Book Title: Ramayanma Sanskritino Sandesh Part 01
Author(s): Chandrashekharvijay, Bhanuchandravijay
Publisher: Kamal Prakashan Trust
View full book text
________________
‘રામાયણમાં સંસ્કૃતિનો સંદેશ
૧૧૫
તે જ વખતે રાવણની પટ્ટરાણી મંદોદરી સમજાવે છે : “જ્યારે સૂર્પણખાને પોતાને જ ખર પસંદ છે ત્યારે આપ તેને મારી નાખીને શું કરશો. એમ કરવાથી તો તમારી જ બેન રંડાશે.” મંદોદરીની સલાહથી રાવણે ખરનો ઘાત કરવાનું માંડી વાળ્યું. અને તેને પાતાળ લંકાનું રાજ સોંપી દીધું.
આદિત્યરજાની દીક્ષા
વાનરદ્વીપમાં આદિત્યરજા રાજ્ય કરતો હતો. એને વાલી અને સુગ્રીવ નામના બે પુત્રો હતા. યોગ્ય અવસરે આદિત્યરજાએ પોતાના મહાબળવાન પુત્ર વાલિને રાજ્યારૂઢ કરીને દીક્ષા ગ્રહણ કરી.
આ દેશની અંદર ડગલે ને પગલે જૈનો, આયુષ્યનો કોઈ ભરોસો નહિ હોવાથી બાલ્યકાળથી જ માંડીને યથાશક્ય દીક્ષાઓ લેતા હતા. અને વૈદિકો પોતાના વેદસિદ્ધાન્તો અનુસાર વૃદ્ધાવસ્થામાં વાનપ્રસ્થ સ્વીકારતા હતા. કાલિદાસે વર્ણવેલી ચાર અવસ્થાઓ
કાલિદાસ જેવા કવિએ પણ આર્ય મનુષ્યના જીવનની ચાર અવસ્થા વર્ણવતો શ્લોક રચ્યો છે.
"शेशवेऽभ्यस्तविद्यानां यौवने विषयैषिणाम् ।
वार्धक्ये मुनिवृत्तीनां योगेनान्ते तनुत्यजाम् ॥" - આ દેશના લોકો બાલ્યકાળમાં વિદ્યાઓનો અભ્યાસ કરતા હતા. યૌવનમાં જ વિષયોની ઈચ્છા કરતા હતા. વૃદ્ધાવસ્થામાં મુનિ જેવું જીવન જીવતા હતા. અને યોગસાધના દ્વારા શરીરનો ત્યાગ કરતા હતા. એક જ શ્લોકમાં કાલિદાસે પ્રાથમિક કક્ષાના સંસારી માણસની જીવનપદ્ધતિ સમજાવી દીધી છે. સુખના અથને વળી વિદ્યા કેવી?
આજે તો પ્રારંભની અવસ્થામાં પણ વિદ્યાનું અર્થિપણું રહ્યું નથી, જે વિદ્યાનો અથ હોય તે જ વિદ્યાર્થી કહેવાય છે. વિદ્યાથીને મન સુખની કશી જ પડી ન હોય. મહાભારતમાં કહ્યું છે, “સુવાચિનઃ લુતો વિદ્યા, વિદ્યાર્થિનઃ યુકત મુવમ્ !”
સુખના લાલચુને વળી વિદ્યા કેવી ? અને વિદ્યાના અથીને વળી સુખ કેવું?
આજની શાળા-કોલેજોની શું સ્થિતિ છે? વિદ્યાના ધામો આજે શેના ધામ બન્યા છે? કેવી આ આદેશની સ્થિતિ સર્જાઈ છે?
