Book Title: Ramayanma Sanskritino Sandesh Part 01
Author(s): Chandrashekharvijay, Bhanuchandravijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
View full book text
________________
રવિવાર પ્રવચનાંક : ૧૦
દિ. શ્રાવણ સુદ પૂર્ણિમા
વિ. સં. ૨૦૩૩ અનંત ઉપકારી કલિકાલ સર્વ જૈનાચાર્ય ભગવાન હેમચન્દ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજાએ ત્રિષષ્ઠિશલાકા પુરુષ ચરિત્રના સાતમા પર્વમાં જે “જૈન રામાયણ' ની રચના કરી છે તેને મુખ્યત્વે નજરમાં રાખીને, “રામાયણમાં સંસ્કૃતિને સદેશ” એ વિષય ઉપર દર રવિવારે બપોરે અઢીથી ચારના સમય દરમ્યાન પ્રવચનમાળા ગોઠવવામાં આવી છે. જેનું આજે દસમું પ્રવચન છે. પૂર્વ કથા-પરામર્શ
ગત પ્રવચનમાં, રામચન્દ્રજીના દાદા અનરણ્ય અને દશરથના કેટલાક પ્રસંગ આપણે વિચારી ગયા. વળી રાવણના ‘મારું મોત શી રીતે થશે?' એવા પ્રશ્નના ઉત્તરમાં નૈમિત્તકે કહયું કે “દશરથના પુત્રના હાથે અને જનકની દીકરીના કારણે – એ સાંભળી વિભીષણને ભયંકર ક્રોધ ઉત્પન્ન થયો. એ જનક અને દશરથને મારી નાંખવા ગયો. આ સમાચાર નારદ દ્વારા પ્રાપ્ત જતાં જ જનક અને દશરથ જંગલમાં પલાયન થઈ ગયા. અને વિભીષણ સાથે દશરથના મંત્રીઓને છેતરપિંડી કરી. | ઉત્તરાપથમાં પલાયન થઈ ગયા બાદ દશરથ રાજા શુભમતિની પુત્રી કેયીના સ્વયંવરમાં જઈને તેને પરણે છે. એને પરણે અન્ય રાજકુમારોને અપમાન લાગે છે. આથી એ રાજકુમારોનું દશરથ સાથે યુદ્ધ થયું. યુદ્ધમાં કેયીએ સારથિપણું સ્વીકાર્યું અને એની રથ ફેરવવાની કળા જોઈને દશરથ પ્રસન્ન થઈ ગયા. અહીં સુધીને પ્રસંગ પણ આપણે ગત પ્રવચનમાં જોઈ ગયા છીએ.
હવે રામાયણના આ પ્રસંગમાં આપણે આગળ વધીએ.
જો કે અજૈન રામાયણમાં આવી વાત આવે છે કે રથના પૈડાની ખીલી નીકળી જતાં કૈકેયી તેમાં આંગળી નાંખીને રથને ચાલુ રાખે છે અને દશરથ એને વરદાન માંગવા કહે છે. પણ જેને રામાયણમાં આ વાત આવતી નથી. વરદાનને થાપણે ૨ખાવતી કેકેયી
આ રામાયણમાં કહયું છે કે કંપીની રથાકળાથી અત્યંત પ્રભાવિત થયેલા દશરથે કમીને કહાં: “હું તારા આજના સારથિપણાથી ખૂબ પ્રસન્ન થયો છું. માટે તું વરદાન માંગ.” ત્યારે કેયીએ કહયું કે, “સ્વામિન! જયારે સમય આવશે ત્યારે હું વરદાન માંગી લઈશ. ત્યાં સુધી મારું આ વર આપ થાપણ તરીકે રાખી મૂકો.
દશરથે એ વાતનો સ્વીકાર કર્યો. મુખ્યત્વે દશરથે પોતાના સ્વબળે (સંકલ્પ બળે) વિજય પ્રાપ્ત કર્યો. સંકલ્પબળથી પ્રારંભ: શુદ્ધિબળે સિદ્ધિ
જયારે કોઈ પણ શુભ કાર્ય કરવું હોય છે. ત્યારે સૌ પ્રથમ આપણું સ્વબળ-રાંકલ્પ
