Book Title: Ramayanma Sanskritino Sandesh Part 01
Author(s): Chandrashekharvijay, Bhanuchandravijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
View full book text
________________
રામાયણમાં સંસ્કૃતિનો સંદેશ”
૯૯
ગાળો દેતો, પૈસા ખાતર બાપની સામે કોર્ટે જતો, અને પોતાના જ સ્વાર્થમાં ચકચૂર રહેતો આજનો શહેરી માનવ “ભણેલો' કહેવાય છે. અને મા–બાપને રોજ પગે લાગતો, એમના પગ દાબતો, ભગવાનના ભજનિયાં ભક્તિથી રોજ ગાતો, અને અવસરે પારકાનું “કાંઈક કરી છૂટતો પિલો ગ્રામ્યજન “અભણ” કહેવાય છે!!! કળિયુગની કેવી કટુ વ્યાખ્યાઓ!
સંસ્કૃતિ અંગે વિશેષ ઉપદેશ શા માટે?
આ બધી પાયાની સંસ્કૃતિ ભુલાતી ચાલી છે માટે જ એના ઉપર હાલ વધુ ભાર મૂકવામાં આવે છે. વસ્તુતઃ મુનિઓનું કર્તવ્ય ધર્મના પ્રભાવને વિસ્તારવાનું જ હોય છે.
જે કાળમાં જે વસ્તુની વધુ ત્રુટિ દેખાતી હોય તેની પૂર્તિ કરવા માટે તે વિષય ઉપર વધુ જોર આપવું પડે. આજે સંસ્કૃતિનો ચારે બાજુથી સર્વનાશ બોલાતો જતો હોય એમ જણાય છે માટે જ રામાયણ દ્વારા સંસ્કૃતિ અંગેની અનેક વાતો અમારે તમને કહેવી જરૂરી બની ગઈ છે. સંસ્કૃતિરક્ષાનું કાર્ય ખાસ કરીને આર્યોની પૂર્વ પરંપરામાં કથકો, ગઢવી, ચારણ, બાણ ભટ્ટો, સંન્યાસીઓ વગેરે કરતા હતા. પણ આજે આપદ્ધર્મ રૂપે આ કાર્યમાં ધર્મરક્ષકોને પણ સંસ્કૃતિરક્ષક બનવાની ફરજ પડી છે.
રામાયણની કથામાં, રાવણે બાપદાદાની લટાઈ ગયેલી લંકાને પાછી મેળવવાની દૃઢ પ્રતિજ્ઞા કરી...અને એ કાજે રાવણે એક હજાર વિદ્યા સિદ્ધ કરી. છ દિવસના ઉપવાસ સાથે મંત્રજપ કરીને દેવાધિષ્ઠિત ચંદ્રહાસ ખલ્ગ પણ પ્રાપ્ત કર્યું. વગેરે વાતો આપણે વિચારી ગયા છીએ. જૈનદર્શનની ખૂબી : ભોગ ભોરિંગ કરતાં ય ભૂંડા
વૈશ્રવણ સાથે રાવણના યુદ્ધનું વર્ણન કરતાં પૂર્વે; ગ્રંથકાર પરમર્ષિ આ રામાયણમાં રાવણના ભોગકાળનું વર્ણન કરે છે. રાવણનું પટ્ટરાણી મંદોદરી સાથેનું અને બીજી અનેક રૂપવતી રાજકન્યાઓ સાથેનું પાણિગ્રહણ તથા રાવણના મુખ્ય ત્રણ પુત્રો ઈન્દ્રજિત, મેઘવાહન અને અક્ષકુમાર વગેરેનું નિરૂપણ કર્યું છે.
આમ છતાં ગ્રંથકાર પરમર્ષિ ક્યાંય પણ રાવણના આ ભોગસુખોની પ્રશંસા કરતા નથી. રાવણના વૈભવો અને વિલાસો ઉપર પ્રશંસાના બે પુષ્પો પણ વેરતા નથી કે “રાવણે કેવાં સરસ ભોગો ભોગવ્યા! એના વૈભવો કેટલા સારા હતા...વગેરે” આ જ જૈનદર્શનની ખૂબી છે.
રાવણ જેવા કોઈ પણ રાજવીના ભોગોને જૈન દર્શનમાં વખાણવામાં તો
