Ramayanma Sanskritino Sandesh Part 01

Author(s): Chandrashekharvijay, Bhanuchandravijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust

Page 215

૨૧૨
પ્રવચન સાતમું
આગળ વધો. પરંતુ રાષ્ટ્ર કે ધર્મની સુરક્ષા વખતે અને મારી મરકીના ઉપદ્રવો વખતે ખરી સહાય કરજો. અને તમારી કમાણી પ્રજાને અને રાષ્ટ્રને અર્પજે.”
અને ખરેખર વેપારી વર્ગે આવા અવસરે પ્રજાને જમ્બર સહાય કરી છે. ધર્માત્મા જગ શાહ અને વીર ભામાશાહનું દષ્ટાન્ત એમાં અજોડ છે. પચ્ચીસ હજાર સૈનિકોને બાર વર્ષ સુધી નભાવી શકાય એટલું ધન એકલા આ જૈન–વેપારી ભામાશાહે રાજાને આપ્યું હતું. મહાજનમાં શુદ્રોનું ય કેવું ગૌરવ!
અરે! માત્ર વેપારીઓ જ નહિ, શુદ્રોનું પણ પંચ (મહાજન) માં વર્ચસ્વ હતું. શુદ્રો ઉપર ધિક્કાર-તિરસ્કાર ક્યારે ય ન હતો. આ તો અંગ્રેજોએ જુઠ્ઠો આરોપ કરીને જાણી જોઈને સાંસ્કૃતિક પરંપરાઓને બદનામ કરી છે. મને ખબર છે કે રાધનપુરમાં મહાજન સંસ્થામાં પાંચ માણસોનું પંચ નીમાતું; એમાં બ્રાહ્મણ-વણિકની જેમ સુનો ય પાંચમો નંબર રહેતો.
સુદ્રને ક્યારે ય આપણે તિરસ્કાર્ય ગણ્યા નથી. હરિજનોને અછત કહીને તિરસ્કારવામાં આવ્યા હોવાની જુદી વાતો રજૂ કરીને અંદરોઅંદર લડાવી મારવાના કામ કેટલાક સંસ્કૃતિદ્રોહી માણસોએ કર્યા છે. માટે જ આ બધું તૂત છે. આજે એમને ઊંચે લાવવાની યોજનાઓથી જ એ લોકો વધુ મરી રહ્યા છે.
આજે નારીતત્વ અને બીજી પ્રાસંગિક વાતો આપણે એટલા માટે કરી કે અંજનાનું જીવન મારે તમને સંભળાવવું છે. અંજના એક આર્ય સન્નારી હતી. આથી જ આર્યાવર્તની નારી કેવી હતી અને આજે નારીનું સમાનતાના નામે કેવું વિત સ્વરૂપે કરવામાં આવ્યું છે તે મેં જણાવ્યું.
અંજનાની વાત સાંભળતા તમને એ નિર્દોષ નારી માટે હમદર્દી ઉત્પન્ન થશે. આંખમાંથી આંસુ વહી જશે. પરંતુ અંજના પોતાના પતિ તરફથી કરાતો અન્યાય પણ જે સહન કરી ન લેત અને સામો બળવો કરત તો કેટલું મોટું નુક્સાન થાત અને સંસ્કૃતિના જાજવલ્યમાન ગૌરવને કેવી ઝાંખપ લાગતા તે ય તમારે વિચારવું પડશે. આવા કુતર્કો કરજો મા
આ પ્રસંગો તમે ક્યાંથી લાવ્યા? એનો ઉત્તર એ છે કે આત્માને પ્રેરણાદાયી કેટલાય પ્રસંગો એવા છે કે જે ઇતિહાસ વગેરેના પાને કદાચ ન પણ ચડ્યા હોય અને લોકમુખે ખૂબ સારી રીતે ચડી ગયા હોય. - સૌરાષ્ટ્રમાં સાયલા અને સુદામડાના વિહારના સમયમાં મેં એક કોળી પાસેથી એક કિરસો રામાયણનો સાંભળેલો. સીતાજી જ્યારે દેવરમણ ઉદ્યાનમાં બેઠા હતા ત્યારે એક દાસી સાથે એમના થયેલા વાર્તાલાપનો એ પ્રસંગ છે. આજે નહિ ભવિષ્યમાં એ