Book Title: Ramayanma Sanskritino Sandesh Part 01
Author(s): Chandrashekharvijay, Bhanuchandravijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
View full book text
________________
૨૩૫
રામાયણમાં સંસ્કૃતિને સંદેશ લાંબા ગાળાના પરિણામો વિચાર
રાજકારણી માણસે આવા પ્રકારની યોજનાઓ કરતાં આવો કોઈ ઊંડો વિચાર કેમ કરતા નથી? કોઈને જાણે આ પ્રજાના હિતની કેમ પડી જ નથી? “અમારું પેટ ભરાય એટલે બસ; બીજાનું જે થવું હોય તે થાય.” આ વિચાર કેવો ઘાતકી વિચાર છે?
દરેક વિષયમાં જે કોઈ જનાઓ કે જે કોઈ પ્રવૃત્તિઓ કરવામાં આવે ત્યારે તેના ઊંડાણમાં જઈને એના લાંબા ગાળાના પરિણામોને પણ વિચાર કરવો જોઈએ.
સીતાજીને રાવણ ઉપાડી ગયો ત્યાર બાદ એક વાર દાસીઓ સાથે સીતાજીને જે વાર્તાલાપ થાય છે તે વાર્તાલાપને દર્શાવતે એક પ્રસંગ દીર્ઘદર્શિતાના આર્યવિચાર ઉપર ખૂબ સુંદર પ્રકાશ પાડી જાય છે.
આ પ્રસંગ મે પૂર્વે પ્રવચનમાં જણાવ્યા પ્રમાણે સુદામડાના વિહાર દરમિયાન એક અજેન ભાઈ પાસેથી સાંભળેલો છે. રામાયણના કેટલાક પ્રસંગે ગ્રન્થોમાં કયાંય ન જડે અને લોકમુખેથી સાંભળવા મળી જતા હોય એવું બને છે. આ અજેન પ્રસંગ ખૂબ બોધપ્રદ અને આર્યોની પરિણામદર્શિતાને સિદ્ધ કરે છે. આર્યોની પરિણામદર્શિતા
રામચન્દ્રજીના વિરહમાં સીતાજી દેવરમણ ઉદ્યાનમાં એકાકીપણે દિવસો પસાર કરી રહ્યા હતા. રાવણ આજીવન સીતાના દાસ બનીને રહેવાની પ્રતિજ્ઞા કરવા તૈયાર થયા તો ય સીતાએ તેને મચક તો ન જ આપી; પણ તેની કંગાળ યાચનાઓને ધુત્કારી નાંખી. રાવણની સખત શબ્દોમાં ખબર લઈ નાંખી.
આ બાજુ રામચન્દ્રજીને સીતાની ભાળ મળી ગઈ હતી. પ્રાથમિક પ્રયત્નમાં સફળતા ન મળી એટલે રામચન્દ્રજીએ લંકા ઉપર યુદ્ધ લઈ જવાની તૈયારીઓ આરંભી દીધી. લંકામાં ચોરે ને ચૌટે યુદ્ધની વાતે શરૂ થઈ ગઈ. લંકાના ઘણા નર-નારીઓ આ અધર્મના યુદ્ધથી નારાજ હતા પણ બધા ય કહેતા, “ધણીને કોણ સમજાવે? ધણીને કોઈ ધણી નહિ.”
દેવરમણ ઉદ્યાનમાં ચેકી ભરતી રાક્ષસીઓને યુદ્ધના સમાચાર મળ્યા. સહુ ગમગીન બન્યા, નાહક આ યુદ્ધ શા માટે વહોરી લેવાય છે? તે કોઈને સમજાતું નહિ.
યુદ્ધોત્તર વિનાશનાં કરુણ દશ્યની કલ્પનાથી એક રાક્ષસી ધ્રુજી ગઈ હતી. તે જાતે સીતાજી પાસે ગઈ. શુદ્ધ અને તેના પરિણામોની ભયાનકતાનું ચિત્ર હુબહુ રીતે તેણે રજૂ કર્યું. તેણીએ વણપૂછયું જ કહી દીધું : “મહાદેવી! આ યુદ્ધમાં બે ય પક્ષે ભયાનક ખુવારી થશે. એથી હજારો માતા પિતાના લાડકવાયાઓને ગુમાવીને મહિનાઓ સુધી દિન-રાત રુદન કરશે. અને લાખે પત્નીએ પોતાના પ્રિયતમને ગુમાવીને વિધવા બનશે, એની સેંથીના સિંદુર ભૂંસાઈ જશે.
