Book Title: Lingnirnayo Granth
Author(s): Kalaprabhsagar
Publisher: Arya Jay Kalyan Kendra
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004307/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ acalagacchAdhirAja pU. A. zrI kalyANasAgarasUri viracitaH zrI liGganirNayaH Enjan 1-61HOR ArabicolB LAMA prakAzaka:- Arya-jaya-kalyANakaeNndraH Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ OM aim namaH / acalagacchAdhipati, yugapradhAnAcArya zrI kalyANasAgarasUrIndraH saMhabdho liGganirNayo graMthaH [ abhidhAnacitAmaNikoSagatAnAM saMdigdhaliGgAnAM zabdAnAma nirNayapradAyako graMthaH / prerakAH acalagacchAdhipati zrI gA~tamasAgarasUrIndrANAM paTTAlaGkArabhUtAH yugaprabhAvakAH acalagacchAdhipati pa. pU. A. zrI guNasAgarasUripravarAH saMpAdakaH teSAM vineya muni kalAprabhasAgarajI saMzodhako mahopAdhyAya paMDita vinayasAgaraH paMDita navInacaMdrazca prakAzakaH zrI bhArya-jaya-kalyANakendraH (mohamayI) Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAptisthAna-kAryAlaya tathA pravRtti kendra zrI Arya-jaya-kalyANa kendra TrasTa zrI kalyANa-gautama-nIti-guNasAgarasUri C/o me. lakhamazI ghelAbhAI ku. A jena megha saMskRti bhavana tathA 3, cIMcabaMdara, zrI guNazizu jinAgamAdi citkaSa muMbaI-400 009 The. lAlajI punazI vADI, derAsara lena, ghATakopara (pUrva) phena C/o 863890-863881 | muMbaI-400 077 zrI AryarakSita prAcIna grathoddhAra kramAMka-7) mULa graMthakartAne paricaya- [ acalagaccha (vidhipakSa)nA nAyaka 63mA paTTadhara yugapradhAna pU. AcAryapravara zrI dharmamUrti sUrIzvarajI ma. sA.nA parama pratApI mahAprabhAvaka paTTadhara yugapradhAna pU. AcArya bha. zrI kalyANasAgarasUrIzvarajI ma. sA. janma saM. 1633, dIkSA saM. 1642, sUripada saM. 1649, yugapradhAna saM. 1972, svargavAsa saM. 1718]. [ vizeSa mATe juo pAnuM 10 teozrInuM jIvana caritra] . . graMtha kramAMka 26-27 A graMthanI mULa graMtha sAthe vistRta zabdakoSanI 500 nakala ane mULa graMthanI 1000 nakala paikInI 500 nakala alaga alaga rIte prakAzita karAyela che. vIra saM. 2507, vikrama saM. 2037 (vaizAkha suda 6 graMthakanI janmatithi) prathama AvRtti [acalagacchAdhipati pa. pU. gurudeva A. bha. zrI guNasAgarasUrIzvarajI ma. sA. sUripada rajata-mahatsava varSa ] * kiMmata * 1. liMganirNaya graMtha rUA. 11=00 2. liganirNaya saMskRta zabdakoSa rU. 21=00 (gurjarabhASAnvita) mudraka : ajita mudraNAlaya, senagaDha (saurASTra) : Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahAna krioddhAraka, mahAna tyAgI pU. yugapradhAna dAdA zrI dharmamUrtisUrIzvarajI ma. sA. nA paTTadhara aneka nRpapratibodhaka acalagarachanA AdyaAcArya acalagaracha pravartaka pU. yugapradhAna dAdA zrI Arya rakSitasUrIzvarajI ma. sA. janma sa. 1633 lAlADA sUripada saM'. 1649 amadAvAda TO . . janma sa'. 1136 daMtANI (Abu) sUripada kiddhArA sa', 1159 pAvAgaDha bhAleja dIkSA sa'. 1642 dhoLakA svargavAsa saM. 1718 bhuja (kaccha) dIkSA sa'. 1142 rAdhanapura svargavAsa sa'. 1236 beNapa (u. gu. ) acalagacchAdhirAja pU. yugapradhAna dAdA zrI kalyANasAgarasUrIzvarajI ma. sA. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ acalagacchAdhipati pU. AcArya bhagavaMta zrI gautamasAgarasUrIzvarajI ma. sA.nAM pratApI paTTadhara janma sa'. sUripada sa. 2012 muMbaI deTIA (kaccha) dIkSA sa'. garavezapada saM. 2030 bhadrezvaratIrtha 1993 deDhIA upAdhyAya yugaprabhAvaka pada pada sa', 2036 (muMbaI) 1998 merAu (kaccha) yugaprabhAvaka, tIrtha prabhAvaka acalagacchAdhipati pU. pAda gurudeva AcArya bhagavaMta zrI guNasAgarasUrIzvarajI ma. sA. Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ a nu ka ma Ni kA viSaya. pAnA naM. AbhAra darzana 2. jJAnakhAtAmAMthI sahakAra ApanAra saMghanI zubhanAmAvali 3. sAdharmika phaMDa Adi aMge AbhAra darzana 4. Arya-jaya-kalyANa kendra TrasTa dvArA prakAzita graMthanI sUci 5. muni zrI kalAprabhasAgarajI ma. sA. dvArA saMpAdita anya sAhitya-bhAvi sAhitya 6. sarjananI suvAsa : pU. munizrI kalAprabhasAgarajI ma. sA. 7. prakAzakIya (saMsthAkIya) nivedana 8. prAstAvikamaH paM. harinArAyaNa mizrA 9. zrI kalyANasAgarasUrIzvarajI ma. sA. nuM jIvanacaritra. le. munizrI kalAprabhasAgarajI ma. sA. 10. liganirNaya graMthanuM zuddhipatraka 11. bhUmikA (hindImAM): ma. vinayasAgara 12. prAsaMgika be bela : 5. navinacaMdra e. dozI 13. pariziSTa-1 14. zrI Arya-jaya-kalyANa kendranA svajanenI nAmAvali 15. liMganirNaya graMtha (mULa graMtha) kartA-pU. dAdAzrI kalyANasAgarasUrIzvarajI ma. sA. 1 thI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ A] AbhAra darzana A graMthanA prakAzanamAM yugaprabhAvaka, acalagacchAdhipati pa. pU. AcArya bhagavaMta zrI guNasAgarasUrIzvarajI mahArAjA sAhebanI maMgala preraNAthI zrI lAlavADI jena saMdha samitimubaMI na 12 taraphathI rUA. daza hajAra bheTa maLela che. te badala AbhAra mAnavAmAM Ave che. li. TrasTI maMDaLa jaina sAhitya ane saMskRtinAM vikAsa mATe pU. muni zrI kalAprabha- sAgarajI ma.nI preraNAthI zrI Arya-jaya-kalyANa kendra TrasTane (kaccha) che. durgApuranAM (pitAnAM) mAtuzrI meghabAI ghelAbhAI punazI (u. varSa 102)nI smRti nimitte temanAM suputra saMghavI zrI lakhamazI ghelAbhAI parivAra taraphathI ekAvana hajAra rUA. samarpita thayela che. tathA ghATakopara khAtene pitAne makAna vividha dhArmika sAMskRtika pravRttio mATe zrI gautama-nItiguNasAgarasUri jene meSa saMskRti bhavana tarIke saMsthAne bheTa Apela che. te badala AbhAra mAnavAmAM Ave che. li. drasTI maMDaLa Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ B]. prAcIna sAhityadvAranI zubha pravRttimAM saMsthAne - jJAnakhAtAmAMthI sahakAra ApanArAonI zubha nAmAvali preraNuM : acalagacchAdhipati pU. pAda AcArya bhagavaMta zrI guNasAgara - sUrIzvarajI ma. sA. tathA pU. munirAja zrI kalAprabhasAgarajI ma. sA rUpiyA nAma 5001 zrI malADa acalagaccha jaina saMgha 2501 zrI vaDAlA (muMbaI) acalagaccha jaina saMgha 1001 zrI (kaccha) moTA AsaMbIA acalagaccha jaina saMgha 1501 zrI zAMtAkrujha kalikuMDa pArzvanAtha jaina derAsara TrasTa 1001 zrI zAMtAkrujha tapagaccha jaina saMgha 1000 zrI ka. vi. e. derAvAsI jaina mahAjana-muMbaI 100 zrI vAMdarA ka. vi. o. acalagaccha jaina saMgha 1000 zrI (kaccha) merAu mU, pU. jaina mahAjana . 501 zrI bADamera (rAjasthAna) acalagaccha jaina saMdhAra 501 zrI vikrolI saMbhavanAtha jaina derAsara TrasTa 501 zrI sAta rastA jaina saMdha 500 zrI lAlavADI jaina saMgha pU. muni zrI pUrNabhadrasAgarajI ma. sA. nI preraNAthI 201 zrI muluMDa acalagaccha jaina saMghanI zrAvikAo. pU. sA. zrI prabhAzrIjI ma. sA. nI preraNAthI * A jarUra vAMco >> bhayaMkara meghavArInAM jamAnAmAM satata sAhitya prakAzana cAlu rAkhavuM e muzkelI bharyuM hoI ame A pejanA vicArela che. rU. 5001 sAhitya saMrakSaka rUA. 1001 sAhitya bhakta * A dAtAonI nAmAvali dareka prakAzana (pokeTabuka-sirijha ke khAsa dAtAe chapAvela graMtha sivAya) mAM Avaze. . * dareka prakAzane A dAtAne kAyamane mATe bheTa mekalAzo. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [C] a AbhAra darzana :: pU. muni zrI kalAprabhasAgarajI ma. sA. nI zubha preraNAthI acalagacchapravartaka e pU. dAdA zrI AryarakSitasUrIzvarajI ma. sA. nI navamI janmazatAbdi varSanI tathA acalagacchAdhipati pU. AcArya bhagavaMta zrI guNasAgarasUrIzvarajI ma. sA. nA sUripada rajata varSanI-smRti nimitte A sAdharmika phaMDamAM dAna prApta thayela che tathA pU. sAdhvI zrI puNyadayazrIjI ma. sA. nA cAritraparyAyane 25 varasa pUrNa thatAM teozrInI preraNAthI ganiSThA pU. sA. zrI guNadayazrIjI ma. sA.nI smRti nimitta paNa sAdharmika phaMDamAM dAna prApta thayela che. ' tathA pU. muni zrI nayaprabhasAgarajI ma. sA. nA 45 upavAsa (daDha mA khamaNa)nI dIrgha tapArAdhanAnI smRti nimitte tathA potAnA mAtuzrI meghabAI ghelAbhAInI smRti nimitte mahAmaMtra zrI navakAra maMtra tathA tenA viziSTa ArAdhako jayanArAonA bahumAnArthe zreSThi zrI lakhamazI ghelAbhAI che parivAra taraphathI paNa udAra dAna prApta thayela che. je rakama sAdharmika phaMDamAM rAkhI tenuM "AryaguNa sAdharmika phaMDa e zubhanAma rAkhela che. A phaMDamAM rakama lakhAvanArA udAradila saddagRhasthane A sthaLe amo AbhAra che mAnIe chIe. lI. TrasTI maMDaLa - TrasTI maMDaLa saMgharatna zreSThi zrI vizanajI lakhamazI sAvalA, zrI verazI kherAja harIA, zrI TokarazI ANaMdajI lAlakA, zrI ratanazI TokarazI sAvalA, zrI mAvajI dhanajI deDhIA. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5500 - 1 300, 550 [D] zrI Arya-jya-kalyANa kendra TrasTa dvArA prakAzita graMthanI sUci krama pustakanuM nAma AvRtti kula nakala 1. bhagavAna zrI mahAvIradeva jIvanasaurabha 1-2-3 bhagavAna zrI mahAvIradeva smRtigraMtha 1000 3. parabhavanuM bhAtuM (vividha vairAgyAdi vAMcana) 1-2 4. vizasthAnakAdi tapavidhi pUMja (tavidhi) 1500 5. zrI zukarAja caritra saMskRta (prata) 550 6. caMdradhavalabhUpa dharmAcaritra , , 7. viratine sarala mAga (14 niyama) (pokeTa ) 1-2 4000 8. hRdaya vINAnAM tAre! tAre ! (prAcIna stavana) 1000 9. malayAsuMdarI caritra saMskRta (prata) 1000 10. guguNagIta gUjana (prAcIna arvAcIna gahuMlio) 1 1500 1. divya jIvana jIvavAnI cAvI (101 niyamo) (pekeTa) -ra 7000 12. caturvizati jinastotrANi sAnuvAda ( jinabhakti) 1 750 13. tapathI nAro vikAra! (keTa) 14. ArakSita jena paMcAMga (saM. 2035) 4000 15. kAmadevacaritra mULa-anuvAda (prata) (punarmudraNa) 1. jenazAsanamAM acalagacchane divya prakAza (padAvali) 1 17. kAmadeva caritra gujarAtI anuvAda (prata) 18. acalagacchanI asmitA (Arya rakSitasUri) 19. acalagacchanA jyotirdhara (jayasiMhasari) 20. acalagacchanA dIpaka (mahendraprabhasUri) 21. acalagacchanA maMtraprabhAvaka (metuMga sari) rara. acalagacchanA krioddhAraka (dharmamUrtisari) 23. acalagacchanI pratibhA (kalyANasAgarasUri) 24. acalagacchanA samuddhAraka (gautamasAgarasUri) 25. jIvananuM amRta (tattvajJAnanAM lekha) 1500 2. liMganirNae graMtha (mULa) (vyAkaraNanA aMga viSayaka) 1 7000 - - - - 1 - 1 1000 2000 3000 5000 2000 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ -2 30 + 0 [ E] krama pustakanuM nAma AvRti - kula nakala 27. liMganirNaya saMskRta zabdakozaza ( vyAkaraNane aMga) 1 50 0 28. SaDradarzana nirNaya sAnuvAda (merUtuMgari kRta) 1000 pU. muni zrI kalAprabhasAgarajI dvArA saMpAdita anya sAhitya 1. jana kathA saMdoha bhA-1 2. samyatva sahita pAMca aNuvrata (hindI) 1 1000 che. kalyANasAgarasUri smRti vizeSAMka 4. , jJAnasatra , i jIvanasaurabha pUja saMdeha. - 2000 - 7. jIvana unnati yAne tIrthayAtrA 8. sacitra acalagaccha snAtra pUjA 5000 9. pU. A. zrI guNasAgarasUri jIvana paricaya 5000 10. zrI Arya rakSita jaina paMcAMga saM. 2037 5000 11. dvitIya adhivezana smArikA 2 00 12. zrI AryarakSitasUri vizeSAMka (saM. 2036) 1 1. 2000 13. pU. A. guNasAgarasUri sUripada rajatasmArikA (saM. 2037) 1 14. AryakalyANa-gautama-smRti graMtha (sacitra) 1 1000 15. acalagacchanA itihAsanI jhalaka graMtha , bhAvi sAhitya : (prAcIna sAhityadvAra ). 1. guNavAmacaritra (pratAkAra) saMskRta rtA : zrI mANijyasuMdarasUrijI 2. , gujarAtI anuvAda (prata) satikA bhASya (saTIka) (prata) 4 acalagaccha (vidhi pakSa) ArAdhanA DhALIyA saMdohA ,, aitihAsika kAvya 6. , rAsa rAsa . jinastotra saMcaya 8. taraMgavaI kahA (saMkhitta) (bhadrasUrikRta) (prAkRta prata) , 9. jaina kathA saMdeha bhAga-2 10. sukhI thavuM che? (bAravratanuM svarUpa) 11. dharma sarvasvAdhikAra prakaraNa anuvAdasahe-jayazekharasUrikRta 12. hiMgala prakaraNuM cha mahA. vinayasAgarajI 13. vyutpati ratnAkara , maha. devasAgarajI A uparAMta keTalAka graMthe hAla aprApta hoI punaHmudraNa rIte prakAzita karavA bhAvanA che. 1500 4 zrI megarijI Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ saMpAdakIya nivedana sarjananI suvAsa -munizrI kalAprabhasAgarajI " A prAcIna apragaTa ane upayogI evA eka graMthane uddhAra tathA prakAzana thaI rahela che jethI khUba ja AnaMda anubhavAya che. A prakAzita thatA graMthane, te kaI sthitimAM prakAzana pAme che tene paNa eka ItihAsa che. yugaprabhAvaka, anopakArI, acalagacchAdhipati pU. pAda gurudeva AcArya bhagavaMtazrI guNasAgarasUrIzvarajI mahArAjAsAheba Adi ame saM. 2032 mAM rAjasthAnapradezamAM ugravihAra saha tIrthayAtrAo karatAM jIvanane dhanya banAvI rahyA hatA. bADamera acalagaccha jainasaMghanI vinaMtithI te sAlanuM aitihAsika ane yAdagAra cAturmAsa paNa bADamera (rAjasthAna) mukAme thayuM. pU. pAda gacchAdhipati gurudevazrInI zubha preraNAthI ajoDa pratibhAsaMpanna, acalagacchAdhirAja pa. pU. yugapradhAna dAdAzrI kalyANasAgarasUrIzvarajI ma. sA.nI caturtha janmazatAbdivarSanI smRti nimitte sarvatra bhavya mahotsavAdi zubha Ajano thaI rahyA hatA, tenA anusaMdhAnamAM e varSanI smRtimAM eka smRtigraMtha prakAzita karavAnA cakro paNa gatimAna thayA. A graMthanA saMpAdananI saMpUrNa javAbadArI mArA para AvI. te smRtigraMtha ane pU. dAdAzrI kalyANasAgarasUri ane teo dvArA racita sAhitya Adi aMge lebasAmagrI meLavavA aneka pratiSThita vidvAna sAthe patra-saMparka kare jarUrI banyuM. vidvAna sAthenA patra-saMparkathI anekavidha lekhasAmagrI, saMzodhana sAmagrI prApta thatI AvI. jemAM prastutagraMtha "liMganirNaya"ne paNa samAveza thato hate. rAjasthAna prAcyavidyA pratiSThAna-jodhapura (rAja.) A saMsthA sAthe paNa patra-saMparka karyo. jethI acalagacchAdhipati pU. A. zrI dharmamUrtisUrIzvarajI ma. sA. dvArA racita saMkalita "vicArasAra" nAmaka durlabha graMthanI (hastapratanI) saMpUrNa pheTo kepI paNa prApta thaI zakI. daramiyAnamAM A sarakArI saMsthAnI zAkhArUpa saMsthA (jayapura)mAM zadhAdhikArI tarIke kArya karatA vidvAna mahe. vinayasAgara sAthe paNa patra saMparka thaye. teone saMgrahamAM paNa acalagacchanI prAcIna prate hatI. jemAM acalagacchAdhipa pU. A. zrI jayakezarIsUri racita "zrI caturvizati nistetrANi" nAmaka saMskRtapadyAtmaka graMtha paNa hatuM. A kRti paNa durlabha ane apragaTa hoI tenAM saMzodhananuM kArya prAraMbhAyuM. A tetrAvali mULa ane gujarAtI anuvAdasaha doDheka varSa pahelAM prakAzita paNu thaI gayela che. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 2 ] jodhapuranI ukta sarakArI saMsthAmAMthI zrI kalyANasAgarasUri kRta "liMganirNaya" graMthanI virala hastalikhita prata paNa prApta thaI. jenI jherokSa nakala maLI zakI. A graMtha paNa apragaTa hoI tathA jodhapurathI prApta thayela prata kyAMka truTaka ane azuddha hoI anya prate meLavavA prayatna karyA. jemAM jAmanagaranA acalagaccha jainasaMghanA (jJAnabhaMDAranA) saMgrahamAMthI zrI kalyANasAgarasUri kRta mizraliMganirNaya graMthanI hastalikhita prata maLI. A graMtha ukta graMtha karatAM na nIkaLe. kAraNa ke eka ja kavinI banne bhinna bhinna racanAo hatI. sUratathI pU. paM. zrI abhayasAgarajI gaNIvarya ma. sA. nA saujanyathI paNa ukta "mizraliMganirNaya' graMthanI jherokSa prata maLI. kalyANasAgarasUri kRta "liMganirNayagraMthanI anya prate meLavavA bIjA paNa aneka prayatna karyA. chANI, vaDodarA, amadAvAda, pAlItANa vi.nA moTA prAcIna jJAna bhaMDAramAMthI tathA vidvAna pAsethI paNa "liMganirNaya' graMtha aprApta ja rahyo. A graMthanI eka ja jodhapuravALI prata uparathI ma, vinayasAgare (jayapura) saMzodhana kArya zarU karyuM. A kArya pUrNa thayuM ke emanA dvArA ja samAcAra maLyA ke A graMthanI eka prata pUnAnA saMgrahamAM che. DaeN. bhAMDArakara rIsarca InsTITyuTa (panA)ne patra lakhe. pUnAthI tarata ja "liMganirNaya' graMthanI jherokSa nakala AvI gaI e pratane sAme rAkhI yogya sudhArA-vadhArA karAyA. mizraliganirNaya graMthane A graMthamAM samAveza thaI jAya che evA ma. vinayasAgarajInA abhiprAyathI phakta "liMganirNaya graMtha ja prakAzita karavAnI vicAraNA thaI. koIkanuM ema kahevuM che ke "mizraliMga" graMtha paNa. apragaTa che te A graMtha sAthe ja pragaTa thaI jAya te sAruM....paNa smRtigraMthanuM saMpAdana tathA anya paNa zubhapravRttio vacce e kArya ema ja rahyuM. ukta mizraliMganirNaya' paNa saMskRta padyabaddha graMtha che. jayapurathI saMpAdita thaIne Avela "liMganirNaya" graMthanI paM. zrI navInacaMdra dezI pAsethI zuddha presa kopI taiyAra karAvI. sAthe sAthe keTalAka gya jarUrI sudhArAvadhArA paNa thayA tathA mAhitIsabhara vistRta zabdakoSa paNa tiyAra karAye. mAhitIsabhara zabdakeSa: A graMthamAM liMganirNaya graMthane gujarAtI anuvAda ApavAnI IcchA hatI, ane te anuvAdakArya ardhAthI vadhAre taiyAra paNa karAyuM hatuM, paNa akArAdi anukrama pramANe gujarAtI artha sAthe vistRta liMganirdezasaha paMcAMgI zabdakeSa taiyAra thatAM anuvAdanuM kArya apUrNa rahevA pAmyuM. vistRta zabdakoSamAM paNa (1) dareka zabda akArAdi anukrama pramANe, (2) dareka zabdanuM "abhidhAna-ciMtAmaNi koSa' graMthamAM sthAna, (3) dareka zabdanuM prastuta "liMganirNaya' graMthamAM sthAna, (4) dareka zabdane liMga ane (5) dareka zabdane gujarAtI artha, A rIte pAMca vigata AvarAI * A graMthane prathama zleka "tAyakaM jine navA... A caraNathI zarU thAya che. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jatAM A zabdakoSa paMcAMgI koSa banela che. A rIte vistRta zabdakoSa mULa graMtha sAthe prakAzita thatAM mULa graMthanAM mahattamAM vadhAre thAya che. Ama te A graMthanuM adhyayana karatAM kalikAlasarvajJa zrI hemacandrasUri racita zrI "abhidhAnaciMtAmaNi kaSa" graMtha sAme rAkha paDe. jemane abhidhAnaciMtAmaNi koSa graMtha kaMThastha hoya temane A mULa graMtha kaMThastha kare ke samaja khUba ja saraLa thaI paDe ema che. athavA to abhidhAnaciMtAmaNi kaSa graMthanA abhAve paNa A sAthe apAyela pAMca vigata sAthene paMcAMgI saMskRta zabdakoSa aneka rIte khUba ja upayogI thaI paDaze e nizaMka che. graMthakane saMkSipta paricaya" nAmaka lekha paNa A graMthamAM Apela che. (juo. pR. 10) A liMganirNaya graMtha para kartAe svapajJavivaraNa racyo hovAnA ullekhe prApta thAya che. prayatno karavA chatAM A vivaraNagraMtha paNa prApta thaI zakyo nathI, paNu paMcAMgI zabdakoSa prakAzita thatAM kudarate "liMganirNaya" graMtha aMge svayaM kAMI vivaraNa AvI jAya che. sUrijI dvArA racita vivaraNagraMthamAM dareka zabdanA liMga ke te aMgenA matamatAMtaronI naidha avazyameva haze. kalyANasAgarasUri racita aneka nAnAmoTA jinastotre prApta thAya che. graMtha tarIke te liMganirNaya ane mizraliMganirNaya nAmaka be graMthe ja prApta thAya che. anya kRtionA nAma prasiddha che paNa hajI sudhI te graMthanI hastaprata prApta thaI zakI nathI je khedane viSaya che. kalyANasAgarasUrinA vidvAna ziSyamaMDaLamAM mahopAdhyAya pU. vinayasAgarajI gaNIvarya ma. sA., mahopAdhyAya pU. devasAgarajI gaNIvarya e bane caLakatA sitArA che. pU. mahopAdhyAya priI vinayasAgarajI gaNIvarya dvArA racita (1) padyabaddha bheja vyAkaraNuM, (2) vizcitAmaNi, (3) anekArtharanameSa, (4) hiMgula prakaraNa ane (5) vidhipakSagacchabRhatpaTTAvali sameta graMthe prApta thAya che. mahopAdhyAya zrI devasAgarajI gaNavaye vyutpatti ratnAkara nAmone 18000 leka parimANane graMtha che. A graMtha abhidhAnacitAmaNi keSanI vyAkhyArUpe che. A graMthaddhAra kArya pU. pAda gacchAdhipati gurudevazrInI asIma kRpAthI ja thAya che. A sthaLe teozrIne koTi koTi vaMdanA. * A zabdakoSanA 500 nakala ja chapAvAI che ne te paMcAMgI zabdakeSa liMganirNayagraMthanI 1000 paikInI 500 nakala sAthe bAInDiga karAyela che. 1 vidhipakSagacchazaNagAra mahopAdhyAya pU. zrI vinayasAgarajI ma. sA., mahopAdhyAya pU. devasAgarajI ma. sA. ne A graMthanI hastaprate mArA saMgrahamAM che. A graMthane paNa bhAvimAM uddhAra karavAnI bhAvanA che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A graMthanA saMpAdanamAM sahAyaka bananArA viddhArtha ma. vinayasAgara tathA paMDita zrI navinacaMdra e. dezIne A sthaLe dhanyavAda ApuM chuM. teoe lakhela nivedane paNa vAMcI javA khAsa sUcanA che. presa deSanAM kAraNe keTalIka azuddhio rahevA pAmela che zuddhipatraka jaI zuddha karyA bAda A graMthane upayoga karavA khAsa bhalAmaNa che. A graMtha aMge lagatA jarUrI sUcane mokalavA vidvAne tema ja jijJAsuone khAsa Agraha che. saM. 2037 jeTha vada 4 zanivAra e ja gurucaraNakikara acalagaccha jaina upAzraya muni kalAprabhasAgara zAMtAvADInI bAjumAM bI. mAdhurI sosAyaTI aMdherI (vesTa) muMbaI-58 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya nivedana (saMsthAkIya nivedana) (1) saMsthAnA uddeza tathA zubha pravRttio vizva kalyANakara, sakala jIvahitakArI ane mokSadAyaka evA jinazAsananAM avibhAjya aMgarUpa jaina sAhitya ane saMskRtinA rakSaNa tathA pracAranA uddezathI A saMsthAnI sthApanA karavAmAM AvI che. (1) jaina saMskRtinA rakSaNarUpe prathama te prAcIna jaina sAhitya ke je aneka jJAnabhaMDAromAM hastalikhita pratarUpe jIrNa avasthAmAM vidyamAna che. tene tathA virala hastalikhita pratene paNa bacAvI levI jarUrI che. athavA vyavasthita rIte saMzodhita karI prakAzita karavI Avazyaka che. virala hastalikhita prate (graMthe) nI bIjI nakale utarAvI levI, pheTo ke kerekSakopIo karAvI levI paNa Avazyaka che. A anvaye pU. munirAja zrI kalAprabhasAgarajI ma. sA. nA satata mArgadarzana ane preraNAthI keTalAka prAcIna jaina sAhityanI ukta kepIo prApta karAI che. jemAMthI jarUrI graMtha prakAzita paNa karAyA che ke have prakAzanAdhIna che. keTaluMka jaina sAhitya ke je hAla aprApta che, tevA sAhityanuM ame punarmudraNaprakAzana paNa karIe chIe. uparokta sAhitya "AryarakSita prAcIna caMddhAra" nA nAme prakAzita karIe chIe. A rIte prAcIna sAhityanA uddhAramAM A saMsthA taraphathI prayatna karavAmAM AvI rahyA che. upayogI evA prAcIna graMthenA uddhAra ane prakAzana aMge koI amAruM dhyAna kheMcaze te te aMge yogya vicAraNA karavAmAM Avaze. (2) jaina saMskRtinA pracAra rUpe jaina kathAo, tatvajJAna, vrata-niyama, tapavidhi Adi aMgenuM arvAcIna sAhitya paNa prakAzita karavAmAM Ave che. A anvaye seMkaDonI saMkhyAmAM sAhityane pracAra karela che. jaina jJAna satranA vidyArthIone, tapasvIone aneka saMghanA jJAnabhaMDArane, pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtene A sAhitya sAdara bheTa apAyela che. A pustakamAM anyatra amArA dvArA prakAzita graMthanI sUci apAyela che. | (3) Arya-guNa-sAdharmika phaMDa : jaina saMskRti-jaina AcAranI unnatti ane rakSAnA puNya saMkalpane varelA pU. sAdhu-sAdhvIjI bhagavatenI yathAzakaya bhakti karavI tathA pUjyanI preraNA anusAra anukaMpApAtra sAdharmika zrAvaka-zrAvikAone yathAzakaya madada Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 6 ] karavI. uparokta bhakti ane madada kuMDanA vyAjanI rakamanI maryAdAmAMthI karAya che. tathA zrI navakAra guNakIrti pracAra kendranA anvaye navakAra mahAmaMtranA jApane pracAra tathA tenA ArAdhakenuM yathAzakya bahumAna paNa karAya che. (4) zrI gautama-nIti-guNasAgarasUri jaina megha saMskRti bhavana : A hola ghATakopara (pUrva)mAM Avela che. temAM jaina jJAnabhaMDAra tathA prAcIna arvAcIna graMthane saMgraha, tathA vividha jaina saMskRtinA pracAranI zubha pravRttio thAya che. (5) zrI guNazizujinAgamAdicitkaSa (jJAnabhaMDAra) H A jaina Agama, adhyAtma, itihAsa Adine lagate vizALa jJAnabhaMDAra che te uparokta saMskRti bhavanamAM rAkhavAmAM Avela che. zrI caturvidha saMgha A graMthanA vAMcanane lAbha niyama mujaba laI zake che. (2) A saMsthAne saMkSipta ItihAsa trileka guru paramAtmA zrI mahAvIradevanI 2500mI nivaNa saMvatsarI prasaMge kaccha rAyaNa (tA. mAMDavI) mukAme ujavAyela mahAmahotsava daramyAna saM. 2031 vaizAkha suda 6nA divase yugaprabhAvaka acalagacchAdhipati pa. pU. AcArya bhagavaMta zrI guNasAgarasUrizvarajI ma. sA. nA amIbharyA zubha AzIrvAdathI ane AgamaprajJa pU. munirAja zrI kIrtisAgarajI ma. sA. nI nizrAmAM tathA sAhityaratna pa. pU. munirAja zrI kalAprabhasAgarajI ma. sA. nI satata zubha preraNAthI "zrI Arya-jaya-kalyANa kendra" nI sthApanA karavAmAM AvI hatI. sAcA ghInA dIpakanI ta pragaTAvI A kendra jinazAsananA samyajJAnanI tane akhaMDa rAkhavAmAM kAMIka nimitta bane evI zubha bhAvanA vyakta karavAmAM AvI hatI. te prasaMge kendra taraphathI prathama prakAzane (1) paramAtmA zrI mahAvIradeva jIvana-saurabha (2) paramAtmA zrI mahAvIradeva smRtigraMtha A be graMthenI maMgala prakAzanavidhi paNa karavAmAM AvI hatI. A kendranI zubha pravRttiomAM pU. muni zrI kalAprabhasAgarajI ma. sA.nI zubha preraNAthI saMgharatna zreSThi zrI vizanajI lakhamazI sAvalA (kaccha dugapura) tathA zrI ratanazI TokarazI sAvalA (karacha durgApura) sAre rasa dharAvatA hatA. pU. muni zrI kalAprabhasAgarajI ma. sA. nuM saM. 2033 nuM cAtumAMsa muMbaI madhye ghATakopara (pUrva) jIrAvalli pArzvanAtha jaina derAsaranA upAzrayamAM thayuM. daramyAnamAM mAtuzrI meghabAI ghelAbhAI punazI (kaccha durgApura) che. va. 102 bhAdaravA suda 6 nA paroDhe sAMvatsarika kSamApanAnA divase samAdhi-mRtyu pAmatAM teonAM suputra saMghavI zreNi Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [7] zrI lakhamazI ghelAbhAI parivAra taraphathI pU. munizrInI preraNAthI jaina sAhitya tathA saMskRtinA rakSaNa ane vikAsa mATe kendrane ekAvana hajAra rUnuM udAra dAna prApta thayuM. A saMsthAne vadhu vyavasthita banAvavA vicAraNA thatAM tathA dAtAone paNa dAna ApavAmAM sugamatA rahe ne Avaka-jAvaka vi. vahIvaTa vyavasthita rahe te mATe kendrane rajIsTarDa TrasTa banAvavAmAM AvyuM ane dAtAone Avaka para karamukti maLe te mATe inkamaTekSa ekjhampaTeDa naMbara paNa meLavavAmAM AvyA. A prasaMge paNa acalagacchAdhipati pU. AcArya bhagavaMta zrI guNasAgarasUrizvarajI ma. sA. pAse AjJA meLavatAM teozrIe paNa AzIrvAda saha zubha saMmati ApavA kRpA karI hatI. - saM. 2034 jeTha suda 6 ravivAra 11mI jUna 1978nA zubha divase mATuMgA C. R (muMbaI 9) mukAme zrI sahastraphaNA pArzvanAtha derAsara-upAzrayanA paTAMgaNamAM khAsa jAyela samAraMbhamAM tathA dvitIya jaina jJAnasatranA InAmI samAraMbha vakhate uparokta dAnanI ane saMsthAnI TrasTa tarIkenI jAherAta karavAmAM AvI hatI. A samAraMbhamAM acalagacchAdhipati pU. A. bha. zrI guNasAgarasUrizvarajI ma. sA. tapasvIratna pU. A. devazrI guNadayasAgasUrizvarajI ma. sA. sAhityaratna pU. munirAja zrI kalAprabhasAgarajI ma. sA., pU. muni zrI kavIndrasAgarajI ma. sA., pU. muni zrI vIrabhadrasAgarajI ma. sA., pU. muni zrI mahedayasAgarajI ma. sA., pU. muni zrI mahAbhadrasAgarajI ma. sA. pU. muni zrI pUrNabhadrasAgarajI ma. sA., pU. muni zrI sUryodayasAgarajI ma. sA. Adi ThANa 16 tathA acalagacachanA aneka pU. sAdhvIjI ma. sA. nI zubha pAvana nizrA - sAMpaDI hatI. A prasaMge ka. vi. o. de. jaina mahAjananA pramukha saMghavI zrI ravajI khImajI cheDAe jJAnajota pragaTAvela. tathA aneka AgevAna zrAvako upasthita rahela. (3) prastuta graMtha aMge zrI Arya rakSita prAcIna graMthadvAranA anvaye A graMthanuM maMgala prakAzana karatAM ame khUba ja AnaMda anubhavIe chIe. A graMthadvAra pravRtti paNa khUba ja kharca ane * bhega mAge evI che. paraMtu pU. acalagacchAdhipati pU. A. bha. zrI guNasAgarasUrIzvarajI ma. sA. nA zubha AzIrvAdathI tema ja pU. muni zrI kalAprabhasAgarajI ma. sA. nI satata preraNAthI A kArya khUba ja saraLatAthI pAra pAme che. jethI amo e pUnA upakArone kadApi bhUlI zakIe ema nathI. hajI te aneka graMtha prakAzana mATe taiyAra che ke taiyAra thaI rahyA che. pUnA zubhAzIvAdathI, zrI saMghanA sahakArathI ane udAradila saddagRhasthanA sahakArathI ame te graMthane zIdhra prakAzita karavA bhAgyazALI banI zakazuM. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 8 ] A graMthanA uddhAra ane prakAzana mATe potAnA jJAnakhAtAmAMthI sahakAra ApanAra zrI saMghane paNa khUba ja AbhAra mAnIe chIe. A graMthanI suMdara svaccha chapAI karI ApavA badala zrI ajita mudraNAlayane paNa A sthaLe AbhAra mAnIe chIe. lI : TrasTI maMDaLa A saMsthAnuM zrI Arya-jaya-kalyANa kendra nAma zA mATe? acalagacchapravartaka pU. yugapradhAna dAdAzrI AryarakSitasUri-jayasiMhasUri jayazekharasUri-jayakIrtisari-jayakezarI sUri ane kalyANasAgarasUri A zAsanaprabhAvaka pU. guruvayenAM punita nAmathI A saMsthAnI uttarettara pragati thaze ja. e ja paramAtmA pratye hArdika kAmanA ! . -drasTI maMDaLa. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAstAvikam viditameva samasti samastAzeSazemuSIjuSAM viduSAM palloke'sminnehalaukikaH pAralaukiko vA yAvAn kila vyavahAra pracalati tAvAnakhilaH khalu sa jJAnAdeva bhavitumarhati naanythaa| taduktamannabhaddena tarkasaMgrahe-sarvavyavahAra-heturguNo buddhi nimiti / atastadartha sarvavyavahAro jJAnamevApekSante / sarvamapi jJAnaM prAyaH zabdajJAnajanyaM bhavati-tathoktaM chaipAkaraNamUrdhanyena bhartRhariNA vAkyapadIye na so'sti pratyayo loke yaH shbdaanugmaahte| ___ anuviddhamiva jJAnaM sarva zabdena bhAsate // dharmArthakAmamokSAkhyapuruSArthAnAmapi siddhau pradhAnaM kAraNaM zabdajJAnameva nAnyat / taduktaM pAtaJjale mahAbhASye paramarSiNA pataJjalinA-ekaH zabdaH samyagjJAtaH suSThu suprayuktaH svarge loke ca kAmadhuga bhavatIti / zabdajJAnaM tu vyAkaraNAparaparyAyazabdAnuzAsanAjjAyate ityato vyAkaraNasya paramAvazyakatvaM pratibhAti / yathA sarveSvapyaGgeSu mukhaM pradhAnamaGgam tathaiva sarveSvapi zAstreSu pradhAnaM vyAkaraNameva / taduktam-zikSAyAM mukhaM vyaakrnnmiti| ___tatra nAmAkhyAtanipAtopasargAdhanekavidhazabdAnAM madhye nAma-zabdAH kecana pulliMgAH kecana strIliMgAH kecicca napuMsakAH / kecid ubhayaliMgAH kecittu triliNgaaH| ato liMganirNayAya pUrvAcAya liMgAnuzAsanaM vyaraci / tacca kaThinamiti vijJAya bahujanahitAya bahujanasukhAya ca satAM pravRttiriti prAcInoktiM saphalAM kurvANaiH paropakAraparAyaNaiH paMDitaprakAMDai jainAcAryavaranvarthanAmadheyaiH zrIkalyANasAgarasUripurandaraiH praNItamimamatisaralaM saMdigdhaliMganirNayanAmakagraMthaM lokaM lokaM paramAnaMdatuMdilaM narInarti me cetaH / manye'haM pannUnameva liMganirNayaM kartukAmAnAM mahate upakArAya saMbhavedayaM graMtha iti / nyAya-vyAkaraNa-vedAntAcArya paM. harinArAyaNa mizra Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneka nRpa pratibaMdhaka acalagacchAdhirAja pU. dAdAzrI kalyANasAgarasUrizvaranuM saMkSipta jIvanacaritra [ lekhaka: muni zrI kalAprabhasAgarajI ] sataramI sadInA caLaktA sitArA, jagadguru, yugavIra, jaMgamatIrtha, yugapradhAnAdi birudathI prasiddha ane zivasiMdhu, zivodadhisUri, zubhasAgara, kSemasAgara Adi apara nAmathI prakhyAta zrI kalyANasAgarasUrine janma uttara gujarAtanA vaDhIyAra dezamAM zrI zaMkhezvara mahAtIrthanI nIkaTamAM Avela lelADA gAmamAM thayuM hatuM. pitAnuM nAma zrImAlI nAnIMga ane mAtAnuM nAma nAmilade hatuM. teonuM mULanAma keDanakumAra hatuM. saM. 1633nA vaizAkha suda 6nA bALa keDanakumArane janma thayo hate. zrI kalyANasAgarasUri gurustuti tathA zrI kalyANasAgarasUri nirvANa rAsamAM A vigata ullekhAyelI hoI ukta tithi svIkArya che. pracalita mAnyatA mujaba ASADha suda 2 guruvAra teonI janmatithi ujavAya che. ekadA acalagazvara zrI dharmamUrtisUri vicaratA lolADA nagara padhAryA. saMghe teonuM bhavya sAmaiyuM karyuM. mAtAnI sAthe vyAkhyAna sAMbhaLavAM Avela bALa keDanakumAra surijInA darzane khUba ja AnaMdita thaye. vyAkhyA bAda keDanakumAra sUrijInAM utkaMgamAM besI teonI muhapatti potAnA mastake rAkhI harSita thavA lAgyo. bALakanA tejasvI lalATane joI dharmamUrtisUrie nAmilade pAse A bALakane jinazAsana ane pitAne arpaNa karI devAne prastAva mUkyuM. nAmiladee javAbamAM kahyuM ke "A bALaka hajI te nAnuM che. enA pitAjI paradeza gayA che. yathAvasare vAta." zrI dharmamUrtisUri traNa varasa bAda vicaratA punaH lelADA padhAyAM. A vakhate nAnIMga zreSTi paNa hAjara hatA. A avasare bALakoDanakumArane paNa dIkSA levAnI bhAvanA utkaTa banI hatI. jinazAsanAnurAgI A daMpatie koDanakumAra sUrijIne caraNe samarpita karI dIdhA. keDanane laI AcAryazrI dhoLakA nagare padhAryA. ahIM saMghanI vinaMtithI umaMgabhera koDanakumArane dIkSetsava ujavA. saM. 1642 pha. suda 4 zanivAre zubha muhute keDane dIkSA lIdhI. muni kalyANasAgarajI evuM nAma rAkhavAmAM ApyuM. meTI paTTAvalI anusAra laghu dIkSA vakhate zubhasAgarajI ane vaDadIkSA vakhate kalyANasAgarajI evuM nAma rAkhavAmAM Avela. dIkSA prasaMge dhULakAnA zreSTi mANeka nAgaDAe pAMca hajAra Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [5] TaMkane kharca karI kahA lIdhela. saM. 1644 mahA suda 5nAM pAlItANAmAM vaDI dIkSA ApavAmAM AvI. saM. 1649nA mahA sudi 6 ravivAre munizrI kalyANasAgarajIne sUripadathI alaMkRta karavAmAM AvyA. have teo zrI kalyANasAgarasUri tarIke prasiddha thayA. padotsava prasaMge dIvanA maMtrI zrI goviMdazAhe khUba ja dhanane satyaya karela. . AcArya banyA bAda laghuvayaska chatAM prauDhapratApI zrI kalyANasAgarasUrie guvAthI sarva prathama kaccha deza padhAryA. kacchanA praveza dvAra samA bhadrezvara (bhadrAvatI) tIrthamAM zrI kalyANasAgarasUrijI padhAratA tyAMnA saMghe bhavya praveza mahetsava karyo. zatruMjayatIrthane charI saMgha: - bhadrAvatImAM prathama vyAkhyAnamAM ja laghuvayanA AcAryazrIe zatrujya mahAtIrthane mahimA tema ja charI pALatA saMghane mahimA addabhuta zailIthI varNa. AcAryazrInI vANInA prabhAvathI tyAM ArIkhANuM gAma (sutharI pAsenA)thI vyApArArthe atre (bhadrezvaramAM) AvI vaselA lAlanagetrI zeTha amarasiMha zAhanA suputre zeTha vardhamAna zAha, zeTha paddhasiMha zAha A bAMdha zatruMjaya mahAtIrthane saMgha kADhavA bhAvanAzIla thayA. deza paradeza kaMku chAMTI AmaMtraNathe kaMketrIe mekalavAmAM AvI. cAre bAjuthI seMkaDe sAdharmika zrAvaka-zrAvikAo bhadrAvatI AvavA lAgyA. te vakhate raNane pradeza khUba bhayaMkara hate. raNamAM saMgha saha prayANa karavuM muzkela hatuM. AthI zubha muhUrta saMghamAM joDAyelA zrAvaka-zrAvikAonA samudAya saha saparivAra A bAMdha dariyAnA mArge vahANamAM besI nAganA" baMdare AvyA. zrI kalyANuMsAgarasUrijI paNa sAdhu sAdhvIjIonAM vizALa samudAya saha raNamArganA kaThina ane ugra vihAra karI anukrame nAganA baMdare padhAryA. tyAranuM nAganA (navAnagara) baMdara e ja AjanuM "jAmanagara?.. rAja samAnaH tyAMnA rAjAzrI jasavaMtasiMhajIe saMghapationuM khUba ja AdaramAna karyuM. paMdara hajAranI yAtrika saMkhyA dharAvatA A saMghanI rakSA mATe rAjAe eka zastrasajja sainike ane saMghamAM upayogI thAya teTalA hAthI ghoDA ane rathAdi paNa ApyA. saMghapatienA guNethI AkarSAI rAjAe saMghapati bAMdhAne kahyuM ke "yAtrAnI pUrNAhutI bAda tamAre atre AvI vasavuM" uparAMta vyApArArthe kacchanA rAjAthI ardha dANa levAnuM paNa kahyuM. A rIte rAjAnI lAgaNI jeI saMghapatioe A vAtane svIkAra karyo. saMghamAM sAthe rasAle:1 jAmanagarathI zubha divase saMghanuM prayANa thayuM tyAre cha'rI pALatA saMghamAM zrI kalyANasAgarasUri Adi base munivare, traNa sAdhvIjIe padhArelA hatA. paMdara hajAra zrAvaka Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [15] zrAvikArUpa yAtri hatAM. uparAMta vadhArI ekase subhaTo, vIsa mANasa benDavAjA vi vagADanArA, pacIsa jhAMjha kAMsIyA sahita gIta gAnArA, pacAsa dAMDiyArAsAdi nRtya karanArA, ekaso biradAvalI belanArA bhATa cAraNe, base rasoIe, ekaso kaMdoI, deDha tabue (bAMdhavA-cheDavA)nI racanA karanArA, eka hAma, pacAsa luhAra, pacAsa sutAra, pacAsa darajI, nava hAthI, navase ghoDA, pAMcaso rathe, sAtaso gADAo, pAMcaso UMTo, eka hajAra khaccare hatA. paMdara hajAra yAtrikonI pathArIo, rasoDAno sAmAna, vizALa taMbuonA (thAMbhalA, paDadAdi) sAdhane vi. ucakavA mATe gADA UMTa, khaccare vi. ne upayoga thate te vakhate moTarAdi jhaDapI sAdhanene vega na hoI taMbu vi. nA traNathI cAra seTa rakhAtA je ucakavA gADA UMTone upaga thatuM. yAtrike te charI niyamapUrvaka cAlatA. saMgha prayANano krama - A saMghamAM sarvaprathama hAthI para rakhAyela moTo nagAre tathA bIjA hAthI para laherate dhvaja jinazAsana ane A mahAna saMghanI yazagAthA gAI rahela hatA, pachI hAthI, gheDA, sazastra subhaTo cAlatA hatA. tyArabAda devAdhideva bhagavAnazrI zAMtinAthaprabhujInI suvarNamaya pratimAthI alaMkRta suvarNaratna jaDita cAMdIne ratha jemAM jinAlayanI racanA karavAmAM Avela te cAlate tyArabAda AcAryazrInI pithI vAlI senAnI pAlakhI hatI. bAda hAthI para suvarNa aMbADImAM saMghapatie besatAM, tyArabAda AcAryAdi munivare tathA zrAvake cAlatA hatA, tyArabAda sAdhvIjIe tathA zrAvikAo ane pachI vAhana vihArI zrAvaka-zrAvikAo hatA. A kramapUrvaka saMghanuM nitya prayANa thatuM. bhayaMkara ApattinI AgAhI tathA Apatti dUra karavA AcAryazrIne ciMtA - AjanuM mukAma hatuM bhAdara saritAnA taTe. daisika pratikramaNa nipajyA bAda pahera nizA pUrNa thaI tyAre saue saMthAra parisI bhaNAvI bAda divasanA thAkane dUra karavA nidrAdhIna thayA. - AjanI rajanI bhayaMkara bhAsatI hatI. madhya rAtrimAM jAgRta AcArya bhagavaMta zrI kalyANasAgarasUri bhairava yugalane dhvani sAMbhaLI sacita banyA. joyuM te A pakSI yugala saMghapationA subu upara beThela hatuM. A avAja saMghanA vighane sUcavatuM hoI AcAryazrIe gacchAdhiSThAyikA zrI mahAkAlIdevInuM smaraNa karyuM. tarata ja pragaTa thayelI gacchAdhiSThAyikA pAsethI saMghapationA maraNAMta kaNane jANI AcAryazrIe vidyA nivAraNane upAya jANI lIdhe. vinayI saMghapatie - bIjA divase saMghanAyaka AcAryazrInI AjJAthI saMghapatie pauSadha laI teozrI Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [13] sAthe cAlyA, AthI mahAvate gusse thayA ne jaina sAdhuo mATe phAve tema bolavA lAgyA. saMghapationA AjJA pAlanarUpa A vinayane sau namI paDayA. prabhAvaka AcAryazrI: - AgaLa vadhatAM eka hAthaNIne jeI saMghapatio jenA para besatA te hAthI madonmatta banyuM. vRkSanI vaDavAIomAM sAMkaLe bharAI jatAM lAMbA TAIme muzkelIthI hAthI vaza thaye. A rIte AcAryazrInI samayasUcakatAthI saMghapatio paranuM maraNAMta vizva TaLI gayuM. AcAryazrInA prabhAvaka netRtvathI AnaMda vibhera banI sau jinazAsananAM vizeSa anurAgI banyA. tIrtha para jinAlaya nirmANaH sthaLe sthaLe jaina zAsananI vijayapatAkA laherAvatA bhakti ArAdhanAdithI svajIvanane dhanya banAvatAM sau nirvighatAe eka mAsane aMte zrI zatruMjaya tIrthe pahoMcyA. caturvidha saMgha saha tIrthAdhirAja zrI zatruMjyanA nAyaka devAdhideva zrI AdinAtha prabhujInI yAtrA karI. te ja divasamAM AcAryazrInI preraNA pAmI saMpatioe tIrtha para saM. 1950 mAgasara vada 9nA nUtana jinamaMdira baMdhAvavA khAta muhUrta karyuM. rAjazI zAha nAgaDAe paNa jinAlaya mATe khAta muhUrta karyuM. jAmanagaramAM vasavATa A cha'rI saMghamAM 32 lAkha kerIone kharca thayela hatuM. yAtrA karI pAchA . pharatAM vartamAna paddhasiMha zAha bAMdho rAjAnA AgrahathI jAmanagaramAM AvI vasyA. teonI sAthe pAMca hajAra ozavALe paNa tyAM AvI vasyA tyAre A bAMdhe tyAM maMtrIpade niyukta karAyA. kacchamAM zAsana prabhAvanA - AcAryazrI punaH kaccha padhAryA tyAre kacchamAM dhArmika kSetre navacetanA ANI. saM. 1951mAM AcAryazrI kaccha jakhaumAM cAturmAsa rahelA tyAre mahApAdhyAya zrI ratnasAgarajInA saMsArI kAkA raNasiMha zAha nAgaDAe zrAvakanAM bAra vrata svIkAryA. saurASTramAM vihAra:- saMvata 165ramAM AcAryazrI jAmanagara padhAryA tyAre rAyasiMha zAha nAgaDAe zatruMjaya tIrthane charI saMghakAlyo. temAM be lAkha kerI kharacIne pachI AgrahapUrvaka jAmanagaramAM AcAryazrIne cAturmAsa karAvyuM. bAda giranAra tIrtha tathA saurASTramAM vicArI saM. 1953nuM comAsuM prabhAsa pATaNa karyuM. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ " - ka [14] kacchanA rAjAne pratibodha, amArI pAlana, dIkSA pratiSThAnA kAryo:-* saMvata 1654 mAM kacchanA pATanagara bhuja nagaramAM padhAyA vAta rogathI pIDAtA kacchanA mahArAo (rAjA) bhAramalla (prathama) ne maMtrita jaLathI rega rahita karI, pratibodhI AcAryazrIe jaina dharmAnurAgI banelA rAjA dvArA kacchabharamAM paryuSaNa parvanA ATha divase daramyAna amArI (ahiMsA) paLAvavAnuM pharamAna bahAra paDAvela, rAjAe prasanna thaI AcAryazrInA upadezathI rAjavihAra' nAme jinAlaya baMdhAvyuM. rAjAe. rAjamahelamAM je pATa upara, AcAryazrIne birAjamAna karela te pATa Aje paNa bhujanA acalagaccha upAzrayamAM vidyamAna che. saM. 1654 thI saM. 1867 paryatamAM AcAryazrI kacchamAM vicarI 75 puruSo ane 127 strIone parama pavitra dIkSA ApI ane tera pratiSThA karAvI A rIte kacchanI bhUmi para emaNe mahAna upakAra karyo. bhuja mAMDavInA jinAla paNa AcAryazrInI preraNAthI nirmita thayelA che. vacce saM. 1665 mAM jAmanagarathI rAyazIzAhe zatruMjaya tIrthane saMgha kADhela. jAmanagaramAM amuMjaya tIrtha jinAlaya nirmANa preraNa: " saM. 1668 che. su. 3 ne rAyazIMzAhe sUrijInI preraNAthI vizALa jinAlaya baMdhAvavAnuM khAtamuhUrta karela. saM. 1668 zrAvaNa suda panA AcAryazrInA upadezathI ane paddhasiMha zAhanI bhAryo kamalAdevInI preraNAthI ukta bAMdhavee jAmanagaramAM mahesavapUrvaka bahaMtera jinAlayavALA mahAna jinAlayane pAye nAkhe. A jinAlaya baMdhAvavAmAM chaso kArIgare salATo rokavAmAM AvelA jinAlaya bAMdhatAM ATha varasa pasAra thayelA. pAlanapuranA navAbane pratibodhaH - saM. 1669 mAM AcAryazrI pitAnA vayevRddha gurudeva A. zrI dharmamUrtisUrine vaMdanArthe pAlanapura padhAryA ne gurudeva sAthe ja cAturmAsa rahyA. tyAMnA navAbanI vinaMtIthI navAbanI patnI karImA begama je vara rogathI saMtapta hatI teNIne roga nivAravA AcAryazrIe mahepAdhyAya zrI ratnasAgarajIne rAjamahele mokalyA. maMtra prabhAvanI begama rega rahita banI, navAba ane begama mAMsAhAra tyAgI banyA. navAbe tyAM eka upAzraya paNa baMdhAvI Ape. gacchanAyaka pada- - saM. 1670 mAM sugapradhAna dAdAzrI dharmamUrtisUrIzvarajI kALadharma pAmatAM pATaNanA saMghe zrI kalyANasAgarasUrine piSa vada 11nA "gaza" padathI alaMkRta karyA hatA. AcAryazrI saMghanA AgrahathI tyAM ja cAturmAsa rahyAM. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AgarAmAM chaThThI saMgha, aMjanazalAkA, catura saMvata 1671 vaizAkha suda 3 nA AgarAmAM yugapradhAna AcArya zrI dharmamUrtisUrinA upadezathI lehA getrIya zrI kurapAla- senApAla maMtrI bAMdhavee nirmita karela che jinamaMdiramAM 450 nUtana jinapratimAjIonI zrI kalyANasArasRdiro aMjAzalAkA saha pratiSThA karIne tyAM ja cAturmAsa rahyA. AcAryazrInI preraNAthI AgarAmAM bane badhAe upAzraya baMdhAvyuM. comAsA bAda AcAryazrI sAthe A maMtrI bAMdhIe. sametazikhara-pAvApurI Adi tIrthonI bhAvapUrvaka yAtrA karela. sametazikharAdi tIrthonAM jIrNoddhAramAM sAta lAkha senA thI mahAna lAbha upArjita karela, bAda AcAryazrI vArANasI (kAzI) padhAryA. ukta maMtrI bAMdhavAe zatruMjaya tIrthane saMpUrNa saMgha kADhela. AgarAmAM camatkAra, jahAMgIra bAdazAhane pratibodha - A bAju jenAthI bhaMbherAyela dilhInA jahAMgIra mugala bAdazAhe potAnA maMtrIo seDhA vaMzIya kurapAla, senApAla bAMdhIne kahyuM ke tamArA jinamaMdiramAM rahela deva daza divasamAM je kaMI camatkAra nahIM dekhADe. te A devAlanA bhukkA bolAvI daIza. A vAtathI banne bAMdha sarcita banma ane zILagI 'TathI senapAla kAzI pahoMcyA, AcAryazrIne AgarAmAM banela vigata saMbhaLAvI. AcAryazrIe AzvAsana ApatAM kahyuM ke tame ciMtA choDI de, huM jAte ja tyAM pahoMcI AvIza. | gurudeva para zraddhAvALA senapAla AgarA AvyA. ATalA divasomAM vihAra karIne AgarA pahoMcavuM azakya heI pU. AcAryadevazrI kalyANasAgarasUri pAralepa karI AkAzagAmInI vidyAnA prAga dvArA AgarA pahoMcyA. A vidyA tathA adazya kAriNe vidyA temanAM 'gurudeva pUjya A. zrI dharmamUrtisUrijIe ApelA. e ApelA. , dazamAM divase jahAMgIra bAdazAha jinAlamAM AvI pahoMcyA, tyAre AcAryazrIe kahyuM ke, tame namana kare te A deva turata ja camatkAra batAvaze. rAjAe zira jhukAvyuM ke AcAryazrInA prabhAvathI gacchAdhikAyIkA zrI mahAkAlI devIe jinapratimAmAM pravezI pratimAjIne hAtha UMce karI "dharmalAbha Ape. A dazya jotAM je bAdazAhanA mukhamAMthI udagAra nIkaLyA ke - " jenakA deva saccA jena kA sevaDA IlamakI khANa" AcAryazrInA prabhAvathI bAdazAhe daza hajAra senA mahAre maMtrI bAMdhane ApI. maMtrI badhAe A senA mahere dharmanA mArge sadvyaya karI. . yugapradhAna pada - kAzIthI vihAra karatA anukrame pU. AcAryazrI udayapura padhAryA tyAMnA zrI saMghanI - ati AgrahabharI vinaMtithI saM. 1672 nuM cAturmAsa tyAM rahyA. emanI mahAnatAthI prerAIne bhAratanAM jaina saMghae emane "yugapradhAna padathI vibhUSita karyA. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [14] aneka jinAlayonI pratiSThA - saMvata 1273 nuM comAsuM amadAvAda karyuM, tyArabAda saM. 1974 nuM comAsuM vaDhavANa karyuM, tyAMthI vihAra karI zrI zatruMjaya tIrtha para saMghavI zrI vaddhamAna paddhasiMha zAha kArita jinAlayanI AcAryazrIe pratiSThA karI. : A saMvata 1975 mAM cAlIsANI zAhanI vinaMtIthI jAmanagara padhAyAM. tyAM rAyazI zAhe bhaNavela 302 jinabiMbanI aMjanazalAkA karAvIne pite baMdhAvela jinAlayaderIomAM pratiSThA karAvI. saM. 1676 vaizAkha suda 3 budhavAranA AcAryazrIe maMtrI bAMdhava vartamAna-pasiMha zAha kArita mahAna jinAlamAM zAMtinAtha prabhu Adi bhavya jinabiMbanI pratiSThA karI. saM. 1678 mAM AcAryazrI punaH jAmanagara padhAryA, tyAre ukta bAMdhavee 72 derIomAM 501 jinabiMbanI aMjanazalAkA-pratiSThA karAvI. A jinAlayomAM bane bAMdhae malI sAta lAkha mudrikAo khacI. sUrijInI preraNAthI ukta badhae. madhura, chIkarImAM paNa jinamaMdira baMdhAvyA. . zrI rAyazI zAhanA bhAIzrI neNazI zAhe AcAryazrInA upadezathI jAmanagaramAM eka bhavya uMcA zikharavALuM caumukha jinAlaya baMdhAvyuM. temAM saMbhavanAtha prabhu Adi bhavya jinabiMbanI AcAryazrInA haste pratiSThA karAvI. rAyazI zAha ane neNazI zAhanA, jinAlayane praveza dvAra eka ja rAkhyo. aMdara zrI neminAthanI cerIvALe jinAlaya baMdhAvI temAM mULa nAyaka neminAthane birAjamAna karyA. aMdaranI corInA kAraNe eka ja pravezadvAravALA ane jinAlayo "cerIvALA" derAsaranA nAmathI prasiddha che. A saM. 1678nuM cAturmAsa jAmanagara karI. saM. 1679 kaccha mAMDavImAM cAtumAMsa rahyA bAda bhuja padhAryA tyAre rAjya taraphathI teozrInuM aitihAsika sAmaiyuM thayuM. - saM. 1680 koThArA (abaDAsA) saM. 1681 aMjAra, saM. 1682 bhadrezvara A rIte cAturmAsa karyo. AcAryazrInA upadezathI vaddhamAna paddhasiMha zAhe bhadrezvara tIrthane deDha lAkha mudrikAothI jIrNoddhAra karAvyo ane pratiSThA karAvI. sAdharmikenA uddhAramAM sAta lAkha mudrikAo kharcA tema ja navapada jJAnapaMcamInA ujamaNumAM pAMca lAkha mudrikAo kharcA tathA ariSTa ratna nIla mANikya ratnAdinI bhavya pratimAo bharAvI. AcAryazrInI preraNAthI ukta bAMdhae giranAra, tAraMgA, Abu, sametazikhara, zatrujya Adi tIrthonA jIrNoddhAramAM ke pagathiyA baMdhAvavAmAM lagabhaga 12 lAkha mudrikAone savyaya karyo. uparAMta pAvApurI, caMpApurI, rAjagRhI, vArANasI, hastinApura, vi. tIrthonI yAtrA karI. - saM. 1683mAM muMdarA, saM. 1684mAM adhaI, saM. 1685 bhadrezvara, saM. 168mAM pAlanapura, saM. 1690 amadAvAda, saM. 1691mAM bhuja, saM. 1692mAM khAkhara, Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [17] saM. 1693 muMdarA, saM. 1694 mAMDavI, saM. 165 rAdhanapura, saM. 1696 kheravA, 197 bIkAnera, 1698 jesalamera tathA saM. 16lmAM bADamera thaI nagarapArakara cAturmAsa karI jAlera (rAjasthAna) padhAryA tyAM marakI raga vyApela hatuM te AcAryazrInA prabhAvathI zAMta thayA. saM. 1700 jAlera, saM. 1701 jedhapura, saM. 1772 udayapura, saM. 1703 jeTANA, saM. 1704 mAMDala, saM. 1705 khaMbhAta, saM. 1706 sUrata saM. 1707 navasArI, saM. 1708 jaMbusara, saM. 1709 bharUca, saM. 1710 godharA paMcamahAla, saM. 1711 vaDanagara, saM. 1712 amadAvAda, saM. 1713 sAdaDI, saM 1714 nAMdalaI, saM. 1715-16 pATaNa A rIte cAturmAsa rahyA. vacce saM. 167 phA. su. 3 ne zukravAre sUrijInA upadezathI rAyazI zAhe jAmanagaramAM dvitIya pratiSThA karAvelI. rAyazI zAhe goDI pArzvanAtha tIrthane paNa saMgha kAvyo. ane A prasaMge bhAratabharanA acalagacchIya saMghanA pratyeka gharamAM lhANe karI. rAyazI zAhanAM patnI sIrIAdee giranAra tIrthane saMgha kADhaye. saM. 1690mAM amadAvAdamAM ozavALa vaDerA jasu pArekhane putra lIlAdhara zAhe kalyANasAgarasUrinAM upadezathI zAMtinAtha prabhunI suvarNamaya pratimA bharAvI tathA yazekharasUri racita kalpasUtra sukhavidha vivaraNanI sacitra prata suvarNAkSare lakhAvI. saM. 1712mAM saMghavI lIlAdhara pArekhe zatruMjaye thaI unA, delavADA, ajAharA, keDInAra, mAMgarela, jUnAgaDha, giranAra, tyAMthI anukrame zaMkhezvara, mAMDala, viramagAma thaI pAchA amadAvAda A rIte ubhI seraThane saMgha kADha. saMghavI lIlAdhare vA. sukhalAla pAse dIkSA svIkArI hatI. saMghavI lIlAdharanAM putra zrI geDIjI tIrthane saMgha kADhaye hate. : : zrI kalyANasAgarasUrinI preraNAthI saM. 1677mAM kaccha bhujamAM mahArAo bhAramalanA maMtrI rAjyAdhikArI verA dhArazI zreSie acalagacchane upAzraya baMdhAvela. saM. 1975 1. su. 13 zukravAre amadAvAdanA zrImAlI bhavAna ane rAjaladenA suputra khImajI ane sukhajIe zatruMjaya tIrthanI mULaTUMkamAM caumukha jinAlaya baMdhAvela. saM. 1683 nA mahA suda 13 somavAre sUrijInI preraNAthI zrAvikA hIrAbAIe amadAvAdanA pitAnA pUrvaja maMtrI bhaMDArI sthApita caMdraprabhu jinAlayane jIrNoddhAra karAvyuM. zrAvikA hIrAbAIe - saMgha sahita zatruMjaya tIrthanI navANuM yAtrA karelI. saM. 1986mAM kalyANasAgarasUrinI preraNAthI zrImAlI laghuzAkhIya zreSTi hAsujI tukajIe zatruMjaya tIrtha paranA abudajInA vizALa jinamaMdirone keTa sahita jIrNoddhAra karAvyuM. - khaMbhAtanA zreSThi nAgajI, padmasiha sameta aneka zreSTio zrI kalyANasAgarasUrinA parama bhakta hatA. zreSTi maMtrI nAgajI zAhe khaMbhAtamAM munisuvrata prabhunuM vizALa jinAlaya Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [18] tathA dharmamUrtisUri bha, vi. karAvyA hatA. bhInamAlanA cAturmAsa daramyAna upAdhyAya devasAgarajI gaNivarye khaMbhAtamAM cAturmAsa birAjamAna zrI kalyANasAgarasUrijIne saMskRta zlekabaddha vistRta patra lakhyuM hatuM. temAM bhInamAla gaDIjI tIrtha ane khaMbhAta aMgenAM varNane ane gacchane pracAra khAsa dhyAna kheMce che. zreSThi zrI nAgajI zAha aMge temAM varNana che ke teonI kIrti pArakara, mevADa, mALavA AdimAM gUMjatI hatI. ukta zreSThioe khaMbhAtamAM jinabiMba pratiSThA, upAzraya nirmANa, graMthalekhana Adi kAryomAM aDhaLaka dhana khasyuM hatuM. jAmanagaranA rAjA lAkhAjI kalyANasAgarasUrinA parama bhakta hatA. vinayasAgarajIkRta paTTAvalImAM ullekha che ke jAmalAkhAjIe sUrijInI navaraMgapUjA karI hatI. zrI kalyANasAgarasUrinA ziSya parivAramAM amarasAgarasUri, vinayasAgarasUri, maho. ratnasAgarajI, maho. devasAgarajI, paM. bhAvazekharagaNi, vA. vijayazekharagaNi, vA. vijayamUrtigaNi, sumativarSagaNi, muni thAnapu. Adi aneka nAme prApta thAya che. zrI kalyANasAgarasUrijInI prauDhapratibhA ane prabhAvaka netRtvathI te vakhate ga7mAM sAdhu samudAya vizALa hatuM. teonAM ziSyoe racelA graMtharacanAnAM sthaLethI jANI zakAya che ke acalagacchIya zamaNe paNa te vakhate bhAratanA mukhya pradezanAM vistAramAM vicaratA hatA. teonAM ziSya mahA vinayasAgarajI prakAMDa vidvAna hatA. vicistAmaNI graMthanI prazastinA "teSAM zizca varAcAryasUri vinayasAgare" AvA ullekha parathI lAge che ke teo sUripada dhAraka haze...paDhAvalI sameta pramANa graMthamAM teone "sUri' tarIke ullekha prApta thatI nathI jethI A hakIkata saMzanIya che. teonI kRtio A mujaba che. (1) vRddhaciMtAmaNi yAne vicitAmaNi graMtha (2) anekArtha ratnameSa gurjara padyamAM, (3) bheja vyAkaraNa saMskRta padyamAM mahArAo bhAramallanA kuMvara bhejarAjanI tuSTi mATe enI vinaMtithI 2028 zleka pramANane A padyabaddha vyAkaraNa graMtha che. (4) vidhipakSagaccha bRhatpaTTAvalI. A graMtha alpasamaya pahelA ja prApta thayela che. prAyaH prathamAdarza prata hoya. A pratanI anya nakale zedhavI khUba ja jarUrI che. A graMtha pAMca ullAmAM vibhakta che. ane saMskRta padyabaddha che. gacchapravartaka zrI AryarakSitasUrithI mAMDI zrI kalyANasAgarasUri sudhInA gacchanAyakonAM jIvanavRta emAM varNave che. (5) hiMgula prakaraNa (6) nAmamAlApUrti vigere. mahe. vinaya sAgarajInA saubhAgyasAgarajI gaNi Adi aneka ziSya hatA. zrI kalyANasAgarasUrinA vakhatamAM thayelA mahopAdhyAya zrI devasAgarajI gaNivarya paNa prakAMDa vidvAna hatA. gacchanAyaka zrI kalyANasAgarasUrine temaNe lakhelA saMskRta-padyamAM nibaddha be atihAsika patre prasiddhimAM che, tenI yAdagAra kRti te che vyutpati ratnAkara Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [19] zrI hemacaMdrasUri racita abhidhAna ciMtAmaNi koSanI vyAkhyA rUpe 18000 zleka parimANanI vRtti che. kalyANasAgarasUrinAM vakhatamAM thayelA acalagacchIya zramaNemAM zrI sumati harSa gaNi, vA. bhuvanarAja, vA. dhanarAja vigeree jyotiSa graMthe para TIkAo racI che. vAcaka vijayazekharagaNi vA. vivekazekharagaNinA ziSya hatA. teoe kayavannArasa, traNa mitra copAI, sudarzana rAsa, caMdralekhA rAsa, caMdarAjA rAsa, RSidattA rAsa, gautamasvAmIne nAne rAsa Adi graMtha racyAM che. .vAcaka bhAvazekhara gaNie, pannAaNagAra rAsa, rupasena rAsa, vi. kRtionI racanA karI. zrI kalyANasAgarasUrinA samayanA sAdhvIjIonA keTalAka nAma prApta thAya che. sA. padmalakSmI, sA. vidyAlakSmI, sA. guNazrI, sA. lakSmIzrIjI, vimaLazrIjI, nayazrIjI, rUpazrIjI, kSIrazrIjI, yazazrIjI, suvarNazrIjI Adi. zrI kalyANasAgarasUrinA upadezathI nirmita jinAlaya ane jinapratimAjIonA prazasti lekhe, zilAlekha prApta thAya che. je dvArA teonAM vihAra pradeze aMge anumAna karI zakAya che. zrI kalyANasAgarasUrinI kRtio ThIka pramANamAM upalabdha thAya che. teo Adarza jinabhakta hatA. teoe prasaMgopAta racela lagabhaga vIsa jeTalA tetre je saMskRtamAM nibaddha che te prApta thAya che. uparAMta zrI pArzvanAtha aSTotarazata nAma, liganirNaya graMtha, mizra liMgakoSa A graMthanA paNa kalyANasAgarasUri ja racayitA che. A kRtio saMskRtapadyamAM che. liMganirNaya graMtha vivaraNa, zAMtinAtha caritra, surapriya caritra, visa vihAramAna stavana vigere graMthe paNa teoe racyAne paTTAvalImAM ullekha che. kalyANasAgarasUri kRta gurjara padyamAM stuti jevIsi ane stavanAdi kRtio paNa prApta thAya che. mahAprabhAvaka, yugapradhAna, A. zrI kalyANasAgarasUri bhAratanA mukhya nagara ane gAmamAM apratihata vicaryA. teonAM dharmopadezathI anekavidha zAsana prabhAvaka aitihAsika zubhakAryo thayA. - saM. 171mAM teo kaccha padhAryA. te sAlanuM cAturmAsa paNa tyAM ja karyuM. paccAsI varasanI jaipha umare pahoMcelA zrI kalyANasAgarasUri jIvananA chellA zvAsa sudhI pitAnI ArAdhanA ane Avazyaka kriyAmAM kuzaLa hatA. A vayamAM paNa teo ziSyane vAcanA ApatA. kaccha bhujamAM ja cAturmAsa daramyAna A suda 13 guruvAranAM teozrI kALadharma pAmyA. vAcaka lAvaNyacaMdrakRta kalyANasAgarasUri nivaNa rAsa' prApta thAya che. saMbhavataH lAvaNyacaMdra gaNi caritranAyakanA kALadharma vakhate kaccha-bhujamAM ja upasthita hatA. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [20] zrI kalyANasAgarasUrinI vidAyathI saMghe eka prabhAvaka AcAryane gumAvyA. teozrInI zAnadAra aMtyeSTi kADhavAmAM AvI. teozrI kALadharma pAmya zatAbdio vahI javA chatAM teozrInuM maMgala-pavitra nAma Aje paNa anere AhalAda janmAve che. teozrI pachI A gacchanA zramaNa samudAyamAM ane gacchanAyakamAM (sAgara) zabda kAyama rahyo che. A eka hakIkta che. zrI kalyANasAgarasUrinAM kALadharma vakhate zeTha vardhamAna zAhanA putra jagaDuzAhe pAMca hajAra mudrikAo uchALI dAna karyuM. bhujanA tathA bIjA aneka zahera tathA gAmanA saMghae aThThAI mahetsava karyo. agnisaMskAra sthaLe zrI amarasAgarasUrinAM upadezathI bhavya sUpa (bha) ane caritranAyaka zrInI caraNapAdukAonI sthApanA karavAmAM AvI. A stUpanA sthaLe dAdA zrI gautamasAgarajI ma. sA. nI preraNAthI bhavya gurumaMdira ane dvAdAzrInI bhavya pratimAjI pratiSThita karavAmAM AvyA. teozrInA ziSya mahopAdhyAya ratnasAgarajI paNa khUba ja samartha ane kriyApAtra mahApuruSa hatA. kuzaLa maMtrInI jema gaccha ane samudAyanI vyavasthAmAM teo sakriya rahetA. vidyamAna zramaNa samudAya paNa teonI paraMparAne ja che. te A pramANe (1) mahopAdhyAya ratnasAgarajI (2) upAdhyAya meghasAgarajI (3) upAdhyAya vRddhisAgarajI (4) upA. hIrasAgarajI (5) upA. sahajasAgarajI (6) mAnasAgarajI gaNi (7)raMgasAgarajI gaNi (8) phatehasAgarajI (9) devasAgarajI (10) svarUpasAgarajI (11) gautamasAgarasUri (jemaNe krioddhAra karI gacchanA udayamAM potAne advitIya phALo dhA ). pa. pU. dAdAzrI kalyANasAgara sUrinAM guramadira:- . zrI siddhagiri para zrI AdIzvaradAdAjInI TuMkamAM aSTApadajInA derAsara pAse TAMkA5ra derI naM. 151 mAM pAdukA jeDI cha che (2) tathA AgalA maMDapanI uttara bAju zrI gautamasvAmIjInI derI che. temAM gokhalAmAM (ArIyAmAM) pAdukAo che. (3) siddhagirinI talATI para bAbunA derAsaranI pachavADe bhamatInI derIomAM kaccha varADIyAnA zA gelA mANeka tathA devajI mANeke nIcenA cokamAM sArasanI derI karAvI temAM A AcAryazrInI bhavya pratimAnI sthApanA karI che. (4-5) navAnagara (jAmanagara)mAM zeTha vardhamAnanA ane zeTha rAyasInA e baMne derAsaromAM pAdukAonI sthApanA che. (6-7) tathA mIThaDIyA verA ajarAmalanA derAsaramAM dakSiNa taraphanI ArasanI derImAM tathA acalagaccha upAzrayamAM ArasanI derImAM ema be ThekANe bhavya pratimAonI sthApanA che. (upAzrayanI derImAM AcAryazrInI pratimA upara ArasanI abherAI para zrI mahAvIradevanI bhavya nAnI pratimA che.) (8) aNahIlapura pATaNamAM sAlavIpADAnI trIzerImAM Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [] zrI neminAtha prabhunA derAsaramAM vi. saM. 1715 mAM pAdukAnI sthApanA thaI che. (9) kacha-bhadrezvara tIrtha derAsaranI bhamatImAM pAdukAnI sthApanA che. (10) kacchabhujanagaramAM e AcAryazrInA dehanA agni saMskAranA sthaLe saM. 1718 mAM tyAMnAM saMghe sthabha (stUpa)ne zikharabaMdha maMdira karAvI temAM pAdukAnI sthApanA karI. tyArabAda e gurumaMdirano jIrNoddhAra karAvI saM. 1973mAM parama upakArI acalagaccha muni maMDelAgresara pUjya dAdAzrI gautamasAgarajI ma. sA. nA upadezathI kacchavarADIAnA zA gelA mANeka tathA devajI mANeke kerI pAMcasenA caDAvA pUrvaka bhavya moTI pratimAnI sthApanA karI. A uparAMta mAMDavI, aMjAra, terA, nalIyA, jakhau, lAlA, jasApura, vArApara, varADIyA, sAMyarA, sutharI tIrtha sAMdhANa, vaDha, deDhIA, hAlApura, koTaDI, koTaDA, devapura, gaDha, godharA, merAu, DeNa, talavANA, moTA AsaMbIyA vigere kacchanA gAmamAM tathA mATI khAvaDI, navAgAma, dalatuMgI, gorakhaDI, meDapura, dAMtA vigere hAlAranA gAmamAM keTaleka ThekANe moTI derImAM ane keTaleka ThekANe derIAkAra ArIyAomAM AcAryazrInI pratimAonI sthApanA thayela che. muMbaImAM bhADuM, khAreka bajAra ane mATuMgAnA karachI jaina derAsaramAM A AcAryazrInI pratimAonI sthApanA thayela che. uparokta pratimAonI sthApanAomAMthI ghaNIkharI sthApanAe acalagaccha munimaMDalAsara suvihita ziromaNI pa. pU. dAdAsAheba zrI gautamasAgarajI ma. sAnA upadezathI thayela che. dAdA zrI kalyANasAgarasUrinI pratimAjIe: pU. acalagacchAdhipati A. bha. zrI guNasAgarasUrIzvarajI ma. sA. nI preraNAthI A sthaLomAM paNa pratiSThita thayela che. sametazikharajI tIrtha, pAlitANAmAM kezavajI nAyaka * dharmazALA, nAgalapura gAma nAgalapura vidyApITha, keDArA, bADamera, bhInamAla, bhAta bajhAra AdinAtha jinAlaya, lAlavADI suvidhinAtha jinAlaya, ghATakopara arAvallA pArzvanAtha jinAlaya, nAlAsopArA vigere. dAdA zrI kalyANasAgarasUrinuM jIvanacaritra jANavA udayasAgarasUrikRta rAsa, amarasAgarasUri racita saMskRta paTTAvalI tathA viddhamAna paddhasiMha caritram vigere graMtha atyupayogI che. nyAyasAgarajI, phUlacaMdajI, haMsarAja kRta kalyANasAgarasUrinI pUjAo paNa prasiddha che. dAdA zrI kalyANasAgarasUri AdinI smRti nimitte vidyamAna acalagacchAdhipati pa. pU. AcArya bhagavaMta zrI guNasAgarasUrIzvarajI ma. sA. nI maMgala preraNAthI saM. 2030 mAM zrI Arya rakSita jaina tatvajJAna vidyApITha dvArA zrI kalyANa-gautama-nIti jaina tatvajJAna zrAvikA vidyApIThanI sthApanA karavAmAM AvI jemAM jaina kanyAo vidhavA-tyaktA ene vigere dhArmika-tattvajJAnanI tAlIma meLavI rahI che. saM. 2033-34 daramyAnamAM acalagacchAdhipati dAdA zrI kalyANasAgarasUrinI caturtha Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [22] janma zatAbdinI smRti nimitte vidyamAna acalagacchAdhipati pU. AcArya bhagavaMta zrI guNasAgarasUrizvarajI ma. sA. nI zubha preraNAthI bhAratabharamAM TheraThera bhavya mahensa, ArAdhanAo, aThThamatapa, AyaMbila tapa, jApa anuSThAne, pustaka vivaraNa, pustaka prakAzana raMgoLI, teozrInuM jIvana-caritra prakAzana Adi thayA hatA. teozrInI nizrAmAM tathA teozrInAM AjJAvati sAdhu-sAdhvajIe gacchanA sAdhu-sAdhvIjIonI nizrAmAM rAjasthAna-kacchagujarAta-saurASTra-muMbaI-mahArASTra AdimAM paNa bhavya mahotsava ArAdhanApUrvaka thayA hatA. muMbaImAM kacchI vizA ozavALa derAvAsI jaina mahAjana dvArA bhAta bajAra, lAlavADI ane ghATakopara jinAlayomAM tathA zrI kacchI dazA ozavALa jaina jJAti mahAjana ane zrI anaMtanAthajI mahArAja ane tenA sAdhAraNa phaMDonuM TrasTa dvArA khAreka bajAra ane bhAMDupanA jinAlayomAM ane muluMDamAM bhavya varagheDAnAM Ajane ane mahotsava thayA hatA. ukta mahotsava muni kalAprabhasAgarajI, muni mahAbhadrasAgarajI ThANa 4 nI nizrAmAM ujavAyA hatA. tyAMnA saMghe e paNa A prasaMge khUba ja lAbha lIdhela. dAdA zrI kalyANasAgarasUrIzvarajI ma. sA. nI caturtha janma zatAbdinI smRti nimitte zrI AryarakSita jaina tatvajJAna vidyApITha hastakanA "dAdA zrI kalyANasAgarasUri graMtha prakAzana kendra" dvArA 30 jeTalA graMthe bahAra paDI cUkyA che. tathA zrI Arya-kalyANa gautama smRti graMthanuM prakAzana alpa samayamAM ja thanAra che. A smRtimAM graMthamAM bhagavAna zrI mahAvIradevathI mAMDI vidyamAna acalagacchAdhipatizrInuM jIvanavRta tathA jainadharma ane acalagacchane sparzatA saMzodhanAtmaka lekhe, saMskRta, gujarAtI ane hindImAM prakAzita thaze. A smRti graMthamAM gacchanAyaka AcAryadinA tathA bhAratabharanA prANa gacchanA jinAlaye, tyAMnA mULanAyaka bhagavaMte, tathA aitihAsika hastalikhita pratenI prazastionAM maLI lagabhaga 100 jeTalA citro (bleka) haze. kaccha pAlitANA cha'rI saMgha tathA saM. 2035 mAM pAlitANa thayela aitihAsika navANuM yAtrAnAM tathA matsavenAM prasaMga citro paNa Avaze. dAdAzrInI smRtimAM zrI Arya-jaya-kalyANa kendranI paNa sthApanA karavAmAM Avela che. A kendra hastaka paMdara jeTalA prAcIna, arvAcIna prakAzane pragaTa karavAmAM AvyA che. dAdA zrI kalyANasAgarasUri kRta vyAkaraNa viSayaka zrI liMganirNaya graMtha (pariziSTazabdakeza vivaraNa sahita) paNa prakAzita thanAra che. tathA dAdAzrInAM pheTAo, sTIkara paNa prakAzita karavAmAM AvyA che. bADamera (rAjasthAna) mAM saM. 2032-33mAM vidyamAna acalagacchAdhipatizrInI nizrAmAM dAdA zrI kalyANasAgarasUrinI caturtha janmazatAbdinI smRti rUpe bhavya mahatsava, vrata pracAra saMskRti samAroha, hindImAM aNuvratanI pustikA peleTa, hindImAM kalyANasAgarasUri jIvana caritra vigere prakAzita thayA. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [23] dAdAzrInI caturtha janmazatAbdinI smRti prasaMge zrI ka. vi. e. derAvAsI jaina mahAjana (muMbaI) taraphathI dAdA zrI kalyANasAgarasUri pUjA saMgraha, dAdAzrI kalyANasAgarasUri jIvana saurabha pustake paNa prakAzita karavAmAM AvyA che. zrI akhila bhArata acalagaccha (vidhi pakSa) zvetAMbara jainasaMghanuM mukhapatra vItarAma saMdeza ane zrI ka. da. o. prakAza samIkSA A bane mAsike dAdAzrI kalyANasAgarasUrinI caturtha janmazatAbdinI smRti nimitte vizeSAMka rUpe prakAzita thayA hatA. dAdAzrInI caturtha janmazatAbdinI smRti nimitte zrI ghATakopara kacchI acalagaccha jaina saMgha taraphathI muni zrI kalAprabhasAgarajInI preraNAthI saM. 2033 mAM teozrInI nizrAmAM dAdA kalyANasAgarasUri jaina dhArmika jJAnasatra (paheluM) nI maMgala zarUAta thaI tyArabAda bIjA cha jJAnasatro acalagacchAdhipati pU. A. bha. zrI guNasAgarasUrizvarajI ma. sA. muMbaI padhAratAM teozrInI nizrAmAM pAlAgalI hAIskUla ghATakopara, pAlAgalI hAIskUla tathA cIMcabaMdara ka. vi. o. derAvAsI jaina mahAjana (navI mahAjana vADI), ghATakopara ane muluMDamAM rAkhavAmAM AvyA hatA. hAla dAdAzrI kalyANasAgarasUri jaina jJAnasatranuM saMcAlana zrI AryarakSita jaina tatvajJAna vidyApITha karI rahI che. uparokta vigatathI jANI zakAze ke zatAbdio vahI javA chatAM dAdAzrI kalyANasAgarasUrinuM nAma A ga7mAM kevuM alAdaka ane ekyatApreraka che!!! dAdAzrI kalyANasAgarasUrinI vidAya pachI gacchanI sthiti dhIme dhIme palaTAI rahI hatI. paNa vartamAnamAM zAsana ane gacchanI dinapratidina unnati thaI rahela che. Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paMkti Bon or oran rrrrrrrn vur ur w ur 1 1 1 1 1 1 1v vd MMMMMM. ~ ~ ~ ~ ~ 4ddr00 00 liMganirNaya zuddhipatraka azuddha mataHsajantUn bhajatesamudra // 2 // anyobhaya sAmAnya jina nilotpalaM 'mIpusikIrtitAH sAdhumunistu tavadvatiSu smRtAH yathokta liGga. itiprathama sandigdha liGga. vikhya tAH pumAna bhedatA napuMsakaritAH mahApAdayaH kutracita bAhyAdyA zaMkho'pAMca0 'GgaH nmataH sa jantUn bhajate samudraH // 2 // anyonyobhaya sAmAnyajinaka - nIlotpalaM 'mI puMsi kIrtitAH sAdhurmunistu tadvati saMsmRtAH yathoktaliGga iti prathama sandigdhaliGga vikhyAtAH , pumAn bhinnatA napuMsake matAH mahApadmAdayaH kutracit brAhayAdyA zaMkho'syapAMca S iha vAcaspatiH punaH niSat striyAm vAcaspati punaH niSaDha striyAma samyaka krutaSau vaivarNya samyak kudruSo .vaivarSA Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [25] azuddha svAsthya trika prItirmud jInAntA citi cityA satinAryA proktaH syugraMthikAdayaH svAsthyatrika prItirmut jIrnAntA citizcityA satI nAryA proktAH syugraMthikAdayaH vamathuH saMvatsarAdayaH syAdatithiH vamathu RtU liMgeSu 'GgajastanayaH mAtarapitarau hagUdRSTi pANiyodha 'GgulIyakam bRhatikA dayo sAMvatsarAdayaH syAdatithi Rtu liMgeSa . 'GgajastayaH mAtarapitrI dRgadRSTi pANidvayozca 'GgalAyakam bRhatIkA dayo balidvayoH tsaruH trika kSurI churI tu churikA gupti tathA pramAniha parAI aMtya koTizaH taMtravAyaH pustriyAvaddhI reNuH niveditaH mAgo baliyoH tsarutrika kSurIcchurI tucchurikA guptistathA pumAniha parArddhamantya - koTizo tantuvAyaH pustriyoddhI reNurniveditaH mArgoM Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [26] pRSTha 32. paMkti 27 44 azuddha samA catuHzAlI athavA .. klIbayo pparastrI kIttitaH -dhimAni pumAMstItho guggulagugguluH kartRNaM dva'dantaM paryANa prajano prasaro carkarAdayaH pullaMga chuchu. svambudhaiH kIttitAH bhuvaH chidre antakaraNapramAdachaMdau suzIma pramAdachaMdau pramukhA svAdazvaparazatA AdiH AviSTa viSUlabaNaH dohako sAmAntha nidAnaM zuddha sabhA catuHzAlyathavA klIbayoH pyastrI. kIrtitaH dhimAnI pumAMstIrtho' guggulo gugguluH katRNa . dve'dantaM paryANaM prajanaH prasaraH varkarAdayaH * pulliMga chacchu0 svayambudhaiH kIrtitAH bhuvazchidre antaH karaNapramAdacchaMdau . suzImo pramAdacchaMdau pramukhAH svAdazvaparazzatA0 AdirAviSTa triSUlbaNaH drohako sAmAnya nidAnaM Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhUmikA saMsAra kI sabhI bhASAoM meM nyUnAdhika rUpa se zabdoM ke liMga para vicAra kiyA jAtA hai| saMskRta bhASA meM liMga tIna haiM: pulliMga, strIliMga aura napuMsaka liMga / jaba ki kaI bhASAoM meM strIliMga aura pulliMga-ye do hI liMga haiN| bhArata meM hI madhyakAlIna prAkRta, apabhraMza aura Adhunika hindI Adi bhASAoM meM do hI liMga haiN| aisA kadAcit saralIkaraNa kI pravRtti aura liMga-nirNaya kI aspaSTatA ke kAraNa huA hogaa| vyAkaraNa bhASA ke rUpa-nirmANa kA adhyayana karatA hai / vyAkRti arthAt bhASA kI viziSTa AkRti ko dekhanA-parakhanA hI vyAkaraNa hai| ise pada kI pahacAna kaha diyA jAya to vicAra karanA adhika sukara ho jAyagA / pada kI pahacAna do taraha se ho sakato hai / subanta ko liMga, pacana, kAraka aura kriyA ke sAtha sambandha khoja kara pahacAnA jA sakatA hai, jaba ki tiGanta pada ko liMga, vacana, vAcya, kAla aura puruSa kI dRSTi se pahacAnA jAtA hai| nizcaya hI vyAkaraNa kI dRSTi se pada kI pahacAna karate samaya liMga ko prathama sthAna diyA jAtA hai| liMga kI sthiti yaha kahanA bar3A kaThina hai ki liMga kA sambandha padArtha yA vastu ke sAtha hai athavA pada ke sAtha / zabda aura artha athavA pada aura padArtha kA abhinna sambandha mAnane vAle bhI isa sambandha meM mauna haiN| vyAkaraNa kI dRSTi se to itanA hI jAnanA paryApta hai ki koI zabda strI pratyaya jur3ane para strIliMga ho jAtA hai to puM pratyaya jur3ane para pulliMga ho jAtA hai| eka hI padArtha ko ghoSita karane vAle pRthak-pRthak padoM kA liMga bhinna ho sakatA hai| yathA-'strI 'pada sIliMga hai, 'yoSit ' napuMsaka liMga hai aura 'dAraH' pulliMga hai| zarIravAcI 'tanu' zabda kA prayoga tInoM liMgoM meM hotA hai / 'go' pada pulliMga aura strIliMga donoM meM prayukta hotA hai| - dezI bhASAoM meM to aura bhI arAjakatA kI sthiti hai| hindI meM 'AtmA' zabda cIliMga ho gayA hai| sAre deza meM 'hAthI' pulliMga hai; para bhojapurI meM 'hAthI jA rahI hai' kA prayoga sAmAnya bAta hai| vahA~ 'dahI acchI hotI hai| jaba ki hamAre kSetra meM 'dahI acchA hotA hai| hama bolate haiM 'mUMga acche haiN| pUrava meM 'mUMga acchI hotI hai ' kA prayoga hotA hai| chAyAvAdI kavi sumitrAnandana panta' ko na jAne kaise saundarya kI atizayatA ke ghotaka 'zazi' jaise pada strIliMga meM hI zobhAspada lagate the| chandaHzAstriyoM ne kaviyoM ke aise manamAne prayogoM ko ArSa prayoga kahakara kSamya mAnA hai| - yadi liMga kA vastu ke sAtha koI sambandha nahIM hai to yaha prazna svAbhAvika hai ki pada meM liMga kI sthiti kahAM se AI ? isakA uttara yahI ho sakatA hai ki mAnava mastiSka ne sRSTi Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [28] nirmANa kI prakriyA ko apanI dRSTi se samajhane kI ceSTA kI hai| vaha dekhatA hai ki maithunI sRSTi nara aura mAdA ke saMyoga se hotI hai| isa anubhava ke AdhAra para manuSya ne mUla tattva, agni aura ApaH ( soma ) prathama puruSa aura dvitIya strI rUpa svIkAra kara liye / brahma na strI hai, na pumAn / isaliye napuMsaka liMga (tat) mAna liyA gyaa| yahI sRSTi vyAkaraNa kI dRSTi se padoM kI pahacAna karate samaya apanAI gaI / sAmAnyatayA sabhI puM-bodhaka pada pulliga mAne gaye aura strIbodhaka strIliMga / dravyavAcI pada tathA jinakA liMga-bodha saMzayAtmaka rahA unako napuMsaka liMga meM gina liyA gyaa| saMzayAtmakatA taba paidA huI jaba eka padArtha ko guNadharmitA ke AdhAra para aneka zabdoM yA padoM dvArA saMketita kiyA jAne lagA aura saba padoM kI nirmANa prakriyA samAna nahIM rahI taba vastu se zabda ke liMga kA koI sambandha nahIM rahA / vaha apanI nirmANa prakriyA ke AdhAra para hI liMga saMketita karane lgaa| yAne strI-pratyaya jur3ane para strIliMga ho gayA aura puM-pratyaya jur3ane para pulliga ho gyaa| ina donoM se bhinna prakriyA se nirmita pada napuMsaka liMga parigaNita ho ge| bhASA meM liMgAnuzAsana : bhASA ke liMgabheda ke adhyayana ko liMgAnuzAsana kahA jAtA hai| pratyeka vyAkaraNa ke Avazyaka aMga ke rUpa meM isakI sthiti ko svIkArA jAnA caahie| saMskRta bhASA ko saMsAra kI saba bhASAoM kI jananI mAnane vAle logoM kI kamI nahIM hai, para jo aisA nahIM mAnate ve bho itanA to svIkAra karate hI haiM ki saMskRta bhASA kA vyAkaraNa saba se prAcIna aura sarvotkRSTa hai| usako adhyayana paddhati pUrI taraha se vaijJAnika hai| usameM liMgAnuzAsana kI sudRr3ha paramparA rahI hai| usameM liMga kI dRSTi se vivecya kevala nAmika pada hote haiN| AkhyAta, upasarga aura nipAta liMgAnuzAsana kI paridhi meM nahIM aate| isakA kAraNa yaha hai ki ina tInoM kA upayoga nAmapadoM kI siddhi ke lie hI hotA rahA hai| sAre nAma AkhyAtaja hote haiN| upasarga nAma yA AkhyAta (kriyA) se svataMtra hokara prayoga meM nahIM Ate / nipAta bhI nAma ko hI sArthakatA pradAna karate haiM / isalie liMga kI vizeSatA nAma-padoM ke sAtha jur3I huI hai| nAma-padoM ke liMga kI dRSTi se pAMca prakAra hote haiM :1. ve nAma jo sadaiva nizcita liMga meM hI prayukta hote rahe haiN| vyaktivAcI saMjJAoM ke liMga nizcita hote haiN| unameM parivartana nahIM hotaa| yathA-rAma, kRSNa, sItA, lakSmI, azoka Adi kA nizcita liMga-bodha hai aura aparivartanIya bhI hai| 2. ve nAma jo guNadharmitA badalane para liMga-parivartana kI pravRtti pradarzita karate haiN| srI, yoSit , dAraH Adi jAtivAcaka saMjJAoM meM yaha pravRtti dekhane ko milatI hai| Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 28 ] 3. ve nAma jo guNadharma ke saMketaka hote haiN| ye vizeSaNa hote haiM jinake viSaya meM vyAkaraNazAstriyoM ne kahA hai "yalliMga yadvacanaM yadvibhaktirvizeSyasya / talliAM tadvacanaM tadvibhaktivizeSaNasya / vizeSaNoM kA liMga vizeSya ke anusAra nirdhArita hotA hai| 4. ve nAma jibakA liMga prayoga ke AdhAra para nirNIta hotA hai| isa viSaya meM eka hAsyokti calI AtI hai| 'kheta meM ghor3A cara rahA hai yA ghor3I ?' isa prazna ke uttara meM kisI iMsor3a ne kahA ki yadi 'cara rahA hai| to ghor3A hogA aura 'cara rahI hai ' to ghor3I hogii| aise zabda anizcita liMga vAle hote haiM aura jaisA bolA jAya vaisA unakA liMga ho jAtA hai| 5. ve nAma jo avyaya ke sAtha samasta pada banAkara avyaya-prAya ho jAte haiM unakA rUpa parivartana nahIM hotA / prayoga avazya hI tInoM liMgoM meM ho sakatA hai| nAma kA liMga-AdhArita rUpAtmaka vikAsa kA itihAsa batAnA yahA~ abhISTa nahIM hai kintu yahA~ yaha saMketa avazya denA ucita hogA ki Rgveda ke dazama maNDala meM bRhaspati sUkta meM 'nAmadheyaM dadhAnA' vANI kI utpatti kA ullekha hai| 'nAmadheyaM dadhAnA' arthAt apanI saMpUrNa vizeSatA se saMpanna bhASA yA vANI kA artha bhI samajha meM Ane lagatA hai| dezI bhASAoM meM liMga bheda ke sambandha meM koI spaSTa niyama yA nirdeza prApta nahIM hote / isa kAraNa lagabhaga arAjakatA kI sthiti dekhI jA sakatI hai| isa viSaya meM hindI bhI apavAda nahIM hai| aisI dazA meM itanA hI kahA jA sakatA hai ki liMga kA anuzAsana saMskRta bhASA taka hI sImita hai| lokabhASAoM meM to prayoga se hI liMga jAnA jA sakatA hai| 'khaTvA' zabda saMskRta meM isalie strIliMga hai ki usameM TAp strI pratyaya prayukta huA hai| dezI bhASA meM 'khATa' meM strI-pratyaya kA bandhana nahIM hai taba bhI yaha zabda strIliMga hai| 'khATa' se pulliMga zabda 'khaTolo' bana jAyA karatA hai / 'sandhyA' TAp strI-pratyaya ke kAraNa boliMga hai; kintu 'sAMjha' zabda binA TAp ke hI strIliMga ho gayA hai| rAmA, mohanA, sohanA, zabda pulliMga haiM kintu inakA anunAsikokRta rUpa rAmAM, mohanAM, sohanAM strIliMga ho gaye haiN| mIrAM, pArAM Adi zabda bhI aise hI haiN| liMgAnuzAsana sambandhI granthoM kI paramparA : . liMgAnuzAsana para prAyaH vyAkaraNa granthoM meM hI vicAra kiyA gyaa| isa viSaya para ' svatantra pranthoM kA lekhana bahuta kama huA hai| vyAkaraNa ko 'veda kA mukha' (mukhaM vyAkaraNaM Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 30 ] smRtam) tathA 'uttarA vidyA' ke rUpa meM jAnA jAtA rahA hai arthAt yaha anya vidyAoM kI apekSA zreSTha koTi kI mAnI gaI hai| bhArata meM vyAkaraNa zAstra kA itihAsa lagabhaga tIna sahasra varSa se calA A rahA hai| bhASA ke zuddha jJAna kI dRSTi se vyAkaraNa kA mahattva sarvasammati se svIkRta huA hai| kisI bhI bhASA ke itihAsa meM dhAtu aura pratyayoM kI pahacAna usa gauravapUrNa sthiti kI sUcaka hai jisameM sUkSma dRSTi se bhASA ke AMtarika saMgaThana kA viveka kara liyA jAtA hai aura zabdoM kI vyutpatti kI jo prANavanta prakriyA hai usake rahasya ko AtmasAt kara liyA jAtA hai| liMga kI dRSTi se zabda ko pahacAna vyAkaraNa ko sarvAtisUkSma prakriyA hai| saMskRta bhASA meM isa para paryApta gaharAI se vicAra kiyA gayA hai| strI-pratyayoM kA vivecana karate hue pANini, vararuci aura pataMjali ne liMga nirdhAraNa kI dizA meM kucha saMketa diye the| paravartI vaiyAkaraNoM ne usI paramparA kA anukaraNa kiyA / sUkSmatama arthatattva kI khoja saMskRta vaiyAkaraNoM kA bar3A mahattvapUrNa kArya mAnA jA sakatA hai| usa arthatatva ke sAtha liMga, vacanAdi kA sambandha khoja lenA usase bhI mahattvapUrNa kArya thaa| vyAkaraNa-sAhitya meM zabdAnuzAsana kI prakriyA sUtroM meM nibaddha hotI hai| sUtrapATha ko laghu banAne ke lie usase sambaddha viSayoM ko vaiyAkaraNoM ne zabdAnuzAsana ke khila yA pariziSTa ke rUpa meM svataMtra rUpa se prastuta kiyA hai| prAyaH pratyeka zabdAnuzAsana ke dhAtupATha, gaNapATha, uNAdi aura liMgAnuzAsana-ye cAra khila hote haiN| khilacatuSTaya aura zabdAnuzAsana se milakara vyAkaraNa kI paMcapAThI banatI hai| srItva aura puMstva kA prANI jagata ke sabhI cetana prANiyoM ke sAtha sambandha hotA hai| usI prakAra kA sambandha 'nAma' zabdoM meM bhI khojane kA prayAsa huaa| isa prakAra liMgAnuzAsana zabdAnuzAsana kA anivArya aMga bana gyaa| liMgAnuzAsana ke binA zabda kA anuzAsana adhUrA raha jAtA hai / liMgAnuzAsana dhAtu pATha, gaNa pATha, uNAdipATha ke samAna zabdAnuzAsana ke kisI viziSTa sUtra athavA sUtroM ke sAtha sambaddha nahIM hai| ise zabdAnuzAsana kA pratyakSa pUraka svIkAra kiyA jA sakatA hai| isIlie pratyeka zabdAnuzAsana kartA ne liMgAnuzAsana kA bhI pravacana kiyA hai| katipaya aise bhI cintaka hue jinhoMne zabdAnuzAsana sambandhI kisI grantha kI racanA to nahIM kI; kintu svataMtra rUpa se liMgAnuzAsana kA pravacana kiyaa| harSavardhana aura vAmana Adi kA nAma isa taraha ke vyaktiyoM meM vizeSa rUpa se ullekhanIya hai| harSavarddhana ke liMgAnuzAsana (madrAsa saMskaraNa ) ke sampAdaka ke0 veMkaTarAma zarmA ne prantha kI prastAvanA (pR0 34) meM liMgAnuzAsana kA pravacana karane vAle 23 granthakAroM kA nAmollekha kiyA hai| DA. zrI rAmaavadha pANDeya ne sammelana-patrikA (varSa 46 aMka 3) meM 'saMskRta Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [3] liMgAnuzAsana sAhitya' lekha meM 41 pranthoM kA ullekha kiyA hai| zrI yudhiSThira momAMsaka ne 'saMskRta vyAkaraNa zAstra kA itihAsa' (bhAga 2) meM aise 24 granthoM kA saMkSipta vivaraNa diyA hai aura 16 granthoM kA nAmataH ullekha kiyA hai| ve haiM- 1. zantanu, 2. vyADi.. 3. pANini, 4. candragomI, 5. vararuci, 6. amarasiMha, 7. devanandI, 8. zaMkara, 9. harSavarddhana, 10. durgasiMha, 11. vAmana, 12. pAlyakIrti, 13. bhojadeva, 14. buddhisAgarasUri, 15. aruNadeva. 16. hemacandrAcArya, 17. malayagiri, 18. helArAja, 19. rAmasUri, 20. veMkaTaraMga, 21. liMgakArikA, 22. liMganirNaya, 23. navalakizora zAstrI tathA 24. sarayUprasAda vyAkaraNAcArya / inameM kramAMka 21 va 22 ke kRtikAroM kA patA nahIM calatA / pANini, vararuci, amarasiMha, harSavarddhana, durgasiMha, vAmana, pAlyakIrti, hemacandra, rAmasUri, beMkaTaraMga, navalakizora zAstrI aura sarayUprasAda vyAkaraNAcArya kI kRtiyAM to isa samaya upalabdha haiM / liMgakArikA aura liMganirNaya grantha bhI isa samaya prApya hai| zeSa kRtiyoM ke uddharaNa mAtra yatra tatra prApta hote haiN| Adhunika kAla meM aneka bhASA vaijJAnikoM ne liMga nirdhAraNa kI samasyA para apane apane DhaMga se vicAra kiyA hai| aise logoM meM paM0 sItArAma caturvedI, paM0 kizorIdAsa vAjapeyI, DaoN0 dhIrendra varmA, zrI kAmatAprasAda guru, DaoN. vAsudevazaraNa agravAla, DaoN maMgaladeva zAstrI, DaoN0 udaya nArAyaNa tivArI, AcAya rAmacandra varmA, paM. dInabandhu jhA, paM0 mukunda zarmA, DaoN0 badroprasAda paMcolI, DA. jAdavaprasAda agravAla, DaoN0 pratibhA agravAla, suzrI dIpti zarmA, paM0 cArudeva zAstrI Adi ke nAma vizeSa ullekhanIya haiM / bhASA vijJAna ke videzI paMDitoM ke sAmane liMga-nirNaya kI samasyA vizeSa mahatva kI nahIM hai| isalie unhoMne pRthak se isa samasyA para vicAra nahIM kiyA / koSa-vijJAna bhASA-vijJAna kI naI zAkhA hai / isameM bhI liMga-vicAra se sambaddha sAmagrI upalabdha hotI hai / kozakAra siddha-asiddha, yaugika, rUr3ha va yogarUr3ha sabhI prakAra ke zabdoM ke samUha kA vaijJAnika rIti se saMkalana karake unakI arthagati kI ora saMketa karatA hai| prAcInakAla meM 'koSa vijJAna' kA svarUpa bhale hI pratiSThApita nahIM ho pAyA ho; para koza-lekhanakI sudRr3ha paramparA to thI hii| koza do prakArake hote the-prathama ve jo sAmAnya rUpa se zabdoM kA parigaNana karate haiM aura jinameM samAnArthaka paryAyavAcI zabdoM ke mAdhyama se zabdArtha kI pahacAna kI jAtI hai; dUsare prakAra ke ve koSa haiM jinameM bhinna-bhinna arthoM meM prayukta zabdoM kA eka sAtha, ekatra ullekha kiyA jAtA hai| dUsare prakAra ke koSoM meM hemacandra kA 'anekArtha saMgraha, ' dhanaMjaya kA 'anekArtha nAmamAlA' aura 'anekArtha nighaNTu', kezava svAmI kA 'mAnArNava saMkSepa', mahezvara kA 'vizvaprakAza', abhayapAla Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [32] kA 'nAnArtha ratnamAlA', bhairavakavi kA 'anekArtha koza', medinikara kA 'anekArtha zabda koza', irugapada daMDAdhinAtha kA 'nAnArtharatnamAlA', mahipa kA 'anekArtha tilaka', saumari kA 'ekArtha nAmamAlA' tathA 'yakSaranAmamAlA' Adi prasiddha haiN| prathama koTi ke aneka koSa prantha upalabdha haiM / bhAguri, Apizala, zAkaTAyana, kAtyAyana, vAcaspati Adi ke kozagrantha isa samaya upalabdha nahIM haiN| para yatra-tatra uddharaNa ke rUpa meM unake mata ko dekhA jA sakatA hai| inameM amarakoza, hArAvali (puruSotamadeva), abhidhAna ratnamAlA ( halAyudha), vaijayantI ( yAdava prakAza), nAmamAlA (dhanaMjaya ), abhidhAna cintAmaNi nAmamAlA (hemacandra ), vizvalocana (zrIdhara), kalpadrama ( kezava daivajJa ), nAma saMgraha mAlA (appayya dIkSita ), kozAvataMsa (rAghava kavi ), nAma mAlA koza ( bhoja), zabda ratna sammucaya (zAhajI), zabda ratnAkara (sAdhusundara ), vizva koza (zivadatta) Adi prasiddha haiN| amarakoza kA nAma hI 'nAmaliMgAnuzAsana' hai| isameM nitAnta vaijJAnika prakriyA se zabdoM kA saMkalana kiyA gayA hai| isameM samAnArthaka aura nAnArthaka zabdoM kA liMganirNaya ke sAtha vivecana kiyA gayA milatA hai| 'abhidhAna cintAmaNi' liMga-nirNaya kI dRSTi se kalikAla sarvajJa AcArya hemacandra kI sarvAdhika prAmANika aura vaijJAnika AdhAra-sampanna racanA hai| isameM bhASAtatva ke adhyayana ke sambandha meM atyadhika mahatvapUrNa sAmagrI saMkalita hai| hemacandrAcArya ke kRtitva kI sabase bar3I vizeSatA yaha hai ki unhoMne pRthak-pRthak kSetra meM kAma karane ke lie aneka cintakoM aura vidvAnoM ko preraNA dI / prastuta vivecya prantha 'liMganirNaya' ke kRtikAra kA upajIvya bhI hemacandrAcArya kA sAhitya aura vyaktitva hI rahA hai / kRtikAra zrI kalyANasAgarasUri : 'liMganirNaya' ke kRtikAra zrI kalyANasAgarasUri kA janma 1633 vikramI meM vaizAkha sudI 6 ko lolAr3A grAma ( var3hiyAra pradeza) meM zrImAlI jJAtIya koThArI gotra meM huA thA / inake pitA kA nAma zreSThi nAniga tathA mAtA kA nAma nAmilade thA / 1641 vi0 meM inhoMne phAguna sudI 4 ko dholakA sthAna para dIkSA lI / saM. 1649 meM mAha sudI 6 ko ye ahamadapura meM AcArya pada para pratiSThita hue / pauSa badi 11 saM. 1671 ko ye aMcalagaccha ke gacchanAyaka bane / saM. 1718 meM inakA svargavAsa huA / aMcalAccha kI paramparA meM ye 18 ve pATa para hai aura zrI dharmamUrtisUri ke paTTadhara haiM / yugapradhAna aura dAdA zabda se inakI prasiddhi hai / inakA vizAla ziSya sampradAya thaa| inhoMne sahasrAdhika mUrtiyoM aura zatAdhika maMdiroM kI pratiSTAyeM karavAI / mugala samrATa jahAMgIra se bhI inakA sambandha rahA / inakI 29 kRtiyA~ prasiddha haiN| inameM se liMganirNaya, mizraliMganirNaya, pArzvanAtha sahasranAma stotra Adi racanAe~ vizeSa prasiddha Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [33] haiN| inake vyaktitva evaM kRtitva ke sambandha meM munizrI kalAprabhasAgarajI pRthak rUpa se likha rahe haiM / isalie yahAM vistAra se denA ucita nahIM hogA / liMga-nirNaya 'liMganirNaya' chaha kANDoM meM vibhakta, liMgAnuzAsana se sambaddha apane DhaMga kI anUThI kRti hai| isameM 682 chandoM meM hemacandrAcArya kI 'abhidhAna cintAmaNi nAmamAlA' meM prayukta sAre zabdoM ko parigaNita kiyA gayA hai| sAmAnyatayA kRtikAra ne zabdoM ke paramparAgata liMgoM ko svIkAra kiyA hai ; kintu kahIM-kahIM para matabheda bhI haiN| aise sthaloM para pramANa svarUpa kRtikAra ne vAcaspati, amarasiMha, gaur3a, sarvadhara, raudra Adi kozakAroM tathA bhASyakAroM ke matoM kA ullekha kiyA hai| katipaya sthaloM para apanI maulika avadhAraNA bhI prastuta kI hai| ___ 'liMganirNaya ' kA prAraMbha karate hue kRtikAra ne svIkAra kiyA hai ki liMgAnuzAsana ko dekhakara hI isa kRti kI racanA kI gaI hai| kRtikAra ne isa bAta ko svIkAra kiyA hai ki zabdoM ko pravRttibheda se svIkRta liMga ke atirikta anya liMga meM bhI prayukta kiyA jA sakatA hai| aise zabdoM ke viSaya meM prayoktA ko apanI buddhi ke anusAra zabda-prayoga karane kI svataMtratA kRtikAra ne de dI hai| jina zabdoM ke liMga ullikhita nahIM kiye gaye unake viSaya meM kRtikAra me kahA hai ki unake prayoga kI paramparA yA rUr3hi ke anusAra vidvAnoM ko apanI buddhi se svayaM nirNaya kara lenA cAhie / 'liMganirNaya' meM svayaM kRtikAra ne kucha zabdoM kA saMketa bhara karake zeSa ko usI pravRtti ke AdhAra para samajhane kI bAta kahI hai| sAre zabdoM kA ullekha na karane se hI yaha grantha choTA ho gayA hai| choTA hote hue bhI isake mahatva ko nakArA nahIM jA sakatA / 'abhidhAna cintAmaNi' ke atirikta anya kisI bhI koza grantha para isa taraha kA liMga-nirvacanAtmaka svataMtra prantha prApta nahIM hotaa| ataeva koSa-granthoM kI paramparA meM bhI aura liMgAnuzAsana kI paraMparA meM bhI isakA viziSTa sthAna banA rhegaa| prati - paricaya, sampAdana * zailI evaM AbhAra : prastuta pustaka ke sampAdana meM maiMne do pratiyoM kA upayoga kiyA hai| ina donoM pratiyoM kA paricaya isa prakAra hai : 5. rAjasthAna prAcyavidyA pratiSThAna, jodhapura ke saMgraha meM kramAMka 444 para surakSita hai| isa prati kA mApa 25.9 x 11 seMTImITara hai / patra 15, paMkti 19, prati paMkti akSara 42 haiN| pratilipi kartA ne lekhana-puSpikA nahIM dI hai| phira bhI isakA lekhana anumAnataH 18 vIM zatI kA pUrvArddha hai / akSara choTe kintu sphIta haiM / pratilipikAra kI ajJatA ke kAraNa isa 1. pRSTha 1 padya 4, 2. pR0 54 padya 110 3. pR0 54 padya 115 4. pR0 4 padya 23, pR0 7 padya 74; pR0 10 padya 5, pR0 11 padya 9 Adi / Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 34 ] prati meM azuddhiyoM kI bahulatA hai aura bhUla se nimnAMkita padya bhI prApta nahIM haiM :-tRtIya kANDa lokAMka 42, (3) caturtha kANDa zlokAMka 86 uttarArddha, 87 pUrvArddha, 126 evaM 127 kA pUrvArddha / 2. bhANDArakara oriyanTala risarca insTrITyUTa pUnA kI hai / kramAMka 762/1875-76 hai| prati kA mApa 254 11 seMTImITara hai| patra 18 paMkti 17 aura prati paMkti akSara 46 haiN| isameM bhI lekhana-puSpikA nahIM hai kintu yaha bhI 58 vIM zatI kI hI likhita hai / lipi sundara aura suvAcya hai / jodhapura vAlI prati kI apekSA yaha prati adhikAMzatayA zuddha hai / muni zrI kalAprabhasAgarajI ke sahayoga se isakI jIroksa phoTosTeTa kApI mujhe prApta huI thii| isa prantha kA sampAdana kArya maiMne jodhapura vAlI prati ko hI Adarza prati mAnakara prAraMbha kiyA thA / zabdoM meM azuddhi - bAhulya ke kAraNa maiMne hemacandrAcArya racita abhidhAna cintAmaNi nAmamAlA, svopajJa TIkA (yazovijaya jaina pranthamAlA bhAvanagara se prakAzita saMskaraNa) ke AdhAra para saMzodhana kara, zuddha zabdoM ko mUlapATha meM aura prati ke azuddha pATha ko pAThAntara meM rakhA thA / pUnA kI prati prApta hone para isake bhI pAThabheda die the / jodhapura vAlI prati meM aprApta padya bhI pUnA vAlI prati meM hone se unheM yathAsthAna sammilita kara die the kintu muni zrI kalAprabhasAgarajI kI yaha mAnyatA rahI ki, jaba abhidhAna cintAmaNi nAmamAlA ke AdhAra para samasta zabdoM ko zuddha kara diyA gayA hai taba pAThAntaroM ko dene kI AvazyakatA mahIM hai / yahI kAraNa hai ki prakAzana ke samaya unhoMne pAThabheda haTA denA hI ucita smjhaa| isa prantha meM do pariziSTa die haiM / prathama pariziSTa meM granthakAra ne kinhIM - kinhIM zabdoM ke / lagoM meM matabheda pradarzita karate hue jina kozakAroM yA kozoM kI ora saMketa kiyA hai usakI nAmAnukrama se tAlikA dI hai| dUsare pariziSTa meM abhidhAna cintAmaNi nAmamAlA meM prastuta samasta 1542 zlokoM meM saMkalita 13000 se bhI adhika zabdoM ko akArAnukrama se dekara, liMga-nirdezaka saMketAkSaroM ke sAtha koza ke kANDa aura padya tathA liMganirNaya ke kANDa aura padyAGkoM kA nirdeza kiyA hai| sAtha hI yaha prantha gurjara bhASA-bhASI logoM ke lie atyadhika upayogI ho sake, isa dRSTi se pratyeka zabda kA gujarAtI artha bhI diyA gayA hai| isa kAraNa yaha pariziSTa mUla grantha se ATha gunA ho jAne se svataMtra grantha kA rUpa prApta kara gayA hai| isa pariziSTa meM abhidhAna cintAmaNi nAmamAlA ke kANDa aura padyAMkoM ke ullekha yazovijaya jaina granthamAlA bhAvanagara prakAzita saMskaraNa ke AdhAra para hI kie gae haiN| prantha kA mudraNa kArya dUrastha pradeza ke presoM meM huA, prUpha saMzodhana bhI tatthAnIya vyaktiyoM dvArA hone se isa prakAzana meM azuddhiyAM adhika raha gaI haiN| Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 35 ] aMcalagaccha ke udIyamAna vidvAn sAhityarasika muni zrI kalAprabhasAgarajI ne isakA sampAdana kArya mujhe sauMpakara, mujhe sAhitya sevA kA avasara pradAna kiyA; etadartha maiM unakA atyaMta AbhArI huuN| vaizAkha zuklA 10 vi0 saM0 2038 / jayapura-2 mahopAdhyAya vinayasAgara prakAzana evaM zodhAdhikArI rAjasthAna prAcyavidyA pratiSThAna, jypur| Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prAsaMgika be bola graMthanuM prayojana-pitAnA ziSyone mATe samajavAmAM sulabha thAya evA che racavAne AcAryo haMmezAM utsuka rahe che. jaina AcAryo saMskRta ane prAkRtanA abhyAsa mATenI jIvatI jAgatI vidyApITha hoya che. acalagacchAdhipati pUA. kalyANasAgarasUri pote jJAnanI vidyApITha ja hatA ema kahevuM A graMtha jonArane ane bhaNanArane ucita lAgaze ja. pU. AcAryazrI kalyANasAgarasUrinI sarva racanAo ApaNane maLI zakI che ema kahI zakAya tema nathI. AcArca hemacaMdrasUrie liMgAnuzAsana, zabdAnuzAsana, chaMdonuzAsana, kAvyAnuzAsana ane pramANamImAMsA jevA graMtha lakhyA che. temAM paNa ziSyone bhaNAvavAnI khevanA ja daSTigocara thAya che. kalyANasAgarasUrine te svagacchanI paraMparAmAMnA pUrvAcAryonI aDhaLaka preraNA hatI. zrI merunaMgasUri, zrI jayazekharasUri, mANijyasuMdarasUri, mANijyazekharasUri AdinI Aga paranI vyAkhyAo, ane upadeza ciMtAmaNi jevA AgamatattvaprakAzaka graMtha sAhityanA kSetramAM jyataMbha jevA che. acalagacchanI ane anya gacchanI pisALa paNa vidyAnA dhAmo hatA ema ItihAsa jotAM jaNAya che. zrI kalyANasAgarasUrinI namratA -kaNANasAgarasUri parama vairAgyavaMta suvihita jainAcArya hatA, emanI pUrve je sAdhusamAcArImAM zithilAcAra hato te temaNe dUra karyo, te kAryamAM jJAnane vikAsa e emanuM eka sAdhana hatuM. teo graMthamAM jaNAve che ke ligAnuzAsana graMtha jeIne ame A liMganirNayanI racanA karI che - natvA sadgurupAdAbjaM pratyUhavyUhavArakam / liMgAnuzAsanaM vIkSya likhyate liMganirNayaH // vaLI temaNe zIkhanAra ziSyanI keTalIka nirNAyaka zakti paNa vicArI lIdhI che. jema ke vizeSaNe vizeSyanAM liMga, vacana ane vibhakti le che. kRdanta nAmavAcI hoya te napuMsakaliMgI hoya che. dA. ta. piyama, dhyeyama, gItama, kartavyama, karaNIyaparaMtu keIna vizeSaNa bane te vizeSyanuM liMga svIkAre che. vaLI dhAtumAM guNa ke vRddhi pachI kRtapratyaya laIne banelA nAmavAcI zabdo puliMgamAM hoya che. dA. ta. pariNAma, abhimAna, upahAsa, upakAra, pravAsa vagere e ja pramANe zA kRtapratyaya lenAra kriyAvAcaka nAmo napuMsakaliMgamAM ja hoya che. dA. ta. gamanama, bhejanama, hasanama, vAdanama, caraNama Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 37 ]. cintanama vagere. AvuM sAmAnyajJAna graMthakAre pitAnA ziSyamAM che ema mAneluM che. A graMtha sahele hovA chatAM amuka jJAnanI bhUmikAnI apekSA te rAkhe ja che. zrI kalyANasAgarasUrie abhidhAnaciMtAmaNinA zabdone kama (kAMDa) lakSamAM rAkhIne A liganirNayane vicAra karyo che. A zabdathI mAMDIne A zabda sudhInA zabda amuka liMganA che ema graMthakAra kahe tyAre ApaNe abhidhAnaciMtAmaNi sAme rAkhIne samajavuM joIe. bIjuM AcAryazrIe madhyama kakSAnA ziSyane mATe A graMtha lakhelo che, ene kaMThastha karaze evI apekSA emaNe svapUraskRta nityama kahIne rAkhI che. emaNe amarakezanA ane anya kozenA ane pitAnA matanI bhinnatA hoya tyAM spaSTa rIte darzAvI che. chatAMye graMthanA aMtamAM emaNe pitAnI nirabhimAnatA ema kahIne jaNAvI che ke ame pramAdane kAraNe keTalAka zabdone liMgavicAra na darzAvyo hoya te uttamabuddhivALA vidvAna puruSoe te zabdo pitAnI buddhie karIne ziSyane samajAvavA. vaLI ame liMgAnuzAsananA keTalAka zabdone ahIM upayogamAM lIdhA che tene artha te graMtha joIne te pramANe samajAvo. vaLI temane potAnI paribhASA paNa che. liMganirNayanI paribhASA : AjanA divasa sudhI ziSyane zIkhavavA mATe jainAcAryo nAnImoTI graMtharacanA karatA AvyA che. tevI ja A racanA paNa che. (1) vAhya zabdane artha vAhana thAya tyAre te bhale napuMsakaliMgI hoya paNa manuSyavAd turatrayAnam (manuSya dvArA upADavAmAM AvatI pAlakhI) mAM te vizeSya je liMganuM che te liMga dhAraNa kare che. vuiM sva (svarganA arthamAM virva zabda napuMsaka che) najlam, Ama sAtamI vibhaktithI zabda A arthamAM ema sUcavAya che. rAma eTale strIliMga sivAyanAM liMgomAM. nari eTale puMlliMgamAM, zI, ke paise eTale napuMsaka liMgamAM. vaLI niya: kamaLa: sAdhu: muniratu riyaramI ne artha nigraMtha, zrama: vagere puliMga paNa che ane nirdhathI, zrama, sAdhvI muni: e zabdo strIliMgI paNa che, puchI maunamAviSTam eTale mauna: ane maunam ema banne liMgamAM mauna zabda cAle che. kutripu mahatyarthe eTale guru eTale vajanadAra e artha hoya te e traNe liMgamAM vaparAya che. bIjA zabdo jevA darzAvyA tevA bAkI rahelA zabdo che tene tevA ja- jevuM liMga darzAve tevA jANavA." ema graMthakAra pahelA kAMDane aMte ja kahe che. vaLI teo abhidhAnaciMtAmaNinA kAMDa pramANe ja pitAne kAMDane krama rAkhe che te paNa nedhapAtra che. muni zabdano artha "bahuvacanamAM" ema thAya che. sAthe vA mIttamacacam eTale meM nA aMtavALe sAyam (sAMje) e avyayasvarUpa che. Ama graMthane avagAhatAM emanI paribhASA sahelAIthI lakSamAM AvI jAya che. A liMganirNaya graMtha upara emaNe svayaM vistRta vivaraNa rahyuM che paNa te anupalabdha rahyuM che. teo dvArA racita anya mizraliMganirNaya nAmane graMtha labhya che Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 38 ] paNa A liganirNaya tenA viSayane mahadaMze AvarI le che. Ama pUjya kayANasAgarasUrinI kalamathI utpanna thayele samagra jJAnane prajAne ApaNane atyAre prApta thaye nathI e bAbata keTalAka maLelA nirdeza parathI siddha thayelI che. have vAcanArane saheje prazna thaze zrI hemacaMdrasUri racita liMgAnuzAsana jeve ligonA nirNayamAM sahAyatA karanAro graMtha hovA chatAM A liMganirNaya graMtha kalyANasAgarasUrie zA mATe lakhe? jema kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcArye pANinInuM vyAkaraNa khUba pracalita hovA chatAM potAnuM siddhahema vyAkaraNa ziSyone saraLatA paDe e hetue UMDA abhyAsane aMte ane vizALa parizIlanane aMte lakhyuM tema kalyANasAgarasUrie abhidhAna| ciMtAmaNikoSanuM UMDANathI avagAhana karIne ziSyane niHzaMkapaNe liMgabheda jaNAI Ave te hetue A liganirNaya graMtha lakhyo che. evo javAba ApaNe liMgAnuzAsana para najara karIzuM to ApaNane maLI jaze. liMgAnuzAsana ane liMganirNayanI paddhati ja nirALI che. liMgAnuzAsananuM puliga prakaraNa zarU thAya che tyAM kahe che , 8, , , , ma, ma, 1, 2, 3, 4, 5, jU, , anna na vagere aMtamAM hoya evA zabdo puliMgamAM che. (A prAyavAda che. sArvatrika niyama nathI ema kaMI paNa abhyAsI kahI zakaze. dA. ta. zAna, nara , nirItha: zapatha dhUma:, mAdheya, prA:, :, unmeSa:, koSa:, :, tuH, setuH sImattA, siddhAnta: vagere darzAvyA che. pachI te puliMgapAThanA zleke che. tenA zA zA artha thAya te TIkAmAM darzAvAyuM che. liganA aMtanA zabdo darzAvavAne badale ahIM paNa liMgAnuzAsana pATha Ape che. chatAM bhArata ane pharajo ane IMzAMta zabdo jaNAya che. napuMsakaliMgamAM paNa aMtAkSare ApyA che. be svara ane s aMtamAM dA. ta. mana, retam vagere. vaLI asamAse joDuM batAvanAra zabdo napuMsakaliMgI hoya che. avyavIbhAva samAsa napuMsakaligamAM Ave che. pachI narama , dvi, rUpa jevA kAnta zabdo AvyA teNe AraMbhanA prakaraNane pravAda (ghaNuMkharuM Ama che evuM kathana) banAvI dIdhuM. pachI 4 aMtavALA zabdo napuMsakaliMgI ghaNAne pATha che. amArA paMDitajIe ema zIkhavela ke gUjarAtImAM je liMga hoya te ja liMga paMcANuM TakA saMskRta zabdonuM hoya, paNa evuM koI sUtra sUrione maMjUra nathI tethI teo anuzAsana kare che. liMganirNaya paNa AvuM ja eka namratAyukta prayAsa che. liMgAnuzAsana paNa mizraliMga zabdo darzAve che. te ahIM sthAna saMkocane kAraNe nathI dazavI zakAyuM. te jijJAsue liMgAnuzAsanamAM joI levA. . Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [ 39 ] AbhAra darzana, A graMthanA saha saMpAdana kAryamAM saMskRta Adi aneka graMtha nirmAtA, kaviratna acalagacchAdhipati pa. pU. AcAryadeva zrI guNasAgarasUrIzvarajI ma. sA.nI kRpAdraSTi tathA teozrIne vidvAna ziSya sAhityaratna pU. munirAja zrI kalAprabhasAgarajI ma. sA.ne udAratA bharyo sahakAra ane mArgadarzana prApta thayela che. pU. munirAja zrI kalAprabhasAgarajI ma. sAhebe potAnA gurudevazrInI AjJAthI saM. 2035nuM cAturmAsa goregAMva (vesTa) (muMbaI 62) maLe acalagaccha jaina upAzrayamAM karela. A vakhate pU. munirAja zrI uttarAdhyayana sUtra ane zrI AcArAMga sUtranA bRhadaganA godvahana karatA hatA. teozrI anekavidha sAhitya-ArAdhanAnI zubha pravRttiomAM vyasta chatAM sAthe rahI ame prastuta graMthanuM saMpAdana kArya paNa karatA hatA. pU. munizrInI sAthe pUrve paNa zrI jayakezarI sUri kRta caturvizati jina stotrANi (sAnuvAda) tathA vartamAnamAM prastuta graMthanA saMpAdanane hA maLavA badala mArI jAtane bhAgyazALI mAnuM chuM. sAhitya sevAne lAbha pharI pharI paNa maLato rahe e zubha apekSA rAkhuM chuM. li. paMDita navinacaMdra ajarAmara dozI-muluMDa M. A, B, T (prAkRta adhyApaka) Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa-1 granthakAroddhRtaviziSTanAmAnAmakArAnukramaH nAma pRSThAGka evaM padyAGka amaraH 8.88; 13.40; 13.49; 22.78, 36.98; 42.182, 50.53 kazcana, kazcit , kecit , kecana 15.69, 22.180, 42.182, 23.196; . . 25.232,26.240, 28.268,30.5,7,8,11, . 35.72,73,81,86, 36.87,99; 37.103; 38.116,124, 39.136, 40.148,149; . . 43.191; 45.221, 46.5; 47.9, 48.22; 51.80, 53.99; 7.72, 8.94, 17.113 bhASyakAraH 42.179 matAntare 5.36, 6.61, 14.54, 41.169 . mizrAH 42.182, 44.217 raudraH 45.228 liGgAnuzAsanam 1.3; 54.113 vAcaspatiH 6.64; 7.71 vaijayantI 11.20; 12:25; 16.97, 24:213 sarvadharaH 39.141 svameta 6.61, 7.72: 8.88-89; 11.17, 22.178; 25.232, 34.66, 38.116 / -asmin graMtha " avyayAni ca puMklIbe liMgayoriha sarvadAM // 109 // ityAdi-darzanAt yadyapi sarveSAM vaiyAkaraNAnAM mate avyayavAcakAH zabdAH liMgarahitA eva tathApi granthakRtA avyayazabdAnAM puMklIbatvaM yat pratipAdita tasya mUlaM sahRdayaiH sudhIbhiH vibhAvanIyam-yaduktam sadRzaM triSu liMgaSu sarvAsu ca vibhaktiSu / vacaneSu ca sarveSu banna vyati tadavyayam // -saMpAdakaH wwmawww Page #52 -------------------------------------------------------------------------- _ Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - nAma makaDA zrI Arya-jaya-kalyANa kendra TrasTanA svajanenI zubha nAmAvali sAhitya saMrakSaka: kacchanuM gAma 1 saMghavI zrI lakhamazI ghelAbhAI sAvalA parivAra, durgApura 2 zreSizrI dAmajIbhAI meghajIbhAI sAhitya bhakata :1 zA lakhamazI umarazI meTA AsaMbIA 18 mAtuzrI mamIbAI dAmajI meghajI vIrA navAvAsa 2 , ratanazI TokarazI sAvalA navAvAsa 19 zrImati IndIrAbena dAmajI vIrA , , hIrajI haMsarAjanA 2 , rekhAbena dhIrajalAla dAmajI smaraNArthe suputro 21 , vAlabAI murajI nAgaDA saNosarA 4 zrImati purabAI gAMgajI rAmajI keDAyA 22 eka sagRhastha taraphathI nArANapura nArANA 5 zA jeThAlAla murajI ha: jakhIbAI zeraDI 23 zA puMjAbhAI ladhAbhAI bADA 6 , TokarazI ANaMdajI lAlakA lAlA 24 morArajI devarAja 7 zrImati narmadAbena ravajI keDAyA mArU cIAsara (ujajaina) 8 agarIdevI dvArakAdAsa gAmalANI bADamera 25 zrImati khImaIbAI haMsarAja harIA hAlApura 9 zA vIra TekarAza lAyA 26 eDavokeTa lIlAdhara dAmajI zAha bhojAya 10 zrI rAjendrakumAra enDa bradharsa mAMDavI 27 zA suMdarajI dhanajI gaDA 11 che. nAnajI khImazI haka medhAvI. TuMDA 28 , ramezacaMdra kezavajI masAlAvAlA , 12 zA mANeka murajInA smaraNArthe keTalI 29 , cAMpazI padamazI (haH suputro) merAu 13 zrImati senabAI zAmajI haMsarAja keDAya 30 zrImati lakSmIbena khetazI dezalapura 14 , purabAI TokarazI devajInA smaraNArthe lAlA 31 sva. bhUpendrakumAra pAlaNanA smaraNArthe 15 , devakAMbAI kuMvarajI kacarA gaDhazIzA ha: mAtuzrI velabAI gedharA 16 , narmadAbena vazanajI kuMvarajI nareDI 32 zA bhavAnajI kAnajI bhulA rAyaNa 17 , talabena premajI bhANajI khAruA 33 gaM. sva. devakAMbAI khImajI jeThA navAvAsa bADA Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azvalagacchAdhipa-zrI kalyANasAgarasUripraNItaH liGganirNayaH // 60 // zrI sadgurubhyo namaH / [ maGgalAcaraNam] urjasvalaH zAMtijino'stu zazvatsaMGghasya, saukhyAya zivAbdhicandraH / kAmArthavizrANanapArijAtaH, kalyANakAntiH zivatAtirIzaH' // 1 // zrIpArzvanAtho navalakSapUrvo'vatAtsadAbhaktimataHsajantUn / svakSAradoSAGkanisUdanAya, dizi sthito'yaM bhajatesamudraH // 2 // natvA sadgurupAdAbjaM pratyUhavyUhavArakam / liGgAnuzAsana' vIkSya likhyate liGganirNayaH // 3 // maulaM liGga samAzritya nAnyalliGgaM bhajanti the| puMstvAditvena te prakhyA anyobhayaliGginaH // 4 // svaliGgavartinaH ke'pi jAyante tadvati triSu / kuzAgrIyadhiyA zazvatsvayaM jJeyA vicakSaNaiH // 5 // arhana jinAdayaH puMsi sAmAnya jinavAcinaH / arha klIbe'vyayaM caivamarhanto daivavanmataH // 6 // RSabhapramukhAH zabdAH sabhedAH saparicchadAH / tatpitRvAcakAH sarve tad yakSa kalitA nari // 7 // tad yakSiNI sametAzca jinamAtRnivedinaH / . .. strIliGge vizrutAH koSe padmanAbhAdayo nari' // 8 // abjaM nilotpalaM klIbe vajraM zaGkho'striyAM punaH / .. pulliGge'nye samAviSTA vRSAdayo jinadhvajAH // 9 // Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahodayo mahAnandaH sarvaduHkhakSayaH punaH / mokSo'punarbhavazvApavargo'mIpusikIrtitAH // 10 // siddhistu nirvRtirmuktiH strIliGgo bahma cAstriyAm / . kaivalyamamRtaM zreyaH zivaM nizreyasaM kila // 11 // nirvANamakSaraM caiva niryANaM tu napuMsake / nirgranthaH zramaNaH sAdhumuMnistu pustriyoramI // 12 // RSiryatyAdayaH puMsi sariSayaH striyaamRssii| . puMklIbe maunamAdiSTaM dharmazAstA guruH pumAn // 13 // gurustriSu mahatyarthe karaNaM striinpuNske| AsanaM maGgalaM kSemamete puMklIbavAcakAH // 14 // svazreyasAdayo'pyanye yadA kalyANavAcinaH / tadA napuMsake proktA tavadvatiSu triSu smRtAH // 15 // zeSAH zabdAzca kANDAntAH sandigdhaliGgavarjitAH / vijJeyAH vibudhaiH prAyo yathokta liGgabhASiNaH // 16 // itiprathamakANDoktaH sandigdha liGganirNayaH / likhitaH smRtaye nityaM kalyANodadhisUriNA // 17 // iti prathamakANDokta liGganirNayaH samAptaH / atha dvitIyakANDasya liMganirNayo likhyate svargaH puMsi divaM svarge triviSTapaM npuNske| dhau divau ca bhuvi nAryA taviSastAviSaH pumAn // 1 // svarge gauH puMstriyoratra nAkastridivamastriyAm / suralokorvalokau dvAvetau puMsi svaravyayam // 2 // puMklIbe daivataM proktaM strIliMge devatA matA / puMlliGge gaditAH prAjJairapare devavAcinaH // 3 // teSAM yAnaM vimAno'pi bhUtAstu punapuMsake / pIyUSamamRtaM klIbe sudhA strI devabhojanam // 4 // caturvidhA asurAdyAH vinaikaM puMsi kIrtitAH / AdityapramukhAH puMsi samagA'strI taraNiyoH // 5 // Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tatrAruNo vAyaliMgo dvAsaptatimitAnyapi / nAmAni kathitAnIha smarttavyAni raveH prage // 6 // aMzurukho ghRNiH keturabhIzuH pragrahaH karaH / gabhasti-bhAnurazmI dvau mayUkhastu vasuH zuciH // 7 // virokaH kiraNaH puMsi dyutirdIptiH chavirvibhA / . tvida viSi rdIdhitirbhA rugupadhRtiH ruciH striyAm // 8 // rociH zocirmahaH sAntaM jyotirdhAma napuMsake / strIklIbe'rcizva gauH pRznimarIcirbhAstu pustriyoH // 9 // udyotazcAtapAloko prakAzo'mI smRtA nari / klIve tejastathA varcastUpasUryakamevahi // 10 // marIcikA mRgatRSNA strIliMge maMDalaM triSu / paridhi-pramukhAH zabdA mATharAntA matA nari // 11 // caMdre'bjo'strI nizAratnam ajahalligamIritam / zeSAH puMlliMganirdiSTAH caMdraparyAyavAcinaH // 12 // aMzaH puMsi kalA nAryA cihna lakSaNa-lAMchane / lakSmAbhidhAnamete'tra napuMsake niveditAH // 13 // pullige'GkaH kalaMkazca strIliMge caMdrikAdvayam / caMdrAtapaH pumAn jyotsnA kaumudI ca mithaH striyAm // 14 // bimbo'strI, maMDalaM prAgvat kecittu maMDalI striyAm / nakSatraM klIbaliMge syAt triliMgyAM tArakA sadA // 15 // tArA strI, pustriyoruktA jyotira, bhaM ca napuMsake / uDuH strI-klIbavAcyA'pi sAmAnyato graho nari // 16 // dhiSNyaM klIbe'striyAmRkSamazvinI nAmapaMcakam / bharaNIyugalaM strItve bahutve kRttikAH striyAm // 17 // boSiti bahulA bhUmni mRgaziro napuMsake / astrI mRgaziro'nyatra kazcinmRgazirA striyAm // 18 // striyAM liMgelbalAH bhUmni punarvasU tu yAmako / AdityAviha pullige RSo'mI dvitvavAcinaH // 19 // pumAMsau tiSyapuSyo dvau bahutve tu maghAH striyAm / pullige maghazabdasya bahutvAniyamo'pare // 20 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ azleSA, zravaNo, hastaH svAtiH strIpuMsayoramI / vizAkhAstu striyAM bhUmni vizAkhA svamate punaH // 21 // puMklIbe mUla ityuktaH strIliMge vAruNIdvayam / pUrvabhadrapadAH strItve pauSNaM smRtaM napuMsake // 22 // zeSAH puMsi striyAM klIbe vAcyA nakSatravAcinaH / dAkSAyaNyaH striyAM sarvA lagnaM puMklIbavAcakam // 23 // rAzayaH puMsi meSAdyAH Aro vakrAdayastathA / agnimArutaparvatAH pulliMge saumbamastriyAm // 24 // rAhunAmni tamaH klIve tamo vA punapuMsake / / ketugrahe pumAnatra dhvajAdau vAcyaliMgatA // 25 // lopAmudrA-trikaM nAryA marIciraGgirAdayaH / / bhUmni saptarSayazcitrazikhaNDinazca puMsyapi // 26 // . :: puSpadantau puSpavantAvekoktyA zazibhAskarau / trayo'mI puMsi vikhya tAH dvitvavacanabhASiNaH // 27 // nari grahAdayaH paJcAriSTazca drumapakSiNoH / / napuMsake copaliMgamariSTamazubhe tathA // 28 // ajanyaM samayastvastrI striyAmItirnibeditA / utpAtapramukhAH sarve mUSakAntA nari smRtAH // 29 // nimeSAzca lavo lezaH kSaNastamI nari matAH / . kASThAtha nADikA nUnaM dhArikA ghaTikA striyAm // 30 // muhUrto'pi tvahorAtro vAsaro divasaM dinam / ekarAtraM dvirAtraM hi punapuMsakaliMgake // 31 // dhughasrau puMsi vikhyAtI prabhAtaM syAdaharmukham / ahardivaM pragaM vyuSTaM vibhAtaM kAlyameva ca // 32 // kalyapratyuSasI paMDhe kazcid vyuSTiH striyAmapi / .... uSaH strIklIbaliMge syAt pratyUSaM punapuMsake // 33 / / madhyAhmaH savalizcaitau vikAlotsUrasaMyutau / pullige'mI divAmadhyaM madhyandinaM napuMsake // 34 // sAyaM klIbe'thavA puMsi sAyaM vA mAMtamavyayam / . klIbe dinAvasAnaM ca trisaMdhyaM tUpavaiNavam // 35 // Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [R strIliMge pitRsUH saMdhyA trisaMdhyA ca matAntare / / kutapastvaparAho'hni mithaH syAt punapuMsake // 36 // nizAdyAH pUrNimArAtri-paryatA yoSiti smRtaaH| .. puMklIbe gaNarAtro'pi puNyAho'pi tathaiva ca / // 37 // pakSiNI vAsare pakSastriyAM puMsi krameNa vai / garbhakaM klIbaMliMgoktaM pumAna pradoSa ityapi // 38 // . yAmaH praharo nizIthastUccaMdra-dvitayaM nri|.. aMdhazca timiraM dhvAntamandhakAramayoSiti // 39 // * klIbe tamazca mUcchAyaM mUcchAyA vA striyAmiha / tamisra tulyanaktaM tu strIklIbavAcakaM kila // 40 // puMklIve viSuvat proktaM puMsi pakSa dvidhA sa tu / tithiyoH karmavATI pratipatpakSatiH striyAm // 41 // sUryendusaMgame darzaH puMsi kuhudvikaM striyAm / mAso mAdho tathA zukro'striyAM jyeSThastriSu smRtaH // 42 // anye pulliMganirdiSTA mArgazIrSAdayaH punaH / RturnA zizireSyau dvau vasaMtazcAstriyAM trayaH // 43 // nidAgho dharmamuSNerthe punapuMsakaliMgake / grISme svede pumAn dharmaH zizirattauM tapo nari // 44 // sAntaM tapasa tapaM klIbe bhUmni varSAH striyAmapi / nAryA prAvRT zarad jJeyA zaradA prAvRSA'thavA // 15 // pullige kIrtitAH zeSA RtuparyAyavAcakAH / vatsare hAyano varSamandaM puMklIbaliMgayoH // 46 // .. striyAM zaratsamA bhUmni zarado vA matAMtare / kalpAdyAH parivartAntA naraliMganivedinaH // 47 // strIliMge samasuptiH syAdApatirapatistathA / astrI bihAya AkAzaM vihAyasA'vyayaM punaH // 48 // nabhorthe dyau-divau nAryA nabhazca nabhamitmapi / ... AkAzavAcakAH zeSAH napuMsake matA budhaiH // 4 // syAtklIbe'bhraM ghane zeSAH pullige meghavAcinaH / / AsANe nAstriyAM varSa varSaNe karakatriSu // 50 // . Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ diga dizA haritkASThA''zA kakubhA kakubhaH striyAm / vizeSavAcinI zeSAH striyAM vidika pradika tathA // 51 // apadizaM khalu klIbe triSu dizyamudAhRtam / / avAk prabhRtayaH klIbe puMsIndrAdyA gajAntimAH // 52 // iMdrAdayo'pi pullige tatpriyA tu striyAm mtaa| puMsi striyAM jayantAdyA airAvato'striyAmapi // 53 // striyAM nAntA sudharmAdi naMdanaM tu napuMsakam / syAddharicaMdano'pyastrI dIrgharju tu napuMsake // 54 // devAyudhaM ca puMklIbe tadvadairAvataM punaH / puMstriyorazani cyA vajraM tu kulizo'striyAm // 55 // strI drAdinI, paviH zamvaH zatakoTiH svarurbhiduH / daMbholiH kulizo nUnaM vyAdhAmaH skUrjathunari // 56 // bhiduraM klIbaliMge syAdatibhIH strI niveditA / svavaidyau ca yamau prAnte dazA'mI puMsi vizrutAH // 57 // apsarasaH striyAM bhUmni tathaikatve'psarA'paraH / / vizvakarmAdayaH puMsi hAhAdayo'pi mAnave // 58 // hAhAzabdo dvidhA proktaH sAntastvAdanta eva hi / " hAhAzca sau pare rUpamagre rUpasya bhedatA // 59 // uktA yamAdayaH puMsi dhUmorNAtha purI striyAm / kimpuruSezvaraprAntAzcaMNDAdyAzca narIritAH // 60 // . yAtuH kazcinnare vakti klIbe'tra yAtu-rakSasI / svamate puSpakaM klIbe puSpako'strI matAntare // 61 // pramA-trikaM striyAM jJeyaM sAraM klIbe'thavA nari / AtmIye svastriSu prakhyo deyaM svaM tu dhane'striyAm // 62 // rAH puMstriyordhanaM cAstrI vibhavAau~ matau nri|| nANakaM vittarikthAdyAH zeSA napuMsakaritAH // 63 // kunAbhi-tritayaM puMsi nidhAnaM tu napuMsake / vAcaspatizca puMklIve nidhiH pano'pi zevadhiH // 64 // mahApAdayaH puMsi vikhyAtAH carcA cacyazca kutracit / zambAdyA puMsi vikhyAtAH saptasaptatisaMkhyakAH // 65 // . Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khaTvAMgo mari vA klIve pinAkaM punapukhakam / bAhyAdyA mAtaro nAryA puMllige pramathA gaNAH // 66 // ladhimA cANimA pusi mahimA punapuMsake / strIliMge vazitA prAptiH zeSaM trikaM napuMsake // 67 // gauryAdayaH striyAM siddhA herambapramukhA nari / duhiNAdhAstathA viSNumukhyA puMlliMgavAcinaH // 68 // kaMsArAvatra puMlliMgaH kasaH puruSavAcakaH / kasaM mAnavizeSe tu punapuMsakabhASakam // 69 // zaMkho'pAMcajanyo'GgaH zrIvatso'sistu naMdakaH / sudarzanaH punazcakre puMllige kIrtatA iha // 70 // strIpuMsayostu vizeyo merau jaMghAM sudarzanaH / vAcaspati punaH prAha naraklIbe sudarzanam // 71 // svamate kaustubhaH puMsi gauDastu, kaustubho'striyAm / Anaka-dudabhI rAmo halyAdyAzca nari smRtAH // 72 // klIbaliMge'pi saunaMdaM halaM samvartakAhvayam / lakSmIpadmAdayo nAryA puMllige madanAdayaH // 73 // zambaraH puMsi vA klIbe ratiH strIliMgapAcinI / itaH prArabhya pullige striyAM zabdAH svarUDhitaH // 74 / / vANyAM gauH pustriyoH puMsi vyAhAro bhASitAdikam / klIbe ca vanitA''ptoktI rAddhAntapramukhAH nari // 75 // AcArAMgAdayo zabdA yathAbhASitaliMginaH / zrutikragiha yoSAyAm vede chando napuMsake // 76 // abhiprAye pumAn chando yajuH sAma napuMsake / pullige triSu vA'tharvA striyAmupaniSada punaH // 77 // OMkArapraNavau kalpaH puMsi zikSA smRtiH striyAma / ." SaNDhe vyAkaraNAdyAzca striyAmAnvIkSikI-trikam // 78 / / strIpuMsayormanuratra sUtraM tu punapuMsake / AhnikaM klIbaliMge'tha nighaNTu pusi vA'striyAm // 79 / / akArAnto nighaNTo vA pravalhikASTakaM striyAm / aitihAsaM purAvRttaM aitihyaM ca napuMsake // 80 / / Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ udantasvAvayaH puMsyabhidhA saMjJAdikaM striyAm / gotraM klIbe punarnAmAbhidhAne punapuMsake // 81 // saMbodhanAdayaH paJca napuMsake havo nari / strIliMge hUtisaMhUtI zapathAntAH zapo nari // 82 // vAGamukhaM sapanaM klIbe prativacastathottaram / / caTu cATu tu puMklIve priyaM satyAdayaH khalu // 83 // vikRSTAntAstu vAgbhedAH pRSThamAMsAdanaM vinA / / tadvati triSu vA klIbe sambakaM punaH stavo nari // 4 // strIliMge varNanASaTkaM stotraM klIbamihoditam / strIliMge gAlirAzIzca kItau zlokaH pumAniha // 85 // samAjJA kIrtirabhikhyA samAkhyA samajyA striyAm / . yazaH klIbe striyAM proktA Rzati rizatIti vA // 86 // kalyA kAlyA striyAmuktA carcarI carmaTI tathA / astriyAM dUSaNaM pakSe, SaNDhake paribhASaNam // 87 // svamate pustriyoH kAku strI kAkuramare punaH / / AgUH strI saMgaraH puMsi strIliMge nATyadharmikA // 88 // gItaM gAnAdayaH klIbe'striyAM tAMDava-taMDake / ' gItiH strI svamate hallIsakaM klIbe'thavA striyAm // 89 // AMgikA sAttvikazcaitau triSu klIbe tu nATakam / . mANo'strI tu DimaH puMsi klIbe bAdyAdikASTakam // 10 // turya pravAlaka-kumbhau puMklIbayoH layo nri| .... aMnyAliMgyUrdhvakazcaite puMsyapuMsi tu kAhalA // 91 // dundubhi / striyAM bherI puklIbe paTahaH punaH / puMsthAnako'striyAM kazcit huDukkA puMstriyorapi // 12 // koNo nA triSu bIbhatsaM puMsi hAsyAdayo matAH / / rasAH zRMgAramastrItve vakroSTikA nRvarjite // 93 // puMsi zRMgArabIrau dvau strIliMge karuNA sdaa| . napuMsake rasAH zeSA gauDastvevamakk punaH // 94 // kut ruSau tu kudhA zuk ca, ruSA pragalbhatA khiyAm / zokAdinavakaM puMsyastriyAmuyoga udhamaH // 95 // Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ puMllige'dhyavasAyojoM vIrya strIvalIbaliMgayoH / prauDhiI bhItirAzaMkA striyAM bhayaM napuMsake // 96 // taMkA takadarA ete'striyAM SaNDhe ca sAdhvasam / bhayaMkaraM pratibhayaM bhImaM bhISmaM bhayAnakam // 97 // bhISaNaM bhairavaM ghoraM dAruNogre bhayAvaham / ekAdaza triSu khyAtA Azcarya citramadadbhutam // 98 // codyaM caite matAH klIbe tadvati te triSu smRtAH / jugupsA tu ghRNA zAMti yAM nari zamAdikam // 99 // * pulakaH kaMTakazcAstrI klIbe jADyAdipaJcakam / staMbhAdyAH vipathuH prAntAH pullige bASpamastriyAm // 100 // vaivarNyamazrunetrAmbu rodanAzUNi SaNDhake / klIbe svAsthya trikaM jJeyaM saMtoSaH puMsi sammataH // 101 // dhRtismRtyAdayo nAryA klIbe tu jJAnapaJcakam / brIDA tu pustriyo rlajjA hRIstrapA'patrapA striyAm // 102 // maMdAkSamaukhya'jADyAni napuMsake matAnyapi / sAdastriSu viSAdo'vasAdo nA, strI viSaNNatA // 103 // AdhiAdhirmadasvApa-saMveza-saMlayA nari / nidrAdipaMcakItsukyAyallakAni napuMsake // 104 // [vA-autsukyAyallake klIbe paMca nidrAdayaH striyAm // 104 // ] aratyutkalikotkaMThA amI strIliMgavAcinaH / raNaraNakahRllekhAvutkaMThastu trayo nari // 105 // . apuMsyavahitthA zaMkA striyAM kausIdhacApale / AlasyaM klIbaliMge'mI harSASTakaM nari smRtam // 106 // cittaprasannatA prItirmud striyAM mAnamastriyAm / puMklIbe puMsi vA garvo'valiptatA-trikaM striyAm // 107 // ahaMkArAdayaH puMsi spardhA tu pustriyorapi / strIliMge'pi vinirdiSTamahamahamikA-trikam // 108 // strIliMge caMDatAglAniH puMsi prabodha eva ca / klIve dainyadvikaM puMsyAvegAntAzca zramAdayaH // 109 // Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ striyAM tvarA tvaristUrNiH saMvegAdyAnari smRtAH / pustriyorUha-mRtyU dvau nidhanaM marako'striyAm // 11 // dIrghanidrA mRtiH saMsthA mAriH striyAM nimIlanam / paJcatvAste'vasAnaM ca SaNDhe kAlAdayo nari // 111 // naTo'striyAM pumAnaMdI striyAM nAndI viTo'striyAm / strI vAsUH pUjyanAmAni bhUmni pAdAstu puMsvapi // 11 // zeSA uktAstu ye zabdAste pratyayAdibhedataH / / liMgAntareNa vartante kecidUhyA svayaM budhai // 113 // iti dvitIyakANDoktaH sandigdhaliMganirNayaH / likhitaH smRtaye nityaM kalyANodadhisUriNA // 114 // .. ___ iti dvitIyakANDokta liGganirNayaH samAptaH // 2 // * atha tRtIyakADokta liMganirNayaH / atha tRtIyakANDasya sandigdhaliMganirNayaH / likhyategurupAdAbja-sevA-kaNAnubhAvataH // 1 // . mAdayaH kumArAntAH puMsi striyAM ca kecana / zizustu kutracit klIbe viT pumAna naravAcakaH // 2 // vAcyaliMgo bhaved bAlo mUrkhe tathA'rbhake punaH / hIberakezayorarthe punapuMsakaliMgake // 3 // zizutvaM zaizavaM bAlyaM tAruNyaM tu napuMsake / puMklIbe yauvanaM siddhaM yauvanikA striyAmapi // 4 // vayasthAdyAzca jAnAntA puMsi ca tadvati triSu / vArdhikaM sthAviraM klIbe strIliMge visrasA jarA // 5 // varSIyAn dazamIjyAyAn vidvAMzca viduSo nari / / strIliMge viduSI vidvat klIve'nvaye sudhI triSu // 6 // saMkhyAvati kaviH puMsi kavI tu kavinA tripAm / prAjJe kRSTinari khyAtaH kRSTirAkarSaNe striyAm // 7 // vicakSaNAdayaH puMsi jJAtari ca budhastriSu / prAze triSu prabuddhassan pravINe kuzalastriSu // 8 // Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ triSucchekaH paTurdakSe'bhize'tha caturAdayaH / sUratAntA nari klIve striyAM vA kecana triSu // 9 // mUl maMdazca mUDhAdyAH lakSmIvAn lakSmaNAdayaH / daridrAdyAkhiSu proktAstadvati cAnyathA nari // 10 // astriyAM vyaMgaTaH zUkaH kAruNyaM tu napuMsake / triyAM dayAdayaH paJcAnukrozapramukhA nari // 11 // pramayaH kadanaM cobhau pramApaNamayoSiti / vyApAdanAdayaH zeSAH klIve puMsi striyAmiha // 12 // chedAdyAH puMsi catvAraH pramItapramukhAstriSu / pulliMge tadahaH zabdaH syAdaudehikaM triSu // 13 // puMsi zrAddhe nivApazca citi cityA citA striyAm / RjumukhAstu pulliMge kecicca tadvati triSu // 14 // striyAM mAyAcatuSkaM syAt klIbe zAThyAdipaMcakam / kapaTaM kUTalakSe ca nibhaM puMklIbaliMgake // 15 // pusyupadhirdambha-trikaM strIliMge kukkuTi-trikam / vaJcanAditrayaM klIbe vyalakiM punapuMsake // 16 // sabhyAryasajjanAH sAdhau nIcaH pizunasUcakau / AzrayaliMginazcaike svamate puMsi vizrutAH // 17 // ayoSiti khalaH steno dvijihvapramukhA nari / strIklIbe caurikA khyAtA cauryatrikaM napuMsake // 18 // syuH bhaviSyAdayaH puMsi kecit triSu tu tadvati / dAnakAdazaM klIve puMsi tyAgo'hatiH khiyAm // 19 / / puMsItasta'kAntAzcArthanA-SaTkaM striyAM matam / nA praNayaH satinAryA vaijayaMtI ca puMsyapi // 20 // sahanAntA itaH zabdAH puMsi klIbe'striyAmapi / / tanmadhye triSu vijJeyaM SNu-pratyayAntasaptakam // 21 // striyAM kSamAkSitI, kSantA IrSyAluH kuhano nari / triliMgyAm roSaNazcaNDo, jighatsvaMtA nari khiyAm // 22 // rocako'strI rucioSit tirssstRssittRssnnjau|| pipAsuzca nare jJeyAH tRSNAdyAH sapta yoSiti // 23 // Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11] klIbe pAnatrikaM puMsi bhakSako ghasmaratrikam / klIbe'ndho bhaktamannaM ca striyAM bhissA tu dIdiviH // 24 // vaijayantyAha puMllige'striyAM karaudanAzanAH / sarvarasAgraparyantAH klIbe puMsi striyAM punaH // 25 // puMklIbe maNDamAkhyAtaM dadhije mastu SaNDake / : masturdhAnA vikAre tu niHsrAvatritayaM nari // 26 // yavAgUruSNikA zrANA, vilepI ca striyAmamI / strI-klIbe taralAkhyAtA sUpaH sUdazca puMsvapi // 27 // prahitaM vyajanaM klIbe kRsara-trisarau dvayoH / piSTakaH svAnnaraklIve pUpo'pUpazca mAnave // 28 // ... sUpaH pUpo striyAM kazcit pUlikA-paJcakaM striyAm / .. abhyUSA'bhyoSa-zabdau dvau puMsi niSThAnamastriyAm // 29 // SaNDake temanaM puMsi karambhapramukhA iha / camasI tu striyAM puMsi vaTakaH punapuMsake // 30 // dhAnA bhUmni striyAM vAcyA bahutve saktavo striyAm / ekatve saktarityAha pRthukazcipiTo nari // 31 // pustriyo bhUmni lAjAH syurakSatAH punapuMsake / . bahutve cAkSatAH puMsi prAhaikavacane paraH // 32 // strIliMge samitA caiva cikkaso modako'striyAm / guDaH puMsi tathA . khaMDaH phANitaM punapuMsake // 33 // zarkarAdhAH striyAM yUrnA yUSaH kSIro'striyAmapi / svAdUdhasyAdikaM klIbe peyUSaH puMsi sammataH // 34 // pIyUSaM paNDake kazcit kilATI pustriyoH sadA / kRrcikA kUcikA nA- pAyasaM ghRtamastriyAm // 35 // paramAnaM dadhi klIbe strI aureyI viDa-gorase / drapsatrikaM haviSAdyAH klIbe'rdhAmbvasAnakAH / / 36 // udazvicca tathA takramastrIliMge niveditam / paiTharambustamukhyaM ca prayastaM tu susaMskRtam // 37 // pakve rAddhaM ca siddhaM ca bhRSTaM pakvaM vinaaNbunaa| bhaTitraM ca punaH zUlyaM tathA zUlAkRtaM khalu / / 38 // . Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praNItamupasaMpanna snigdhe masRNacikkaNe / picchilaM tu vijivilaM vijjalaM vijilaM ca tat // 39 // bhAvitaM tu vAsitaM syAt tulye sammRSTazodhite / ete triSvamare proktaH kAMjikAdyA napuMsake // 40 // cukaM sneho'striyAM tailaM veSavAravika nari / tintiDIkadvayaM klIbe syAccukaM punapuMsake // 41 // hAridrA-paMcakaM nAryA rAjikAtritayaM tathA / kSava-trikaM tu puMllige kustuMbarurayoSiti // 42 // dhanyAkaM navakaM klIbe zuNThI zuThirapi striyAm / vizvA strI klIbaliMge'pi klIbe mahauSadha-trikam // 43 // vaidehI-pramukhA nAryA klIbe syugraMthikAdayaH / pustriyorajamodA syAdajAjI tu striyAmiha // 44 // pullige jIrako hiMgu, vAlhikAdirnapuMsake / sahasravedhi vA klIbe nyAdAdaya itaH kila // 45 // puMsi klIbe striyAM vAcyAH piMDastu pustriyorapi / kavakaH kavalo'strItve phelA-trikaM striyAM matam // 46 // lobhAntA gaditA puMsi tUnmadiSNuriha triSu / striyAM tRSNAdayaH puMsi vazastvIhA tu pustriyoH // 47 // abhilASo'striyAM kAmo'bhidhA-dvikaM ca yoSiti / uddhatAdyA arcitAntAH puMsi klIbe striyAM triSu // 48 // amare triSu rociSNuH striyAM pUjArhaNAdikam / pustriyorbalirAkhyAtaH sthUlastriSu niveditaH // 49 // nAntaM pIvA ca pulliMge mAnave viklavAdayaH / kaphIprAMtA dvayoH khaMjo muMDo'tha daMturo triSu // 50 // cillacullau tu pillo'pi klina-netra-pravartinaH / ete trayastadA klAMbe puruSArthe nari smRtAH // 51 // puMsi mAyuH kaphaH zleSmA balAzaH snehabhUH kharaH / / rogo rujA-Rjau nAryA pittaM mAMdyamapATavam // 52 // AkalyaM klIbaliMge'mI puMsi hyAmAdayaH punaH / strIliMge kSut kSutaM klAbe kSavastu kSavathunari // 53 // Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAmA kacchraH striyAM jJeyA klIbe pAmaH matAntare / kAsaH khAsastu puMllige kaNDU khajUM-dvikaM striyAm // 54 // vraNo'striyAmarurmi ca klIbe varmo nari smRtaH / kazciddharmamayoSAyAM pullige kSaNanumataH // 55 // kiNastu pAdavalmIkaH kuSThaM ca punpuNske| pullige sphoTako gaMDAzcatrASTakaM napuMsake // 56 // piTako maMDalazcaitau triSu hikkA-dvikaM striyAm / galagaMDASTakaM puMsi durnAmAjhe napuMsake // 57 // chardiH strIklIba-liMge syAt chardiH strI vamadhu pumAn / / strI bamirvamitaM klIbe gulmo'striyAM gatiHstriyAm // 58 // nADIvraNaH kuraNDo nA striyAM vA puMsi vidradhiH / doSajJaH triSu vidyArthe'striyAM vitaMkamauSadham // 59 // pullige tvagado jAyuzcikitsA-tritayaM striyAm / klIbe svAsthyatrikaM puMsi varadAntAH striyAmapi // 60 // capalazcikuraH sahyaH vAcyaliMgA ime trayaH / striyAM parSat sadaH sAntamAsthAnaM strInapuMsake // 6 // sAMvatsarAdayaH puMsi lekhA lipiliviH striyAm / lekhanI-kalamazcApi lalantikA matAntare // 62 // ' maSI masI tu punAryoH puMllige kulikAdayaH / dhUtaM durasedaraM zAriphalamaSTApado'striyAm // 63 // puMstrIliMge bhavetzAraH zAristu khelanI striyAm / . manojavaH samukhyAzca rUDhitaH puMsi vizrutAH // 64 // tanmadhye puNyavAn dhanyaH zrAddhaH sahaH kSamaH punaH / . zaktaH prabhUSNubhUtAttastvAviSTaH zithilaH zlathaH // 65 / / samartho'mI triSu dravye syAt pAntho pathiko dvayoH / hAri: striyAM ca pAtheyaM klIbe zaMbalamastriyAm // 66 // triSu vAjo jave pakSe klIbe rahastaraH punaH / sevakAntAzca pullige syAt sevAnavakaM striyAm // 67 / / Avezika tathAganturAtithyaM pAdyameva hi / arghyamAnaM samAdiSTAstriliMgyAM vibudhairamI // 68 // Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strIklIbe AtithevI syAdatithi puMsi kA liyAm / klIve'pyatithiH kecittvAmuSyAvaNastriSu smRtaH // 69 // itaH puMsi ca vaMzAntAH gotratrika napuMsake / / striyAM strIpramukhAH zabdAstad bhedavAcino pare // 70 // tatra bhUmni gRhAH puMsi dArA gari tathaiva ca / dRzyate kutraciddAropyekatvavacane punaH // 7 // patyau yadA pravartante preyasI-pramukhA daza / tadA te puMsi vizeSAH kuzAgrIyadhivA budhaiH // 72 // preyAMzca dayitaH kAMtaH prANezo vallabhaH priyaH / hRdayezaH prANasamaH preSThastu praNayI punaH // 73 // bhartAdayo'pi pullige jampatI dampatI punaH / jAyApatI tathA bhAryApatI dvitve nari smRtAH / / 74 / pativratAdayaH zabdAH kanyAmAntAzca yoSiti / ArttavaM tu rajaH puSpaM klIve puMsi Rtu rajaH // 75 // surataM mohanaM klIbe rataM saMvezanaM tathA / samprayoga-dvikaM puMsi rahaH klIve ratiH striyAm // 76 // grAmyadharmAdayaH puMsi napuMsake striyAM mithaH / garbhatrikaM nari jJeyaM paNDhe dohadalakSaNam // 77 // jarAyuzca pumAnulvaM kalalolve tu dohadam / ete puMklIbaliMgeSu dauhRdaM tu napuMsake // 78 // pustriyo lAlasA kazcittadvati triSu vAcinI / nandanastUdahazcAtmajo'GgajastayaH sutaH // 79 / / dArakaH sUnu-putrau hau puMsi duhitari striyAm / tokApatye punaH klIbe prasUtitritayaM striyAm // 8 // bhAtrIyaH svastrIyazcaitau bhAgineSastu pustriyoH / / itaH puMsi striyAM jJeyAH zabdAH kecana paMDitaH / / 81 // syAtkeliH puMstriyoH klIbe narma-devana-kUdane / krIDA lIlA tathA khelA striyAM puMsi ca varkaraH // 82 // vaptA punarjanakAyAH puMsi pitAmaho dvayoH / mAtAmbA-mamukhAH zabdAH strIliMgabAcinaH khalla // 83 // Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pitarau ca tathA mAtApitarau zvazurAvapi / mAtarapitrau putrau zvazurau bhrAtarAviha // 84 // pullige'mI zrutAH koSe dvivacana-nivedinaH / svo jJAtiH svajano bandhuH sagotrazca nare matAH // 85 // . nijAtmIyaH svakIyaH svaH triSu panDa-dvika nari / klIbo napuMsako'strItve tRtIyA prakRtiH striyAm // 86 // striyAM tanustanUpa'tiH kAyastu pudagalo nari / veraM dehastathA piNDaH zarIraM kuNapaM zavaH // 87 // kabaMdhazcAstriyAmate zeSA zarIravAcinaH / puMsi klIbe ca vijJeyAH prAyAH puMsi dazAH dvayoH // 88 // sAmudraM klIbaliMge vA pratIkAMgAdikaM nari / pratikUle pratIkastu triSu mUrdhA nare'pi ca // 89 // . uttamAMgaM ziraH klIbe maulistu pustriyorapi / klIbe kacavarAMgAdiH puMklIbe muMDamastake // 9 // bAlA alakazabdazca bhramarako'striyAmamI / anye puMsi vinirdiSTAH sabhedAH kezavAcinaH // 91 // syAtkabarItrikaM nAryA tuMDamAsyaM npuNske| .. astriyAM palitaM vaktraM mukhaM bhAlamime matAH // 92 // pusi godhiH striyAM kshcidlikaadirnpuNske| striyAM zrutiH zravaH klIbe paiMjUSastu zravo'striyAm // 93 // zrotraM klIbe nare karNaH zravaNaM punapuMsake / strI karNazaSkulI pAli vAruNDaH zastramastriyAm // 94 // cakSurakSIkSaNaM klIbe netraM puMklIvabhASakam / striyAM hagadRSTirAkhyAtA tArake tArakAdvayoH // 15 // nayanapramukhAH klIbe pullige kAkSapaMcakam / striyAM bhrUzcabhrakuTAdyA kUrpa napuMsake matam // 96 // kUrca pakSmA'striyAM nUnaM gaMdhajJA-paMcakaM striyAm / .. klIbe ghrANaM punarnakaM nakro vAcaspatirnare // 97 // oSTho'dharazca pullige'striyAM radacchadadvayam / sRkkaNI cibukaM klIve puMsi gallacatuSTayam // 98 // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hanuH strIpuMsayorAspa-loma-zmazru napuMsake / kU!'strI mAsurImukhyAH striyAM jambhAdayo nari // 99 // rasajJA-tritayaM nAryA rasanA strInapuMsake / tAlu tu kAkudaM klIbe sudhAsravA-catuSTayI // 10 // kaMdharA dhamaniIvA zirodhizca zirodharA / kaMbugrIvA tvime nAryAmavaTuH puMstriyoriha // 101 // kRkastu-vItanau puMsi striyAmanye kalambike / galo nigaraNaH puMsi kaMThAstriSvaMsamastriyAm // 102 // klIbe bhujaziro jatru bhujo bAhastu pustriyoH / astriyAM doH praveSTA strI doSA vAhA striyAM nari // 103 // sthAd bhujakoTaro'strItve kakSA strIpuMsavAcinI / pArzvamastrI kaphoNistu kaphaNiH puMstriyAvubhau // 104 // kUrpastu prakoSThazca pragaMDo'pi zayaH zamaH / paMcazAkhastathA pANirete pusi niveditAH // 105 // hasto'nalo'striyAM kiSphurmaNizca pustriyomithaH / nA karabho'GgaloMguSThaH karazAkhAdayaH striyAm // 106 // kAmAMkuzo nakho'strItve triliMge nakharaH punaH / vitastistu capeTo'pi muSTirmustuzca pustriyoH // 107 // mucuTI prasUti ryA-maJjalistu clunri| . gaNDUSazcaluko raniraraniH puMtriyorime // 108 // vyAma-vyAyAma-nyagrodhA. pullige pauruSaM triSu / dana-dvaya-samAtrAntAH prAyaH saMti napuMsake // 109 // tadvati triSu te prakhyAH sapATI pustriyorapi / / rIDhakaH pRSThavaMzo'GkaH kroDa utsaMga ityapi // 110 // pUrvabhAga upasthazca puMsi kroDA'narepsitA / uro vakSaH hRd hjhayaM klIbe vatso'striyAM khalu // 111 // stanau kucAvarojau ca kucau payodharau nare / puMklIbe cUcukaM tundaM klIbe tundiH striyAmapi // 112 // garbhakukSI nari khyAtI jaTharaM punapuMsake / Aha kukSiH khiyAM gauDaH klIbe'thavodaraM triSu // 113 // Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18] kAlakhaMDa kAlakhaMja kAle kAlake yakRt / kloma klIbe dvayoH plIhA gulmoMtra-dvikamastriyAm // 114 // pakSe'ntram purItat klIbe nAbhirbastistu pustriyoH / madhyovalagnaM vilagnaM madhyamazcAstriyAmime // 115 // strIpuMsayoH kaTaH zroNiH striyAm kaTI kakumatI / / .. kalatraM kaTIraM kAMcIpadaM caite napuMsake // 116 // pusyArAho nitambastu klIbe'pi jaghanatrikam / / .. paMDe kukundare kazcin nare putau nRpaMDhayoH // 117 // striyAM sphicau sphijau SaMDhe kaTiprothau tu mAnace / varAMgaM klIbaliMge'pi cyutirbuliH striyAmapi // 118 // bhagaSTaMko'striyAmetau pustriyo yonirityapi / . mehanaM sAnsazephastu SaMDhe 'zepaH punarnari // 119 // liMga klIbe'striyAM ziznaM medraM kAmalatA striyAm / ' upasthaH puMsi vA klIve guhyadvikaM napuMsake // 120 // maNiH dvayorgula: pusi strIliMge sIvanI striyAm / klIbe'pyaMDatrikaM cAtra kazcit puMstraMDakaH pumAn // 121 // muSkastu vRSaNazcaitau gudaM nrnpuNske| klIbe'pAnaM nare pAyuyutirbulizca boSiti // 122: // adhomarmAdayo muSka-vaMkSaNaM ca napuMsake / .... urusaMdhi-dvikaM puMsi sakthi klIbamurudvayoH // 123 // astriyAM jAturaSThIvAn gulphastu ghuNTako ghuTa: / . ghuNTikaH puMstriyorete puMklIbe caraNaH padaH // 124 // . aMdiraMghriH kramaH pAdaH kramaNazcalano nri| .. pArNidvayozca pAdAgraM prapadaM tu napuMsake // 125 // kUrcamastrI nare piplurjaDulastilakAlakaH / tilakaH kAlakazcApi dhAtavaH puMsi vizrutAH / / 126 // saptadaza triSu klIve'pyasRgAhAratejasi / lohitaM jaMgalaM mAMsamAmiSaM palamastriyAm // 127 // nAnto bukkA nare kazcinapuMsake striyAmiha / .. strI yUkkA vA'striyAM zuSkaM vallUrai syAt triliMgake // 128 // . Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ klIbe medo'striyAM godaM mastiSkaH punapuMsake / asthi klIbe'striyAM kulyaM medastejo napuMsakam // 129 // medojaM kIkasaM SaNDhe karoTiraMganA punaH / karparo nA kapAlo'strI strIklIbayoH kazerukA // 130 // . vakriH striyAM karako nA kaMkAlaM napuMsake / nAnto majjA bhavetpuMsi TApi majjA punaH striyAm // 131 // klIbe zukrAdayo roma loma-tanUruhe'striyAm / tvak chaviH strI tvacaH puMsi tvaparyAyapravAcakaH // 132 // tvacameke snasAdiH strI snAyuH klIbe'thavA striyAm / astrIliMge malaM kiTTa dUSIkA dUSikA striyAm // 133 // jaivaM tu kulukaM daMtyaM kArNa puna. napuMsake / . * strI pippikA tu piJjUSaH ziMdhANaH puMsi sammata // 134 // sRNikA spaMdinI lAlA strIliMge kaphakUcikA / / .. mUtraM basti malaM klIbe vida viSThA puSpikA striyAm // 135 // pullige'vaskaroccArau zakRta-trikaM napuMsakam / ' astriyAM gUthavarcaske klIbe varcI mataM punaH // 136 / / veSo'strI puMsi vA''kalpo nepathyaparikarmaNI / udavartana-dvikaM klIbe raMgarAgo bhavenari // 137 // carcikyaM paMcakaM klIbe carcA-catuSTayaM striyAm / .. cUrNo'strI nari piSTAtaH klIbe'dhivAsanaM punaH // 138 // nirvezazcApalaH puMsi snAna-dvikaM napuMsake / varti-dvayaM striyoM klIbe rAjAha kRmijaM punaH // 139 // aguvaMgarulohAni puMklIbe'bhimatAnyapi / / / syAd vaMzikA'balA SaNDhe klIbe'nAryaja-joMgake // 140 // strI maMgalyA'tha puMllige kAlAguru-catuSTayam / . . malayajazca zrIkhaMDa caMdanaM haricaMdanam // 141 // / catvAro'mI nare klIbe, klIbe patrAMgapaMcakam / tailaparNika-gozISauM puMllige vA napuMsake // 142 // syAt tilaparNikA nAryA jAtikozo nare mataH / / klIve jAtiphalaM candraH karpUraH punapuMsake // 143 // Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. 1 jAtikozaM phalaM cAtra jAtiphalArthasUcakAH / tantrAntarAd ime jJeyAH striyAM puMsi napuMsake // 144 / / ghanasAraH sitAbhro nA mRganAbhiH striyAM nri| mRgamado nare nArthI kastUrI gaMdhadhUlyapi // 15 // mRgonAbhirmadazcaite kastUrikArthavAcinaH / samAkhyAtA pRthaktvena nAbhistriyAM nare'paraH // 146 // klIbe kazmIrajanmAdyA pakSadhUpAdayo nri| . kuMkumaM puMsi vA klIbe saMkocapizunaM tathA // 147 / / saMkoca-pizunaM tveke pRthak pRthak vadanti ca / / kukumaM pizuna klIve sUcake pizunakhiSu // 148 // nArade pizunaH puMsi klIbe saMkoca-jApake / / rAla-turuSka-zabdau dvau puMstrIliMge niveditau // 149 // piNDakAdyA nari prAyo gaMdhapizAcikA striyAm / astriyAM bhUSaNaM vAcyaM pariSkAro nare smRtaH // 150 // . klIbe cAbharaNaM pusi cUDAmaNi-catuSTayam / . mukuTaM puMsi vA klIbe maulistu narayoSayoH // 151 // kirIToSNISakoTIrANyastriyAM puSpadAma tu| mAlyaM klIbe striyAM mAlA-khajau tu garbhako nari // 152 // prabhraSTakAdayaH klIbe zranthanaM granthanaM punaH / puMsi saMdarbhagumpho dvau strIliMge racanA matA // 153 // tilaka zekharottaMsA'vataMsAH savizeSakA / karNapUro'striyAmate puNDrA''pIDau nari smRtau // 154 // tamAlapatracitre dve klIbe'tha cottarau nari / vijJAtavyA patralekhA-pramukhAzca striyAmiha // 155 // nA tADaMkastADapatraM klIve ca karNabhUSaNam / kuNDalaM rucakaM cAstrI striyAmutkSiptikAdikA // 156 // SaNDhe graiveyakaM hAro yo muktAvalI-dvayam / striyAM muktAkalApazca devachando'pi mAnave // 157 // addhahArastathA guccho mANavo maMdaro nare / ekAvalI-trayaM nAryA keyUraM ca napuMsake // 158 // Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aMgadaM pusi vA klIbe paNDake 'karabhUSaNam / kaTako valayaM pArihAryAvApau ca kaMkaNam / / 159 // hastasUtraM pratisaro bAlaka punpuNske| * / ...... triSu pratisaraM kecidUrmikA pustriyorapi // 160 // ... klIbe'GgalIyakaM kazcit' puMsyaMgulIyakaM tathA / / strIklIbe rasanA sA rasanaM napuMsake 'kila // 161 // triliMge. zrRMkhalaMkAMcI saptakI kiMkiNI striyAm / / 'tulAkoTirnare pAdakaTako nUpuraM punaH // 162 // : maMjIraM haMsaka vastramete puklIbavAcinaH / ..... aMzukAMbaracelAni SaNDhe vasana-vAsasI // 163 // '', nA sicayaH striyAM sik ca paTastriliMgasUcakaH / / / protaH puMspathavA klIbe syAdaJcalo'striyAM punaH // 164 // puMstriyo varti-vastI ca bhUmni dazAstu pustriyoH / / patrorNa dhautakauzeyaM klIbe tUSNISamastriyAm // 165 // kSaumaM puMklIbaliMge'pi zaumI striyAM parastriSu / / klIbe dukUlamukhyAzca kambalaH' pustriyormataH // 166 // . norNAyurAvikArabharallakA apyanAhatam / ' taMtraka niSpravANIha' vAcyaliMgA udiiritaaH||17|| dvau prAvArottarAsaMgau puMsi bRhatIkA striyAm / prAvAraH paMDake kazcit carAziH puMsi sammataH // 168 // sthUlazATo bhavetpuMsi triliMge sthUlazATakaH / / " pracchAdanAdayaH klIbe nIvI strI tUccayo nari // 169 // caNDAtakaM tu puMklIbe calanI tu striyAmapi / ' ! puMsi calanakazcolaH kaMculikAMgikA striyAm // 17 // kUrpAsiko'striyAM kazcit kaMcukaH punapuMsake / . " zATI coTI tu kacchATI strIpuMsayoramI trayaH // 171 // ' triSu kakSApaTaH 'klIbe kaupInaM karpaTo'striyAm / / .. nicolo niculaH puMsi naktako'pi 'pumAnatha // 172 // zayottarapaTasyArthe / pracchadastUttaracchadaH / .. puMklIbayorubhAvAprapadAmaM triSu sammatam / / 173 // ", " Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 19j pUrNapAtra-dika klIbe paTaccaraM napuMsake / / sthAcchANIpaMcakaM nAryA puMsi parikaradvayam // 174 // . kuthastriSvapaTI nAryA vitAnaM punapuMsake / ullocaH kadakaH puMsi dUSyaM sthUla napuMsake // 175 // kazcit dUSyaM triSu prAha strIliMge keNikA-dvayam / saMstara-srastarau puMsi talpaM zayanamaMcako // 176 // maMcastvime'khiyAM vAcyAH zayyA khaTvA ca yoSiti / puMsi paryaka-palyako klIbe cotzIrSaka-dvayam // 177 // svamate copadhAnArthe pusyupabarha eva hi / amareNa punaH proktamupabaha napuMsake // 178 // puMsi pAlo'striyAM kazcit patadgraha-dvayaM nari / AtmadarzayugaM cAtra mukuro makuraH punaH // 179 // makurazca nare pote [ ? prokte] darpaNaM punapuMsake / AsandI nRstriyoH pITha strIklIbe kazcidastriyAm // 180 // viSTarazvAsanaM caitau kasipuH punapuMsake / auzIraM klIvaliMge'pi striyAM lAkSAdikaM nare // 181 // , jatu klIbe nare yAvA'laktau klIbe'Jjanadvayam / triSu ke pAvakaH kazcid astriyAM dIpayAmalam // 182 // snehapriyAdayaH puMsi klIve ca vyaMjanAdikam / kaMkatastriSu pullige guDo giritrikaM punaH // 183 // kaMdUko rAjasUyaM ca punpuNskliNgke| puMsi rAjAdayo nAryA karNajid-avasAnakAH // 184 // gAMDIvaM gAMDivaM cAstrI pAMcAlI-saptakaM striyAm / . karNAdayo'pi pullige pustriyoH zreNayo'pi ca // 185 // paNDake taMtramAvApapramukhAH puMsi kIrtitAH / rAjazayyA-dvikaM nAryA klIbe bhadrAsanAdayaH // 186 // bhaveccha- triSu klIbe cAmaraM vA mataM triSu / bAlavyajanamevAtra prkiirnnkN| napuMsake // 187 // sthagI strI romagucchAdyAH puMsi strI kanakAlukA / pAdapITha-dvikaM klIbe'mAtyAdayo nare punaH // 188 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [23 pradhAnaM pusi vA klIve paurogavAdayastriSu / bhaurikaH kanakAdhyakSAdayaH puMsi niveditAH // 189 // / astriyAM zulkazuddhAntau klIve'ntapura-yAmalam / .. , avarodhAdayaH puMsi tatra vairaM napuMsake // 190 // ...... . sahacaro dvayoH klIbe mitraM sakhyAdayaH punaH / triSu pratpayitaH klIbe sAma sAMtvanameva ca // 191 // daMDastu sAhasaM cAstrI klIbe prAbhRta-Dhaukane / :.. dayo laiMcA''miSo'stritve sthAdupadA striyAmapi // 192 // upacAropahArau dvau puMsi klIbe'paratrayam / , stryupadhA'pyaSaDakSINaM rahacchannaM napuMsake // 193 // upahavaraM naraklIbe viviktaadinpuNske| .. kalpAbhreSau nayaH puMsi nyAyAdayo nava triSu // 194 // adhikAro bhavetyuMsi prakriyA-paJcakaM striyAm / puMsyaparAdhamantu dvau vyalIkaM punapuMsake // 195 // . Agastu vipriyaM klIbe bhAgadheyo balidvayoH / karo nare'striyAM kazcit dvipAdho dviguNastriSu // 196 // vAhinI-tritayaM strItve balaM sainyaM napuMsake / .. astriyAM kaTakaM daNDo'nIkaM cakraM camUH striyAm // 197 // syAtklIbe zibiraM nyUha-catuSTayaM nare smRtam / .. gulmo'strI vAhinI senA pRtanA ca camUH striyAm // 198 // akSauhiNI tathA klIbe sajjana tUparakSaNam / keturnA vaijayaMtIha patAkA yoSiti. smRtA // 129 // ... ketanaM tu dhvajo'strItve rathaH syAt putriyorapi / ... anaH klIve striyAM gantrI triliMge zakaTaH punH|| 20 // kambali-vAhyakaM cAstrI dvaipau vaiyAghra eva ca / ... sa pAMDukaMbalIyazca vAstro'pyamI triSu smRtA // 201 // ari klIbe'striyAM cakraM dhArA striyAM dvayoH prathiH / nemirnAbhistu strIliMge vaNirANistu putriyoH // .202 // yugaMdharaM kUbaraM syAd yugaM naranapuMsake / . .. .. yugakIlaka-prAsaGgAvanukoM nari trayaH // 203 // .. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zamyA dhUzca striyAmastrI varUtho'paskaraH pumAn / astriyAM puMsi vA preso vAna vainItako'striyAma // 20 // syAda yugyapaJcakaM palIbe patraM pulIcavAcakam / / . niyantA prAjitA yantA sRtAdayazca mAnave // 205 // : viSvAmuktAdayo varma kavacaM punapusake / ... kAGkaTo jagaro deza puMsi mADhistu ghoSiti // 206 // .. uracchadaH trikaM pusi vAravANastu kancukaH / / adhikAGgamime'strItve klIve 'sArasanAdayaH // 207 // jAlikA-tritayaM mArgamAyudhIvAdayo nari / ....... astriyAmAyudhaM hetiH 'striyAM zastraM nRvarjitam // 20 // SaNDhe praharaNaM cAstraM sAMtaM dhanurayoSiti / / udanto dhanurappastrI "dhamba klIbe dhamUH striyAm // 209 // cApazceSvAsa-kodaNDa-lastakAsA nRSaNDhayoH / / .:... druNo nari striyAmatiraTani raTanItyapi // 21 // agraM bANAlanaM klIbe mau: jIva tu ziJjinI / ' :. zijjA tathA duNA nAryA gavyAH yoSimapuMsake / // 11 // guNaH puMsi striyAM jyA ca godhA klIve yumastalam / vaizAkhamakhiyAM kazcidAlIDhAdinapuMsake // 212 // ..... ... klIbe vedhyaM tathA lakSaM lakSyaM zaravyakaM punaH / / ... vaijayantI tu vedhyaM ca zaravyaM strInapuMsake // 213 // : .. bANakANDau naraklIve triviSuzca zaro'striyAm / / / :. puMsyanye bANaparyAvAstabhedAH syuzca rUDhitaH / / 217 // nirasto digdhaliptI dvauH ketu-digdhakAlipsako / . trijvamI, pakSa-vAjI'ca pusi puko'stripAmiha // 2151 tUNastriSu nissnggaadyaaH| puMkhyiAdhudhizca pustriyoH / / .. zaradhi-pramukhAH khusi RSTiriSTI ca pukhiyoH // 216 // tsaruH kiM tu puMllige kozaniliMgavAcakaH / / " khaDgapidhAnaka nUmamaDDameM carma paNDake // 217 // ... phalaka seTakaM cAstrI 'paNDe vAvaraNaM matam / / .... phalakasyApi muSTizca khIliMge kathitAH khaluH // 218.... . Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * [ 25 puMllige sphura-saMgrAhI kSurI churI kRpANikA / zastrI tu churikA cAsiputryasidhenukA striyAm // 219 // astrI daNDo dvayoryaSTirIlI strI karavAlikA / kuntAdayo nare bhallaH kuThAro mudgaro dvayoH // 220 // parazuH parzvadhaH pazuH svadhitizca parazvadhaH / zaGkazcaite nare prakhyAstobharaM zalyamastriyAm // 221 // zUlaM cakraM ca puMklIbe vrajyA yAtrA striyAM matA / prasthAna-paJcakaM SaNDhe nA''sArazcalitaM triSu // 222 / / prasAro'bhikramazcAbhyamitryAdayo nare smRtAH / klIbe sthAma-tarazcaitau balaM dRDho'striyAM punaH // 223 // zauyauMjasI zuSma-zuSmaM saharazvAmI napuMsake / * zaktiH striyAM dvayorUjaH klIbe yuddhaM nare kaliH // 224 // saMkhyaM ca samaro janya raNaM ca naraSaNDhayoH / saMgrAma-tritayaM puMsi saMsphoTaH kalahastathA // 225 // mRdhaM praharaNaM saMyadAyodhanaM napuMsake / striyAM yut samidAjizca zeSAH klIbe nare punaH // 226 // anIkamastriyAM rATiH samitizca striyAmapi / puMllige saMgarastvabhyAmaIzcAnaMda eva hi // 227 // saMparAyo'striyAM klIdhe samAkaM sAmparAyika / niyuddhaM cAtha puMklIbe saMyugaM paTaha-dvayam // 228 // tumulaM klIbaliMge'pi nAsIraM strInapuMsake / nAsIramastriyAM kazcit klIbevA sauptikaM triSu // 229 // svAd vIrAzaMsanaM vIrapANaka-tritayaM punH| klAbe'tha puMsi vijJayAH saMdAva-pramukhA iha // 230 // tatra Dimbo'striyAM vairaniryAtanaM napuMsakam / vairazuddhi-dvayaM nAryA balAtkAro haTho nari // 231 // svamate prasabhaM klIva kacittu prasabho'striyAm / paribhUtaH parAbhUto jito bhagnaH parAjitaH // 232 // palAyito'bhibhUtastu naSTazcaite triSu smRtAH / kArA gupti tathA bandI strIliMge grahakaH pumAn // 233 // Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ varNImukhyA nare klIbe'vadAnaM ca napuMsakam / pAtAle vADavo'pyastrI aurve vipre'pi vADavaH // 234 // AgnIdhI-dvitayaM cApi striyAM bhikSA narastriyoH / vRSI dRzI tu yoSAyAM puMklIbayoH kamaNDaluH // 235 / siMhaskaMdhasya kezArthe saTAstu pustriyorpiH| jaTA saTA striyAmatra zrotriyapramukhA nare // 236 // satraM klIbe vitAno'strI bahirmataM napuMsake / . Ahutirvatate nAryA syAt zrAddhaM punapuMsake // 237 // .. strIpuMsayorbaliAto dIkSAdayaH striyAmapi / bhUpo nare'striyAM kazciccaSAlo punapuMsake // 238 // tarma klIbe nare kazcit , araNiH puMstriyoriha / Rk betA sAmidhenI ca ghAyyA samiti yoSiti // 239 // edho nA klIbamimaM ca kazcididhmo'striyAmapi / bhasma-tarpaNamedhazca klIbe mUrtiH striyAmiha // 240 // suvo nA mugupabhRcca justu khalu yoSiti / astriyAM camaso yajJapAtre'tha yajJiyaM triSu // 241 // dhruvA''mikSA striyAM klIbe haviH sAnnAyapaMcakam / , . payasyA strIha SaNDhe ca havyaM tu kavyamodanam // 242 // pRSAtaka pRSadAjyaM madhuparkadvikaM punaH / strI havitrI havyapAkazvaruzcatuSTayaM nare // 243 // pUrta tu viSTaro'strItve'pyagnihotrIdvayaM nare / agnyAdhAnamagnihotraM klIbe darvI ca yoSiti // 244 // homAgnistu mahAjvAlo mahAvIra-trayI nare / veSTutAtramate klIbe brahmAsanadvayaM tathA // 245 // brahmAJjali-dvayaM puMsi striyAM vighuSa eva ca / brahmatvaM tu brahmabhUyaM brAhmatrikaM napuMsake // 246 // svAdhyAyazca japaH puMsi prAyo dantaH pramAniha / aupavastraM tUpavAsaH kRcchaM zIlaM punavratam // 247 // astriyAM, niyamaH puMsi caritraM puNyakaM kila / cAritracaraNe vRttaM caritaM ca napuMsake // 248 // Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [.27 triSvadhamarSaNaM vAcyamupavItaM nRssnnddhyoH| .. ucchiSTe kavaTaM cAstrI yajJasUtraM napuMsakam // 249 // prAcetasAdayaH puMsi kSetrotthaH punapusake / striyAM kRSirvaNijyA tu strIklIbaliMgavAcinI // 250 // vasnamastrI paripaNaH puMsi nIvI striyAmiha / / vinimayAdayaH puMsi nyAse copanidhirnari // 251 // triSu krayyAdayo vAcyA klIbe satyApanaM punaH / satyakAro nare jJeyaH satyAkRtiH striyAmapi // 252 // puMklIbe paNyamAkhyAtaM puMsi vipaNa-vikrayau / klIbe gaNyatrikaM nUnaM saMkhyA tvekAdikA bhavet // 253 // ekastu dvau trayazcApi catvAro vAcyaliMgakAH / paMca-saptAdayo'pyaSTAdazAntAH syuraliMginaH // 254 // SaT zabdasyApi rUpeSu na prokto liMganirNayaH / nAnta-mAntatva-rAhityAt tathApi triSu sammataH // 255 // navanavatiparyantaikatve caikonaviMzatiH / / striyAM SaSTistriSu khyAtA zataM ca sahasrAyute // 256 // puMklIbayostrayopyete lakSaM strIklIbavAcakam / prayutaM tvastriyAM jJeyaM koTiH strIliMgavAcinI // 257 // abjaM kharva nikharva tathA mahAmbujaM kila / parArddha-aMtya-madhye dve napuMsake matA ime // 258 // astriyAmabuMdaM zaMkurddhayorvAdhistu mAnave / kati-tati-yati-mukhyAH DatyantAstriSu bhUmni ca // 259 // ye tamaT-pratyayAntAzca pakSe Da-pratyayAnvitAH / te viMzatitamAdyAzca viMzaH prabhRtayastriSu // 260 // sAMyAtrika-dvayaM puMsi klIbe'nantaka-paJcakam / puMllige pota-SaTkaM ca naumaGginyAdayaH striyAm // 261 // maGgo nare'striyAM kazcidabhriH strIliMgavAcinI / uDupastu taraNDo'strI plavAdayo nare punaH // 262 // vRddhayAjIvo dviguNiko vAdhuSikaH kusIdikaH / vAdhuSiradhamaNaH syAduttamarNastvime triSu // 263 // Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28] pratibhU pramukhA vista-suvarNoM puMsyamIritAH / mApakaH pala-kaSau dvau kArSApaNAcitAvapi // 264 // prasthaH droNo'striyAmete trivADhakastuH kIrtitaH / puMklIda-sUcako daNDaH klIve gavyUta-gorute // 265 // ganyUti: pustriyoH klIbe yojanaM pAzupAlyakam / gomAna gomyAdayaH puMsi jityA halistu putriyoH // 266 // sIro halaM ca puMklIve godAraNaM napuMsake / ISA sItA striyAM dAtre lavistu pustriyorapi // 267 // puMsi vaNTazca kuddAlaH kazcitkuddAlamastriyAm / khanitraM klIbaliMge'pi puMsi pratoda eva ca // 268 // klIbe pravaSaNAdyAzca koTIzaH koTizaH mare / medhirbhethistu punAryoH khalaM napuMsake matam // 269 // itastu sUtaparyantA kAruzca puMsi kIrtitAH / prakRtiH strI pumAn zilpI pustriyoH zreNireva ca // 270 // mAlAkAra-trikaM puMsi puSpalAvI striyAmiha / . kalyapAlAdayaH puMsi madyaM kazyaM napuMsake // 271 // madiSThA madirA yugma parinucca striyAM mtaaH| .. avIci pustriyorastrI madhu gandhottamA striyAm // 272 // kalyaM kAdambarI caitau strIklIbayorudIritI / irA pariplutA svAdurasA halipriyA striyAm // 273 / / putriyoHzuNDikA guNDA mairayaH zIdhurastriyAm / hArahUraM ca mAdhvIkaM klIbe hAlAdayaH striyAm // 274 // klIbe kApIza-kiNvaiva nagnahu-nagnahari |csskH sarakazcAstrI sarakastriSu vA mataH // 275 // striyAM sapItirApAnaM cakSaNaM ca napuMsake / upadaMzAdayaH puMsi bhUSA bhasrA striyAmapi // 276 // carmapravezikA SaNDhe'pvAsphoTanI-dvayaM striyAm / pustriyoH nikaSa zANaH puMsi nikaSapaMcakam // 277 // kundamastrI vaikaTiko maNikArAdayo nare / sUcikA kattarIM caivaM [kartarizcaiva] kRpANI kalpanI punaH // 278 // Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sUcI tu seknI nAryA sUcisUtraM napuMsakam / / / astrI pippalakaM tarka nA klIbe piMjanAdikam // 279 // striyAM syUtirnare tantravAyaH kuvindayAmalam / vANiyU~tiH striyAM vAnadaNDo pulliMgavAcakaH // 280 // vemA sUtrANi puMklIbe puMsi tantu-trayaM punaH / pAdukAkRd-yugaM puMsyupAnaccatuSTayaM striyAm // 281 // strI naddhI pustriyAdadhI varatrA-tritayaM striyAm / kulAlapramukhAH puMsi piNyAkazca khalo'striyAm // 282 // puMllige rathakRnmukhyAH strIliMge vRkSabhit-trikam / puklIbe krakacaM vAcyamughana-tritayaM nari // 283 // TaGkaH kUTaM naraklIbe vyokArapramukhA nari / * strIliMge ca trayo vAcyA ISIMkA-tUlikeSikA // 284 // bhakSyakAraH kAndavikastriSu kandastu pustriyoH / / raMgAjIva-trikaM puMsi tUlikA kUcikA striyAm // 285 // klIbake citramAlekhya palagaMDa-dvayaM nari / / pustaM puMklIbaliMge'pi puMsi ca nApitAdayaH // 286 // muMDana-pramukhAH klIbe devAjIvAdayo nare / mAyA-dvayaM striyAM klIvamindrajAlAdikaM punaH // 287 // striyAM kumRtirAkhyAtA klIbe kautUhalAdikam / vyAdho mRgavadhAjIvI lubdhako mRgayurnari // 288 // mRgayA strI mRgavyA cAcchodanaM strInapuMsake / jAlikastu vAguriko nare svAda vAgurA striyAm // 289 // zumbaM strIklIbaliMge ca strI rajjurnA vaTArakaH / zulba klIbe striyAM taMtro vaTI triSu guNaH pumAn // 290 // puMsi dArA-dvikaM jAla-vaDize strInapuMsake / AnAyo nA kuveNI strI jIvAntakAdayo nari // 291 // striyAM sUnA'tha vItaMsaH pAzaH paMjaratADane / puMklIbe kUTayaMtraM hi klIbe zeSA nare smRtAH // 292 // uktAH zeSAzca ye zabdAste pratyayAdibhedataH / / liMgAMtareNa jAyante kecidUhyAH svayaM budhaiH // 293 // Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uktAdanye'pi ye zabdA. yadyalliMgapravartinaH / prAyaste tAdRzA vAcyA rUDhitaH svadhiyA'nizam // 294 // iti tArtIyakANDasthaH saMdigdhaliMganirNayaH / .. lekhitaH smRtaye nityaM kalyANodadhisUribhiH // iti tRtIyakANDa liGganirNayaH samAptaH caturthakANDa liGganirNayaH / atha turIyakANDoktaH sandigdhaliGganirNayaH / likhyate gurupAdAbjasevAhevAkinA mayA // 1 // bhUrbhUmi-pramukhA nAryA kazcid bhU rAntamavyayam / ratnAvatI ratnagarbhA kSoNioNI mahimahI // 2 // samudrarazanA kSAntA mauliH kIlAbhidhAntare / dyAvApRthivyau dyAvAbhUmI dyAvAkSame api // 3 // divaspRthivyau rAdasyAvidanta rodasI striyAm / . klIbe ca rodasI sAnte saptaite dvitvavAcinaH // 4 // urvarA strI riNaM klIbaM tadtad uparamUSaram / rodasItyavyayaH kacinapuMsake sthalaM bhavet // 5 // akRtrimA sthalI vAcyA kRtrimA tu sthalA striyAm / puMllige'pi marudhanvA khilamaprahataM triSu // 6 // kazcit striyAM khilA vakti striyAM mRnmRttikA-dvayama / uSaH puMsi zumA mRtsA bhRtsnA rumA rumat striyAm // 7 // sAmudraM bhedavat klIbamakSIvaM vaziro nre| klIbe ca vaziraM kazcit saindhavaM punapuMsake // 8 // maNimanthAdayaH klIbe rucakatritayaM tathA / sauvarcalaM punaH kRSNe tilakaM nR-napuMsake // 9 // yavakSArAdayaH puMsi strIliMge svarji-paMcakam / puMklIbavAcakaM varSa klIbe syAdupavartanam // 10 // viSayo deza-nirgoM dvau janapadazca puMsyamI / nivRt striyAM nare. kazcit syAd rASTra punapuMsake // 11 // . Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ [31 maMDalaM triSu dezArthamAryAvarto nare punaH / ... puNyabhU-rjanmabhUmistvantarvedizca samasthalI // 12 // brahmavediH striyAmete brahmAvartI nare smRtaH / dharmakSetraM kurukSetraM klIbe'tha madhyamaH pumAn // 13 // prAcyodIcyau ca pratyantaH pANDubhUmazca sarvadA / udabhUmaH kRSNabhUmaH pANDumRttika eva ca // 14 // syAdudaGmRttikazcApi kRSNamRttikasaMyutaH / sajalo nirjalazcaite puMllige kacchamastriyAm // 15 // vAcyaliMgA anUpAdyAH syurdevamAtRkAntakAH / prAgjyotiSAdayaH puMsi bhUmni ca dezavAcinaH // 16 // puMsi grAmAdayo jJeyA avasAnaM napuMsakam / .. * nAntA sImA striyAM tUpazalyaM mAlaM nR-paMDayoH // 17 // parisarazca karmAntaH pullige karmabhUH striyAm / goSThaM klIbe'thavA puMsi goSThInaM syAnapuMsake // 18 // AzitaM triSu sandiSTaM gavInaM klIbaliMgake / astriyAM vaprakedArau pullige setureva ca // 19 // . strIliMge pAlirAlizca saMvarazca pumAniha / zAkakSetrAdayaH klIbe droNikAdyA nare striyAm // 20 // khaladhAnaM bhavet klIbe khalaM triSu punarmatam / cUrNamastrI pumAna kSodo dantaH sAntaM rajo'striyAm // 21 // striyAM dhUliH nare pAMzustriSu reNuH niveditaH / loSTo'striyAM nare loSTuH leSTuzca syAd daliH striyAm // 22 // astrIliMge'pi valmIko babhrIkUTaM ca sarvadA / " vAmalUro nare nAkuH klIbe zatraziro matam // 23 // strIklIbe nagarI pUH strI pUrI triSvathavA puriH / / daMgodgazca vA puMsi paNDake pattanAdikam // 24 // nA nigamo'striyAM kheTaH strIklIbe rAjadhAnyapi / . astriyAM koTTadurge dve kaTaM kaTako'striyAm // 25 // gayA striyAM kAnyakubjaM kanyakubjaM mahodayam / strIklIbayostrayazvAmI striyAM kAzi-catuSTayI // 26 // . Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ klIbe sAketamAkhyAtaM strIliMge kosalAdayaH / puSpakaraNDakaM cAstrI striyAM puSpakaraNDinI // 27 // niSadhAntA itaH kecita klIbe puMsi striyAmapi / prAkAro varaNaH zAlaH sAlo vA'pi cayo nari // 28 // prAkArAgraM kapizIrSa klIbe pAra-gopure / striyAM rathyA pratolI va vizikhA'pi mitho bhavet // 29 // vo'TTaH kSomamete ca parikUTaM nRSaNDhayoH / hastinakho nare vATastriSu kanica (?) vATikA // 30 // klIbe prAcInabhAkhyAtamAveSTako nare punaH / . striyAM vRttiH padavyekapadI pathA ca paddhatiH // 31 // syAtAM vAyane klIbe vartaniH saraNi: striyAm / . mAgo'dhvA nigamaH panthAH puMllige'tha sRtiH striyAm // 32 // satpathastu supanthAzcAtipanthA apathA nri|| apatham vipathaM valIbe, klIbe vA pusi kApatham // 33 // prAntaraM klIbaliMge syAt kAMtAraH pravaNo'striyAm / suraMgA sandhilA nAryA sandhirapi nare. bhavet // 34 // / catuSyathaM tu saMsthAnaM catuSkaM tripathaM trikam / / dvipathaM klIbaliMgenA ghaNTApathazca zrIpathaH // 35 // upaniSkramaNaM copaniSkaraM ca napuMsake / .... . vipaNiH puMsi vA nAyA~ sthAnaM tu punapuMsake // 36 // . klIve. padaM ca zRGgATa bahumAgoM nare mataH / syuzcatvarAdayaH SaNDhe niketaM vAsturastriyAm // 37 // gehaM gRhaM ca puglIbe bhUmni gRhA gRhANi vA / vezma-niketane sama klIbe,, napuMsi mNdirm|| 38 // sAsanaM sadanaM klIbe bhavanaM punapuMsake / pustriyozca kuTo dhAmni nilayastvAlayaH pumAn // 39 // striyAM zAlA samA klIve bhavedavasitaM trayam / . Avasatho nare pastyaM pakSe vatsyaM napuMsake // 40 // . saMstAya-AzrayA''vAsa-nivAsAzca nare smRtAH / okazcIko nare klIve danto nA vasatiH liyAm // 41 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSayo nA zaraNAgAre hyAgAraM ca napuMsake / .... dhAma dhAma punaH klIbe kuTTima punapuMsake // 42 // catuHzAla-dvikaM klIbe catuHzAlI athavA striyAm / puMvalIbe kUlakaH saudha syAt stryupakArikA dvayI // 43 // prAsAdaH puMsi harma syAt klIve triSu maDhaH punaH / AvasathyaM bhavet klIbe pumAnAvasathaH kila // 44 // parNazAlA striyAM klIbe caityaM ca jinasamani / uTajo'pi vihArastu kozo gujo (gucchA) 'striyAmiha // 45 // AtharvaNaM tathA''sthAnamariSTaM ca mahAnasam / caturaM klIbaliMge'mI strIliMge mandurAdayaH // 46 / / AzramaH pakvavazcApi kuTIraM nasake / ,prapA gajA niSadyA ca striyAmadro'striyAmapi // 47 // haTTastathA''paNaH puMsi haTTe'rthe vipaNiH striyAm / astriyAM maNDapaH stUpaH kuDayaM klIbe'thavA nari // 48 // eDUka vaiDUka klIbe bhittidi-dvika striyAm / ajiraM prAMgaNaM klIve tathaiva catvara-trikam // 49 // dvAH striyAM paNDake dvAra pratIhara-dvayaM nare / triSvargalA'rgalamastrI strIvalIbayo paro'rgalam // 50 // argalikA tathA sUrcA kuJcikA-tritayaM striyAm / nA kuTastAlakaM klIbe strIpuMsayozca tAlyapi // 51 // klIbe''raramuttaraMgamararI strI tu paJjikA / kapATazca kavATo'pi triSu pumAna kuvATakaH // 52 // araristoraNaM vA'strI striyAM vNdnmaalikaa| gopAnasI zilA nAsA gRhAvagrahaNI-dvayam // 53 // . puMsyumbarAdayo vAcyA aliMdopyastriyAM mataH / striyAM kapotapAlI spAta viTaMkaH punapuMsake // 54 // paTalastriSu saMdiSTaH chadirnIvaM napuMsake / valIkamindrakozo'strI pullige maMgakaH punaH // 55 // . thoSAyAM valabhI prakhyA nAgadantAdayo nari / / astrIliMge'pi pragrIvo bAtAyanastathaiva hi // 56 // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gavAkSo jAlakazcAtra koSTaka-dvitavaM nre| : striyAMmatriH pumAn koNaH strIpuMsayoraNiH smRtaH // 57 // koTipAlizca strIliMge'pyasraH stambhastu mAnave / . sopAnArohaNa klobe niHzreNiH pramukhAH striyAm // 58 // nandyAvartAdayaH ' pusi striyAM peTA-catuSTayam / dvayoH bahukarI nAryA varddhanI ca samUhanI // 59 // saMgarA'vakaro 'si klIbe' codUMkhalAdikam / avadhAtazca pulliMge kaNDanaM klIbaliMgakam // 60 // kaTastriSu tathA'yo'yaM musalaH piTamastriyAm / ke pare piTako'pyastrI cAlanI klISayoSitoH // 61 // titau zUrpazabdo'pi prasphoTanamayoSiti / strIliMge cAntikA cullI syAtklIbe'smaMtaka-dvayam // 62 // strIklIbavAciMnI sthAlI striyAmukhA niveditA / triSu syAt 'piTharaM kuNDaM caraH pulliMgavAcakaH // 63 // pustriyozca ghaTa: kumbhaH kuTaH karIramastriyAm / ' kalasaH kalazazcApi triliMge nipamastriyAm // 64 // hasanyaMgAradhAnI cAMgArapAtrI hasantikA / aMgArazakaTI caite paJca strIliMgavizrutAH // 65 // bhaved bhrASTrI'mbarISazca svamate naraSaNDhayoH / .. klIbe svAdambarISaM ca puMllige bhrASTra eva hi // 66 // RcIrSa RjIrSa klIbe kambirdarvi-dikaM striyAm / tardU nA''lUgalantI ca yoSAyAM karako'striyAm // 67 // strIliMge karkarI nAlikeraja-dvitayaM nre|| syAtkaTAhastriSu prakhyaH klIbe vA puMsi karparaH // 68 // maNiko'liMjarI'pyarastrI gagarI kalazI punaH / kalazI manthanI caite strIliMge kIrtitA iha // 69 // vaizAkhaH khajako manthA manthAno manthadaNDakaH / manthaH kSubdho'sya viSkaMbho majIraH kuTaro'pi ca // 70 // zAlAjIro nare / cAtra vardhamAnaH zarAvakaH / caSakaH kasamastrItve ke pare vardhamAnakam // 7 // Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mallikA striyoH kazcit kozikA'pi tathaiva hi / pArI kutUzca / yoSAyAM kutupaHH / punapuMsake // 72 // dRtiH khallastu puMllige kazcitkhallaM napuMsake / ... AlUH khiyAmamatraM ca klIbe pAtraM triSu smRtam // 73 // kapAlaM sthAlamAdiSTaM strIklIbaliMgayoriha / .. . pidhAnaM malayo'strItve puMsi zailAdayaH punaH // 74 // . zRMgaM tu. zikhara kUTaM kaTakaH puM-napuMsake / ... puMsyataTo bhRguzcApi nitambastriSu kandaraH // 75 // .. astriyAM gahvaraM droNI guhA mithaH striyAmapi / pAdAstu dantakAH puMsi nAryAmadhityakA-dvayI // 76. // snuH pumAnastriyAM prasthaM sAnuzca strI dRSat zilA / azmAdayo nare'strItve gaNDazailopalAvapi // 77 // ..... syAdAkare dvayorgajA khaniH khAniH striyAmapi / nA dhAtugairikaM klIbe pAkazulkAdikaM striyAm // 78 // klIbe kAlAyasaM zastraM lohaM pArazavo'striyAm / girisAraM zilAsAraM klIbe vA pusi sammataH // 79 // ayaH siMhAna-dhUrte dve maNDUraM saraNaM punaH / taijasaM klIbaliMge'mI kuzI strIliMgavAcinI // 8 // tAmrAdayo'pyataH klIbe vizeSastatra kathyate / sasiM nAgaM ca SaNDhe'tha pulliMge vakti kazcana // 81 // astriyAM vardhamAdiSTaM svarNAriH, puMsi kIttitaH / trapu trapuzca SaNDhe syAdastriyAM rajataM punaH // 82 // . kazcida rUpye site hemni rajataM triSu vakti ca / suvarNa svarNamastrItve manantaM hema SaNDhake // 83 // hemazabdo'pyakArAnto hiraNyaM punapuMsake / ... hATakaM puMsi SaNDhe vA vasu napuMsake matam // 84 // aSTApadaM narAbe rA dvayozcandramA striyAm / klIbe marma tathA marmArjunaM niSko'striyAmapi // 85 // bhUri SaNDhe nare bhUriH kazcit zRMgI tu yossiti| .. syAd dhanagolako'pyastrI strIklIvayozca pittalA // 86 // Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Aro bare'striyAM kathidArakUTo'pavayoSiti / .. rirI rIrI ca rItistu striyAM brAhayAdikaM tathA // 8 // klIbe vidyutpriyaM ghoSa prakAza vaMgazulvajam / ghaNTAzabdamasurAvam ravaNa lohajAdayaH // 8 // strIvalIbasUcakaM kAMsyaM pAradaH pArataH punaH / kanizaM sUtakazcaite punapuMsakaliMgake // 89 // janmani sUtakaM klIbe syAtpuliMge rasazcalaH / pauSpake tvantakAH klIve syAtkadambASTakaM nari // 9 // saurASTrIpramukhA nAryA kAsIsAdhA npuNske| . gaMdhAzmA-pramukhAH puMsi gaMdhazcAmodalezayoH // 91 // haritAlAdikaM klIbe vaMgAristatra mAnave / manoguptyAdayo nAryA golA strIklIvaliMgake // 12 // syAt siMdUrAdikaM klIbe hiMgulaH puMsi vA striyAm / zilAjatvAdayaH klIbe kSAraH kAcastu puMsyapi // 93 // kulAlI-tritayaM nAryA bolAdayo nare punaH / ratnaM tathA vasu klIbe puMstriyostu maNiH smRtaH // 14 // vaiDUrya-paJcakaM klIbe pArAgo'striyAmapi / lohitako nare lakSmIpuSpaM napuMsake matam // 95 // astriyAmindranIlazca hIrakaH puMsi vA striyAm / . virATajAdayaH puMsi pravAlaMpunapuMsake // 96 // sUryakAntAdayaH puMsi klIbe shuktij-mauktike| . muktA striyAM punaH SaNTe muktAphalaM rasodabhavama // 97 // iti pRthvIkAyaH / / vAri-pAnIyamo'mbu klIbe nArAdayastathA / vAra striyAmaparaH klIbe striyAmApo'pi bhAgna ca // 98 // sAntam ApaH payaH pAthaH klIbe ghanarasaH pumAn / klIbe ghanarasaM kazcit puMsi yAdonivAsakaH // 99 // asthAghAdyAzca paJcApi gaMbhIrapramukhAH punaH / kaluSAntA samAdiSTAH vAcyaviMgAH, vicakSaNaH // 10 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avazyAyastu puMllige mihikA dhUmarI khiyAm / prAleyaM tuhinaM klIve spAda-dhimAni triyAmApa // 101 // himaM tuSAra-nIhArau puMklIbayorime tryH| . pArAvArAdayaH puMsi sindhuH strIpuMsaporapi // 102 // puMsi taraMga-bhago dau strIliMge vIcirityApi / svAdUrmi pustriyoratra kazcin nara-napuMsake // 103 // laharilaharI nAryA puMsyullolAdayo mtaa| striyAM belA ca maryAdA kUlabhUH kacchamastriyAm // 104 // kUlaM rodhastathA tIraM pratIraM saikataM punaH / aMtarIkaM ca SaNDhe'mI taTa pAtraM triSu smRtam // 105 // pulina dvIpa-pAre vA'vAraM hi napuMsake / madI hiraNyavarNA spAda rodhovakA taraMgiNI // 106 // ete striyAM dvayoH sindhuH zaivalinyAdayaH striyAm / gaMgAdayo'pi tabhedAH striyAM tatrApagA'pagA // 107 // klIbe srota-dvika puMsi pravAhaudhau punA rayaH / veNI dhArA striyAM ghaTTaH pumAMstIyo'striyAmiha // 108 // pUraH plavAdayaH puMsi praNAlI triSu kIttitA / kulyA ca sAraNirnAryA bahutve sikatAH striyAm // 109 // binduH puMsi pRSat klIve vibhuTa strI pRSataH pumAn / astriyAM paMkajambAlau pullige cikilAdayaH // 110 // strIpuMsayoH bhavet kUpaH syAdUdapAnamaliyAm / andhuH pahizca pullige nemistrikA ca yoSiti // 111 // nAndImukho nAndIpaTazcAhAvo'pi ca mAnave / vInAho nipAnaM cAstrI vApI ca dIpikA khiyAm // 112 // curI cuNDhI punarnAryA cUtakaH puMsi vizrutaH / udghATakaM ghaTIyantraM napuMsake mataM khalu // 113 // pAdAvarta dvayaM pusi klIve'khAtayugaM nre| taDAgazca taTAko vA taTAkaH punapuMsake // 11 // kAsAraH palvalavA''lavAlaM puMklIvaliMgake / / : bhramara vAlavAvaM hi klIve'tha sarasI, liyAm // 115 // Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34] saraH klIve tathA kheyaMH parikhAH khAlikA striyAm / / AvAlaM svamate klIbe AvAlaH puMsi kazcana // 116 // AvApA''dhArabandhAzca nirjharastu jharaH sravaH / . utsaH puMsi sariH nArthI prasravaNaM napuMsake // 117 // ityapakAyaH // appittavarjitA sarve si vahanyAdayo matAH / / appittaM klIvaliMme svAtta kukUlo bASpamastriyAm // 118 // uSmA puMsi striyAM hetiH kIlA jvAlakaNo dvayoH / arciH strIMklIkyoratra sphuliMgastriSu bhASitaH // 119 // alAtamulmukaM klIve cAMgAraH punapuMsake / striyAM starIstaDida vidyud azaniH klIbavarjitaH // 120 // . airAvatI calA zampA'cirapramAdayaH striyAm / ... vAyuprabhRtayaH zabdAH puMsi jhaJjhA striyAmiha // 121 // vAyubhede samAnazca puklIbaliMgavAcakaH / atha vanaspaterathAdhikAro likhyate mayA // 122 // araNyaM SaNDa-kAMtAre astriyA-maTavI striyAma / araNyAnI mahattve strI sUtraSaTkaM napuMsake // 123 // . , kazcid vanI strivAmAha pullige jhaSapaJcakam / vana cApoSasaMyuktaM velaM cAtra napuMsake // 124 // ArAmo niSkuTazcApi paurakastu nare trayaH / / AkrIDaH punarudyAnaM bhavennaranapuMsake // 125 // vATI triSu samAkhyAtA sadrArAmazca svapi / vRkSAdyAH puSpAntAH hi pullige zAlmali IyoH // 126 // astrI kujo nikuMjazva kuDaMga-paMcakaM mare / ..... phalavandhyAdayaH puMsi kalIprAntA matA viSuH // 127 // oSadhisaiSadhIzcaiva pratatirbatatilatA / / virud gusminyapi strItve puMsi klIve'tha colapaH // 128 // astriyAmaMkurAMkUrI proha-mAmalaM nre| . balizaM klIbaliMme'pi striyAM zikhAdayaH punaH // 129 // pumAn skandhaH prakAyadyo'strI. baTA zikAH ca yopiti / stambo nA viTapo gulmaH zikharaM mUlamasiyAm // 230 // Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nAnto majjA bhavet puMsi strIliMge tvak tvacA punaH / adanto'pi tvacaH puMsi TApi majjA striyAmapi // 131 // valkaM tu valkalaM sthANuratikharo gRSaNDhayoH / / pumAn zaGkustathA dAruH koTaraH panaso'striyAm // 132 // majjA ca majjarirnAryA vallari-vallarI dvayoH / palAzaM chadanaM parNa kisalayaM napuMsake // 133 // patraM chadaM dala baha pravAlaH pallavo'striyAm / / pustriyorvartate zuMgA mADhidalasnasA striyAm // 134 // viTapaH kusumaM cAstrI puSpaM klIbe'thavA nari / prasUnatritayaM klIbe mUmni sumanasaH striyAm // 135 // ekatve sumanA nAryA kazcinapuMsake punaH / jAlakaM klIbaliMge'tha kSArakaH korakaH punaH // 136 // kuDmalo mukulaM kuMdaM stbkshvaastriyaammii| puMsi guccho gussa klIbe guluJcho'pi tathaiva hi // 137 // parAgo'pi rasaM puMsi madhu klIbe'thavA nari / makarando marando nA bhavet vRntaM napuMsake // 138 // smite triSu prabuddhAdyAH tadvat saMkucitAdikam / phalaM puMklIvaliMge svAd dAma zalATu ca triSu // 139 // puMsi graMthiradanto vA klIbe parva parastathA / striyAM zimbA zamI zimbiH dvayoH zimistu pippalaH // 140 // prAyo'zvatthAdayaH puMsi vaTastriliMgasUcakaH / .. prAha sarvadharo vidvAn strIliMge parkaTI jaTI // 141 // udumbaraH pumAn vRkSe syAt tAne ca napuMsake / ' kAkodumbarikA phalgumalayurjaghanephalA // 142 // striyAM, jambUH striyAM klIve phalgu puMsvapi kazcana / AmrAdayo nare zigurastrI kaMkelliraMganA / / 143 // kakubhAyA nare rambhA mocA strI kadalI na nA / / vetaso bANa-karkandhU riparNI tu pustriyoH // 144 // zIta puMsyathavA klIye kuvalI dADimI trissuH|| " strI kolbidaraM klIve vRkSe tu badarI striyAm // 145 // Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ punapuMsakaliMge'mI sAla-karpAsa-tUlakAH / nIpAdayo nare khyAtA vAsA snuhizca yoSiti // 146 // guggulargugguluH pIluH puMsi rAjAdano'striyAm / .. ' triSviGgadI viDaMgazca kazmarI-paMcaka striyAm // 17 // viDaMgamAstriyAM kazcit pullige zelureva ca / pItasAlo'sanazcAstrI paattlirjaattliiiyo| // 148 TApi ca pATalA nAryA puSpabhede tu pATalam / kazcita strIklIbaliMge'pi varNavati triSu smRtaH // 149 // bhU|'striyAM striyAM dhAtrI zivA cAmalakI triSu / phale cAmalako'pyastrI kaliskSastu mAnave // 150 // triSu bibhItako bhallAtakazcAtha hriitkii| .... abhayA triphalA pathyA striyAM tamAlamastriyAm // 151 // nirguNDi-tritayaM nAryAmaudrapuSpaM napuMsake / 'japAdayaH punarnAryA priyaGgarapi yoSiti // 152 // jambhastu karIro'pyastrI dhAtukI dhAtupuSpikA / kapikacchurAtmaguptA catvAro'pi khiyAmamI // 153 // dhattUrAdyAH matA puMsi nAlikero'pi pustriyoH / / ... GISantA lAgalI varSApAkI cAmrAtako nare // 154 // ketakastindukI cApi sallakI tu kaTI dvayoH / itaH sa-kIcakAntAH hi vaMzAdyAH pusi kIrtitAH // 155 // tukAkSIrI-trika yoSA klIbe, strI vaMzarocanA / ..., pUga-kramuka-gUvAko puMsyuvega napuMsakam // 156 // tAmbUlavallI tAmbUlI nAgaparyAyavallayapi / .. strIvalIbe tumnyalAbUzca madhukaM strInapuMsake // 157 // : kRSNalAdyAH striyAM, puMsi gokSurastu trikaNTakaH / sthalazRMgATasaMyuktaH zvadaMSTrAyAH striyAmiha // 158 // uzIra vIraNImUle DrIbere bAlakaM punaH / / kusambhamastriyAmete. prapunnATAdayo nari // 159 // ... : laTvA striyAM nare lodhro gAlavapramukhA ih| . nAryA mRNANinI caiva tathA puTakinI trikam // 16 // Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kamala nalinaM padma nAlIkamutpalaM punaH / kuvalaM kumudaM cetyambujaM ca punapuMsake // 161 // aravindAdayaH zeSAstabhedAzca napuMsake / kumuvatI striyAM tatra bIjakoza-dvayaM nari // 162 // strI karNikA padmanAlaM mRNAlaM ca triSu smRtam / kiMjalkaM kesaraM kando niryAsaM punapuMsake // 163 // , padmamastrI. tadA jJeyamabjasaMkhyAvizeSayoH / abjo'striyAM vidhau zaMkhe cAmbuje'bjaM napuMsakam // 164 // zAlUkaM klIbaliMge'tha zaivAlaM zevalaM punaH / / zevAlaM zaivalaM zepAlaM jalazUkamastriyAm // 165 // puMklIbayoH palANDuzca dhAnyaM klIbe'thavA nari / vIhiH stambakarizcAzugarbhapAkI tu SaSTikaH // 166 // zAlayaH kalamAdyAzca puMllige klIvamAzu vA / puMstrIliMge masUro vA kalAvastu satInakaH // 167 // hareNuH khaNDikazcAtha caNako harimanthakaH / ete puMsyastriyAM mASaH kalambI puMstriyoriha // 168 // madanAdayastu puMllige tAmravRntAdikaM striyAm / kulmAsa-pramukhAH puMsi kulmASo'pi matAntare // 169 // kaMgustu kaMgunI kvaMguH priyaMgu pItataNDulA / ... kAkakaMgurime nAryAmuddAlAdyAstu puMsyapi // 170 // devadhAnyaM zaNaM klIbe bhaMgAdayaH striyAmapi / / gavedhuH puMstriyorutraM puMllige jatilAdayaH // 171 // astriyAM sasyazUkaM ca kaNiza-saNu-rastriyAm / kiMzAruH puMsi vA klIbe triSu nAlaM mataM kila // 172 // kANDaH palaH palAlazca busaM zAkaM ca zigrakam / ete'striyAM ca pullige taNDulIyAdikaM punaH // 173 // bimbI-prabhRtayo nAryA vAstukaM ca napuMsakam / rasono lazunazcAstrI nA'riSTo gUMjano'striyAm // 174 // dIrghapatrakamukhyAzca puMsi kArureva ca / . dvayoH padolika ru strIliMge cirbhaTI-trikam // 175 // Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arzodhnaH sUraNaH puMsi kandazcAkamastriyAm / karkoTakAdayaH puMsi mUlakaM punapuMsake // 176 // hariparNAdikaM klIbe zaSpaM rauhiSamastriyAma / kartRNaM klIbaliMge syAt kuzo barhi naDo'striyAm // 177 // darbha-kuthAdayaH puMsi dUrvAdayaH striyAmapi / poTagalAdayo matrSe mustA triSu ca pUlakaH ( ulapaH) // 178 // balvajAH bhUmni pullige bhASyakArastu balvajaH / ikSu-prabhRtayaH puMsi kAzaH syAt punapuMsake // 179 // iSIkA syAt striyAM ghAsaH puMsi klIve'thavA mataH / tRNaM viSo rasazcaiva garalo'pi halAhalaH // 180 // . . . kAlakUTastu kAkola ime puMklIbabhASakAH / ahicchatrAdayo puMsi dAlavAntA-sadAradAH // 181 // ete sarve'pi pulliMge mizrA evaM vadanti ca / amaraH puMsi vA klIbe viSabhedAn mitho'vadat // 182 // . nIlaMgu-tritayaM puMsi kITaH strIpuMsayorapi / pulakAH kIkasAH kASThakITo ghuNAdayo nari // 183 // syuH bhU-latAdayo nAryA bhUmni striyAM jalaukasaH / , asrapAH puMsi nAryA vA muktAsphoTo nare punaH // 184 // strI zuktiH kaMbuzakhau dvAvastriyAmatha vArijaH / trirekhaH SoDazAvarttaH zaMkhanakAzca kSullakAH // 185 // zambUkAzceha pullige hiraNyaH kaparde pumAna / svarNe'striyAM hiraNyazca paNAsthikazca mAnave // 186 // puMstrIliMge samAkhyAtI karpadaka-varATako / striyAM TApi ca durnAmA klIbe durnAma kazcana // 187 // dIrghakozA striyAM vAcyA pipIlakastu pustriyoH / pipIlikAdayo nArthI pullige matkuNAdayaH // 18 // mahAbhIruyutA ete pustriyovRzcikaH druNaH / karNajalaukA tu karNakITA zatapadI striyAm // 189 // AlI puMsi tathA cAliralaM bhavennapuMsake / pustriyordhamarAdyAzca SaDaMdi SaTpado nare // 190 // Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ khadyotapramukhA puMsi kSudrAdayaH striyAmapi / / 'madhu klIbe nare kazcit saudra-trikaM napuMsake // 191 // strIliMge carvaNA mukhyA bhammarAlI ca makSikA / daMzaH puMsi striyAM daMzI tajjAtiralpikA tathA // 122 // varaTA pustriyoratra tailATI-pramukhA striyAm / ... pazu tiryaG carivyaliH zvApadazca mataMgajaH // 193 // hastI-gajAdayaH puMsi kuJjaraH kalabho'striyAm / / strIpuMsayoH kareNuzca dhenukA tu vazA striyAm // 19 // 'hastibhedA nare nUnaM ghaTA striyAM nare madaH / dAnaM klIve pravRttiH strI vamathuH karazIkaraH // 195 // zuNDA hasto mare klIbe puSkaraM cAMguliH striyAm / .viSANI triSu nA skandhaH paNDake cAsana-dvayam // 196 // cUlikA ceSikA nAryA puMsi gaNDacatuSTayam / / 1 / / dvitve kumbhau viduH puMsi vAhitthaM ca napuMsake // 117 // pecakAdhA nare gAtramaparA striinpuNske| bindujAlaM punaH pamaM klIbake zRMkhalastriSu // 198 // nigaDazcAndukazcaiva hijIro nijjaro'striyAm / / * pArizca tripadI nAryA klIbe totraM ca veNukam // 11 // aGkazaH syAnare klIbe sRNirguDA ca pustriyoH / . klIbe'paSThaM tathA yAtaM yataM vItaM ca tadadvayam // 20 // kakSA-trikaM striyAM puMsi kaNThabaMdhaH kalApakaH / / ghoTakAdhAH hariprAntA ete pulliMgavAcakAH // 201 // vaDavAzvA prasUrvAmI strIliGge gaditA ime . "kizorAdyAzca tadbhedAstavarNavAcino nare // 202 // AyurnA grothamastrItve nigAlastu khuro nri| zaphA pucche ca lAMgUlaM lalAmaM punapuMsake // 203 / / . lUma-lalAma-nAnte dva'dantaM lUmaM npuNske| vAlahasto'pi puMllige tathA vAladhireva ca // 204 // apAvRtta-parAvRtta luThitAni tu vellite / - 11 ete triSu samAdiSTA SaNr3he ca ghoritAdikam // 205 // Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ triSvAzvInaH kavI nAryA khalInaM khalinaM punaH / , kaviyaM cAstriyAmete kavikA talikA striyAm // 206 // klIbe dAmAJcanaM prakSaraM punaH prakharo'striyAm / carmadaNDo'thavA daNDo nare nAryA kazAtrayam // 207 // valgAdvayoH hi paryANa klIve vItadvaSaM tathA / vesarAdyA nare khyAtAstatharSabho vRSAdayaH // 208 // naicikaM ca striyAM klIbe, viSANaM triSu kIrtitam / astriyAM kakudaM zRMgaM striyAM sAsnA'tha gaurdayoH // 209 // saurabheyAdayo nAryAmApInamastriyAmapi / UdhaH klIbe'tha puMklIbe karISaM gomayaM vrajaH // 21 // triSu gavyaM ca SaNDe'pi gokulaM godhanaM dhanam / prajano prasaro puMsi kIlaH strIpuMsaporiha // 211 // . strIklIvayozca dAma syAt strIliMge dAmanI matA / saMdAnaM klIbaliMge syurajAdayo'pi mAnave // 212 // ajA tu chAgikA majA sarvabhakSA galastanI / . striyAmime'striyAM meSaH puMsi te carkarAdayaH // 213 // vizeSaH kathyate tatra meSI-prabhRtayaH striyAm / . . * avi-soDhAdayaH klIbe saramA ca yunI striyAm // 214 // astrI dvIpI zivA nArI kroSTA pullaMgavAcakaH / kroSTrI kirizca yoSAyAm strIklIve kadalI punaH // 215 // triliMge kandalI prakhyA puMsi vAtapramI punaH / liyAM vAtapramIH jJeyAH zalpakaH pustriyorapi // 216 // triliMge zalalaM proktam mizrAstu zalalo'striyAm / striyAM godhA nihAkA ca gaudhera-tritayaM nari // 215 // strIliMge musalI-SaTkaM kuDya matsyaH pumAnapi / : gRholikAdayaH strItve halAhalaH punarnari // 218 // brAhmaNI-dvitayaM nAryA kRkalAsAdayo nre| . astriyAM mUSikaH puMsiM mUSakAdaya eva ca // 219 // striyAM chuchundarImukhyA AkhuroturahiyoH / sAdhA. atha tadabhedA pulliMge gaditA iha // 220 // . Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaTaH sphaTa: phaNazcAtra strIpuMsayostrayopyamI / kazcit klIbe phaNaM vakti kaJcukaH punapuMsake // 221 // vihagAdyAH punaH puMsi vayaH klIbe ca viH striyAm / khage puMsi vihAyAzca caJcu-catuSTayI striyAm // 222 // patraM patatraM picche dve klIbe vAjo nare punaH / tanUruhaM garuccAstrI pumAn pakSaH chado'striyAm // 223 // strIliMge pakSatirvAcyA praDInAdyA napuMsake / tatpuruSa-samAse'pi pezIkoza iti smRtaH // 224 // aNDe kozaH striyAM pezI pezisvaNDo matAntare / kozazvANDo'striyAM koSastathA kulAya eva nA // 225 // nIDastriSu nare kekImukhyA kekA striyAmapi / barha puMklIbaliMge syAt puMsi zikhaNDakAdayaH // 226 // astriyAM kukkuTo vAcyaH strIliMge vAralAdayaH / / dAghATAdayaH puMsi sArasI lakSmaNA striyAm // 227 // lakSmaNA triSu raudrastu kuka kauJcau nare punaH / TApi kuJcA striyAM vAcyA puMsi cASAdayaH punaH // 228 // strIliMge caTakA nUnaM balAkA visakaNThikA / / sArikA tu pItapAdA gorATI-pramukhA striyAm // 229 // si striyAM ca vijJeyaM karkareTu-catuSTayam / ATirAtiH zarArizca zabdAstrayaH striyAmapi // 230 // kRkaNa-pramukhA puMsi matsye ca zaphara-dvayoH / proSThI zRMgI striyAM klIbe potAdhAnaM jalANukam // 231 / / yAdAMsi klIbaliMge syuH nakAdayo nare matAH / kulIro'pyastriyAM khyAto'sure kamaThameva ca // 232 // kacchapaH kamaThaH puMsi varSAbhUzca striyAM nre| pakSyAdi prasave'pyaNDaH punapuMsakavAcakaH // 233 // udbhidaH puMsi vikhyAtAH klIbe codbhijjamudbhidam / tyaktA atrApi ye zabdAste svaliMgaprakAzinaH // 234 // uktAH zeSAzca ye zabdAste pratyayAdibhedataH / liMgAntareNa jAyante kecidUhyAH svambudhaiH // 235 // Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ M iti caturthakANDota-saMdira liMganimaH / likhita smAbale nilA kalyAyodadhimariyA // 23 // svapratAligabhedo'tra leyaH so'nyagratAtra kila / vicArya dhiSaNAbaGgiH sUribhiHrSadarzibhiH // 237 // iti suryakANDokta-liGganirNayaH samAsaH // 4 // atha paJcama-kANDokto liMganirNayo likhyate paratA nAkA pretAH yAtyAstathAtivAhikAH / paute kAttitAH puMsi viSTirAjUH striyAmapi / maraka-tritayaM puMsi durgatiH puMstriyoriha / smAt pAtAlAdikaM klIbe nAgaloko nare malaH // 2 // rasAtalaM bhavevastrI zaSiraM vAcyaliMgakama / suSircapA khiyAM chidramantaraM punapuMsake // 3 // dvayogatto'vaTo puMsi klIbamagAdhameva ca / viSu baro bhuvaH chidre bhayaM nAmni daro'liyAma // 5 // ____ iti paJcamakANDokta-liMganirNayaH samAH // 5 // atha SaSTha-kANDokta-liMganirNayo likhyate vizvaM klIve nare loko vipaM piSTapaM matam / saMsAro bhuktaM cete trayaH syuH punapuMsake // 1 // jagatI strI jagata klIvaM kSetralo vAcya liMgakaH / AtmA bhavI tathA jIvo'sumAna janyubha dehabhRta // 2 // pulligavAcakA ete sattvaM tu janturastriyAm / utpattizca janirnAryA klIve janmajanudayam // 3 // jIvasiSvasavaH prANAH puMsi bahutvavAcinaH / / jIvitaM klIbarvio'pi jIvAtuH puMnapuMsake // 4 // zvasitaM papaDake poktaM pusi vAsastu bhedakaH / bhAraH klIve punaH kabhivantaH puMsi bhAnukta // 5 // . Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anta karaNa-mukhyAzca klIne saMkalpa eva naa|.. klIke zarma pAH zarma zAtaM sAta suvAdikam // 6 // nirvati-vedanA pIDA vyathA cArti striyAmapi / bAdhA dvayoH pare klIbe kaSTaM triSvAdhireva nA // 7 // sapatrAkRti-niSpatrAkRti-kSudhaH striyAmime / vyApAdaH puMsyupajJA strI carcA saMkhyA vicAraNA // 8 // striyAM kazcittare ko kAsanA bhAvanA striyAm / , saMskAro nirNayontazca tizcaSastu nare'pyamI // 9 // syAt saMpradhAraNA'vidyA bhrAnti mithyAmatiH striyAm / strIpuMsayoH bhramaH puMsi sandeho chAparo'striyAm // 10 // ArekA vicikitsA strI puMsi klIve ca saMzayaH / parabhAgAdayaH puMsi syAt svarUpaM svalakSaNam // 11 // klIbe, puMsi svabhAvAtmAnau rItiH prakRtiH tripAm / sahajastriSu pulliMge so nisarga eva ca // 12 // dharmaH zIlaM tathA snehaH premApUrvo'striyAmamI / syAt saMsiddhiravasthA ca dazA prItiH sthitiH khiyAm // 13 // klIbe hAI ca dAkSiNyaM strIliMge cAnukUlatA / puMsi vipratisArazcAnuzaya-tritayaM tathA // 14 // avadhAnaM samAdhAnaM praNidhAnaM nasake / samAdhizca vRSaH puMsi dharmo'strI puNyasukRte // 15 // zreyaH klIbe vidhiH puMsi daivo'strI niyatiH khiyAm / bhAgyaM tu bhAgadheyaM ca diSTaM klIbe nare tvayaH // 16 // alakSmI-niRti-kAlakarNikA ca trayaH striyAm / pAtakaM kaSmaSaM kalkaM paGko rajo'striyAmime // 17 // azubhAdhA aghaprAntA klIbe pApmA punarnari / kalau zaharakaM cAstrI pumAnupAdhireva ca // 18 // svaguNe vartamAnAH syuH puNyapApasukhAdayaH / yathoktaliMginaH proktAstriliMge tadvati smRtaaH||19|| puMsi pramAdachedI dvAvabhiprAyAzayAvubhau / bhAvaH zeSo'striyAM prAya AkRtAmA napuMsake // 20 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zItaM klIbe suSImazca suzIma vAcyaliMgakaH / / tuSAraH zizirazcAtra himo'pi punapuMsake // 21 // . pakSe zItAdayaH sapta svaguNe puMsiM vartinaH / tavati vAcyaliMgAH syurevaM vadanti kecana // 22 // uSNastigmazca tIvo'pi tIkSNazcaNDaH kharaH paTuH / saptAmI svaguNe puMsi triliMgyAM kila tavati // 23 // mizrAzcoSNAdayaH klIbe triliMgAzceha tavati / koSNAdayastu paJcAmI pullige tadvati triSu // 24 // ime klIbe guNe mizrAH syuniSTharAdayastriSu / .. tatrAsti karkazo'pyastrI puMllige komalAdayaH // 25 // madhurAdhA rasAH puMsi guNamAtrapravartinaH / tavatsu vAcyaliMgAzca kaSAyastuvaro'striyAm // 26 // guNe gaMdhAdayaH puMsi tavati ca triliMgakAH / AmodAdyAzca vizrAntAH guNavRttau triSu smRtAH varNAzca lohitaH kAlo mecako nIladhUmalau / / punapuMsakayorete zeSAH zuklAdayo'pyatha // 28 // karburAntA nari khyAtAH svaguNe tadvati trissu| . kimmIrapramukhA evaM citraM citro matAntare // 29 // puMsi zabdAdayo vAcyA AravaH punapuMsake / SaDjAdayaH svarAH sapta tantrIkaMThodabhavA nari // 30 // ruditaM tritayaM klIve pullige gahvarAdayaH / satkRita pardanaM caiva kardanaM ca napuMsake // 31 // . strI zveDA krandanaM klIbe kolAhalo'striyAmapi / kalaMkalAdayaH puMsi heSA heSA striyAmiha // 32 // garjaH strIpuMsayoH klIbe bRMhitaM hastiniHsvane / / visphAro dhanuSAM puMsi hammArambhe ca goH striyAm // 33 // stanitaM garjitaM klIbe garjiH pumAnitaH punaH / dru rAntA striyAsa puMsi klIbe ca gaditA kila // 34 // tAro'tyuccairdhvaniH prokto maMdro gaMbhIra eva ca / . syAtkalo madhuro'vyaktastraya ete triSu smRtAH // 35 // . Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAkalI pratizram nAryA bhavetkAkunarakhiyoH / saMghAtAdyAH nare tatra vizeSaH kathyate punaH // 36 // vAro vajastathA kUTamastriyAM maNDalaM triSu / klIbe paTalaM vAcyaM peTakaM triSu bhASitam // 37 // dvayoH piNDo'striyAM cakra klIve vRndakadambake / jAlaM strIklIbaliMge'pi yUthaM syAtpunapuMsake // 38 // phenA'tha kathyate DAntazcakravADa (la) iti vraje / strIliMge saMhatiH, puMsi saMghasArthoM tu dehinAm // 39 // kulaM klIbe'tha pulliMge nikAyapramukhA khalu / zokAdayo'pi pArthAntAH napuMsake niveditAH // 40 // vAtulo nari vAtyAdyAH dhoraNyantA striyAmime / strIpuMsavAcinI zreNitvei dvau ubhau triSu // 41 // 'bhavet dvayaM dvayI caiva trayaM trayI catuSTayam / catuSTayI kdhU-klIbe guNini vAcyaliMgatA // 42 // yugala dvitayaM caitau yoSita-klIva-nivedako / yugaM dvaitaM yamaM dvaMdva yugmaM yamala-mAmale // 43 // syAdazca-goyugaM caiva hasti-Sadgavam eva hi / ete napuMsake zeyAH parazatAdayastriSu // 44 // klIbe prAjyAdayastatra prAjye bhUritriSa smRtaH / truTirmAtrA ca yoSAyAM strIpusayostuTiH kaNaH // 5 // kazcit kSullaM triSu stoke puMsyaNuleza eva ca / truTayAdayo'NusaMyuktA AviSTaliMgakAH pare // 43 // hasvaM laghu triSu klIve'tyapAdizca napuMsake / dIrghAdayo'pyudagrAntA vAcyaliMgA ime punaH // 47 // nyaka puMsi vA striyAM klIbe, klIbe nIcAdavastriSu / vizAlamastriyAM vAcyaM guNivRttau triSu smRtam // 48 // vizaGkaTAdayaH klIbe vAcyaliMge bRhanmahat / ASAmAdyA nare proktA utsedhaH punapuMsake // 49 // prapaMcAbhogavistAravyAsAH zabde sa vistrH| samAsastu samAhAraH saMkSepaH saMgraho mari // 5 // Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ klIbe sarvAdayaH prAyaH zakalaM khaNDamastriyAm / / artho'pi vAcyaliMgaH syAt samAMze'rdha napuMsake // 51 // aMzo bhAgAdayaH puMsi malinAdhA napuMsake / / pavitramastriyAM kazcita guNivRttau punastriSu // 52 // pradhAnamajahallige grAmaNIragraNI nre| grAmanI pite puMsi zreSThe triSvamaraH punaH // 53 // ... puMklIbayorvaraM kazcit avyayaM vAcyaliMgakam / preSThaM parAI yugmaM ca vAcyaliMgA amI trayaH // 54 // mukhyAdyAH paraparyatAstriSu zeSA ime'pare / zreSThaM tu sattamaM zreyaH puSkalaM ca triliMgake // 55 // prazasyavAcakAH puMsi vyAghrAdayaH padottare / strIliMgavAcinI tatra matallikA macarcikA // 56 // prakAMDamastriyAM jJeyaM tallajAdaya atra ca / AviSTaliMgakAH klIbe syAdupasarjanayAmalam // 57 // / astrI kANDaH pumAn rephaH zeSA sarve'dhamAdayaH / antiA vAcyaliMgA syuH rephastrijvaparo'dhame // 58 // cArvAdyAzca priyAntAH syuH vAcyaliMgA ime punaH / / vyuSTiH striyAmasArAdyA napuMsake niveditAH // 59 // . jarat puMsi striyAM klIbe tathaiva mUrtimat triSu / sanidhiH sannikarSo nA nikaTaM punapuMsake // 6 // syuH pArthAdayaH klIbe viprakRSTaM paraM kila / dUraM trayopyamI proktA vAcyaliMgA vicakSaNaiH // 61 // sanAtanAdayaH paJca syuH dhruvAntAstriliMgakAH / . stheya-catuSTayaM klIbe kUTo'strI nizcale punaH // 62 // sthAvarAdyAzca SaNve'pi vAcyaliMgaM jagatpunaH / caMcalAdyAstriSu klIbe cormimadavasAnakAH // 63 // anvakSAnupadaM klIbe'nvakSamavyayameva ca / ekAkI caikakastvekaH pullige triSu vA'pare // 64 // ekatAnAdayaH zabdA ekAyanagatAntimAH / ete'STau vAcyaliMgAzca vibudhairihaM bhASitAH // 65 // Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paurastyamAdima vAcyaM prathamaM pUrvameva hi / agramete viSa proktAH nA AdiH AviSTaliMgakaH // 66 // jaghanyamantima cAMtyamataH pAzcAtyapazcima / caramaM vAcyaliMgAH syuH antaH strIliMgavarjitaH // 67 // napuMsaka madhyamAdyAH prAyazcAntaramastriyAm / tulyAdayo nare tatra samAno'strI parastriSu // 68 // syuruttarapadasthAzca prakhyAdyA vAcyaliMgakAH / arcA tulopamA kakSA pratimA pratiyAtanA // 69 // pratikRtiH praticchAyA yopillige bhavantyamI / anukAro'nuhAro syAt pratinidhizca sarvadA // 70 // pratikAyaH praticchandaH paJcAmI pusi bhASitAH / sAmbopamyopamAnAni pratirUpa-trikaM punaH // 71 // paDate klIbaliMge syuH sUrmI zUrmI ca yoSiti / zUmodantastu pulliMga sthUNA ca hariNI khiyAm // 72 pratikUlAdayo'paSTu-paryatA vAcyaliMgakAH / klIbe savyAdayastatrA'striyAM vRttaM triSUlabaNaH // 73 // anyada anyatara bhinnaM tvamekamitaracca tat / . anyArthavAcakA ete vAcyaliMgA udAritAH // 74 // karambAdhA nare tatra vividhAdi dvayorApa / avilaMbita-paryatAstaritAdhA napuMsake // 75 // guNivRttau punarata vAcyaliMgAH bhavanti ca / strI jhampA'tha pumAn bhampA'nAratAdhA napuMsake // 76 // tatra sAdhAraNaM caiva dRDhasaMdhi tu saMhatam / vAcyaliMgAstrapazcAmI kalilAdhA napuMsake // 77 // antarddhistatra pulliMge'pyantA vyavadhA striyAm / rIDhA'vajJA punarnAryAmavahelaM mataM triSu // 78 // dolA prekSA punarnAryA phANTa klIbe'paro nari / adhaHkSiptAdayaH klIbe'tha cA''viddhaM mataM triSu // 79 // vRttAdayaH smRtAH puMsi kazcidAropite punaH / . upAhitaH tripu. brUte pakvAdayo napuMsake // 8 // Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pluSTa-puSTAdayo pusi klIbeca chidritAdikam / druvastu vidutaH puMsi napuMsakamutAdikam // 8 // vidaro nA bhidA mArga klIka vaMgIkRtAdavaH / / timitAdyAH punaH puMsi klIbe prasthApitAdikam / / 82 // taptAdyAH santi pullige zItaM styAna napuMsake / upanatAdayaH puMsiH pravRddhAdyAzca SaNDhake / / 83 // astriyAM krm| saMviSTa kriyA vidhA striyAmapi / syAdAsyA''sthA''manA caiva sthitirete striyAmiha // 84 // . pratibandhaH pratiSTambha. AvezAdyA nare matAH / / gati :DA striyAmA vihAra-tritayaM nare / .85 // vrajyA'TATo striyAM caryA vyatyAsAdyAH punari / sphAtivRddhistu. kAminyAM prINanAdyA napuMsake / 86 // paryAptiH praNatiH nAryA praNipAtAdayo nari / :strIliMge paripATyAvRt , strI klIbe cAnupUpi // 87 // atipAtAdayaH puMsi saMkaTaM tu mapuMsakam / kAmAdayo'pi catvAropyakArAnsA amavyayAH // 8 // avyayAstu, makArAntA gADhAdayastu SoDazaH / . adravye vartamAnAH syu napuMsakanidinaH // 89 // eSAM madhye bhavedya yattatAmivAci triSu smRtam / jRmbhaNAliMgane kalIne jRmbhA triliMgavAcinI // 90 pariSvaMgastu saMzleSA parIrambhaba puMsyapi / syAdUpagRhataM kalIye aMkapAlIdvayI khiyAm // 91 // utsavAthe mahodantaH puMlligakAyakaH khalu / / .. tejo'rthe tu mahaH sAntaM klIne, puMsyuGvAdayaH // 22 // astriyAM saMgamastatrAbhyupAttiH striyAmiha / . antarAyaM ca SaNTe'pi velA strI vAramantaram // 93 // etad puMklIvaliMge syAd abhyAdAmaM napuMsakam / .. upodghAtAdayaH muniH prayogaH kArmaNe nari // 94 // 15 bhavedArohaNaM klIbe kAMtiNabhAdaka nimAm .... vinamaH . sa puti tathA paricayakam ANE Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ iMgitaM klIbaliMgoktaM syAd anumInamAstrayAm / hetueNsi dvayoryoniH klIbe kAryatrikaM punaH // 96 // nimittaM kAraNaM heturbIjaM yonirnibandhanam / nidAnaM nidAnaM dharmivRttitve'jahalligA ime sadA // 97 // niSThA striyAM samAkhyAtA nirvahaNaM napuMsakam / puMllige pravahazcaiva jAtiya'ktiH punaH striyAm // 98 // klIbe sAmAnyajAte dve tiryaka napuMsake kila / strI sAciH avyayaM kazcit puMsi saMharSadrohako // 99 // spardhA cApakriyA nAryAM vandhyaM moghaM triSu smRtam / striyAM mudhA'phalaM cAntargaDu-dvayaM napuMsake // 10 // saMnnivezo vyayaH puMsi sammRrchanaM ca paNDake / abhivyApti striyAM bhraSo bhraMzA'bhAvo nare trayaH // 101 // saMkrAmaH saMkramazcAstrI nIvAka-dvitayaM nre| . avekSA kAminIliMge vizraMbhAMtratayaM nare // 102 // vikribA-vikRtI nAyaryA cakrAvattoM bhramo nari / striyAM bhrAntirdhamidhUrNirvipralambhAdayo nari // 103 // syAdatisarjanaM klIbe laMbhanaM lavanaM tathA / niSpAvazca pavaH puMsi pavanaM tu napuMsakam // 104 // athA'yoSiti niSThevaH SThIvanaM pThayata-SThIvane / thUtkRtaM klIbaliMge'mI nivRttiH syAt striyAmiha // 105 // uparamoparAmau dvau puMllige'pi niveditau / viratirAratizcaivAvaratyuparatI striyAm // 106 / / vidhUnanaM vidhuvanaM rivaNaM skhalanaM-same / trANaM napuMsake puMsi rakSNAdayaH striyAM kiyA // 107 // spharaNa-sphuraNe klIbe jyAnira jANir vRtiH striyAma / varAdayaH smRtAH puMsi buddhiH zaktiH striyAM sadA // 108 // niSkramo buddhisAmarthya nirgame niSkramaH pumAn / *avyayAni triliMge'pi sarvadA samarUpiNaH // 109 // * pratau tu-uttarAdha evaM paThitamaH avyayAni ca puMklIvaliMgayo.raha sarvadA // 509 // Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zeSA uktAzca ye zabdAste pratyayAdibhedataH / liMgAntareNa vartante kecidUhyA svayambudhaiH // 11 // uktAdanye'pi ye zandA yadyad-liMgapravartinaH / prAyaste tAdRzAH vAcyAH rUDhitaH svadhiyA'nizam // 111 // svamatAlligabhedo'tra jJeyaH saumyamatAt kila / vicArya dhiSaNAvadbhiH sUribhiH dIrghadarzibhiH // 112 // liMgAnuzAsanAcchandAH prazitA iha kecana / ' tadarthazca tato vAcyaH dRSTvA tatpustakaM param // 113 // . zabdAH svaguNaliMgasthA vartante ye'pi kecana / te guNi-vartamAnAH syustriSu jJeyA ca kovidaH // 114 // . liMgAni kiyatAM nAmnAM noktAnIha pramAdataH / vAcyAni tAni vidvadbhiH svayaM nirNIya saddhiyA // 115 // sUtrapAThakrameNeva kalyANodadhisUriNAM / svaparasmRtaye nityaM likhito liMganirNayaH // 116 // iti sAmAnyakAMDokta-liMganirNayaH samAptaH // 6 // iti samAptaH liMganirNayaH / Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI Arya-jaya-kalyANa kendra TrasTa saMcAlita prAcIna ane arvAcIna graMtha prakAzanamAM zrI saMghane tathA bhAgyavaMtone lAbha levA hArdika apIla amArA tarasthI atyAra sudhImAM ra7 jeTalA prAcIna, arvAcIna graMtho prakAzita karAyA che. jemAM 7 jeTalA prAcIna graMthono paNa samAveza thAya che. ghera moMghavArInA A kALamAM satata prakAzana kArya cAlu rAkhavuM" e khUba ja parizrama ane kharca mAMge evI paristhiti che ane zrI saMghane vinaMtI karIe chIe ke ApanA saMghanA jJAnakhAtAnI rAzimAMthI A prAcIna graMthAdAranI zubha pravRttimAM sahayogI bano. ane nAza pAmatA graMthane bacAvI jJAnarakSAnI puNyapravRttimAM sahabhAgI bano. bhAgyazALI dAtAo 5001 rUA. thI sAhitya saMrakSaka 1001 rUA. thI sAhitya bhakta banI zratabhakitamAM potAnA hissA noMdhAvI zake che. nIcenA sthaLe saMparka sAdhe. - zrI Arya-jaya-kalyANa kendra TrasTa | zrI gautama-nIti-guNasAgarasUri zaS | me. lakhamazI ghelAbhAI ku. | jaina megha saMskRti bhavana, - 3, cIcabaMdara, ( ke. lAlajI punazI vADI, derAsara lena, muMbaI-9 ghATakopara (pUrva) muMbaI-77 ma