; tathApi jeTaluM jJAna karIne, bodha karIne, vairAgye karIne AtmAnuM nirmaLapaNuM thayuM che, teTalA nirmaLapaNAe karI te rogane aMtarpariNAme jJAnI vede che." zuM kahe che ke jJAnIne zarIrano roga utpanna thAya che. pUrvakarmanA kAraNe zarIramAM rogano udaya thAya tyAre dehanirbaLa thaI jAya. jJAnIno deha che e kRza thaI jAya. emane chelle e paristhiti hatI ne. zarIra nirbaLa thAya eTale zarIranI nirbaLatA azakti ghaNI Ave. "maMdapaNuM," Ave. jovAmAM, sAMbhaLavAmAM ekadama maMdatA AvI jAya. ochuM saMbhaLAya, ochuM dekhAya. "jJAnatA," AvI jAya. eTale evuM zarIra lAge ke jANe kAMI zarIramAM rahyuM nathI. khokhaluM thaI gayuM hoya. plAna eTale nisteja zarIra thaI gayuM hoya evuM lAge. kaMpa..." kaMpavA lAge. hAtha kaMpe, DokI Page #271 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 rAjahRdaya bhAga-11 kaMpe, paga kaMpe Akhu zarIra kaMpe, game te aMga, eka avayava kaMpe emAM AkhuM zarIra kaMpAyamAna thAya. "sveda..." eTale pasIno. ghaNo pasIno... pasIno... pasIno... thaI jAya. durgadha Ave. mUccha,... bebhAnapaNe jene kahe che. evo koI jabaradasta zarIra upara ghA paDyo hoya, Accident thaI gayo hoya to zarIramAM mUccha Ave athavA davA suMghADe topaNa mUrchA Ave. "sogAnIjIne charI vAgI hatI tyAre thoDo TAIma emane khyAla nathI rahyo. hospiTalamAM laI gayA pachI khyAla Avyo che ke ahIMyAM hospiTalamAM dAkhala thayA che. vacce e bebhAna thaI gayelA. charI vAgI tyArapachI rastAmAM ja bebhAna thaI gayA. ema mUrchA AvI jAya. bAhya vizvamAdi daSTa thAya..." vibhrama thAya paNa bahAranA padArthaviSeno vibhrama thAya. AtmA viSe vibhrama thAya nahi. huM deha chuM evo vizvamana thAya, huM zarIra chuM evo vibhrama na thAya. AtmA chuM enuM bhAna rahI jAya. paNa bahAranA padArtho viSe vibhrama thAya. dALa vATakAmAM hoya, to ema kahe), Akema cAdekhAya che?mane cAnahi phAve. cA na hoya paNa dALa hoya. jovAphera thAya ke kalpanA phera thAya ene bAhya vibhrama kahe che. mumukSu - jJAnI bebhAna thayA to lokadaSTivALAne to ema lAge A bebhAna che. paNa sAtvika dhyAnI hoya to enI aMtara pariNatine samajI zake che ke jAgRta che. pUjya bhAIzrI - e vakhate bahAramAM enuM koI cihna nathI hotuM. mUrchA AvI jAya tyAre aMtara pariNati aMdaramAM cAle che enuM koI cihna bahAramAM to Ave nahi. eTale bahAramAM koIne khyAla na Ave. jJAnIne enI jJAnadazAnI pratIti hoya che eTale ene khyAla hoya che, ke Ane pariNati chUTavAno prazna nathI. mumukSu -evuM anumAna karavuM paDe jJAnIne? pUjya bhAIzrI :- anumAna eTale sIdho to arUpI pariNAma che eTale zrutajJAnano viSaya nathI thato. anumAna nathI paNa pratIti che ene khAtrI jene kahevAya. pratIti eTale jene khAtrI kahevAya. bAhya vizvamAdi daSTa thAya che; tathApi jeTaluM jJAna karIne....... have eka ene je bhogave che, e paristhitine, roganI paristhitine vede che athavA bhogave che to jJAne karIne eTale AtmajJAne karIne, AtmAno je bodha thayo che e "bodha karIne... ane e pratyenI je UpekSA che-zarIra pratyeno UpekSA bhAva che vairAgye karIne AtmAnuM nirmaLapaNuM thayuM che..." jJAna ane vairAgya A nirmaLapaNuM thavAmAM kAraNa che, e baMne kAraNa che. eTale AtmAnuM nirmaLapaNuM thayuM che. Page #272 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-567 255 teTalA nirmaLapaNAe karI te rogane aMtarpariNAme zAnI veThe che,...' eTale ke ene eTalo karmabaMdha nathI thato. mithyAtva avasthAmAM je sAmAnya mANasane evA ja rogathI karmabaMdhana thAya evuM tyAM jJAnIne karmabaMdhana thatuM nathI. kemake e pote zarIra ane zarIranI vedanA, zarIranA paryAyo, pachI aneka prakAranA kaMpa, sveda vagere e badhAthI bhinnapaNAthI ane potAnA AtmabhAnamAM rahIne ene vede che. pote zuddha jJAyaka caitanyasvarUpI AtmA che enA bebhAnapaNAmAM anubhava nathI karatA, enA sabhAnapaNAmAM anubhava kare che. e rIte nirmaLatAe karIne, sabhAnapaNAe karIne te rogane aMtarpariNAme zAnI veThe che,...' pariNAme veThe che ema nathI kIdhuM. A aMta2pariNAme jJAnI ene vede che, anubhave che. ane vedatAM kadApi bAhya sthiti unmatta jovAmAM Ave...' aMdaranI sthiti nahi paNa bahAranI unmattatA jovAmAM Ave. koIne ema thAya ke Ama kema bole che ? Ama kema varte che ? evuM paNa lAge. bAhya sthiti unmatta jovAmAM Ave to paNa aMtarpariNAma pramANe karmabaMdha athavA nivRtti thAya che.' topaNa emane je karmabaMdha thavA alpa karmano baMdha thAze ane nirjarA vizeSa thAze to e aMtarpariNAma anusAra thaze. bahA2nI sthiti dekhAya che e pramANe ene baMdhana thavAnuM nathI. A vAta che. mumukSu :-- aMtarpariNAme vede che eTale aMtamAM pariNAma svabhAva taraphI lAgI = jAya? pUjya bhAIzrI :-- hA. aMtara pariNAmamAM enAthI bhinna paDelA che ane potAnA svabhAvane vaLagelA che athavA potAnA svarUpa sAthe abheda thayelA, ... thayelA pariNAmane lIdhe je judA paDI gayA che, bhinna paDI gayA che. enA kAraNe bhinna paDyA. to e anusAra mokSanI paNa vyavasthA che eTale AMzika mukti thAya che. nirjarA che eTale AMzika mukti che. ane alpa baMdha thaze eTale jeTalI asthiratA che ane asthiratAno cAritramohano jeTalo rAgAMza che eTalo alpa baMdha paNa thAya che. e pramANe karmabaMdha thaze athavA nivRtti thaze. bAkInuM vAkya adhUruM rahI gayuM che, ke AtmA jyAM atyaMta zuddha evA nija paryAyane sahaja svabhAve bhaje' ema karatAM karatAM-svarUpane anusaratA anusaratA jyAM atyaMta zuddha svabhAvane AtmAne bhaje. potAno nija paryAya ekadama kevaLa zuddha thaI jAya. pachI tyAM ene karmabaMdha thato nathI. 'tyAM...' ema karIne adhUruM rahI gayuM che. eTale kAgaLano nIceno bhAga maLyo nathI. paNa tyAM pachI AtmAne koI karmabaMdha thato Page #273 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 nathI. ema levuM. mumukSu H-uparanA patranuM anusaMdhAna... pUjya bhAIzrI -- uparanuM eTale AgaLano 566 ? tyAM to emaNe prazna uThAvyo che ke mAre jaldI chUTavuM che ane vyavahAramAM vartavuM paDe che. bIjA jIvo pratye rAga nathI paNa jeTalo vyavahAra thAya che, eTalI kriyA karAya che e to vikalpamAtra UThe che ane emAM paNa kleza thAya che ke A na thavuM joIe. zuM karavuM have ? eTalI vAta lIdhI che. rAjahRdaya bhAga-11 ahIMyAM to eka roga avasthAno eka citAra lIdho che ke jJAnIne paNa pUrvakarmanA yoge roga thavAnI saMbhAvanA che ane e roga thAya to ene karmabaMdha kema thAya ? ke bIjA jIvane-sAmAnya saMsArI jIvane je rIte karmabaMdha thAya e prakAre karmabaMdha jJAnIne nathI thato. jeTalI nirmaLatA thaI che eTalo mokSa thAya che. jeTalo alpa rAgAdi che eTalo baMdha thAya che. jJAnIno e prakAra che. e patra apUrNa avasthAmAM maLelo che. paNa ThIka vAta lIdhI che. kemake bahAranI AvI nirbaLa sthiti athavA rogavALI zarIranI sthiti joIne keTalAkane zaMkA paDe ke atyAre to jJAnI paNa muzkelImAM AvI gayA che. jJAnIne paNa muzkelI atyAre ghaNI che. udaya Akaro varte che, ghaNo roga thaI gayo che. ApaNe to sIdho anubhava pUjya bahenazrI'no che. jyAre jyAre emane zarIranA roganI avasthA vizeSa thatI, tyAre tyAre potAnA puruSArthamAM vizeSapaNe AvatA. e vakhate zarIranA roganA pariNAma sAthe e gherAya jAya evA pariNAme pariNamatA nathI. paNa e vakhate vizeSa puruSArtha, AtmA taraphanA pariNAma vadhAre baLavAnapaNe kAma karavA lAge evI eka sahaja yogyatA, utkRSTa pAtratAthI mAMDIne badhI jJAnadazAmAM, uparanI badhI jJAnanI dazAmAM e sthiti sahajapaNe utpanna thAya che. saheje saheje. e 56 7 (patra pUro) thayo. patrAMka-568 muMbaI, phAgaNa, 1951 AtmasvarUpano nirNaya thavAmAM anAdithI jIvanI bhUla thatI AvI che, jethI hamaNAM thAya temAM Azcarya lAgatuM nathI. Page #274 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-568 257. sarva klezathI ane sarvadukhathI mukta thavAno AtmajJAna sivAya bIjo koI upAya nathI. sadvicAra vinA AtmajJAna thAya nahIM, ane asatsaMga-prasaMgathI jIvanuM vicArabaLapravartatuM nathI emAMkiMcitmAtra saMzayanathI. AtmapariNAmanI svasthatAne zrI tIrthaMkara 'samAdhi" kahe che. AtmapariNAmanI avasthatAne zrI tIrthakara "asamAdhi kahe che. AtmapariNAmanI sahaja svarUpe pariNati thavI tene zrI tIrthakara dharma kahe AtmapariNAmanI kaMI paNa capaLa pariNati thavI tene zrI tIrthakara karma kahe zrI jina tIrthakare jevo baMdha ane mokSano nirNaya kahyo che, tevo nirNaya vedAMtAdi darzanamAM daSTigocara thato nathI; ane jevuM zrI jinane viSe yathArthavaktApaNuM jovAmAM Ave che, tevuM yathArtha vaktApaNuM bIjAmAM jovAmAM AvatuM nathI. AtmAnA aMtavyapAra (zubhAzubha pariNAmadhArA) pramANe baMdhamokSanI vyavasthA che, zArIrika ceSTA pramANe te nathI. pUrve utpanna karelAM vedanIya karmanA udaya pramANe rogAdi utpanna thAya che, ane te pramANe nirbaLa, maMda, plAna, uSNa, zIta Adi zarIracejhathAya che. vizeSa roganA udayathI athavA zArIrika maMdabaLathI jJAnInuM zarIra kapAya, nirbaLa thAya, jJAna thAya, maMda thAya, raudra lAge, tene bhramAdino udaya paNa varte; tathApi je pramANe jIvane viSe bodha ane vairAgyanI vAsanA thaI hoya che te pramANe te rogane jIvate te prasaMgamAM ghaNuM karI de che. koI paNa jIvane avinAzI dehanI prApti thaI ema dIThuM nathI, jANyuM nathI tathA saMbhavatuM nathI; ane mRtyunuM AvavuM avazya che, evo pratyakSa nisaMzaya anubhava che, tema chatAM paNa A jIva te vAta pharI pharI bhUlI jAya che e moTuM Azcarya che. je sarvajJa vItarAgane viSe anaMta siddhio pragaTI hatI te vItarAge paNa A dehane anityabhAvI dITho che, to pachI bIjA jIvo kayA prayoge dehane nitya karI Page #275 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 rAjahRdaya bhAga-11 zakaze? zrI jinano evo abhiprAya che, ke pratyeka dravya anaMta paryAyavALuM che. jIvane anaMtA paryAya che ane paramANune paNa anaMtA paryAya che. jIva cetana hovAthI tenA paryAya paNa cetana che, ane paramANu acetana hovAthI tenA paryAya paNa acetana che. jIvanA paryAya acetana nathI ane paramANunA paryAya sacetana nathI, evo zrI jine nizcaya karyo che ane tema ja yogya che, kemake pratyakSa padArthanuM svarUpa paNa vicAratAM tevuM bhAse che. jIva viSe, pradeza viSe, paryAya viSe, tathA saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta Adi viSeno yathAzakti vicAra karavo. je kaMI anya padArthano vicAra karavo che te jIvanA mokSArthe karavo che, anya padArthanA jJAnane mATe karavo nathI. 568mo patra paNa sobhAgyabhAI' u52no che. "AtmasvarUpano nirNaya thavAmAM anAdithI jItanI bhUla thatI AvI che, jethI hamaNA thAya temAM Azcarya lAgatuM nathI.' A patra ane tyArapachIno patra baMne patra bahu sArA che. atyAra sudhImAM anAdithI AtmAnA svarUpano nirNaya karavAmAM A jIve bhUla karI che. svarUpanirNayamAM bhUla karelI hovAthI, A kAraNe je jJAnadazA utpanna thavI joIe e zAnadazAnI utpatti thatI nathI. jIvane kema jJAnadazA utpanna thatI nathI ? evA praznanI e sIdhI vAta che ke nirNayamAM bhUla che mATe. nirNayano vicAra kare to koI ema kahe ke amAro nirNaya to jevo zAstramAM AtmA kahyo che dravya-guNa-paryAya, dravya-kSetra-kALa-bhAva, utpAda-vyayadhruva jevuM kahe che evuM ja ame mAnIe chIe, evuM ame svIkAryuM che. e kharekhara nirNaya nathI. jJAnalakSaNathI spaSTa anubhavAMze pratIti thAya. eTale ke potAne khAtrI thAya ke mAro AtmA Avo ja che ema bhAsavA mAMDe, lAgavA mAMDe, potAnuM sAkSAt siddhapada pratyakSa aMzathI pratyakSa svarUpe bhAse tyAre ene ema lAge ke huM AtmA chuM, huM kAMI zarIra Adi nathI. e prakArano je nirNaya thavo joIe e nirNaya thavAmAM anAdithI bhUla thatI AvI che. svarUpanA viSayamAM kalpanA karI che. ane e kalpanAne teNe sAcuM Page #276 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-568 259 mAnI lIdhuM che. kemake Agama sAthe meLa khAya che. zAstra sAthe mArA vicArano meLa khAya che. phera paDato nathI mATe mAro nirNaya sAco che. e nirNaya nathI paNa eka kalpanA che. eTale atyAre paNa bhUla thAya emAM kAMI Azcarya lAgatuM nathI. pahelI vAta nirNayanI lIdhI che, joyuM? have AtmajJAna viSe le che, ke "sarva klezathI ane sarva dukhathI mukta thavAno AtmajJAna sivAya bIjo koI upAya nathI. A jIvane sarvaduHkhathI ane sarva klezathI jo mukta thavuM hoya to eno eka mAtra upAya AtmajJAna che. AtmajJAne karIne samAdhAna Ave che ane ajJAnapUrvakanuM asamAdhAnapaNuM, asamAdhi dazA ane mUMjhavaNa che e maTe che. emAM koI bAkI nathI rahetuM. koI evI samasyA nathI ke jemAM mUMjhavaNa na maTe. AtmajJAna hoya ane mUMjhavaNa na maTe evI eka paNa samasyA nathI. sauthI moTI vAta to e che ke je kAMI jIvane asamAdhAna dazA ane mUMjhavaNa che e enA saMyogane kAraNa che. kAM to jIva bhUtakALanA potAnA pratikULa saMyogone lakSamAM, grahaNamAM laIne duHkhI thAya che, kAM vartamAna pratikULatAne anubhavatA duHkhI thAya che. ane kAM bhaviSyanI ciMtAne laIne duHkhI thAya che. ema traNe kALanA pratikULa saMyoganI pratikULatAnI kalpanAne kAraNe duHkhI thAya che. e jIvane kharekhara pratikULa che nahi. paNa pratikULatAnI kalpanAne laIne duHkhI thAya che. ene mUMjhavaNa thAya che, AkuLatA thAya che, kleza thAya che, duHkha thAya che. (ahIMyAM) kahe che ke tuM traNe kALe bhinna che. bhedajJAnanI eka cAvI evI che ke tuM traNe kALe sarva prakAranA saMyogothI sarvathA bhinna cho. ane sarvathA bhinna hovAthI e saMyogo tArA nathI ane tene lAgu paDatA nathI. teM kalpanA karI che. potApaNAnI kalpanA karIne duHkhI thA cho. ATalI vAta che. | sarva klezathI ane sarva duHkhathI mukta thavAno AtmajJAna sivAya bIjo koI upAya nathI. juo ! duHkha maTADavuM ane sukha prApta karavAno A mahAsiddhAMta che. traNe kALe aphara evo mahAsiddhAMta che A. AmAM kyAMya phera nathI. koI kALe phera paDe evuM nathI. evo A siddhAMta che. jo sarva duHkha ane sarva kleza maTADavAno upAya eka AtmajJAna hoya to jIve avazya avazyate AtmajJAnanI prApti karI levI joIe. e vAta kahevAnI bhAgye ja jarUra rahe che. have e AtmajJAna kema utpanna thAya che? sadvicAra vinA AtmajJAna thAya nahIM. je vicAraNA che, suvicAraNA jene Page #277 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 rAjahRdaya bhAga-11 kahevAya che, AtmAnA hitanA lakSe je vicAravAmAM Ave che ene sadvicAra kahevAmAM Ave che. sadvicAra kone kahevo? ke jemAM AtmahitanuM lakSa che ene sadvicAra kahIe. jene AtmahitanuM lakSa nathI te sadvicAra nathI. pachI e game tevo Adarza batAve ke game tevI vAta batAve paNa emAM sadvicArano aMza nathI. sadvicAra vinA AtmajJAna thAya nahIM ane asatsaMga-prasaMgathI jIvanuM vicArabaLa pravartatuM nathI emAM kicitmAtra saMzaya nathI." ahIMyAM A eka vAta jarA UMDI karI che. jIvane vicAra karavAnI zakti che. vicAra karI paNa zake che ke A barAbara nahi, A barAbara, A sAruM, A sAruM nahi. eTalo vicAra karIne) amalamAM mUkavAnuM je baLa joIe, baLa pravartavuM joIe te baLa kema pravartatuM nathI ? enI eka bahu suMdara vAta karI che, ke enuM kAraNa asatsaMga che. evA prasaMgamAM jIva Ubho che ke jeno saMga karavo na joIe eno saMga kare che ane e kAraNe ene vAta vicAramAM AvatI hovA chatAM e vicAranuM baLavAnapaNuM, e vicArane kAryAnvita kare evuM prabaLapaNuM vicArabaLa utpanna karatuM nathI. khyAla Ave ke A vAta barAbara che. jo e barAbara hoya to tame ema karo. e bAbatanI aMdara e jIva pAcho paDe che. AgaLa vadhavAne badale pAcho paDe che enuM kAraNa enA pariNAma asat prasaMgane viSe rUcivALA che. asatsaMgane viSe enA pariNAma je ruci kare che, koI apekSAbuddhithI, koI kAraNathI, koI mAnelo lAbha che, koI mAnelo saMbaMdha che, koI mAneluM evuM kAraNa che ke jene laIne e asatsaMgano tyAga karato nathI ane ene kAraNe enuM vicArabaLa che e pravartatuM nathI. A eka bahu suMdara vAta karI che ke je mumukSujIne lakSamAM rAkhavA jevI che. A kAraNe vAta samajAvA chatAM e vAtano amala karavAmAM A jIvane muzkelI paDe che enuM kAraNa A che ke ene asatsaMga kyAMkane kyAMka varte che. emAM kiMcitmAtra saMzaya nathI." ema kahe che. A vAta amArI anubhavasiddha che. emAM koI saMzaya dekhAto nathI. eTalI vAta karI emaNe AtmajJAna thavA arthe. mumukSu - bahu gaMbhIratAthI vAta karI che. pUjya bhAIzrI - AtmajJAna che e sarvotkRSTa badhA ja duHkha maTADavAno jo upAya che to e AtmajJAna kevI rIte thAya? zuM kAraNathI thAya?ke sadvicArathI thAya. paNa savicAra to ame karIe chIe. zAstra vAMcIe chIe, satsaMga karIe chIe (chatAM) kema AtmajJAna thatuM nathI ? ke asatsaMganI, asaprasaMganI je ruci che tyAM je udAsInapaNuM AvavuM joIe, nirasapaNuM AvavuM joIe e AvatuM nathI. have jeTalo Page #278 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-568 261 satsaMgamAM rasa le, sadvicA2mAM rasa le ethI vadhAre A bAju rasa lye, asatsaMgamAM 2sa lye eTale peluM badhuM je che e dhovAI jAya che. jeTalo satsaMgamAM kAMI vicAra karyo che e badho niSphaLa thaI jAya che. evA kAraNe ja haMmezA pravarto che. satsaMga karyo nathI. jyAre jyAre maLyA che tyAre paNa enI asara niSphaLa thAya evI vAta pote sevavAnI cAlu rAkhI lIdhI che. ane e satsaMga Adine niSphaLa karyA che, pote ne pote ja. mumukSu H- divasabharano hisAba jokhIe.... pUjya bhAIzrI :-... svarUpamAM pariNAma sthira thAya tene svasthatA kahe che, samAdhi kahe che. svarUpamAM pariNAma asthira thAya athavA na rahe tene asamAdhi kahe che. e rIte samAdhi ane asamAdhino siddhAMta che. anyamatimAM to A samAdhi laI le ne ? jamInamAM koI daTAI che, koI bIjI rIte. ene samAdhi kahe che. athavA dhyAnamAM bese tyAre e samAdhimAM beThA che ema paNa kahevAmAM Ave che. khAkhI bAvA che e loko dhyAnamAM bese che. be-be, pAMca-pAMca, cha-cha, ATha-ATha kalAka bese che. mahArAja samAdhimAM beThA che ema kahe. evA aDola thaIne besI jAya. hale ke cale. padmAsanathI besI jAya. e jAtanI Practice (hoya che). 'AtmapariNAmanI sahaja svarUpe pariNati thavI tene zrI tIrthaMkara dharma" kahe che AtmapariNAmanI kaMI paNa capaLa piraNita thavI tene zrI tIrthaMkara karma' kahe che.' bhAvakarma. zuM kahe che ? dharmanI vyAkhyA kare che. jema samAdhi-asamAdhinI vyAkhyA karI ema. AtmapariNAmanI sahaja svarUpe sthiti thavI. jevuM sahajAtma svarUpa che, evI ja sthiti thaI javI, tadAkAra pariNAma thavA te dharmanA pariNAma che. jevo dharmAM AtmA che, evA ja svaAkAre, svabhAva AkAre pariNAma thavA ene dharma kahe che. ethI bahA2 jaIne kAMIka caMcaLatA thavI, capaLatA thavI, pariNAma chUTI javA ane udayAkAre, paradravyAkAre pariNAma thavA tene zrI tIrthaMkara karma kahe che. kema ke e bhAvakarma che. enA nimitte dravyakarmano Asrava ane baMdha thAya che. mATe enuM nAma paNa karma kahyuM. dravyakarmano Asava baMdha thavAmAM je kAryanuM nimitta banyuM tene bhAvakarma kahe che ane te AtmapariNAmanI capaLa pariNati che. svarUpamAM e sthira pariNati nathI. asthira pariNati thaIne pariNAma bahAra gayA, ene karma kahevAmAM Ave che. e rIte dharma ane karma e baMnenI vyAkhyA karI. ahIMyAM cAra vyAkhyA karI che. zrI jina tIrthaMkare jevo baMdha ane mokSano nirNaya kahyo che, tevo nirNaya vedAMtAdi Page #279 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 rAjahRdaya bhAga-11 darzanamAM dRSTigocara thato nathI;...' baMdha-mokSanI vyavasthAmAM eka jaina darzana sivAya (bIje badhe) moTI gaDabaDa che. kemake e vidhino viSaya che. je vidhie dharma thAya ane je vidhie adharma thAya e baMne viSayamAM jainadarzana sivAya vyavasthita vAta koI saMpradAyamAM, koI matamAM nathI. vedAMta to eka evuM darzana che ke jeno jainadarzana pachI tattvajJAnamAM bIjo naMbara Ave. eTaluM tattvajJAna ane philasUphI koI saMpradAyanI aMdara vedAMta jeTalI nathI. sauthI vadhAre jainamAM che, tyArapachI vedAMtamAM che. vedAMtamAM pachI bIjA AvI gayA. AdimAM nIcenA badhA AvI gayA. zrI jina tIrthaMkare jevo baMdha ane mokSano nirNaya kahyo che,...' AtmasvarUpamAM keTalIka bhaLatI vAta kare che. A paNa brahma kahe che, A paNa brahma kahe che, A paNa AtmA kahe che, A paNa AtmA kahe che. e to adhyAtmanA, samAdhinA, bIjA trIjA anubhUtinA badhA zabdo Ave. chatAM baMdha ane mokSanI je suvyavasthita vAta che evI vAta jainAgamamAM che evI koI jagyAe nathI. eTale tevo nirNaya vedAMtAki darzanamAM dRSTigocara thato nathI;...' juo ! A potAno vedAMta saMbaMdhIno spaSTa abhiprAya ahIMyAM che. A to emanA graMthane vAMcIne paNa hajI keTalAkane spaSTa khyAla nathI Avato to A jagyAe spaSTa kare che. AgaLa hajI kaheze. AgaLa vadhAre spaSTa kahe che. ane jevuM zrI jinane viSe yathArthavaktApaNuM jovAmAM Ave che, tevuM yathArthavaktApaNuM bIjAmAM jovAmAM AvatuM nathI.' yathArtha-jyAM je vAta je rIte karavI. joIe tyAM te vAta (kare). to pachI A vedAMta to sthULa che. enI bhUla na pakaDAya evuM to kAMI bane nahi. eTale evuM yathArthapaNuM jinendranA vacanomAM che,jinezvaranA vacanomAM che. e bIje kAMya jovAmAM AvatuM nathI. pUrvApara avirodha-jJAnInA vacanano emaNe khAsa guNa kahyo. e pUrvApara avirodha che. patrAMka) 679mAM je vAta karI che. pUrvApara avirodhapaNuM e emanI vANInuM vadhumAM vadhu sAro guNa hoya to A che ke pUrvApara avirodhapaNuM Ave che. 'AtmAnA aMtaryApAra (zubhAzubha pariNAmadhArA)pramANe baMdhamokSanI vyavasthA che,...' jeTalo AtmAnA pariNAmamAM padravyanI sAthe saMbaMdha thAya, karmanA udayanI sAthe saMbaMdha thAya eTalo baMdha, jeTalo anudaya rahe teTalo abaMdha. evI spaSTa vyavasthA che. e pramANe baMdha-mokSanI spaSTa vyavasthA che. zArIrika ceSTA pramANe te nathI.' A uparano Paragraph je che eno saMkSepa che. zarIranI ceSTA pramANe baMdha-mokSanI vyavasthA) Page #280 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-568 263 nathI. eTalA mATe e dAMta levAmAM Ave che. cakravartI jJAnInA athavA jJAnInA yuddhanA saMyogonA evA je azubhakriyA ane kaSAyanA upayogo, sakaSAya upayoga dekhAya evA prakAre hoya chatAM paNa te aMtara pariNAmanI dhArA pramANe baMdha-mokSa che. pUrve utpanna karelA vedanIya karmanA udaya pramANe rogAdi utpanna thAya che..." upara roganI vAta karI che ne ? e vAta pharIne pAchI lIdhI. ke pUrve utpanna karelA vedanIya karmanA udaya pramANe rogAdi utpana thAya che..." roga utpanna thavAnA je kAraNo che emAM aneka kAraNomAM ekapUrva karma kAraNa che. ekavaidyane pUjya gurudevanA ilAja mATe lAvyA hatA. to te vaidyarAjane prazna pUchyo. "rAmajIbhAIe prazna pUchyo ke A roga thavAnA kAraNo tame jANo cho ? to kahe hA. keTalA kAraNo che? Ayurveda bhaNelA mANasa hatA. to eNe pathyA, pathya evuM badhuM kahe ne ? evA je zArIrika saMyogika kAraNo cAra batAvyA ane eka kAraNa pAchuM batAvyuM ke pUrvakarmA prazna-eNe batAvyuM. pUjya bhAIzrI - hA, ema batAvyuM. Ayurveda bhagavAnanI vANImAMthI utpanna thayeluM che. mULa AyurvedanI vAta rahI gaI che. eNe pUrvakarmanuM... enuM kAraNa che, ke gurudevane varSothI koI pathyApathyano savAla nahoto. cAra roTalI, maganI dALa, dUdhInuM zAka, pApaDa, bhAta. cokhkhuM ghI, cokhkhuM dUdha, tAjA masAlA, pAchuM kAMI vAsI nahi. roje rojanuM maracuM, bIjuM, trIjuM badhuM. kAMI vAsI nahi. loTa vAsI nahi. koI cIja vAsI nahi. roga thavAnuM koI kAraNa nahi. buddhipUrvaka prazna pUchyo hato. buddhivALA vakIla hatA. roganuM kAraNa zuM? tamArA zAstramAM roganuM kAraNa zuM? to pAMca kAraNa eNe batAvyA. emAM cAra batAvyA tyAM sudhI to badhA zArIrika ane saMyogika kAraNo hatA. havAnuM pradUSaNa kAraNa che, jaMtunA vAyarA vAya che e kAraNa che, mANasa apathya khAya che e kAraNa che. evA traNa-cAra kAraNo batAvyA pachI kahe eka pUrva karma. AvuM kAMI na hoya to paNa roga thAya. e pAMcamuM kAraNa che. A cAramAMthI ekeya na hoya chatAM pUrva karmane laIne roga thAya che. khuza thaI gayA. vAta to kAMIka samajIne kare che. nahitara to vaidyane davA na karavA de. paNa eNe pahelo javAba evo Apyo. pahelo prazna ja pUchyo. AvIne hajI eNe kAMIka bolavAnI zarUAta karI evo eka prazna karyo, prazna karyo ane A javAba dIdho. pachI kahyuM, cAlo Ane pAsa karo have. vAMdho nathI. jANe che, kAMIka samaje che. ahIMyAM e kahyuM ke pUrve utpana karelAM vedanIya karmanA udaya pramANe rogAdi Page #281 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 264 rAjahRdaya bhAga-11 utpanna thAya che, ane te pramANe nirbaLa, maMda, myAna, uSNa, zIta Adi zarIraceSTA thAya che.' eTale enA kAraNe zarIra nirbaLa thAya, maMda thAya, mlAna thaI jAya, uSNa eTale tAva Ave, zIta eTale zaradI thAya e badhuM thAya. garamI-zaradI badhI lAge. e thAya che. vizeSa roganA udayathI.... emAM to tyAM sudhI paNa viSaya Ave che, ke koI jIva eka roga sAthe laIne jAya. janme tyArathI roga hoya. vedanIyano udaya che emAM e 52mANu rahI jAya. kAraNa ke kArmaNavargaNA to sAthe jAya che ne ? janme tyArathI roga cAlu thaI jAya. eTale udaya cAlu thaI jAya. vacce thoDo kALa udaya nathI. zarIra nathI eTale. bAkI tarata ja cAlu thaI jAya che. to kahe, kema ? hajI to janmyo ane kayAre karma bAMdhyA ? to kahe pUrve bAMdhelA che. te hajI cAlu ja che. AgaLanI muDI vaparAya che. e pramANe zarIranI avasthA-ceSTA eTale ahIMyAM avasthA thAya che ema levuM. vizeSa roganA udayathI athavA zArIrika maMda baLathI jJAnInuM zarIra kaMpAya, nirbaLa thAya, myAna thAya,... eTale nisteja thAya, maMda thAya,...' eTale indriyo kAma karatI ochI thaI jAya, raudra lAge....' koI vakhata to raudratA paNa dhAraNa kare. bihAmaNuM lAge evuM. ekadama AMkho olI thaI gaI hoya, evI rIte bahA2mAM raudra lAge, tene bhramAdino udaya...' varte. bhramamAM e levo. bAhya vibhrama. upara je zabdo lIdho che ne ? emAM bAhya zabda lagADavo. ahIMyA lIdhuM ne ? bhramAdino udaya paNa varte..' eTale bAhya vibhrama levo. be zabda vAparyA che. patrAMka 567) bAhya vibhrama ane.... be gyAe bAhya bAhya zabda ja lIdho che. maMdapaNuM, bAhya vibhrama Adi daSTipaNuM thAya, nirbaLa thAya aMta2oganA pariNAmane vede che. bAhya lIdhuM. mumukSu H- bAhya sthiti unmatta. = pUjya bhAIzrI :- hA. bAhya sthiti unmatta thAya che ema lIdhuM che. bAhya sthiti unmatta. nIcenI lITImAM che. bAhya vibhrama eka lITI choDIne pachI bAhya sthiti unmatta jovAmAM Ave...' e baMnemAM bAhya zabda upara lagADyo che. ahIMyAM nathI lagADyo. olo patra na maLyo hoya to ahIMyAM zaMkA kare ke jJAnIne vibhrama thAya ? jJAnIne bhrama thAya to pachI AtmajJAna kevI rIte rahe ? paNa e bAhya vibhramanI vAta che. AtmAnA saMbaMdhamAM vibhrama thavAnI vAta ahIMyAM nathI. AvuM bane che. adhdharathI koI vAta hAthamAM AvI jAya ne. bAhya vibhrama Adi... A to kramathI vAMcIe chIe. paNa sIdho A patra vAMcyo hoya ane vAMcanArane olA patrano khyAla na hoya to ene ema thAya ke ahIMyAM Page #282 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 265 patrAMka-568 Ama kema lakhyuM haze ? ke jJAnIne paNa bhramano udaya thAya. matibhrama che e to jJAnane vibhrama karI nAkhyuM. e bahAranA padArtho viSayaka vAta che. AtmAviSayaka e bhrama thato nathI. tathApi pramANe jIvane viSe bodha ane vairAgyanI vAsanA thaI hoya. eTale ke bodha ane vairAgya vasyA hoya, jJAna ane vairAgya ghara karI gayA hoya. te pramANe te rogane jIvate te prasaMgamAM ghaNuM karI de che. eTale e rIte ene je vedana che e jJAna ane vairAgya anusAranuM levuM, roga anusAranuM levuM nahi, ema kahevuM che. koIpaNa jIvane avinAzI dehanI prApti thaI ema dIThuM nathI, koIpaNa jIvane avinAzI dehanI prApti thaI hoya ema dIThuM nathI. ame evuM nathI dIThuM koIne kAyama mATe deha rahI jAya. jANyuM nathI tathA saMbhavatuM nathI ke koI zAzvata hoya. kathAnuyogamAM Ave che. mahAbhAratamAM kathAnuyogamAM gappA Ave che. azvatthAmA che e zAzvata thaI gayA che, phalANA che e zAzvata thaI gayA che. to kema maLatA nathI ? to kahe, e himAlayamAM ja rahe che. A bAju AvatA nathI. ane Ave to koIne dekhAtA nathI, evuM zarIra che enuM. patI gayuM. olo siddhAMta nAkhI dIdho ke zAzvata thaI jAya che. paNa koIne dehazAzvata hoya evuM banatuM nathI. A to potA upara levAnI vAta che. koI paNa jIvane avinAzI dehanI prApti thaI ema dIThuM nathI, to A jIvane A deha che e paNa vinAzIka che, avinAzI nathI. bhale atyAre game tevI taMdurastI dekhAtI hoya topaNa te vinAzIka che, avinAzI nathI. A spaSTa vAta che. A jarAka sakhaLaDakhaLa thAya, zarIramAM thoDIka gaDabaDa thAya tyAM gabharAmaNa thavA mAMDe. mane Ama thayuM. paNa tane nathI thayuM, e to bhADutI gharamAM thayuM che. bhADutI gharamAM ekAdI IMTa ke popaDuM khare to ene kAMI asara nathI thatI. thAya che? je gharamAM bhADe rahevA gayA hoya emAM kyAMka plAsTara kharAba thAya, kyAMka taDa paDe ke naLIyuM khase to (to) ene kAMI gabharAmaNa thAya che? ApaNe kyAM che? ApaNe to bhADuM jadevAnuM che. ahIMyAM tAre be TAIma bhADuM devA sivAya che zuM bIjuM ? je gharamAM nivAsa che, zarIrarUpI ghara che. ene roje roja bhADuM devAnuM che. olAne mahine mahine deto hoya to ahIM rojeroja devAnuM che eTalI zarata che. chatAM be-cAra dinadeto cAle. eTaluM badhuM kAMI jabaradastI na kare ke Aje kema nathI dIdhuM? ekAdadivasa upavAsa kare to cAle. paNa roja bhADuM devA sivAya bIjuM to kAma nathI. have emAM kAMIka thAya to zuM karavA amatho amatho mUMjhAya che ? e ghara to choDya chUTako che. bhADutI gharamAM mAlika thaIne beTho cho e aparAdha tAro che. Page #283 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 rAjahRdaya bhAga-11 ane muMjhavaNa tene teM tAre ne tAre hAthe UbhI karelI che. bIjuM kAMI nathI. e sivAya ethI vadhAre emAM kAMI che nahi mumukSu-rogane dUra karavo joIe. pUjya bhAIzrI - hA. taMdurasta rahevA mATe zuM karavuM joIe ? ke ziyALAmAM cyavanaprAza khAvuM joIe. bhAI banAve che eTale vAta karI. avanaprAza sAruM banAve che. ekavAra laI AvyA hatA. avanaprAza khAva. roja ziyALAmAM khAvAnuM. have bhADAmAM jUnI noTa Apo ke navI noTa Ape. koI ema kahe, bhAI ! A basso rUpiyA bhADuM. navInakkora noTa che. ane jUnI noTa Apo. beya sarakhuM ne sarakhuM ja che. emAM kAMI bIjo phera nathI. khAlI karavAnA TAIme khAlI karavAnuM ja che. cyavanaprAza khAya ke dALa, bhAta, zAka khAya zuM khAya? abhakSya khAya topaNa javAno che ane bhakSya khAya topaNa ghara choDavAnuM ja che. pachI sAcavavA mATe eTalI badhI mAlikI bhAve je sAcavavAnI kALajI kare che te pariNAma ene duHkhadAyaka che. emAM ene muMjhavaNa thAya che, emAM ene gabharAmaNa thAya che. badhI takalIpha emAMthI UbhI thAya che. emanI vacanaracanA kevI sarasa che! bahu bhAvavAhi vAta che. koI paNa jIvane avinAzI dehanI prApti thaI ema dIThuM nathI, jANyuM nathI tathA saMbhavatuM nathI." tAre kAMI muMjhAvAnI jarUra nathI. deha chUTavAno samaya Ave to tAre kAMI muMjhAvAnI jarUra nathI. bhADutI vara hatuM, muddata pUrI thaI. pahelethI ja muddatathI ja bhADe rAkheluM hatuM. jema nakkI kare ke, bhAI! traNa varSe khAlI karI devAnuM. ema AnI nakkI thayelI mudata che ke ATalA varSe khAlI karI devAnuM. pachI emAM AnAkAnI zuM? jyAre nakkI karIne Avyo che pote ke A TAIme khAlI karI devAnuM che. pachI AnAkAnI zuM karavA karavI joIe? AnAkAnI to evI kare ke lAkha vAte paNa mAre choDavuM nathI. Foreign thI davA magAvIne paNa mAre choDavuM nathI. sArAmAM sAro DokTara bolAvIne paNa mAre A choDavuM nathI. DaoNkTarano bApa Avaze topaNa choce chUTako che. gharanA mAlika bahu prAmANika che. vadhAre paDatuM bhADe Apo to pAchuM ApI de. bhUla-bhUlathI bassonI jagyAe aDhIso ApI dyo to e pacAsanI noTa pAchI ApI deke bhAI! huM nathI saMgharato. ema vadhAre paDatuM ThAMsIne nAkhe. sAro dUdhapAka thayo hoya, be vATakA vadhAre dAbo. (thaI jAya) jhADA. saMgrahe nahi. nA pADe. nahi. I devA jAya to kahe tame A bhUla karo cho. tame samajatA nathI A jIvane ApaNe devAbhAI kahIe to kahedevAbhAI tame samajatA nathI. ame koInuM bhADuM vadhAre letA ja nathI. Apo topaNa Page #284 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-568 267 pAchuM. amAre joIe ja nahi ne. evI enI prAmANikatA che. pachI potAne prAmANikatA sAcavavI rahI. ane mRtyunuM AvavuM avazya che...." eTale dehanuM jIvathI chUTA paDavuM te avazya che. mRtyu eTale kAMI AtmA marato nathI. paNa zarIrane ane jIvane chUTA paDavAnuM avazya che. evo pratyakSa niHsaMzaya anubhava che...." evo pratyakSa anubhava che emAM kAMI koI kilpita vAta nathI. deha ane AtmA chUTA paDI jAya che. tema chatAM paNa A jIvate vAta pharI pharI bhUlI jAya che e moTuM Azcarya che. roja jove che. chApAmAM to have roja enI kolama ja judI Ave che. mRtyunoMdhanI kolama roja Ave che. chatAM pAcho bhUlI jAya che. hajI vAMcIne nIkaLyo hoya, eka miniTamAM chApuM mUke tyAM bhUlI jAya ke jANe huM maravAno nathI. e bahu moTuM Azcarya che ke AvuM kyAM bhUlI jAya che? je sarvajJa vItarAgane viSe anaMta siddhio pragaTI hatI te vItarAge paNa A dehane anityabhAvI dITho che." sarvajJa vItarAga jinezvara, jene sadehe mukti che ema kahevAmAM Ave che athavA dehasahita jIvanmukta dazAno je anubhava kare che, evA jinezvaranuM je zarIra che e teramA guNasthAne audArika paramANumAMthI parama audArika paramANu thAya che. game teTaluM kRza thaI gayuM hoya. chellA varSomAM tapazcaryA thaI hoya, rogathI grasita thayuM hoya, aneka jAtanI gaDabaDa thaI gaI hoya. kALu kubaDuM game tevuM hoya, beDoLa hoya. paNa jo teramuM guNasthAna Ave eTale AkhuM zarIra pharI jAya. ekadama suMdara tejasvI thaI jAya). sUrya-caMdrajhAMkhA paDe evuM tejasvI ane ghATIluM. eka eka avayava. je A bhagavananI pratimA ApaNe che, tevuM samacaturastra saMsthAna orasacorasa zarIra banI jAya che. eka eka paramANu zAMtarasanA, AkhA jagatanA zAMtarasanA paramANu jANe ahIMyAM AvIne nivAsa karyA che. eTalI zAMti, prakRSTa zAMti emanI mudrA upara jovAmAM Ave che. eTalI utkRSTa nirdoSatA. kemake saMpUrNa vItarAgadazA pragaTI che. eTalI nirdoSatA jovAmAM Ave che. A dehane anityabhAvI dITho che... emaNe paNa joyuM che ke A AyuSya pUruM thAya tyAM sudhI A saMyoga che e paNa bhADatI ghara che. emAM paNa kAMI kAyama rahevAnI vAta nathI. to pachI bIjA jIvo kayA prayoge dehane nitya karI zakaze ?' che koI prayoga ? ema kahe che. jIva ane deha chUTA na paDe ane bAMdhI rAkhe, jIva sAthe dehane bAMdhI rAkhe evo koI prayoga che ? jagatamAM evo koI prayoga che ja nahi. vItarAganuM paramaaudArika zarIra paNa chUTuM paDe che. pachI bIjA jIve zuM AzA rAkhavAnI hoya? Page #285 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 268 kayA prayogathI AzA karavAnI hoya ? e badhI vAta phIphA khAMDavAnI che. mumukSu :- 'sobhAgabhAI'ne UMcI vAta pUche che. pUjya bhAIzrI : hA. Ave che badhuM. vizeSa vizeSa vAta AvatI jaze. ghaNI vAto vizeSa karI. emAM paNa AtmajAgRtinA je banArasIdAsajI'nA pada lakhyA che e bahu suMdara pado lakhyA che. chevaTe emaNe pada lakhIne mokalyA che. 30mA varSamAM che. patrAMka) 779. rAjahRdaya bhAga-11 'citrasArI nyArI, pararjaka nyArI, seja nyArI, cAdara bhI nyArI, ihAM jhUThI merI thapanA;' 'banArasIdAsajI'nA pada che. A badhuM jyAM sUto chuM e to eka seja eTale pathArI che. pathArImAM sUto chuM. pathArI ane huM be eka thaI gayA ? enA jevI vAta che. enI cAdara judI che, pathArI judI che, ... khATalA u52 enA je ApaNe kahe ne ? pAyA ne isa ne e badhuM juduM juduM che. 'jhUThI merI thapanA;..' huM ahIMyAM chuM e sthApyuM che e sthApanA judI che. atIta avasthA saina, nidrAvAhi kou hai na, vidyAvAna palaka na, yAmaiM aba chapanA; svAsa au supana douM,...' zvAsa paNa eka svapna che. zvAsa ucchavAsa che e sapanuM che, mAlA che e sapanuM che. nidrAkI alaMga bUjhe, sUtrai saba aMga khi, Atama darapanA; tyAgI bhau cetana, acetanatA bhAva tyAgi, bhAlai dRSTi kholikai, saMbhAlai rUpa apanA.' potAnuM svarUpa saMbhALe che. jeTha mahinAmAM A pada lakhyA che. pachI anubhava dazA lIdhI che. jaiso nirabhedarUpa, nihaai atIta hatI, taisau nirabheda aba, bhedakI na gaDhaMgI ! dIsau karmarahita sahita sukha samAdhAna, pAau nijathAna phira bAhira na bahaigau; kabahUM kadApi apanau subhAva tyAgi kari, rAga rasa raciOM na paravastu gaDhaMgI; amalAna jJAna vidyamAna paragaTa bharyo, yAhi bhAMti Agama anaMtakAla rahegau.' e anubhavadazA svarUpa sthiratAnI, vastusthitinI dazA ne e badhA pada chelle chelle je lakhyA che. e dehAMta pahelAnI badhI (vAto che). eTale dehanI je anityatA che enI carcA emaNe A patramAM paNa karI che. ahIM sudhI rAkhIe.... Page #286 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-568 269 tA. 25-11-1990, patrAMka - pa68, 569 pravacana naM. 260 zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patra-pa6 8cAle che. pAnuM-451. koI paNa jIvane avinAzI dehanI prApti thaI ema dIThuM nathI, jANyuM nathI tathA saMbhavatuM nathI." evo pratyakSa nisaMzaya anubhava che. "mRtyunuM AvavuM avazya che...." dehanuM chUTavuM avazaya che "evo pratyakSa niHsaMzaya anubhava che, tema chatAM paNa A jIva te vAta pharI pharI bhUlI jAya che e moTuM Azcarya che. deha chUTavAno che e bhUlI jAya che. enI sAthe sAthe deha che tyAM sudhImAM Atmahita karI levuM joIe e vAta paNa bhUlI jAya che. mRtyune bhUle che eno artha e che, ke deha chUTe e pahelA mAruM Atmahita nahi thAya to AvI taka, manuSya deha prApta thAya evI ja ujaLI taka che, jemAM sulabhapaNe bodhane aMgIkAra karI zakAya evI je paristhiti che e taka mane anaMta kALa sudhI kadAca nahi maLe. e vAta A jIva bhUlI jAya che. mRtyune bhUle che eno artha A che. bIjuM, ke Atmahita sivAyanA je kAMI kAryo che, e kAryone e eTaluM mahattva Ape che, ke je kAryo kharekhara enA potAnI upasthitimAM paNa rahevAnA nathI ke ene kAmamAM AvavAnA nathI. enI to sthiti thaI javAnI che. potAnI jyAM upasthiti ja nathI rahevAnI tyAM pachI je-te kAryo karIne ke laMbAvIne ke lAMbA gALAnI yojanAo karIne eno zuM artha? potAne je cIja kAmamAM AvavAnI nathI eno zuM artha che? kAmamAM to AvavAnI nathI paNa potAne evA aniSTa karmonA baMdhanamAM e yojanAothI paDavAnuM che ke ene bhaviSyamAM bahu moTuM duHkha ane nukasAnanuM kAraNa thAya. evI paristhiti pote sarje che. evuM badhuM e bhUlI jAya che. mRtyu avazaya AvavuM che tema chatAM e vAta pharI pharIne bhUlI jAya che. emAM A thaI gayuM che. te eka AzcaryakArI vAta che. ke je vAta najare dekhAya che, sarvasAdhAraNa rIte badhAne anubhavagocara che. emAM kAMI zaMkA kare kAma Ave evuM nathI. e rIte aniyamitapaNe game tyAre dehatyAga thavAno prasaMga Ubho che ane e prasaMga utpanna thAya e pahelA mAre bhaviSya sudhArI levuM. vartamAna sudhArI levuM eTaluM ja nahi paNa Page #287 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 rAjahRdaya bhAga-11 bhaviSya moTuM paNa bahu lAMbo kALa bhaviSyano sudharI jAya che. eTalo vicAra karIne eNe je kAMI karavuM joIe te karavuM joIe athavA mukhya gauNanI yojanA karavI. joIe. jeTalA koI dehArthanA kAryo che ke je karyA vinA potAne cAle evuM nathI athavA pariNAma bagaDI jAya evuM che, dInatAmAM AvavuM paDe evuM che to e gauNa rAkhIne kare, mukhyapaNe AtmahitanuM lakSa rAkhe. je sarvajJa vItarAgane viSe anaMta siddhio pragaTI hatI te vItarAge paNa A dehane anityabhAvI dITho che..." zuM kahe che? deha upara mamatva ghaNuM che. deha upara eTaluM mamatva che ke enI kSaNabhaMguratAne paNa gauNa karI jAya che. vismaraNa kare che eTale gauNa karI jAya che. to kahe che, enA vinAzIkapaNAne tuM gauNa kare cho paNa vItarAgane to keTalI siddhio pragaTI hatI. anaMta siddhio pragaTI hatI. evA mahA riddhi-siddhinA dhaNI hatA. e sarvajJa vItarAge paNa dehane anitya dITho che ane emaNe paNa choDyo che. emaNe paNa dehane rAkhyo nathI. dehane anityabhAvI dITho che, to pachI bIjA jIvo kayA prayoge dehane nitya karI zakaze ? pAcho dehane choDavo nathI eTale ene rAkhavAnI, atyArathI saMbhALavAnI (pravRtti karyA kare che. koI ema vicAre, ke atyArathI barAbara saMbhALI lIdhuM hoya ne, tabIyata pahelethI ja saMbhALI rAkhI hoya, khAvAmAM, pIvAmAM, davAmAM, bIjI, trIjI rIte aneka prakAre, to pachI AgaLa vAMdho na Ave. e vAtamAM kAMI mAla nathI. jo potAnI saMbhALelI saMbhALatI hoya to koI zarIranI azAtAnI eka jarA paNa takalIpha utpana athavA na de. paNa e vAtato pratyakSa jovAmAM AvatI nathI. mumukSu-evo abhiprAya to baMdhAyelo che. pUjya bhAIzrI:- hA. evo abhiprAya nakkI karelo che. ke zarIrane jo barAbara jALavyuM hoya, barAbara sAcavyuM hoya to pachI moTI uMmaramAM paNa tabiyata sArI rahe. ane tabiyata sArI rahe eno artha e che ke mAre A dehane choDavo nathI ane chUTavA devo nathI. pAchaLa zuM che? lAlasA bhegI kaI che? ke A dehano tyAga na thavo joIe. ane jaldI na chUTavo joIe ane chUTavAno Aro Ave tyAre paNa na chUTe evI ja paristhiti ApaNe pahelethI karI rAkhavI joIe. kahe che ke, bhAI ! vItarAgane anaMta siddhi pragaTI e sarvajJa paramezvara thayA emane paNa emanA jJAnamAM potAnA dehane paNa anityabhAvI dITho che. eno bhAva eTale sadUbhAva anitya che. nitya rahI zake e paristhiti che nahi to kayA kayA prayogo tAre Page #288 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-568 271 karIne ene nitya karavo che e to nakkI kara. tArI pAse to evI koI evI riddhi-siddhi nathI. sAdhAraNa prANI pAse zuM che? bahu bahu to be davA sArI khAya. AthI vadhAre zuM kare ? ethI karIne kAMI koI prayogathI dehane nitya karI zakAya che, e eka jIvanI bhramaNA che athavA ene nityapaNe rAkhavo evo je abhiprAya che e jIvanI bhramaNA che. ane e bhramaNA ene navA janma-maraNanuM kAraNa thAya che, paribhramaNanuM kAraNa che. Ama vicAravA yogya che. mumukSu - vRddhAvasthAmAM tabiyata sArI hoya tyAre e ema samaje ke meM bhUtakALamAM AvI rIte karyuM hatuM eTale sArI rahI che). pUjya bhAIzrI:-Ama karyuM hatuM ne badhuM sarakhI rIte jALavI rAkhyuM hatuM eTale ApaNI uMmara thaI to paNa atyAre tabiyata sArI rahe che. enuM kAraNa e che ke ApaNe pahelethI bahu sAcavyuM che. e vAta paNa sAcI nathI. e pUrvakarmano zAtAno udaya che. je pahelethI sAcavavAnA pariNAma karyA che, davAo khAdhI che, sArA khorAka khAdhA che e badhAthI to kharekhara azAtA bAMdhI che. eno udaya to hajI AgaLa AvavAno che. e pachI eno roga ukhaLIne calacitra svarUpa thavAno che. A to ethI pahelA je zAtA bAMdhI che enuM phaLa cAlyuM Ave che. sAruM sAruM khAdhuM ane dhyAna rAkhyuM enuM phaLa A nathI. enuM phaLa to hajI have Avaze ane e azAtAmAM AvavAnuM che. e zAtAmAM AvavAnuM nathI. e nakkI vAta che. eTale e badhI jIvane potAne duHkhI thavAmAM nakkI karelI vAto che. duHkhI thavA mATe nakkI karelI vAto che. enAthI koI AtmAne saMyoganuM sukha, zAtAnuM sukha paNa maLe ema nathI. bIjI to vAta eka bAju rahI paNa zAtAnuM sukha paNa maLe evuM nathI. ene Atmika sukhano to prazna ja nathI. mumukSu -A badhI nakkI karelI vAto badalavI paDaze. pUjya bhAIzrI - hA. badhI badalavI paDaze. A badhA nirNaya badalAze pachI AtmAno nirNaya thAze. kAraNa ke pahelA emaNe e vAta karI che, ke "AtmasvarUpano nirNaya thavAmAM anAdithI jIvanI bhUla thatI AvI che. A patranuM A paheluM vacana che. eTale UMdhA nirNaya ema ne ema rahe ane AtmAno sAco nirNaya zAstra vAMcIne thaI zake e vAtamAM kAMI mAla nathI. cAlo ApaNe jJAnIonI vAta zIkhI laIe, samajIne zIkhI laIe eTale ApaNo nirNaya sAco thaze. evuM banavAnuM nathI. UMdho nirNaya badalAya tyAre ja savaLo nirNaya thAya. savaLo nirNaya thAya tyAre UMdho nirNaya jAya). Page #289 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 272 rAjahRdaya bhAga-11 aMdhAruM ane ajavALuM ekasAthe rahe nahi. zrI jinano evo abhiprAya che, ke pratyeka dravya anaMta paryAyavALuM che.' pachI ahIMthI viSaya badale che. dravyAnuyogano thoDoka siddhAMta lIdho che. ke "zrI jinano evo abhiprAya che, ke pratyekadravya anaMta paryAyavALuM che. pachI paramANu hoya ke jIva hoya. jIvane anaMtA paryAya che ane paramANune paNa anaMtA paryAya che. jIva cetana hovAthI tenA payaya paNa cetana che...." cetanadravyanA paryAyo cetana hoya che. paramANu acetana hovAthI tenA paryAya paNa acetana che. cetanadravyane cetana paryAya hoya, acetanadravyane acetana paryAya hoya. paNa che anaMta paryAya. krame krame thatAM. jIvanA paryAya acetana nathI ane paramANunA paryAya sacetana nathI, eTale ke zarIranI paryAya sacetana nathI. ema kahIne ema kahevuM che ke zarIranI paryAya sacetana nathI. jIva ane zarIrano paraspara saMyoga chUTo paDe tyAre zarIra acetana thaI jAya ane tyAM sudhI zarIramAM cetana che, ema kharekhara nathI. zarIra ane cetanano saMyoga che. zarIramAM to cetana kyAre paNa nathI. eTale jJAnIo to potAnA saMyogamAM rahelA dehane paNa acetanapaNe ja jove che, sacetanapaNe jotA nathI, ema kahevuM che. "jIva cetana hovAthI tenA paryAya paNa cetana che, ane paramANu acetana hovAthI tenA paryAya paNa acetana che, jIvanA paryAya acetana nathI ane paramANunA paryAya sacetana nathI,... jIva zarIrarUpe thayo nathI. zarIra jIvarUpe thayuM nathI. saMyoga che tyAre paNa dUdhamAM pANI nAkhyuM hoya topaNa pANI dUdharUpe thayuM nathI. dUdha pANI rUpe thayuM nathI. banI zake nahi. "evo zrI jine nizcaya karyo che ane tema ja yogya che..." evo jinendradevano, jinezvarano e nirNaya che ane e yogya ja lAge che. emAM kAMI zaMkA lAgatI nathI. kemake pratyakSa padArthanuM svarUpa paNa vicAratAM tevuM bhAse che. vicAratAM pratyakSapaNe padArthanuM svarUpa evuM lAge che. to pachI emAM bIjo tarka ane anumAna lagAvavAnI jarUra nathI. tarka vitarkamAM javAnI jarUra nathI. jyAre pratyakSa ja pratIti Ave che pachI eno tarka zuM karavo? ema kahe che. e jaDa-cetananA paryAya saMbaMdhIno kAMI prazna cAlyo haze eno uttara Apyo che. jIva viSe, pradeza viSe, eTale enA kSetra viSe. paryAya viSe, tathA saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta Adi viSeno..." e saMkhyAno viSaya che. Adi viSeno yathAzakti vicAra karavo." jeTalo ughADa hoya ane potAnI yogyatA hoya eTalo yathAzakti Page #290 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-568 273 vicAra karavo. athavA je je viSayamAM asamAdhAna rahetuM hoya, vikalpa rahyA karato hoya to jJAnInA vacano anusAra athavA zAstra anusAra eno vicAra karavo. kalpanA na karavI. e anusAra vicAra karavo. jJAnIe je kahyuM hoya, zAstramAM je kahyuM hoya e anusAra vicAra karavo. je kaMI anya padArthano vicAra karavo che te jIvanA mokSArthe karavo che,...' ' athavA jeTalo koI anya padArthano vicAra karavo che athavA sarva padArthano mAno ke vicA2 karavo che, topaNa te jIvanA mokSArthe karavo che. juo ! zuM kahe che ? dhyeyazUnya tattvajJAnanI pravRtti nathI. tattvajJAnanI pravRtti dhyeyazUnya hovI joIe nahi. Ama to zuM che ke ghaNA loko zAstro vAMce che ane ghaNA loko zAstro sAMbhaLe che. paNa zuM karavA ? e vAta kAMI ene lakSamAM rahetI nathI, lakSa chUTI jAya che ane zIkhavA mATe, vAMcavA mATe, bIjAne samajAvavA mATe, bIjAne kahevA mATe kAMI ne kAMI anya hetue jIva A kSetramAM AvIne tattvajJAnanI pravRtti kare che. to kahe che ke e viparIta che. e pravRtti che e kharekhara viparIta che. anya padArthanA jJAnane mATe karavo nathI.' nIcenA patra (569)mAM paNa evI eka vAta lakhI che ke 'sarva padArthanuM svarUpa jANavAno hetu mAtra eka AtmajJAna karavuM e che. jo AtmajJAna na thAya to sarva padArthanA jJAnanuM niSphaLapaNuM che.' ema lIdhuM. jeTaluM jANyuM e badhuM niSphaLa che. eTale jyAre padArthanuM svarUpa ahIMyAM lIdhuM ne ? jIva viSe, pradeza viSe, paryAya viSe tathA saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta Adi...' je kAMI potAne je jijJAsA utpanna thAya, e jijJAsA pAchaLa spaSTa potAnI samajaNa hovI joIe, ke mAre mArA AtmakalyANa mATe, AtmajJAna mATe, mokSArthe A samajavuM che. jANavA mATe jANavuM che ema nathI. jANavA khAtara jANavuM che, vAMcavA khAtara vAMcavuM che, sAMbhaLavA khAtara sAMbhaLavuM che ema nathI paNa A hetu mAro sAthe sAthe hovo joIe. koI ema kahe ke ame AvyA tyAre evo vicAra karIne ja AvelA. bIjA kSetramAMthI A kSetra badalIne pravRtti badalI. A to kSetra paNa bIjuM che ne ? A kSetramAM pahelethI nahotA ane A kSetramAM AvyA, to AvA vicArathI to AvyA hatA. AvuM dhyeya laIne to AvyA hatA, AvuM nakkI karIne to AvyA hatA. jo kharekhara ema nakkI karyuM hoya, u52 upa2thI nahi paNa kharekhara nakkI karyuM hoya, to e lakSa che e sadAya jaLavAya rahe che ? jyAre jyAre pote e pravRtti kare che tyAre e potAnA lakSane pahoMcavA mATenI pravRtti che ema barAbara enI cakAsaNI karI levAmAM Ave che ? ke jANe e vAta Page #291 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 274 cajahRdaya bhAga-11 bhUlAI gaI hoya ane badhuM ema ne ema thayA karatuM hoya ema thAya che? A jarA vicAra mAge evo viSaya che. nahitara upara uparathI mANasa ema nakkI kare che ke eTalA mATe to ahIMyAM AvyA. moTA bhAganA evA che ke ahIMnahotA AvatA e AvyA che. kokane ja bApadAdAnA vakhatathI cAlu haze. bAkI to kyAMka bIje jatA hatA e ahIM AvatA thayA che. paNa e jUnA hoyakenavA hoya, potAnI pravRtti dhyeyanI sAthe susaMgata rahIne barAbara lakSya chUTyA vinA, dhyeyanuM lakSya chUTyA vinA, vismRta thayA vinA barAbara pravRtti cAle che? jo ema cAlatI hoya to emAM kAMI bhUla thAya enI ene khabara paDe. mArA dhyeyathI viruddha javAya che, A bAbatamAM mArA dhyeyathI viruddha javAya che. jyAM jyAM bhUla thavAnI paristhiti Ave tyAM tyAM ene tarata jaLightthAya. samyajJAna pahelA bhUla na thAya... samyajJAnI na bhUle kemake ene AtmabhAna varte che. paNa samyajJAna na thayuM hoya to mumukSuone bhUla thavAnI saMbhAvanAo ghaNI che. ene bhUla na thAya evI koI lAInadorI che? A eka vicAravA jevo viSaya che. ApaNane eTaluM jJAna nathI paNa bhUla na thAya enA mATe zuM? to kahe che, enA mATe A eka vAta che ke je kAMI karavuM che te mokSArthe karavuM che. pUrNatAnuM lakSa. mokSArtha kaho ke pUrNatAnuM lakSa kaho. jo lakSa hoya to jeTalI vAta, jeTalA Issue UbhA thAya emAM kayAMya bhUla nahi thAya. dharmanA kSetramAM AvyA pachI paNa aneka jAtanA saMga,prasaMgo, citra, vicitra badhA banAvo bane che. bane che ke nahi? kema ke bhinna-bhinna mativALA mANaso bhegA thAya. jyAM mANaso ekatrita thAya che tyAM tuMDe tuMDe mati bhinnA. koIkanI khoparImAM kAMIka bese che, koIkanI khoparImAM kAMIka bese che. mAre zuM karavuM? Ama karuM to barAbara ? ke Ama karuM to barAbara na bhUlAya evuM mArA hAthamAM zuM sAdhana che ? ke mArI bhUlana thAya. enA mATe A eka spaSTa lAInadorI che. ke jo paripUrNa zuddhinuM dhyeya hoya to dhyeyane anukULa che ke dhyeyane pratikULa che enI sUjhabUjha potAne Ave che. nahitara enI sUjhabUjha potAne rahetI nathI. ematidoSathI koInI sAthe kyAMyane kyAMya doravAI jAya che ane potAnA AtmAne je raste jAvuM hoya enA badale UMdhe raste cAlavA mAMDe che. A paristhiti UbhI thAya che. enA mATe A vAta karI che. jIva viSe jANo, enA pradeza viSe jANo, enI saMkhyAo viSe jANo, je kAMI yathAzakti vicAra karavo che e mokSArthe karavo che. e padArthanuM jANapaNuM karavA mATe eTale ke potAnI mAtra kutUhala vRttine saMtoSavA mATe ahIM AvavuM che, ke cAlo ApaNe Page #292 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 275 patraka-568 ghaNI vAto nathI samajatA. have ahIMyAM AvavAthI ApaNane ghaNI ghaNI vAto navI navI samajAya che. ke je ghaNA loko jANatA nathI. evI vAto ApaNane samajavA ane jANavA maLe che. potAnI bIjA karatA vizeSatA thAyane. e paNa nahi. koI dhyeya nahi. koI bIjuM anya kAraNa nahi ema kahe che. bIjAthI vizeSatA nahi, potAnA kutUhalano saMtoSa nahi, koI vAta nahi. adhUrI dazAmAM, jANapaNAmAM saMtoSa nahi, koI prakAre saMtoSa nahi. zAtAmAM saMtoSa nahi. eka pUrNatA na thAya tyAM sudhI bhArobhAra asaMtoSa vedAya che. jJAnIne juone keTalo asaMtoSa vedAya che? emanuM potAnuM to prakaraNa cAle che. eTale to prazna uThAve che, ke eka bAjuthI rAga karavo nathI ema nakkI karyuM che ke jarAya rAga karavo nathI. ane bIjI bAjuthI vyavahArika viveka karatA paNa rAgAdi pariNAma thAya che eno kleza thayA vinA paNa raheto nathI. e kleza thAya che enuM kAraNa che, ke e dhyeyathI susaMgata nathI. ema enI sAthe potAne meLavAya jAya che. e dareka paryAye lakSa hoyato khyAla rahe, lakSa na hoya to e khyAla rahe nahi. ema thAya che. mumukSu-dareka paryAye lakSa rAkhavuM joIe? pUjya bhAIzrI:- hA. e lakSa hoya to dareka paryAye sahaja ja lakSa rahe. ApaNe game teTalo vepAra karIe ke game teTalo vyavahAra karIe paNa Arthika lakSa rahe che ke nathI rahetuM? rahe che ke nathI rahetuM? ApaNane paisAmAM nukasAna che ke lAbha che? e lakSa kyAreyavismRta thaI jAya che kema ke e jIvanuM dhyeya che. jIvanuM e dhyeya che mATe e lakSa kAMI chUTe nahi. saheje ja rahI jAya. A paNa saheje rahI jAya. eTale enI viruddha vAta Ave e tarata ja ene potAne Alarm aMdara vAge ke A vAtamAM ApaNe A bAju javAya ane A bAju na javAya.tarata ja ene khabara paDe. e rIte vAta ahIMyAM chelle-chelle paNa prayojanano viSaya sAthe laI lIdho. joyuM? bIjI carcA dravyAnuyoga karatA dhyAna kheMcyuM ke A badhI vAta che e mokSArthe che. emane ema vAta karavA khAtara vAta karavAnI nathI. bahubhAga to jIvane kutUhalavRtti je anAdinI paralakSI jJAnamAM thaI che e kutUhalavRtti khAtara navuM navuM jANavA besI jAya che. ane kAM to e jANIne kAMIka potAnI vizeSatA thaze. kyAMka potAnI vizeSatA thaze evo paNa ene potAne khyAla hoya che. eTale eTaluM paNa ene jANavA mATeno lobha che e laMbAI jAya che. e baMne vakhate potAnA mokSArthanuM je dhyeya che e dhyeya zUnya thaI gayuM che. e dhyeya tyAM nathI rahyuM. e vAta spaSTa che. mATe e jANavAnuM kAMI phaLa nathI. Page #293 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 rAjahRdaya bhAga-11 eTale AtmAne lAbha nathI. ulaTAnuM e jANavAthI AtmAne nukasAna che. lAbha to nathI paNa nukasAna avazya che. mumukSu H- puNya phare che eTale... pUjya bhAIzrI : hA. emAM AtmArtha kevI rIte nakkI karazuM ? je pharatA hoya ene pharavA do, ApaNe enuM prayojana nathI. phare to paNa bhale ane UbhA rahe to paNa bhale. ApaNe enuM kAMI prayojana nathI. keTalIka vAta to aprayojananI che e choDI detA AvaDavI joIe ke e lapamAM ApaNe paDatuM nathI. mumukSu :- bIjAne ApaNe sArI sArI vAto jANIe, bIjAne kahIe to prabhAvanA na thAya? pUjya bhAIzrI :- prabhAvanA kevI rIte thAya ? pote to prabhAvanA potAmAM karI na hoya, bIjAmAM prabhAvanA kevI rIte kare ? kAMI prabhAvanA thavAnI nathI. evI rIte kAMI prabhAvanA thAtI nathI. evI rIte prabhAvanA karavAnI paddhati paNa jinazAsanamAM che ja nahi. e paddhati ja nathI. pahelA tuM tArI prabhAvanA ka2 pachI bIjAnI prabhAvanA karaje. ema ne ema prabhAvanA karavA mATe nIkaLI paDIza to tuM kayAM khovAI jaIza tane khabara paDaze nahi. A paristhiti thAze. mumukSuH- sagA-vahAlA je dUra che e najIka Ave A bhAvanA rahI jAya. pUjya bhAIzrI :- to ene eTaluM kahevAya ke, bhAI ! najIka AvavA jevuM che. tamane amArA upara vizvAsa hoya, amArI yogyatA upara vizvAsa hoya to A jagyAe najIka AvavA jevuM che. ema kahevAya. paNa ethI kAMI e Avaze ja evuM to kAMI nathI. eno Agraha rAkhye kAMI kAma Ave evuM nathI. Ave to ThIka che. e to evuM che ke saheje saheje vicakSaNa mANaso hoya che e to samaje che ke A mANasa A bAju gayo che to kAMIka evuM kAma hovuM joIe ke je ApaNe jANavuM jarUrI che. evuM to zuM che ke A A bAju jAya che ane olI bAju nathI jatAM ? koIka kayAMka to jAya ja che ne ? jo kAMIka potAmAM thoDI vicakSaNatA hoya to jarUra vicArI leze, e rIte vicArI leze. mumukSu H- emAM koI mahenata karavAnI jarUra nathI ? = pUjya bhAIzrI :- bahu mahenata karavAnI jarUra nathI. pUche ene javAba devo. sAme cAlIne kahevA jaze to koI kAMI mAnavAnuM nathI. pUche ene javAba devo. ke kema lAge che tame tyAM jAva cho to ? koI pUchaze. ame to AvatA nathI paNa tame jAva cho to kAMIka bhALyuM haze tyAre jatA hazo. evuM zuM joyuM che ke tame e bAju jAva cho ? to ene kahevuM Page #294 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-568 277 ke bhAI ! A koI lokottara vAta che A. laukika vAta nathI paNa lokottara vAta che. AtmAnuM sArthaka-kalyANa thAya evI koI vAta che. chatAM tame parIkSA karI juo. tame buddhivALA mANaso cho, buddhijIvI mANaso cho, tamAruM prayojana tame buddhithI sAdhya karo cho to ahIMyAM paNa tame tamArI parIkSA karIne nakkI karo. huM kahuM ema mAnazo nahi. ene cokhkhuM kahevuM ke huM kahuM evI rIte mAnI letA nahi. buddhivALo haze e vadhAre coMkaze. ke A to nA pADe che. nahitara mANasa ema kahe ke huM kahuM e tuM mAna. badhA ema kahe che ke huM kahuM i tamAre mAnavuM. A kahe che ke nahi, huM kahuM e vAta mAnavI ema nathI. amAre (eka bhAIe) evo javAba dIdho hato. 'gaDhALIvALA'. tamArI dukAne 'gurudeva'no phoTo che. 'kAnajIsvAmI'no phoTo che. tame mAno cho ? to kahe hA huM to mAnuM chuM. kema lAge che ? to kahe kema lAge che eno javAba to huM kema dauM ? huM to sAro ja dauM ne. eno zuM artha che ? tame AvIne nakkI karo. evo javAba dIdho. tame AvIne nakkI karo, parIkSA karo, tamane ThIka lAge ema karo. paNa nirNaya to tamAre ja karavo joIe. huM to ekataraphI kahuM eno zuM artha che ? huM mAnato houM to bIjI taraphanI to vAta karavAno ja nathI. eno to kAMI artha nathI. mANasa samaju che. potAne pakSa che eno pakSa levAnI vAta karatA nathI. to A vAta kAMIka vadhAre vicAra mAge che, enuM mahattva vadhAre spaSTa thaI jAya che. eTale je buddhijIvI loko che e to thoDAmAM paNa samaje che, ke bhale javAba sAmAnya rIte Avavo joIe e rIte anukULa javAba nathI Avato paNa chatAM emAM vAta vadhAre mahattvanI che. evI vAta che. dAna koNa de ? mAMgaNa hoya e dAna de ? hoya e dAna de ke na hoya e dAna de ? to ahIMyAM kAMI AvyuM che ene prabhAvanA karavAnI che ke nathI AvyuM emAMthI karavAnI che ? kevI rIte nakkI karavAnuM ? pote mAnI beThA hoya ke 'gurudeve' amane ghaNuM ApyuM che. ame 'gurudeva' pAsethI ghaNuM lIdhuM che ane have emane ApIe chIe. mAnI bese to judI vAta che. paNa AvyuM che ke kema ? A jarA vicAra mAge evo viSaya che. e 56 8mo patra (pUro) thayo. Page #295 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 patrAMka-569 rAjahRdaya bhAga-11 muMbaI, phAgaNa vada 3, 1951 zrI satpuruSone namaskAra sarva klezathI ane sarva duHkhathI mukta thavAno upAya eka AtmajJAna che. vicAra vinA AtmajJAna thAya nahIM, ane asatsaMga tathA asatprasaMgathI jIvanuM vicArabaLapravartatuM nathI, emAM kiMcitmAtra saMzaya nathI. AraMbhaparigrahanuM alpatva karavAthI asatprasaMganuM baLa ghaTe che; satsaMganA AzrayathI asatsaMganuM baLa ghaTe che. asatsaMganuM baLa ghaTavAthI AtmavicAra thavAno avakAza prApta thAya che. AtmavicAra thavAthI AtmajJAna thAya che; ane AtmajJAnathI nijasvabhAvasvarUpa, sarva kleza ane sarva duHkhathI rahita evo mokSa thAya che; e vAta kevaLa satya che. je jIvo mohanidrAmAM sUtA che te amuni che; niraMtara AtmavicAre karI muni to jAgRta rahe; pramAdIne sarvathA bhaya che, apramAdIne koI rIte bhaya nathI, ema zrI jine kahyuM che. sarva padArthanuM svarUpa jANavAno hetu mAtra eka AtmajJAna karavuM e che. jo AtmajJAna na thAya to sarva padArthanA jJAnanuM niSphaLapaNuM che. jeTaluM AtmajJAna thAya teTalI AtmasamAdhi pragaTe. koI paNa tathArUpa jogane pAmIne jIvane eka kSaNa paNa aMtarbhedajAgRti thAya to tene mokSa vizeSa dUra nathI. anyapariNAmamAM jeTalI tAdAtmyavRtti che, teTalo jIvathI mokSa dUra che. jo koI Atmajoga bane to A manuSyapAnuM mUlya koI rIte na thaI zake tevuM che. prAye manuSyadeha vinA Atmajoga banato nathI ema jANI, atyaMta nizcaya karI, A ja dehamAM Atmajoga utpanna karavo ghaTe. vicAranI nirmaLatAe karI jo A jIva anyaparicayathI pAcho vaLe to sahajamAM hamaNAM ja tene Atmajoga pragaTe. asatsaMgaprasaMgano gherAvo vizeSa che, ane A jIva tethI anAdikALano hInasattva thayo hovAthI tethI avakAza prApta karavA athavA tenI nivRtti karavA jema bane tema satsaMgano Azraya kare to Page #296 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-569 279 koI rIte puruSArthayogya thaI vicAradazAne pAme. je prakAre anityapaNuM, asArapaNuM A saMsAranuM atyaMtapaNe bhAse te prakAre karI AtmavicAra utpanna thAya. have A upAdhikAryathI chUTavAnI vizeSa vizeSa Arti thayA kare che, ane chUTavA vinA je kaMI paNa kALa jAya che te, A jIvanuM zithilapaNuM ja che, ema lAge che, athavA evo nizcaya rahe che. " janakAdiupAdhimAM rahyA chatAM AtmasvabhAvamAM vasatA hatA evA AlaMbana pratye kyAreya buddhi thatI nathI. zrI jina jevA janmatyAgI paNa choDIne cAlI nIkaLyA evA bhayanA heturUpa upAdhiyoganI nivRtti A pAmara jIva karatAM karatAM kALa vyatIta karaze to azreya thaze, evo bhaya jIvanA upayoga pratye pravarte che, kemake e jakartavya che. je rAgadveSAdipariNAma ajJAna vinA saMbhavatA nathI, te rAgadveSAdipariNAma chatAM jIvanamuktapaNuM sarvathA mAnIne jIvanmukta dazAnI jIva AzAtanA kare che, ema varte che. sarvathA rAgadveSa pariNAmanuM parikSaNapaNuM kartavya che. atyaMta jJAna hoya tyAM atyaMta tyAga saMbhave che. atyaMta tyAga pragaTyA vinA atyaMta jJAna nahoya ema zrI tIrthakare svIkAryuM che. AtmapariNAmathI jeTalo anya padArthano tAdAbhyaadhyAsanivartavo tene zrI jinatyAga kaheche. te tAdAbhyaadhyAsa nivRttirUpa tyAga thavA arthe A bAhya prasaMgano tyAga paNa upakArI che, kAryakArI che. bAhya prasaMganA tyAgane arthe aMtaryAMga kahyo nathI, ema che, topaNa A jIve aMtarbhAgane arthe bAhya prasaMganI nivRttine kaMI paNa upakArI mAnavI yogya che. nitya chUTavAno vicAra karIe chIe ane jema te kArya tarata pate tema jApa japIe chIe. joke ema lAge che ke te vicAra ane jApa hajI tathArUpa nathI, zithila che; mATe atyaMta vicAra ane te jApane ugrapaNe ArAdhavAno alpakALamAM yoga karavo ghaTe che, ema vatya kare che. prasaMgathI keTalAMka arasaparasa saMbaMdha jevAM vacano A patramAM lakhyAM che, te Page #297 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahRdaya bhAga-11 vicAramAM sphurI AvatA svaticArabaLa vadhavAne arthe ane tamane vAMcavA vicAravAne arthe lakhyAM che. 280 jIva,pradeza, paryAya tathA saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta Adi viSe tathA rasanA vyApakapaNA viSe krame karI. samajavuM yogya thaze. tamAro atra AvavAno vicAra che, tathA zrI DuMgara AvavAno saMbhava che ema lakhyuM te jANyuM che. satsaMga joganI icchA rahyA kare che. 569mo patra paNa sobhAgyabhAI' u52no che. A patra mumukSujIvane bahu upayogI thAya evo patra che. jema 254 mo ghaNo upayogI thAya evo che. evo ja A 569mAM patramAM ghaNI vAto karI che. joke pote ja lakhyuM che, ke A patra tamane huM svavicArabaLa vadhavAne arthe lakhyuM che. pAchaLa che. prasaMgathI keTalAMka arasaparasa saMbaMdha jevAM...' eTale mArA ane tamArI vacce saMbaMdha jevA 'vacano A patramAM lakhyA che... eTale mArI bAbatamAM paNa vAta lakhI che, tamArI bAbatamAM paNa vAta lakhI che. 'te vicAramAM sphurI AvatAM...' lakhatAM-lakhatAM je vicAranI sphuraNA thaI, pahelethI koI Pre-planning nahotuM. Ama A patra A rIte A patra AvI rIte goThavIne lakhavo che, ema nathI. paNa 'vicAramAM sphurI AvatAM svavicArabaLa vadhAvAne arthe ane tamane vAMcavA vicAravAne arthe lakhyAM che.' tame vAraMvAra vAMcajo, vicArajo. tamAruM vicArabaLa vadhe eTalA mATe vAta lakhI che. vicArabaLa upara AmAM AgaLA patramAM thoDI vAta kAle cAlI gaI che, ke vicAra thavo eka vAta che, vicArabaLa thavuM te judI ja vAta che. vicAra to vAMce, sAMbhaLe eno vicAra to Ave, paNa enuM vicArabaLa kAma na kare eTale e kAmanI aMdara pote AgaLa vadhI na zake. e upadeza pariNamAvavA mATe enI zakti kAma na kare. ene vicAra thavA chatAM vicArabaLa nathI kAma karatuM ema kahevAmAM Ave che. A viSaya upara bhAgye ja koI mumukSuonuM dhyAna che, khyAla che evo A viSaya che. eTale enuM mahattva vadhAre che. kemake ApaNe tattvajJAnanI pravRtti vizeSe karIne che. zAstro vAMcavA, zAstro sAMbhaLavA, tattvajJAnano abhyAsa cAle che, zibiro cAle che. paNa vicAra zuM ? vicArabaLa zuM ? enA mATe zuM hoya, zuM na hoya ? A paDakhAthI lagabhaga ApaNo samAja paNa ajANa che. evI AmAMthI vAta nIkaLe che. Page #298 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-569 281 sarva klezathI ane sarva duHkhathI mukta thavAno upAya eka AtmajJAna che. A ekasiddhAMta che, ke AtmajJAna thatAM jIvane sarvAga samAdhAna utpanna thAya che. koI evuM paDakhuM rahetuM nathI ke jIvane asamAdhAna thaIne mUMjhavaNa thAya, kleza thAya evuM ekapaNa paDakhuM utpanna thatuM nathI. eTale "sarva klezathI ane sarva duHkhathI..." AmAM jagatanI koI samasyA bAkI nathI. "mukta thavAno upAya eka AtmajJAna che." ane e AtmajJAna thavAnuM kAraNa zuM che enI ahIMyAM carcA karI che. ke jo A eka ja paristhiti sarvaduHkhathI ane sarva klezathI mukta thavA mATenI che to e AtmajJAna kevI rIte utpanna thAya? enI lAInadorI saMkSepamAM lIdhI che. zailI to bhinna-bhinna patromAM thoDI bhinna-bhinna Ave che paNa bahu sArI zailIthI pote viSayanI rajuAta kare | 'vicAra vinA AtmajJAna thAya nahIM." AtmavicAra vinA. vicAramAM zuM levuM che ? vicAra vagarano to koI jIva nathI. paNa badho dehArthe vicAra karavAmAM Ave che. zarIra anukULa rahe, zarIranI anukULatAnA badhA sAdhano mane paNa maLyA kare, rahyA kare mane, enI koI gerahAjarI na thAya, viyoga na thAya, saMyoga badhA ThIka rahe. A dehAthe sivAya jIvane saMsAramAM bIjo vicAra Avato nathI. ahIMyAM ema kahe che ke AtmajJAna mATe to AtmavicAra jo Ave, to ja AtmajJAna thAya, AtmavicAra na Ave to AtmajJAna thAya nahi. have ahIMyAM eka pagathiyuM bIjuM mUkaze ke lagabhaga jagatanA eka muThThIbhara lokone choDI detAM koI AtmavicAra karatA nathI. muThThIbhara mANaso jagatamAM evA paNa che ke kAMIka AtmavicAra kare che. e muThThIbhara mANaso AtmavicAra kare che emAM paNa vicArabaLavALA mANaso nathI. vicAra hovA chatAM vicArabaLa nathI hotuM. A eka emaNe phoDa pADIne vAta karI che, vizeSa karIne e AvI karI che. eTale zuM che ke AtmavicAra Ave che. AtmavicAranA sAdhano je sanzAstra ane satsaMga che e maLe che. paNa je vAtanuM vicArabaLa nahi hovAthI e vicAra ane kAmamAM Avato nathI, niSphaLa jAya che. e carcA karI che. vicAra vinA AtmajJAna thAya nahIM. ane asatsaMga tathA asasaMgathI jIvanuM vicArabaLa pravartatuM nathI" utpanna thatuM nathI athavA to kAme lAgatuM nathI. pravartatuM nathI eTale kAmayAba thatuM nathI. enuM kAraNa zuM che ke eka to jIvane asatsaMga che. ane prasaMgo paNa aprasaMgo che. eTale devArthe je pravRtti karavI paDe che e badhI Page #299 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 282 rAjahRdaya bhAga-11 asatprasaMgavALI che. ane AtmahitanA hetu sivAyano jeTalo koI saMga che e badho asatsaMga che. eka AtmahitanA hetuthI jeno saMga thAya che eTalo ja satsaMga che. bAkInuM badhuM asatsaMgamAM jAya che. ane koI avaguNI jIvano saMga ke prIti kare to kusaMgamAM ja sIdho jAya che. satsaMga, asatsaMga ane kusaMga. saMganA traNa bheda che. satsvarUpa pragaTa thavA arthe, satsvarUpanA pragaTa thavAnI bhAvanA arthe ane e dhyeya arthe kAMI saMga karavAmAM Ave to e satsaMga che. bAkI e sivAya kAMI satsaMga nathI. ane te mukhyapaNe evA dhyeyavALA mumukSuo hoya athavA satpuruSo hoya eno saMga ene ja satsaMga kahevAmAM Ave che. pachI bAkInA badhA saMga che je kudaratI yogAnuyoge haLavAmaLavAnuM thAya che kuTuMbamAM, bajAramAM, dukAnamAM, ophisamAM, samAjamAM, e koI satsaMga nathI paNa e badhA asatsaMgamAM jAya che. enI badhI je pravRtti che e prasaMgo badhA asat prasaMgomAM jAya che. ane emAM paNa koI avaguNI hoya, AtmAnA hitathI viruddha cAlanArA jIvo hoya, enI sAtheno saMga hoya to e badhA kusaMganI aMdara jAya che. to e to ekadama niSedhya che. enA karatA to jhera khAvuM sAruM che ke ajagaranA mukhamAM praveza karavo sAruM che ke Aga saLagatI hoya to emAM paDatuM mUkavuM sAruM che ke dariyAmAM DUbI maravuM sAruM che, ema karIne AcAryoe bahu vAta lakhI che. khAsa karIne A je A pustakamAM bahu cAlyuM che. paramAgama ciMtAmaNI'mAM bahu tAravyuM che. judA judA AcAryonA ghaNA bola tAravyA che. kusaMga mATe to ghaNo niSedha karyo che. e to satsaMga jeTalo upAdeya che eTale ke satsaMga jema sarvathA mumukSune upAdeya che ema kusaMga sarvathA heya che. e vAta emAM lIdhI. paNa kusaMgano prasaMga paNa thoDo che, satsaMgano prasaMga paNa thoDo che. satsaMga amRta che ane kusaMga jhera che. paNa asatsaMga ane asatprasaMgano prakAra jhAjho che, ghaNo che. Ama jo vicAra karavAmAM Ave to jIvane asatsaMga ane asat prasaMgano gherovo ghaNo che. lagabhaga enI vacce ja e enI jIMdagIno moTo samaya pasAra kare che. kemake lagabhaga kuTuMbamAM pasAra karavAmAM Ave. ATha kalAka dhaMdhArthe ke nokarImAM pasAra karavAmAM Ave. bAkI samAjanI aMdara pravRtti rahe. to e badho asatsaMgano prasaMga ghaNo che enI aMdara. mumukSu :- A asatprasaMga ane asatsaMga e kusaMganuM nimittakA2Na thaI gayuM ? pUjya bhAIzrI :- hA. asatsaMga vizeSa rahe paNa ene kusaMga hoya tyAre kusaMganI = khabara na paDe. satsaMgamAM ja asatsaMga ane kusaMganI khabara paDe. eTale asatsaMga hoya Page #300 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-569 . 283 ane satsaMga na hoya ane asatsaMga zuM? ane asatsaMgamAMthI kusaMga kyAMthI thayo ? kema thayo? e paNa ene potAne samajaNa na paDe. e prakAra Ubho thaI jAya eTale thaI jAya. emAMthI e kAraNa banI jAya che. eTale jIvanuM vicArabaLa pravartatuM nathI athavA thoDo ghaNo satsaMgamaLe che. "jIvanuM vicArabaLapravartatuM nathI athavA thoDoghaNo satsaMga maLe che.... e to mAtra... A niHzaMka vAta che, nirvivAda vAta che, ke A paristhitimAM jIve anaMtakALa kADhyo che. kayAreka ene satsaMga maLyo che, kayAreka sapuruSa maLyA che paNa e asatsaMga ane kusaMgamAM e paristhitine eNe je kAMI thoDo...jene ema kahevAya ke saMga thayo, lAbha maLyo, saMyogadaSTie lAbha maLyo, e lAbha pAcho nukasAnamAM pheravAya gayo che. have enA mATe zuM karavuM joIe?ke satsaMga karavo joIe. to satsaMga karavA mATe samaya kADhavo paDe. satsaMga mATe to khAsa samaya kADhavo paDe. bIjI pravRtti ochI karIne samaya kADhavo paDe. enA mATe 'AraMbhaparigrahanuM alpata karavAthI athavA AraMbha parigraha pratyenA pariNAmamAM rasanuM alpatva karavAthI asahmasaMganuM baLa ghaTe che." ene asa...saMga pratyenA je pariNAma ane rasa che e baLa enuM ghaTe che. pariNAmanI aMdara asa...saMga taraphanuM baLa che eTale jIvane e bAju rasa che. ene kuTuMbamAM rasa che, ene potAnA vyavasAyamAM rasa che ane e rasa che e asatyasaMganuM baLa che. e pariNAmanI aMdara asasaMganuM baLa che. ane enI pAchaLa ene AraMbha parigrahanuM dhyeya raheluM che. potAnI saMyoganI sthiti sudhAravI, vadhAravI, jALavavI, sAcavavI, enI sAvadhAnI, enI jAgRtie baLa tyAM enuM kAma kare che. e baLa ghaTatA athavA e karavA jevuM nathI ema samajIne satsaMgano Azraya karatAM, satsaMganA AzrayathI asatsaMganuM baLa ghaTe che. e satsaMgamAM ene samajavAnuM maLe che, ke mArA AtmAne nukasAna kyAM che? mArA AtmAne lAbha kyAM che? jyAre jIvane kharekhara nukasAna samajAya to e nukasAnamAM Ubho rahe e jIvano svabhAva nathI. nukasAnamAM UbhA rahevuM e jIvanA svabhAva bahAranI vAta che. koI Ubho ja na rahe. nukasAnane lAbha mAne tyAM sudhI to pravarte, paNa nukasAnanuM nukasAna samajIne Ubho rahe evuM koI divasa banatuM nathI. eTale satsaMganA AzrayathI asatsaMganuM baLa ghaTe che. sAmesAmuM lIdhuM che. saMge saMga. satsaMgamAM asatsaMga tUTe, asatsaMgathI satsaMga tUTe. "asatsaMganuM baLa ghaTavAthI AtmavicAra thavAno avakAza prApta thAya che. eTale ke AraMbha parigraha ane je kAMI Page #301 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 284 rAjahRdaya bhAga-11 Atmahita sivAyano bIjo saMga che e pratyenA pariNAmano rasa ghaTe tyAre jIvane Atmahitano vicAra thAya. Atmahitano vicAra thavAno avakAza thAya. avakAza thavo eTale ahIMyAM bhAvamAM. ekalo samayamAM nathI levo. bhAvamAM avakAza thavo joIe. khAlI jagyA thavI joIe. pUrvagrahita je kAMI potAnA nirNayo che, vicAro che e emane ema rahe tyAM khAlI jagyAnapaDe ane navI satsaMganI vAta sthAna pAme evuM kadi banatuM nathI. avakAza thavo joIe, khAlI jagyA thavI joIe. gurudevazrI' eka sUcanA ApatA. tattva sAMbhaLavA besanArane eka sUcanA ApatA ke korI pATI thaIne beso. zuM kahe ? atyAra sudhI teM je kAMI karyuM che, jANyuM che, samajyo che, tArA nirNayo che, e badhA upara mIMDA mUkIne sAMbhaLavA besaje. ema paNa kahetA. mIMDA mUkI deje, ema kahe. mIMDA mUkI de eTale cokaDI kaho, zUnya kaho, korI pATI thaI jA tuM ekavAra. nahitara zuM thAya che ke aMdara jagyA hotI nathI. navI vAta praveza pAme ke navI vAta sthAna pAme evI jagyA ja hotI, nathI. jUnI vAta ema ne ema UbhI rAkhelI hoya che. eTale olI vAta upara uparathI kyAMyanI kyAMya sthAna pAmyA vagara ja AgaLa vaI jAya ane potAne kAMI enI asara rahe nahi. A paristhiti thAya che. mumukSu- "sobhAgabhAIne to AvuM kAMI asatsaMga ke AraMbha parigrahanahoto, jevo atyAre amAre che... pUjya bhAIzrI - e to che ja. jyAM sudhI AtmajJAna na thAya tyAM sudhI A vAto dhyAnamAM rAkhavA jevI che. pachI vizeSa pAtrajIva hoya, madhyama kakSAnI pAtratAvALA hoya ke jaghanya pAtratAvALA hoya. koIpaNa jIvane. mumukSumAM pAtratA na hoya to mumukSu ja nathI. paNa pAtratA hoya topaNa jaghanya pAtratA, madhyama pAtratA ke utkRSTa pAtratA game tevI pAtratA hoya, A vAta dhyAnamAM rAkhavA jevI che. saMga pratyeno nirdeSa to munidazA sudhI karyo che. jyAM sudhI upayoga bahAra jAya che e upayoga koI ne koI padArthano saMga karavAno che. pachI zreNI mAMDe che. sAtamA guNasthAna pachI AgaLa jAya to upayoga bahAra na jAya. AThamAthI upara jAya to. paNa e pahelA to sAtamA guNasthAnamAMthI chaThTha guNasthAne munirAja Ave che. to ene kahe che ke tuM dravyaliMgIno saMga karato nahi. bIjA muni. munimAM ne munimAM. ene to bIjo samAja nathI. paNa munionA saMganI aMdara koI mithyASTi hoya che,dravyaliMgI hoya che. muni dekhAya. paNa bhAvaliMgI muni hotA nathI. to tAre saMga karavAno pratibaMdha che. tAre saMga karavAno Page #302 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-569 285 pratibaMdha che. nahitara tArI munidazA nahi rahe. tuM paDI jaIza. to mumukSune to pachI emAM prazna ja kyAM rahe che ? bhale 'sobhAgabhAI' supAtra che, utkRSTa pAtrajIva che topaNa emane paNa bIjo saMga che, kuTuMbano saMga che, samAjamAM paNa 'DuMgarabhAI' vagereno saMga rahe che. to kahe che, asatprasaMga che enAthI bacaje, kusaMgathI paNa bacaje ane satsaMgamAM tuM raheje. tAruM Atmahita thAze. A vAta to mumukSune to vadhAremAM vadhAre eTalA mATe lAgu paDe che ke eno to kayAre paNa upayoga aMtarmukha thato nathI. sAdhakane to kyAreka thAya che ane pAchI enI pAse pariNati che. munidazAmAM to aMtarmuhUrtamAM kSaNe ne kSaNe thAya che. eTale A to bilakula jagyA ja hajI khAlI che. mumukSune satsaMga vizeSapaNe bodhyo che enuM kAraNa e che ke eno upayoga ja hajI aMtarmukha gayo nathI. enI to ghaNI taiyArI karavAnI che. jene mUDI hoya ane thoDuM nukasAna jAya to vAMdho na Ave. paNa namUDIyAne nukasAna jAya to mAthe devuM thAya. zuM thAya ? jamyA hoya ne UlaTI thAya to khAdheluM nIkaLe. paNa khAlI koThe UlaTI thAya to AMtaraDA UMcA thaI jAya, nabaLAI AvI jAya. enA jevI vAta che. mumukSu pAse to AtmAnI mUDI ja nathI. to ene to nukasAna pAlave evuM nathI. to ene vizeSa jAgRti (rAkhavI.) satsaMganI je vizeSa vAta kare che enuM kAraNa e che. enI paristhiti joIne ja kahe che. mumukSu -... pUjya bhAIzrI :- emAM je rasa le che. kemake upayoga, satsaMga to alpa kALa kalAka, be kalAka maLavAno che. ghare jaIne kalAka, be kalAka vAMce to AkhA divasamAM traNa kalAka, cAra kalAka, pAMca kalAsa, basa. vadhumAM vadhu. pachI zuM ? covIsa kalAkamAMthI cAra-pAMca kalAka ko'kane ko'ka ja letuM haze paNa e letA hoya ema samajIne ApaNe cAlIe. samartha dRSTAMta laIe to. to bAkInA 18 kalAka, 19 kalAka, 20 kalAkanuM zuM ? eno vicAra paNa gaMbhIratAthI ka2vA jevo che. e vAta asatsaMga ane asatprasaMgamAM jAya che. ke tyAM tAro rasa keTalo jAya che ? kema jAya che ? kevI rIte jAya che ? kAMI jAgRti che ke ema ne ema baphamamAM cAlyo jA cho ? zuM che ? A eka evI vAta karI che ke jenI mumukSune coMTa lAgavI joIe. jo A jagyAe coMTa na lAge to AMkhanA palakArAmAM AyuSya pUruM thaI jaze. vAra nahi lAge. kayAM jaIza eno patto nahi lAge. A bacavA mATe vAta karI. Page #303 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 286 rAjahRdaya bhAga-11 mumukSu pUjya bhAIzrI - eTalA mATe vAta karI che, ke AraMbha parigrahanuM alpatva karI leje. asa...saMga baLa nahi ghaTe pariNAmamAM to satsaMgano thoDo-ghaNo lAbha che e dhovAI jatAM vAra lAgaze nahi, niSphaLa thatAM vAra nahi lAge. ane asatsaMganuM baLa ghaTaze to ja AtmavicAra tane thAze. enuM baLa cAlu raheze to AtmavicAra tAro cAlaze nahi. AtmAnA hitano vicAra laMbAze nahi. e vicAra karavA besIza to bIje tAro vicAra vayo jAze. vicAra tyAM vayo jAze. jyAM lAbha-nukasAnanuM kAraNa haze tyAM tArA vicAra doDyA vagara raheze nahi. AtmavicAra thavAthI AtmajJAna thAya che. jyAre vicArabaLa tIvra thAya che, AtmahitanuM vicArabaLa tIvra thAya che tyAre ja jIva avalokanamAM AvI zake che. kharekharato jevicAra kare che paNa e vicArelI vAta aMdara AtmAmAM utaratI nathI enuM zuM kAraNa che? ke enuM je vicArabaLa che e paryApta mAtrAmAM utpanna thayuM nathI ke jene laIne ene avalokana cAlu thAya. eTale e avalokana cAlu nathI thAtuM enuM kAraNa enI pAse vicArabaLa nathI. hajI vicAranI sthiti-bhUmikA ja bahu kAcI che. e paripakva thayA pachI bIjo tabakko zarU thAya che. pachI AtmajJAnano viSaya Ubho thAya che. e pahelA AtmajJAna to ghaNuM (dUra che). AtmajJAnanI vAtothI kAMI AtmajJAna thaI jatuM nathI. enI koI cokkasa Process che, prakriyA che. ane e prakriyAmAMthI pasAra thayA pachI AtmajJAna Ave che. emane ema adhdharathI AvatuM nathI. mumukSu pUjya bhAIzrI - hA. e pratyakSa satparuSane gauNa kare ke judAM rAkhe, bhinnatA. rAkhe ane ema kahe ke nA, ame to zAstra vAMcIe chIe. parokSa jina upakAra ame to jinendranI vANI vAMcIe chIe. amArI pAse jinezvaranI vANI che. e vAtamAM koI mAla nathI. tane AtmAnA hitano vicAra paNa hajI Ugyo nathI. ame to ema kahIe chIe.... e kakSAmAM mUkI dIdhA. eTale je satparuSane gauNa karIne zAstra vAMcavA jAya che ene AtmahitanA vicAranI kakSAmAMthI emane kADhI nAkhyA che. e vargamAM eno hajI praveza nathI. ene AtmAnA hitano vicAra ja Ugyo nathI ema samajI levA jevuM che. ema kIdhuM. tyAM to evAta che. mumukSu - A vicAralAyaka jajIva nathI ? pUjya bhAIzrI :- Atmahitano vicAra ene Avyo ja nathI ne, ema kahe che. Page #304 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-569 287 Ugyo ja nathI. Uge na AtmavicAra'. Ugyo ja nathI ema kahe che. ene UgI zake ja nahi. e to UMdhe raste jAya che. savaLA rastAmAM pagaluM ja kyAMthI bhare? ema kahe che. e UMdhe raste jacaDelo che. pachI hajI AtmavicAramAM Ave, AtmavicAramAM AvyA pachI vicArabaLamAM Ave, vicArabaLamAM AvatA avalokanamAM Ave to AtmajJAna thAya. to padArtha nirNayamAM Ave, nirNayamAM Ave, to puruSArthamAM Ave, puruSArthamAM Ave to enA phaLamAM AtmajJAna thAya. eno eTalo krama che. ATalA pagathiyA caDyA vinA ema ne ema koI AzA rAkhe e vAta to koI nakAmI che, samajyA vagaranI che. A patra bahu sAro judI rIte Avyo che. AtmavicAra thavAthI AtmajJAna thAya che; ane AtmajJAnathI nijasvabhAvasvarUpa, mokSanI vAta lIdhI. mokSa kevo che?ke AtmajJAna jene thAya tene nijasvabhAvasvarUpa. sarva kleza ane sarvaduHkhathI rahita evo mokSa thAya che. A mokSanuM svarUpa kahyuM, ke jemAM potAnA svabhAvamaya, svabhAvaAkAra, svabhAvarUpe,svabhAvasvarUpe pariNamana che. jemAM sarva klezano ane sarvaduHkhano nAza thAya che. "evo mokSa thAya che; e vAta kevaLa satya che. e vAta saMpUrNapaNe satya che. paramasatya vAta che. e kevaLa satya kaho ke paramasatya vAta che. Ama satsaMgathI mAMDIne mokSaparyatanuM sIdhuM anusaMdhAna che. cokhkhI lAInadorI che. - A zAstro AcArAMga vagere che e to bhagavAnanI vANI gaNe che ne ? e saMpradAyanI aMdara to tyAgIo, sAdhuo, AcAryo, munio ghaNA che. have koI sapuruSa thAya che. olA badhA to AtmajJAna rahita che. koI puruSa thAya che tyAre olA ene vimukha kare ke ene to hajI dukAna che, ene to hajI bairAM-chokarA che ghare. tyAM kyAM jAya che) ?A tyAgIne beThA che. badhuM choDIne beThA che. UnA pANI pIne ughADA page cAlIe chIe. ahIMyAM to pAchI bhagavAnanI vANI che. juo ! ame tamane AcArAMga saMbhaLAvIe chIe, ame tamane sUyagaDAMga saMbhaLAvIe chIe, ame phalANuM tamane saMbhaLAvIe chIe. enI vANImAM zuM che ? amArI pAse to bhagavAnanI vANI che. ghare jaIne besIne chAnAmAnA zAstro vAMco. pratyakSa sadguru sama nahi parokSa jina upakAra." e saddagurukayAMthI thayA? e to gRhastha che. to kahe che, "AtmajJAna tyAM munipaNuM, te sAcA guru joya, bAkI kuLaguru kalpanA, AtmArthI nahi hoya." A to koI AtmArthI paNa nathI. be vAtano pheMsalo emaNe karyo che, e vartamAna paristhiti upara.(ahIM sudhI rAkhIe)..... Page #305 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 rAjahRdaya bhAga-11 tA. 26-11-1990 patraka - 569 pravacana naM. 261 sarva prakAranA duHkhathI mukta thavAno upAya eka AtmajJAna che. A jagatamAM je samasyA che. vizvanA tamAma prANIonI A samasyA che. badhAne sukha joIe, duHkha kiMcit mAtra paNa na joIe. eka ja paMktimAM uttara Apyo che ke tamAma duHkhathI mukta thavAno upAya hoya to eka AtmAne potAnA svasvarUpanuM jJAna thavuM, mULa svarUpanuM jJAna thavuM te che. jo potAnA mULa svarUpanuM jJAna thAya, ene ahIMyAM AtmajJAna kahyuM, to ene koI paNa paristhitimAM kleza ane duHkhano anubhava na thAya. ApoApa emAMthI phalita thAya che ke je kAMI duHkha ane klezano anubhava che e paristhitine kAraNe nathI, bahAranI paristhitine kAraNe nathI paNa potAnI e paristhiti vizenI samajaNa che ane e samajaNa, jene ajJAna kahe che ane potAnA svarUpanuM jJAna nathI. potAnA svarUpanA jJAnano paNa abhAva che. e baMne ekasAthe hoya che. e duHkhanuM kAraNa che. eTale AtmajJAna thatAM bAhya saMyogonuM paNa e prakAre jJAna thAya che ke je prakAre e paristhiti duHkhanuM nimitta nathI thatI, duHkhanuM kAraNa nathI thatI. e vAtanuM jJAna thavAnuM kAraNa che. AtmavicAra, AtmAnA svarUpano vicAra karavAmAM Ave to e vicArathI e jJAna thAya che. ahIMyAM bIjA sAdhanano niSedha che. AtmajJAna thavA arthe AtmavicAra sivAyanA bIjA sAdhanano niSedha che. bIjI rIte to AtmajJAna thatuM nathI. AtmavicAramAM paNa vicArabaLa utpanna thAya to e vicArathI AgaLanI paristhiti UbhI thAya. eTale ke prayoganI paristhiti UbhI thAya. paNa saMjJI paMcendriya jIvane vicAra to vicAranI bhUmikAmAM Ubho che eTale sahaja thAya che paNa puruSArthanI dizA UlaTI che, viparIta che. eTale enuM je vicAranuM baLa che athavA jeTalI vicAranI bhUmikA che e niSphaLa jAya che. emAM saphaLapaNuM thatuM nathI. eTale vAta ahIM sudhI AvI ke keTalAka jIvo AtmavicAra kare che, chatAM paNa vicArabaLa nahi hovAne lIdhe e dizAmAM pragati karI zakatA nathI. je loko Page #306 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-569 289 AtmavicAra karatA ja nathI. ene to AtmajJAna thavAnI koI saMbhAvanA nathI. eTale jagatano bahubhAgamanuSya to AtmavicAra karato nathI. dharmanA kSetramAM bIjI kriyAkAMDa kare che paNa AtmAno vicAra karavo e bahu (jIvo) nathI (karatA). emAM paNa vicArabaLavardhamAna thAya, vRddhigata thAya e prakAramAM bahu ochA jIvo Ave che. mumukSu-vicArabaLa eTale? pUjya bhAIzrI - vicArabaLa eTale je vAta samajamAM AvI enuM baLa utpanna thaIne, enuM ja kAryAnvitapaNuM thavuM. enuM kArya AvavuM joIe ne ? vicAra kare paNa enuM koI kAryana AgaLa cAle to e vicAra to niSphaLa jaze. ene koI saphaLapaNuM nahi thAya. mumukSu - dhaMdho karavo che ema vicAre paNa dhaMdho kare nahi. pUjya bhAIzrI - to thAya ? bhUkha lAgI hoya ane mIThAIne yAda kare, mIThAIno vicAra kare. ethI kAMI peTa bharAya nahi. khAya to peTa bharAya ne? ema vicArano amala karavAmAM Ave to kArya thAya. e enuM saphaLapaNuM che. nahitara vicAra to vicAra pUrato rahI jaze. ema nathI thatuM enuM kAraNa bIjuM che. kAle e vAta cAlatI hatI ke bahubhAga jIvone to A dizAno vicAra, vAMcana, zravaNa Adi thavAnI sAthe sAthe AraMbha parigrahanuM alpatvathatuM nathI. je asasaMganuM kAraNa che. eTale enI je saMyogo vadhAravAnI, saMyogo sudhAravAnI ane saMyogika kAryo karavAnI je pakkaDa che, enI je tIvratA ghaTavI joIe e tIvratA nathI ghaTatI. alpatva nathI thatuM eTale enA rasanuM maMdapaNuM nathI thatuM. e asatprasaMganuM baLa che. jethI satsaMgamAM athavA sazravaNanI aMdara je kAMI sAMbhaLyuM che e be paribaLa sAmA sAmA UbhA che. eka bAju satprasaMga, eka bAjuesa prasaMga. je baLavAna hoya Major force prevails. je vadhAre baLavAna hoya enuM kAma thAya. baLiyAnA be bhAga. e to sIdhI vAta che. baLavAna hoya enuM kAma thAya. be laDe emAM baLavAna jIte. nabaLo kevI rIte jIte? eTale eka to e bAjunuM asatyasaMganuM baLa pahelethI vizeSa che ja. emAM A navo prasaMga zarU karyo, ke AtmavicAra. have enuM baLa AnA karatA vadhavuM joIe. enuM baLa kyAre vadhe? ke AnuM baLa ghaTe tyAre vadhe. A baLa eTaluM ne eTaluM raheto baLato jeTaluM che emAMthI javibhAga paDavAno che. jIvanA pariNAmamAM je baLa che e pariNAmabaLa to jeTaluM che eTalI mAtrAmAM che. emAMthI je vibhAga thavAnA che emAM A be vibhAgamAMthI jeTaluM sat pratyenuM baLa vadhe eTaluM asatunuM baLa ghaTe. Page #307 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjahaMya bhAga-11 290 asatanuM baLa vadhe to satanuM baLa ghaTe. ApoApa ja che e to. eTale ahIMyAM kahyuM ke "AraMbha parigrahanuM alpata karavAthI asatrasaMganuM baLa ghaTe che. e bahu cokhI vAta che. kemake je pariNAmabaLa che enI aMdara kyo rasa tIvra che? saMyoga bAjuno che ke AtmA bAjuno che? AtmAno vicAra to karyo. paNa rasa keTalo che? e asatyasaMganuM baLa ghaTavA mATe athavA e pariNAmanuM baLa ghaTavA mATe satsaMgano Azraya vizeSa vizeSa bAhya nimitta che. aMtaraMgamAM potAnI satsaMga karavAnI bhAvanA che paNa bAhya nimitta che e satsaMga che ke jenA AzrayathI asatsaMganuM baLa ghaTe che. kemake vAraMvAra emAM e vAta Ave che, ke tuM AtmakAryane mukhya kara, bIjuM badhuM gauNa kara. AtmakAryane mukhyakara, bIjuM badhuM gauNa kara. enA nyAyo Ave che. bIjuM badhuM gauNa karavAmAM e paNa vAta che ke navA karmabaMdhana nahi thAya. bIjuM, bIjuM mukhya karavA jatAM paNa pUrvakarma anusAra ja banavAnuM che. tArA vartamAna prayatna anusAra kAMI banavAnuM che e vAta nathI. A vAta paNa sApha che. to nirarthaka emAM prayatna karIne navA karma bAMdhavA enA karatA jepariNAmabaLa che ene potAnA hitArthe upayoga karavo e zuM khoTuM che? Ama satsaMganI aMdara A viSayanI sugamatA, saraLatA e badhuM samajAya che ane ApoApa ja e samajaNathI saMyoga pratyenA pariNAmanuM baLa ghaTe che ane AtmavicAranuM baLa vadhe che. asatsaMganuM baLa ghaTavAthI AtmavicAra thavAno avakAza prApta thAya che. eTale AtmAnuM je mULa svarUpa che, jeno e vicAra kare, e tattvajJAnano viSaya che. jJAnanA UMDANano viSaya che. eTale enA mATe je avakAza joIe e avakAza pariNAmanI aMdara prApta thAya che. avakAza eTale khAlI jagyA. mumukSu -asatsaMganuM baLa ghaTavA mATe eno paricaya ocho karavo? pUjya bhAIzrI - paricaya ane rasa pariNAmanuM baLa pariNAmanA rasamAM che. ApaNe A vAta ghaNIvAra karI che ke pariNAmanuM baLa kayAM che jyAM pariNAmano rasa che tyAM pariNAmanuM baLa che. eTale darzanamohano anubhAga toDavAnI vAta cAle che ne? rasanI aMdara baLa che. pachI darzanamohano hoya, cAritramohano hoya, koI kaSAyano hoya ke akaSAyano pariNAma hoya, paNa e saMbaMdhIno rasa che emAM enuM baLa che. pariNAmanuM baLa pariNAmanA rasanI jagyAe raheluM che. bIje kyAMya nathI. eTale... mumukSu-rasa ghaTe to asatsaMgamAM to jIva Ubho hoya. Page #308 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 291 patrAMka-569 pUjya bhAIzrI:- hA. to ene eTalI asara na thAya. asatsaMga pachI pUrvakarmane laIne Ubho rahe. jemake kuTuMba-parivArano kyAMthI jaldI tyAga karaze ? AjIvikAno savAla haze to vyavasAyano kyAMthI tyAga karaze? paNa rasapaNe pravarte ane nirasapaNe pravarte emAM pUrva-pazcimano phera che. kharekhara e saMyogo AtmAne nukasAna nathI karatA. paNa e saMyogo pratyeno rasa AtmAne nukasAna kare che. mULa vAta to ema che. e saMyogo to sarvathA bhinna che. dravya-kSetra-kALa-bhAva catuSTayathI bhinna bhinna che. ene laIne koI nukasAna nathIjo ene laIne nukasAna hota to e nukasAnamAMthI koI chUTI ja na zake. e paristhiti UbhI thAya. evuM nathI. caturtha guNasthAnamAM athavA koI vakhate to pratikULatA vadhe tevA saMyoga hoya athavA anukULatAmAM rAga vadhe evA saMyogo paNa UbhA thAya. emanI e ja paristhiti che. Arthika sthiti vepAra karatA vadhAre sArI thaI, to emano moha vadhavo joIto hato. enA badale traNa varSe kaMTALI gayA che. saMyogo uparanuM nirasapaNuM che ke rasapaNuM che? A jagyAe potAne lakSa hovuM joIe. e vAta khyAlamAM hovI joIe. mumukSu:- rasa eTale cAhanA? pUjya bhAIzrI :- cAhanA paNa che ane rasa eTale jemAM samaya vyatIta thAya topaNa khabara na paDe evA pariNAma thaI jAya che. mumukSu-vAsanA. pUjya bhAIzrI - vAsanA che, ekAgratA che. enA ghaNA cihyo che. jyAM samaya vyatIta thAya topaNa khabara na paDe ene tarasa kahevAya che). mANasa A TIvI jove che, sinemA jove che. traNa kalAka amathA besADe joI. koI besI rahe? kaMTALI jAya ke na kaMTALI jAya? ahIMyAM eka kalAkamAM thAka lAge kena lAge ? tyAM traNa kalAkamAM khabarana paDe ke kyAM traNa kalAka vayA gayA. kema? rasa che, ruci che. ruci pakaDAya evI che. ane avalokana kare to rasa na pakaDAya evo viSaya nathI. zabdano artha samajavo nathI paNa zabdano bhAva samajavo che. rasano artha zuM e nathI samajavuM, rasano bhAva jo ApaNe samajIe to ApaNe ApaNA pariNAmane tapAsIe eTale tarata ja khabara paDe. pariNAma upara tapAsa rAkhIe eTale tarata ja khabara paDe ke rasa kyAM jAya che? rasa na samajAya evuM kAMI nathI. mumukSu - sAMbhaLatA sAMbhaLatA kyAM ne kyAM vicAra vayA jAya. pUjya bhAIzrI :- hA. e rasa vagara jAya che ? vepArI bhASAmAM rasa zabdano Page #309 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 rAjahRdaya bhAga-11 upayoga thAya che. koI mAla vecavAno hoya ke kharIdavAno hoya, holaselamAM to vacamAM dalAla loko kAma karatA hoya che. sIdhe sIdhuM koI kAma na utare. dalAlane pUchavAnI paddhati evI che, bhAI ! ATalo mAla che tamane kAMI levAmAM rasa che ? ke vecavAmAM rasa che ? mArI pAse kharIdI che. tamArI pAseno mAla vecavAmAM atyAre rasa che ? ke tamAre mAla levAmAM rasa che ? mArI pAse A jAtano sodo Ubho che. e je levAnI ke kharIdavAnI yAcanA kare che emAM pahelo rasa pUche che. vepArI bhASAmAM e zabdaprayoga thAya che. tamane rasa che ? ema pUche. eTale tame e kAma karavA mAgo cho ? kharekhara karavA mAgo cho ? ema. e pahelA pUchI le. pachI ApaNe vAta calAvIe. bhAvanI vAta pachI karIe. mumukSu :- sodAmAM 2sa che ? pUjya bhAIzrI :- zuM pUche che ? tamane A sodAmAM rasa che ? ema pUche che ke nahi ? athavA Interest che ? ema pUche to ekanI eka vAta che. aMgrejI-gujarAtI sivAya bIjo koI phera nathI. eTale asatsaMganuM baLa ghaTavAthI ema laIe to tyAM eno rasa ghaTavAthI AtmavicAra thavAno avakAza prApta thAya che. nahitara e baLa che e AtmAnA vicArane tyAM sthAna Apato nathI. avakAza na hoya eTale besavAnI jagyA nathI. eTale tyAM ene sthAna nathI maLatuM. vicAra AvI jAya che. addhara addharathI cAlyo jAya che. mumukSu :- AraMbha parigrahamAM to badhuM ja AvI gayuM. pUjya bhAIzrI :- AvI jAya che. badhuM AvI jAya che. potAnA AtmA sivAyanuM badhuM AvI jAya che. pahelA e vicAravA jevuM che, ke enAthI AtmAne zAMti che ke azAMti che ? ane potAne zuM joIe che ? AtmazAMti joIe che ? ke AtmazAMti nathI joItI ? ane bIjuM kAMIka joIe che ? basa, ATaluM pUchIne aMdara nakkI karIne AgaLa cAlavuM. mumukSu :- mAthe kAma AvI paDyuM hoya... pUjya bhAIzrI :- kAma jo mAthe AvI paDyuM, kAma jo mAthe AvI paDyuM hoya to e to parANe karavAnuM che ne ? ke rasathI ka2vAnuM che ? AvI paDe e to parANe karavuM paDe. ahIM to eTalI vAta che ke tuM rasathI kare che ke AvI paDeluM parANe kare che ? eTalI vAta che. parANe kare emAM eTaluM nukasAna nathI. paNa rasathI ka2 to pUrepUruM nukasAna che. eTale Page #310 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 297 patrAMka-pa69 AvI paDe e to AvI paDe. pUrvakarma hoya to kAMIka Apatti Ave, vipatti Ave, anukULatAo AvepratikULatAo Ave. badhuM Ave. paNa Ave ethI zuM? potAne keTalo rasa che? enA upara badho AdhAra che. AtmavicAra thavAthI AtmajJAna thAya che; ane AtmajJAnathI nijasvabhAvasvarUpa, sarva kleza ane sarva duHkhathI rahita evo mokSa thAya che; e vAta kevaLa satya che. AtmajJAnathI mokSa thAya che. mokSanA vizeSaNa lIdhA che, ke nijasvabhAvasvarUpa, sarvakleza ane sarvaduHkhathI rahita..." eTale svabhAvamAM duHkha nathI, kleza nathI e vAta paNa emAM AvI jAya che. athavA svabhAvarUpI pariNAma che. ane jemAM kAMI duHkha ane kAMI kleza nathI. evI je saMpUrNa duHkharahita ane anaMta sukhasahitanI dazA ene mokSa kahevAmAM Ave che. mokSa eTale duHkhathI mukti. eTaluM levuM. mukti kharI paNa zenAthI ? ke duHkhathI mukti, kevA prakAranA duHkhathI mukti? ke sarva prakAranA duHkhathI. koI prakAra bAkI raheto nathI. "e vAta kevaLa satya che. ane e vAta kharekhara satya che. emAM koI saMzaya thAya evI vAta nathI. je jIvo mohanidrAmAM sUtA che te amuni che. A jagatamAM to dIkSA le ane tyAga kare ene muni kahevAmAM Ave che. to (ahIMyAM) kahe che, jene hajI darzanamoha maTyo nathI tene moharUpI nidrA che. jema nidrAmAM mANasane potAnA zarIrano khyAla raheto nathI. bhUlI jAya che ke huM kyAM chuM, koNa chuM. e badhuM jema bhUlI jAya che ema mohanI aMdara paNa AtmA potAnI jAtane bhUle che. vismaraNa karI jAya che. je jIvo mohanidrAmAM sUtA che te amuni che;" bhale muninA veSamAM hoya to paNa te amuni che. muni nathI. muni to niraMtara AtmavicAre karI muni to jAgRta rahe;" AtmA chuM, jJAnasvarUpI huM mAtra AtmA chuM. dehAdi ane rAgAdi huM nathI. evI jenI jene jAgRti varte che. kharekhara to te muni che. "AtmajJAna tyAM munipaNuM, te sAcA guru joya." ema kahyuM. "bAkI kuLaguru kalpanA, AtmArthI nahi koI'. e rIte muni che e to AtmAmAM jAgRta che. pramAdIne sarvathA bhaya che, apramAdIne koI rIte bhaya nathI, ema zrI jine kahyuM che." pramAdI eTale je AtmakAryamAM sAvadhAna nathI, AtmahitamAM je jAgRta nathI te badhA pramAdiche. AtmahitamAM jeTalI jAgRti che teTalo apramAda che. kone bhaya che janma Page #311 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 rAjahRdaya bhAga-11 maraNano ane duHkho AvI paDavAno ? ke jene AtmahitanI jAgRti nathI tene. AtmahitamAM je jAgRta che, svarUpane viSe je jAgRta che ene koI bhaya nathI. mohanidrAno je viSaya lIdho che ne ? A graMthanuM paheluM vacana e che. pahelAmAM paheluM. sattara varSa pahelA emaNe kyAMthI zarUAta karI che A vAta lakhavAnI. sattaramAM varSa pahelA. enA je pada pUrA thAya che. pachI bIjo pATha. zarUAta karI che emaNe puSpamALA lakhavAnI. suvAkyonA puSpo. puSpamAMthI sugaMdha Ave AmAM sukhanI sugaMdha Ave, ema kahevuM che. rAtri vyatikramI gaI, prabhAta thayuM, nidrAthI mukta thayA. bhAvanidrA TaLavAno prayatna karajo.' A bhAvanidrA kaho ke mohanidrA kaho, baMne ekArtha che. sattaramA varSa pahelA A vAta karI che. 'rAtri vyatikramI gaI...' eTale A nahi. aMdhAruM pUruM thayuM ane prabhAta thayo eTale sUrya Ugyo e vAta nathI. AtmahitamAM je jAgRta thayo, ene prabhAta thayuM. jeNe mohanidrAno nAza karyo ene nidrAthI mukti thaI, ane jene e nidrA na UDI hoya eNe e nidrA TALavAno prayatna karavo joIe. A vacanathI zarUAta karI che-nidrAthI. A graMtha lakhavAnI zarUAta ja ahIMthI thaI che. sarva padArthanuM svarUpa jANavAno hetu mAtra eka AtmajJAna karavuM e che.' have zuM kahe che ? ke jyAM AtmAno vicAra thAya che tyAM nave tattvanI vAta Ave che. nava tattvamAM aneka prakAre vistAra Ave che. padArtha eTale nava padArtha lyone. sarva padArthamAM nava padArthamAM badhA padArtha AvI jAya che. pachI badhA enA bheda-prabheda che. eTale sarva padArthanuM svarUpa jANavAno hetu...' jANavAnuM kAraNa mAtra eka AtmajJAna...'nI prApti karavI eTaluM ja che. potAnA kArya sAthe zuM hetuthI pote kArya kare che ? zuM kAraNathI pote A kArya zarU karyuM che e sAthe meLavavuM che. eTale mAtra kutUhalavRttithI A vAta jANavA maLe che evI ahIMyAM koI vAta hovI joIe nahi. ema emAM AvI jAya che. sAmAnya rIte je jJAnamAM-paralakSIjJAnamAM 52 padArtha taraphanI ruci sahita je paralakSIjJAna kAma kare che emAM eka kutUhalavRtti hoya che. e anya padArthanI rucine sUcave che. jJAnanuM ghaNuM jANavuM, juduM juduM jANavAno je kUtUhalabhAva che e kutUhala AtmAne choDIne je kAMI bIjuM jANavuM che e badhu kutUhala para viSayamAM ane paralakSIjJAnamAM jAya che. e prakArathI chUTI javuM joIe, e prakAra nahi hovo joIe. sarva padArthanuM svarUpa jANavAno hetu mAtra eka AtmajJAna karavuM e che. jo AtmajJAna na thAya to sarva padArthanA jJAnanuM niSphaLapaNuM che.' bhale game teTalA zAstro Page #312 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-569 295 jANato hoya paNa AtmajJAna na thAya to e badhuM jANavuM enuM niSphaLa che. eTale pahelAmAM paheluM ahIMyAM nakkI karavuM paDe che, ke jJAna che, ema nahi. AtmajJAna sahitanuM jJAna che ? jeTalA lekhako hoya che ane jeTalA vaktAo hoya che e vaktavya dvArA ke potAnA lekha dvArA potAnA jJAnane vyakta kare che athavA pradarzita kare che. to kahe e jJAna kharuM ? ke AtmajJAna hoya to jJAna che, AtmajJAna na hoya to e badhuM ajJAnamAM jAya che. pachI aMga pUrvanuM jJAna hoya topaNa e badhuM ajJAnamAM jAya che. jo AtmajJAna na thAya to sarva padArthanA jJAnanuM niSphaLapaNuM che.' e badhuM jANyuM e phoka che. jeTaluM jANyuM eTaluM badhuM phoka thAya che. athavA nirarthaka jAya che. athavA to mane jJAna thayuM che evA prakAranuM eka duSTa abhimAna thAya che. duSTa eTalA mATe ene kahevAya che ke eka avaguNanuM kA2Na thAya che. abhimAna hoya to avaguNanuM kAraNa thAya che. ene laIne paNa ene nukasAna che, e jJAnathI lAbha bilakula nathI. e vAta jainazAstramAM ja che. zAstranuM jJAna hoya chatAM avaguNa paNa thAya ane guNa paNa thAya. zAstranuM zAstra anusAra jJAna hoya ane avaguNa kevI rIte thAya ? jema zAstra kahe che ema ja e kahe che. to kahe che, AtmajJAna nathI tyAM ene avaguNanuM kA2Na thayA vinA raheze nahi. niyama evo che ke mANasa je kAMI viSayano abhyAsa kare e viSayamAM eno ughADa vadhe, jJAnano kSayopazama athavA jJAnano ughADa vadhe che. have je jIvo zAstra vAMcaze ene zAstrasaMbaMdhIno jJAnano kSayopazama vadhaze, ughADa vadhaze. to sAthe sAthe paralakSIjJAnamAM ughADa vadhe ane abhimAna na thAya, e bane nahi. eka AtmajJAnanI prApti thAya to ja ene ughADa gauNa thAya. kemake AtmajJAnamAM dravyadRSTi che. dravyadRSTi sahita AtmajJAna thAya che ane anAdinI paryAyasRSTino nAza thAya che. eTale paryAyamAM je ughADa thayo e gauNa thaI jaze. svarUpa je AtmasvarUpa che emAM jJAnanI zakti che e jJAnanI zakti pAse to kevaLajJAnanI paryAya paNa anaMtamA bhAge che. to chadmasthanA ughADano kacAM patto lAge evuM che. eno to patto ja nathI lAge evuM. eTaluM badhuM e alpa che. evuM potAnuM anaMta jJAnamaya svarUpa jene dRSTimAM che ene koIpaNa paryAya viSayaka ahaMbhAva thato nathI. A eka AtmajJAnano guNa che, ke jene potAnI paryAyano game teTalo vikAsa thAya, jJAnaguNano vikAsa thAya, cAritraguNano vikAsa thAya, puruSArthano vikAsa thAya, AnaMda ane zAMti vadhe, game teTalo vikAsa thAya topaNa koIpaNa potAnI avasthAno ahaMbhAva na thAya. enuM kAraNa mULamAM, prAraMbhamAM Page #313 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 296 rAjahRdaya bhAga-11 AtmajJAna thayuM te che. ane nahi to e AtmajJAna vaga2 kAMIpaNa thAya to enuM ahaMpaNuM AvyA vinA rahe nahi. e carcA ApaNe anekavAra karIe chIe ke lakSa be prakAranA che. eka potAnA trikALI svarUpanuM lakSa che. eka pUrNa je dazAe pahoMcavuM che enuM lakSa che. to jyAM sudhI nirNayanA kALamAM bhAvabhAsana thaIne AtmasvarUpanuM lakSa na thAya e pahelA mumukSue pUrNatAnuM lakSa ke pUrNa zuddhinuM lakSa bAMdheluM hovuM joIe. e lakSe jo AgaLa vadhato hoya to ene mAre ghaNuM bAkI che e vAta UbhI rahe che. mAre hajI ghaNuM bAkI che. pUrNa thavAmAM mAre ghaNuM bAkI che. hajI anaMtamA bhAge paNa mArI dazAmAM kAMI ThekANuM nathI ema ene lAgyA ka2ze. kemake bAramA guNasthAna sudhInuM jJAna anaMtamA bhAge che. teramA guNasthAne kevaLajJAna anaMtajJAna pragaTe che paNa bAramA guNasthAne zrutajJAnanI zuM sthiti che ? ke bAra aMganuM jJAna hoya. eTale ? cauda pUrvanuM ke agiyAra aMga ane cauda pUrvanuM jJAna hoya topaNa anaMtamA bhAge che. gaNadharadevanuM jJAna keTalAmA bhAge kevaLI pAse ? ke kevaLajJAnI tIrthaMkara pAse anaMtamA bhAge che. bhagavAnanI sabhAmAM sarvotkRSTa to gaNadhara che. tethI to AgaLa koI nathI. bIjA AcAryo hoya che paNa A gaNadhara che e mukhya AcArya che. e AcAryanI ja padavI che paNa mukhya che. mumukSu :- cAra jJAna hoya che. mati, zruta, avadhi, mana:paryaya. = pUjya bhAIzrI :- hA. mana:paryaya (maLIne) cAra jJAna hoya che ane caudapUrvanI racanA aMtarmuhUrtamAM kare eTalo labdhiyukta kSayopazama hoya che. jJAnanI labdhivALo kSayopazama hoya che. eTale cAra jJAna ane labdhivALuM jJAna pAchuM. ATaluM gaNadharane jJAna hoya topaNa kevaLajJAna pAse keTalAmA bhAge che ? karoDamA bhAge nahi, abajanA bhAge nahi anaMtamA bhAge che. eTale jene pUrNatAnuM, pUrNa zuddhinuM, pUrNa paryAyanuM lakSa che ene paNa abhimAna nahi thAya ane jene svarUpalakSa che ene paNa nahi thAya. kemake kevaLajJAna enI pAse anaMtamA bhAge che. eka jJAnaguNa pAse kevaLajJAnanI paryAya che e jJAnazakti pAse keTalAmAM bhAge che ? ke anaMtamA bhAge che. kemake evI anaMta kevaLajJAnanI paryAya emAMthI nIkaLe che. eTalo kevaLajJAnano pravAha bahAra Ave, jJAnano pravAha jJAnaguNamAMthI bahAra Ave topaNa eTaluM ne eTaluM kevaLajJAna rahe. emAMthI kAMI ochuM na thAya. akSayapAtra che. kharekhara to akSayapAtra ahIMthI nIkaLyuM che. pachI A labdhi-phabdhimAM badhuM bahA2mAM je thAya che e badhI keTalIka kahevAmAtra vAta che. keTalIka labdhi paNa che. bAkI mULa A labdhi che. Atmalabdhi che ke je akSayapAtra Page #314 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-569 297 che, emAMthI kAMI khUTatuM nathI. haMmezA eTaluM ne eTaluM rahe. eTale mumukSane paNa e sAdhana che. yathArthapaNe enI mumukSatA pUrNatAne lakSe zarU thAya to ene ahaMpaNuM AvavAno prazna che ja nahi. ane emAMthI e nirNaya upara AvI jaze. pUrNatAnA lakSe AgaLa vadhelo nirNaya upara Avaze. jyAM nirNaya upara Avaze tyAM ene anaMta guNanI khANa jovA maLaze. pachI to ene koI paryAyano hisAba dekhAto nathI. paryAyano hisAba koNa mAMDe che jene A bemAMthI ekeya vAtanI khabara nathI e mAMDe che. ke huM AgaLa vadhyo. huM AgaLa vadhyo. have mane ATalo lAbha thayo... have mane ATalo lAbha thayo. have mane ATalo lAbha thayo... e badhuM koNa kare che ? ke jene pUrNatAnuM lakSa nathI ane jene svarUpanuM lakSa nathI ene A bhUla thAya che. ane e bhUla thayA vinA rahe ja nahi. e paristhiti anivArya che. eTale A mArganI keDI che, mArga to hajI samyagdarzana thatAM zarU thaze, e paNa cokhkhI ja che. ke A raste cAlo eTale bIjI gaDabaDa thavAno prazna ja nathI. ane e keDI choDIne cAle eTale gaDabaDa thayA vinA rahe nahi. aTavAya,aTavAyane aTavAya ja. jeTaluM AtmajJAna thAya teTalI AtmasamAdhi pragaTe." jeTaluM AtmajJAna thAya eTale ke AtmajJAnamAM AtmA vijJAnaghana jeTalo thAya, ema levuM che. jeTalo jJAnamAM tanmaya thAya eTalI AtmasamAdhi pragaTe che. A mukhya bola che. cAritrapradhAna jJAnano bola che. jeTaluM AtmajJAna, jJAnamAM pAchuM AtmajJAna koIne adhuruM thAya ane pUruM thAya evuM nathI kAMI, paNa AtmajJAna thayA pachI jema jema potAno AtmajJAnano bhAva viza thAya che, nirmaLa thAya che ane ghaniSTha thAya che. eTale Quality nathI badalAtI. Quantity mAM phera paDe che. e rIte. eTalI ene AtmasamAdhi pragaTe che. AtmasamAdhi eTale AtmazAMti pragaTe che. ahIMyAM samAdhi eTale AtmAnI zAMti ane pragaTe che. athavA AtmajJAna jeTaluM baLavAna che eTalI AtmazAMti paNa vizeSa hoya che. koI paNa tathArUpa jogane pAmIne jIvane eka kSaNa paNa aMtarbhedajAgRti thAya to tene mokSa vizeSa dUra nathI." zuM kahevuM che? A eka A patranI aMdara bahu sArI vAta karI che. A eka vAta karI che. ane bIjI vAta karI che AtmajoganI vAta karI che. tathArUpa jogane pAmIne. koI paNa tathA rUpa jogane pAmIne. e jogane Atmajoga zabda kahyo che. nIce traNa jagyAe e zabda vAparyo che. eka lITI choDIne pachI traNa vakhata e zabdane vAparyo che. joga eTale yoga. yoga eTale yogyatA ahIMyAM ema kahevuM che. yogyatA Page #315 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 eTale pAtratA. tathArUpa pAtratA. jo koIpaNa evI supAtratAne prApta karIne jIvane eka kSaNa paNa aMtarbhedajAgRti thAya to tene mokSa vizeSa dUra nathI.' mokSanI najIka AvI gayo ema kahe che. A vacana che e bahu mArmika vacana emaNe A jagyAe 'zrImadjIe kahyuM che. sAmAnya rIte ApaNe tyAM zAstra svAdhyAya sArI rIte karanArA jIvone eka vAtanI potAne khAmI lAge che ke ApaNe to jJAnI nathI. A badhuM vAMcIe chIe, vicArIe chIe paNa AtmajJAna nathI tyAM zuM thAya ? AtmajJAna nathI eTale ApaNuM koI Atmazreya thatuM nathI. karavuM zuM ? vAMcyuM, sAMbhaLyuM, jANyuM, vicAryuM ane emAM paNa thAka lAge eTale pravRtti badale. bIjo emAM upAya paNa nathI. ane chatAM paNa A sivAya bIjuM nimitta nathI, tattvajJAna sivAya AtmajJAnanuM nimitta nathI. mATe tattvajJAnanI pravRtti pote cAlu rAkhe che. paNa eka vAtanI potAne aMdaramAM khAmI dekhAya che ke ApaNane jJAna nathI thayuM enuM zuM karavuM ? AtmajJAna nathI thayuM enuM zuM karavuM ? AtmajJAna vagara to kAMI mokSamArgamAM AgaLa vadhAtuM nathI. enA mATe ahIMyAM rasto khullo karyo che. rAjahRdaya bhAga-11 AtmajJAna na hoya topaNa satpAtratA che ? yogyatA che ? have jo pAtratA paNa na ? hoya to pachI koI AzA rAkhavI nakAmI che. je pAtra nathI e kAM to apAtra che ane kAM to kupAtra che. kAM to satpAtratA che, nahitara apAtratA che athavA kupAtratA che. to apAtra ane kupAtramAM to vastu AvavAnI nathI. pAtramAM vastu AvavAnI che. AtmajJAnarUpI vastu che e kAM Avaze ? pAtratAmAM Avaze. to pAtratAmAM AgaLa vadha. ane pAtratA prApta karavA mATe koI zarata nathI. AtmajJAna mATe zarata che ke ene nirNaya thavo joIe. nirNaya mATe zarata che ke ene satpAtratA hovI joIe paNa satpAtratA mATe koI zarata nathI. phakta potAne sukhI thavuM che. duHkhathI chUTavuM che, azAMti na joIe ane Atmika zAMti joIe. AnA mATe enI potAnI cAhanA taiyA2 ka2vI. game tyAre thAya eTale e ja vakhate pAtratA zarU thAya che. enA mATe koI prakriyA nahi, koI dAna nahi, koI dayA nahi, koI bIjuM nahi, koI trIjuM nahi, koI kriyA, koI sAdhananI kAMI jarU2 nathI. phakta potAne zAMtinI yAcanA thavI joIe, zAMtinI ruci thavI joIe, sukhanI ruci thavI joIe. ATalI vAta che ke mAre AtmA joIe. AtmAmAMthI mAre AtmazAMti joIe. A sivAya mAre bIjuM kAMI na joIe. pAchuM A paNa joIe ane A paNa joIe be vAta nahi cAle. to bemAMthI ekapaNa nahi maLe. Page #316 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-569 299 bIjuto amastuya maLatuM nathI. eTale tathArUpa eTale yathAyogya. jo koIpaNa tathArUpa yogane pAmIne eTale yathArtha pAtratAne prApta karIne bahAramAM pachI enA nimitta che e jJAnIpuruSa che, sapuruSa che e bahAranI aMdara ene tathArUpa joga kahevAmAM Ave che ke je enI sapAtratAne anurUpa yoga che. yoganA be artha thAya che. eka saMyoga ane eka potAnI pAtratA. bahAramAM puruSano yoga thAya topaNa pAtratA hoya to kAmanuM che. nahitara pAtratA na hoya to e yoga ayoga badhuM sarakhuM che. emAM kAMI phera paDavAno nathI. eTale jo koI paNa tathArUpa yogane pAmIne eka kSaNa paNa aMtarbhedajAgRti thAya to..." aMtarbhedajAgRti eTale ke aMtara bhedAya. aMtara bheda eTale jenuM aMtara bhedAya. jIvane eka pariNati thaI gaI che. je mithyAtva ajJAna sahitanI je pariNati che e pariNati aMtaraMgamAM tUTI javI joIe, chUTI javI joIe. AmAMthIaMtarbhedajAgRtimAMthI to betraNa artha nIkaLe che. eka to mithyAtvanI graMthI chedAya ene paNa aMtarbhedajAgRti thaI kahevAmAM Ave che, je graMthi chedAtA eka kSaNanI aMdara ene mokSa hAthaveMtamAM lAge che. ene mokSa jarAya dUra lAgato nathI. are.. kharekhara to mokSanI paravA chUTI jAya che. jene darzanamohanI graMthI chedAyane, bhedAyane Atmadarzana ane AtmajJAna thAya che ene mokSanI paravA rahetI nathI. mokSa dUra to nathI ene. joke ene mokSa ati samIpa che topaNa ene mokSanI paravA nathI thatI. kemake dravyadRSTi thaI gaI. paryAyadRSTi chUTI gaI. eTale ene mokSanI paravA rahetI nathI. je pahelA dhyeya bAMdhyuM hatuM enI paravA chUTI jAya che. juo ! kevA tabakkAmAM praveza thAya che? evA tabakkAmAM praveza thaI jAya che. aMtarbhedajAgRtinI evI eka kSaNa paNa Ave to ene mokSa vizeSa dUra nathI. ApaNe hamaNA pAchaLa je carcAmAM AvI gayuM emAM to tyAM sudhI lIdhuM ke traNa prakAranA samakita thAya tene vadhumAM vadhu paMdara bhave mokSa thAya. to e traNa prakAramAM to tyAM sudhI vAta AvI, ke jo sapuruSane oLakhe ane pAramArthika viSaya mATe enA pratye ene vizvAsa jAge ke A kahe che te kharekhara satya che. AptapuruSanI pratIti, AptapuruSanI pratItipUrvaka AjJAruci e rUpa samyakatva (thAya tene) vadhumAM vadhu paMdara bhave mokSa thaze ja. A to hajI samyagdarzana pachI hajI eka Stage bAkI che ane pachI A trIjI vAta che. chatAM enA mATe paMdara bhava lIdhA. satparuSanI pratIti AvI, oLakhANa AvI ene paMdara bhavathI vadhAre nahi ema emaNe kahI dIdhuM. enuM kAraNa Page #317 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 rAjaya bhAga-11 zuM ? ke eNe sattne oLakhyuM che. bhale bAhya sat che topaNa eNe sane oLakhyuM che. je pragaTa satna oLakhe e apragaTa satne oLakhyA vinA rahe nahi ema kahevuM che. e oLakhI leze. enA mATe paMdara bhava bAMdhyA che. e viSaya carcAmAM cAlI gayo. mumukSu :- satne oLakhANanI vyAkhyA zuM ? ? pUjya bhAIzrI :- oLakhANanI vyAkhyA bIjI kAMI nathI, oLakhANa ja che. oLakhANanI vyAkhyA e ke bhUlo na paDe te. dAkhalA tarIke je sonAne oLakhe che e pIttaLanA paisA Ape kharo ? koI khoTo ceIna laIne Ave. A bajAramAM phuTapAyarI upara pAMca-pAMca rUpiyAnA maLe che ne ? sonA jevo (lAge). sonAno ceIna pAMca rUpiyAmAM, pAMca rUpiyAmAM maLe ?pAMca hajAramAM paNa na maLe eTaluM vajana hoya. to pachI sonuM oLakhato hoya e laI le ? enA pAMca hajAra ApI de ? koI Ape nahi. oLakhANa evI cIja che. enI vyAkhyA zuM kaho ? hIrAne oLakhe e khoTo hIro na le. khoTo laI le ? plAsTIkano laI le ? A vecAya che ne atyAre plAsTIkano. amerikana DAyamaMDa. koI evI rIte laI le ? e to be-cAra rUpiyAnI cIja che. bhale dAgInAmAM A loko basso rUpiyA laI le nAkhIne. paNa mULa to be-cAra rUpiyAnI cIja hoya che. kemake e Plastic powder to Weight upara maLe che. vajana upara Ave. enuM zuM vajana ? eka grAmanA vajanamAM mAla keTalo jAya. enI banAvaTa-phanAvaTa karIne badhuM gaNo to e to be-cAra rUpiyAnI cIja hoya che. eTalo hIro, je cAra rUpiyAmAM, becAra rUpiyAmAM ene paDatuM hoya eTalo jo sAco hoya to be-cAra lAkha rUpiyA emAM lAgI jAya. eka dANAnA be-cAra lAkha lAgI jAya. eka grAmano hIro hoya to. AmAM oLakhANanI aMdara ATalo badho phera che. oLakhANane zuM kahevuM ? oLakhI zake. pachI game te veSamAM hoya to ene oLakhI zake. oLakhANa e oLakhANa che. mumukSu :- ApaNe A vAta lIdhI ke tathArUpa pAtratA tyAM pragaTa thaI eTalA mATe paMdara bhava che ? pUjya bhAIzrI :- eTalA mATe paMdara bhava che. mumukSu :- rahasya to A che. = pUjya bhAIzrI :- hA. 'koI paNa tathArUpa jogane pAmIne...' eTale evI satpAtratAmAM jIva Ave to ene mokSa kAMI dUra nathI. have e pAtratAmAM mokSa kAMI dUra nathI. e to emaNe kahyuM, kahenAre kahyuM. pAtratAvALAne ema lAge che. e enI nizAnI che. 'gurudeva' kahetA ne ke Page #318 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-569 301 A evI vAta che ke jene sAMbhaLatA aMda2mAMthI jIvane mokSanA bhaNakArA vAge, tame to sAMbhaLyuM haze. pahelA e vyAkhyAnamAM bahu AvatuM hatuM, zarU zarUmAM. ApaNA praveza pahelAnI vAta che. evI vAta che. e pAtratAmAM paNa e vAta che. ke jyAre jIvane satpAtratA Ave che, tyAre ene ema paNa lAge che ke A mArga sugama che, sa2La che ane sarvatra enI prApti thAya che. e vAta emaNe bahu zarUmAM lIdhI che ne ? mumukSuH- 207, 211, 218. 273 pAne pahelI lITI. pUjya bhAIzrI :- 273. patrAMka-218. e 'sobhAgabhAI' u52no che. paheluM ja vacana che. "sat sat che, saraLa che, sugama che, tenI prApti sarvatra hoya che.' A satpAtratAmAM paheluMvaheluM lAge che. ene potAne evuM bhAse che ke "sat' sat che, sa2La che, sugama che,..' ane koI paNa mArA dravya-kSetra-kALa-bhAvamAM mane enI prApti saMbhavita che. amuka dravya-kSetra-kALa-bhAva hoya to ja huM satnI prApti karI zakuM ane nahitara na karI zakuM, e (vAta) pAtratAvALAne nathI. A pAtratAmAMthI nIkaLelI vAta che. 24muM varSa cAle che ne ? 'sobhAgabhAI'ne patra lakhe che. mumukSu :- 207 patramAM kahe che ke sattne batAvanAra joIe. pUjya bhAIzrI :- hA. paNa ahIMyAM to zuM levuM che ke pAtratA hoya ene sat batAvavALA satpuruSanI oLakhANa thAya. paNa ene potAne aMdarathI ema bhAse che ke A mArga saraLa che, sugama che ane mArA koIpaNa dravya-kSetra-kALa-bhAva hoya sarvatra huM enI prApti karI zakuM. evuM A sugama ane saraLa che. e satpAtratAnuM lakSaNa che. evuM jo potAne bhAse to. jyAM sudhI ene kaThaNa che evuM lAge, tyAM sudhI pAtratA je prakAre AvavI joIe e prakAre hajI AvI nathI ema samajavA yogya che. kemake arucie kaThaNa che. pAtratAvALAne ruci thaI che eTale arucie kaThaNa lAge che ane rucie sugama lAge che. basa. A rucinI pradhAnatAthI e ja vAta che. ruci kaho pAtratA kaho badhuM sAthe hoya che. mumukSu :- 211 patramAM 'aMbAlAlabhAI' 52 evo ja khulAso... = pUjya bhAIzrI H- patra-211, nIce che. "sat' je kaMI che, te sat' che; saraLa che; sugama che; ane sarvatra tenI prApti hoya che; paNa jene bhAMtirUpa AvaraNatama varte che te prANIne tenI prApti kema hoya ?" vizeSa aMdhakAramAM Ubho che ene e vAta kaThaNa lAge che. paNa e che e sa2La ane sugama. mathALuM e bAMdhyuM che. "sat' e kAMI dUra nathI, paNa Page #319 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 302 rAjahRdaya bhAga-11 dUra lAge che, ane e ja jIvano moha che. tIvra darzanamohanA kAraNe jIvane e dUra lAge che. darzanamoha jeno maMda thAya che, rasadarzanamohano ghaTe che ene ruci tIvra thAya che eTale ene kAMI e dUra lAgatuM nathI. emAM ene dUra nathI lAgatuM. e AgaLa badhuM lakhatA gayA che. ahIMyAM eka zabda vAparyo che. koI paNa tathArUpa jogane pAmIne..." eTale. koIpaNa evI yogyatAne pAmIne, sapAtratArUpIyogyatAne pAmIne "jIvane eka kSaNa, paNa aMtarbhedajAgRti thAya... AtmA aMdarathI jAgRta thAya. lyo. yogyatA AvatA AtmA aMdarathI jAgRta thAya. zenA mATe jAgRta thAya? mAre mAruM Atmahita karavuM che. have mAre mArA AtmAnuM ahita karavuM nathI. athavA atyAra sudhI anaMta janma-maraNa karavAnuM kAraNa paNa mAruM ja che. anaMta janma-maraNa karIne huM duHkhI thayo. have duHkhI nathI thavuM. evI potAnA AtmAnI jene karUNA Ave che. e vAta paNa emaNe ra3-24mA varSamAM be jagyAe karI che ke anaMta janma-maraNa karI cUkelA A AtmAnI jene karuNA Ave che, e jIva A svarUpa prAptino adhikArI thAya che. adhikArI" zabda tyAM lIdho che. e AtmajJAnano adhikArI thAya che, e samyagdarzanano adhikArI thAya che. e paNa pAtratAnA lakSaNomAM che. pAtratAnA lakSaNanI to vAta ApaNe AmAM laI lIdhI che. bIjuM kAMI zodha mA' e nAmanuM je pustaka che enA upoddaghAtamAM e vAta lIdhI che. pAtratAnI ghaNI vAta lIdhI che. tene mokSa vizeSa dUra nathI." je mokSa mATe pahelA ema lAge che ke A to bahu moTI vAta che. ApaNuM kAma che? A to tyAgI hoya,yogI hoya, badhuM choDIne jaMgalamAM cAlyA gayA hoya ene mokSa maLe. ahIMyAM pAtratAmAM ema kahe che ke pAtratA hoya tyAre ene ema lAge ke have mane mokSa kAMI dUra nathI. juo ! kayAMnuM kyAM ! samyagdaSTine to lAge ja emAM kAMI savAlanathI. sogAnIjIe eka patramAM lakhyuM che. gurudevane uddezIne lakhyuM che, ke mokSanI vAta pahelIvahelI jyAre meM sAMbhaLI eTale zarUAtamAM tyAre to bahu bhAre lAgatuM hatuM ke A bahu UMcI, bahu bhAre vAta che. paNa Apano sparza thatAM-ApanI vANIno sparza thatAM. ema lakhyuM che, joyuM paheluMvaheluM sAMbhaLatA ene coMTa lAgI che ne ? eTale ApanI vANIno sparza thatAM jANe kAMI nathI evuM lAge che. mokSa ATalo badho saraLa ane sugama che ema lAgI gayuM. ane pariNAma to bhagavAna huM bhagavAna huM. nuM raTaNa karavA lAgI gayA. A tamArI vANI kevI che ema karIne eka patranI aMdara e vAta Page #320 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-569 303 nAkhI che. eno artha zuM che? ke ekadama najIka AvI gayA. zAstranI aMdara mokSa mATe Ama karavuM joIe, anaMta puruSArtha karavo joIe ane phalANuM karavuM joIe, A badhuM choDavuM joIe evuM badhuM pahelA vAMcyuM hoya ema lAge ke ApaNuM kAma nathI atyAre. jyAM "gurudevanI vANIno sparza thayo to kahe basa, mokSanI paravA nathI. have mane mokSanI paNa paravA nathI. sIdhA tyAM AvI gayA. yogyatA upara A patranI aMdara bahu sAro nirdeza karyo che. mumukSu - mumukSupaNAmAM dhyeya bAMdhyuM mokSanuM ane samyagdarzana thayA pachI dhyeya chUTI gayuM? pUjya bhAIzrI :- nahi, dhyeya chUTyuM nathI. paNa dhyeyanI je darakAra che emAM phera paDI gayo. AmAM zuM che ke anAdinuM paryAya upara vajana che. e ja sthitimAM vajanano viSaya badalAya che. ene paheluM vaheluM pUrNazuddhi upara enuM vajana jAya che. jema anAdithI jIvane potAnA AraMbha parigraha ane anukULatAonA saMyoga upara vajana che. saMyoga uparanA vajanamAM kyAM palTo mAre che ke deva-guru-zAstraupara vayo jAya che. eTale pote je AraMbha parigrahathI bheguM karyuM enuM samarpaNa paNa tyAM karavA mAMDe che. pachI jo koI sapuruSa, sadgurumaLI jAya che to enuM sarvotkRSTapaNuM lAge che, sarvasva lAge che eTale saMyogamAM ane saMyogamAM ATalo phera paDe che. ema paryAya uparanA vajanamAM ane paryAya uparanA vajanamAM pahelovahelo phera zuM paDe che ke mAre pUrNa zuddhi joIe. pUrNatAnuM lakSa thAya che. enA garbhamAM A svabhAvanI zodha rahelI che. e jyAM svabhAvanI zodhamAM jaIne svabhAvane zodhe che tyAre enuM vajana phare che. lakSa nathI pharatuM paNa vajana phare che. nahitaramunidazAmAM paNa huM pAmara chuM e vAta kyAMthI Ave? muni kahe-sAtame guNasthAne kevaLajJAnanI taLeTImAM UbhA che e huM pAmara chuM e kiyAMthI lAve che? ke ene kevaLajJAnInI dazA sAme dekhAya che. bhagavAnanI stuti karatAM karatAM kahe che ke huM to ApanI pAse pAmara chuM. ema tIrthaMkaradevane jove che tyAM potAnI pAmaratA dekhAya che. eTale e khyAlamAM rahe che. bhale gauNa thaI jAya che ane trikALI svabhAva mukhya thaI jAya che. ane duniyAmAM eka vAta evI che ke jenI pAse so rUpiyA e moTI vAta hoya ene hajAra Ave tyAre so nAnA thaI jAya ane dasa hajAra Ave tyAre hajAra nAnA thaI jAya ane lAkha maLe tyAre dasa hajAra nAnA lAge. e to sIdhI ja vAta che. ema anaMta kevaLajJAnano kaMda pote che ema jyAM patto lAge tyAre ene kevaLajJAnanAnuM lAge. eto sIdhI sAdI vAta che. e rIte. ahIM sudhI rAkhIe). Page #321 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 304 rAjahRdaya bhAga-11 tA. ra7-11-1990, patrAMka - 569 pravacana naM. 262 zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patra-pa69cAle che. pAnuM-451. koI paNa tathA rUpa jogane pAmIne jIvane eka kSaNa paNa aMtarbhedajAgRti thAya to tene mokSa vizeSa dUra nathI. koI paNa tathArUpa yogane pAmIne. aMtara ane bAhya be prakAranA yoga che. nimittapaNe bAhyayoga sapuruSano che. upAdAnapaNe potAnI yogyatArUpa paryAyano yoga thavo. yoga thavo eTale prApti thavI. evo koI yathAyogya potAno paryAya thAya ane jIvane eka kSaNa paNa aMtarbhedajAgRti jo Ave to ene mokSa ghaNo samIpa che. dUra nathI eTale ghaNo samIpa che. bhagavAna kuMdakuMdAcArya zAstramAM ema kahe che, ke mokSamArgamAM mokSa mATe to je nigraMtha cAritra che e eka ja enA samIpanuM kAraNa che. e sivAya mokSanI prAptikoIne thatI nathI. paNa tuM eTaluM na karI zake to eka samyagdarzananI to prApti kara, zraddhA to kara. AcaraNamAM na AvI zake to zraddhA to kara. tAre nAsIpAsa thavAnI jarUra nathI, zraddhA karIza topaNa tuM mokSa sudhI pahoMcI jaIza. ahIMyAM ethI eka vadhAre AzAspada vAta kare che, ke tane samyagdarzana na thAya to paNa kAMI, A koI mArA apUrvahitanI vAta che, mArA koI paramahitanI vAta che, evA prakAre koI tane aMdaramAM coMTa lAge che ? ane tAruM aMtaHkaraNa bhedAya che? ... lAgyuM che. evI rIte paramahitanI vAta samajatA koI aMtaHkaraNamAM ene coMTa lAge che? to tane mokSa vizeSa dUra nathI jA. keTalI AzAspada vAta kare che. phakta e coMTa lAge, aMtaHkaraNa sudhI e vAta sparze, eTalI yogyatAmAM AvavAnI jarUra che. eTalI paNa jo yogyatA na hoya to pachI anAdithI je upara uparathI dharmanA sAdhano karyA che emAM to teM kAMI bAkI rAkhyuM nathI. jene durdharamAM durdhara tapa kahIe e paNa karyA che. aMga-pUrvanA svAdhyAya karyA che, sAkSAt tIrthakaranI pratyakSa samavasaraNamAM jaIne pUjA-bhakti paNa karI che. eTale e to bAhya sAdhana badhA thaI cUkyA che paNa e badhA upara uparathI thayA che. koI aMtaHkaraNathI vAta thaI nathI. eka mArmika vAta karI che. Page #322 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 305 patrAMka-569 mumukSu-eTalA durdharatapa karyA paNa bhAvanAmAM nathI Avyo? pUjya bhAIzrI:- emAM evuM che ke be prakAre thAya che. je koI aMtaHkaraNathI e kare che. zuddha aMtaHkaraNathI ane bhAvanAthI-zuddha bhAvanAthI kare che e to pAra pAmI ja jAya che. e to eTaluM na kare to paNa pAra pAmI jAya che. eTaluM kare ene to kyAM vAta ja rahI? ane e vagara paNa jIvo kare che. atyAre A jIva ahIMyAM che e ema sAbita kare che ke atyAra sudhI e badhuM karyuM che paNa upara uparathI karyuM che. eTalI vAta nakkI thaI jAya che. nakkI karavAnI jarUra nathI. kemake atyAre (A) jIvanamAM upara uparathI cAlyo che ke nahi ? atyAre coMTa lAgI e bIjI vAta che. paNa e pahelAno bhUtakALa joIe to atyAre jeTalA bhUtakALamAM dharmasAdhana karyA, dharmanA kSetramAM gayo che, kuLa dharme paNa gayo che ke nahi? upara uparathI karyA che e vAta nakkI thAya che. vartamAna bhava to yAdadAstamAM che. bIjo bhava yAdadAstamAM nathI. ema ja karyuM che. eTale ahIMyAM e vAta karI che ke koIpaNa evI yogyatAne pAmIne jIva jo aMtarbhedajAgRtimAM Ave to tene mokSa vizeSa dUra nathI. A samyagdarzana na thAya to paNa yogyatA pAme. yogyatAmAM to Ava ema kahe che. pAtratAmAM to Ava. A pAtratA che e tane cheka mokSa sudhI laI jaze. samyagdarzana sudhI nahi paNa mokSa sudhI laI jaze. etAruM dhyeya che tyAM sudhI laI jaze. | mumukSu - mAtAjI kahe che, thoDA mATe aTakyo e aMtarbhedajAgRti mATe aTakyo che? pUjya bhAIzrI - hA, e thoDA mATe aTakyo che. aMtarbhedajAgRti AvI nahi). chevaTe thoDo puruSArtha zarU kare che topaNa e puruSArthanI alpatAne laIne aTakayo che ema tyAM sudhI vAta lIdhI che. paNa yathArtha prakAre potAnuM dhyeya bAMdhIne e anusAra je upADa Avavo joIe e rIte upADa nathI Avyo. eTale pachI AgaLa vadhavAnI aMdara kyAMyane kyAMya gaDabaDa thaI ane vaLI pAcho pAcho cAlyo. A to jIva zuM thAya che ke thoDoka AgaLa vadhe che tethI vadhAre e pAcho jAya che. Ama ne Ama enuM saMsAra cakkara che e cAlu ne cAlu rahe che. mumukSu -prakAramAM bhUla che? pUjya bhAIzrI - hA. prakAramAM phera che. cokkasa phera che. je niyata prakAra che, cokkasa prakAra che e prakAramAM Ave to emAMthI pAchA pharavAnuM nahi thAya. nahitara pAchA pharavAnuM thAya che. kemake prakAra jakhoTo che. kyAMkane kyAMka to e aTavAvAno ane Page #323 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 306 aTakAya ja javAno. e Atmajoga che enI vAta ahIMyAM vizeSa karI che. anyapariNAmamAM jeTalI tAdAtmyavRtti che, teTalo jIvathI mokSa dUra che.' AtmasvarUpane choDIne jeTalA koI pariNAma che te badhA anya pariNAma che. e pariNAmamAM tanmaya thaIne tAdAtmyavRttie, mana daIne, ekatva pAmIne, abheda bhAve, e badhA ekArtha che, jeTalI vRtti utpanna thAya che eTalo pote mokSathI dUra che. jo koI Atmajoga bane...' eTale jo koI rIte A jIvane pAtratA Ave, to A manuSyapaNAnuM mUlya koI rIte na thaI zake tevuM che.' amuka zailI evI suMdara karI che emaNe ke tuM manuSya to thayo cho. have e manuSyapaNAmAM samyagdarzana na prApta thAya topaNa tuM AvI pAtratAmAM AvI jA, topaNa A manuSyapaNuM tAruM saphaLa che. enI kiMmata koI rIte na thAya evuM che. ane nahitara A manuSyapaNuM che e bhavavRddhinuM kAraNa thaze athavA eka phUTI koDI jeTalI paNa enI kiMmata nathI. rAjahRdaya bhAga-11 mumukSu :- 16 varSanI uMmare emaNe pokAra karyo, "bahu puNya kerA pUMjathI...'. = pUjya bhAIzrI :- hA. 16 varSanI uMmare. keTalI aMtarbhedajAgRti che ! keTalI jAgRti che ! manuSyapaNAnuM keTaluM mUlya che ! ke jo koI jIva yathArtha pAtratAmAM Ave 'to A manuSyapaNAnuM mUlya koI rIte na thaI zake tevuM che.' enI koI Term nathI. koI sAme barAbarImAM cIja nathI ke enI sAthe enI kiMmata karI zake. prAye manuSyadeha vinA Atmajoga banato nathI...' Atmayoga, Atmayoga zabda paNa maLe che. AvI pAtratA manuSyabhava sivAya lagabhaga utpanna thatI nathI. eTale ke bIjA bhavamAM to saMskAra laIne gayo hoya to judI vAta che, pahelA pAtratA thaI gaI hoya. saMskAra to pAtratA vagara AvatA nathI. to e paNa manuSyabhavamAM ja lagabhaga thaI hoya che. bAkI tiryaMca, nArakI ane devalokamAM navI pAtratA thavAno saMbhava nathI. samyagdarzana ane AgaLanI vAta to che ja nahi paNa pAtratAnI paNa tyAM paristhiti nathI. A eka manuSyadeha evo che ke je pAtratAmAM Ave ane pAtratAmAM Ave to AgaLanI vAta badhI sugama ane saraLa che. vAta tyAM sudhI kaThaNa che ke jyAM sudhI A jIvane pAtratA AvI nathI tyAM sudhI. pAtratAmAM AvyA pachI badhuM sugama ane sa2La thAya che. prAya manuSyadeha vinA Atmajoga banato nathI ema jANI, atyaMta nizcaya karI...' ke basa, mAre have hita karavuM ja che. Atmahita karyA vinA A bhavane ema ne ema bhavabhramaNa cAlu rahe evI paristhitimAM pUro karavo nathI, vyatIta karavo nathI, Page #324 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-569 309 jAvA devo nathI. jema mANasane taka AvI hoya to choDavI nathI. evI ene eka vicAranI daDhatA, nirNayanI daDhatA paNa AvavI ghaTe che. mumukSu -amane kAMI AvaDatuM nathI. pUjya bhAIzrI:- nahi. jarUra paDe che tyAM badhuM AvaDe che. jyAM jarUriyAta dekhAya che tyAM badhuM zIkhI le che ane badhI AvaData AvI jAya che. koI zIkhIne janmyo che ke janmIne zIkhyo che? e kaho joI. jeTalA vyavasAya kare che e zIkhIne Avyo che? badhuM ahIM AvIne zIkhyo che. pachI je vyavasAya karyo hoya te. e vicArI le, tapAsI le pote je vyavasAya karato hoya ene. kemake jarUriyAta lAgI. AmAM jarUriyAta lAge to kAMI nahi AvaDavAno prazna raheto nathI. eka rucimAM jarUriyAta lAge to ene badhuM sahelAIthI samajAya.moTI vAta e che. ghaNA ema kahe che, ke bhAI! A badhuM agharuM paDe che. pahelA to zabdo ajANyA paDe che. keTalAka zabdanI ja AmAM to samajaNa paDatI nathI. navuM navuM lAge che. bhAI ! ruci hoya to kAMI samajavAmAM agharuM paDatuM nathI. rucivALAne badhuM saheluM lAge che, sUjhavA mAMDe che, ke Ama mArA hitanI vAta kare che, Ama mArA hitanI vAta kare che, A rIte mArA hitanI vAta kare che. ane kyAM kokanI vAta kare che. jagatamAM to hajI bIjA padArthanI kaLA zIkhavAnI hoya che. ahIMyAM to potAnA bhAva ane potAnuM svarUpa che. AmAM to potAne anubhavagocara che e badhI vAta kare che. je bhAvo, je svabhAva, je vibhAva badhuM anubhavagocara thAya che e to kahe che. tAre aMtaramAM meLavaNI karavAnI che. tarata samajAvA mAMDaze, nahi samajAya evuM kAMI nathI. prAya manuSyadeha vinA Atmajoga banato nathI. eTale pAtratA AvatI nathI. ema jANI, atyaMta nizcaya karI," juo! ema jANavuM ane jANavA uparAMta atyaMta nizcaya karIne. A vicArabaLa che. "A ja dehamAM Atmajoga utpanna karavo ghaTe. be lITImAM traNa vakhata "Atmajoga" zabda vAparyo che. ema nizcaya karIne A dehamAM ja pAtratA-supAtratA utpanna karavI ghaTe che ane supAtratAthI viruddha je koI pariNAma hoya te atyaMta nizcaya karIne choDavA ghaTe che. vicAranI nirmaLatAe karI jo A jIva anyaparicayathI pAcho vaLe." A jIvane anya padArtha sAtheno je saMbaMdha che ane ahIMyAM anya paricaya kahyo che. A zarIra mAruM che. sAjuM, naravuM rahe to sAruM. bAkI jeTalo jeTalo udayanI sAthe jIva, Page #325 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 308 rAjahRdaya bhAga-11 ajIva, saceta, aceta padArtho sAthe je kAMI saMbaMdha che eno potApaNe paricaya che. paricaya eTale potApaNe mAro udaya che, mArA che e prakAre je bhAva che e badhI anya paricaya che. pAtratAmAM paNa e ja ene bAdhaka kAraNa che. eTale ene vicAranI nirmaLatAe karIne eTale zuddha aMta:karaNathI e pariNAma mane nukasAnakAraka che, mArA parama hitane rokanArA che. AvuM zuddha aMta:karaNathI vicArIne e pariNAmathI eNe pAchA vaLavuM ghaTe che. A pariNAma have mAre na joIe, A pariNAmane huM icchato nathI. A pariNAmane huM cAhato nathI. je pariNAmane pote na cAhate pariNAma nirAdhAra thayA thakA koI rIte TakI zakatA nathI. jyAM sudhI jIva e pariNAmane icche che tyAM sudhI ja e vAraMvAra Ave che. bAkI jo kharekhara vicAranI nirmaLatAe karIne tene pariNAmothI A jIva pAcho vaLe to e pariNAma kAMI eno keDona mUke ke eno cheDona phATe evuM kAMI che nahi. e nirAdhAra thayA thakA rahI zakavAnA nathI ane rahevAnA paNa nathI. mumukSu-vicAranI nirmaLatA eTale pAtratA? pUjya bhAIzrI:-pAtratA lIdhI ane vicAranI nirmaLatA eTale zuddha aMtaHkaraNa che. kyAMya khUNekhAMcare melapa nahi. cokhkho zuddha abhiprAya, ke basa have Atmahita ja karavuM che. Atmahita sivAya mAre A jIvanamAM have kAMI kartavya rahetuM nathI. je Atmahitane bAdhAkAraka hoya te koI paNa kiMmatathI mAre na joIe. ane Atmahita thatuM hoya to koI paNa kimate karI levuM. eka tulanA kare ke sAtamI nArakInA jIva jeTalI to kimata koIe cUkavavAnI nathI ne? sAtamI nArakImAM je pratikULatA che eTalI pratikULatA to koIe ahIMyAM sahana karavAnI nathI ne? eTalI kimata to cUkavavAnI nathI. have enA pramANamAM jo tAre kiMmata cUkavavAnI tuM pratikULatAnI ke kAMI vicAra kara to te eka bahu sAdhAraNa mAmulI vAta che, ke jenA khAtara tuM aTakyo cho. bIjuM kAMI nathI emAM. je saMyogonI ciMtA jenA vikalpa ane vicAratane Ave che, avalokanathI tapAsI le je kono konA zenA zenA Ave che? emAM koI moTI anukULatA-pratikULatAnI vAta nathI. ahIMyAM to bahu ja madhyamakakSAnuM jIvana che. nathI lAkho-karoDo-abajonA vepAra, ke ethI moTA lAbha-nukasAnano savAla thAya. nathI bIjI koI lAMbI mAthAkUTa rAga, dveSa, verajhera evA moTA koI problema nathI ke have koI ghara lUMTI javAnuM che, lUMTArA AvavAnA che, koI khUna karavA AvavAnuM che. e kAMI prazna nathI. mAmulI vAta che. badhI sAdhAraNa saMyogonI vAta che. ene eTaluM badhuM mUlya ApI dIdhuM che ke pariNAma tyAM ne tyAM, tyAM ne Page #326 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-569 309 tyAM cakarAvo khAyA kare che. jema phATelI godaDInuM mamatva chUTe nahi evI eka mAmulI vAta che. pariNAma tyAM ne tyAM cakarAvo khAya che. ene kahe che, ke bhAI! "vicAranI nirmaLatAe karI... eTale zuddha hRdayathI tuM e pariNAmathI pAcho vaLa, e paricayathI pAcho vaLa. to sahajamAM hamaNAM... juo ! kevo mArga sugama che ! "sahajamAM hamaNAM jatane Atmajoga pragaTe. A pAtratA tane hamaNAM ja pragaTe. A cothI vakhata zabda Avyo. atyAre tane pAtratA pragaTe. pAtratA pragaTavA mATe koI udhAra (eTale ke pachI bhaviSyamAM enuM phaLa Avaze evI vAta nathI. atyAre ja pragaTe ane sahajamAtramAM ja pragaTaze, tatkSaNa pragaTaze. kAMI bIjI koI kriyA levAdevAnI jarUra nathI. phakta tArA aMtaHkaraNanI zuddhatA mAMgIe chIe. juo ! sapuruSoe mArgane keTalo saraLa ane sugama karyo che. jo ke "asatsaMgaprasaMgano gherAvo vizeSa che... takalIpha zuM? che ke asatsaMganA prasaMgo che, udayanA je prasaMgo che e tamAma prasaMgo badhA asatsaMganA che. eno gherAvo ghaNo che. A jIvane emAM rasa Ave che eTale gherAvo che. A jIva udAsa thAya to enI kAMI ciMtA karavAnI jarUra nathI. kharI vAta to e che ke pote hAthe karIne emAM rasa le che. asatsaMgaprasaMgano gherAvo vizeSa che, ane A jIva tethI anAdikALano hInasattva thayo hovAthI..." ane e asatsaMgane kAraNe asatsaMgane sevavAne kAraNe pote paNa hInasattva thaI gayo che. hInasatva eTale namAlo jene ApaNe kahIe. cAlu bhASAmAM zuM kahIe? A mANasa sAva namAlo che. kAMI kAma ja karI zakato nathI. ema AtmahitanuM kAma karavA mATe jANe namAlo thaI gayo. are.re.! ame to sAdhAraNa mANasa. hajI amArA ATalA ATalA Problem che, hajI amAre Ama takalIpha che, kAMIka zarIranI takalIpha, kAMIka sagAsaMbaMdhInI takalIpha, kAMI vepAradhaMdhAnI takalIpha, kAMI bIjI takalIpha, kAMI trIjI takalIpha, kAMIne kAMI kAMIne kAMI cAlyA ja kare che), ApaNe rahyA sAdhAraNa mANasa. evA namAlApaNAno anubhava kare che e enuM asatsaMgane lIdhe utpanna thayeluM hInasattvapaNuM che. mumukSu - dharmaprabhAvanAnA kAryo karIe chIe. pUjya bhAIzrI:- dharmaprabhAvanAnA kAryo svarUpanI nizcaya prabhAvanA karyA pahelA karI zakAtA nathI ane thaI zakatA nathI. bhAI vacamAM kAMIka nAkhI daye che. ame to dharmaprabhAvanAnA kAryo karIe chIe. jJAnIpuruSa ema kahe che, ke bhAI! teM AtmAnI nizcaya prabhAvanA karI? jo AtmAnI nizcaya prabhAvanA karI hoya to tuM bIjAnI Page #327 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 310 rAjahRdaya bhAga-11 prabhAvanA karI zake. DUbato bIjAne kevI rIte tAre ? e DUbato to bIjAne paNa DUbADaze. koI evo udaya hoya to jJAnInI AjJAe, jJAnInI nizrAmAM puruSanA caraNamAM rahIne koI pravRtti mAthe AvIne karavI paDe to karavI nathI. paNa enizcaya prabhAvanA thayA pahelA koI karavI paDe evA saMyogo dekhAya ke zAsananI pravRtti ApaNA mAthe Ave che. topaNa bhavabhayathI DaratA-DaratA, meM hajI mArI nizcaya prabhAvanA karI nathI e mane pahelA karavAnI jarUra che, e vAtanI khaTaka rAkhIne DaratADaratA kare to bace. nahitara bace janahi. nahitara eprabhAvanAnuM ahaMpaNuM AvyA vinA rahe nahi.meM Ama karyuM ane meM Ama karyuM. mumukSu-narakanI pratikULatAnI sAme je vartamAna pratikULatA che e to jaghanyamAM jaghanya nathI. pUjya bhAIzrI - anaMtamAM bhAge paNa nathI. jaghanyamAM jaghanya zuM? anaMtamAM bhAge paNa nathI. ahIMthI anaMtagaNI tyAM pratikULatA che. mumukSu-e paNa vartamAnamAM nathI paNa enI kalpanAthI ja A jIva aTake che. pUjya bhAIzrI -khAlI mahattva ApI de che. jene mahattva ApavuM na joIe evA udaya prasaMgone mahattva ApI dhe che. potAno Akho AtmA emAM homI kyuM che. ane dUra cAlyo jAya che. potAnA svarUpanA pragaTapaNA karavAmAMthI e ghaNo dUra cAlyo jAya che. A paristhiti thAya che. mumukSu:-samudranA ekabiMdu samAna che. pUjya bhAIzrI:-kAMI nathI, kAMI che ja nahi ema samajone. jene muzkelI kahe e paNa muzkelI ja nathI. paNa kalpanAthI A jIva duHkhI thAya che. e khAlI kalpanAthI thAya che. A jIva tethI anAdikALano hInasattva thayo hovAthI tethI avakAza prApta karavA athavA tenI nivRtti karavA jema bane tema satsaMgano Azraya kare... e hInasattva to thaI gayelo ja che. have ? enAthI chUTavA mATe, puruSArthanI jAgRtimAM AvavA mATe ane e asatsaMganA prasaMgothI nivRtta thavA arthe, jema bane tema eNe satsaMgano Azraya karavA yogya che. A eka ochAmAM ochI buddhimAM nirNaya thaI zake evI vAta che, ke A jIve satsaMga karavo Avazyaka che. je jIvo satsaMga choDe che athavA satsaMga prApta hovA chatAM satsaMgathI dUra rahe che, enI sAmAnyabuddhi paNa A viSayamAM kAma karatI nathI. bhale buddhizALI game teTalA hoya che. paNa A graMtha vAMcyA pachI sArA Page #328 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 311 patrAMka-569 buddhizALI mANasoe e vAta svIkArI che ke satsaMganuM mahattva je AvavuM joIe e atyAra sudhI AvyuM nathI). buddhizALI mANasoe A ekarAra karelo che. pachI ATalI lAMbIcoDI buddhi kAmanI zuM? ke kAmanI paNa) rakhaDavAmAM. ATalI khabara na paDI?ke mAre prathamamAM prathama mArI bhUmikAmAM satsaMga ja hovo joIe, e mAro nirNaya hovo joIe ane e nirNayanI aMdara kAMI pheraphAra karavAnuM koIpaNa kAraNa hoI zake nahi. badhA kAraNa ethI haTha che. kemake mArA hitanuM paheluM e sAdhana che. eTalo paNa je nirNaya nathI karI zakatA ene potAnI hitabuddhi upara mIMDuM mUkAI gayuM che, zunya thaI gayuM che e. mumukSu - laukikamAM khyAla Ave che ke prophesara bI.koma. bhaNela che. A lAIna... komarsano jANakAra... pUjya bhAIzrI :- tyAM Science no vidyArthI hoya to Science nI kolejamAM jAya, Arts no vidyArthI hoya to Arts nI kolejamAM jAya. tyAM to badhuM pahelethI ja nizALamAM bhaNato hoya tyAMthI vicAra kare. kayo viSaya Ane vadhAre phAve che ane kaI kolejamAM Ane jAvAnuM che. mumukSa -evI buddhi to cAle che. pUjya bhAIzrI :- kemake jarUriyAta dekhANI che, kemake jarUriyAta dekhANI che. (ahIMyAM) jarUriyAta bhAsI nathI. mAruM Atmahita karavuM che evI jarUriyAta bhAsI nathI e vAta nakkI che. tethI kharekhara to AtmahitanI buddhi ja haNAI gaI che. ema kahIe to cAle ke AtmahitanI buddhi haNAI gaI che. eTalohInasattva thayo che ke buddhi haNAI gaI che. A paristhitimAM jIva AvI gayo che. mumukSuH-mAtAjIe 14 varSanI uMmaramAM satsaMgano viveka karyo. pUjya bhAIzrI - 13varSanI uMmare pUjya bahenazrIne viveka Avyo hato. 13 varSanI uMmare, 14 varSanI uMmare "karAMcI choDI dIdhuM. nahitara e to baMdhanamAM AvI gayA hatA. saMsAranA baMdhanamAM AvI gayA hatA. topaNa vivekabaLa keTaluM ! pUchyuM hatuM, sIdhuM pUchyuM hatuM ke eTaluM evuM zuM lAgyuM ke ATaluM moTuM kaDaka pagaluM bharyuM athavA himmatavALuM pagaluM bharyuM ? e jamAnAmAM nAnI uMmaramAM ghara choDavuM ane gharethI bhAgavuM eTale hajAromAM koka ja evo kisso bane. mumukSu -emAM paNa strIparyAyamAM. pUjya bhAIzrI :- hA, eTale ja ne. AjathI lagabhaga 66 5 varSa pahelAnI Page #329 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 312 cajahRdaya bhAga-11 vAta che. keTalAka amArA jevAno to janma paNa nahithayo hoya. 665 varSa pahelA.e jamAnAmAM ATalo viveka emaNe karyo che. vAta karI hatI. emaNe kahyuM), satsaMga ahIMyAM nathI. karAMcImAM satsaMga nathI. A dezamAM satsaMga nathI. ApaNI bAju satsaMgamaLe che, A bAju satsaMga nathI. koNa maLaze ? kevo maLaze? kAMI nakkI nahotuM. ahIMto nakkI hoya to paNa hajI mANasane bIjA kAma ADe phurasadanathI maLatI. nakkI nahotuM kAMI ke kono satsaMga karazuM ane kayAM jazuM? paNa ahIMyAM nathIne tyAM che eTalo khyAla nizcita hato. eTalI kiMmata hatI. e cIjanI eTalI kimata hatI. Aje varSothI sAMbhaLanArane hajI khyAla nathI ke satsaMga zuM cIja che, enI zuM kimata che. zAstra sAMbhaLatA hoya, zAstra vAMcatA hoya paNa hajI A viSayano yathAtathya je nirNaya karavo joIe, enI je kimata AvIne nirNaya hovo joIe e nirNaya lagabhaga jovAmAM Avato nathI. ApaNA mumukSu samAjamAM nathI, bIje kyAM AzA rAkhavI ? A paristhiti che. mumukSu kimata ApyA vagara... pUjya bhAIzrI - maphatamAM mAla maLI gayo che eTale ene maphatamAM ne maphatamAM badhuM cAlyuM jAya che. kAMI hAthamAM AvatuM nathI. ema che, kharI vAta to ema che. mumukSu - A umare khyAla nathI Avato to zuM kahevuM? pUjya bhAIzrI - keTaluM cheTe che? e vicAravA yogya che. AkhI jiMdagIne hoDamAM mUkI. eka satsaMga khAtara AkhA jIvanano palaTo mAryo jiMdagInI badalI nAkhI. AkhI jiMdagI eka trAjavAmAM mUkI dIdhI. ke A bAju satsaMganuM trAjavuM na bese. jiMdagInuM nahi jiMdagI jema jIvAze ema jIvAze. satsaMga joIe te joIe. ATalo viveka karyo. kAMI maphatamAM samyagdarzana AvyuM nathI. pahelethI ja AvA nirNaya hoya che. jene samyagdarzana thAya che ane pahelethI AvA atulanirNaya hoya che. ene kyAMya toLI na zakAya. mumukSu :- "kRpALudeva satsaMganI bAbatamAM sattara varSanI uMmaramAM lakhI gayA, Aje paNa khyAla nathI Avato. pUjya bhAIzrI -mokSamALAmAM satsaMganA pATha lakhyA che. keTaluM mahattva che e vAta lakhI che. vAMcyuM hatuM ekadivasa. | (satsaMgano) Azraya kare to koI rIte puruSArthayogya thaI eTale Atmajoga pAmI e "vicAradazAne pAme." suvicAraNAne pAme. prathamamAM prathama je prakAre Page #330 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-569 313 anityapaNuM, asArapaNuM A saMsAranuM atyaMtapaNe bhAse te prakAre karI AtmavicAra utpanna thAya.' A prAraMbha che. AtmavicArano prAraMbha. Ane upadezabodha kahe che. saMsAranuM anityapaNuM ane asA25NuM (bhAse). jyAM ene sAra lAgIne jIva coMTI gayo che ane evo coMTI gayo che ke ukhADyo ukhaDato nathI, enA upara pahelA mIMDuM mUke ke A asAra che. game teTaluM saMyogamAM hoya to paNa e badhuM kAMI kAmamAM AvavAnuM nathI. A badhuM ahIMyAM mUkIne jAvAnuM che. kAMI kAmamAM AvavAnuM nathI. asAra che. ane koI cIja, koI padArtha zaraNa thAya evuM nathI ane koIno yoga paNa zAzvata nathI. anitya che. mumukSu - mAruM badhuM lUMTI jaze. pUjya bhAIzrI :- koNa lUMTe ? atyAre to ... koI lUTavA AvatuM nathI. koI lUMTI jAtuM nathI. tAruM hatuM ke di' paNa ke tAruM lUTI jAze ? ema che. tAruM hatuM ke di' ? e to nakkI kara. sAthe laIne Avyo hato ? ane sAthe laIne jAvuM che ? bemAMthI ekeya vAta nathI. vacce anitya saMyoga thayo. sAdisAMta. koI cIjano ATalA kALa paryaMta, koI cIjano ATalA kALa paryaMta. koI varSa be varSa cAlaze, koI cha mahinA cAle, koI varSa be varSa cAle. ema zarIra ATalA kALathI ATalA kALa sudhI (raheze). bhADe rahevAnI jagyA maLI. pUrvakarma anusAra bhADe rahevAnI jagyA maLI che. have e bhADutI jagyAno mAlika thaIne (rahe) pachI herAna thavAnI vAta che, bIjuM kAMI nathI. mumukSuH - jene satsaMganuM mUlyAMkana nathI AvatuM ene A vicAra kema Avaze ? -- pUjya bhAIzrI :- e to che ja. satsaMgamAM badhI vAto che. satsaMgamAM badhA vicAro, cAre paDakhAnA vicAro vicAravAno avakAza maLe che. prasaMga thAya che. eTalA mATe satsaMgane (upAsavAnI vAta kahI che). TUMkAmAM kahI dIdhuM ke tuM satsaMgane upAsaje. satsaMgane tuM koI rIte choDIza nahi. je prakAre anityapaNuM, asArapaNuM A saMsAranuM...' A eTale vidyamAna. vidyamAna saMyogomAM je kAMI che te anityapaNuM ane asA25NuM che. te atyaMtapaNe bhAse...' sArI rIte bhAse. enuM mUlya na rahe koI. 'te prakAre karI AtmavicAra utpanna thAya.' tyAMthI AtmavicAra utpanna thavAnI zarUAta thAya che ke A to nakAmI cIja che. Atmahita karI levuM e ja mukhya vAta che. sAmAnya rIte mANasone khAvA-pIvAmAM bahu cakacaka thAya che. cIkAzavALA pariNAma. A Ama hovuM joIe... A Ama hovuM joIe. A Ama hovuM joIe.... Page #331 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 314 rAjahRdaya bhAga-11 have paNa A bhADutI jagyAne bhADuM devuM emAM noTa thoDI nabaLI hoya ke sabaLI hoya, tane zuM phera paDe che? nathI lenArane phera paDato, nathI denArane phera paDato. koI eka noTa sArI hoya to cAra AnA vadhAre Ape che? ke bhAI A navI noTa che dasanA savA dasa ApazuM ema kahe che? ke ekaso rUpiyAnA eka so rUpiyA ane cAra AnA bIjA ApazuM tamane ema koI kahe che? ane saheja jUnI hoya to? to paNa enI eTalI ja kimata che. have thoDA pugala so basso grAma thoDAka A paryAyavALA hoya ke A paryAyavALA hoya, bhADuM denArane tAre zuM pharaka paDe che? evA cIkaNA pariNAma (kare, prasaMge-prasaMge evA cIkaNA pariNAma kare ke Akho AtmA tyAM ne tyAMthI pachI nIkaLI zake nahi. pachI A bAjunA pariNAma karavA hoya to cAle nahi. kemake hInasattva thaI gayo che. mAro puruSArtha upaDato nathI. paNa tAro puruSArtha upaDe kayAMthI? teM puruSArthane evI jagyAe kharcI nAkhyo che ke pachI ahIMyAM kharcavAnI tArI pAse jagyA rahI nahi. A paristhiti che. eTale puruSArthanI daridratA potAne dekhAya Ave e paristhiti che. AtmavicArato tyAMthI zarU thAya che. have potAnI vAta kare che, ke have A upAdhikAryathI chUTavAnI vizeSa vizeSa Arti thayA kare che..." pote to jJAnadazAmAM AvI gayA che topaNa kahe che, "A upAdhikAryathI... eTale vyavasAyakAryathI chUTavA mATe vadhune vadhu vizeSa vizeSa Arti thayA kare che," tIvra icchA rahyA kare che. nivRtti laI levI che. jema bane tema jaldI, nivRtti laI levI che. jene samayanI) kiMmata nathI e samaya bagADatA hoya che. A pote jhaMkhe che, nivRttine jhaMkhe che. AvA mahApuruSa che ene nivRttinI jhaMkhanA thAya che. tyAre jene saheje nivRtti pUrvapuNyanA udaye che e samayane veDaphe che. ene kAMI khabara nathI ke mAro kimatI samaya huM kyAM bagADuM chuM. ane chUTavA vinA je kaMI paNa kALa jAya che te, A jIvanuM zithilapaNuM ja che, ema lAge che, athavA evo nizcaya rahe che. mAro doSa che. mArI zithilatA che eTale huM ahIMyAM beTho chuM. jJAnadazA che to evI rIte potAno doSa vicAre che. nahitara kema na chUTe A? mahApuruSoe, mArA karatA parAkramI puruSoe, tIrthakarAdie choDyuM che. mAre kema chUTatuM nathI? mArI jazithilatA che e) nakkI vAta che. evo nizcaya che, nizcaya rahe janakAdi upAdhimAM rahyA chatAM AtmasvabhAvamAM vasatA hatA evA AlaMbana pratye kyAreya buddhi thatI nathI. A vAta emaNe bahu sarasa karI che. mumukSujIva Page #332 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-569 315 kathAnuyoga vAMcIne AvI bhUla kare che. juo ! "rAmacaMdrajIe sattara hajAra varSa rAja karyuM. eno rAjyakALa sattara hajAra varSano che. vanavAsathI AvyA pachI. e pahelA nahi. e pahelA to rAjyAbhiSeka emano nahoto thayo. sattara hajAra varSa sudhI rAja karyuM. e kALamAM AyuSya moTA hatAne? ane emanA sasarA janakarAjA janaka videhI kahevANA. deha chatAM videhI dazAmAM rahetA hatA. rAjanI uthalapAthala thAya ene kAMI asara thAya nahi. dehanI uthalapAthala thAya kAMI asara thAya nahi. to kahe che, e rAjapATamAM rahyA ane chatAM AtmasvabhAvamAM paNa rahyA. mAre evA koInuM daSTAMtanuM AlaMbana levuM nathI. A to mumukSu hoya ane AlaMbana le. cakravartIne ghaNo parigraha che. ApaNe kyAM eTalo che. ApaNe to hajI ATalA lAkha ja thayA che, ApaNA karatAM moTA parigraha jJAnIone hatA. evuM AlaMbana levA mATe e vAta nathI. tArI bhautika sAdhanonI ruci ane bhautikasukhanA poSaNa mATenI ruci (vadhu) e mATe e vAto karI nathI. e to emanA koI alaukika puruSArthane darzAvavA mATe e badhI vAto karI che. jagatanA sukhanI rucine poSavA mATe e vAta nathI karI. eTale ema kahe che "evA AlaMbana pratye kyAreya buddhi thatI nathI. amAre to choDavAnI jabuddhi thAya che. vepAra karatAM karatAM paNa AtmAmAM rahIzuM evI buddhi amane thatI nathI. zrI jina jevA janmatyAgI.' A tIrthaMkaradeva che ene to janmatyAgI kahevAmAM Ave che. traNa jJAna laIne AvyA che ne. kSAyika samyagdarzana hoya che. saMsArakALa jeTalo jAya che (emAM emane) janmatyAgI gaNavAmAM Ave che. e paNa choDIne cAlI nIkaLyA. emaNe paNa saravALo e mAryo ke choDo Ane...choDo Ane. nahitara e to saMsAramAM paNa tyAgI jevA hatA. te paNa choDIne cAlI nIkaLyA evA bhayanA heturUpa... evA bhayanA kAraNarUpa che. bhavabhavanuM e kAraNa che. "evA bhayanA heturUpa upAdhiyoganI nivRtti A pAmara jIva karatAM karatAM kALa vyatIta karaze to azreya thaze, evo bhaya jIvanA upayoga pratye pravarte che, kemake ema ja kirtavya che. pote potAnA bhUtakALane khyAlamAM le che ke A jIva jo A rIte AgaLa vadhe to pachI pAchuM azreya thatAM vAra lAge nahi. pUrve paDI gayA che ne ? have pharIne e bhUla karavI nathI. keTalI vicAraNA ! UMDI vicAraNA che! potAnI sAdhanA viSenI emane bahu UMDIvicAraNA che. tIrthakara jevA zrI jina jevA janmatyAgI paNa choDIne cAlI nIkaLyA..." je saMsArane eNe tilAMjalI ApI dIdhI evA bhayanA heturUpa upAdhiyoganI nivRtti...' Page #333 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 316 rAjahRdaya bhAga-11 letA pahelA A jIva kALa vyatIta karaze.kevo A jIva ?potAne pAmara gaNAvyo che. A pAmara jIva karatAM karatAM kALa vyatIta karaze to azreya thaze. mAruM kalyANa chUTI jaze. evo bhaya jIvanA upayoga pratye pravarte che evo bhaya rAkhIne varlDa chuM, beTho chuM paNa A bhayathI beTho chuM. nirbhaya thaIne, nizcita thaIne dukAne beTho nathI, ema kahe che. ahIM to eka nAnAmAM nAnuM kAma kare to paNa nizcita thaI jAya ke jANe potAnA Atmahita jevI koI vAta ja sAMbhaLI nathI. eTalI vismRti karI jAya. A kahe che ke nahi. upayoga pratye pravarte che. A jIvano je upayoga che emAM bhaya Ubho rAkhyo che. kemake ema ja kartavya che. ema ja karavA yogya lAge che. jarAya paNa nizcita ane nirbhaya rahevA jevuM nathI. jo Amane A pariNAma che to mumukSunA pariNAma keTalA tIvra hovA joIe? ghaNI emanI zakti AvI gayA pachI vAta kare che. ekAvatArI che, ghaNuM sAmarthya AvI gayuM che. bharoso nahi, pariNAmano bharoso nahi. e prApta pariNAmano bharoso nahi. Azraya svarUpano levo che, pariNAmano Azraya levo nathI e vAta emane spaSTa Ave che. je rAgadveSAdi pariNAma ajJAna vinA saMbhavatA nathI...... have mumukSujIvanI vAta kare che, ke je mumukSune rAgadveSAdi pariNAma thAya che e pariNAma to ajJAna vinA hoya zake nahi. te rAgadveSAdi pariNAma chatAM.... e pariNAma cAlatA hovAM chatAM, jIvanmuktapaNe sarvathA mAnIne.... ame to mukta thaI gayA chIe. nizcayano viSaya hAthamAM AvI jAya ne. dravyadRSTiprakAza" vAMcyuM hoya. AtmA mukta che, AtmA kAMI karato nathI. mukta che. mukta che. ApaNe to mukta thaI gayA have. (ema) jIvanmuktapaNuM sarvathA mAnIne. pariNAme baMdhAu chuM ane pAmara chuM e vAta bhUlI jAya che. e vAta sarvathA pariNAmathI mAnI le che. "mAnIne jIvanmukta dazAnI jIva AzAtanA kare che....... A jIvano svachaMda che. e azAtanA kare che. e rIte to e mukta AtmAonI azAtanA kare che. eka sAmAnya potAnI jarUriyAta mATe nItinuM ThekANuM na rahe ane vaLI vAta kare ke AtmA to mukta che. mAre kAMI levAdevA nathI. e vAta barAbara nathI. e to jIvanmukta dazAnI jIva azAtanA kare che. "ema varte che tethI avasthAmAM athavA pariNAmamAM to sarvathA rAgadveSa pariNAmanuM parikSaNapaNuM ja kartavya che. jyAre avasthAno vicAra karavAmAM Ave che tyAre rAga-dveSa sarvathA nAza karavA, e ja dhyeyathI cAlavAnuM che. kyAMya Page #334 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-569 317 saMtoSa vacce pakaDavAno nathI. jyAM sudhI pUrNa rAga-dveSa nAza na thAya tyAM sudhI jJAnI pote saMtoSa pakaDatA nathI. (mumukSune to) saMtoSa pakaDavAno prazna raheto nathI. sarvathA rAgadveSa pariNAmanuM parikSINapaNuM ja kartavya che. atyaMta jJAna hoya tyAM atyaMta tyAga saMbhave che.' ane jeTaluM jeTaluM jJAna AtmAmAM lIna thAya che, jeTaluM jeTaluM jJAna AtmAnI aMdara vijJAnaghana thAya che, bahAramAM vikalpa khalAsa thAya che, jeTalI svarUpa sthiratA eTalo vikalpano nAza che. guNasthAna zuM batAve che ? koI jIva cothA guNasthAnamAMthI pAMcamA guNasthAnamAM Ave e zuM batAve che ? ke svarUpasthiratAne laIne amuka prakAranA vikalpa ene utpanna thatA nathI. tethI te vikalpanI pravRtti paNa ene jovAmAM AvatI nathI. eTale e AtmajJAnanA ghaniSThapaNAne e batAve che. eTalo AtmA jJAnaghana thayo. mATe ene eTalo tyAga che. samajaNa vagaranA bAhya tyAganI vAta nathI. A to yathArtha sAdhakadazAmAM je tyAga Ave che (enI vAta che). jyAM atyaMta jJAna hoya tyAM atyaMta tyAga saMbhave che. jyAM saMpUrNa jJAna thayuM, kevaLajJAna thayuM, tyAM ene saMpUrNa tyAga hoya. ene tilaSamAtra parigrahano koI aMza ene hoya evuM banI zake nahi. jinezvaranuM svarUpa batAve ane ene tyAga na hoya ema batAve to ene jJAna paNa nathI ema batAvI dIdhuM. zuM kIdhuM ahIMyAM ? jyAM atyaMta jJAna hoya tyAM atyaMta tyAga saMbhave che.' munidazAmAM pAMcamA guNasthAna karatA vadhAre tyAga che. to kevaLajJAnanI dazAmAM to pUrepUro tyAga hoya. emAM to morapIMchI ke kaMmaDaLa ke zAstra u5ka2Na hovAno paNa savAla raheto nathI. e to bahAramAM munidazA sudhInA cihno che. kevaLajJAnIne to e cIja (hovAno savAla ja nathI). e to sIdhA pAMcaso dhanuSa UMce AkAzanI aMdara svarUpamAM lInapaNe varte che. emane koI cIja hoI zake nahi. atyaMta tyAga pragaTyA vinA...' eTale gRhasthadazAmAM. atyaMta jJAna na hoya ema zrI tIrthaMkare svIkAryuM che.' mArI dIdho pheMsalo. bhAI ! A bharatarAjAne arIsAbhuvanamAM kevaLajJAna thayuM hatuM, ke bhAI ! marudevanI mAtAne hAthInA hodde kevaLajJAna thayuM hatuM. e vAta koI rIte banI zake evI nathI. atyaMta tyAga pragaTyA vinA atyaMta jJAna na hoya...' atyaMta jJAna hoya tyAM atyaMta tyAga hoya, hoya ne hoya ja. jeNe potAno Adarza pUrNa rIte sAdhya karI lIdho. sAdhI lIdho eno dekhAva evo Page #335 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 318 rAjahRdaya bhAga-11 hoya ke jemAM Adarza bhaMsAI jAya? bhaMsAI jAya evo eno dekhAva kevI rIte hoya?ke je AdarzathI viruddha hoya? e kevI rIte bane ? ke ene jotA ja bIjAne e Adarza pragaTe. jeNe paripUrNa Adarza siddha karyo hoya enA darzanamAtrathI e Adarza bIjAne pragaTa thAya. Avo to nimittanaimittika eno saMbaMdha hoya. eTale tIrthaMkaradevanA viSayanI AkhI je mAnyatA che e mAnyatAno ahIMyAM nikAla AvI jAya che. chene? "atyaMta tyAga pragaTyA vinA atyaMta jJAna na hoya... atyaMta jJAna hoya tyAM atyaMta tyAga hoya ja. "ema zrI tIrthakare svIkAryuM che.' huM kahuM chuM ema nahi. A tIrthakaradeve svIkArelI vAta che. AthI viruddha koI vAta kahe to e tIrthaMkaradevanI vAta nathI ko'ka bIjAnI che. managhaDaMta kaMI ghaDI kADhelI kalpanA bIjAnI che. e tIrthaMkaranI vAta nathI. mumukSu-muni avasthAmAM jarA paNa parigrahane svIkAra karavAno artha ema thaI gayo ke eNe Akho jJAnano niSedha karI nAkhyo. pUjya bhAIzrI - eNe kevaLajJAnano niSedha karyo. eNe AhAra svIkAryo, koI parigraha svIkAryo, koI zRMgAra svIkAryo. kAMIpaNa (svIkAryuM e) badhuM kevaLajJAnane uDAvavAnI vAta che. mumukSu svabhAvano nakAra karI nAkhyo. pUjya bhAIzrI - svabhAvano nakAra thaI gayo. dazAno nakAra thaI gayo. e to AkhuM viparIta thaI gayuM. mumukSu-tamane yogya lAge ema vAtane pUjya bhAIzrI:-lakhyuM che ke nahi paNa yogya lAge ema che ke cokhkhuM lakhyuM che? AmAMthI zuM bIjo artha kADhI zakAya kaho? AmAMthI kAMI bIjo artha nIkaLe che? to ApaNe bIjo artha kADhyo kahevAya. be artha nIkaLatA hoya to eka artha ApaNe kAco, bIjo artha koI bIjA kADhe. paNa AmAMthI bIjuM kyAM nIkaLe che ? atyaMta atyaMta to zabda vAparyo che. "atyaMta jJAna hoya tyAM atyaMta tyAga saMbhave che. atyaMta tyAga pragaTyA vinA atyaMta jJAna na hoya." eka vAkyamAM cAra vakhata "atyaMta zabdano prayoga che. mumukSu-vAta sAdhAraNa jevI lAge paNa AnA mULiyA ghaNA UMDA che. pUjya bhAIzrI -mULa saiddhAMtika vAta che. bahu saiddhAMtika vAta che. mumukSue ema levA yogya che ke tAre jJAna karavuM che ne ? to tArI grahaNa-tyAganI vRtti to tapAsI le Page #336 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-569 319 (ke) tane keTalo rasa che? A grahaNa-tyAganI vRttino rasa phikko paDyA vinA, e rasa uDyA vinA tane jJAna thAya e vAtamAM kAMI mAla nathI. dALano sabaDako levo che ane rasa Ave che tyAM jJAna hAjara nahi rahe. jJAna addhara thayuM jAze. ane jJAnanI sAvadhAnImAM AvIza tyAM rasa nahi Ave. beya viruddha rasa che. ekasAthe be rasa rahetA nathI viruddharasa rahetA nathI tyAMthI zarUAta karIne cheka sudhInI vAta che badhI. potAne choDavuM che ne? potAne rasa nathI, vyApAra-dhaMdhAmAM rasa rahyo nathI. moTI kamANI ane paradezanA vepAra cAle che paNa emAM rasa rahyo nathI. jhera jANIne choDavuM che. eTale A badhA vicAro emane aMdarathI phure che. mumukSune patra lakhatAM, "sobhAgabhAIne patra lakhyo che, evA vicAro spharyA che. AtmapariNAmathI jeTalo anya padArthano tAdAbhyaadhyAsa nivartavo tene zrI jina tyAga kahe che. ahIMthI tyAganI zarUAta thAya che. pahelo adhyAsa nivarte che. je parapadArthamAM AtmapariNAma thAya che eTale potApaNAnI bhrAMti thAya che, dehamAM huMpaNuM thAya che, koI anya cIjamAM potApaNuM lAge che ke A cIjamArI che, e adhyAsa che. e adhyAsa chUTe tyAre ene tyAganI zarUAta thaI. pahelI tyAganI zarUAta adhyAsanA tyAgathI thAya che. pachI e cIjano tyAga thAya che. e pahelA adhyAsa rAkhIne koI cIjano tyAga kare che to ene kharekhara bhagavAna tyAga kahetA nathI. e vAta emAM AvI jAya che. "te tAdAspaadhyAsa nivarirUpa tyAga thavA arthe... e adhyAsa choDavA mATe A bAhya prasaMgano... eTale bAhya padArthono tyAga paNa upakArI che. e arthe karavAmAM Ave to upakArI che. e artha na hoya, e hetu na hoya, e prayojana na hoya to e tyAga upakArI thato nathI. ema levuM. "upakArI che, kAryakArI che. bAhya prasaMganA tyAgane arthe aMtaratyAga kahyo nathI." bAhya tyAganA hetuthI ane bAhya tyAganA prayojanathI aMdarano tyAga nathI kahyo, paNa aMdaranA tyAganA prayojanathI bahArano tyAga kahevAmAM Avyo che. be vAta UlaTasulaTI che. tyAganA prakaraNanI aMdara jagata bhUleluM che. tamAma saMpradAyamAM tyAgI pAchaLa aMdhazraddhAvAna jIvo, dhamadha jIvo tyAgI pAchaLa samarpaNa kare che, bhAI! A tyAgI che. ApaNe nathI tyAgI zakatA eNe tyAkhyuM che. enA mATe ahIM bahu sArI vAta karI che. bahu suMdara vAta karI che. tyAga jove cho, ema nahi. bAhya prasaMganA tyAgane arthe aMtaryAMga kahyo nathI, ema che, topaNa A jIve Page #337 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 320 rAjahRdaya bhAga-11 aMtarlIgane arthe bAhya prasaMganI nivRttine kaMI paNa upakArI mAnavI yogya che. eTale jyAre potAnI vAta levI che, bIjAno tyAga vicAravo topaNa ene aMtarathI moha chUTyo che ke nahi, e joI levuM. potAne vicAra karavo hoya tyAre eNe ema vicAravuM ke mAre aMtarathI moha choDavo che eTale huMpadArthano tyAga karuM chuM. padArthanA tyAga karavAnA hetuthI ke prayojanathI mAre kAMI kAma nathI. paNa mAre aMdaramAMthI enI tyAgavRtti thaI jAya eTale tyAga eno vikalpana UThe evI sthiti ANavA arthe huM A tyAga karuM chuM. to e mane e tyAgane kAMIka ThIka mAnavo, upakArI mAnavo, nimittabhUta mAnavo e yogya che. upakArI eTale nimittabhUta mAnavo. e yogya che. nahitara e tyAgamAM kharekhara AtmahitanuM nimitattva rahetuM nathI. tyAga to kare che mANasa, paNa AtmahitanuM nimittapaNuM rahetuM nathI. enI najara ekalI tyAga upara ja che. A choDyuM... A choDyuM... meM A choDayuM... A choDyuM... zuM karavA? kema choDavuM ? adhyAsa chUTyo ? eno rasa chUTyo ? eno aMdaramAMthI moha chUTyo ? e vAta jo tapAsamAM na Ave, vicAravAmAM na Ave to ene bAhya tyAga che e kAMI upakArI thato nathI. mumukSu -prayojanamAM avarodha jANIne choDI de. pUjya bhAIzrI:-prayojanamAM avarodha jANIne choDe to sArI vAta che, e yogya che. paNa potAnA prayojananI ja khabara na hoya ane tyAganuM prayojana rAkhyuM hoya che. atyAre zuM thAya che? aNasamajaNathI eka tyAganA prayojanathI tyAga karavAmAM Ave che. ane aMdarano je rasa, eno moha, eno adhyAsa, emane ema sAjo rahI jAya che. ene kAraNe ene je potAnuM AtmahitanuM prayojana siddha thavuM joIe e prayojana nathI thatuM. ane tyAga karyo che evuM tyAga karyAnuM duSTa abhimAna pachI varyA vinA rahe nahi, utpanna thayA vinA rahe nahi, ke je ene UlaTAno saMsAra paribhramaNano, saMsAravRddhino hetu thAya, saMsAra nAzano hetu thavAne badale saMsAravRddhino hetu thAya che. A paristhiti AkhI UlaTI thaI jAya. eTale bahu samajaNathI ahIMyAM vAta mUkI che. pahelA adhyAsane choDavo ane potAnA pariNAmamAM potAnA prayojananI siddhine arthe bAhya tyAgane nimittabhUta gaNyo che. e rIte e tyAga thavo joIe, bIjI rIte jarApaNa tyAga thavo na joIe. e vAta emaNe grahaNa-tyAganA viSayamAM ahIMyAM ekadama spaSTa karI che. (ahIM sudhI rAkhIe...) Page #338 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-569 321 tA. 28-11-1990, patrAMka - pa69, 570 pravacana naM. 263 zrImad rAjacaMdra vacanAmRta, patra-pa69 cAle che, pAnuM-4para. mumukSu:- (atyaMta jJAna hoya tyAM atyaMta tyAga saMbhave che.) e vadhAre spaSTa karazo). pUjya bhAIzrI - atyaMta jJAna eTale paripUrNa jJAna. jyAM jJAna paripUrNa hoya tyAM jJAnane AvaraNa na hoya. je jJAna paripUrNa hoya, zuddha hoya te jJAna nirAvaraNa che. jJAna kyAre nirAvaraNa thAya? ke jJAnane AvaraNa karanArA pariNAma jIvane na hoya tyAre koI rAga ane dveSanA pariNAma che e sIdhA ja jJAnAvaraNIyanA kAraNa hoya. jJAnAvaraNIya, darzanAvaraNIya, mohanIya, aMtarAya cAre ghAtakarma che. jene koIpaNa padArtha grahaNa karavAno rAga che. eTale ke tyAga nathI. anAdithI grahaNa karavAno rAga che e rAgano adhyAsa tUTyo nathI ane rAga chUTyo nathI. bAhya padArthano tyAga e to pariNAmamAM te saMbaMdhIno mokSamArgamAM vikalpa chUTI jAya tyAre e tyAga utpanna thaI jAya che. grahaNa karavAno vikalpa utpanna ja na thAya. maMda rAga hoya tyAM sudhI to manamAM pariNAma thAya che ane rAga tIvra thatAM pachI enI pravRtti bahAramAM ceSTA dekhAya che. jo koI paripUrNa vItarAga saMpUrNa jJAnIne bAhya padArtha grahaNa karavAno rAga hoya to e tIvra rAgamAM che. maMda rAgamAM paNa nathI. to ene jJAnAvaraNIya baMdhAyA vinA kevI rIte rahe? ane enuM jJAna AvaraNa thayA vinA kevI rIte rahe? eTale e siddhAMta ahIMyAM mUkyo che. jyAM atyaMta jJAna hoya." saMpUrNa jJAna hoya, nirAvaraNa jJAna hoya tyAM atyaMta tyAga saMbhave che. tyAM pachI koI padArthanuM grahaNa kare to tyAM saMpUrNa jJAna hotuM nathI. kemake e to tIvra rAgathI pravRtti thAya che. maMda rAgamAM hajI keTalAkane pravRtti nathI. maMda kaSAyI jIvo upavAsa karI zake ane vItarAgadeva AhAra le to ene to kaSAyanI maMdatA paNa na rahI. sAmAnya jIvo eka divasa, be divasa, pAMca divasa, paMdara divasa, mahinA-mahinA upavAsa kare che to kaSAyanI maMdatAmAM dharmabuddhie kare che. huM jeTalI Page #339 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 322 rAjahRdaya bhAga-11 tapazcaryA karIza eTalo mane dharmalAbha thaze. to kaSAya eTalo maMda rAkhIne kare che. samajaNa, ajJAna, mithyAtva e eka bAju rAkhIe paNa kaSAya maMda kare che e paNa ATaluM to karI zake che. ane vItarAga AhAra grahaNa kare to ene to kaSAya paNa maMdana rahyo. kAraNa ke e to tIvra kaSAyamAM ja AhAranI pravRtti thAya che. AhAra saMbaMdhIno rAga (thAya che. jyAM rAga sUkSma hoya ke skULa hoya, tIvra hoya ke maMda hoya e avazya jJAnAvaraNIyane bAMdhe che, jJAnane AvaraNa kare che. enuM jJAna saMpUrNa paripUrNa hoI zake janahi. eTale e siddhAMta thAya che ke jyAM atyaMta jJAna hoya tyAM atyaMta tyAga saMbhave ja che. tyAM paripUrNa ja tyAga hoya tyAM rAga-dveSanuM kiMcitmAtra paNa astitva hoya, to saMpUrNa jJAna hoI zake nahi, kevaLajJAna hoI zake nahi. atyaMta tyAga pragaTyA vinA.... e pramANe atyaMta tyAga eTale koI padArthanA grahaNano vikalpa suddhAM na hoya. vikalpa thAya ane ene dabAve, maMda rAga rahe e prazna nathI, upazamAve e paNa prazna nathI. jeNe kSaya karI nAkhyo hoya. kemake chelle kSINamoha guNasthAna che. jeNe badhA vibhAvono kSaya karI nAkhyo che. saMpUrNa yathAkhyAta cAritra zuddha AcaraNa paripUrNa svarUpasthiratAnuM pragaTa thaI gayuM che. pachI temAM guNasthAne kevaLajJAna utpanna thAya. A to bAramA guNasthAne vAta khatama thaI. koIpaNa vikalpa nahi utpanna thavAnI vAta to... buddhipUrvakanA vikalpanI vAta to sAtamAM guNasthAna pachI kyAMya nathI. sAtame nahi, AThame nahi, navame nahi, nava, dasa, bAra kyAMya nahi. paNa abuddhipUrvakano vikalpa che e dasamA guNasthAna sudhI che. pachI agiyAramA utpanna thaI bAramA guNasthAne kSaya thaI jAya che. temAmAM to e prazna vicAravAno ja savAla raheto nathI. tyAre e atyaMta evo tyAga pragaTyA vinA, atyaMta jJAnakevaLajJAna pragaTa thAya e banI zake nahi. ema zrI tIrthakare svIkAryuM che. A tIrthaMkara pote e rIte pariNamyA che ane e rIte prasiddha karyuM che, e rIte mAnya karyuM che, e rIte potAnI vANImAM paNa divyadhvanimAM jAhera karelI vAta che. mumukSu buddhipUrvakano vikalpa eTale pote Ubho karelo? pUjya bhAIzrI:-buddhipUrvakano eTale buddhimAM grAhya thAya tene buddhipUrvakano kahe. ke jemAM manamAM vikalpa thatAM khabara paDe ke mane rAga thayo, mane dveSa thayo, mane A vicAra Avyo, mane A vicAra Avyo. e buddhigrAhya thAya evA vikalpane buddhipUrvakano vikalpa kahevAmAM Ave che. kemake tyAM eNe buddhi lagAvI che. ane eTalo sUkSma rAga Page #340 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-569 323 thAya ke je potAne khabara na paDe, kevaLIgamya hoya. jemake cothA guNasthAne zuddhopayoga che tyAre rAganI utpatti nathI paNa e buddhipUrvakanA rAganI utpatti nathI. jo abuddhipUrvakano rAga paNa tyAM vidyamAna na hoya, to e e ja vakhate kevaLI thaI jAya. saMpUrNa zuddha avasthA thaI jAya. ahIM to hajI cothuM guNasthAna che. mokSamArganuM paheluM guNasthAna che. Ama cothuM che paNa mokSamArganuM to e paheluM ja guNasthAna che. eTale tyAM rAgano saddabhAva hato, e vAta tyAM sAbita thAya che. mumukSu :- mumukSune AmAMthI zuM lAgu paDe ? kaI rIte lAgu paDe ? pUjya bhAIzrI :- mumukSune e lAgu paDe ke eNe je mokSa avasthA che, mokSa avasthAne prApta evA vItarAgadeva che ane mokSatattva che ene A rIte svIkAravuM. ene bIjI rIte svIkAravuM nahi. eTale ke mokSaprApta evA je arihaMto che, tIrthaMkaro che ene grahaNa-tyAgavALA mAnavA nahi, svIkAravA nahi. nahitara emano aparAdha thAya. emane doSita TharAvavAno, doSita avasthArUpe svIkAravAno aparAdha thAya. jene devatattvanI bhUla kahevAya. eTale ke je devatattva che, mokSatattva che ane tIrthaMkaradevanI je avasthA che e avasthAmAM niSedha karyo. kemake abhiprAya to be che. eka tIrthaMkarane AhAra karavAvALA mAne che, eka tIrthaMkarane nahi AhA2 ka2vAvALA mAne che. to je tIrthaMkara AhA2 nathI karatA evA abhiprAyano tame niSedha zA mATe karo cho ? ane tIrthaMkarane evA doSita zA mATe svIkAro cho ? A prazna che. pahelI vakhata,.. kailAsasAgarajI'nI sAthe pahelI vakhata carcA thaI tyAre A prazna pUchyo hato, ke tIrthaMkarane teramA guNasthAne AhAra hoya ? hoya. karaNAnuyoga anusAra kaI prakRtino tyAM udaya che ke jemAM e joDAIne AhAra kare che ? to kahe, i mane khabara nathI. kAMI vAMdho nahi. eno kAMI vAMdho nahi. jyAre tame mAno cho to kAMI samajIne mAno cho ke nahi ? pahelI vakhata prazna karyo hato. evA je jeprazna karIe to (kahe), khabara nathI... khabara nathI.... khabara nathI. khabara nathI-khabara nathI ghaNuM thaI gayuM pachI... mumukSu :- pachI magaja garama thaI gayo. pUjya bhAIzrI :- pachI garama thaI gayA..... mumukSu :- tyAga vinA jJAna pragaTatuM nathI to samyagdaSTie zuM tyAga karyo ke ene jJAna pragaTa thayuM ? pUjya bhAIzrI :- adhyAsano tyAga karyo, e to vAta AvI. AtmapariNAmathI jeTalo anya padArthano tAdAtmyaadhyAsa nivartavo. eTale eNe sarva padArthano tyAga Page #341 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 324. rAjahRdaya bhAga-11 karyo. koI padArthanuM astitva mArAmAM nathI ane koI padArthamAM mAruM astitva nathI. jemake mANasa gaLapaNa khAya che. A ekadama malAInI UMcAmAM UMcI mIThAI che. to potAnA astitvamAM ene dAkhala karI dhe che. zuM kare che? rasa letI vakhate jIva zuM kare che? potAnA astitvamAM dAkhala karI daye che. jyAre jJAnIpuruSa ene bhina rAkhe che. e eno tyAga che. jJAnanuM zeya che. mAre ne ene kAMI saMbaMdha nathI. atyAre jJAnamAM zeya che ethI vadhAre kAMI levAdevA nathI. nato e sAruM che, nato e kharAba che, nato enI sAthe mAre kAMI sArA ke kharAbapaNAnA koI saMbaMdha paNa nathI. mane kAmanI cIja nathI, mane nakAmIcIja paNa nathI. kemake sarvathAmArAthI bhinna che. evo dehathI mAMDIne dehAtIta avasthAthI mAMDIne vikalpAtIta avasthA, e paNa anya tattva che, vikalpa paNa anya tattva che. deha paNa anya tattva che ane dehanA bhogaupabhoga paNa badhA anyatattva che. e badhAthI bhinna jJAnamaya dazAno anubhava kare che. e eNe adhyAsano tyAga karyo. eTale jagatanA sarva anya padArthono eNe tyAga karyo che. eTale ene jJAna pragaTyuM che. e nirAvaraNa jJAna che. samyagdaSTine jeTaluM samyajJAna pragaTyuM che eTaluM nirArvaraNa jJAna pragaTyuM che. mumukSu -bAhya veSa gRhasthano hoya ane aMdaramAM badhAno tyAga karyo? pUjya bhAIzrI:- hA. badhAno tyAga thaI gayo che. AtmapariNAmathI jeTalo anya padArthano tAdAbhyaadhyAsa nivartavo." tAMdAmyapaNe je anubhava thato hato, eno AtmapaNe anubhava hato). tadda eTale te. AtmApaNe anubhavato hato e chUTI gayo. eTale saMsAranA badhA rasa khalAsa thaI gayA. pahelA phikkA paDyA. mumukSunI avasthAmAM e rasa badhA taddana phikkA paDI gayA ane jJAna thatAM e rasa UDI gayA. tyAre ene jJAnadazA kahI che ane tyAre ene tyAga thayo ema kahevAmAM Ave che. mumukSu - mumukSunA rasa phikkA paDyA hoya, to jene rasa bilakula samApta thaI gayA hoya e jJAnIne oLakhI zake? pUjya bhAIzrI :- oLakhI zake. kAraNa ke enuM jJAna eTaluM nirmaLa thAya che. jeTalo vibhAvarasa phikko paDe che teTaluM jJAna te bhUmikAmAM nirmaLa thAya che. jeTaluM nirmaLa thAya che eTalI oLakhavAnI zakti utpanna thAya che. nahitara oLakhavAnI paristhiti nathI. melA jJAnamAM jJAnIne oLakhavAnI sthiti nathI. AtmAne oLakhavAnI sthiti nathI, jJAnIne oLakhavAnI sthiti nathI. e to ema ja che. e rIte mumukSune e lAgu Page #342 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 325 patrAMka-569 paDe che. mumukSu -mumukSu atyaMta tyAganI bhAvanAmAM atyAre Ave to ja pAtratA pragaTa thAya. pUjya bhAIzrI:- atyaMta tyAganI bhAvanAmAM eTale bhinapaNuM to ene pahelA ja samajavuM paDe ne? potAnA AtmAnuM sarvathA bhinapaNuM che. nirbheLa mAruM Atmatattva che. jJAnamAtra eTalA mATe kahyuM che. AtmAne-Atmatattvane zuM kahyuM che? jJAnamAtra. mAtra jJAnasvarUpa. A mAtra kahetA badhAne bAda karI nAkhyA. jJAnatattva sivAya badhAne bAda karI nAkhyA. sarva zeyone bAda karI nAkhyA. koI anya zeya nahi. pote svazeya che eTale e to jJAna ne zeya. e to zabdabheda che, bhAvabheda kAMI nathI. e to eka ja tattva che. paNa sarva anya zeyano emAM abhAva che. ene AtmabhAvanA kahI che. ane e AtmabhAvanA saphaLa thAya tyAre anubhava thAya che. huM jJAna mAtra chuM. basa, e AtmabhAvanA che ane e AtmabhAvanA saphaLa thAya tyAre evo anubhava rahe che. e anubhavamAM badho tyAga thaI jAya che. bahArano veSa to pUrvakarmanA udayathI che. koItiryaMca hoya che, koI nArakI hoya che, koI deva hoya che, koI manuSya hoya che. cAre gatinA saMjJI paMcendriya jIvone e dazA prApta thavAno adhikAra che ane thAya che. to evakhateveSapUrvakarmano rahe. mumukSu - AkhA vizvanA badhA padArthono tyAga thaI gayo? pUjya bhAIzrI - badhA padArthono tyAga che ane kyAMya ene rasa nathI. hamaNAM pada na vAMcyuM? "kIcaso kanaka jAne." keTalI vAta lIdhI che? "banArasIdAsanuM pada lIdhuM che ke nahi? kyAMya rasa nathI. mumukSuH- jJAnamAM jyAM sudhI tyAga na thAya tyAM sudhI saMyogamAM tyAga thaI zake nahi. - pUjya bhAIzrI :- saMyogamAM tyAga thavAno prazna ja nathI kema ke enI to ekatvabuddhi UbhI che. ene to e ja AtmA che. dehate AtmA che ane anya padArtho eno potAno AtmA karIne besI gayo che. tyAga thavAno prazna ja kyAM che? tyAga kare to ene tyAga nathI. e to gurudeva" kahetA ke dravyaliMgIe kAMI tyAga karyo che? jarAya tyAga nathI karyo. sarvasaMgaparityAga karIne digaMbara thaIne jaMgalamAM gayA tyAga karyo nathI, ema kahe. e jarAya nivaryo ja nathI. ema e samyagdaSTine lIdhA che. A to "aSTapAhuDamAM viSaya cAlyo che. "Igarva vinTe e tyAMthI cAlyo che. Page #343 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 326, rAjahRdaya bhAga-11 nagna veSadhArI ke vastradhArI veSa hoya, paNa jo samyagdarzana vinA sAdhupaNuM hoya to te asaMyamI che mATe tene vaMdana karavA nahi. "spaMgalaMba vanne tyAra pachI AgaLa cAlIne kahyuM, ke samyagdaSTi bhale avirata samyagdaSTi hoya, to paNa tene vaMdana karavA. vaMdana karavA nahi ane ... zabda vAparyo. e ja prakaraNanI aMdara. cha gAthA choDIne sAtamI gAthAmAM. A 26mI gAthA ane A 33mI gAthA che. e ja vakhate ene ardha caDAvo tame.mULa mAgadhImAM e zabda vAparyo che. koIne phodo rahI jAya?na rahI jAya. smaNa mullo dhammomAM lIdhuM che." have potAnI vAta kare che, ke nitya chUTavAno vicAra karIe chIe... tyAMthI zarU karavAnuM che. ATaluM cAlI gayuM hatuM. nitya chUTavAno vicAra karIe chIe ane jema te kArya tarata pate tema jApa japIe chIe." A vyApAranI kaDAkUTamAMthI chUTavAno (jApa jape che). rasa nathI paNa vepAranI kaDAkUTamAMthI chUTavA mATe vaLI vicAra Ave che ane vicAra Ave che nahi aMdara jApa cAle che. chUTavuM... chUTavuM... chUTavuM. chUTavuM... chUTavAno jApa cAle che. 28me varSe A paristhiti che. joke ema lAge che ke te vicAra ane jApa hajI tathArUpa nathI,... saMtoSa nathI. chUTavAno vicAra ane chUTavAno jApa cAle che eno saMtoSa nathI. UlaTAnuM ema kahe che ke e to hajI zithila che; amAro e vicAra ane jApazithila che. nahitara chUTI ja jAya. enI ugratAmAM karmanI sthiti pUrI thaI jAya ema kahe che. je mahAtmAoe sarvasaMgaparityAga karIne munidazA dhAraNa karI bhAvaliMgadazAmAM AvyA, eno gRhastha saMbaMdhIno pUrvakarmano udaya pUro thaI jAya che. udaya rahI jAya che ane e dazA pAchI thatI nathI. e udaya paNa khalAsa thAya che. enI sthiti TUMkAIne game te rIte paNa pUrI ja thAya. e ja paristhiti hoya che. karmanI ane bhAvanI paNa e ja paristhiti, sAme dravyakarmanI evI ja paristhiti thAya. eTale kahe che, ke e hajI tathArUpa nathI. jevo joIe evo nathI. amane enAthI saMtoSa nathI. zithila che; mATe atyaMta vicAra ane te jApane ugrapaNe ArAdhavAno alpakALamAM yoga karavo ghaTe che. evI mArI yogyatA mATe taiyAra karavI ghaTe che, ke evI ugratAmAM AvIe, e jApa ane e vicAra eTalI badhI ugratAmAM Ave ke A paristhiti UbhI na rahe bahAramAM, chUTI ja jAya. be rIte udaya chUTe. eka ajJAnapaNe dIkSA le te tyAre udaya chUTe ane bIjo udaya zarU thAya. ene to eka udaya chUTIne, bIjo udaya zarU thAya. jyAre bhAvaliMgI munine eka udaya pUro thAya ane anaudaya Page #344 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-569 327 zarU thAya che. ene udaya bIjA nathI letA, ene anaudaya pariNAma laIe chIe. kemake nirjarA vizeSa che. saMjvalanano alpa baMdha to nAmamAtra ja che. eTale ene anaudaya pariNAmamAM laI javAnuM ... e eno nyAya che. ... alpakALamAM evI yogyatA karavI ghaTe che ane 'ema vartyA kare che.' bhAvamAM evuM cAlyA ja kare che. mArI yogyatA mAre hajI vadhAravI rahI. mArI yogyatA ja vadhAravI rahI. to ja sarvasaMgaparityAga sahajamAtramAM thAya. sahajamAtramAM thAya e dazAmAM mAre AvavuM rahyuM ane e dazAmAM AvuM tyAM sudhI A mAro jApa che e baMdha thAze nahi. jApa cAlu rahI jaze. AtmA e ja jApa japyA ka2ze. ema kahe che. prasaMgathI keTalAMka arasaparasa saMbaMdha jevA vacano A patramAM lakhyA che,...' prasaMgocitta eTale mArA ane tamArA baMnenA prasaMgocitta lAgu paDe. saMbaMdha eTale baMnene lAgu paDe evA vacano 'A patramAM lakhyA che, te vicAramAM sphurI AvatAM...' vicAramAM lakhatA lakhatA enuM sphuraNa thatAM 'svaticArabaLa vadhavAne arthe...' mAruM paNa vicArabaLa vadhe ane tamAruM paNa vicArabaLa vadhe. juo ! A patra lakhavAno hetu che. Akho patra che e svavicArabaLa vadhavAnA hetuthI lakhelo A patra che. A patranI aMdara bahu sAro viSaya lIdho che. ane tamane vAMcavA vicAravAne arthe lakhyA che.' tame vAMcajo. vAraMvAra eno vicAra karajo. 'jIva,...' eTale jIvanuM svarUpa. pradeza,...' eTale enuM kSetra, paryAya...' eTale enA zuddha-azuddha bhAvo. 'tathA saMkhyAta, asaMkhyAta, anaMta...' vagere saMkhyAo. Adi viSe...: e badhA prazno viSe tathA rasanA vyApakapaNA viSe...' 2sa vyApe che. jIvanA pariNAmamAM rasa vyApe che. to e rasa vyApe che eTale zuM ? eno anubhava zuM ? e "viSe krame karI samajavuM yogya thaze.' kramazaH e vAta ApaNe vicArazuM. 'tamAro atra AvavAno vicAra che,...' muMbaI'. 'tathA zrI DuMgara AvavAno saMbhava che ema lakhyuM te jANyuM che. satsaMga joganI icchA rahyA kare che.' mane paNa tamArA satsaMganA yoganI icchA rahyA kare che. e rIte ahIMyAM 569mo patra pUro karyo che. mumukSu - :- ... samajAze eno artha yogyatA AvyA pachI A vAta samajAze ? pUjya bhAIzrI :- hA. anukrame samajavuM yogya thaze. eTale jema jema keTalAka bIjA prazno emaNe karelA e samAdhAna thavA yogya hoya che. AmAM zuM hoya che mANasane potAne prazna pUchanArane khyAla nathI Avato. ene je je vikalpa Ave, kutUhala thAya eno prazna pUchI le che. paNa e pahelA ene bIjuM keTaluMka samAdhAna na thAya, to e Page #345 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 rAjahRdaya bhAga-11 praznano uttara maLe topaNa ene samAdhAna na thAya. eTale emAM kama pADe che. jJAnIne khyAla Ave che. eTale e ene je rIte e samaje e Line upara laI jAya che. pahelA ene bIjI bIjI vAtomAM samAdhAna lAvI de, pachI enA mULa praznano uttara Ape. ema karIne vAta karavI che. koI koI jagyAe evuM lakhe che, ke bIjA keTalAka praznonuM samAdhAna thayA pachI A praznanuM samAdhAna thavA yogya che mATe samAgamamAM rUbarUmAM Ano vicAra karazo. ema karIne vAta kare che. patraka-570 muMbaI, phAgaNa vada 5, zani, 1951 sujJa bhAIzrI mohanalAla pratye, zrI Darabana. patra 1 maLyuM che. jema jema upAdhino tyAga thAya tema tema samAdhisukha pragaTe che. jema jema upAdhinuM grahaNa thAya tema tema samAdhisukha hAni pAme che. vicAra karIe to A vAta pratyakSa anubhavarUpa thAya che. jo kaMI paNa A saMsAranA padArthono vicAra karavAmAM Ave, to te pratye vairAgya AvyA vinA rahe nahIM, kemake mAtra avicAra karIne temAM mohabuddhi rahe che. AtmA che', "AtmA nitya che', "AtmA karmano karyA che', "AtmA karmano bhoktA che, tethI te nivRtta thaI zake che, ane nivRtta thaI zakavAnAM sAdhana che', e ja kAraNo jene vicAra karIne siddha thAya, tene vivekazAna athavA samyakdarzananI prApti gaNavI ema zrI jine nirUpaNa karyuM che, je nirUpaNa mumukSu jIvevizeSa karI abhyAsa karavA yogya che. pUrvanA koI vizeSa abhyAsabaLathI eka kAraNono vicAra utpanna thAya che; athavA satsaMganA AzrayathI te vicAra utpanna thavAno yoga bane che. anitya padArtha pratye mohabuddhi hovAne lIdhe AtmAnuM astitva, nityatva, ane avyAbAdha samAdhisukha bhAnamAM AvatuM nathI. tenI mohabuddhimAM jIvane anAdithI evuM ekAgrapaNuM cAlyuM Ave che, ke teno viveka karatAM karatAM jIvane mUMjhAIne pAchuM vaLavuM paDe che, ane te mohagraMthi chedavAno vakhata AvavA pahelAM te viveka choDI devAno yoga pUrvakALe ghaNI vAra banyo che, kemake jeno anAdikALathI abhyAsa che te, atyaMta puruSArtha vinA, alya kALamAM choDI 1. mahAtmA gAMdhIjI Page #346 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 329 patrAMka-570 zakAya nahIM. mATe pharI pharI satsaMga, satzAstra ane potAmAM saraLa vicAradA karI te viSayamAM vizeSa zrama levo yogya che, ke jenA pariNAmamAM nitya zAzvata sukhasvarUpa evuM AtmajJAna thaI svarUpa AvirbhAva thAya che. emAM prathamathI utpanna thatA saMzaya dhIrajathI ane vicArathI zAMta thAya che. adhIrajathI athavA ADI kalpanA karavAthI mAtra jIvane potAnA hitano tyAga karavAno vakhata Ave che, ane anitya padArthano rAga rahevAthI tenA kAraNe pharI pharI saMsAraparibhramaNano yoga rahyA kare che. kaMI paNa AtmavicA2 ka2vAnI icchA tamane varte che, ema jANI ghaNo saMtoSa thayo che. te saMtoSamAM mAro kaMI svArtha nathI. mAtra tame samAdhine raste caDavA iccho cho tethI saMsAraklezathI nivartavAno tamane prasaMga prApta thaze. evA prakArano saMbhava dekhI svabhAve saMtoSa thAya che. e javinaMti. A. sva. praNAma. 570mo patra che. gAMdhIjI' uparano patra che. Darabana'mAM gAMdhIjI' pachI rokAI gayA hatA. 530mo eka patra AvI gayo. 27 mA varSamAM Aso mahinAmAM e patra hato. tyAra pachI A pAMca mahine pharIne bIjA eka patrano ahIMyAM ullekha thayo che. 'sujJa bhAI zrI mohanalAla pratye, zrI Darabana.' 'dakSiNa AphrikA'mAM 'Darabana' City mAM e vakhate hatA. patra 1 maLyuM che. jema jema upAdhino tyAga thAya tema tema samAdhisukhapragaTe che.' jema jema jIva upAdhi choDe ema ene zAMti thAya. jeTalI upAdhi kare teTalI azAMti thAya. e to samajI zakAya evI vAta che, anubhavagamya che. eTale jema jema upAdhi chUTe, tyAga thAya eTale upAdhi chUTe, tema tema ene samAdhi eTale zAMti ane sukha, AtmAnuM sukha pragaTe che. jema jema upAdhinuM grahaNa thAya tema tema samAdhisukha hAni pAme che.' e to sAme sAmo viSaya che. jIva jema jema vadhAre upAdhi kare, tema tema enA Atmika sukhano nAza thAya. AkuLatA ane duHkha vadhe. vaijJAnika paristhiti che. AmAM bIjuM kAMI koInuM cAle evuM nathI. pote samaje, samajIne pote potAne sukha zAMti thAya ema pravarte. e to sIdhI sAdI vAta che. "vicA2 karIe to A vAta pratyakSa anubhavarUpa thAya che.' A to thoDA vicArathI paNa anubhavamAM Ave che. kemake jIva upAdhi kare che tyAre tene ghaNI AkuLatA thatI Page #347 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 330 rAjahRdaya bhAga-11 jovAmAM Ave che. keTalAkane to upAdhi vadhe eTale Tension jene kahevAmAM Ave che. taNAva, mANasane asara thAya che. DAyAbiTisamAM e ja che. ciMtA karavAno vadhAre svabhAva hoya ene DAyAbiTisa thAya che. prakRti badhI I jAtanI hoya. ene zuM thAya che? ke ja pAcaka avayava che e Fail thAya che. penakriyAsa pheIla thayuM ema DokTaro kahe che. pAcaka avayava che emAM pAcakarasa chUTe che. e khalAsa thAya che. DaoNkTara ema kahe, A tamane Permanent lossthayo.ene to zarIramAMthI Lossthayo che, AtmAmAMthI kAMI Loss thayo nathI. upAdhi svabhAva game tyAre choDI zake che. penakriyAsa pheIla thayuM hoya to ene cAlu karI zakAya, paNa upAdhi ghaNI karatA hoya to upAdhi choDI zakAya che. mamatta choDavuM paDe. mAruM kAMI nathI. A jagatamAM A dehathI mAMDIne kAMI mAruM che nahi. deha paNa mAro nathI, bIjAne kayAM mamatva karavuM ema kahe che. upAdhi chUTI zake che. samAdhisukha prApta thaI zake che. keTalAkane UMgha UDI jAya che bahu upAdhi vadhI jAya to. khAvA-pIvAnuM bhAvatuM nathI. kemake upAdhi bahu che atyAre, bhAI ! kyAMya amane cena paDatuM nathI. jIvanA vibhAva pariNAmanI asara zarIra upara thAya tyAM sudhI mANasa upAdhi kare che. juo ! kevI upAdhi kare che? A Hypertension nuM eka mukhya kAraNa A gaNavAmAM Ave che. ghaNA kAraNo che. zArIrika kAraNo che. paNa moTe bhAge mAnasika kAraNa gaNavAmAM Ave che. mumukSu-navarAzamAM upAdhi karyA vagara gamatuM nathI. pUjya bhAIzrI - e navaro kyAM rahe che? navarAza eTale bIjI pravRtti nathI karato. bAkI to navaro che ja nahi. pariNAma thayA ja kare che. have pariNAma upAdhivALA kare che ke nirUpAdhivALA kare che ene zAMtinI cAhanA hoya ema kare. jIvane pUchavuM. pote potAnA jIvane pUchavuM, ke bhAI! tAre zAMti joIe che? ke tAre zAMti joItI nathI ? tuM eka vAta nakkI kara ne! tAre joIe che zuM e to nakkI kara. A mANasane takarAra thAya tyAre zuM pUchavuM paDe che? be vacce vAMdho hoya bhAI ! tame zuM iccho cho e pahelA nakkI karo. kahI do ke tame zuM iccho cho ? tame icchatA hoya e kahejo. emAM chetaratA nahi. nahitara mANasa emAM paNa chetare. pahelA na jotuM hoya e kahe ane pachI jotuM hoya e pAchaLathI kahe. ema nahi. ene pUchI le, ke tamAre joIe che zuM? ema jIve potAne pUchI levuM. tAre joIe che zuM? zAMti joIe che ke azAMti joIe che? nakkI karIne temane kahe. e vagara tuM zAMtino rasto janahi pakaDe. Page #348 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 331 patrAMka-570 jyAM tAre zAMti joItI nathI tyAM sudhI zAMtino rasto tuM nahi pakaDa. navaro paDIza to azAMtino ja rasto pakaDIza. bIjuM kAMI nahi thAya. eTalA mATe dhyeya nakkI karavAnI vAta che. saMpUrNa zuddhimAM saMpUrNa zAMti che. e dhyeya nakkI karyA vinA A kAryamAM zarUAta nathI thAtI. bIje je thAtuM hoya e bhale thAtuM. ahIMyAM to zarUAta thAtI nathI. "zrIguru" ema kahI gayA. pUrNatAne lakSe zarUAta te vAstavika zarUAta che." pUrNa zAMtinuM dhyeya bAMdhyA vinA koIne A mArganI zarUAta thatI nathI. mumukSatAmAM praveza ja maLato nathI. sIdhI vAta che. ApaNe mumukSu kahevaDAvIe chIe ne ? kahevaDAvIe chIe, hoM! paNa mumukSatAmAM AvyA nathI. vAtamAM kAMI mAla nathI. sAkaranA kothaLAmAM aMdara kariyAtuM bharyuM che. nAma sAkaranuM che. evI paristhiti che. eTale e vAta che. pachI navarAzamAM sAco rasto sUjhaze, nahitara rasto khoTo pakaDaze. navaro paDaze ane nakhkhodakADhaze. potAnuM ne potAnuM. bIjAnuM to koI kAMI karI ja nathI zakatuM. sAruM ke kharAba paNa potAnuM kharAbamAM kharAba karaze. zuM kahe che ? "gAMdhIjIne lakhe che, ke vicAra karIe to A vAta pratyakSa anubhavarUpa thAya che. mULa gAMdhIjI mUMjhAtA hatA. gAMdhIjI potAnA jIvanamAM mUMjhAtA hatA. Ama buddhizALI mANasa hatA chatAM paNa kyAreka muMjhavaNamAM AvI jatA hatA). (samAdhAna) thavA mATe "zrImadjI sAthe patravyavahAra karatA hatA. emane e potAnA gurunA sthAne emaNe aMdaramAM manamAM svIkAryA hatA. e pote AtmakathAmAM lakhI gayA che, ke jyAM jyAM huM jIvanamAM mUMjhANo che, tyAM mArA pratyakSa gurunA sthAne rAkhIne meM mArI mUMjhavaNano ukela karavA mATe emane pUchAvyuM che. vicAra karIe to A vAta pratyakSa anubhavarUpa thAya che. jo kaMI paNa A saMsAranA padArthono vicAra karavAmAM Ave..." je saMyogo che, A saMsAranA je padArtho che eno jo kAMI vicAra karavAmAM Ave to samyaka vicArathI, sAcA vicArathI, yogya vicArathI to te pratye vairAgya AvyA vinA rahe nahIM." zuM kahe che? "gurudeva' vAta jJAnathI letA hatA, ke A jagatanA padArthone jo jovAmAM Ave to te badhA samyajJAnano viSaya thAya che. ane jyAM jJAna hoya tyAM vairAgya hoya, hoya ne hoya ja. AmaNe vairAgyathI lIdhuM, emaNe jJAnathI lIdhuM. vAta to ekanI eka ja che. jagata AkhuM samyajJAnano viSaya che. athavA to ulaTAvIne ema kahetA, ke A jagatamAM mithyAjJAnano koI viSaya ja nathI. mithyAjJAna eTale kalpanA. evo koI padArtha ja Page #349 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33ra rAjahRdaya bhAga-11 nathI. jema ke phalANI cIja sArI to e mithyAjJAnano viSaya che. jagatamAM koI cIja sArI nathI. phalANI cIja kharAba che. khoTI vAta che. koI cIja jagatamAM kharAba nathI. eTale mithyAjJAnano jagatamAM koI viSaya nathI. athavA jagatanA dareka padArtha samyajJAnano viSaya che. gurudevazrI' ema kahetA. dareka mahAtmAonI zailI potapotAnI hoya che. vAta eka ja kare che. ane badhI zailI suMdara che. je je zailI che e emanI AtmadazAnA AdhArathI nIkaLelI e vANI hovAthI e badhI zailImAM suMdaratA che. AtmabhAvone vyakta thatI e suMdaratAo che. emAM kyAMya asuMdaratA jovAmAM AvatI nathI. mumukSu-ISTa-aniSTapaNuM karavAmAM pote ja bhrama Ubho karyo che? pUjya bhAIzrI :- pote ja bhrama Ubho karyo che. ane anAdithI e bhrama samaye samaye navo-navo Ubho karIne cAlu rAkhyo che. eTale anAdithI che ema kahevAya che. paNa dareka samaye navo navo Upaje che. koIpaNa samaye ene khalAsa karI zakAya che. navo na thAya ema karI zakAya che. Ama cAlu rAkhe che, kemake ene zAMti joItI nathI, ene zAMti joItI nathI. zAMti joItI hoya to choDI de ke A mArI bhramaNA che. bhramaNAthI sukha maLavAnuM koI sAdhana nathI. tamAma duHkhanuM kAraNa bhramaNA athavA kalpanA che. kalpanAthI ane bhramaNAthI duHkha thAya, thAya ne thAya ja. na thAya evuM na bane. sukha na thAya koIne. mumukSu -saMsAra samyajJAnanuM nimitta che? pUjya bhAIzrI - AkhuM jagata samyajJAnanuM nimitta che. samyajJAnanuM nimitta che. eTale ema kahe che, AkhuM jagata amane to samyajJAnanuM janimitta che. zrImadjIe to bhASA bahu gUDha karI che, ke A jagatane ame IzvaranI lIlArUpe darzana karIe chIe. zuM kahyuM? A jagatanuM ame darzana karIe chIe. kyA svarUpe darzana karIe chIe? IzvaranI lIlArUpe enuM darzana karIe chIe. kemake dareka padArtha potAnuM aizvarya dhAraNa kare che. enI paryAya te enI lIlA che. amAre kAMI levA ke devA. ame bhinna paDyA chIe. A jagatanI lIlAne maphatamAM beThA beThA joIe chIe. rAga-dveSa kare to eNe potAnI zAMtino kharco karI nAkhyo, azAMti UbhI karI. (A kahe che, nahi. ame to beThA beThA maphatamAM joIe che. AkhuM jagata sonAnuM thAya to amAre taNakhalA jevuM che. A loko kahene bhAI!A ATalA kamAI gayo, Ane ATalA paisA maLI gayA, A duHkhI thaI gayo, A sukhI thaI gayo. e sonAnuM thAya ke gArAnuM thAya, Page #350 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 333 patrAMka-570. amAre kAMI levA-devA nathI. mumukSuH- sakaLa jagata che eThavatuM. pUjya bhAIzrI:- hA. eThavat che. eMTha upara keTalI prIti Upaje ? UlaTI thaI hoya, bhale bAsuMdI ane dUdhapAka khAdho hoya. UlaTI thaI hoya to keTalI prIti Upaje ? ekAda AMgaLIthI cATI le ke na cATI le? svAdaphera thayo che ke nahi? e vomiTa karI nAkhyuM che. jJAnIoe AkhA jagatane vomiTa karI nAkhyuM che. mumukSu -cATavAnuM to dUra, jotA ja nathI. pUjya bhAIzrI:- jovuM gamatuM nathI. cATavAno to prazna nathI. jovuM game nahi, sAmuM jovuM game nahi. evuM che. e jagatanI sthiti che. zuM kahe che? A saMsAranA padArthono vicAra karavAmAM Ave, to te pratye vairAgya AvyA vinA rahe nahi." A vomiTa thayelI cIja che ne ? vairAgya AvyA vinA rahe nahi. kemake mAtra avicAra karIne temAM mohabuddhi rahe che. A jIvano moha che, eTaluM A jIvanuM avicArIpaNuM che. vicAravAnapaNuM nathI paNa avicArIpaNuM che. kemake pote nukasAna kare che. potAnI zAMtinuM khUna pote kare che. e avicArIpaNuM to nahi hAthe karIne koI potAnA upara kuhADo mAre ene zuM kahevuM ? ke avicArIpaNuM che. avicArIpaNuM e... zabda che. kaThora zabda e che ke e eka naMbaranI potAnI mUrkhatA che. potAnI zAMtinuM pote khUna kare to e potAnI jamUrkhatA che ke bIjA koInI che? e potAnI ja mUrkhatA che. aNasamajaNe azAMti che ane samajaNe zAMti che. A sIdhI sAdi vAta che. mAtra avicAra karIne temAM mohabuddhi rahe che. "AtmA che',..." have cha pada kahyA che. gAMdhIjIne cha pada kahyA che. yogyatA hota to koI bIjI jaLine gAMdhIjIe pakaDI hota. vAta to badhI TheTha sudhInI karI nAkhI che. "AtmA che, "AtmA nitya che.... paNa AtmA nitya che. sadAya che. "AtmA karmano karyA che... je evibhAva pariNAma kare che enA nimitte ene karmo karavAnuM thAya che. te te karmonA phaLano e bhoktA paNa che. e duHkhane saMsAramAM bhogavato jovAmAM Ave che. tethI te nivRtta thaI zake che, ane e karmanA kartA bhoktApaNAthI e nivRtta thaI zake che, mukta thaI zake che. "ane nivRtta thaI zakavAnA sAdhana cheA jagatamAM. cha padanI aMdara badhI vAta AvarI lIdhI. e cha kAraNo jene vicAra karIne siddha thAya,..." siddha thAya eTale saMmata thAya, siddha thAya eTale aMgIkAra thAya ane tene vivekazAna athavA samyakdarzananI prApti Page #351 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 334 rAjahRdaya bhAga-11 gaNavI." juo! vivekajJAna nAkhyuM. olA jaina nathI ne ? eTale pahelA eka zabda nAkhyo, samyagdarzana pahelA. samyagdarzananA sAme sAme jJAnano paryAya nAkhI dIdho. zraddhAnI sAme. tene vivekajJAna athavA samyakdarzananI prApti gaNavI ema zrI jine nirUpaNa karyuM che...." evuM jinendra paramAtmAe jinezvare evuM nakkI kareluM che. pelA bhale anyamati hatA chatAM bhagavAnanuM nAma lIdhuM che, ke A rIte jaina paramezvara AvI vAta kare che. tamane kAMI jo coMTa lAge ke jaina paramezvara vAta karanArA koI bIjI jAtanI vAto kare che, to emanA AgamamAM mAthuM mAro, vicAro. ekadama eTalA badhA jaina tattvajJAnathI anyamatio ajANyA che, ke ATalo moTo samAja AjubAju hovA chatAM e jaina samAja pote tattvajJAnathI ajANyo hovAthI, anya samAja sAva ajANyo che. nahitara AvuM sarvotkRSTa jagatanuM UMcAmAM UMcI Quality nuM je ethI UMcI Quality nuM jagatamAM koI tattvajJAna nathI. Akho jainasamAja ja ajANyo che. anyamatio to sAva ajANyA. ene to e khabara ja nathI ke jainatattva zuM che, jaina paramezvare zuM kIdhuM che? paheluM vaheluM A (zrImad rAjacaMdra) vAMcyuM tyAre ema thayuM ke AnI aMdara to gajabanI vAto che ! ApaNane to khabara nathI, jainamAM AvuM haze. "muMbaImAM eka jaina derAsara che. mAdhavabAga choDIne A bAju pAMjarApoLa bAju Avo to vacce eka jaina derAsara Ave che. sI.pI.TenkathI dAkhala thaIne Ave ne. mAdhavabAganA kampAunDa pAse che. dAkhala thAva ane sI.pI.Tenka jAo to vacce eka jaina derAsara Ave che. mAre roja tyAMthI cAlavAnuM rahetuM 19-20varSanI uMmara. tyAM roja savAramAM dhamAla cAlatI hoya. savAramAM ATha vAge tyAMthI lagabhaga mAre rojanIkaLavAnuM thAya. e vakhate vakhate gItA ane vedAMtanA tattvajJAnano thoDo paricaya thayo hato. mane ema vicAra Avyo ke A loko AvI dhamAla karavAmAM ja samajatA haze? A lokone kAMI tattvajJAna nahi hoya? ema vicAra Avato. savAramAM dhamAla kare che. mANaso aMdara ghaNA bhegA thatA hatA. vAjiMtro ane jora jorathI gAtA hoya. e vicAra avAranavAra Ave. 360 divasa tyAMthI nIkaLavAnuM. A lokone kAMI khabara ja nahi paDatI hoya? basa! A dhamAdhama karavI eTalo ja eno dharma haze ? oluM tattvajJAna sAruM. vedAMtamAM AvI vAta kare che. A vAMcyuM tyAre ema thayuM ke A to gajaba vAta che!AmAM to bahu moTI khANa bharI che. jenazAstromAM to tattvajJAnanI moTI khANa bharI che. paNa jainasamAja ja ajANyo hoya to bIjAne zuM khabara hoya? ene khabara ja nathI. jagatane A gupta Page #352 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 335 patraka-570 camatkAranI khabara ja nathI. AmAM jabaradasta camatkAra che. mumukSu - "gurudevanA pratApe jatattvanI khabara paDI. pUjya bhAIzrI:- hA. digaMbara hoya topaNa bhAna na maLe. bIjAne to zuM hoya? je digaMbaranA kuLamAM janmyA hoya ene kAMI bhAna na hoya. gajabanI vAta che ne. gajabanI camatkArIka vAta che. AtmA saMsArImAMthI siddha thaI jAya. eka ene jo kaNiyo aDI jAya, aMtarbhedajAgRti. lIdhuM ne 569patramAM? eka aMtarbhedajAgRti eka kSaNa Ave, kaNiyo aDI jAya. 'eka ja de cinagArI." eka jAmagarIno kaNiyo aDI jAya (to) Akho saMsAra baLI jAya. khalAsa. siddhapadamAM jaIne bese. alpakALamAM siddhapadamAM jaIne bese evI cIja che. zuM kahe che ?juo! ema zrI Lei nirUpaNa karyuM che...." ema karIne irAdApUrvaka nAma nAkhyuM. jo kAMI vicakSaNatA hoya to mANasa UMDo utarI jAya. je nirUpaNa mumukSu jIve vizeSa karI abhyAsa karavA yogya che. juo! dhyAna kheMcyuM che. zrI jine nirUpaNa karyuM che..." ema kahIne e abhyAsa karavA yogya che. mumukSue jarA UMDA utaravA jevI vAta che. choDI devA jevI vAta nathI. jo AtmAnI zAMti jotI hoya to A eka abhyAsa karavA jevo viSaya che. pUrvanA koI vizeSa abhyAsabaLathI eka kAraNono vicAra utpanna thAya che...' sAmAnya rIte pUrvano e prakArano kAMI tattvajJAnano abhyAsa rahyo hoya, enuM baLa hoya, pUrvasaMskAra jene kahIe to e aMgeno vicAra utpanna thAya che. athavA jIva e bAju UMDA utaravAmAM AgaLa vadhe che. athavA...' ema na hoya to "satsaMganA AzrayathI te vicAra utpanna thavAno yoga bane che. kAM to jIvane AtmAno vicAra pUrvakarmanA saMskAre jAgRta thAya athavA vacamAM ene koI satsaMga maLI jAya to tyAMthI e jAgRta thaI jAya. evo yoga bane che. tyArapachInA Paragraph mAM bahu sarasa mArgadarzana ApyuM che. "anitya padArtha pratye mohabuddhi hovAne lIdhe AtmAnuM astitva, nityatva ane avyAbAdha samAdhisukha bhAnamAM AvatuM nathI." A to AtmAnuM svarUpa che. AtmA sadAya hovApaNe rahe, nitya enuM astitva rahe ane jene bAdhA na pahoMcADI zakAya evuM jenuM samAdhi sukha che e AtmAnI saMpatti che. e enAmAM hovA chatAM jIvane kema bhAna nathI ? ke dehAdi anitya padArtha pratye ene vyAmoha che, mohabuddhi che, e ene sAruM lAge che, zarIra sAruM lAge che, bIjA anukULatAnA sAdhano ene ThIka lAge che, Page #353 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 336 rAjadaya bhAga-11 enA upara adhikAI ApI de che. (tethI) AtmAnuM samAdhisukha ene bhAnamAM AvatuM nathI. nahitara AtmAnI potAnI cIja che. A kAMI bahArathI lAvavAnI cIja nathI. bIjI cIja to bajAramAMthI paisA kharcIne lAve to gharamAM Ave. AmAM kAMI nathI. aMdara cIja rahelI ja che, paDI ja che. paNa enuM bebhAnapaNe varte che. avyAbAdha zabdano prayoga bahumArmika rIte kare che. AtmasiddhimAM paNa jIvanuM svarUpa kahetA e vAta karI che, ke jIva kevo che? avyAbAdhasvarUpa ema lIdhuM che. AgaLa e "sobhAgabhAIne patramAM e vAta chelle chelle nAkhI. ke AtmA avyAbAdhasvarUpa che. jIvanuM jesvarUpa che e avyAbAdhasvarUpa che. 29 varSamAM joyuM ne ? avyAbAdha anubhavasvarUpa. 780mo patra, pAnuM-604. paramayogI evA zrI RSabhadevAdi puruSo paNa je dehane rAkhI zakayA nathI, te dehamAM eka vizeSapaNuM rahyuM che te e ke, teno saMbaMdha... saMga hoya eTale AyuSya hoya tyAM sudhI nirmohapaNuM karI laI anubhavasvarUpa evuM nijasvarUpa jANI...." AtmasiddhimAM e kahyuM, "abAdhya anubhava je rahe, te che jIvasvarUpa." ATalA zabdo vAparyA che. "abAdhya anubhava je rahe..." ahIMyAM avyAbAdha anubhavasvarUpa kahyuM. abAdhya anubhavasvarUpa. tyAM paNa e ja vAta karI che. jIvanuM svarUpa dekhADatI vakhate, oLakhAvatI vakhate. A bahumArmika zabdalIdho che. tArA anubhavane. anubhava to koNa baMdha karI zake ? tuM anubhavasvarUpI, anubhUtisvarUpa (cho). zAstramAM 'amRtacaMdrAcAryadeve" 17-18 gAthAmAM anubhUtisvarUpa zabda vAparyo che. eTale ke tuM anubhavasvarUpa cho, e anubhava karato tane koNa baMdha karI zake? koNa bAdhA pahoMcADI zake? avyAbAdha, "abAdhya anubhava je rahe, te che jIvasvarUpa. tene pachI bAdha nathI. mumukSu - "e ja dharmathI mokSa che. tuM cho mokSasvarUpa, anaMta darzana jJAna tuM avyAbAdhasvarUpa." pUjya bhAIzrI:-elIdhuM che. e jIvane oLakhavA mATe vAta lIdhI che. mumukSu -pachI zuddha buddha. lIdhuM, tarata ja. pUjya bhAIzrI:-jIvanA svarUpano viSaya cAlyo che ne? eTale. ahIMyAM ema kahe che, ke jIvane potAnuM avyAbAdha samAdhi sukharUpa je astitva che ane je nitya zAzvata evuM astitva che e kema bhAnamAM AvatuM nathI ? ke anitya padArthapratye A jIvanI mohabuddhi hovAne lIdhe, mamatvabuddhi hovAne lIdhe. jemake zarIra Page #354 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-570 337 nitya che. (chatAM) kahe, mAruM svarUpa che. bhADutI jagyAno mAlika thayo. kudarate ene ema kIdhuM, bhAI ! tane ATalA varSa bhADe rahevA daIzuM. A kare che ne lakhANa- Contract. ATalA varSa bhADe rahevAnuM. pachI tamAre bIjI jagyA gotI levAnI. A bhADAkhata Renew thAtuM nathI. jagatamAM to hajI Renew paNa thAya. bhAI ! ATalA paTTe jagyA bhADe ApI che. pharIne Renew karI dyo. AmAM Renew nathI thatuM. ATalA vakhata bhADe rahevAnuM che. have e pote bhUlI jAya che ke huM bhADe rahuM chuM. e ja bhUlI jAya che. mAlika thaIne besI jAya che. huM Ano dhaNI. Ane huM sAcavuM chuM, Ane huM jALavuM chuM, Ane sarakhuM rAkhuM chuM. ane pachI emAM kAMIka pheraphAra thAya eTale joI lyo enI azAMti pachI. pachI ene zAMtinuM ThekANuM rahe nahi. ekalI azAMti vadhe. ... e anitya padArtha pratyenI mohabuddhi che e jIvane potAnA svarUpanuM bhAna thavA detI nathI. bebhAnapaNuM karI de che. 'tenI mohabuddhimAM jIvane anAdithI evuM ekAgrapaNuM cAlyuM Ave che,.' eTaluM badhuM ekAgrapaNuM emAM ghaniSTha karI nAkhyuM che, 'ke teno viveka karatAM...' e saMbaMdhIno viveka karatAM. sAco vicAra karatAM paNa, karatAM karatAM jIva mUMjhAI jAya che. ene mUMjhavaNa thaI jAya che. ara.....! A badhuM mAruM nahi ? ATalI badhI mIThAza vedI. AkhA kuTuMbanI, kuTuMbanA sabhyonI, zarIranI, saMbaMdhonI, AbarUnI, kIrtinI, mAla-milkatanI. kAMI eka rajakaNa mAruM nahi ? kahe che. ene mUMjhavaNa thaI jAya che. jANe badhuM laI letA hoya ne ! mUrchA pAmI jAya che. tenI mohabuddhimAM jIvane anAdithI evuM ekAgrapaNuM cAlyuM Ave che, ke teno viveka karatAM karatAM...' viveka karIne ene juduM pADatAM pADatAM e pahelA to ene koIvAra mUMjhAIne pAchu vaLI javuM paDe che. kacAreka kacAreka jIve vicAra karyo che, paNa olI ekatvabuddhi eTalI kAma kare che, ke mUMjhAIne pAcho vaLI jAya che. ApaNuM kAma nahi. A to koI yogI, jaMgalamAM rahenArA tyAgIonuM kAma lAge che. ApaNe to gRhasthI rahyA. ApaNuM A kAma lAgatuM nathI. jIva pAcho vaLI jAya che. e raste AgaLa vadhavAne badale pAcho haTI jAya che. - mumukSu :-bhinna padArtha kahevAne badale anitya padArtha kahyuM, AmAM zuM rahasya che ? pUjya bhAIzrI :- kemake nityatA sthApI che. je saMyoga che emAM evI nityatA sthApI che ke jANe e saMyogathI pote chUTo ja paDavAno nathI ane judo ja paDavAno nathI. evuM kAyamI enI sAthenuM joDANa samajIne ja e varte che, ke jANe A badhA kAyama mArApaNe rahevAnA che. eka kSaNanI aMdara phu... thatA vAra lAgaze nahi. game te AyuSya Page #355 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 338 cajahRdaya bhAga-11 hoya, AyuSyanI sAthe kAMI Ano niyama nathI. eTale ema kahe che, ke je anitya che emAM nityabuddhi hovAne lIdhe ene mUMjhavaNa thAya che. kemake e anitya nitya thAtuM nathI ane AnI mUMjhavaNa maTatI nathI. mUMjhAIne pAchuM vaLavuM paDe che, ane te mohagraMthi chedavAno vakhata AvavA pahelAM. A mohagraMthi eTale darzanamohanI gAMTha chedavAno vakhata AvatA pahelAM te vivekachoDI devAno. e viveka judApaNAno viveka je thoDo ghaNo vicAryo hoya, vAMcyo hoya, kAMI sAMbhaLyuM hoya, e vAta choDI devAno yoga pUrvakALe ghaNI vAra banyo che... ane A bhavamAM AvIne ghaNA chUTI jAya che ke nahi ? vAta vAMce, vicAre, sAMbhaLe ane pachI jANe kAMI levA-devA nathI. evI rIte chUTI jAya che. e vAtano vicAra karIne paNa pAcho pote e vAtane choDI dIdhI hoya, viveka karavAno choDI dIdho hoya. evuM A jIvane bhUtakALamAM ghaNIvAra banyuM che ema kahe che. mumukSu-sAdhu-bAvA banyA hoya to choDI dIdhuM hoya. pUjya bhAIzrI:- hA choDI dIdhuM. nahi. ema nathI kahetA. mUMjhAIne pAchA vaLavuM paDe che eTale zuM che ke e viveka choDI dIdho che. viveka choDIne pachI ema kahe ke, bhAI! e ApaNuM kAma nahi have. ApaNe to A anukULatAo atyAre maLe che e jhaDapI lyo. athavA A pratikULatAo UbhI thaI che eno sAmano karo. nahitara ApaNe herAna thaI jazuM, duHkhI thaI jaze, mATe game tema karIne paNa pratikULatAne maTADo, game tema karIne eno rasto kADho. atyAre vAMcana, vicAra karo). bhAI ! atyAre kAMI sUjhe evuM nathI. vAMcana-vicAra to kAMI sUjhe evuM ja nathI. pahelA upAdhi UbhI thaI che enuM zuM karavuM? jIva (viveka) choDI bIje raste cAlyo jAya che. e eTalI badhI enI ekAgratA e bAjunI vadhI jAya che ema kahevuM che. kemake jeno anAdikALathI abhyAsa che. e prakAranA pariNAmathI A jIva TevAyelo che eTale saheje saheje e bAju nIce utarI jAya che. upara caDavAne badale e (nIce utarI jAya che. Ama vaLyA pachI pAcho nIce utarI jAya che. te atyaMta puruSArtha vinA, alpakALamAM choDI zakAya nahIM ahIMyAM vAkya pUruM karyuM. alpavirAma karatAM karatAM ahIMyAM pUrNavirAma karyuM. e anAdi abhyAsa che te atyaMta puruSArtha vinA ene alpakALamAM choDI zakAya nahIM. enA mATe jIve sArI rIte puruSArtha karavo ghaTe che ane sArI rIte puruSArtha karavAno eNe abhiprAya pahelA bAMdhavo joIe. e rIte enI abhiprAyamAM mAnasika taiyArI thayA vinA e puruSArtha AgaLa cAle nahi. pAcho paDIne pAcho e saMsAranA vaMToLamAM cAlyo jAya che. vizeSa laIzuM. Page #356 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-570 tA. 30-11-1990, patrAMka - 570 thI 572 pravacana naM. 264 339 'zrImad rAjacaMdra' vacanAmRta, patra-570, pAnuM-453. 'gAMdhIjI' uparano patra che. chellethI bIjo Paragraph cAle che. A Paragraph mAM mumukSune mArgadarzanano viSaya che. 'anitya padArtha pratye mohabuddhi hovAne lIdhe AtmAnuM astitva, nityatva, ane avyAbAdha samAdhisukha bhAnamAM AvatuM nathI.' zuM kahe che ? anitya padArtha pratye mohabuddhi hovAne lIdhe...' thoDuM cAlI gayuM che. pharIne laIe. je sAmAnya rIte saMsArI jIvane deha ane bIjA saMyogo che e sarva saMyogI padArthanI aMdara mohabuddhi che. mohabuddhi che eTale ahaMbuddhi che athavA ThIka-aThIkapaNAnI buddhi che. ene paNa mohabuddhi kahevAmAM Ave che. buddhi eTale pahelethI nizcita thayelI sthiti. jJAnamAM pahelethI nakkI thayelI sthiti, ene ahIMyAM buddhi kahe che. abhiprAya paNa kahI zakAya, pUrvagraha paNa kahI zakAya. je padArtho thoDA kALa mATe mAtra saMyogomAM che e saMyogomAM kAM to jIva ahaMpaNuM kare che, kAM to jIva ThIka-aThIkapaNuM abhiprAyapUrvaka kare che. khAlI ThIka-aThIkapaNuM ene lAge che ema nahi paNa abhiprAyapUrvaka kare che. tAttvika dRSTie to anitya padArtha eka samayanI paryAya suddhA paNa anitya padArthamAM samAya che paNa sAmAnya saMsArI jIvane eTalo sUkSma vicA2NAno prakAra, vicAraNAnI bhUmikA nathI hotI ke eka samayanI paryAyane paNa e anitya padArtha athavA evI rIte gaNe. 'gAMdhIjI'ne patra lakhelo che eTale e to laukika mANasanI aMda2 e laukika bhUmikAmAM hoya che. laukika mANasa je laukika bhUmikAmAM hoya evA jIvane ahIMyAM mArgadarzana ApeluM che. to kahe che, anitya padArtha eTale je saMyogo che, emAM A jIve potAne mATe keTalAka padArthone sArA mAnyA che. keTalAka padArthone potAnA mATe kharAba gaNyA che. pachI te te padArthanA saMyoga-viyoga kALe e abhiprAyapUrvaka ene iSTaaniSTapaNAno rasa Ave che ane e rasapUrvaka enI pravRtti che ene ahIMyAM Page #357 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 340 rAjahRdaya bhAga-11 mohabuddhithI pravRtti kare che ema kahyuM. mumukSu-thoDA kALa pahelA je padArtha iSTamAnyo hato. pUjya bhAIzrI - e ja aniSTa mAne che. eTale ke DhaMgadhaDA vagaranI sthiti thaI gaI ne? e ja cIjane ThIka mAne che, e ja cIjane pAcho aThIka mAnI le che. e mohabuddhi vartatI hovAne lIdhe potAnuM je astitva che, zAzvata astitva che, potAnuM je nityatva che ane je samAdhisukha eTale Atmika sukha che, ke jene koI bAdhA. pahoMcADI zakatuM nathI, e potAnuM mULa svarUpa che, asala svarUpa che. evA potAnA mULa svarUpanuM bhAna AvatuM nathI. potAne bebhAnapaNuM zA mATe varte che ke je padArtho potAnA nathI, potAnA nathI e padArthomAM potApaNuM athavA ISTa-aniSTapaNe nakkI karI rAkhyuM che ane ema ja vartavAmAM Ave che. kharekhara ema jANIne je vartavAmAM Ave che ene ahIMyAM mohabuddhi kahI che. ane e ja svarUpanA bebhAnapaNAnuM kAraNa che. svarUpanuM bhAna nahi thavAnuM kAraNa che. mumukSu - A to anAdikALathI nakkI thayeluM che. pUjya bhAIzrI:- ho. eTale ema cAle che. anAdikALathI nakkI thayuM che eTale pote nirdoSa che? anAdikALathI jIvane potAne nakkI thayuM che mATe pote kAMI nirdoSa che ema thoDuM che? evuM kAMI nathI. zuM karuM? huM to anAdithI evo ajJAnI chuM. ema karIne chUTI javuM che ? koI mANasa janme tyArathI daridrI hoya, pachI ema vicAre che ke huM to janmyo tyArathI garIba chuM. eTale mane to koI paisAvALA thavAno adhikAra ja nathI ema mAnIne cAle che? bIjA zrImaMtone joIne zuM vicAre che? ke AnA karatAM savAyA mAre thAvuM che. zuM vicAre che? ema huM duHkhI chuM. anAdithI huM duHkhI che. to mAre sukhI thavAno adhikAra nathI evuM kAMI thoDuM che? ema nathI. mAre sukha jajoIe che. aMdarathI AtmA pokAra zuM kare che? sukha joIe, duHkha jarA paNa na joIe. duHkhI to anAdithI che. chatAM sukha joIe, sukha joIe e kema aMdarathI Ave che? e jIvano svabhAva che ane e svarUpa che. eTale ene svarUpa che mATe avyaktapaNe ene e ja cAhanA hoya, bIjI cAhanA nahoya. mANasa aparAdha kare che ane Conscious bite zuM karavA kare che? ema nathI kahetA?ke bhAI ! ANe guno karyo che paNa eno AtmA aMdarathI DaMkhe che. kemake enuM nirdoSapaNuM, paripUrNa zuddhapaNuM, e enuM svarUpa che, e eno svabhAva che. eTale duHkhanI, doSanI pratikAra zakti e AtmAnI vaijJAnika paristhiti che. jema zarIramAM roga Page #358 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 341 patrAMka-pa70 pratikAra zakti che ke nahi ? Resistance power jene kahe che. AtmAnuM evuM ja che. vijJAnano to ekasarakho ja niyama che. eTale ema ja Icche. sukhane iccha, nirdoSatAne icche. e ja prakAra utpanna thAya. mumukSu -pratikAra zaktinirbaLa thaIne pravRtti kare che? pUjya bhAIzrI - hA. ghaNI nirbaLa thaI gayelI che. rogapratikAra zaktimAM nirbaLatA ghaNI che eTale ene avagaNIne roga che e kAma karI jAya che. rAgano roga, mithyAtvano roga ene cAlu rahyA kare che. e to ahIMyAM kahe che, ke e buddhimAM evI mohabuddhimAM jIvane anAdithI eTaluM badhuM ekAgrapaNuM cAlyuM AvyuM che. tIvra, ghAtaka thaI gayeluM ekAgrapaNuM che. ke teno viveka karatAM karatAM jIvane mUMjhAIne pAchuM vaLavuM paDe che..." e viveka karatAM karatAM mUMjhAI jAya che. koIvAra to ene ema thaI jAya che ke AmAM ApaNuM kAma nahi, A ApaNuM kAma nathI. ema thaI Ave che. nAsIpAsa thaI jAya che, hatAza thaI jAya che. evI paNa paristhiti ene Upaje che. ane te mohagraMthi chedavAno vakhata AvavA pahelAM te viveka choDI devono yoga pUrvakALe ghaNI vAra banyo che... A jIva dharmanA kSetramAM Ave che. AtmAnuM hita karavAmAM kAMIka AgaLa vadhe che ane vaLI pAcho pAcho paDI jAya che. thoDo AgaLa vadhe che ane vaLI pAcho pAcho paDI jAya che. A jIvane evuM to anekavAra banyuM che, ema kahe che. ekavAra nathI banyuM paNa anekavAra AvuM jIvane banyuM che. e viveka karatA ene viveka chedavAno vakhata AvavA pahelAM te viveka choDI devono yoga pUrvakALe ghaNI vAra banyo che, kemake jeno anAdikALathI abhyAsa che te, atyaMta puruSArtha vinA, alpa kALamAM choDI zakAya nahIM.' viparyAsanI, viparItatAnI je paristhiti ghaTa thaI gaI che tene choDavA mATe atyaMta puruSArtha hovo ghaTe che. upara uparanA vicArathI, upara uparanA vAMcanathI, upara uparanA zravaNathI e paristhiti nahi tUTe. thoDI e bAju, dizAmAM kAMIka ene pravRtti lAgaze, paNa vaLI pAcho pAcho paDI jaze. evI paristhiti anekavAra thaI cUkI che. eTale ema samajavA yogya che ke atyaMta puruSArtha vinA A paristhiti badalAya jAya ema banavuM asaMbhavita che. mATe pharI pharI satsaMga, sanzAstra ane potAmAM saraLa vicAradazA karI te viSayamAM vizeSa zrama levo yogya che...... kevI sarasa vAta kare che ! pharI pharIne satsaMga karavo eTaluM ja nahi, sAstra vAMcavA eTaluM nahi paNa potAmAM saraLa vicAradazA Page #359 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 342 rAjahRdaya bhAga-11 karI saraLatA to e che ke mAre eka mAruM Atmahita karavuM che ane te koIpaNa kimate karavuM che. mAruM Atmahita karavA mATe huM koIpaNa kiMmata cUkavavA taiyAra chuM. mArI koI zarata nathI, mArA taraphathI koI zarata nathI. A saraLatA. eka mAre Atmahita sivAya bIjuM kAMI karavuM nathI. eka evA prakAranA pariNAmapUrvakae abhiprAyapUrvaka eTalI taiyArIpUrvaka satsaMga, sAstra vAMce. satsaMga ane sallAstranI A pUrvazarata che. Subject to condition. saraLatAe karIne satsaMga upAsavo, saraLatAe sAstranuM adhyayana ke avagAhana karavuM. nahitara e upara uparanuM thaIne kAMI kAmanA potAne Ave evI sthitimAM e paristhiti UbhI thAze nahi. mumukSu - dekhAvamAM to A vicAra daDhatAno lAge che. saraLatA kema lIdhI? dekhAvamAM to A vicAra daDhatAno lAge che. pUjya bhAIzrI - eTale? mumukSu - mAre Atmahita karI levuM che evo daDhanizcaya jevuM lAge che. pUjya bhAIzrI:- e daDha nizcaya che paNa emAM saraLatA zuM che? ke e karavA mATe pote badhuM jatuM karavA taiyAra che. mAre bIjI koI pakkaDa nathI. koI ne koI bahAne satsaMgathI aTake che. jema ke potAnA mAna-apamAnano prazna thAya. A jagyAe mAruM mAna nathI sacavAtuM mATe mAre satsaMga karavo nathI. mAre nathI javuM. to ene e posAtuM nathI. ema bane che ke nathI banatuM? manuSyapaNAmAM to mukhyapaNe mAnano prakAra bane che. ApaNe tyAM evuM kAMI nathI,ke bhAI! tamAre parANe paisA lakhAvavA paDaze. mATe lobhI jIvane vAMdho Ave. kAMI nahi. lobha hoya to enAmAM. koI kahetuM nathI ke bhAI tame Apo. na Ape to kAMI nahi, Ape to kAMI nahi. emAM koI ApaNe tyAM dabANa nathI thatuM ke mANasa AvatA acakAya. paNa mAna-apamAnano prazna to Ubho thAya che. ane mukhyapaNe manuSyamAM je kAMI gaDabaDa che emAnanI che. manuSyagatinI aMdara mukhya kaSAya e che. prakRtigata rIte vaNAyelo che. eTale tyAM saraLatAthI pote jatuM karI zake. athavA koIpaNa kAraNa upasthita thAya emAM paNa jatuM karI zake. Atmahita eka ja lakSamAM rAkhe. Atmahita sivAya bAkI badhuM jatuM karavuM che. e saraLatA che. ane e saraLatAmAM ghaNA guNo samAya che. aneka guNo samAya che e saraLatAmAM samAya che. joke manuSyapaNuM paNa koI eka vizeSa saraLa pariNAmanA phaLamAM AveluM che. ane manuSyapaNAmAM samyagdarzanano bIjI gati karatA vadhAre avakAza che enuM kAraNa saraLapaNAe karIne manuSya thayo che ane ahIMyAM vizeSa saraLapaNuM jo karavA dhAre to Page #360 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 343 patrAMka-570 thaI zake evI koI sahelI paristhiti paNa che. mumukSu H- sa2LapaNuM eTale korI pATI ? pUjya bhAIzrI :- hA. pUrvagraha choDavo paDe che. pUrvagraha na choDe topaNa asa2LapaNuM che. potAnI jUnI mAnyatA na choDe topaNa asa2LapaNuM che. sa2LapaNA mATe ghaNI vAta che. potAnA pUrvagrahane na choDe, potAe je koI kriyAne mAnelI che e kriyAne na choDe, potAnI prakRtine na choDe. e paNa asa2LatAmAM jAya che. je kAMI potAno prakRtidoSa hoya e prakRtidoSa na choDI zake topaNa e asa2LatA che. aneka prakAre che. athavA bIjI rIte kahIe to samyagdarzana eka lokottara sa2LatAnI ja dazA che. atyaMta lokottara saraLatAnI dazA te samyagdarzana ane samyajJAna che ke jemAM asa2LatA cAlI gaI che. eTale mahApuruSoe jyAM jyAM satsaMga ane satzAstranI upAsanA karavAnI vAta karI che tyAM tyAM A eka vAta sAthe sAthe karI che, ke sa2LatAe karIne satsaMga ane sAstrane upAsavA. asa2LatA potAmAM che ke nahi enuM avalokana karIne hoya to dUra karI nAkhavI. e potAnA avalokana vagara samajAze nahi. kemake e pariNAma jarA e prakAranuM che ke e potAnA upara ja potAne paDadAmAM rAkhI de, aMdhArAmAM rAkhI de. evo eka prakAra che. mAyAno prakAra che ne ? athavA mithyAtva e mAyAnI prakRti hovAthI asa2LatAno ja eka prakAra che. mithyAtva zuM che ? mAyAnI prakRti che. cAra prakRtimAMthI mithyAtvane zemAM laI jazo ? mAyAmAM jAya che. mAyA kaho ke asa2LatA kaho. jene mithyAtva choDavuM che, samyagdarzana prApta karavuM che ene sa2LatA sauthI pahelA hovI ghaTe che. A bahu mukhya vAta che. = mumukSu :- sa2La bhAvane kAraNe manuSyaparyAya prApta thaI. manuSyaparyAya prApta thavA chatAM ahIMyA asa2LatAnI vRddhi thaI gaI AnuM zA kAraNa ? : pUjya bhAIzrI :- asaraLatAnI vRddhi karI to emAM ema che, ke tamane koI UMcuM sthAna to ApyuM. cA2 gatimAM manuSyagati eTale UMcuM sthAna to maLyuM. UMcA sthAnamAM javAbadArI vadhe che. Higher the post, higher the responsibility. paTTAvALAnI ane Chairman nI ekasarakhI javAbadArI hoya nahi. enI javAbadArI vadhe che. javAbadArI vadhe che to nukasAna paNa moTuM kare ane napho paNa moTo kare. Chairman je nakkI kare (emAM) kAM to Bank khADAmAM jAya ane kAM to tarI jAya. eTale ahIMyAM javAbadArI vadhI che. manuSyapaNe AvIne javAbadArI vadhI che. ahIMyAM asa2LatA rAkhe to pAcho tiryaMcagatimAM jAya. mAyAthI tiryaMca thAya. manuSya Page #361 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 344 rAjahRdaya bhAga-11 thaIne vizeSa pApa na kare paNa asaraLatA rahe to tiryaMcamAM to jAya ja jAya. manuSyanI javAbadArI vadhAre che, enAmAM tiryaMca karatA vadhAre samajadArI che. manuSya thayA pachI mumukSu thAya to enI javAbadArI ethI vadhAre che. mumukSu thAya to enI javAbadArI ethI vadhAre che. kemake AgaLa AgaLanI ene padavI maLe che. jJAnI thAya to ethI vadhAre javAbadArI che. muni thAya to ethI vadhAre javAbadArI che. jeTale UMce jAya eTalI jIvanI javAbadArI vadhe che. sIdhI vAta che. kemake emAM nukasAna paNa moTuM, no paNa moTo. mumukSu :- 'gurudevazrI' pharamAvatA vANiyA narakamAM to nahi jAya. = pUjya bhAIzrI :- hA. vepAranI aMdara zuM che asa2LatA ghaNI che. mAyAcArI ghaNI karavI paDe che. vartamAna vyApAranI je paristhiti che e paristhitimAM mAyAcArI ghaNI hovAthI lagabhaga moTA bhAganA vANiyA jene kahevAya e bahu tIvra pApa na kare. dArU, mAMsa ityAdi (na hoya), e narakagatinA pariNAma badhA na kare to tiryaMcamAM to jAya ja. kemake devane lAyaka to koI paristhiti dekhAtI nathI. ema jANIne ema kahetA. manuSya thavuM to bahu moghuM che. mithyAsRSTi jIvane manuSya Ayu pUruM kare ane pharIne manuSya thAya e to javalleja bane che. karoDomAM koI ekAdane. bAkI e paristhiti to bahu dUra thaI jAya che. kema ke je ene taka maLI eno sadupayoga karavAne badale eNe durupayoga karyo ane e taka pharI kudarata ene ApatI nathI. e paristhiti thAya che. prazna:-... pUjya bhAIzrI :- hA. jatuM karIne choDI devuM. jatuM karIne choDavuM. jatuM karI devuM. pachI vAMdho nathI. A saraLatA che. jIdanA pariNAma che, haThanA pariNAma che e badhA mAyAnI prakRtimAM jAya che. siddhAMtane grahaNa karavAmAM makkamatA rAkhe emAM mAyA, haTha ane jIda nathI. pAchI e bhedarekhA samajavI joIe, nahitara ulaTuM .. nAkhe. koI potAnA nirdoSa thavAnA siddhAMtamAM dRDha ane makkama rahe to e koI mAyAcAra, haTha ke jIda nathI. e avaguNa nathI. e guNa che. guNane avaguNamAM na khatavavo, avaguNane guNamAM na khatavavo. eTale atyaMta puruSArtha thavA arthe sa2LatAe satsaMga karavo...... ane e dizAmAM vadhAre ene enI aMdara samaya ane zaktino prayoga karavo yogya che. ke jenA pariNAmamAM...' eTale jenA phaLa svarUpe 'nitya zAzvata sukhasvarUpa evuM AtmajJAna thaI svarUpa AvirbhAva thAya che.' ema karatAM enuM phaLa zuM Ave che ? ke AtmajJAnanI Page #362 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 345 patrAMka-570 utpatti thAya che, potAnA svabhAvano, svarUpano AvirbhAva thAya che ane e svabhAva ane AtmajJAnamAM zuM che? ke sukha che. e sukhasvarUpe che. ane e sukha svarUpa nitya ane zAzvata che. emAM prathamathI utpanna thatAM saMzaya dhIrajathI ane vicArathI zAMta thAya che. have zuM che ke e mArge jatAM zarUAtamAM, prathamathI eTale zarUAtamAM koIpaNa jagyAe tane zaMkAo thayA karaze. Ama kema? AnuM Ama kema? A Ama kema thAya che? AnuM Ama kema thAya che? koIvAratane siddhAMtamAM zaMkA thaze, koIvAra tane jJAnanI dazA upara zaMkA thaze, koIvAra koI rIte zaMkA thaze, koIvAra koI rIte zaMkA thaze. koIka nirUpaNamAM, jagatanA nirUpaNamAM zaMkA thaze. karmanA nirUpaNamAM, karmanA phaLamAM zaMkA thaze. aneka prakAre zaMkA thavAnA sthAna che. emAM zAMta cittathI vicAra karavo ane dhIraja rAkhavI ane eno ukela karavo. emAM AkarA utAvaLA thaIne nirNaya levo nahi. adhIrajathI athavA ADI kalpanA karavAthI..." ADI kalpanA eTale adhIraja karavI nahi, utAvaLA thavuM nahi ane koI kutarka karavA nahi. kalpanA karavAthI mAtra jIvane potAnA hitano tyAga karavAno vakhata Ave che..." ema karatA to jIvane potAnA hitane choDI devuM paDaze. hitano nAza thaze. hita karavA nIkaLyo ane hita nahi thaI zake. e paristhiti Avaze. mATe zAMtithI, dhIrajathI ane saraLatAthI ane tarka karavo paNa nyAyasaMpanna karavo. anyAyano pakSa thAya evo tarka karavo nahi. tarkavitarkamAM e phera che. eTale jIvane hitano tyAga karavAno vakhata) na Ave e dhyAna rAkhavuM. eTale hitanI mukhyatA rAkhavI. joyuM!potAnA hitanI mukhyatA rAkhavI. hitanA lakSe AgaLa vadhI zakAze. hitanuM lakSa nahi hoya to game te pravRtti te kharekhara preya zUnya pravRtti che. te pravRttithI eno satsaMga, vAMcana, vicAra badhuM niSphaLa jaze. karavA khAtara karaze. paNa emAM ahaMpaNuM AvIne lokasaMjJAnI vRddhi karaze. e paristhiti Avaze. "adhIrajathI athavA ADI kalpanA karavAthI mAtra jIvane potAnA hitano tyAga karavAno vakhata Ave che, ane anitya padArthano rAga rahevAthI tenA kAraNe pharI pharI saMsAraparibhramaNanoyoga rahyA kare che. dehAdi jesaMyoga che, enA pratyenuM je mamatva che, ene laIne pharI pharIne janma-maraNa thAya. janma-maraNa thAya e paristhiti UbhI rahI jAya che. mATe saMyogonI je pakkaDa che e pakkaDa DhIlI karIne saraLatAe karIne satsaMga ane sanzAstranuM adhyayana rAkhavuM. Page #363 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 346 rAjahRdaya bhAga-11 gAMdhIjIne A eka bahukimatI mArgadarzana "zrImadjIe A jagyAe ApyuM che. yogyatA hoya to sAro evo phera paDe athavA e yogyatA hoya to AvuM kahenAra puruSanA saMgamAM bIjI badhI pravRtti gauNa karIne... "gAMdhIjI berisTara thaIne AvyA ane "muMbaImAM vakIlAta na jAmI. "muMbaImAM hajI vakIlAta... paisAnI to jarUra hatI. AphrikAmAM gayA che. Darabana gayA che e Arthika sthitine kAraNe Social activity mAM paDyA che. e to pAchaLathI paDyA che. sAmAjika caLavaLanI aMdara. paNa pahelA Arthika rIte gayelA che. to jarUrata lAge to mANasa paradeza kheDe che ke nahi ? dariyo kheDIne paradeza jAya che. to satsaMga ane AtmahitanI jarUrata lAge to mANasa game tyAM jAya. e vAta koIne samajAvavI paDe evI nathI. potAnI jarUriyAta lAgavI joIe. potAno deza choDIne loko jAya ja che. emAM gujarAtI ane mAravADI to e bAbatamAM prakhyAta che. gujarAtI, mAravADI ane paMjAbI loko. duniyAnA ghaNAM badhe... che. bhAgye ja koI evo deza che ke jyAM gujarAtI nathI ema kahevAya che. e zuM batAve che? ke ene khabara che ke paisAnI mATe jarUra che ane paisA mATe paradeza javuM paDe e kAMI moTI vAta nathI. e to ene kAMI gaNanA ja nathI. eka Atmahita mATe kyAM jAvuM ane kyAM na jAvuM. eno viveka jIva karI zakyo nathI. na javAnI jagyAe jAya, javAnI jagyAe na jAya. potAnA matidoSathI athavA asaraLatAthI evuM bane che. mumukSu-eTale AtmahitamAM sukha samajyo nathI. pUjya bhAIzrI - AtmahitanuM lakSya nathI ane dhyeya nathI. nahitara...gAMdhIjI hindustAna choDIne Darabana gayA hatA... e Darabana choDIne hindustAnamAM AvI gayA hota, A eka kAgaLathI. AvI ja sarasa emane potAne sIdhA patravyavahArathI zikhAmaNa de che ke anitya padArthathI janma-maraNanI vRddhi thAya che to huM zuM karavA ahIMyAM rahuM?.... pAcho na cAlyo jAuM. e choDI hindustAnamAM AvI gayA, pAchaLathI joke hindustAnamAM AvyA che. kyAre AvyA e itihAsanI ApaNane khabara nathI. paNa eNe "zrImadjIno satsaMga rAkhyo nathI e vAta nakkI che. hajI kadAca ekAdapatra Avaze emAM tyAre e barAbara sAmAjika pravRttimAM gUMcavANA che ane eno ukela paNa e "zrImadjIne pUche che. Atmahita icchavAne badale mAre nIcavarNanA lokonI sAthe jamavuM kena jamavuM?jamavAmAM kAMI doSa thAyakena thAya? evuM badhuM pUchyuM che. zuM kahe che? "gAMdhIjIne keTalo badho Response Apyo che! juo ! kaMI paNa AtmavicAra karavAnI icchA tamane varte che, ema jANI ghaNo saMtoSa thayo che. mArA Page #364 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-570. 347 AtmAmAM tamane AtmavicAra karavAnI icchA va che ema jANatA mane saMtoSa thayo ke vAha! A satparuSanuM hRdaya che, aMta:karaNa che ke koI jIva AtmahitanI najIka Ave, AtmavicAra pAmavAnI najIka Ave to ene e pote ghaNo sAro potAnA taraphathI pratibhAva Ape che. eTale ke e jIva vadhAre ne vadhAre AtmahitamAM AgaLa vadhe. eka evo pratibhAva e potAnA taraphathI vyakta kare che. ahIMyAM spaSTa lakhyuM che. abhivyakti ekadama spaSTa che ke kaMI paNa AtmavicAra karavAnI icchA tamane varte che, ema jANI ghaNo saMtoSa thayo che. emanuM aMtaHkaraNa zuM che e spaSTa nIkaLe che. te saMtoSamAM mAro kaMI svArtha nathI. tamane AtmavicAra thAya ane mane saMtoSa thAya emAM kharekhara aMgata rIte mAre kAMI svArtha nathI. mAtra tame samAdhine raste caDavA iccho cho..." nirdoSa Atmasukha prApta karavAmAM tame najIka AvavA mAgo cho, e dizAmAM tame AgaLa vadhavA mAgo cho ane tethI saMsAraklezathI nivartavAno tamane prasaMga prApta thaze. tame saMsArathI chUTI jazo. saMsAranA duHkhothI tame chUTI jazo. evI A Line che. A eka evI utkRSTa Line che ke jemAM saMpUrNa nirdoSatA prApta thAya che. evo prasaMga tamane prApta thaze. evA prakArano saMbhava dekhI." juo ! keTaluM dhyAna kheMcyuM che ! "gAMdhIjImAM laukika vicakSaNatA hatI paNa alaukika vicakSaNatA nahotI. nahitara to moTo pheraphAra karI lIdho hota. tethI saMsArajozathI nivartavAno tamane prasaMga prApta thaze. evA prakArano saMbhava dekhI svabhAve saMtoSa thAya che. A to mAro svabhAva che. AvI rIte saMtoSa thAya e mAro svabhAva che athavA jJAnIono e sahaja svabhAva che, ke bIjA jIvonuM hita thAya to enA cittamAM paNa saMtoSa thAya). tavaMgara che ke garIba che, jena che ke jenettara che, kAMI "gurudeve joyuM nathI. phakta ... emanI cittanI prasannatA sahaja thAya che. evo saMtono, jJAnIono ane sapuruSono e svabhAva che. svabhAva eTale te kALanA bhUmikAmAM sahajapaNe udaya thato bhAva. ene ahIMyAM svabhAva kahevAmAM Ave che. evo "svabhAve saMtoSa thAya che. e ja vinaMtI. AtmasvarUpe praNAma. e rIte ahIMyAM gAMdhIjIno pa70 naMbarano patra pUro thAya che. Page #365 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 348 rAjahRdaya bhAga-11 patrAMka-pa71 muMbaI, phAgaNa vada 5, zani, 1951 vadhAremAM vadhAre eka samaye 108 jIva mukta thAya, ethI vizeSa na thAya, evI lokasthiti jinAgamamAM svIkArelI che, ane pratyeka samaye eka so ATha eka so ATha jIva mukta thayA ja kare che, ema gaNIe, to te parimANe traNe kALamAM jeTalA jIva mokSaprApta thAya, teTalA jIvanI je anaMta saMkhyA thAya te karatAM saMsAranivAsI jIvonI saMkhyA anaMtapaNe jinAgamamAM nirUpI che; arthAt traNe kALamAM muktajIva jeTalA thAya te karatAM saMsAramAM anaMtagaNA jIva rahe; kemake tenuM parimANa eTaluM vizeSa che; ane tethI mokSamArgano pravAha vahyA karatAM chatAM saMsAramArga uccheda thaI javo saMbhavato nathI, ane tethI baMdhamokSa vyavasthAmAM viparyaya thatuM nathI. A viSe vadhAre carcA samAgamamAM karazo to aDacaNa nathI. jIvanA baMdhamokSanI vyavasthA viSe saMkSepamAM patuM lakhyuM che. e prakAranAM je je prazno hoya te te samAdhAna thaI zake evAM che, koI pachI alya kALe ane koI pachI vizeSa kALe samaje athavA samajAya, paNa e sau.vyavasthAnAM samAdhAna thaI zake evAM che. sau karatAM vicAravA yogya vAta to hAla e che ke, upAdhi karavAmAM Ave, ane kevaLa asaMgadazA rahe ema banavuM atyaMta kaThaNa che; ane upAdhi karatAM AtmapariNAma caMcaLana thAya, ema banavuM asaMbhavita jevuM che. utkRSTa jJAnIne bAda karatAM ApaNe saue to AtmAmAM jeTaluM asaMpUrNa asamAdhipaNuM varte che te, athavA vartI zake tevuM hoya te, uccheda karavuM, e vAta lakSamAM vadhAre levA yogya che. pa71mo patra sobhAgyabhAI uparano. mumukSu -patra to ApaNane jalakhyo che. amArA jevAne mATe lakhyo che. pUjya bhAIzrI :- jJAnI je patro lakhe che e to mumukSune lakhe che. ane pote Page #366 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pa71 349 mumukSanI bhUmikAmAM che eTale je vAta potAne lAgu paDe te aMgIkAra karavI. badhI vAta lAgu na paDe e saMbhava che. e to zAstranI badhI vAta badhAne lAgu paDatI nathI ke ekane paNa badhI vAta lAgu paDatI nathI. tethI je vAta potAne lAgu paDe te AtmahitanA lakSe aMgIkAra karavA yogya che. vadhAremAM vadhAre eka samaye 108 jIva mukta thAya, ethI vizeSa na thAya, evI lokasthiti jinAgamamAM svIkArelI che, ane pratyeka samaye ekaso ATha eka so ATha jIva mukta thayA ja kare che, ema gaNIe, to..." eTale Maximum paristhiti gaNIe to te parimANe...' tevA mApe "traNe kALamAM jeTalA jIva mokSa prApta thAya." anaMtakALamAM. teTalA jIvanI je anaMta saMkhyA thAya..." kemake anaMta samaya. anaMta samaya x 108. evA anaMtA 108 thayA. "te karatAM saMsAranivAsI jIvonI saMkhyA anaMtapaNe jinAgamamAM nirUpI che. A eka saMsAramAM rahelA jIvonI saMkhyA saMbaMdhIno khulAso che. bahu vizeSa prayojanabhUta vAta nathI, paNa kAMI AgaLa-pAchaLa carcA cAlI che eno uttara Apyo che. arthAt traNe kALamAM muktajIva jeTalA thAya te karatAM saMsAramAM anaMtagaNA jIva rahe; kemake tenuM parimANa.... eTale mApa "eTaluM vizeSa che. saMkhyAnuM mApa eTaluM moTuM che ke anaMtA jIvo mokSe jAya topaNa anaMtA jIvo saMsAramAM pAchA paribhramaNa karanArA hoya evuM saMkhyAnuM moTuM mApa che. ane tethI mokSamArgano pravAha vahyA karatAM chatAM." cAlu sarva kALe rahevA chatAM saMsAramArga uccheda thaI javo saMbhavato nathI....' saMsAramArgamAM paribhramaNa karanArA jIvo to rahevAnA rahevAnA ne rahevAnA ja che. saMsAranA pariNAma karanArA jIvo kema AvA pariNAma kare che ? e rIte asamAdhAna te karavA yogya nathI. kema ke saMsAra traNe kALe rahevAno che. saMsAra traNe kALe rahevAno che mATe saMsAra thAya evA pariNAmavALA jIvo paNa rahevAnA ja che. emAM koI jIva AvA pariNAma kema kare che ? e asamAdhAna pote karavA yogya nathI. eTaluM pote laI levuM. ATalI vAta samajIne pote zuM levuM ke AvA viSayamAM asamAdhAna thatuM hoya to choDI devuM. mumukSu -badhA mokSamArgamAM jAya to saMsAra kema cAle? pUjya bhAIzrI:- paNa jAze ja nahi, ema kahe che. e paristhiti nathI. saMsArI jIvonI eTalI moTI saMkhyA che ke anaMtA mokSe jaze to paNa anaMtA saMsAramAM raheze. mumukSuH- eka samaya 108 jAya? Page #367 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 350 rAjahRdaya bhAga-11 pUjya bhAIzrI:- vadhumAM vadhuM. vadhumAM vadhuM. mumukSu -cha mahinAmAM 108 jAya? pUjya bhAIzrI:- nahi. e to zuM che ke eka samayamAM 108 jatA nathI. paNa 608mAM koI vakhata eka samayamAM 108 vayA jAya kharA ema kahe che. ema kahevuM che. bAkIdara samaye 108nathI jatAM. paNa eka tarka Apyo ke mAno ke jatA hoya to, to paNa saMsArI jIvanI saMkhyA eTalI moTI che ke e to anaMtA saMsAramAM raheze. e to tarkano javAba Apyo che. paristhiti ema nathI. ane tethI baMdhamokSa vyavasthAmAM viparyaya thatuM nathI. mATe jinAgamamAM baMdhamokSanI vyavasthAnuM nirUpaNa karyuM che emAM kAMI bAdha Avato nathI, kyAMya virodha Avato nathI, viparyAsa utpanna thato nathI. "A viSe vadhAre carcA samAgamamAM karazo to aDacaNa nathI." rUbarUmAM e carcA karajo. "jIvanA baMdhamokSanI vyavasthA viSe saMkSepamAM patuM lakhyuM che.' uparanuM je posTakArDa che e baMdha-mokSanI vyavasthA viSe saMkSepamAM lakhyuM che. e prakAranAM je prazno hoyatete samAdhAna thaI zake evA che, koI pachI alpakALe ane koI pachI vizeSa kALe samaje athavA samajAya, paNa e sau vyavasthAnAM samAdhAna thaI zake evA che.' sI karatAM vicAravA yogya vAta to hAla e che ke," eTale olI vAta kAMI vicAravA jevI nathI. ema karIne gauNa karAvI nAkhI, joyuM! zailI keTalI che. "sau karatAM vicAravA yogya vAta to hAla e che ke atyAre to ke upAdhi karavAmAM Ave, ane kevaLa asaMgadazA rahe ema banavuM atyaMta kaThaNa che;" je saMsAranA kAryonI upAdhi che ane ene pAchuM asaMgapaNuM rahI jAya, sarvasaMgaparityAga thAya, be vAta to kevI rIte bane? kAM to e sarvasaMgaparityAga kare to ene koI upAdhinA kAryana hoya, upAdhinA kArya hoya to sarvasaMgaparityAga ane na hoya. eTale A gRhasthadazAmAM munidazAmAne che emAM A siddhAMta AvI gayo. jema pelo arihaMtadevano, tIrthaMkaradevano teramA guNasthAne siddhAMta Avyo, ke atyaMta jJAna hoya tyAM ja atyaMta tyAga saMbhave ane atyaMta tyAga pragaTyA vinA atyaMta jJAna na hoya. e je pa69mAM vAta karI e tIrthakaradevanI arihaMtadazAnI vAta karI. ahIMyAM munidazAnI vAta che. asaMgadazA eTale munidazA. ke, upAdhi karavAmAM Ave" kemake e to dehanI upAdhi karatA nathI. munirAja to dehanI upAdhi karatA nathI. pachI bIjAnI upAdhi karavAno prazna raheto nathI. Page #368 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-571 351 upAdhi karavAmAM Ave, ane kevaLa asaMgadazA rahe ema banavuM atyaMta kaThaNa che; ane upAdhi karatAM AtmapariNAma caMcaLa na thAya, ema banavuM asaMbhavita jevuM che.' jIva upAdhi kare eTale ene caMcaLatA Ave, Ave ne Ave ja. pachI cothA guNasthAnamAM te guNasthAnane yogya, paMcama guNasthAnamAM paMcama guNasthAnane yogya Ave, Ave ne Ave ja. ane mithyAtva avasthAmAM to prazna ja nathI ke jIvane acaMcaLatA prApta thaI nathI eTale tyAM to ekAMte caMcaLatA che. upAdhi karatAM AtmapariNAma caMcaLa na thAya..." kemake upAdhibhAva pote ja vicalita dazA che, pote vicalita dazA che. e koI svarUpanI acalita dazA nathI. e to vicalita dazA che. eTale "ema banavuM asaMbhavita jevuM che. utkRSTa jJAnIne bAda karatAM, ApaNe saue to AtmAmAM jeTaluM asaMpUrNa asamAdhipaNuM varte che te, athavA vartI zake tevuM hoya te, uccheda karavuM..." nAza karavuM e vAta lakSamAM vadhAre levAyogya che. eTale utkRSTa jJAnIne bAda karatA. je utkRSTa jJAnI che enI vAta judI che. ApaNI vAta e nathI. juo! pote potAne kyAM rAkhe che. ApaNe saue to ema kahIne) potAnI jAtane bheLavI che. utkRSTa jJAnIne bAda karatAM ApaNe saue to..." pote ... beThA che. upAdhi kAryomAM beThA che. potAnI caMcaLatAno khyAla che. dukAne AvIne je vyavasAyanI pravRttimAM upayoga jAya che eTalI potAnI caMcaLatAno khyAla che. e dazA e choDavA mAge che, uccheda karavA mAge che. ahIMthI e vAta nIkaLe che ke e dazA e uccheda karavA mAge che, nAza karavA mAge che. mATe e asaMpUrNapaNuM hoya, kacAza hoya... kemake sAdhakadazA che eTale saMpUrNa dazA to nathI. eno nAza karavo e vAta vadhAre lakSamAM rAkhavA jevI che. mumukSu -patra patre mArgadarzana mumukSune mATe amArA mATe bahu sarasa che. pUjya bhAIzrI - mumukSune mArgadarzana mATeno koI ajoDa graMtha che ema kahIe to cAle. mumukSunI bhUmikAmAM ATaluM badhuM, seMkaDo mArgadarzananA je prakAra che e bIjA graMthamAM zodhyA maLe evA nathI. ApaNe patha prakAza AnA upara ja prakAzita karyuM che. patha prakAza' nAmanuM ApaNuM je saMkalana che emAM "gurudeva nA mArgadarzananA viSayo, vacano, "zrImadjInA mArgadarzananA vacano, "sogAnIjI'nA mArgadarzananA vacano, bahenazrInA mArgadarzana saMbaMdhita jeTalA bola che eno e pathasaMgraha che-pathaprakAza'. Page #369 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3para cajahRdaya bhAga-11 emAM vadhAremAM vadhAre saMkhyA "zrImadjInA vacanonI che. vadhAre saMkhyA "zrImadjInA vacanonI che. joIlevuM, mAro e khyAla che. mumukSu-gurudevazrI' e A graMtha upara vAMcana kareluM. pUjya bhAIzrI:- ekAMtamAM sonagaDhamAM gurudeva vasyA, nivAsa karyo, sthAyI thayA. ane tyAra pachI zarUAtanA prAraMbhamAM A graMthanI vAMcanA jAheramAM karI hatI. eTale vyAkhyAnarUpe karatA hatA. ane e pahelA potAnA svAdhyAyamAM to emaNe sArI rIte A graMthano svAdhyAya karelo che. emano je potAnA svAdhyAyano graMtha atyAre paNa tyAM sonagaDhamAM emanA kabATamAM vidyamAna che. e jotAM ema lAge che, ke emane ghaNI mahattvanI vAtone UnderlinekarelI che ane judI judI jAtanA cilo karelA che. kyAMka lAla pensilathI, kayAMka kALI pensilathI. meMto paheluM ja e joyuM hatuM. A vAMcIne gayo hato. emanA pravacanomAM to bhAgye ja koI pravacana khAlI che ke emaNe "zrImadjInA vacanano AdhAra na lIdho hoya. "zrImadjIne mAne che ane svIkAre che e vAta pAkI thaI gaI. vAMcyuM hoya to ja AdhAra le. nahitara mukhapAThe e vacano kyAMthI hoya? barAbara?pachI joyuM ke eka mumukSune) kahyuM ke 'gurudeve zrImadjIno je graMtha vAMcyo che e paDyo che? to kahe, A rahyo. eka divasa ekAMtamAM besIne pAnA pheravI gayo hato. ghaNI Underline karI che. ane jyAM jyAM mahattvanI vAta AvI che tyAM khAsa prakAranI noMdha karI che. eTale emaNe bahu sArI rIte UMDANathI (graMthano svAdhyAya karyo che e khyAla Avyo). sogAnIjI e kahyuM ke, anekAMta paNa samyapha ekAMta evA nija padanI prApti arthe upakArI che, e sivAya bIjA hetue upakArI nathI. A vacana mane bahu priya che. kIdhuM ne? jJAnIone priya che. lAITa gaI che? 408mo patra che. chelle chelle emanA hAthamAM "zrImad rAjacaMdra (graMtha) hato. dehAMtano divasa hato tyAre "zrImad rAjacaMdra : vAMcatA hatA. (emanA dIkarA) vAta karatA hatA. savArathI emanI tabiyata asvastha thayelI. cAra vAge sAMje deha choDyo che. emanI keTalI tIkhI pariNati hatI ! ' ekabhavatArI che." Page #370 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patraka-572 3pa3 patrAMka-572 muMbaI, phAgaNa vada 7, ravi, 1951 sarva vibhAvathI udAsIna ane atyaMta zuddha nijapayayane sahajapaNe AtmA bhaje, tene zrI jine tIvajJAnadazA kahI che. je dazA AvyA vinA koI paNa jIva baMdhanamukta thAya nahIM, evo siddhAMta zrI jine pratipAdana karyo che, je akhaMDa satya che. koIka jIvathI e gahana dazAno vicAra thaI zakavA yogya che, kemake anAdithI atyaMta ajJAna dazAe A jIve pravRtti karI che, te pravRtti ekadama asatya, asAra samajAI, tenI nivRtti sUjha, ema banavuM bahu kaThaNa che; mATe jJAnI puruSano Azraya karavArUpa bhaktimArga jine nirUpaNa karyo che, ke je mArga ArAdhavAthI sulabhapaNe jJAnadazA utpanna thAya che. jJAnIpuruSanA caraNane viSe mana sthApyA vinA e bhaktimArga siddha thato nathI, jethI pharI pharI jJAnInI AjJA ArAdhavAnuM jinAgamamAM ThekANe ThekANe kathana karyuM che. jJAnIpuruSanA caraNamAM mananuM sthApana thavuM prathama kaThaNa paDe che, paNa vacananI apUrvatAthI, te vacanano vicAra karavAthI, tathA jJAnI pratye apUrva dRSTie jovAthI, mananuM sthApana thavuMsulabha thAya che. jJAnI puruSanA AzramamAM virodha karanArA paMcaviSayAdi doSo che. te doSa thavAnAM sAdhanathI jema bane tema dUra rahevuM, ane prAptasAdhanamAM paNa udAsInatA rAkhavI, athavA te te sAdhanomAMthI ahaMbuddhi choDI daI, rogarUpa jANI pravartavuM ghaTe. anAdidoSano evA prasaMgamAM vizeSa udaya thAya che. kemake AtmAte doSane cheravA potAnI sanmukha lAve che ke, te svarUpAMtara karI tene AkarSe che, ane jAgRtimAM zithila karI nAMkhI potAne viSe ekAgrabuddhi karAvI de che. te ekAgrabuddhi evA prakAranI hoya che ke, "mane A pravRttithI tevo vizeSa bAdha nahIM thAya, huM anukrame tene choDIza; ane karatA jAgRta rahIza; e Adi bhrAMtadazA te doSa kare che, jethI te doSano saMbaMdha jIva choDato nathI, athavA te doSa vadhe che, teno lakSa tene AvI zakato nathI. e virodhI sAdhanano be prakArathI tyAga thaI zake che. eka te sAdhananA Page #371 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 354 rAjahRdaya bhAga-11 prasaMganI nivRtti, bIjo prakAra vicArathI karI tenuM tucchapaNuM samajAvuM. vicArathI karI tucchapaNuM samajAvA mATe prathama te paMcaviSayAdinA sAdhananI nivRtti karavI vadhAre yogya che, kemake tethI vicArano avakAza prApta thAya che. te paMcaviSayAdi sAdhananI nivRtti sarvathA karavAnuM jIvanuM baLana cAlatuM hoya tyAre, krame krame, deze deze teno tyAga karavo ghaTe; parigraha tathA bhogopabhoganA padArthano alpa paricaya karavo ghaTe. ema karavAthI anukrame te doSa moLA paDe, ane Azrayabhakti daDha thAya; tathA jJAnInAM vacanonuM AtmAmAM pariNAma thaI tIvajJAnadazA pragaTI jIvanmukta thAya. jIva koIka vAra AvI vAtano vicAra kare, tethI anAdi abhyAsanuM baLa ghaTavuM kaThaNa paDe, paNa dinadina pratye prasaMge prasaMge ane pravRtti pravRttie pharI pharI vicAra kare, to anAdi abhyAsanuM baLa ghaTI, apUrva abhyAsanI siddhi thaI sulabha evo AzrayabhaktimArga siddha thAya. e javinaMtI. A. sva. praNAma. patra 572. A patra "aMbAlAlabhAI uparano che. A patra paNa bahu sAro patra che. pahelA Paragraph mAM jJAnadazA, jJAnanI dazA upara vAta karI che. bIjA Paragraph mAM mumukSunI pAtratAnI vAta karI che. "sarva vibhAvathI udAsIna ane atyaMta zuddha nija paryAyane sahajapaNe AtmA bhaje, tene zrI jine tIvrajJAnadazA kahI che. jJAnadazAmAM tIvra jJAnadazAnI A paribhASA che. "sarva vibhAvathI udAsIna ane atyaMta zuddha nija paryAyane sahajapaNe AtmA bhaje...." saheje saheje vikalpathI khasIne nirvikalpadazAmAM Ave e vAta che. zuddhopayogamAM, tIvra jJAnadazAmAM Ave tyAre tene sahaja paryAya sahajapaNe Ave. kRtrimatA to thaI zakatI nathI. vikalpathI to e vAta banatI nathI. tene zrI jine tIvrajJAnadazA kahI che. ane khAsa karIne zreNInI aMdara munirAjane A dazA utpanna thAya che. vizeSa karIne laIe to sahajapaNe atyaMta zuddha nijaparyAyane bhajI eTale zukladhyAnanI zreNImAM Ave che. pachI dharmadhyAnathI AgaLa vadhI zukladhyAnanI zreNImAM Ave che tyAre kevaLajJAna dazAmAM AvelA che. Page #372 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-572 355 je dazA AvyA vinA koI paNa jIva baMdhanamukta thAya nahIM" evI dazAmAM AvyA vinA te jIvane mukti thAya, baMdhana chUTI jAya ema bane nahi. evo siddhAMta zrI jine pratipAdana karyo che, je akhaMDa satya che. eTale A badhA niSedha karI nAkhyo. ke koI nAcatA nAcatA kevaLajJAna pAmI gayA ane koI zAka sudhAratA kevaLajJAna pAmI gayA ane koI badalAI gayA emAM kevaLajJAna pAmI gayA, phalANuM thaI gayuM. e vAta kyAMya baMdhabesatI nathI. jyAre AtmA atyaMta zuddha nija paryAyane bhaje. ekadama tIvra ekAgratA thAya, atyaMta ekAgratA thAya. ane azuddhinI nirjarA (thAya te pramANamAM badhA sarva karmanI, dravyakarmanI nirjarA (thAya), tIvra baMdhanathI mukti thAya. "evo siddhAMta zrI jine pratipAdana karyo che, je akhaMDa satya che. AmAM kAMI zaMkA rahe evuM nathI. mukata thavA mATe zukladhyAnanI zreNInI vAta AnI aMdara kevI rIte AvI jAya che ! ane enA mATe bahAranI upAdhikadazAno abhAva hoya, sarva vibhAvadazAthI udAsInatA. amuka vAta rAkhIne vAta che nahi. sarva vibhAvadazA. koI vibhAvane ahIMyAM sthAna nathI. e kharekhara muktinuM sAkSAt kAraNa che. te siddhAMtika vAta che eTale traNe kALe aphara che. je akhaMDa satya che. eTale koI kALe khaMDita thAya, ke paMcamaArAmAM Ama thAya ne phalANA kALe Ama thAya, phalANA kSetramAM Ama thAya, evI kAMI koI vAta rahetI nathI. akhaMDa satya che. siddhAMtika pratipAdana karIne ene akhaMDa siddhAMta lIdho che ke A siddhAMta koI kALe, koI kSetre khaMDita thato nathI. samaje to badhI vAta enI aMdara che. bhale zvetAMbara, digaMbaranA nAma laIne vAta na karI hoya paNa je mokSamArga, mULamArga che e mArga A rIte che ane traNe kALe akhaMDamokSamArga Avo ja hoya che e vAta to pote daDhatAthI sthApI che. ane enI aMdara kyAMya DhIlIpocI emanI vAta che nahi. bahuspaSTa abhiprAya Apyo che. - have pAtratAnI vAta kare che, ke koIka jIvathI e gahana dazAno vicAra thaI zakavA yogya che evI je dazA, jene tIvajJAnadazA kahevAmAM Ave che te bahu gahana dazA che. eTale ke jJAnInI dazA che e dazAno viSaya koI chIcharo nathI. carcA bahu cAle che. jJAnInI dazAno viSaya koI chIcharo viSaya nathI. pote to ema kahe che, "zrImadjI pote to ema kahe che ke je jIva jJAnInI dazA samajI zake, oLakhI zake. are.! ekavAra paNa oLakhe, vadhumAM vadhu paMdara bhave mokSe jAya). e pAtra thaIne mokSa pAmI jAya. ene mukti che. e vAta emaNe lIdhI che. pAchaLa 30mA varSamAM... koIka jIvathI e gahana dazAno vicAra thaI zakavA yogya che, kemake anAdithI Page #373 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 356 rAjahRdaya bhAga-11 atyaMta ajJAna dazAe A jIve pravRtti karI che, te pravRtti ekadama asatya, asAra samajAI, tenI nivRtti sUjhe, ema banavuM bahu kaThaNa che;' zuM kahe che ? ke anAdithI A jIvane atyaMta ajJAnadazA rahI che. atyaMta ajJAnadazAmAM A jIve khUba pravRtti karI che. e dRDha thaI gayuM che. e pravRtti taddana khoTI che, nakAmI che. asAra che eTale khoTI che, nakAmI che mATe ene choDI devI joIe. e rIte ene nivRtti sUjhe ane ene TALavI. sUjhe, ema banavuM bahu kaThaNa che;..' eTale zuM kahe che ? ke jIva kharekhara potAnI je ajJAnadazAnI viparIta pravRtti che ene jaldI choDI zakato nathI. dharmanA kSetramAM Ave che paNa potAno viparyAsa choDI zakato nathI. eTale e khoTuM che, nakAmuM che ane A choDI devuM joIe e ene samajAvuM bahu muzkela che, bahu kaThaNa che e vAta. mATe jJAnIpuruSano Azraya karavArUpa bhaktimArga jine nirUpaNa karyo che,...' mATe pratyakSa jJAnInA caraNamAM besI javAnI vAta jJAnIoe ane zAstroe ThAma ThAma upadezI che enuM kAraNa A che ke pote rogI che ane potAnA roga maTADavAnuM pote jANatA nathI. eka 'sadguru vaidya sujANa.' je AtmajJAnI satpuruSo che eNe e roga TALyo che. e jANe che ane enI pAsethI e roga TALavA mATe pathyApathya vagere ene samajavuM rahyuM ane davA vagere levAnuM samajavuM rahyuM. e sivAya bIjo koI upAya nathI. e bahu kaThaNa hovAthI (arthAt) viparItatA choDavI bahu kaThaNa hovAthI jJAnIpuruSano Azraya karavArUpa bhaktimArga jJAnIoe kahyo che. jJAnIpuruSano Azraya eTale mAtra kSetrathI samIpamAM rahevuM ema nahi. atyaMta bhaktithI, paramabhaktithI samAgamamAM javuM ene Azraya kahevAmAM che. ene Azraya karyo ema kahevAmAM Ave che. zirachatra nathI rAkhatA ? meM mAthe rAkhyA che. bahenazrInAM vacanAmRta'mAM Ave che ke moTA puruSane mAthe rAkhaje. moTA puruSane tuM mAthe rAkhaje. nahita2 bhUla kayAM thaze tane khabara paDaze nahi. mAthe rAkhyA haze to tane kaheze ke Ama na thAya, Ama thAya. A barAbara nathI, A barAbara che. A bhaktimArga eTale pelA pada gAvAnI vAta nathI. jJAnIpuruSano Azraya karavAnuM nirUpaNa karyuM che eTale pada gAvAnI vAta nathI. eka kalAka, be kalAka, cAra kalAka tame bhaktinA pada gAjo. e vAta ahIMyAM nathI. e bhaktimArganI vAta nathI karI. e pachI olI paraMparAmAM gaDabaDa thaI gaI, evuM thaI gayuM che. ahIMyAM to pratyakSa jJAnI vidyamAna hoya to paramezvarabuddhie eNe satsamAgama karavo e vAta ahIMyAM kahevA mAge che. je emaNe 254mAM kahI. jJAnIpuruSa satpuruSamAM 52mezva2buddhi ene mumukSuno paramadharma kahevAmAM Avyo che. Page #374 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-572 3pa7 mumukSu-paramezvarabuddhi eTale? pUjya bhAIzrI :- paramezvarabuddhi eTale enA pratye paramezvaravat bahumAna Ave. tIrthakaramAM jevuM bahumAna Ave, evuM bahumAna ene cothA guNasthAnavartI jJAnI puruSamAM Ave. e "sogAnIjI'mAM AvyuM che. "sogAnIjI'nI bhASA jarA tIkhI hatI ne. bahu tIkhI AvI che ke gurudeva' to mArA mATe anaMta tIrthakarathI paNa adhika che. ema. tIrthakara karatAM vizeSa bhakti karI che. tIrthakara jeTalA nathI kahyA paNa enAthI paNa AgaLa gayA che. emaNe to Overbound-maryAdA choDIne jANe jatA hoya evI vAta karI che. e kudaratI ja che. prazna:-.. pUjya bhAIzrI :- dRSTipradhAnamAM evI tIkhI vAta che ane bhaktipradhAnamAM paNa evI jatIkhI vAta karI che. koI vAta .. mumukSu - Azraya karavo... pUjya bhAIzrI :- Azraya rAkhavo, mAthe rAkhavo eTale ke pUrepUrA sarvArpaNabuddhie .... paramezvarabuddhi. satsamAgama (karavo e) 223 (patra anusAra) kahIe to A koI divyamUrti paramAtmA divyamUrtidehadhArIrUpe mArA mATe utpanna thayA che ema ene lAgavuM joIe. emaNe izArA to badhA karyA che, saMketa to badhA karyA che. ke je mArga ArAdhavAthI sulabhapaNe jJAnadazA utpanna thAya che. e rIte sapuruSanA samAgamamAM koI jIva jAya to ene jJAnadazA utpanna thavAnI paristhiti ghaNI sulabha che athavA ene durlabhabodhipaNuM rahetuM nathI. ene sulabhabodhipaNuM saheje saheje AvI jAya che. kema ke enA darzanamohanI maMdatA, darzanamohano jeNe abhAva karyo che enA bahumAnanA kAraNe saheje saheje utpanna thAya che. sahelAIthI utpanna thaI Ave che. emaNe A vAtano ullekha aneka patramAM mumukSune karyo che. namratAnuM yathArtha svarUpa :- bIjAo dvArA anAdara pAmavA chatAM, madano Aveza (nA abhAvane lIdhe) na thavAthI, abhimAnano abhAva te kharuM mArdava che. vartamAna jAti AdinI mukhyatA mArdavane lIdhe thatI nathI. (anubhava saMjIvanI-136). Page #375 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 358 rAjahRdaya bhAga-11 tA. 1-12-19(c), patrAMka - pa7ra pravacana naM. 265 jJAnadazAmAM ... muktinuM eka kAraNa che. athavA atyaMta zuddha paryAya che e mukta dazA ja che. ane sarva bhAvathI udAsInatApUrvaka evI je dazA utpanna thAya che e jJAnadazA AvyA vinA koI jIvane baMdhanathI mukti thAya nahi. je pUrvaka koI jIva baMdhAyelo che. bhAvabaMdhanamAM rAgAdi bhAvabaMdhanathI ane dravyabaMdhanamAM pugalakarmanuM baMdhana che. enAthI mukta thavA mATe potAnI sahajAtma dazA atyaMta zuddha thayA vinA e baMdhanano abhAva na thAya. "evo siddhAMta zrI jine pratipAdana karyo che, je akhaMDa satya che. traNe kALe koIpaNa jIva mATe, koIpaNa kSetranA jIva mATe Ama paristhiti che. baMdhanathI mukta thavAnI koI bIjI vyavasthA nathI. mumukSu pUjya bhAIzrI :- hA. atyaMta zuddha dazA thayA vinA athavA atyaMta ekAgratA thayA vinA svarUpamAM baMdhanathI mukta thaI zake nahi. koIka jIvathI e gahana dazAno vicAra thaI zakavA yogya che.... e dazAne ahIMyAM gahanadazA kahI che. je dazA pote potAnI aMdara ja sthira thAya che evI dazA che. e dazAnI yojanA kevI che, e dazAmAM kevA prakAranI kAryapaddhati che e viSaya ghaNo gahana che ane eno vicAra paNa koIka jIvathI eTale koI pAtrajIvathI thaI zakavA yogya che. eno vicAra thavA arthe paNa nirmaLatA ane pAtratAnI AvazyakatA che. koI buddhivALo vadhAre hoya mATe eno vicAra karI zake ema nathI. paNa nirmaLatA hoya to eno vicAra thaI zake. vicAranI malinatA ane vicAranI nirmaLatA. basa, eTaluM ahIMyAM levuM che. mumukSu - jema samudra gahana che ema jJAnInI dazA gahana che? pUjya bhAIzrI:- hA. jJAnInI dazA to ethI paNa gahana che. kemake e to rUpI che ane A arUpI che. vaLI je dazA pote aMtarmukha thAya, mukha badalavuM eTale zuM? ane aMtarmukha thavuM eTale zuM ? A viSaya anAdithI eka gUDha rahasyapaNe adhyAtmanuM eka Page #376 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-572 359 gUDha rahasya che, je jJAnIonA hRdayamAM haMmezAM rahyuM che. eno vicAra eTale enI kAMIka jhAMkhI, vicAramAM to enI kAMIka jhAMkhI Ave che. kAraNa ke e to vicArAtIta dazA che, vikalpAtIta dazA che. koI pAtrajIvane, koI nirmaLa vicAravALA jIvane eno vicAra thaI zake che. malina vicAravALo game teTalo kSayopazama dharAvato hoya topaNa eno vicAra suddhA ene thaI zake evI paristhiti nathI. anubhava prApta karavo, e dazAe pahoMcavuM e to eka bIjI vAta che paNa eno vicAra thavA mATe paNa yogyatA joIe che. mumukSu - samudranA taLiyAmAM ratna paDyuM hoya to eno Special type no mANasa ja e kADhI zake. pUjya bhAIzrI:- eto sIdhI ja vAta che. mumukSu - evI ja rIte jJAnInI oLakhANa mATe... pUjya bhAIzrI - jJAnInI oLakhANa karavI e koI sahelI vAta nathI. anaMtakALamAM thaI nathI ane ekavAra thAya to eno chUTako thaI jAya. e to vAta lIdhI che. e vAta upara to laI javA che. eTalA mATe ahIMthI prAraMbha karyo che. ke mumukSujIve zuM karavA yogya che. A viSayamAM eNe AgaLa vadhavuM hoya to kevI rIte AgaLa vadhavuM, e to vAta emane vAta karavI che. aMtarmukha thavuM hoya to eNe zuM karavuM paNa vicAra nathI thaI zakato enuM kAraNa ema che ke anAdithI atyaMta ajJAnadazAe A jIve pravRtti karI che. virUddha pravRtti karI che. potAnA svabhAvathI virUddha javA mATenI e jAtanI ja pravRtti karI che. svabhAva sammukha thavAnI pravRtti karI nathI. ane ajJAnamaya pravRtti atyaMta karI che. mumukSu - A ATalA badhA vrata, japa, tapa, upavAsa karyA anaMta kALamAM... pUjya bhAIzrI - e paNa badhuM viruddha jAtinuM ja karyuM che. pugalanI kriyAne potAnI mAnI, jaDanI kriyAne potAnI mAnI, zarIranI kriyA uparano adhikAra rAkhIne ahaMbhAva karyo che. kharekhara to vrata, tapa, japa karyA ja nathI. vAstavikatAe vicAra karavAmAM Ave to kharekhara to vrata, tapa, japa kAMI karyA ja nathI. e to enuM laukika nAma che. jJAnIo ene vrata, tapa, japa tarIke saMmata karatA nathI. eNe kAMI karyuM ja nathI ema ja kahe che. kemake anAdithI atyaMta ajJAna dazAe A jIve pravRtti karI che, te pravRtti ekadama asatya...." kema samajAya? A pravRtti khoTI che, bhUlavALI che, atyAra sudhI meM bhUla karI che e ene samajAya, to to tyAMthI pAcho vaLe.nahitara enuM mUlya eNe AMkI Page #377 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cajadraya bhAga-11 360 rAkhyuM che. mumukSu ATaluM agiyAra aMganuM adhyayana karyuM... pUjya bhAIzrI - ATalA zAstro vAMcyA, ATaluM mane jJAna thayuM che, ATaluM huM samaju chuM ane ATalI kriyA paNa huM karuM chuM vagere vagere. 'ekadama asatya.... keTaluM? thoDuM nahi. "ekadama asatya.... atyAra sudhI je karyuM te badhuM khoTe khoTuM karyuM, samajyA vagaranuM karyuM. aNasamajaNathI karyuM. mumukSu - jJAnInI AjJAe nathI karyuM. pUjya bhAIzrI - jJAnInI AjJAe karyuM nathI. yathArtha karyuM ja nathI. jJAnInI AjJAe karyuM nathI. lokasaMjJAe karyuM che. bahubhAga to jIve lokasaMjJAe karyuM che. athavA lokadRSTie karyuM che. lokonA abhiprAyane anusarIne karyuM che. jJAnInA abhiprAyane anusarIne kAMI karyuM nathI. e pUrve karelI pravRtti ekamada asatya karI che ema ene samajAya. "asAra samajAI..." emAM kAMI mAla nahoto. nakAmI, asAra eTale nakAmI sAra vinAnI e pravRtti hatI ema samajAI tenI nivRtti sUjha, ema banavuM bahu kaThaNa cheevuM jIvane - potAne pAchuM vaLavuM, potAnA abhiprAyamAMthI pAchuM vaLavuM e sauthI kaThaNa che. badhuM nyochAvara karI de paNa potAnI lIdhelI vAta choDI na zake, nakkI karelI vAta choDI na zake. A eka jIvanI bahu moTI, jene vipattI kahIe athavA A eka evI gUMcavaNavALI paristhiti che ke jyAMthI jIva nIkaLato nathI. A moTI viTaMbaNA che. jIvane potAnA abhiprAyathI pAchuM vaLavuM e bahu moTI viTaMbaNA thaI paDe che. mumukSu -e choDavA zuM karavuM? pUjya bhAIzrI - e kaheze have, ke jJAnI puruSano Azraya levo. tArI meLe nahi chUTI zake. tArI meLe choDavA jaIza to e ulamAMthI nIkaLIne pAcho cUlamAM paDIza. eTale kahe che. mumukSu - A zAstra prakAzana karIe chIe, bIjuM karIe chIe e lokonA abhiprAyathI karIe chIe? pUjya bhAIzrI:-tapAsI levuM. potAnA pariNAma pote tapAsI levA. ke A jIva kevI rIte pravRtti kare che ? tapAsa karaze to ene tarata ja khabara paDaze pAchI. AtmahitArthe AtmArthe potAnA pariNAmanuM avalokana kare, ke mAruM ahita thAya che ke mAruM hita thAya che ? e mAre tapAsavuM joIe, mArI jAgRti hovI joIe. nahitara huM Page #378 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 361 patraka-572 mAnIza kAMIka ane thatuM haze kAMIka. evI pravRtti karIza. mumukSu :- je divase A vicAra udbhavyo hato tyAre to kAMI lokoe salAha nahotI ApI. potAnA vicArathI ja A vAta utpanna thaI hatI. to emAM lokonA abhiprAyathI karIe chIe ema kema (samajavuM) ? pUjya bhAIzrI :- barAbara che. lokonA abhiprAyathI nahi to zuM enI pAchaLa abhiprAya hato ? zuM lakSa hatuM ? e tapAsI levuM. barAbara che ? kAMIka to haze ne ? ke zUnya hatuM ? kAMIka to haze ne ? tapAsI levuM. jo emAM ekAMte Atmahita sivAya bIjuM kAMI lakSa na hoya to uttama vAta che. bIjuM, e sivAya bIjuM kAMI hoya to e badhuM ekanI eka jAtanI gaDabaDa che. pachI emAM e gaDabaDanI aMdara koI vikalpa Avo to koI vikalpa Avo, ethI kAMI bahu moTo pharaka paDato nathI. mArA AtmAnA hita mATe A huM karuM chuM. AtmahitanI bhAvanA vizeSa AvirbhAva thavA arthe huM karuM chuM. e eka lakSe je kAMI thAya te barAbara che. lakSaphera thayo eTale enuM dhyeya kAMIka bIjuM che, lakSa kAMIka bIjuM che ane sAcA dhyeyanI zUnyatA che, tyAM abhAva che. enuM phaLa paNa viparIta ja che. enuM phaLa viparIta che. mumukSu H-viparIta eTale ? = pUjya bhAIzrI :- viparIta eTale AtmAne anukULa nathI. AtmAnuM hita thAya evuM enuM phaLa nathI. puNya Ave, puNyanA phaLa Ave e badhuM thaI zakavA yogya che paNa ethI kAMI AtmAne hita thatuM nathI. e vakhate vadhAre ahita karaze. kone khabara zuM karaze e. A mATe jJAnIpuruSano Azraya karavArUpa bhaktimArga jine nirUpaNa karyo che,...' jIva anAdithI bhayaMkara bhavarogamAM pakaDAyelo che ane e rogamAMthI mukta thavA mATe ene 'sadguru vaidya sujANa.' AtmajJAnI puruSano Azraya karavo ane enI AjJA pramANe cAlavuM, e eka ja ene mATe zreyarUpa che. ethI bIjI koI vAta ene mATe zreyarUpa nathI. A emanA anubhavavacano che. pote paNa pUrvabhavamAM ghaNI mAthAkUTa karI che. ghaNA AthaDyA che ane ghaNA prakAre japa, tapa, zAstravAMcana badhuM karI cUkayA che. herAna thavAmAM bAkI rahI nathI. ane pachI koI pUrvabhavamAM satpuruSa maLyA che ane sahajamAtramAM potAnI badhI ja viTaMbaNAno ukela Avyo che. eTale emaNe vAraMvA2 A vAta nirUpI che. ke je mArga ArAdhavAthI sulabhapaNe jJAnadazA utpanna thAya che.' mumukSune paNa Page #379 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 362 rAjahRdaya bhAga-11 jJAnadazA sulabhapaNe utpanna thavAmAM anubhavI puruSanA mArgadarzana nIce paramabhaktithI anusaraNa karavuM e ja eka sahelAmAM sahelo upAya che. ahIM sudhI kAle ApaNe cAlyuM hatuM. have kahe che, 'jJAnIpuruSanA caraNane viSe mana sthApyA vinA e bhaktimArga siddha thato nathI,...' siddha thato nathI eTale prApta thato nathI. kahe che ke, jJAnI hoya... joke havenA kALamAM to jJAnI hovA muzkela che, maLavA muzkela che paNa hoya topaNa emanA caraNamAM mana sthApavuM e mukhya vAta che ane tyAre emano Azraya maLe che. emanA caraNamAM manane sthApyA vinA e AzrayamArga athavA bhaktimArgaprApta thato nathI. jIva zuM kare che ? ke sAmAnya bahumAnathI vaMdana, namaskAra, bhakti Adi kare che paNa ene oLakhIne jeTalA pramANamAM bahumAna AvavuM joIe eTalA pramANamAM paramezvarabuddhie sarvAMvarpaNabuddhie e prakAra utpanna thato nathI. jene emaNe vaMcanAbuddhi kahI. 526mA patramAM emaNe vaMcanAbuddhi kahI che. pote chetarAya jAya che. huM to mAnuM chuM, huM to bhakti karuM chuM. evI rIte (chetarAya jAya che). jethI pharI pharI jJAnInI AjJA ArAdhavAnuM jinAgamamAM ThekANe ThekANe kathana karyuM che.' jinAgamane viSe eTale jinendradeve paNa A vAta pharI pharIne, ThekANe ThekANe karI che, ke tuM anAdino ajANyo cho. vaLI A mArga paNa gahana mArga che. ema ne ema tArI meLe patto lagAvavA jaIza to meLa nahi khAya. mATe koI jJAnIpuruSanA caraNa viSe manane sthApIne, pUrepUrA bhaktivaMta thaIne je kAMI karavA dhArIza to thaI zakaze. nahitara e thavuM muzkela che. e rIte jinAgamamAM paNa pharI pharIne ThekANe ThekANe kathana karyuM che.' joke jJAnIpuruSanA caraNamAM mananuM sthApana thavuM prathama kaThaNa paDe che...' sIdhe sIdho jIva eTalo badho atyaMta bhaktivaMta thaI zakato nathI. atyaMta bahumAna ene upajatuM nathI. eTale prathamamAM ene e vAta thoDI agharI lAge che. kemake sAva ajANyo rasto che ane ekadama ene e prakA2 Avato nathI. paNa cAre Ave ? ane kaI rIte evo prakAra Ave ? 'vacananI apUrvatAthI.....' koI apUrva vANI paramazruta. AtmajJAnI, dharmAtmAnI vANI koI apUrva vANI hoya che. apUrva vANInuM koI paramazruta emane zrImukhethI nIkaLe che evuM jyAre potAne lAge che tyAre ane te vacanano vicAra karavA...... vizeSa vicAra karavAthI. eTale AtmahitArthe e keTalI upayogI cIja che. bhale nimittapaNe che topaNa e nimitattvava kevuM... eno vizeSa vicAra karavAthI, e vacanano Page #380 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 363 patrAMka-572 vizeSa vicAra karavAthI tathA jJAnI pratye apUrva dRSTie jovAthI,..." A jagyAe A eka vAta navI karI che. vacananI apUrvatA, vacanano vicAra karavo, e be vAta to pracalita che. paNa "jJAnI pratye apUrva dRSTie jovAthI, mananuM sthApana thavuM sulabha thAya che." have e apUrvadRSTi zuM che? ke pUrve mane Avo yoga jANe banyo ja nathI. "sogAnIjIe kahyuM ne? anaMta tIrthakarothI adhika evo yoga prApta thayo che. eka tIrthakara eTale zuM? jenA kevaLajJAna pAse AtmajJAnI caturtha guNasthAnavartI sAdhakanI dazA, dharmAtmAnI dazA jaghanya che, anaMtamAM bhAge che. ene sIdhuM pheravIne ema kahe ke evA anaMta tIrthakarothI A mArA mATe adhika che. mArA mATe, hoM! ema le che. badhAne mATe e vAta siddhAMta nathI sthApatA. jene jene sapuruSano AvA duSamakALamAM yoga thAya che ene mATe vAta che. koI kALanI aMdara ToLAbaMdha jyAM samyagdaSTio hoya che e bIjI vAta che. ToLAbaMdha munio hoya che bIjI vAta che. mahAvideha Adi kSetramAM aneka kevaLIo hoya che, aneka tIrthakaro hoya che, bIjI vAta che. vartamAna dravya-kSetra-kALa-bhAvane anusarIne ane emAM paNa anaMtakALathI hita nathI thayuM evA jIvane atyAre zuM karavuM? vAta to e cAle che, ke rAjAne tyAM bhale khAjAnA bhaMDAra bharyA hoya, paNa ahIMyAM mane bhUkha lAgI che paNa baTakuM roTalo maLato nathI. rAjAne tyAM mISThAnanA bhale bhaMDAra bharyA hoya, paNa potAne bhUkha lAgI hoya ane baTakuM roTalo na maLe. athavA lAkho Tana nadInA pANI bhale samudramAM jatAM hoya paNa pote tarasathI marato hoya tyAre eka mIThA pANIno pyAlo-glAsa na maLato hoya tyAre enI kimata keTalI ? ke e glAsanI kimata prANanI kimata na thAya ema pANInI kimata e vakhate na thAya. lAkho karoDothI prANa bacAvI zakAya? ke nahi. paNa AvA eka pANInA glAsathI prANa bacAvI zakAya. eTalI kimata che AnI. ema atyAre jyAM duSkALa varte che. A dharmanA duSkALavALo kALa che. bahubhAga jIvo potAnuM ahita kare che. hita karanAra ko'ka jIva AtmArthI ko'ka nIkaLe che. jJAnI to javalle ja maLe. e paristhitimAM ahIMyAM A vicAra che, ke koI apUrva dRSTie jovAthI," Avo yoga mane jANe anaMtakALe maLyo nathI. pahelo vahelo Avo yoga maLyo che evuM ene lAge. anaMtakALamAM pUrve maLyo nathI ane atyAre maLyo che. have Atmahita karyA vinA bhavabhramaNa cAlu rahe evI sthitimAM mAre A AyuSya pUruM karavuM nathI, vyatIta karavuM nathI. lIdhe chUTako. ema aMdaramAM vicArabaLa utpanna thAya, evo Page #381 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 364 rAjahRdaya bhAga-11 yoga sAme hoya, evo koI apUrvavicAra Ave, apUrvanirNaya Ave, apUrvadRSTithI e potAnA hitanA sAdhaka anaMta tIrthakarothI paNa adhika che. evI koI "apUrva dRSTie jovAthI,..." jJAnInA caraNamAM "mananuM sthApana thavuM sulabha thAya che. evI bhUmikAmAM AvyA vinA je ene yathArtha rIte Azraya thavo joIe e rIte jJAnIno Azraya thato nathI. uparachallo thAya che, uparaTapake thAya che. emAM kAMI enuM vaLatuM nathI. emAM koI hita thavAnI aMdaramAM paristhiti nathI thatI. have evuM nathI thatuM enA kAraNamAM vartamAna pariNAmonI aMdara viruddha paristhiti kevI kevI hoya che e saMbaMdhI mArgadarzana Ape che. ke "jJAnIpuruSanA AzrayamAM virodha karanArA paMcaviSayAdi doSo che." A jIvane paMcendriyanA bhinna bhinna prakAranA viSayo pratyenI je Asakti che athavA sukhabuddhie karIne je kAMI pariNAmamAM kheMcANa che e jJAnIpuruSanA AzramamAM virodha kare che. kyAM kyAM vAta sAMdhe che. emAM bIjo artha ema nIkaLe che, ke je koI jIvane jJAnI puruSanA caraNamAM mananuM sthApana thayuM hoya ane paramabhakti AvI hoya, parama bahumAna AvyuM hoya, ene paMcendriyanA viSayano rasa ApoApa phikko paDI jAya che. "sogAnIjI e bola lIdho che, kenizcayabhakti vyavahArabhaktino niSedha kare che ane vyavahArabhakti paMcendriyanA viSaya taraphanI Asaktino niSedha kare che. e ApoApa ja che. eka bAjuno jhukAva vizeSa thAya eTale bIjI bAjuno jhukAva ghaTI jAya. kema ke pariNAma to eka ja che. ekasAthe be viruddha dizAmAM jhukI zakatuM nathI. eTale je jIvane paMcendriyanA viSayomAM tIvra rasa che e jJAnIpuruSanA caraNamAM mananuM sthApana karI zakatA nathI. Ama che. "te doSa thavAnAM sAdhanathI...' emAM zuM che? aMtaraMga vAta e che, ke paMcendriyanA viSayamAM rasa che, sukhabuddhie je rasa che e pariNAmanI malinatA che. e malina pariNAma je che ane jJAnInA caraNamAM mana sthApavuM e to jJAnIne oLakhIne sthApI zakAya che. to emAM nirmaLatA joIe che. nirmAtA ane malinatA sAthe kevI rIte rahe? jenA cittamAM malinatA vizeSa che e nirmaLatAmAM AvI zakato nathI. nirmaLatA che e malinatAmAM AvI zakato nathI. A sAme sAme paristhiti che. eTale e doSathI paNa jJAnIpuruSano Azraya thato nathI. te doSa thavAnA sAdhanathI.... eTale nimittothI jema bane tema dUra rahevuM.' bhale prApta hoya topaNa. pUrvakarmanA yoge, puNya udaya hoya topaNa e badhA nimittothI dUra Page #382 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-572 365 rahevuM. pote nirasa pariNAme je rIte potAnuM pariNamana ane jIvana cAle e rIte jIvavuM ane enAthI udAsIna rahevuM. dUra rahevuM eTale udAsIna rahevuM. ane prAptasAdhanamAM paNa..." eTale prApta nimittomAM paNa. e vAta lIdhI che. prApta nimittomAM paNa udAsInatA rAkhavI. na hoya ane udAsIna rahe che e vAta nathI. hoya ane udAsIna rahe che. mane emAM rasa nathI. mane anukULatAomAM rasa nathI. paMcendriyanA viSayo prApta che paNa mane emAM rasa nathI. mAruM citta kAMIka bIjuM zodhe che. A anaMta vAra maLI cUkyuM che). "sakala jagata eThavatu." jJAnIdazAnI vAta karIne. eTale emAM mane rasa nathI. eMThamAM mane rasa nathI. mAruM mana che te bIjI jagyAe lAgeluM che. evI jagyAe lAgeluM che ke e bAjuthI A bAju AvavAnuM mane jarApaNa ThIka lAgatuM nathI. prAptasAdhanamAM paNa udAsInatA rAkhavI, athavA te te sAdhanomAMthI ahabuddhi choDI daI, mAruM che, mane prApta thayuM che, mArA saMyogo che, e mArApaNuM je potApaNuM thAya che e potApaNuM choDI daI eTale ke bhinnapaNuM karavuM. rogarUpa jANI pravartavuM ghaTe." jeTalA pariNAma jAya che, chatAM mumukSu che, sarvathA rAgAdi bhAva nahi thAya e to banavAnuM nathI. pariNAma to thavAnA. roga che, e jIvano eka roga che ema jANIne pravartavuM ghaTe che. A enAthI udAsa thavAno, nirasa thavAno prakAra lIdho che. anAdi doSano evA prasaMgamAM vizeSa udaya thAya che. ane jyAre A jIva pAcho haTavA mAge che tyAre vaLI vadhAre puNyano udaya sAme che. jora kare che. vadhAre vadhAre anukULatAo thavA mAMDe. to kahe che ke "evA prasaMgamAM vizeSa udaya thAya che.' eTale ke jIvane pralobhana thAya evI paristhiti UbhI thAya, topaNa jAgRta rahevuM, ema kahevuM che. topaNa AtmAne viSe jAgRta rahevuM. kemake AtmA te doSane davA potAnI sanmukha lAve che. te doSane chedavA. chedavA che eTale sthiti saMkramaNa pAmIne, apakarSaNa thaIne paNa e karmano udaya Avaze ane vaLI paristhiti UbhI thaze. paNa e bhale sAme Ave. svarUpAMtara karIne bIjA varSe Ave. eka veSa nahi ne bIjA varSe Ave. pahelA pote e pravRtti karIne anukULatAo sAdhato hato. ene ema lAgatuM hatuM ke huM mArI buddhithI, kAryazaktithI ane mahenatathI A badhuM meLavuM chuM. pachI vaLI ema thAya ke pote to pravRtti karato nathI. nivRtti lIdhI. cAlo ApaNe udAsa chIe. bIjAo anukULatA ene ApavA mAMDe. svarUpAMtara karIne anukULatAo sAme Ave. rUpa badalIne chetaravA Ave. "svarUpAMtara karI tene AkarSe ketane ThIkapaNuM kevuMka lAge Page #383 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 366 rAjahRdaya bhAga-11 che ? anukULatAo maLe che emAM kevuM ThIkapaNuM lAge che ? tene AkarSe che, ane jAgRtimAM zithila karI nAMkhI potAne viSe ekAgrabuddhi karAvI de che.' jANe ke e ene karAvI de che. pote jAgRti choDI de che. eTale upacAra karavAmAM Ave che ke e saMyogoe ene tanmaya karAvI dIdho, ekAgra karAvI dIdho. ema kahe che ke dhyAna rAkhaje tuM. rUpa badalI badalIne tane chetaravA Avaze. anukULatAnA saMyogo tane chetaravA navA navA rUpa laIne Avaze. pahelA je rUpe AvyA hatA e rUpe nahi Ave, pAchI tane ghaDa besI gaI hoya ke AmAM Ama karavuM, AmAM Ama karavuM ema nahi. kyAMya paNa tArI AtmajAgRtimAM zithilatA AvI to bhUlamAM paDatA vAra lAgaze nahi. mumukSu :- navA navA rUpe eka dRSTAMta ApyuM ke bIjAo Ane anukULatA Ape. evI rIte bIjI kaI vAta che ? pUjya bhAIzrI :- e to zuM che ke saheje za2I2 ... evI rIte puNyanA udayamAM kAMIka potAnI buddhi, zakti, vicAra lagAvato hato. have ema jANyuM ke nahi, A badhuM to khoTuM che ane A mAthAkUTamAM paDavA jevuM nathI. je hoya e paristhitimAM ApaNe calAvavuM che. emAM anukULatAo kudaratI bIjI rIte vadhavA mAMDe. kudaratI prakAre, koIne koI prakAre. topaNa emAM ThIkapaNuM lAge che to emAM e pote chetarAya che. ahIMyAM ema kahevuM che ke ene bhinna bhinna rIte bhUlAvAmAM paDavAnA prakAro UbhA thAya che. have e e vakhate zuM vicAra kare che ? te ekAgrabuddhi evA prakAranI hoya che ke... juo ! bahu sUkSma pariNAmo pakaDyA che. mane A pravRttithI tevo vizeSa bAdha nahIM thAya,'...' pahelA to dukAne jaIne besato hato, have to ghare beThA beThA thoDuMka ATaluM kAma karI lauM chuM. emAM kAMI bahu vAMdho nahi. paNa ApaNI anukULatAo badhI sacavAI rahe che. pahelA ghaNI mahenata karatA je anukULatAo meLavavI paDatI hatI. have to nivRttikALe thoDuM karIe chIe ane ATalI pravRttimAM ApaNane kAMI vAMdho nahi Ave. e pravRttinuM Volume bhale ghaTyuM hoya, pravRttinuM kada ghaTyuM hoya paNa pravRttino rasa ghaTyo che ke nahi ? A savAla che. je di' dukAnanA thaDe besato hato, e ja rasathI eTalI pravRtti ochI pravRtti che i thAya che ke kAMI ochAvattA pramANamAM e pravRtti thAya che ? rasanuM zuM pramANa che ? A avalokana vagara, ... avalokana vaga2 potAnA rasanI khabara paDe evuM nathI. kemake kaSAyanI maMdatA che ne ? olA vakhate Page #384 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pa7ra 367 kaSAyanI tIvratA thatI hatI eTale ene dhamAla lAgatI hatI. pariNAmamAM paNa eTalo lomaviloma thato hato. have kaSAya maMda thayo, pravRtti ochI thaI to pachI have kAMI vAMdho nathI. have barAbara che. dhIme dhIme A paNa AtmAne bahu nukasAna kare evI pravRtti nathI lAgatI ene potAne. mane A pravRttithI koI vizeSa bAdha nahi thAya ane have e anukrame ene paNa huM choDI daIza. ane chatAM thoDIghaNI karIza tyAre paNa huM barAbara jAgRti rAkhI laIza. "e Adi bhrAMtadazA te doSa kare che;" jIvane AvI bhramaNA thAya che. A viSayamAM AvI ene bhramaNA thAya che. pote potAne khoTI rIte chetarI de che, khoTI rIte saMtoSa pakaDe che. ane jyAM jyAM vartamAna pariNAmamAM jIvane saMtoSa Avyo, tyAM cAritramoha bhale maMda hoya, darzanamohanI tIvratA thayA vinA rahe nahi. A siddhAMta che. kemake payayadRSTi tyAM vadhAre tIvra thaI. paryAyadRSTi tIva thaI eTale darzanamoha tIvra thayo. e rIte pote bhrAMtadazAmAM evo doSa kare che. jethI te doSano saMbaMdha jIva choDato nathI, te saMbaMdha ene chUTato nathI. athavA te doSa (krame karIne) vadhe che... eTale darzanamoha vadhe che. darzanamohano ene doSa chUTato nathI. darzanamoha vadhato jAya che ane tenuM lakSa tene AvI zakatuM nathI. e vAta ene lakSa upara AvatI nathI. zuM che ke jIvanA samajaNamAM, upayogamAM sthULatA hovAne lIdhe cAritramohamaMda thAya che eno khyAla Ave che. kayAM kayAM darzanamoha tIvra thAya che, maMda thAya che, e viSaya upara enuM lakSa jatuM nathIjuo ! kevI sUkSma vAta sthApI che. emaNe A bAjueka sahelI vAta zuM lIdhI?ke jo sapuruSa pratye bahumAna Ave ane oLakhIne bahumAna Ave to darzanamoha ApoApa maMda thAya che. emAM vizeSa phAyado zuM che ? ke jeNe darzanamohano abhAva karyo che, enA pratye ene bahumAna thayuM. enuM mUlyAMkana vizeSa AvyuM. enuM mUlya vadhAre thayuM. to evA pariNAmamAM ApoApa darzanamohano rasa anubhAga tUTe che. darzanamohano anubhAga tUTe tyAre jJAnanI paryAyamAM mumukSune yogya Atmahita thavA mATenI vizeSa nirmaLatA Ave. A nirmaLatA jarUrI che. A bhUmikAmAM AnirmaLatA jarUrI che. mumukSu - rasa abhiprAya sAthe saMbaMdha dharAve che? pUjya bhAIzrI:-abhiprAya sAthe saMbaMdha dharAve che. e to che. paNa abhiprAya to chelle tUTaze. pahelA samajaNathI vicAre che. paNa jeTalI jAgRti, vartamAna pravRttimAM jeTalI jAgRti eTale ene tyAM vartamAnamAM lAbhanuM kAraNa bane che. mukhya viSaya Page #385 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 368 cajahRdaya bhAga-11 jAgRtino che. e virodhI sAdhanano...... virodhI sAdhano eTale anukULatAnA saMyogo. be prakArathI tyAga thaI zake che " be prakAre anukULatAne choDI zakAya che. "eka te sAdhananA prasaMganI nivRtti... bhAI ! mAre jarUra nathI. te te cIjonI mAre koI jarUra nathI. mane vikalpa nathI, mane icchA nathI, ane jarUriyAta nathI. ane mane... e prakAra nathI. eTale "ekate sAdhananA prasaMganI nivRttinuM..." bIjo prakAra vicArathI karI tenuM tucchapaNuM samajAvuM." ane chatAM hoya topaNa enI kimata zuM ? dAkhalA tarIke eka sAmAnya bahu sIdho sAdo moTo samartha dargata laIe, ke atyAre A jagatamAM paisAnuM mUlya ghaNuM che. sarvasva thaI paDyuM hoya to paiso sarvasva thaI paDyo che. tyAre enuM tucchapaNe kevI rIte samajAya? ke bhAI ! paisA to Aje pApImAM pApI mANaso pAse che. jema ke A paradezamAM loko rahe che. amerikA, sviTjharalenDa vagere dhanADhya dezo kahevAya che ne? tyAM to khANI, pINI, raheNI, karaNI vivekazUnya che. athavA jaMgalI jevI che athavA pazu jevI che. e lokonA je jIvana che emAM koI viveka nathI. mAMsAhArathI mAMDIne badhuM e lokonuM jIvana ja evuM hoya che. pApImAM pApI prANIo pAse karoDo-abajonI daulata hoya che. enI kimata zuM ? enI tucchatA samajavI. to pachI potAne je kAMI puNyano jeTalo yoga ane saMpatti haze enA upara ene zuM mahattA Avaze ? ke ahIMyAM zuM che ? pApI prANIo pAse karoDo-abajo hoya che. olA sAmAnya je che emAM mamatva zuM karavuM? ane enI mahattA zuM rAkhavI ? je kAMI hoya enuM mamatva zuM ane enI mahattA zuM karavA jevI che? ane eno rasa zuM levA jevo che A jIve? jene je kAMI puNyayoge, nasIbayoge, prArabdha jene kahevAya enuM tucchapaNuM ene AvavuM joIe. koIpaNa prakArathI enuM tucchapaNuM jo samajAya ane te te sAdhanonI nivRtti pote cAhe, udAsa rahe, nirapekSabhAve rahe to ene e bAjuno vibhAvarasa tIvra thato nathI. nahitara pariNAmanI vibhAvarasasvabhAvarasa utpanna nahi thavA de. darzanamoha jaldI nahi pakaDAya paNa rasa pakaDI zakAze. pariNAmanA rasane ane darzanamohane avinAbhAvI saMbaMdha che. eTale rasa pakaDavo. kemake e vedanamAM Ave che. rasa tIvra thAya tyAre to vedanamAM Ave che). harSa-zoka prasaMge rasa thAya che ke nahi? koI harakhanA pariNAma thAya, zokanA pariNAma thAya. ekadama tIvra rasathI pariNAma thAya che. tyAre tyAre darzanamohahaMmezA vadhe che. Page #386 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 369 patrAMka-pa72 mumukSu -hasavuM Ave, rovuM Ave e vakhate darzanamohatIvra thaI jAya? pUjya bhAIzrI - hA. e vakhate darzanamoha tIvra thAya che. jyAM jyAM rasa vadhe, vibhAvarasa vadhe tyAM darzanamoha tIvra thAya, svabhAvarasa vadhe tyAM darzanamohano ghAta thAya. A sIdhI vAta che. eTale to nirNayanA viSayamAM 'gurudeve e vAta lIdhI. 19mA bolamAM. 144 gAthAno je TukaDAmAM prasaMga karyo che ne ? 19 naMbara. emAM e vAta lIdhI. Avo nirNaya karavAnI jyAM ruci thaI, svarUpano nirNaya karavAnI jyAM ruci thaI tyAM aMtaramAM kaSAyano rasa maMda paDI ja jAya. kaSAya maMda paDI jAya ema na kahyuM. kaSAyano rasa maMda paDI jAya ema kahyuM. kudaratI je bhASA Ave che e to bhAva anusAra Ave che ne? kaSAyano rasa maMda paDyA vinA A nirNayamAM pahoMcI zakAya nahi. pachI A siddhAMta kahyo. ke Avo kaSAya kemake kaSAyarasa maMdapaDatA jIvana darzanamohano rasa maMda paDe che. darzanamohano rasa maMda paDe ane kaSAyarasa maMda paDe e sAthe sAthe Parallel cAle che. e pariNAmane malina karanAra bhAva che, e bhAvamAM maMdatA thayA vinA nirmaLatA Ave nahi, nirmaLatA AvyA vinA svarUpanirNaya thAya nahi. svarUpanirNaya thAya nahi ene svarUpa anubhava thAya nahi. e to 203 (bolamAM) lIdhuM. 203mAM emaNe e siddhAMta sthApyo. tyAM 203mAM to eka TukaDo jalIdho hato. darzanamoha maMda paDyA vinA vastu svabhAva khyAlamAM Ave nahi, eTale nirNayamAM Ave nahi, bhAvabhAsanamAM Ave nahi. ane darzanamohano abhAva karyA vinA AtmA anubhavamAM Ave evo nathI. eTale A anubhava pahelAnuM pagathiyuM che. Pre-stage che. ene darzanamohano anubhAga ghaTavo joIe. kemake prathama svAnubhavamAM upazama thAya che. upazama to nabaLo paDe te dabAya, sabaLo koIdivasa dabAya nahi. ' badhI pravRtiomAM eka darzanamohanI prakRti evI che, ke jenA udayamAM joDAyA vinA jIvane, udaya hoya to joDAyA vinA jIvanI koI bIjI paristhiti rahetI nathI. bAkI... A vAta judI che. badhathI bhUla paDI ane udayAbhAvI kSaya kare teno. paNa eka darzanamohanI prakRti evI che. tyAMthI je A karmanA udayanuM bhUta je karaNAnuyoganA abhyAsIne vaLagyuM che e ahIMthI vaLageluM che. karmano udaya... karmano udaya je vajana Ape che enuM kAraNa mULa darzanamohamAM e paristhiti UbhI che. ane anAdino saMsAra paNa ene laIne che. eTale prayojanabhUta viSaya e che ke jIvane darzanamohanI zakti toDavI ja rahI. jo darzanamoha nabaLo paDe to ja ene upazama samyagdarzana thAya, nahitara upazama samyagdarzana koI kALe thAya nahi. Page #387 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 370 cajahRdaya bhAga-11 mumukSu-vyaliMgI munine kaSAya to maMda paDyo che. pUjya bhAIzrI:-ghaNo maMda paDyo che. mumukSu - rasa tIvra che. pUjya bhAIzrI:- kaSAyano rasa maMda nathI paDyo ane darzanamoha paNa maMda nathI thayo. e saMtoSa pAme che. samayasAranI 154 gAthA che. kartA-karma adhikAra pUro karyA pachI puNya-pApa adhikAra zarU karyo che. emAM 154 gAthAmAM e dravyaliMgI muninI vAta lIdhI che. e paMcAcArane pALe che. darzanAcAra, jJAnAcAra, tapAcAra, vicAra, cAritrAcAra. paNa e potAnA vartamAna kaSAyanI maMdatAnA pariNAmathI saMtuSTa che. sthaLa evA kaSAyanI tIvratAnA pariNAmathI nivaryo che, paNa sthaLa evA kaSAyanI maMdatAnA pariNAmathI nivaryo ja nathI. ane tyAM ene saMtuSTapaNuM thAya che. koIpaNa vartamAna avasthAmAM saMtoSa thayo eTale darzanamohanI pakkaDa che e Apo Apa ja vadhAre tIvra thaI gaI. mumukSu-darzanAcAra pALe chatAM zraddhAnamAM bhUla rahI jAya? pUjya bhAIzrI:-hA thaI jAya. emAM zuM che? darzanAcAra eTale kharekhara zuM che? ke je zraddhAnA viSayabhUta nizcaya tattva potAno AtmA che ane zraddhAnA viSayamAM nava tattvanuM zraddhAna tene samyagdarzana (kahe che). ema be rIte kahevAmAM Ave che. bhedathI ane abhedathI. ane e baMne viSayamAM enA vicAro cAle che. chatAM paNa vartamAna paryAyanA saMtoSapaNAne lIdhe ane ekatvanI tIvratAne lIdhe darzanamoha jarA paNa maMda paDato nathI. A eka takalIphavALI vAta che. dhyAna kheMcavA jevo viSaya che. ene karavAnuM zuM bAkI rahe che? eka cakaluM, deDakuM samyagdarzanane pAme che. tiryaMca avasthA che, ene kAMI ughADa nathI. ane A dravyaliMgIne aMga pUrvano ughADa hoya che. atyAre evo; koIne che nahi. evo aMga-pUrvano ughADa hoya che ane maMda kaSAyanuM eTaluM AcaraNa hoya che. jJAnano kSayopazama ane cAritrano kSayopazama bahu sAro che. paNa pagathiyuM cUkelo che. paheluM pagathiyuM darzanamohano abhAva karavAnuM che. e pahelA bIjI dizAmAM pragati karavA gayo. darzanamohanI dizAmAM pragati karavAne badale jJAna ane cAritranA guNa upara ene Asakti thaI ke AmAM vikAsa thAya. jeTalo mAro AmAM vikAsa thAya eTalo karuM.dizAphera thaI jaze. eka cakaluM, deDakuM prApta kare che eNe zuM karyuM? ane Avo dravyaliMgI nathI karato eNe zuM na karyuM? basa. A eka muddA upara Concentration karavA jevuM che. A muddo jo ukalI jAya to vAMdho nathI. ane nahitara Page #388 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 371 patrAMka-pa7ra game te kare e badhI gaDabaDavALuM ja rahevAnuM che. kayAMya eno ukela AvavAno nathI. mumukSu - kaSAya jeTalI sahelAIthI khyAlamAM Ave che. eTalI sahelAIthI rasa khyAlamAM nathI Avato. pUjya bhAIzrI:-hA. kaSAya thoDo vadhAre sthULa che. rasa ethI sUkSma che. paNa ethI na pakaDAya evuM kAMI nathI. avalokananI jeTalI Practice eTaluM pakaDI zakAya che. pahelI vakhata jhaverI banatI vakhate hIro jove ane jhaverI thaI gayA pachI paccIsame varSe joyo emAM phera kharo ke nahi? enI e najara che. AMkho enI e che. AMkhamAM kAMI vadhAre sudhAro thaI gayo evuM nathI. jovAnI Practice vadhI che. bIjuM kAMI nathI. enI je khUbIo jovAnI che, DAgha jovAnA che ke je kAMI ene jovAnA pAMca-dasa paDakhAo che, e paDakhAo jovAnI enI Practice javadhI che. bIjuM kAMI nathI. ema ahIMyAM paNa avalokananI Practice vadhavI joIe. vicAra kare che paNa avalokana karato nathI. eTale vicAramAM ne vicAramAM AgaLa vadhIne jJAnano kSayopazama vadhAre che. kemake vicAra vadhavA arthe vAMcana kare che, zravaNa kare che, carcAo kare che, ciMtavana kare che, manana kare che. avalokana karavuM e judI vAta che. e vagara rasa pakaDavAmAM nahi Ave. je rasa pakaDavo che e thoDo sUkSma jarUra che paNa e to pote avalokana kare to jarUra pakaDAya evuM che. na avalokana kare tona pakaDAya. e to sIdhI vAta che. vicArathI karI tucchapaNuM samajAvA mATe prathama te paMcaviSayAdinA sAdhananI nivRtti karavI vadhAre yogya che..." zuM kahe che? e vicArathI tucchapaNuM samajAya te mATe te te saMyogono tyAga karavo e vadhAre anukULa che. kema? ke grahaNa kALe to eno abhiprAya paDyo che eTale rasa reDAI jAya che. eTale eNe rasanI nivRtti karavI hoya to prasaMganI paNa nivRtti karavI enA mATe yogya che. A hetu che. rasanI nivRttino hetu na hoya ane ekalo tyAga kare to niSphaLa jAya jarUra, paNa rasa nivRtti arthe tyAga kare to ene e potAnA rasanivRttimAM sahAyakanimitta che. kemake tethI vicArano avakAza prApta thAya che.' mumukSu - eTalo viveka hovo joIe. pUjya bhAIzrI - eTalo viveka Ave che ane e tyAganI dazAmAM ene vicArano avakAza vadhAre maLe che. vadhAre vicAra karavAnI jagyA thAya che ke have huM mArA pariNAmane jouM, tapAsuM (ke) kema raheche? Page #389 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 372 rAjahRdaya bhAga-11 te paMcaviSayAdi sAdhananI nivRtti sarvathA karavAnuM jIvanuM baLa na cAlatuM hoya tyAre te paMcaviSayAdi sAdhananI nivRtti sarvathA eTale sarvathA tyAga karavAnuM baLana cAlatuM hoya. kemake A to mumukSanI bhUmikA che. tyAre krame krame, deze deze teno tyAga karavo ghaTe;"jarUriyAta vinAno ajarUriyAtavALo chuM. to jarUriyAto ochI karavI emAM zuM moTI vAta che ema kahe che. AnA vinAnacAle ane AnA vinA na cAle evI ADa mAravAnI jarUra nathI. je AtmA svarUpe karIne nirAlaMbanirapekSa che. evo zraddhavo che, evo jANavo che ane emAM sthitikaraNa karavuM che, to dInatA to choDavI ja paDaze. A vagara nahi cAle ane A vagara nahi cAle e badhI dInatA to choDavI ja rahI. eTale deze deze teno tyAga karavo ghaTe.' parigrahatathA bhogopabhoganA padArthano alpa paricaya karavo ghaTe.' hoya topaNa eno paricaya ane prasaMga eNe alpa karI nAkhavo. ema karavAthI anukrame te doSa moLA paDe..." kemake jIvanuM lakSa che, aMtaralakSa che potAnI nirmaLatAno eTale doSa moLA paDe che. ane doSa moLA paDe to Azrayabhakti...." jJAnInA caraNamAM nivAsa karavo che, mana sthApana karavuM che e daDha thAya, e saheluM paDe, e sugama paDe tyAM javAtane joDe che. vartamAnanA viSayakaSAyanA rasavALA pariNAma ane jJAnInA caraNamAM mana sthApavuM, e bene meLa khAya evI vAta nathI ema kahe che. Azrayabhakti daDha thAya; tathA jJAnInAM vacanonuM AtmAmAM pariNAma thaI." emanA vacano pratye bahumAna Ave, enuM mUlyAMkana thAya, e bhAvo samajAya, enA vacanamAM rahelA bhAvo samajAya. AtmAmAM pariNAma thaI tIvajJAnadazA pragaTI jIvanmukta thAya." tyAM sudhI jAya. A Line jo sAMdhe to jJAnadazA thAya. pariNamana thAya eTale jJAnadazA thAya, tIvrajJAnadazA thAya ane jIvanmuktadazA paNa thAya. teramA guNasthAna sudhInI vAta laI lIdhI che. mumukSu-upadezabodhathI upazama ane vairAgya thAya tyArapachI A... pUjya bhAIzrI:- upadezabodha ane siddhAMtabodha je che ene ekabIjAne kAraNakAryano saMbaMdha che. eTale e kAraNa bane eTale kAryamAM enuM phaLa Ave che. e to kAraNakAryano saMbaMdha che. ahIMyAM e vAtanuM anusaMdhAna nathI lIdhuM. ahIMyAM to ema kahe che ke tArA vibhAvarasanA pariNAmane moLA pADa, satparuSanA caraNamAM manane sthApa, apUrva bhAve emane jo. emanA vacanomAM rahelA apUrvabhAvonuM avagAhana kara. tane avazya enuM pariNamana thaI, tIvajJAnadazA thaIne Page #390 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 373 patrAMka-pa72 jIvanmukta dazA sudhIno lAbha maLaze. ema kahevuM che. mumukSu - Azrayabhakti daDha thAya. pUjya bhAIzrI:- hA AzrayabhaktinI daDhatAmAM ananya bhAve, tIvra bhAve athavA atyaMta bahumAnathI, atyaMta bhaktithI Azraya karavo. Azraya karavo eTale ene potAne potAnI laghutA to saheje ja emAM Ave che. yogyatA pragaTI hoya topaNa emAM to potAnI laghutA ene AvI ja jAya che. e sahaja ja bane che. mumukSu - A joIe, A joIe e bhAvane Ape dInatA kahI. pUjya bhAIzrI:- hA, e dInatA che. je joIe... joIe. e dIna pariNAmo che. kemake enA vagara mane cAle nahi, huM pAMgaLo. e dInatA ja che ne ? kharekhara to dInatA zuM? potAnA sukhanI pugala paramANunI paryAyo pAse A jIva bhIkha mAge che. tuM mane sukhI kara, mane tArAmAMthI sukha maLe, tArAthI huM sukhI thAva, e badhA paramANunI paryAya pAse potAnA sukhanI yAcanA karavA sivAya bIjuM kAMI nathI. ene dInatA kahevI, yAcanA kahevI. chello Paragraph rahI jaze. vizeSa laIzuM.... | paralakSI zAstranAM jJAnanI dhAraNAmAM saMtuSTa thaI, mAtra zAstranA abhyAsamAM rokAvAthI, AtmakalyANa gauNa thaI jAya che. te ekAMta jJAnamArga che. ane tevA jJAnanA amalIkaraNano puruSArtha na thaI zakavAthI, prayojanabhUta viSaya para lakSa rahetuM nathI. pariNAme saMbhavataH nukasAna AvI paDe che; zAstrIya abhiniveza thAya che. jene lIdhe anya doSo utpanna thAya che; niHzaMkatA utpanna hotI nathI. vikalpo kadI zAMta thatA nathI. jJAnanI zuSkatA utpanna thaI, unmatatA Ave che. ughADa jJAnamAM saMtuSTathavAnuM bane che. (anubhava saMjIvanI-138) Page #391 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 374 rAjahRdaya bhAga-11 tA. 2-12-1990, patrAMka - pa72, pa73 pravacana na. 266 "zrImad rAjacaMdravacanAmRta, patra-pa7ramo cAle che, pAnuM-454. chello Paragraph cAle che. AkhA patrano sArAMza e che ke jIva pAtratAmAM AvIne eTale ke darzanamohanA rasane maMda karIne, darzanamohanI zaktine ghaTADIne sanduruSane oLakhe. e ene mokSa parvatanI jIvanmuktadazA prApta thAya evI eka saLaMga Line saMdhAya jAya che. chello Paragraph. "jIva koIka vAra AvI vAtano vicAra kare..." ema kahe che ke je vastu joIe che. prApta karavI che enI bhAvanA vAraMvAra thavI e sahaja che. sahaja ja enI bhAvanA vAraMvAra thAya. paNa jIva koIka vAra AvI vAtano mAtra vicAra kare eno artha e che ke enI bhAvanA nathI. kyAreka vicAra Ave che, icchA thAya che. vicAranI pUrti arthe vAMcana-zravaNa karI lya che. vaLI pAcho e viSayane choDI de che. asatprasaMgomAM pAchI potAnI bhAvanA to UbhI ja che. eTale asatsaMga ane asaprasaMgomAM vaLI pAchuM enuM ja pariNamana che e potAnA rasathI-AtmarasathI dUra cAlyuM jAya che. vibhAvarasamAM potAno AtmA vadhAre kheMce chevaLI pAcho A vicAra karavA Ave che. ema koI koI vAra A vAtano vicAra kare to ethI karIne anAdi abhyAsanuM baLa ghaTavuM kaThaNa paDe..." to ethI karIne ene kAMI anAdino abhyAsa na maTe, athavA anAdinI je viparIta rasanI pariNati che emAM phera nahi paDe. je UlaTI pariNati che emAM phera nahi paDe kAMI. e to ema ne ema rahI jaze. kyAreka vicAra kare, vaLI pAcho choDI de, vaLI kyAreka vicAra kare, vaLI kyAreka (choDI de. ema kyAreka kyAreka vicAra karatA A kAma thavAmAM e AgaLa vadhe evI paristhiti nathI. mumukSu:- evI sthiti thavAnuM kAraNa zuM? pUjya bhAIzrI - bhAvanA nathI. potAne prApta karavAnI bhAvanA nathI bhAvanA hoya to sahaja ja pariNAma lAgyA kare. je cIja joIe che enI prAptinI bhAvanA hoya to pariNAma enI pAchaLa kRtrimatAthI lagAvavA na paDe, saheje saheje lAge che. Page #392 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-572. 375 jagatamAM paNa zuM bane che ? jarUriyAta hoya che emAM zuM bane che? ke jyAM sudhI jarUriyAtanI pUrti na thAya tyAM sudhI pariNAma cAlavAnA. kyAreka jIva vicAra kare che ane pAcho choDI de che eno artha e che ke ene kharekhara jarUriyAta nathI lAgI. jarUriyAta to lAgavAno viSaya che. samajavAno viSaya nathI paNa lAgavAno viSaya che. samajavuM eka vAta che, lAgavuM bIjI vAta che. eTale dinadina pratye eTale pratidina prasaMge prasaMge.... eTale udayamAM je kAMI prasaMgo utpana thAya ane e prasaMgomAM pravRtti karavI paDe te pravRtti pravRttie pharI pharI vicAra kare ke A udaya prasaMgomAM mAro rasa keTalo jAya che? huM keTalA rasathI kArya karuM chuM, pravarte chuM? ane mArA svarUpanuM kAMI smaraNa rahe che ke vismaraNa rahe che ? sAvadhAnI rahe che ke asAvadhAnI rahe che? teno pharI pharIne vicAra kare. to anAdi abhyAsanuM baLa ghaTI, ema satata lAgyo rahe to anAdi abhyAsanuM baLa ghaTI, apUrva abhyAsanI siddhi thaI." apUrva abhyAsanI siddhi thaI sulabha evo AzrayabhaktimArgasiddha thAya. ejavinaMti." A to hajI jJAnIpuruSanA AzramamAM javAnI vAta cAle che. AtmAno Azraya karavo to bahu dUranI vAta che paNa jIvane jJAnI puruSa koI hoya, maLe to enA AzramamAM rahevuM e paNa ene bahu rucatuM nathI, kaThaNa paDe che. eTalA mATe paNa ene A rIte dinadina pratye prasaMge prasaMge ane pravRtti pravRttie pharI pharI vicAra kare, to anAdi abhyAsanuM baLa ghaTI, eTale e rasa maMda paDe. pariNatimAM paNa pharaka paDe ane apUrva abhyAsanI siddhi thAya. eTale je mArge ene apUrva mArge jAvuM che e ene vAraMvAra chUTI jAya che, koI koI vAra vicAra Ave che ema na thAya. eno abhyAsa satata cAlu rahe ane je AzrayabhaktimArga to sauthI sulabha che. jJAnamArga ane kriyAmArgathI paNa AzrayabhaktimArga to sauthI sulabha che. e mArganI siddhi ane avazya thAya. kharI vAta e che ke A viSayanI ghaNI kiMmata Ave che, kimata samajAyache, kimata lAge che e to potAnI pUrI zaktithI pAchaLa paDI jAya che. tyAre ene kharekhara kimata AvI che, mUlyAMkana karyuM che. nahitara gatAnugate saMpradAyabuddhithI jIva je kAMI pravRtti kare che, e anaMtavAra karI che. ethI koI AtmAne kAryasiddhi thAya tevI saMbhAvanA nathI. eTale kharekhara jene kiMmata Ave che e to pUrI zakti lagAvavA mATe taiyAra thaI jAya che, ke mArI jeTalI zakti che e sarva zaktithI have A eka kAma karavuM che. anaMta kALe Page #393 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 376 rAjahRdaya bhAga-11 bhava maLyo che. have A dAva cUkavo nathI. e bhAva ene AvI jAya che. ane evI dRDhatA Ave ene mArga sulabha che. evI paristhitimAM na Ave ene mArga durlabha che. A bahu sApha vAta che. AmAM bIjo vikalpa karavA jevo nathI lAgato. mumukSu :- kriyAmArga ane jJAnamArga karatAM A mArga saraLa batAvyo. pUjya bhAIzrI :- hA sulabha che. mumukSu :- chatAM anAdikALathI A ja durlabha thaI paDyuM che. pUjya bhAIzrI :- hA. Ameya nathI jato. have kayAM ene javAnuM rahyuM ? khoTI rIte zAstrAbhyAsa karyo, vidvAna thaI gayo. ane khoTI rIte kriyAo karIne duniyAmAM, samAjamAM tapasI paNa gaNAvyo, vidvAna paNa gaNAvyo ane kriyAkAMDI ane tapasI paNa gaNAvyo. paNa hajI to satpuruSane oLakhavo eTalI pAtratAmAM Avyo nathI. oLakhIne ene je enA caraNamAM mananI sthApanA karavI joIe e sthitimAM Avyo nathI. A to sulabha che. olA be karatA A sulabha che. sIdhuM jJAnamArge AtmAne grahaNa karavuM, AtmAno nirNaya karIne anubhava karavo ke koI tapazcaryA karIne siddhi karavI e to badhI agharI vAta che AnA karatA. A to sAva sahelI vAta che, ethI sahelI vAta che. paNa je kAMI khAmI rahI che e jIvanI pAtratAnI khAmI rahI che. kharI vAta e che ke jIvane mULamAM khAmI rahI che e pAtratAnI rahI che. eTale koI evI yogyatA ja potAne thaI nathI ke jene laIne e sAco rasto pakaDe, sAce raste Ave. mumukSu :- mumukSue pahelAM pAtra thavAno sarva zaktithI udyama karavo joIe. pUjya bhAIzrI :- pahelA eNe pAtra thavuM joIe. pAtra thavA mATe bIjuM kAMI ka2vAnuM nathI. eka potAne aMtaHkaraNathI, nirmaLa cittathI, zuddha bhAvanAthI Atmahita karavA mATe potAnA pariNAmamAM taiyAra thavAnuM che. mAre Atmahita karavuM che. pharI pharIne manuSyabhava maLavo durlabha che. mATe mukhya kAma A bhavanuM koI hoya to te mAruM Atmahita karavuM te che. bAkI gauNapaNe je kAMI thavAnuM haze te thaze, tyAre evA vikalpa Avaze. atyArathI te saMkalpa karIne, yojanA karIne jIvana jIvavuM nathI. mANasa zuM kare che ? potAnA jIvanane sArI rIte jIvavA mATenI yojanAo kare che. pahelA Ama karavuM, pachI Ama karavuM, Ama thAya pachI Ama karavuM, Ama thAya pachI Ama karavuM. pachI pariNAma emAM ne emAM ja lAgyA kare che. je te yojanAo pUrI thAya tyAM bIjI yojanAo UbhI thAya. pahelA ema thAya ke ghara vasAvavuM. ghara vasAvavA mATe Page #394 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pa7ra 377 ghara bhADe levuM. ane pachI vasAvavuM eTale zuM che enI aMdara pachI keTalI vAta Ave che eno kAMI meLa raheto nathI. A joIe... A joIe... A joIe... A joIe. pariNAma enI ne enI pAchaLa lAgyA kare che. pachI AthI sAruM joIe, pachI ethI sAruM joIe, pachI ethI sAruM joIe, pachI ethI sAruM joIe. ema ne ema jiMdagI e ghaTamALamAM jIva pUrI kare che. enA badale ene AkhI lAIna pharI jAya che. jo mukhyapaNe mAre Atmahita ja karavuM che. mArA jIvanamAM A eka ja mukhya kAma che. to pachI bahAranA kAryo to udaya pramANe jema UbhA thaze ene yogya je vikalpa thayo haze te thaze ane kAma thavuM haze te thaze. nahi thavuM hoya to nahi thAya. kAma thavuM nahi hoya to nahi thAya. vAta pUrI thaI gaI. paNa mukhya kAryanI pAchaLa potAnI zakti lagAve che. mumukSu :- olAmAMthI thoDI nivRtti laIe to pachI saMsthAnI yojanA banAvavAmAM lAgI jAya. pUjya bhAIzrI - hA. vAta sAcI che. e vicAra karavo paDe evuM che. AmAMthI dhaMdhAmAMthI to nivRtta thayA tyAM saMsthA-1, 2, 3, 4. keTalA TrasTanA TrasTI cho?mane yAda nathI huM keTalA TrasTamAM TrasTI chuM. emAM zuM rAjInAmuM ApI devuM. eka vicAra Avyo hato. Avo ja vicAra Avyo hato ke jyAre TrasTamAM hoIe tyAre to sAme je prasaMga Ave ene nyAya-anyAya toLavo paDe che. ochA-vattA pramANamAM to pariNAma tyAM lAge che. have e jyAre vicAra Ave che ke A vAta ApaNane naDe che ane mArA kAryamAM, aMtaraMgamAM nukasAna kare che. ane A mAthAkUTa ochI karI nAkhavI che. ApI do rajA, cIThThI phADI nAkhavAnI che. emAM to bIjuM kAMI nathI. potAne ja cIThThI phADI nAkhavAnI che. tyAM rahevuM ane anyAya karavo e to yogya nathI. cAlavuM paDe to nyAyasara cAlavuM paDe. nyAya nIti e to eka vyavahArika prasaMgamAM to nyAya nIti aMgIkAra karavA e eka pharaja che. tyAre e nyAya nItine anusaratA jo potAnA pariNAmamAM vizeSa avarodha Ubho thato hoya, bhAMjagaDa UbhI thatI hoya to tilAMjalI ApI devI. ghaNA mumukSuo e mAthAkUTamAM nathI to ApaNe eka mumukSa tarIke AghA rahevuM. emAM kAMI vAMdho nathI Avato. mumukSu - jene evo vicAra Avato hoya A ja enI TrasTI mATenI yogyatA che, je jIvane evA vicAra na AvatA hoya te to yogya ja nathI. jene evA vicAra Ave che e yogya mANasa che. evA vyaktio jyAre rAjInAmuM ApI de to samAjamAM kSati nahi thAya? Page #395 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 378 rAjahRdaya bhAga-11 pUjya bhAIzrI - pahelAM ciMtA AtmAnI karavI ke pahelAM ciMtA samAjanI karavI? Avo thoDo UMDo vicAra karavo. jemake huM A saMsAramAMthI siddhAlayamAM vayo jaIza ane AvI rIte jo badhA mATe raste cAlaze to samAjanuM zuM thAze? potAnA pariNAma sudhAravA mATe koIpaNa pagaluM bharavuM te yogya ja che. Atma...ne pradhAnatA ApavI. A jJAnIno mArga che. emaNe (kRpALudeve) zuM karyuM? kyAreka kAgaLa nathI lakhatA to mAphI mAgI le che. vAta sAcI che ke tamane spaSTIkaraNa nathI maLatuM, mArgadarzana nathI maLatuM, tamArI mUMjhavaNano ilAjamArI pAse che ane tamane nathI prApta thato. ethI avazya tamane muzkelI rahe che e muzkelImAM huM nimitta thAva chuM ema paNa huM samajuM chuM. paNa mArA pariNAma kAma nathI karatA huM zuM karuM? patra lakhavA besuM chuM. adhUro choDI devo paDe che mAre. kyAreka to lakhavAno prayatna kare che ane adhUro choDI de che. zuM kare ? pariNAma nathI kAma karatA. nakAma kare to kAMI AtmA upara baLAtkAra karAya che? eTale saheje thAya, saheje vikalpa Ave, kAma thavuM hoya te thAya, na thavuM hoya te na thAya. ane e rIte nyAya nItithI vartatA potAnA pariNAmanI aMdara tIvra koI rasanuM kAraNa na banatuM hoya ane saheje thaI jatuM hoya e ThIka che. paNa tIvra rasa karIne jo jAvuM paDe to e karavA yogya nathI. enA karatAM dUra rahevuM te sAruM. e to emaNe kahyuM ke te te prasaMgane choDI devA, te te sAdhanono tyAga karInAkhavo. eTale saMsthAonA kAmamAM phasAvA jevuM nathI. gurudeva' jevA upakArI thayA che. emano ApaNA uparano upakAra che, eka RNa che ke je ApaNe na cUkavI zakIe, to ApaNI yathAzakti, yathAbhakti emanA zAsananuM kArya karavuM, sevA karavI e ApaNI pharaja che. paNa phasAIne, AtmA emAM phasAI jAya evI rIte nahi. AtmasaMtulana rAkhavuM paDe evuM che. dukAne grAhaka Ave to zuM karIe ? ApaNA bhAvathI khoTa khAIne mAla ApIe chIe? napho levAnuM nakkI karyo che eTalo napho laIe chIe chatAM pelAne kevI rIte samajAvIe chIe? ene ema kahI de ke tAre levuM hoya to le AthI oche nahi maLe. ema kahe to zuM thAya ? lIdhA lIdhA have, tAruM kAma nathI. to zuM thAya? Ubho rahe? to Ubho na rahe. ene samajAve che ane potAno dhAryo napho laIne mAla vaheMce che. ene to maphata Apo to laI jAya). grAhaka to evI cIja che ke maphata Ape to ema kahe ke laI javAnI majurI tamArA mAthe. upADatA ke nahi mIlamAMthI ?bhAIne khyAla che. zIMga paDe ne? enI photarInA DhagalA thAya. jene joItuM hoya ene maphata. to kahe nahi, upaDAvavAnA paisA tamAre devA paDaze. Page #396 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-pa72 379 ema kahe. pachI e lokoe paisA nakkI karyA. have pachI paisA dITha upaDAvavAnA paisA to vayA gayA have mAlanA paisA maLe che. grAhaka to evI cIja che, ke tame jeTalI kimata kaho enAthI oche mAgaze ane maphata kaho to majurI mAthe mAgaze. tame tamArI rIte kAma karo cho eno artha zuM che? ke na to tame ene dhakko mAro cho, ke na to tame kAMI maphata Apo cho. bemAMthI ekeya karatA nathI. A saMtulana jALavavAmAM Ave che ke nahi? koIpaNa kAmamAM koInI paNa sAthe Adjustment karavuM paDe che ke nahi? pachI bhAI hoya, gharano koIpaNa sabhya hoya to enI sAthe Adjustment karavuM paDe che. evI rIte AmAM paNa potAnA pariNAmanuM saMtulana jALavavuM paDe che. A eka AcaraNano viSaya che. vartavuM che, pravRtti karavI che eka AcaraNano viSaya thAya che. jyAM AcaraNano viSaya che tyAM ekadama jo siddhAMtane pakaDavA jAya ane potAnI zakti na hoya topaNa pariNAma nIce jAze. ene utsarga kahe che. ane Adjustment che e apavAda che. utsarga pALe ke apavAda pALe paNa potAnA pariNAma nIce na jAya ane upara jAya A eka ja lakSa ane hetuthI pote pravRtti kare to e pravRtti sAMgopAMga barAbara yathArtha rIte pAra utare che ane nahitara gaDabaDa thAya, thAyane thAya ja. mumukSu - samAja ane saMsthAnI ciMtA karavAvALA ghaNA vayA gayA. emAM kAMI pheraphAra thayo. pUjya bhAIzrI :- samAja eno e rahI gayo. kharI vAta che. ghaNA samAjasudhArako thayA, ghaNA saMto thayA, jJAnIo thayA ane tIrthakaro paNa thayA. kALa hINo Avyo to samAjanI sthiti bagaDI. vadhAre bagaDelI atyAre che. AjathI 50 varSa pahelA hatI enA karatA atyAre vadhAre bagaDelI che. 50 varSa karatA 100 varSa pahelA hatI enA karatA 50varSe vadhAre bagaDelI che. to ATalA badhA tIrthakaro thayA, ATalA samAjasudhArako thayA enA phaLamAM bagADo thayo? ke zuM thayuM? pariNAmaphaLazruti zuM? enuM Result zuM AvyuM? bagADo ke sudhAro? e to kALa kALanuM kAma kare che. navA navA jIvo Ave che. potAnA pUrvakarmane laIne, yogyatAne laIne Ave che. koNa kone sudhAre, koNa konuM kAma kare. sevA karavAnI bhAvanA hoya, upakAra che ane sevA karavAnI bhAvanA hoya to potAne to sevA karavI... vAta pUrI thaI gaI. e to eka pradAna che ne potAnuM? potAnA taraphathI eka pradAna che. emAM kAMI vAMdho nathI, emAM muzkelI nathI, emAM pariNAma bagaDaze nahi. mumukSu - pelAmAM to ema ja thAya che ke potAne nukasAna thAya che ane kALa Page #397 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 380 rAjahRdaya bhAga-11 pramANe je thavAnuM che eto thAya ja che. pUjya bhAIzrI - hA. e to thavAnuM ja che. mumukSu - A samAja nathI, A to pAramArthikaTrasTa che. pUjya bhAIzrI:- hA che pAramArthika TrasTa che. kharI vAta che. pAramArthika TrasTa che eTale paramArthane lakSamAM rAkhIne, paramArthanI mukhyatA rAkhIne, e to nyAya ane nItithI uparanI cIja che pAchI. samAjamAM to nyAya-nIti che, A to paramArthamAM to nyAya-nItithI thoDIka uparanA Stage nI vAta che. eTale AmAM to ekadama pavitra bhAvanAthI je kAMI pote sevAnuM pradAna kare to emAM kAMI vAMdho nathI Avato. avaya sevA karavI. karavI joIe, karavAnI bhAvanA hovI paNa joIe. emAM kAMI savAla nathI. ema nathI ke mAre kAMI karavuM nathI. ema nathI. kemake vartamAna paristhitimAM gurudevano ghaNo upakAra che, ApaNA mAthe emanuM bahu moTuM RNa che. ethI karIne e samAjanI aMdara athavA e gurudevanA je anuyAyI varga che enI aMdara suvyavasthA rahe, emanuM pIraseluM, emanuM pradAna kareluM mahAna tattva che e tattva vadhAre pracAra-prasAra pAme, e vadhAre jaLavAI rahe, e sacavAI rahe, eno aneka jIrvo lAbha le. e jAtanI bhAvanA to mumukSujIvane AvavAnI. paNa evI rIte nahi ke pote emAM ja phasAI jAya ane potAnuM hita cUkI jAya, e prakAre na thavuM joIe. evo je prakAra thAya che te icchanIya nathI. eTalI vAta che. mumukSu -potAne nukasAna na thAya e dhyAna rAkhavuM. pUjya bhAIzrI:-potAne nukasAna na thAya e rIte dhyAna rAkhavuM. mumukSu - A mArgane anulakSIne rAjInAmuM devAno vicAra emane Avavo joIe. pUjya bhAIzrI:- nahi. rAjInAmu devAno prazna nathI. A to pariNAma bagaDatA hoya to. potAnA pariNAma bagaDatA hoya, mArI yogyatA eTalI hINI che. tame mane sevAnuM kAma Apo huM sevA karI laIza. nIcAmAM nIcI koTInuM kAma Apo. amAre vaiSNavanI aMdara eka bahu sAruM dRSTAMta che bhAgavanI aMdara, ke pAMDuoe rAjasuya yajJa karyo to emAM jamaNavAra thayo. yajJanI aMdara to brAhmaNo, vaiSNavo, munio, sAdharmIo badhA Ave to zrIkRSNa che e badhA jamI le pachI sAvaraNI laIne eMThavADa sApha karatA. zuM karatA? emanA mAmAnA dIkarA hatA. mAmA-phaInA bhAIo hatA. emanA kuTuMbamAM prasaMga hato. A badhA jamI le eTale e ApaNe kAmavALI sApha kare Page #398 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-572 381 ne ? e traNa khaMDano dhaNI hato. nArAyaNa hatA. nArAyaNanI padavI hatI, vAsudevanI padavI hatI. eno artha zuM? e rIte kathA goThavI che. bhale karyuM hoya ke na karyuM hoya. paNa e vakhate je vAta goThavI che enI aMdara eka Adarza che ke jyAre koI dhArmika kAma hoya eTale nAnAmAM nAnuM kAma hoya, nAnAmAM nAnI sevA karavA moTAmAM moTA mANasa taiyAra thAya che. je puNyanI dRSTie samAjanI aMdara moTAmAM moTo mANasa hoya,zrImaMta hoya, rAjA hoya, zeThiyo hoya, game te hoya e nAnAmAM nAnI sevA karavA taiyAra thaI jAya. e nAnAmAM nAnuM kAma kare. te potAne eTalI vItarAga zAsana ane vItarAgatA pratye enI eTalI vinamratA che. game te kAma soMpo. sAmethI game te nAnAmAM nAnuM kAma kare. ane nAnAmAM nAno dekhAya e enuM gaurava che kharekhara to. e enA mATe azobhA nathI paNa e enI zobhA che. jene sevA karavI che ene to kAMI vAMdho nathI. sevA karavA mATe Ubho rahe. zarata e che ke potAnA pariNAma sAcavIne pariNAmanI aMdara koI tIvra zubhAzubha rasa na thavo joIe. azubha paNa nahi ane zubha paNa nahi. tIvra rasena jAvuM. mumukSu - mArgadarzana sAruM maLyuM che. paNa AmAM bhedarekhA je chAMTavAnI che emAM to ghaNI jAgRtinI jarUra che. pUjya bhAIzrI :- eTale to Salesmanship no daSTAMta Apyo. emAM bhedarekhA e che ke na to pelAne javA devo che ke na to mAla maphata devo che. potAnA bhAvathI Apavo che ane chatAM pelAne jAvA devo nathI. ema be bAjunuM viruddha kAma ekasAthe pote kare che ke nahi? enuM nAma kUneha che, enuM nAma Technicche. ema ahIMyAM paNa pote zubhAzubha pariNAmamAM Ubho che to potAne yogya zubhAzubhabhAva hoya e prakAre e pote sevA Ape. e paNa potAnI yogyatAno ja viSaya che. ane ema karatAM potAnA pariNAma na bagaDe e paNa eNe vicAra karavo. kemake game teTalA vicAro (hoya) athavA kArya karavAnA, sArAmAM sArA kArya karavAnA manoratho hoya, topaNa te thAya ja, e koI dezakALa jovAmAM Avato nathI. AmAM Avaze. pAchaLa carcA karIe chIe emAM Avaze. tarata ja Avaze. bhagavAna mahAvIra svAmI aMtima tIrthaMkara thayA. Ama to tIrthakaro sAthe aneka jIvo mokSe jAya. . A paMcamakALa beTho ene kAMIka gaNatarInA divaso bAkI hatA ane kevaLajJAna thayuM che. nA, emanA nirvANa thavAmAM gaNatarInA divaso bAkI rahyA che. Ama to lagabhaga 30 varSa kevaLajJAna rahyuM che. 42 thI 72. 72 varSanuM AyuSya hatuM Page #399 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 382 rAjaya bhAga-11 ne ? 30 varSe dIkSA lIdhI. 12 varSa tapazcaryAnA gayA. 42 varSe kevaLajJAna (thayuM), 72 varSe nirvANapada che. 30 varSa kevaLajJAna rahyuM che. tyArapachI traNa kevaLI thayA. kAraNa ke gaNadhara che e caramazarIrI hatA. 'gautamasvAmI', 'sudharmAMsvAmI', jaMbusvAmI'. paNa e paMcamakALamAM gayA. kALa ja evo koI che, ke jemAM hINA pariNAmavALA jevonuM bAhulya che, bahulatA che, vizeSatA che. e pramANe paristhiti cAlavAnI. A to aMtima tIrthaMkarathI ja A huMDAvasarpiNI kALano prabhAva paDyo che. to pachI atyAre to 2500 varSa gayA ane e vAta to vadhI jAya emAM kAMI navAI pAmavA jevuM nathI. (patrAMka) 844 che. pAnuM-6 26. (patrAMka) 843thI ApaNe zarU karavAnuM che. 'karALa kALa !" kevo kIdho ? 'karALa kALa ! A avasarpiNI kALamAM covIza tIrthaMkara thayA. temAM chellA tIrthaMkara zramaNa bhagavAna zrI mahAvIra dIkSita thayA paNa ekalA !" ekalA dIkSita thayA. emanI sAthe bIjA koI dIkSita na thayA. nahitara tIrthaMkara dIkSA le, to hajAro rAjAo sAthe dIkSA laI le. sAdhAraNa garIba mANaso nahi. rAjAo rAjapATa choDI choDIne dIkSA laI le. siddhi pAmyA paNa ekalA ! prathama upadeza temano paNa aphaLa gayo !" evo kALa kharAba che. tIrthaMkaranA vakhatamAM... mumukSu :- A to cothA ArAmAM banI gayuM. dareka tIrthaMkaronI sAthe ghaNA jIvo mokSa gayA ane dareka tIrthaMkaronI pahelI dezanA saphaLa thaI eka AmanI ja dezanA niSphaLa gaI ane emanI sAthe koI mokSa na gayA enuM koI kAraNa kharuM ? pUjya bhAIzrI :- eTale emaNe kALa upara nAkhyuM. kAraNa e che, ke hINA pariNAmavALA jIvonuM pramANa vadhAre che. hIna yogyatAvALA jIvonuM A kALamAM pramANa vadhAre che. ema kahevA mAge che. e zenA uparathI kahe che ? mumukSu :-paNa kALa to beTho nahoto. hajI pAMcamo Aro beTho nahoto. pUjya bhAIzrI :- pAMcamo Aro beTho nahoto paNa huMDAvasarpiNI to pahelethI ja che. huMDAvasarpiNI to pahelIthI che. mumukSu H- kALa utarato kharo. pUjya bhAIzrI :- utarato kharo ane avasarpiNI ane pachI huMDAvasarpiNI Ave. avasarpiNI eTale utarato hato kharo. paNa A to huMDAvasarpiNI che. eTale ghaNo nIco kALa che. nIca koTInA jIvonI saMkhyA vadhI jAya che. evuM bane che. emaNe zenA u52thI mApa kADhyuM ? ke e pote eka asAdhAraNa vyakti hatA. A Page #400 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 389 patrAMka-572 to 31muM varSa cAle che ne ? lagabhaga pote nivRtti lIdhI che. 30mAM varSathI bAhya nivRttimAM AvyA che. 31mA varSamAM vizeSa nivRttimAM AvyA, 3ramA varSamAM to ekadama nivRttimAM AvyA che. eka zAsana calAve evA samartha puruSa hatA. eka eka vAta upara emano upayoga to juo ! koI eka Issue Ubho thAya che, bahAra ke aMdarano, samAjano ke zAsanano, emano upayoga keTalo UMDo jAya che ! keTalA paDakhethI (upayoga pharI jato) dekhAya che. emanA paricayamAM AvyA evA be cAra jIvo, AMgaLIne veDhe gaNAya evA koIka koIka pAtratAvALA dekhAya che. samAja upara dRSTipAta kare che to ema lAge che ke A.hA.! lAkho gAu loko dUra che. mULamArgathI loko lAkho gAu dUra che. A to so varSa pahelAnI vAta che. mULamArgathI loko lAkho gAu dUra che. pAchA vALavA jAvuM kevI rIte vaLe? kAMI dekhAtuM nathI. paristhiti koI zakyatA dekhAtI nathI. eTale lakhAI gayuM ke A karALa kALa che. A kALa ghaNo karALa che. gurudeve' 45 varSa sudhI. samartha puruSa hatA, AvuM tattva sthApyuM. AkhuM khedAnamedAna to tarata thaI gayuM. emanA svargavAsa bAda eka mahinAmAM to bhaDako thayo. pachInA varSomAM to koI sArI vAta nathI rahI. e karALa kALa che. jIvonA pariNAma eTalA badhA utaratA che ke eno koI upAya nathI. ThIka che, bhAvanA anusAra vikalpa Ave. kArya to thavAnA hoya te thAya ane na thavAnA hoya to na thAya. eTale sogAnIjIe lakhyuM che ne? e pote gupta rahI gayA che. emaNe eka vAta nAkhI che. mumukSu-dravyadRSTiprakAzamAM? pUjya bhAIzrI:-che AmAM jUnuM hazene? pa58. pahelAM potAnI nizcaya prabhAvanA karIne, potAnuM sukha pIvAmAM magna raho." potAnI nizcaya prabhAvanA AtmAmAM karIne potAnuM sukha pIvAmAM magna raho). aMdaramAM amRta che caitanyanuM. AtmAnI mahAnatA A eka ja kAraNe che. jene sudhArasa kahe che evo amRtarasa caitanyaamRta AtmAmAM anaMta...anaMta. anaMta... anaMta... jene kAMI jaththAnI hadanathI eTaluM paDeluM che. ene pragaTa karIne e pIvAmAM magna raho. pachI jevo jevo yoga hoya che. bahAramAM jevo yoga hoya che eTale zuM ? banavAjoga yoga hoya che evo yoga hoya che. evo jJAnIne paNa vikalpa Ave che. vikalpamAM UbhA che tyAM sudhI ene vikalpa Ave che. basa, AthI vadhAre eNe kAMI vicAryuM nathI. bAharanA kAraNo mATe jJAnIoe AthI vadhAre kAMI vicAryuM nathI. pAramArthika dRSTikoNathI eno pote Page #401 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 384 rAjahRdaya bhAga-11 potAno nirNaya ApI de. pAramArthika dRSTikoNathI potAno nirNaya Ape ke A yogya che, A ayogya che. pachI to yoga hoya te pramANe bane ane yoga na hoya te pramANe na bane. - mumukSu :- gha2 gRhasthImAM to yoganI ciMtA karato nathI. gharamAM vicArato nathI ke yoga haze ema thaze. ahIMyAM A nyAya pakaDIne chaLa nahi pakaDAya ? pUjya bhAIzrI :- chaLa pakaDe to mAyAcAra to pote ka2ze. mumukSu :- A bAju to yoga haze tema thaze (ema kahe), gharamAM to evuM cAlatuM nathI. pUjya bhAIzrI :- e to ahIMyAM paNa enA pramANamAM ja Ave ne ? enA pramANamAM ja vAta Ave ne ? tyAM je pramANamAM AvatI hoya e ja pramANamAM ahIMyAM vAta AvavI joIe. e to sIdhI ja vAta che. emAM to e prakAra bane e to cokhkho ja bane. ema. mumukSu :- A dravyakarma koInI zarama rAkhato ja nathI. pUjya bhAIzrI :- e to evuM che ke mAyA potAne thAya to emAM kAMI je dravyakarma che e to koInI zarama rAkhatA nathI. kevaLajJAnInuM kevaLajJAna koInI zarama rAkhatuM nathI. e sarvacakSu che. ane jene ekeya cakSu nathI evuM je dravyakarma e paNa koInI zarama nathI rAkhatuM. ajANa che topaNa. baMnemAM jevA pariNAma (hoya) tevo phoTo paDe che. ahIMyAM kevaLajJAnamAM phoTo paDe che. ahIMyAM dravyakarmamAM phoTo paDe che. philma u52 phoTo paDe che ke nahi ? AkRti hoya evI ja philmamAM utare che ke nahi ? ema ahIMyAM dravyakarma haze evo ja phoTo paDaze. bhAva jevA thAze evo ja dravyakarmanI aMdara phoTo paDaze. emAM bIjI rIte nahi thAya. e vicAra potAne karavAno che. Atmahitano ane ahitano vicAra to potAne karavAno che. sIdhI vAta to e che. mumukSu H- A karALa kALa che to e dhyAnamAM rAkhIne amAre mATe zuM mArgadarzana che ? pUjya bhAIzrI :- eno artha zuM che ke pariNAma bagADIne ka2vA jAya eTalI hade nahi jAvuM. potAnuM hita sAdhatA sAdhatA thAze e saheje thAze. e siddhAMta che. ane e rIte cAlavuM. kemake je vastu nathI thavAnI ene karavA jevuM zuM thAze ? azakayane zakaya karI zakAze kAMI ? e to nahi karI zakAya. pariNAmamAM gaDabaDa thAze. kartyabuddhi AvyA vinA raheze nahi. kartyabuddhie karavAno prazna nathI. pachI ema na vicAre ke huM gharamAM Page #402 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-573. 385 kartA buddhi vAparuM chuM mATe ahIMyAM mAre kartA buddhi vAparavI ema nahi. kartabuddhi tyAM paNa toDavI ane ahIMyAM paNa toDavI. kartAbuddhie nahi. tIvratA-maMdatA bIjo viSaya che. kartAbuddhi bIjo viSaya che. tIvratA AvI zake che, karavAnI tIvratA hoI zake che, kartabuddhie na AvavI joIe. karavAnI maMdatA Ave che paNa kartabuddhie maMdatA na rAkhavI. Ama vAta che. eTale mArga bIjA karatA jhINo che, sUkSma che. sAmAnya rIte uparaTapake vicArAya enA karatA A mArga thoDo vadhAre sukSma che. mumukSu - kartabuddhino viSaya ghaNo sAro AvI gayo. pUjya bhAIzrI:- hA kartA thaIne karavA jAya e pariNAma bIjI rItanA Avaze. bhale tIvra hoya ke maMda hoya. ane kartA thaIne karavuM nathI. pachI pariNAma tIvra Ave, maMda Ave enI phikara karavAnI jarUra nathI. mumukSu-A rAjasUya yajJamAM kRSNanA udAharaNathI amAre zuM bodha levo? pUjya bhAIzrI - nAnAmAM nAnI sevAnuM kAma hoya to emAM nAnapa na AvavI joIe. eno artha che, ke koIpaNa kAma nAnAmAM nAnI sevA karavAnuM kAma hoya to karI nAkhavuM. A jinamaMdiramAM saMjavArI kADhavI hoya to kADhI nAkhavI. ThIka ! A to bhagavAnanuM samavasaraNa ja che ne ? emAM kAMI vAMdho nahi. karI zakAya. karavuM hoya to kAMI emAM nAnapa AvavAno savAla nathI. mumukSu -AgaLathI kAma upADavuM joIe. pUjya bhAIzrI - hA, AgaLa paDIne karavuM joIe. pAchaLa rahIne nahi paNa AgaLa paDIne karavuM joIe. kharI vAta che. ThIka che, carcA to badhI je potAnA udayanI hoya, mUMjhavaNanI hoya, maMthananI hoya e carcA to karavI ja joIe. emAM kAMI savAla patrAMka-pa73 muMbaI, phAgaNa vada 11, zuka, 1951 janma, jarA, maraNAdi dukhe karI samasta saMsAra azaraNa che. sarva prakAre jeNe te saMsAranI AsthA tajIte ja AtmasvabhAvane pAmyA che, ane nirbhaya thayA che. vicAra vinA te sthiti jIvane prApta thaI zakatI nathI, ane saMganA mohe parAdhIna evA A jIvane vicAra prApta thavo durlabha che. A. sva. praNAma. Page #403 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 386 rAjahRdaya bhAga-11 pa73 lallujI uparano patra che. janma, jarA, maraNAdi dukhe karI samasta saMsAra azaraNa che. janma, jarA, maraNAdi du:khe karI samasta saMsAra azaraNa che. te janma maraNathI chUTI zake ke pUrvakarmanA udayathI koI pratikULatA hoya, rogAdi udayathI koI chUTI zake e vAta kAMI banI zake evuM nathI. enI pAse badhA lAcAra che ane azaraNa che. "sarva prakAre jeNe te saMsAranI AsthA tajI." AsthA eTale sukhI thavAnI buddhi, zraddhA. saMsAramAM rahevuM che ane sukhI thAvuM che e eka myAnamAM be talavAra na samAya evI vAta che. e saMsAramAM koI sukhI thayAnathI, thavAnA paNa nathI. sarva prakAre jeNe te saMsAranI AsthA tajI te ja AtmasvabhAvane pAmyA che." jeNe saMsAramAM sukhI thavAnI zraddhA choDI, AsthA choDI, buddhi-abhiprAya choDI dIdho, e AtmasvabhAvane pAmyA che. saMsAramAM sukhI thavAnI buddhi rAkhIne, AsthA rAkhIne koI AtmasvabhAvane pAmyA evo eka dAkhalo paNa banyo nathI, banavAno paNa nathI. anukULatAmAM sukha che e jIvano anAdino abhiprAya che ane anukULatAo AvatI jAya tyAre ene ema lAge, ke nA nA, kharekhara saMsAramAM paNa sukha che. ApaNe dhArIe enA karatA kAMIka vizeSa anukULatAo maLyA kare che. saheje saheje maLe che. ApaNe eTalo kAMI parizrama karavo paDato nathI. athavA parizramanA pramANamAM sAruM che. mATe saMsAramAM ene sukhanI AsthA daDha thAya ema thatAM) AtmasvabhAvane pAmI zakAya evuM nathI. e (AsthA daDha thavI te) AtmasvabhAvane pAmavA mATe vizeSa dUra javAnI vAta che. jeNe te saMsAranI AsthA tajI te ja AtmasvabhAvane pAmyA che, ane nirbhaya thayA che. bIjAne bhale anukULatA sArI lAgaze paNa bhayathI mukta thaI zakaze nahi. potAno e bhaya enA kALajAne koryA vagara raheze nahi. ke arere ! AnuM zuM? AnI koI Security to che nahi. je saMyogo anukULatAnA AvyA paNa enI koI salAmatI dekhAtI nathI. pote potAne bilakula salAmata samajI zakato nathI. evA evA prasaMgo roja jANavA ane jovA maLe che to ene ema thAya che ke A jagatamAM ApaNI koI salAmatI nathI. kayAre zuM thAya te kahevuM muzkela che. eTale e anityatAno bhaya ene satAve che. e nirbhaya thaI zakato nathI. bhayamAM ne bhayamAM upara uparathI kRtrima sukha badhAne dekhADe che. juo ! huM sukhI chuM. huM sukhI thaI gayo. mAre Ama che. mAre Ama che. mAre Ama che... aMdaramAM bhaya.... bhaya bhaya bhaya... bhayathI jIve che. bhaya sivAya e jIvI zake nahi. enuM duHkha keTaluM che ene khabara nathI. e bhayanuM anaMtu duHkha keTaluM che Page #404 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-573 387 ene potAne khabara nathI. saMsArI jIvanI A paristhiti che. paNa je AtmasvabhAvane pAmyA che, zAzvata evA avyAbAdha svarUpane je pAmyA che ane e svarUpa jeNe pragaTa karyuM che e nirbhaya thayA che. eno bhaya gayo. e sarvathA nirbhaya thayAche. vicAra vinA te sthiti jIvane prApta thaI zakatI nathI,..." e saMbaMdhInoAtmasvabhAvano, e dizAno, e mArgano vicAra thayA vinA, vicAra jAgRta thayA vinA e sthiti eTale nirbhaya sthiti prApta thaI zakatI nathI. ane saMganA mohe parAdhIna evA A jIvane vicAra prApta thavo durlabha che.' paNa e vicAra paNa A jIva nathI karato. kyAreka kyAreka vicAra kare. kema? ke ene saMgano moha che. kuTuMbano saMga, parivArano saMga, dhaMdhA-vepArano saMga, parigrahano saMga, AraMbhano saMga, AtmA sivAyanA badhA padArtho te badhA AtmAmAM abhAvarUpa hovAthI, asarUpa hovAthI enA saMgane asatsaMga kahevAmAM Ave che. asatsaMga jene kahevAmAM Ave che. eka AtmAno saMga kara ane bIjA sAdharmIno saMga kara. basa. be saMga rAkhyA che. eTalI chUTa ApI che. upayoga to bahAra javAno che. to kahe che, deva-guru-zAstrasAdharmI ane puruSa. A saMganI maryAdA kara. bAkI badho tArA mATe asatsaMga che. koI satsaMga tArA mATe nathI. ane enI prIti che. eno moha che eTale enI prIti che. tane e game che, tane goThe che, tane ISTa lAge che. tenAthI to tane A vicAra paNa nahi sUjhe ema kahe che. saMganA mohe parAdhIna thayelA evA A jIvane vicAra prApta thavo durlabha che. ene vicAra nahi Ave. kyAreka vicAra AvIne bhUMsAI jaze. kyAreka vicAra AvIne bhUMsAI jaze. pANIthI lakheluM vAMcavA mATe keTalo TAIma rahe? pANImAM AMgaLI boLIne lakhe, pachI vAMcavA mATe keTalo TAIma e rahe? tarata sukAI jaze. ema kayAreka vicAra Ave, pAcho saMganA mohe ahIMthI bahAra nIkaLyo tyAM badhuM sukAI jaze). vaLI keTalAkane to ahIM ne ahIM aMdaramAM bIjI rAmAyaNa cAlatI hoya. e saMganA mohe jIvane vicAra rahevo paNa muzkela che. A to pariNati badalavAno viSaya che. paNa hajI to jIvane vicAranA ThekANA nahoya, pariNati to badale kyAMthI ? mumukSaH-saMsAra azaraNa che. to azaraNa... pa73pahelI lITI che ne? pUjya bhAIzrI:-saMsAra azaraNa che. mumukSu-ane e saMsAramAM AtmasvabhAvane pAmyA che. e saMsAramAM hatAne? pUjya bhAIzrI:- hA. paNa e saMsAranuM zaraNuM choDIne. saMsAramAM sukha che evI AsthArUpa zaraNa choDIne. AtmasvabhAvane koNa pAmyA ? ke jeNe saMsArasukhanI Page #405 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 388 rAjahRdaya bhAga-11 AsthA choDI te pAmyA. jene saMsAramAM sukha che evI AsthA che, zraddhA che, e kadI AtmasvabhAvane pAmI zakatA nathI. ema kahevuM che. ahIMyAM kahevAno abhiprAya e che. bIjI lITImAM zuM kIdhuM ! sarva prakAre jeNe te saMsAranI AsthA tajI te ja AtmasvabhAvane pAmyA che...' ema kIdhuM ke nahi ? eTale e vAta to je kahevA mAge che e to AkhI samajavI joIe. ke nahi ? ane saMsAramAM koNa zaraNa che ? koI zaraNa che ? IndirA gAMdhI' Prime minister hatA. ane e vakhatamAM be hajAra aMgarakSako hatA. kAraNake Emergency lAgu karI hatI ne ? tyArathI ene jokhamanI khabara paDI gaI hatI, ke AmAM duzmana ghaNA thaI gayA che. be hajAra mANaso enI rakSAmAM hatA. enA nivAsa sthAnanI AjubAjunA mAIla, be mAIlanA Area mAM enA aMgarakSako goThavAyelA hatA ane Trafc baMdha hato. koIne dAkhala nahotA thavA detA. Ave e rajA laIne Ave eno pAsa ne Checking ne badhuM thaI jAya pachI Ave. ene zaraNa maLyuM kAMI ? 32 goLI khAdhI. keTalI ? eka-be nahi. Firing karyuM eNe 32 goLI choDI che. sIdhI mazInagana ja choDI dIdhI. saMsAramAM koIne zaraNa che e vAta rahetI nathI. rojano lAkho rUpiyAno jeno saMrakSaNano kharca hato. keTalA mANasone ... moTA moTA bahu UMcA pagAradAra mANasone goThavelA. to enA aMgarakSake ene phAyara karI nAkhyuM. saMsAramAM koNa zaraNa che ? kyAM salAmatI che ? jo vaDApradhAnane salAmatI na hoya to sAdhAraNa mANasanI salAmatI keTalI ? mumukSu - kRSNa bhagavAnane bANa vAgyuM. = pUjya bhAIzrI :- hA. game tyAMthI Accident thAya. Accident thAya. enA dIkarAne Plane mAM thayuM 'saMjya gAMdhI'ne. ene AvA havAIjahAjamAM zuM khoTako Avyo zuM khabara paDe ? Aeroplane heThuM paDI jAya. enI salAmatI zuM che ? kevI rIte zaraNa che ? e to batAvo. koI che Security ? koI Security nathI. A to jJAnIoe to sarvajJanI jevI vAto karI che. A badhA aphara vacano che. emAM kacAMya koI pheraphAra karI zake evuM nathI dekhAtuM. evA aphara vacano che. jema sarvajJanuM vacana aphara hoya, ema A badhI sarvajJa anusArINI vANI che. ema badhA tamAmano Total mArIne vAta mUkelI che. AmAM bhUla thAya evuM nathI. mumukSu :- bhaya to covIse kalAka rahe che. ajJAnIne bhaya to covIse kalAka rahe che. chatAM covIsa kalAkamAM ene pAMca miniTa paNa bhayano khyAla nathI Avato. Page #406 -------------------------------------------------------------------------- ________________ patrAMka-573 389 pUjya bhAIzrI - e bAjuno vicAra nathI. niraMtara bhayanI pariNati cAle che. paNa huM keTalo duHkhI chuM, kalpanAthI kRtrima sukha mAne ke mane to A maLyuM, mane A maLyuM, hajI mane A maLaze. ema ne ema sukhanI kalpanAomAM ene duHkha keTaluM che enI khabara nathI, AkuLatA keTalI che enI khabara nathI, bhaya keTalo che enI ene khabara nathI. bhayanI ene khabara nathI paDatI. paNa eTale bhaya nathI evuM thoDuM che? bebhAna mANasane koI charo mAre eTale ene duHkha nathI thatuM ema mAnI levuM? eka mANasa bebhAna thaI gayo che. ene koI charo mAre eTale ene duHkha nathI thatuM ema mAnavuM che? evuM kAMI nathI. duHkha che, pIDA che. ene khabara nathI eTalI vAta che. ema A jIvane eTaluM bebhAnapaNuM che ke ene keTaluM duHkha che enI potAne khabara nathI. paNa jJAnIo ene cetave che ke tane khabara nathI mATe bedarakAra rahIza nahi. nahitara pAchaLanI paristhiti bahu kharAba che. tuM jenI paristhiti joI zakato nathI ne, e paristhiti tArI thAze. bahAramAM bIjAnI vedanAo tuM joI zakato nathI e paristhiti tArI thaze ema) samajI leje. mATe bedarakAra rahevA jevuM nathI. kAMIka tArA AtmahitanI vAta thAya to AtmahitanI buddhie sAMbhaLavAnI navarAza leje, sAMbhaLavAnI tuM taiyArI rAkhaje, sAMbhaLavAmAM rasa leje ane yathAzakti eno upAya karaje. nahitara pAchaLa hAlata sArI nathI. ane emAM koI pheraphAra karI zake evuM paNa nathI. e anivArya paristhiti che. eTale pharI pharIne puruSo che e jagADe che. jAgavuM e to potAnA hAthanI vAta che. e to AMgaLI cIMdhyAnuM puNya karIne potAnA raste cAlyA jAya che. mumukSu -Higher the post, higher the responsibility.evI vAta che. pUjya bhAIzrI:-hA. mumukSu-to paramArtharUpa je hoya emAM jo bhUla thAya to enI Responsibility vadhI jAya kuTuMbakaratA? pUjya bhAIzrI :- hA. ahIMyAM jeTalo A mArgamAM AgaLa vadhe eTalI javAbadArI vadhe che. jeTalo A mArgamAM Ave eTalI javAbadArI cokkasa vadhAre che. bahu samajI vicArIne game te pagaluM bharo paNa samajI vicArIne gaMbhIratAthI vicAra karavo. upara uparathI cAlavuM nahi. (ahIM sudhI rAkhIe) Page #407 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. ' ' vItarAga sasAhitya prasAraka TrasTa upalabdha prakAzana (gujarAtI) graMthanuM nAma temaja vivaraNa mUlya 01 adhyAtmikapatra pUjya zrI nihAlacaMdrajI sogAnIjInA patro) 02-00 02 adhyAtma saMdeza pUjya gurudevazrInA vividha pravacano) anupalabdha 03 Atmayoga (zrImada rAjacaMdrapatrAMka-596, 491, 609para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 200 04 anubhava saMjIvanI pUjya bhAIzrI dvArA likhita vacanAmRttonuM saMkalana) 1500 05 adhyAtma sudhA (bhAga-1)bahenazrInA vacanAmRta graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMgapravacano 300 06 adhyAtma sudhA (bhAga-2)bahenazrInA vacanAmRta graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMgapravacano 3 ) 07 adhyAtma sudhA (bhAga-3) bahenazrInA vacanAmRta graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMgapravacano 300 08 adhyAtmaparAga 09 bIju kAMI zodhamAM pratyakSa satpaSaviSayaka vacanAmRttonuM saMkalana) 10 bRhadavyasaMgrahapravacana (bhAga-1) kAvyasaMgrahagraMtha upara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA saLaMgapravacano) 11 bRhadadravyasaMgrahapravacana (bhAga-2) (dravyasaMgrahagraMtha upara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA saLaMga pravacano) 12 bhagavAna AtmA (draSTiviSayakavacanAmRttonuM saMkalana) 13 dvAdaza anuprekSA (zrImadbhagavat kuMdakuMdAcAryadevaviracita 02-0 14 dravyadaSTiprakAza (bhAga-3) pUjya zrI nihAlacaMdajI sogAnI tattvacarcA) 04-00 15 dasa lakSaNa dharma (uttama kSamAdidasa dharmopa2pUjya gurudevazrInAM pravacano) 06-0 16 dhanya ArAdhanA (zrImada rAjacaMdrajInI aMtaraMga adhyAtma dazA upara pUjya bhAIzrI zazIbhAI dvArA vivecana) 100 17 dizA bodha (zrImad rAjacaMdrajI patrAMka-16 ,449,ane 572 para pUjya bhAIzrI zazIbhAI dvArA pravacano) 100 18 guruguNa saMbhAraNA pUjya bahenazrInA zrImukhethI skurita gurubhakti) 05-00 19 gurugirA gaurava pUjya saugAnIjInI aMgata dazA upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 200 20 gurugirA gaurava (bhAga-1) dravyadRSTiprakAza graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA patro para saLaMga pravacano). 2OO 21 gurugirA gaurava (bhAga-2) dravyadRSTiprakAza graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA patro para saLaMga pravacano) 200 22 jiNasAsaNuM sarve (jJAnIpuruSa viSayaka vacanAmRttonuM saMkalana) 08-0 , , , 8 8 Page #408 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 391 23 kuTuMba pratibaMdha (zrImada rAjacaMdrapatrAMka-103,332, 510 pa28, 537 tathA 374 para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 2pa-00 24 kahAna ratna saritA (bhAga-1) paramAgamasAramAMthI cUMTelA keTalAka vacanAmRtto upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInAM pravacano) 2pa-00 25 kahAna ratna saritA (bhAga-2) paramAgamasAramAMthI kramabaddha paryAyaviSayaka cUMTelA keTalAka vacanAmRtto upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInAM pravacano). 300 26 kArtikeyAnuprekSA pravacana (bhAga-1) kArtikeyAnuprekSA graMtha upara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA saLaMga pravacano haOO 27 kArtikeyAnuprekSA pravacana (bhAga-2)kArtikeyAnuprekSAgraMtha upara pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA saLaMgapravacano 300 28 kyabaddhaparyAya 29 mumukSatA ArohaNa krama (zrImada rAjacaMdra patrAMka-254para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano)15-00 30 nibhata darzananI keDIe le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 100 31 paramAtmAprakAza (zrImayogIndradevaviracita) 1pa-00 32 paramAgamasAra pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA 1008vacanAmRtta) 11-25 33 pravacana navanIta (bhAga-1) pUjya gurudevazrInA khAsa pravacano) anupalabdha 34 pravacana navanIta (bhAga-2) pUjya gurudevazrInA khAsa pravacano) 25-o 35 pravacananavanIta (bhAga-3) pUjya gurudevazrInA 47naya upara khAsa pravacano) 35-00 36 pravacana navanIta (bhAga-4) pUjya gurudevazrInA 47naya zaktio upara khAsa pravacano). 7pa- o 37 pravacana prasAda (bhAga-1) paMcAstikAyasaMgraha para pUjya gurudevazrInA pravacano). 65- 38 pravacanaprasAda (bhAga-2) paMcAstikAyasaMgrahapara pUjya gurudevazrInA pravacano) 39 prayojana siddhi (le. pUjyabhAIzrI zazIbhAI) 03-00 40 patha prakAza (bhArgadarzana viSayaka vacanAmRttonuM saMkalana). 06- o 41 paribhramaNanA pratyAkhyAna (zrImada rAjacaMdra patrAMka-195, 128 tathA 264 para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 2CO 42 pravacana sudhA (bhAga-1)pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 40 43 pravacana sudhA (bhAga-2)pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 85-00 44 pravacana sudhA (bhAga-3)pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 30 45 pravacana sudhA (bhAga-)pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 400 46 pravacana sudhA (bhAga-5)pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 30 47 pravacana sudhA (bhAga-6)pravacanasAra zAstranA saLaMgapravacano 3C0 48 pravacana sudhA (bhAga-7) pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 49 pravacana sudhA (bhAga-8)pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 20 50 pravacana sudhA (bhAga-8)pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 2OO 51 pravacana sudhA (bhAga-1)pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano 2 para pravacana sudhA (bhAga-11)pravacanasAra zAstranA saLaMga pravacano. 200 20 Page #409 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 392 53 pravacanasAra anupalabdha 54 pracAstikAyasaMgraha anupalabdha 55 pAnaMdIpaMcavizatI pa6 puruSArthasiddhi upAya anupalabdha 57 rAja hRdaya (bhAga-1)(zrImada rAjacaMdra graMtha para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano) 20 58 rAja hRdaya bhAga-2) zrImada rAjacaMdragraMtha para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMgapravacano) 200 59 rAjahRdaya (bhAga-3) (zrImada rAjacaMdra graMtha para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMgapravacano) 200 60 rAjahRdaya (bhAga-4) ("zrImad rAjacaMdra graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano)2000 61 samyaphajJAnadIpikA le. zrI dharmadAsajI kSullaka) 15-00 62 jJAnAmRtta (zrImada rAjacaMdra graMthamAMthI cUMTelA vacanAmRtto) 06-00 63 samyagdarzananA nivAsanA sarvotkRSTanivAsabhUta cha padano patra (zrImad rAjacaMdra patrAMka-49para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 200 64 siddhapadano sarvazreSTha upAya(zrImada rAjacaMdrapatrAMka-147, 194, 20, 511,560tathA 819para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 25-00 65 samayasAra dohana pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInAnAIrobImAM samayasAra paramAgama upara thayelAM pravacano) 35-00 66 suvidhidarzana pUjya bhAIzrI dvArA likhita suvidhi lekha upara temanA pravacana) 25-0 67 svarUpabhAvanA (zrImada rAcaMdrapatrAMka-913, 710ane 833para pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 25-00 68 samaktinuM bIja (zrImada rAjacaMdra graMthamAMthI satyaruSanI oLakhANaviSayaka patrAMka upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA pravacano) 30 69 tattvAnuzIlana (pUjya bhAIzrI dvArA likhita vividha lekha) 70 vidhivijJAna vidhi viSayakavacanAmRttonuM saMkalana) 07-00 71 vacanAmRtta rahasya pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmInA nAIrobImAM bahenazrInA vacanAmRtta para thayelAM pravacano) 25-00 72 vacanAmRtta pravacana (bhAga-1) 73 vacanAmRtta pravacana (bhAga-2) 74 vacanAmRtta pravacana (bhAga-3) 75 vacanAmRtta pravacana (bhAga-4) 76 yogasAra anupalabdha 77 dhanya ArAdhaka 78 adhyAtma sudhA (bhAga-4) "bahenazrInAM vacanAmRta' graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano 30.00 79 adhyAtma sudhA (bhAga-5) "bahenazrInAM vacanAmRta' graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMgapravacano 3000 80 cha DhALA pravacana (bhAga-1) 200 Page #410 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20-00 81 chaDhANA avayana (lAga-2) 20-00 82 cha DhANA avayana (lAga-3) 20.00 83 muktino mArga (sattA svarUpa graMtha para pUjya gurudevazrInApravacana) 84 za4hRdhya (bhAga-5) ('zrIbhahU rAbhyaMdra' graMtha upara pUbhya lAI zrI zazI lAInA samaMga pravayano) 20.00 85 za4hRdhya (bhAga-6) ('zrIbhaddarAbhyaMdra' graMtha upara yUbhya lAIzrI zazIlAI nA samaMga pravayano) 20.00 8684hRdhya (bhAga-7) ('zrIbhaddU rASyaMdra' graMtha upara yUbhya lAI zrI zazIlAnA samaMga pravayano) 20.00 87 rAnahRdhya (bhAga-8) ('zrIbhaddarAbhyaMdra' graMtha para yUbhya lAIzrI zazI lAInA samaMga pravayano) 20.00 88 zahRdhya (bhAga-8) ('zrIbhahU rAbhyaMdra' graMtha upara yUbhya lAI zrI zazIlAI nA samaMga avayano) 20.00 89 24hRdhya (bhAga-10) ('zrIbha6 rAbhyaMdra' graMtha upara pUbhya bhAI zrI zazIlAInA samaMga pravayano) 20.00 89 za4hRdhya (bhAga-11) ('zrIbhahU rAbhyaMdra' graMtha upara yUbhya lAI zrI zazIlAI nA samaMga pravayano) 20.00 90 adhyAtma sudhA (bhAga-6) 'bahenazrInAM vacanAmRta' graMtha upara pUjya bhAIzrI zazIbhAInA saLaMga pravacano zrI vItarAga satsAhitya prasAraka TrasTa upalabdha prakAzana (hindI) graMtha kA nAma evaM vivaraNa 01 anubhava prakAza (le. dIpacaMdajI kAsalIvAla ) 02 Atmayoga ( zrImad rAjacaMda patrAMka- 469, 491, 609 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 03 anubhava saMjIvanI (pUjya bhAI zrI zazIbhAI dvArA likhe gaye vacanAmRttoMkA saMkalana) 04 Atmasiddhi zAstra para pravacana (pUjya gurudeva zrI dvArA ) 05 Atmaavalokana 06 bRhada dravyasaMgraha 07 dravyadRSTiprakAza (tInoM bhAga- pUjya zrI nihAlacaMdajI sogAnIjIke patra evaM tatvacarcA) 08 dUsarA kucha na khoja (pratyakSa satpuruSa viSayaka vacanAmRtoMkA saMkalana) 09 daMsaNamUlo dhammA (samyaktva mahimA viSayaka AgamoMke AdhAra) 10 dhanya ArAdhanA (zrImada rAjacaMdrajIkI aMtaraMga adhyAtma dazA para raoN pUjya bhAI zrI zazIbhAI dvArA vivecana ) 11 dizA bodha ( zrImada rAjacaMdra patrAMka- 166, 449, 572 para pUjya bhAI zrI zazIbhAIke pravacana) 12 dhanya puruSArthI 393 13 dhanya avatAra 14 guru guNa saMbhAraNA ( pUjya bahina zrI caMpAbahina dvArA guru bhakti) 20.00 mUlya 20-00 150-00 50-00 anupalabdha 30-00 06-00 06-00 25-00 15-00 Page #411 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 08-00 384 15 guru girA gaurava 16 jiNasAsaNaM savvaM (jJAnIpuruSa viSayaka vacanAmRtoMkA saMkalana) 17 kuTumba pratibaMdha (zrImad rAjacaMdra patrAMka-103,332,510, 528,537 evaM 374 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 25-00 18 kahAna ratna saritA (paramAgamasArake vibhinna vacanAmRtoM para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 30-00 19 mUlameM bhUla (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke vividha pravacana) 08-00 20 mumukSutA ArohaNa krama (zrImada rAjacaMdra patrAMka-254 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 21 muktikA mArga (sattA svarUpa grantha para pUjya gurudevazrIke pravacana) 10-00 22 nirdhAMta darzanakI pagaDaMDI (le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 10-00 23 paramAgamasAra (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke 1008 vacanAmRtta) 24 prayojana siddhi (le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 04-00 25 paribhramaNake pratyAkhyAna (zrImada rAjacaMdra patrAMka-195, 128, 264 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 20-00 26 pravacana navanIta (bhAga-1) (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke khAsa pravacana) 20-00 27 pravacana navanIta (bhAga-2)(pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke khAsa pravacana) 20-00 28 pravacana navanIta (bhAga-3) (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke 47 naya ke khAsa pravacana) 20-00 29 pravacana navanIta (bhAga-4) (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke 47 zakti ke khAsa pravacana) 20-00 30 pravacana sudhA (bhAga-1) (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke pravacanasAra paramAgama para dhArAvAhI pravacana) 20-00 31 pravacana sudhA (bhAga-2) (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke pravacanasAra paramAgama para dhArAvAhI pravacana) 20-00 32 patha prakAza 20.00 33 pravacanasAra anupalabdha 34 praMcAstikAya saMgraha anupalabdha 35 samyakjJAnadIpikA (le. zrI dharmadAsajI kSullaka) 15-00 36 jJAnAmRtta (zrImad rAjacaMdra graMthameM se cayana kiye gaye vacanAmRtta) 37 samyagdarzanake sarvottakRSTa nivAsabhUta cha padoMkA amRta patra (zrImada rAdacaMdra patrAMka-493 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 18-00 38 siddhipakA sarvazreSTha upAya (zrImad rAjacaMdra graMthameM se patrAMka-147,194, 200,511,560 evaM 819 para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 25-00 39 suvidhi darzana (suvidhi lekha para pUjya bhAIzrI zazIbhAIke pravacana) 40-00 40 samayasAra nATaka anupalabdha 41 samayasAra kalaza TIkA anupalabdha 42 samayasAra anupalabdha (zrImata Page #412 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 395 20.00 20-00 20-00 anupalabdha 10-00 20-00 20.00 20.00 20.00 20.00 20.00 30.00 1500 43 smaraNa saMcikA 44 svarUpa bhAvanA (zrImad rAjacaMdra patrAMka-913, 710 evaM 833 para pUjya bhAIzrI zazIbhAI ke pravacana) 45 tattvAnuzIlana (bhAga-1,2,3) (le. pUjya bhAIzrI zazIbhAI) 46 tatthya 47 vidhi vijJAna (vidhi viSayaka vacanAmRttoMkA saMkalana) 48 vacanAmRtta rahasya (pUjya gurudevazrI kAnajIsvAmIke nAIraubImeM hue pravacana 49 bhagavAna AtmA 50 jina pratimA jina sArakhI 51. chaH DhAlA pravacana (bhAga-1) 52. chaH DhAlA pravacana (bhAga-2) 53. chaH DhAlA pravacana (bhAga-3) 54. pravacanasudhA (bhAga-6) -.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.vItarAga sat sAhitya prasAraka TrasTameM se prakAzita huI pustakoMkI prata saMkhyA 01 pravacanasAra (gujarAtI) 02 pravacanasAra (hindI) 03 paMcAstikAyasaMgraha (gujarAtI) 04 paMcAstikAya saMgraha (hindI) 05 samayasAra nATaka (hindI) 06 aSTapAhuDa (hindI) 07 anubhava prakAza 08 paramAtmaprakAza 09 samayasAra kalaza TIkA (hindI) 10 Atmaavalokana 11 samAdhitaMtra (gujarAtI) 12 bRhada dravyasaMgraha (hindI) 13 muktikA mArga (sattA svarUpa grantha para pravacana) (gujarAtI) 14 yogasAra 15 adhyAtmasaMdeza 16 padmanaMdIpaMcaviMzatI 17 samayasAra 18 samayasAra (hindI) 19 adhyAtmika patro (pUjya nihAlacaMdrajI sogAnI dvArA likhita) 4200 1000 2500 3000 2000 2100 4100 2000 2000 2000 3000 1000 2000 2000 3000 3100 2500 3000 Page #413 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10,000 7600 6100 8000 3000 3700 8000 5000 4400 5000 2000 5000 7500 3000 396 20 dravyadRSTi prakAza (gujarAtI) 21 dravyadRSTi prakAza (hindI) 22 puruSArthasiddiupAya (gujarAtI) 23 kramabaddhaparyAya (gujarAtI) 24 adhyAtmaparAga (gujarAtI) 25 dhanya avatAra (gujarAtI) 26 dhanya avatAra (hindI) 27 paramAmagasAra (gujarAtI) 28 paramAgamasarA (hindI) 29 vacanAmRta pravacana bhAga-1-2-3-4 30 anubhava prakAza (hindI) 31 nirdhAMta darzananI keDIe (gujarAtI) 32 nirdhAMta darzanakI pagaDaMDI (hindI) 33 guruguNa saMbhAraNA (gujarAtI) 34 guruguNa saMbhAraNA (hindI) 35 jiNa sAsaNaM savvaM (gujarAtI) 36 jiNa sAsaNaM savvaM (hindI) 37 dvAdaza anuprekSA (gujarAtI) 38 dasa lakSaNa dharma (gujarAtI) 39 dhanya ArAdhanA (gujarAtI) 40 dhanya ArAdhanA (hindI) 41 pravacana navanIta bhAga-1-4 (gujarAtI) 42 pravacana prasAda bhAga-1-2 43 patha prakAza (gujarAtI) 44 patha prakAza (hindI) 45 prayojana siddhi (gujarAtI) 46 prayojana siddhi (hindI) 47 vidhi vijJAna (gujarAtI) 48 vidhi vijJAna (hindI) 49 bhagavAna AtmA (gujarAta) 50 bhagavAna AtmA (hindI) 51 samyakjJAnadIpikA (gujarAtI) 52 samyakjJAnadIpikA (hindI) 53 tattvAnuzIlana (gujarAtI) 54 tattvAnuzIlana (hindI) 55 bI kAMI zodha mA (gujarAtI) 7500 2000 2000 2000 2000 1000 1500 5850 2300 2000 500 3500 2500 2000 2000 2000 1500 1000 1500 4000 2000 4000 Page #414 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 dUsarA kucha na khoja (hindI) 57 mumukSutA ArohaNa krama (gujarAtI) 58 mumukSutA ArohaNa krama (hindI) 59 amRta patra (gujarAtI) 60 amRta patra (hindI) 61 paribhramaNanA pratyAkhyAna (gujarAtI) 62 paribhramaNake pratyAkhyAna (hindI) 63 Atmayoga (gujarAtI) 64 Atmayoga (hindI) 65 anubhava saMjIvanI (gujarAtI) 66 anubhava saMjIvanI (hindI) 67 jJAnAmRta (gujarAtI) 68 jJAnAmRta (hindI) 69 vacanAmRta rahasya (gujarAtI) 70 vacanAmRta rahasya (hindI) 71 dizA bodha (hindI - gujarAtI) 72 kahAna ratna saritA (bhAga - 1 ) 73 kahAna ratna saritA (bhAga - 2) 74 kuTumba pratibaMdha (gujarAtI) 75 kuTumba pratibaMdha (hindI) 76 siddhapada kA sarvazreSTha upAya (gujarAtI) 77 siddhapada kA sarvazreSTha upAya (hindI) 78 guru girA gaurava ( hindI - gujarAtI) 79 samayasAra dohana (gujarAtI) 80 samakitanuM bIja (gujarAtI) 81 svarUpabhAvanA (gujarAtI) 82 svarUpabhAvanA (hindI) 83 suvidhi darzana (gujarAtI) 84 suvidhidarzana (hindI) 85 Atmasiddhi zAstra para pravacana 86 pravacana sudhA (bhAga - 1) (gujarAtI) 87 pravacana sudhA (bhAga-2) (gujarAtI) 88 pravacana sudhA (bhAga-3) (gujarAtI) 89 pravacana sudhA (bhAga-4) (gujarAtI) 90 pravacana sudhA (bhAga-5) (gujarAtI) 91 pravacana sudhA (bhAga - 6) (gujarAtI) 2000 2500 3500 2000 2500 1500 4000 1500 3000 1000 1000 3500 1500 1000 1000 3500 1000 1000 1500 2500 1500 2000 3500 750 1000 1000 1000 1000 1900 1250 1400 750 1000 1000 1000 1000 397 Page #415 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 398 750 750 750 750 750 1000 1000 1000 1000 1500 1500 750 1000 1000 1000 750 92 pravacana sudhA (bhAga-7) (gujarAtI) 93 pravacana sudhA (bhAga-8) (gujarAtI) 94 pravacana sudhA (bhAga-9) (gujarAtI) 95 pravacana sudhA (bhAga-10) (gujarAtI) 96 pravacana sudhA (bhAga-11) (gujarAtI) 97 kArtikeyAnuprekSA pravacana bhAga-1 (gujarAtI) 98 kArtikeyAnuprekSA pravacana bhAga-2 (gujarAtI) 99 dravyasaMgraha pravacana (bhAga-1) (gujarAtI) 100 dravyasaMgraha pravacana (bhAga-2) (gujarAtI) 101 rAja hRdaya (bhAga-1) (gujarAtI) 102 rAja hRdaya (bhAga-2) (gujarAtI) 103 rAja hRdaya (bhAga-3) (gujarAtI) 104 adhyAtmasudhA (bhAga-1) (gujarAtI) 105 adhyAtmasudhA (bhAga-2) (gujarAtI) 106 adhyAtma sudhA (bhAga-3) (gujarAtI) 107 adhyAtma sudhA (bhAga-4) (gujarAtI) 108 adhyAtma sudhA (bhAga-5) (gujarAtI) 109 guru girA gaurava (bhAga-1) (gujarAtI) (dhArAvAhI pravacana) 110 guru girA gaurava (bhAga-2) (gujarAtI) (dhArAvAhI pravacana) 111 muktino mArga (gujarAtI) 112 pravacana navanIta (bhAga-1) (hindI) 113 pravacana navanIta (bhAga-2) (hindI) 114 pravacana navanIta (bhAga-3) (hindI) 115 pravacana navanIta (bhAga-4) (hindI) 116 dhanya ArAdhaka (gujarAtI) 117chaH DhAlA pravacana (gajarAtI) (bhAga-1) 118 chaH DhAlA pravacana (gujarAtI) (bhAga-2) 119 chaH DhAlA pravacana (gujarAtI) (bhAga-3) 120 jina pratimA jIni sArakhI 121 smaraNa saMcikA 122 daMsaNa mUlo dhammo 123 pravacana sudhA (bhAga-1) hindI) 124 pravacana sudhA (bhAga-2) hindI) 125 pravacana sudhA (bhAga-3) hindI) 126 pravacana sudhA (bhAga-4) hindI) 127 pravacana sudhA (bhAga-5) hindI) 750 1000 750 1000 1000 1000 1000 1000 750 1000 1000 1000 500 1500 3500 1000 1000 1000 1000 1000 Page #416 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 399 1000 1500 6500 1000 500 500 500 128 pravacana sudhA (bhAga-6) hindI) 127 dhanya puruSArthI (gujarAtI) 128 dhanya puruSArthI (hindI) 129 chaH DhAlA pravacana (hindI) (bhAga-1) 130 rAja hRdaya (bhAga-4) (gujarAtI) 131 rAja hRdaya (bhAga-5) (gujarAtI) 132 rAja hRdaya (bhAga-6) (gujarAtI) 133 rAja hRdaya (bhAga-7) (gujarAtI) 134 rAja hRdaya (bhAga-8) (gujarAtI) 135 rAja hRdaya (bhAga-9) (gujarAtI) 136 rAja hRdaya (bhAga-10) (gujarAtI) 137 rAja hRdaya (bhAga-11) (gujarAtI) 138 adhyAtma sudhA (bhAga-6) (gujarAtI) 139 adhyAtma sudhA (bhAga-7) (gujarAtI) 150 150 150 150 150 150 150 Page #417 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 400 vAcakonI noMdha mATe Page #418 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strI, putra, AraMbha, parigrahanA prasaMgamAMthI jo nijabuddhi choDavAno prayAsa karavAmAM na Ave to satsaMga phaLavAna thavAno saMbhava zI rIte bane? (patrAMka-pa28) tilecs vasaMta , AtarAga . raka ja bhAvanaga. vItarAga sata sAhitya prasAraka TrasTa) bhAvanagara)