Book Title: Ramayanma Sanskritino Sandesh Part 01
Author(s): Chandrashekharvijay, Bhanuchandravijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
View full book text
________________
રામાયણમાં સંસ્કૃતિનો સંદેશ”
૫૭
ફસાઈ જાય તેમાં કોઈ નવાઈ નથી. શાસ્ત્રકાર પરમષિઓ જણાવે છે કે, “કામચંડાળ અતિ નિર્દય છે. મોટા મોટા પંડિતોને પણ તે પીડા આપે છે. જેના જીવનમાં શાસ્ત્રોના સંબોધવાળા ગુરૂની કૃપા નથી, તેને કામ ખતમ કરી નાંખ્યા વિના રહેતો નથી.”
જે ભલભલા મહારથીઓને, ધુરંધર વિદ્વાનોને, અને વક્તાઓને પણ કામચંડાળ મહાત કરી નાંખતો હોય, તો રાવણ જેવા રાજાનું પણ તે કામરાજ પતન કરી નાંખે, તે સુસંભવિત હતું, પરંતુ રાવણની તે પ્રતિજ્ઞા–ચુસ્તતાએ જ રાવણને મોટો અનર્થ કરતાં અટકાવી દીધા ! રાવણના પૂર્વજોનું સંક્ષિપ્ત વર્ણન
રાવણના દાદા નામ હતું, સુમાલી. તેઓ લંકાના રાજા હતા. વૈતાના રાજા ઇંદ્ર સાથે સુમાલીને યુદ્ધ થયું. એમાં સુમાલી હારી ગયા. એથી લંકાનું રાજ સુમાલીના હાથમાંથી ચાલ્યું ગયું. તેઓ પાતાળ લંકામાં આવીને, કોઈ બળવાન પુત્રની અપેક્ષા સાથે રહ્યા. જે કોઈ એવો પરાક્રમી પુત્ર પ્રાપ્ત થાય તો લંકાનું રાજ પાછું મેળવી શકાય, એ આશાએ તેઓ જીવતા રહ્યા. લંકાનું રાજ ચાલ્યું ગયું, એને સુમાલીને ભારે આઘાત હતો, તેઓ સદા ચિંતાગ્રસ્ત રહેવા લાગ્યા. કાળક્રમે સુમાલીને એક પુત્ર થયો. તેનું નામ હતું; રત્નશ્રવા. તે યુવાન થયો; પણ સુમાલીને તેનામાં એવું કોઈ દૈવત ન દેખાયું કે જેથી છીનવાઈ ગએલી લંકાનગરી પાછી મેળવીને તે તેને કબજે કરી શકે. આથી સુમાલીને હજુ બીજા કોઈ પરાક્રમી પુત્ર કે પૌત્રની અપેક્ષા રાખવી પડે છે.
રાવણનો જન્મ અને તેનું “દશાનન નામાભિધાન
યુવાન થએલા રત્નશ્રવા કેકસી નામની સ્ત્રી સાથે પરણ્યા. કેટલાક વખત બાદ તેને એક બાળક થયું, એક દિવસ અતિપરાક્રમી એ બાળ એ રમતું રમતું એક લોખંડની પેટી પાસે પહોંચી જાય છે, અને એમાં રહેલા એક નવ માણિજ્યવાળા હારને પોતાના જ હાથે બહાર કાઢીને પોતાના જ ગળામાં નાંખી દે છે. આ જોઈ તેની માતા કેકસી ખૂબ વિસ્મિત બની જાય છે અને પોતાના પતિને કહે છે કે, “હે નાથ! જે હાર તમારા પૂર્વજોને રાત્રે આપેલો, જેને આજ સુધી કોઈ ધારણ કરી શકતું નહિ, એવો હાર આપણાં આ બાળકે ઉપાડી લીધો છે. અહા! શું એનું પરાક્રમ છે!”
બાળકે પહેરેલા હારના નવ માણેકમાં તેના જ મસ્તકનું પ્રતિબિંબ પડતું હતું. નવ માણિક્યરત્નોમાં પ્રતિબિંબિત થતાં બાળકના મુખના નવ આકારો અને તેનું પોતાનું એક મુખ એમ દશમુખવાળો તે બાળક દેખાવા લાગ્યો. આ જોઈને તે જ
