Book Title: Ramayanma Sanskritino Sandesh Part 01
Author(s): Chandrashekharvijay, Bhanuchandravijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
View full book text
________________
પ્રવચન બીજું
વખતે પિતાએ તેનું દશાનન [દશ મુખવાળો] નામ પાડ્યું. આ દશાનન તે જ રાવણ !
૫૮
રાવણને કાંઈ વાસ્તવમાં દશ મુખ ન હતા. નવસેર હારમાં પ્રતિબિંબિત થવાને કારણે જ તે દશમુખ કહેવાતો. આજે જ્યાંને ત્યાં જે રીતે તેને દશમુખવાળો ખતાડવામાં આવે છે તે આ ગ્રન્થકારશ્રીના મતે ઉચિત નથી.
રાવણુ પછી ક્રમશઃ કુમ્ભકર્ણ, સૂર્પણખા અને વિભીષણને કૈકસીએ જન્મ આપ્યો.
બાળકમાં દૃઢ સંસ્કારોની દાત્રી : માતા
સામાન્ય રીતે બાળકોના જીવનમાં માતાના સંસ્કાર વિશેષ કામ કરી જતા હોય છે. એક માતા સો શિક્ષકની ગરજ સારે છે, એમ કહેવાય જ છે ને? જ્યારે બાળક ગર્ભમાં હોય છે ત્યારથી જ માતા તેનામાં સંસ્કાર રેડવાનું કામ કરતી હોય છે. જો માતા ખૂબ ક્રોધી હોય તો ગર્ભમાં રહેલા ખાળકમાં માતાના ક્રોધના સંસ્કાર જાય છે. અને ખાળક ધણીવાર ક્રોધી પાકે છે. માતા જો શીલવન્તી હોય તો બાળકમાં પણ સદાચારના સંસ્કાર પડતા બાળક પણ સદાચારી પાકે છે. અને જન્મ થયા બાદ પણ આઠ વર્ષ સુધીમાં તો, નિશાળે ગયા વિના જ માતા દ્વારા અપાતા શિક્ષણથી જ ખાળકમાં અનેક પ્રકારના સારા યા ના સંસ્કારો દૃઢ બની જતા હોય છે.
સ્કૂલમાં ભણાવવું એ એક જુદી વાત છે અને ધરમાં રહીને માતા જે શિક્ષણ આપે એ જુદું છે. માતા પોતાના જીવનદ્વારા બાળકોમાં જે સંસ્કાર રેડે છે એ બાળકના મરતાં સુધી ધણીવાર દૂર થતા નથી. માટે જ સહુએ—ખાસ કરીને માતાઓએ—પોતાના ખાળકમાં સારા સંસ્કાર કેમ પડે એ તરફ અત્યંત કાળજી રાખવી જ જોઈ એ. અન્યથા કેવળ છોકરાઓની જ ભૂલો કાઢ્યા કરવાથી તેઓ સુધરી જશે તેવું માની લેવું જોઈ એ નહિ.
કૈકસીની રાજ્યભૂખ
રાવણની માતા કૈકસીના અંતરમાં પોતાના સસરા સુમાલીએ લંકાનું જે રાજ્ય ગુમાવી દીધું હતું તેનું ભારે દુઃખ હતું; અને કોઈ પણ ભોગે તે રાજ્ય પાછું મેળવવાની તેનામાં તાલાવેલી હતી. કૈકસી વિચારે છે કે, જો બધા જ નિર્માલ્ય પાકશે તો લંકાનું રાજ્ય પાછું કદી મેળવી શકાશે નહિ. માટે આમાંથી મારો કોઈ બળવાન પુત્ર યુવાન થાય અને પરાક્રમ ફોરવીને લંકાનું રાજ પાછું મેળવે તો મને ખૂબ
આનંદ થાય.’
ધરતી મેળવી લેવાની લાલસા પૈકસીના અંતરમાં જાગી ઊઠી હતી. લાલસા અતિભયંકર ચીજ છે. કોઈ પણ ચીજની લાલસા અંતરમાં જાગે છે ત્યારે માણસ
