Book Title: Ramayanma Sanskritino Sandesh Part 01
Author(s): Chandrashekharvijay, Bhanuchandravijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
View full book text
________________
૨૦૦
પ્રવચન સાતમું વૃત્તિ [વેપાર]નું અસાંકર્ય
આર્ય મહાપ્રજાના વિવિધ સમાજોના હિતચિંતકોએ પોતાની બધી જ બુદ્ધિ વાપરીને વૃત્તિ (વેપાર) અને વર્ણના અસર્મનો સિદ્ધાન્ત સમાજને લાગુ કર્યો.
કોઈએ કોઈના વેપારમાં દાખલ થવું નહિ તે વૃત્તિ-અસાંકર્ય. કોઈ એ કોઈને વર્ષની ભેળસેળ કરવો નહિ તે વર્ણ—અસાંકર્ય.
વંશવારસામાં જે ધંધો પરંપરાથી ચાલ્યો આવતો હોય તે જ વંધા ઉપર દીકરાએ બેસી જવાના નિયમને લીધે કોઈને કદી બેકારીનો પ્રશ્ન જ જાગ્યો ન હતો. વળી તે ધંધો જીવનભર કરતા હતા. તેથી તેમના લોહી–વીર્યમાં જ તે ધંધાની હથોટીના સંસ્કાર સંક્રાન્ત થઈ જતા. એથી પુત્રોના બીજમાં જ એ ધંધાના સંસ્કારો ઉતરી જવાથી એ ધંધા માટે ભણવા જવાની કદી જરૂર જ પડતી નહિ. તપોવનમાં જોડાતા. વિદ્યાર્થીને અક્ષરજ્ઞાન મળતું અને વધારામાં બાપીકા ધંધાના જ્ઞાનવાળા અનુભવી વાનપ્રસ્થાશ્રમી પાસેથી બાપીકા ધંધનું થે ડુંક અનુભવજ્ઞાન મળ્યું ન, મળ્યું ત્યાં તો એ ધંધામાં એ વિદ્યાર્થી નિણાત બની જતો; કેમકે બીજમાં જ એ ધંધાની સંસ્કૃતિ જીવત પડી હતી.
વળી કોઈને ધધામાં કોઈથી પણ પ્રવેશ થઈ શક્તો નહિ. જે કદાચ કોઈ તેમ કરે તો તેને દેહાંત દંડ સુધીની સજાની જોગવાઈ રહેતી.
આજે તો સમાન હક્કના નફફટ ન્યાયે મોચીના ધંધામાંય વણિકો વગેરે પ્રવેશી ગયા છે. વણિકબુદ્ધિથી જ એ લોકો આ ધંધામાં લાખો રૂપીઆ કમાઈ જાય છે; એથી પેલા બિચારા મોચીનો દાટ વળી જાય છે. આ સત્ય, સમાન હક્કના નશાવાદી લુચ્ચા માણસોને વિચારવું પણ નથી !
જે આ વૃત્તિ-અસાંકની પુનઃ પ્રતિષ્ઠા થાય તો બેકારી, મોંધવારી અને ગરીબી -ત્રણે ય પ્રશ્નો ઉકલી જાય.
બાપીકા ધંધે સહુ બેસી જતાં બેકાર કોણ રહે? જેને ધંધો મળ્યો છે તેને ગરીબી કયાંથી હોય? બધા ય આ રીતે કામે લાગે તો જીવનની જરૂરી ચીજોનું ઉત્પાદન વધતાં અને માંગ વધતાં મોંધવારી પણ ન રહે.
પૂર્વે તો અંગ્રેજોને પોતાની ઓફિસોમાં નોકરી કરવા વાણિયાના દીકરાઓની જરૂર પડતી તો પણ તેઓને કોઈ નોકરી કરનારા મળતા ન હોતા. વણિકો કહી દેતા કે “જાઓ. જાઓ. અમારો દીકરો નોકરી શોનો કરે ? એ તો વેપાર કરશે.”
તે વખતે બેકારો શોધ્યા જડતા ન હતા. આજે બેકારોનો રાફડો ફાટ્યો છે. જૈનબ્રાહ્મણો વચ્ચે, કોળી-કણબી વચ્ચે, વગેરે અનેક વણ વચ્ચે લગ્ન વગેરે દ્વારા એકતા કરવા જતા આખું બીજ બગડી ગયું. એને કારણે ધંધાની હથોટીઓ ખલાસ થઈ ગઈ
