Book Title: Ramayanma Sanskritino Sandesh Part 01
Author(s): Chandrashekharvijay, Bhanuchandravijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
View full book text
________________
રામાયણમાં સંસ્કૃતિનો સન્ડેશ”
૨૧૧
અંજનાને દેવું પડેલું પોતાના સુખનું બલિદાન વગેરે સાંભળતા હવે તમને આંચકો નહિ આવે એમ મને લાગે છે. સંતાનોને સુધારવા માતાઓ સુધરે
જે માતાઓ પોતાના સંતાનોને સજજન બનાવવા માંગતી હોય, ધર્મપ્રેમી અને સંસ્કૃતિ પ્રેમી બનાવવા માગતી હોય તો તેણે પોતાની વાસનાઓનો વિનાશ કરવો જ જોઈ એ કયી સાચી માતા પોતાના પુત્રોને સંસ્કારસભર, કુળદીપક અને ધર્મશાસનના દીપક બનાવવા માંગતી ન હોય?
પરંતુ પોતાના પુત્રોની આવી ઉત્તમ સ્થિતિ જોવા માટે માતાએ પોતાના એહિક વિલાસપ્રધાન જીવનને તિલાંજલિ આપવી ન જોઈએ શું? જે માતા સારી હશે તો સંતાનો સામાન્યત: સારા પાકશે જ. અને જો માત–પિતા સારા સંસ્કારી નહિ હોય તો સંતાનો સારા પાકે એવી આશા રાખવી પ્રાયઃ ઠગારી નીવડશે.
જો કે સંતાનના કુસંસ્કારી જીવનમાં બીજા પણ અનેક તત્વો કામ કરી જતાં હોય છે. છતાં માતાપિતા એમ મુખ્ય ભાગ ભજવે છે એમાં સામાન્યતઃ કહી શકાય.
કુળની ખાનદાની હવે પુત્રોને બચાવશે ખરી?
કેટલાક માતા અને પિતાઓ પોતાના મનની વાસનાઓને હજી પોતાની ખાનદાનાના પ્રતાપે દબાવી શક્યા હશે. અને તેને કાયા સુધી પહોંચવા દીધી નહિ પણ હોય. પરંતુ એ દાબેલી વાસનાઓ અને માનસિક પાપોની અસર સંતાનો ઉપર થયા વગર વગર રહેવાની નથી. અને એ સંતાનો વડીલોની જેમ ખાનદાનીના કારણે પોતાની ઇચ્છાઓને કાયા સુધી ઢસડી જતી નહિ રોકી શકે. કુલવટે આડે આવીને ભલે વડીલોને બચાવી લીધા; પરંતુ સંતાનોને એ કુલવટ બચાવે એ શક્યતા હવે બહુ ઓછી જણાય છે. માટે જ સંતાનોના ભયંકર દેખાતા જીવન ઉપર એકલી પસ્તાળ પાડવાના બદલે વડીલોએ પોતાના જીવનનું આંતરનિરીક્ષણ કરવાનું પણ અત્યન્ત જરૂરી છે. વેપારી વર્ગ રાષ્ટ્ર અને પ્રજાના રક્ષણાર્થે આપેલો ભોગ
જેમ માતાઓને સંતાનોના સંસ્કારની સુરક્ષા અર્થે ભોગ આપવાનો છે એમ વેપારીઓને પણ દુકાળ વગેરેના આફતોના અવસરે પ્રજાને બચાવવા પોતાની સંપત્તિને ન્યોછાવર કરવારૂપ ભોગ અવશ્ય આપવાનો હોય છે. ભલે.. કમાવાના અવસરે તેઓ કમાતા રહેતા હોય પણ ખરે ટાણે આ જ વેપારી કોમ પ્રજાને દુઃખમાં સહાયક બનતી. અને આથી જ પૂર્વના કાળના રાજાઓ વેપારીઓને કહેતા હતા કે, “અમે તમારા ધંધામાં હસ્તક્ષેપ નહિ કરીએ. તમે તમારી રીતે વેપારમાં
