________________
પનાં પાંચ મઘ માંસ મત્સ્ય મુદ્રા મિથુન
દ્રવ્ય. વરનાં પાંચ દુધ, ઘી, માબાન મસુર ડાંગર અથડ-બિદુ* દ્રવ્યો. મધ.
વા ઘઉંના યોગ વળી
પદાર્થ વિ. સાધન. દિવ્યનાં પાંચ તેજસતત્ત્વ-વાયુ તત્ત્વની જલતત્વની ભૂમિતત્ત્વની આકાશ દ્રવ્યો. ની ધારણા. ધારણ. | ધારણ. | ધારણ તત્ત્વની
ધારણા અથવા અપરાજિતા પુષ્પની ધારણ.
મહાનિર્વાણ તંત્રમાં પંચભૂતમાં રપૂલ, સૂક્ષ્મ અને પર સ્વરૂપને પંચદ્રવ્ય ગણવામાં આવ્યાં છે. તેજસ્ તત્ત્વને સ્થૂલ પરિણામ મામાં છે, સૂક્ષ્મ પરિણામ દૂધ, ઘી, મધ વિગેરેમાં છે, અને પોતાની રૂ૫ તન્માત્રામાં તેનું પરરૂપ છે; વાયુ તત્ત્વને સ્થૂલ પરિણામ પશુપંખીનાં શરીર છે, એટલે તેમનું માંસ છે; સૂક્ષ્મ પરિણામ ચણું વિગેરે અન્નમાં છે, અને રસ તન્માત્રામાં તેનું પરરૂપ છે; જળતત્ત્વનું સ્થૂલ પરિણામ મત્સ્ય શરીર છે, સૂક્ષ્મ પરિણામ મસુર નામનું ધાન્ય છે, અને રસ તન્માત્રામાં તેનું પરરૂપ છે; પૃથ્વીતત્ત્વને
સ્થૂલ પરિણમ વડાં વિગેરેમાં છે, ચેખા, ઘઉં વિગેરેમાં તેને સૂક્ષ્મ પરિણામ છે, અને ગંધ તન્માત્રામાં તેને પર પરિણામ છે; આકાશ તત્વનું સ્થૂલરૂપ તે સ્ત્રીપુરુષનું મિથુન છે, એટલે તેમની એકબીજામાં
વ્યાપ્તિ છે, સૂમરૂપ તે માત્ર ઉભયના શુકશેણિતને પ્રેમબંધમાં વિનિમય Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com
