Book Title: Ramayanma Sanskritino Sandesh Part 01
Author(s): Chandrashekharvijay, Bhanuchandravijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
View full book text
________________
રામાયણમાં સંસ્કૃતિને સંદેશ
૨૭૭
વિશિષ્ટ કોટિની પ્રામાણિકતા, શિસ્તબદ્ધતા વગેરે ગુણો ઠીક ઠીક પ્રમાણમાં વિકસ્યા છે. તાત્પર્ય છે કે ભૂતપૂર્વ દીર્ધકાલીન એવા તમામ વડાપ્રધાન કરતાં વર્તમાન વડાપ્રધાન આ વિષયમાં અગ્રસ્થાને હોવાની પ્રજાકીય માન્યતા છે.
પરન્તુ તો છે, તે એકલા કદી આ પ્રજાનો સારો ઉદ્ધાર કરી શકશે ખરા? આવો સવાલ થવાના અનેક કારણો છે. (૧) પોતે ખૂબ જ વફાદાર અને પ્રામાણિક હોય તો પણ તેમના સાગ્રીતો-તમામ-તેવા ન પણ હોય. (૨) તેમને પણ લોકશાહી પદ્ધતિથી જ કામ કરવાનું છે એટલે પોતાની સાચી વાતમાં પણ બહુમતી મેળવ્યા વિના તેઓ કામ કરી શકે તેમ નથી. અને આવી બહુમતી મળવી આજે ખૂબ મુશ્કેલ છે. (૩) વળી પોતે પણ આર્ય પ્રજાના સાચા સુખ અને શાંતિ માટેની પાયાની પ્રાચીન વ્યવસ્થાઓના વિશિષ્ટ કોટિના જ્ઞાતા અને તેના જ કટ્ટર પાપાતી હોવા જોઈએ. મને આમાં શંકા છે.
જો આ બધી બાબતોનો ઉચિત રીતે સમન્વય થાય તો જ કોઈ પણ સત્તાધીશ માણસ સમગ્ર પ્રજાનો સાચો રાહબર બની શકે.
એક્લદોક્લ સાચકલા પણ માણસનું લોકશાહી પદ્ધતિની કામગીરીમાં કેટલું બળ? કેટલું મહત્ત્વ? વળી પ્રાચીનકાળમાં ખૂબ જ સફળ પુરવાર થયેલી રાજવ્યવસ્થાઓનું તલસ્પર્શી શાન, તેની પ્રીતિ અને તેનો આદરણીય પક્ષપાત આજના બુદ્ધિજીવી વર્ગમાં કેટલો હોઈ શકે? આ બધા ખૂબ જ નાજુક સવાલો છે. લોકશાહી દ્વારા ઉત્થાન? અસંભવિત
વર્તમાનકાળમાં કેટલાંક સ્થાપિત હિતાવાળા કે જેઓના પરદેશોમાં મોટાં હિતે છે તેવા, ઉદ્યોગપતિઓના અંગત સ્વ-કલ્યાણો (!) વગેરે દેશમાં એવા ફેલાઈ ગયા છે કે વર્તમાન લોકશાહી દ્વારા પ્રજાનો કે સંસ્કૃતિનો સાચો ઉદ્ધાર થાય એ મને તો સંભવિત જણાતું નથી.
હું તો એટલે સુધી કહીશ કે હજી કદાચ આકાશમાંથી તારા તોડી લાવવા સહેલા છે, પરંતુ મોક્ષલક્ષી ચાર પુરુષાર્થના પાયા વિનાની બહુમત અને ચૂંટણીના તત્ર ઉપર ઊભેલી વર્તમાન લોકશાહી દ્વારા પ્રજાના સાચા ઉત્થાનની આશા અસંભવિત જણાય છે.
લોકશાહી પદ્ધતિથી ચૂંટાએલા માણસો જ દેશના ટોચ-સ્થાન ઉપર ચડીને જો છ છ કરોડ રૂપિયાના કૌભાંડ કરી શકતા હોય, લોકશાહી રીતો દ્વારા જ દેશની પ્રજાને જો કચડી નાંખી શકાતી હોય; લોકશાહીના પુરસ્કર્તા ગણાતા બંધારણ દ્વારા જ લોકોના સાચા સુખ અને શાન્તિનો નાશ કરી શકાતો હોય તે, તે લોકશાહી. પાસે આવતી કાલની કયી આશા રાખી શકાય?
સારા અને સાચા ભાવિ માટે લોકશાહી ખતરાઓ પણ ક્યાં સુધી કરવાના
