Visheshavashyak Bhashya Part 05

Author(s): Jinbhadragani Kshamashraman, Chaturvijay
Publisher: Harakchand Bhurabhai Shah

Page 104

विशेषा.
बृहदत्तिः ।
॥९०२॥
तस्माद् वस्तूनामेव गवादीनां खुर-ककुद-लाङ्गुल-विषाण-सास्नादिमत्त्व लक्षणो यः सदृशः पर्यायः स एव सामान्यं, न पुनरेक-नित्य-निरवयवा-क्रिय-सर्वगतत्वादिधर्मोपेतं पराभ्युपगतम् । यस्तु तेषामेव गवादीनां शावलेय-धावलेयत्वादिको विसदृशोऽन्योन्य विलक्षणः पर्यायः स विशेषः । स च सामान्यरूपो विशेषरूपश्च पर्यायस्ततो वस्तुनोऽनन्तरमभिन्नः, कथश्चित्तु पररूपतादिभिभिन्नोऽपि, न त्वेकान्तेनाभिन्नो भिन्नो वेति द्रष्टव्यमिति । तदेवमुक्तो नैगमनयः ॥ २२०२ ॥
अथ संग्रहनयं व्याचिख्यासुराहसंगहणं संगिण्हइ संगिज्झंते व तेण जं भेया । तो संगहो त्ति संगहियपिडियत्थं वओ जस्स ॥ २२०३ ॥
संग्रहणं सामान्यरूपतया सर्ववस्तूनामाकोडनं संग्रहः अथवा, सामान्यरूपतया सर्व संग्रहातीति संग्रहः । अथवा, यद् यस्मात् सर्वेऽपि भेदाः सामान्यरूपतया संगृह्यन्तेऽनेनेति संग्रहः । संगृहीतं च तत् पिण्डितं च संगृहीतपिण्डितं तदेवार्थोऽभिधेयं यस्य तत् संगृहीतपिण्डितार्थम् , एवंभूतं वचो वचनं यस्य संग्रहस्येति ॥ २२०३ ।।
तत्र संगृहीतपिण्डितार्थ किमुच्यते ? इत्याहसंगहियमागहीयं संपिडियमेगजाइमाणीयं । संगहियमणुगमो वा वइरेगो पिंडियं भणियं ॥ २२०४ ॥ अहव महासामन्नं संगयिपिडियत्थमियरं ति । सव्वविसेसानन्नं सामन्नं सव्वहा भाणियं ॥ २२०५ ॥
व्याख्या- सामान्याभिमुखेनाऽऽग्रहणमागृहीतं संगृहीतमुच्यते, पिण्डितं त्वेकजातिमानीतमभिधीयते, तदेवंभूतं वस्त्वर्थोऽभिधेयं यस्य तत् संगृहीतपिण्डितार्थ 'वचनं संग्रहनयस्य' इति स्वयमेव द्रष्टव्यम् । अथवा, संगृहीतमनुगमोऽभिधीयते, सर्वव्यक्तिष्वनुगतस्य सामान्यस्य प्रतिपादनमित्यर्थः । व्यतिरेकस्तु पिण्डितमुच्यते, विशेषप्रतिपादकपरमतनिराकरणमित्यर्थः । ततश्च संगृहीतपिण्डितार्थमनुगम-व्यतिरेकार्थ संग्रहवचनमिति दृश्यम् । अथवा, सत्ताख्यं महासामान्यं संगृहीतमुच्यते, इतरत्तु गोत्वादिकमवान्तरसामान्य पिण्डितार्थमभिधीयते । ततः संगृहीतपिण्डितार्थ परा-ऽपरसामान्यार्थ संग्रहवचः। किंबहुनोक्तेन ? सर्वे विशेषा अनन्या अभिन्ना यस्य तत्
१ संग्रहणं संगृह्णाति संगृह्यन्ते वा तेन यद् भेदाः । ततः संग्रह इति संगृहीतपिण्डिता) वचो यस्य ।। २२०३ ।। २ संगृहीतमागृहीतं संपिण्डितमेकजातिमानीतम् । संगृहीतमनुगमो वा व्यतिरेकः पिण्डितं भणितम् ।। २२०४ ॥ अथवा महासामान्य संगृहीतपिण्डितार्थमितरदिति । सर्वविशेषानन्य सामाग्यं सर्वथा भणितम् ॥ २२.५ ॥
॥९०२॥
Jan Education Inter
For Personal and Price Use Only
NEKTww.jainelibrary.org