Ramayanma Sanskritino Sandesh Part 01

Author(s): Chandrashekharvijay, Bhanuchandravijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust

Page 56

રામાયણમાં સંસ્કૃતિનો સંદેશ'
૫૩ સત્તાએ સર્વસત્તાધીશ બનીને ઘૂમતા હતા...તેમની આજે શું દશા થઈ? કદાચ કરો રૂપિયા તેમણે બનાવી અને સ્વીટઝરલેન્ડની બેંકમાં જમા કરી દીધા પણ હોય, પણ તેથી શું? આવા પ્રસંગો ઉપરથી તમે વિચારી લેજે કે સત્તા અથવા સંપત્તિની આર્ય પ્રજામાં કોઈ કિંમત નથી ? કિંમત છે ચારિત્ર્યની.
તમારું મૂલ્ય શાના ઉપર ?
યાદ રાખજો, તમારી પાસે કેટલા પૈસા છે, તેના ઉપર તમારું મૂલ્ય નથી, તમે બીજાને [ગરીબોને] ચાહી શકો છો કે નહિ? તમે સંપત્તિનો ઉદારતાથી સદ્વ્યય કરી શકો છો કે નહિ? તમે ભગવાનની ભક્તિમાં લખલૂટ દ્રવ્ય ખર્ચી શકો છો કે નહિ ? તેના ઉપર જ તમારું મૂલ્ય છે. આર્યવર્તની મહાન સંસ્કૃતિના ગૌરવ પ્રમાણે તમે જીવી શકતા હશો, તો તમારું મૂલ્ય ઘણું વધી જશે. જેઓ ધર્મને અને મોક્ષલક્ષી ધર્મક્રિયાઓને જીવનમાં આચરી શકે છે, અને પરમાત્માને સાચા હૃદયથી ભજી શકે છે, એ જ માનવો સાચા અર્થમાં માનવતાના કામ કરી શકે છે. અને એમના જ કામો દીર્ધકાળ સુધી ચાલુ પણ રહી શકે છે.
રાવણ અને ઉપભા
આ રામાયણમાંથી અનેક આદર્શો આપણને પ્રાપ્ત થાય છે. રાવણના ચરિત્રવર્ણનથી રામાયણનો આરંભ થાય છે. રાવણને જૈન રામાયણમાં અધમ માનવામાં આવ્યા નથી. જે રાવણને બલાત્કારે પરસ્ત્રીગમન નહિ કરવાની ઉત્તમ પ્રતિજ્ઞા હતી, તે રાવણને અધમ કરી દેવાની ઉતાવળ કરશો નહિ. રાવણને અધમ કહેતાં “રૂક જાવ”નો હુકમ કરતો એક સુંદર પ્રસંગ જૈન રામાયણમાં આવે છે, જે તમારી સમક્ષ રજૂ કરું છું.
એકવાર દુર્તધ્યપુરના ખંડિયા રાજા કુબેરની સામે કુંભકર્ણ વગેરે યુદ્ધ કરવા જાય છે. કુબેર પોતાના નગરના કિલ્લાની ચારે બાજુ લગભગ ૧૦૦ યોજન જેટલી અગ્નિની ખાઈ ખોદી નાંખે છે, આથી કુંભકર્ણ વગેરે પાછા ફરે છે, તેઓ રાવણને કહે છે, “મોટા ભાઈ! શત્રુના નગરની આસપાસ આગની મોટી ખાઈ બનાવવામાં આવી છે, આથી તેને ઓળંગવાનું કાર્ય મુશ્કેલ બની ગયું છે,” છેવટે રાવણ પોતે જાય છે. તે પણ આગને કારણે નગરમાં પ્રવેશી શકતો નથી. બહાર રાવટી નાંખીને રાવણ આ મુશ્કેલી કેમ દૂર કરવી તેની ચિંતામાં પડ્યા છે. આ બાજુ શત્રુરાજા કુબેરની પટ્ટરાણુ ઉપરંભા રાવણ ઉપર આસક્ત થઈ છે. એણે જાણ્યું કે રાવણ નગરની બહાર રાવટી નાંખીને બેઠા છે, અને આગની ખાઈને શાંત કરવાની ચિંતામાં પડ્યા છે.
આથી ઉપરંભા ખાનગીમાં દાસીને રાવણ પાસે મોકલે છે. અને રાવણને