________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
तरळनयरण
www.kobatirth.org
तरळाई - स्त्री० १ चंचलता, चपलता । २ द्रवत्व ।
तर पु० सुदर्शन एक
( ५६४ )
तरळनवल (न) पु० [सं० तरल-नयन] १ एक वर्ग वृत्त तरसुरपु० [सं० गुर-तरु] कल्पवृक्ष । तरस्यो - वि० [सं० तृषित ] प्यासा, तृषित । तरस्स देखो 'तरस' ।
विशेष । २ सजल नयन ।
तरळभाव-पु०
[सं० तरल भाव ] १ पतलापन, द्रवत्व | २ चांचल्य, चपलता । ३ सहृदयता ।
तरळा - वि० [सं० तरल तरला] १ चंचल, चपल । २ चमकीला । -स्त्री० १० १ चावलों की मांड । २ लस्सी । ३ घोड़ों की एक जाति ।
तरवण- पु० जंगली जंतु तरवर-देखो 'तरु' ।
तरहटी देखो 'तळी' |
तरहदार - वि० [फा०] १ सुन्दर, सुडोल । २ शौकीन ।
१ निरगुडी का पौधा । २ पर-दार एक तरहर - क्रि०वि० तले, नीचे । - वि० निकृष्ट, नीच । तरां - क्रि०वि० १ तब । २ तरह से प्रकार से ।
तरांणि- देखो 'तरणि' ।
7
तराई - स्त्री० १ पर्वत के नीचे का मैदान । २ तरी वाला क्षेत्र । तराख- देखो 'हराम' ।
-
तराणौ (यो) देखो 'तरायणी' (बी) ।
तराज - वि० १समान, तुल्य, सदृश्य । २ देखो 'तराजू' । [तरा - स्त्री० [फा०]] तुला, लकड़ी।
तरवर कि०वि० [सं० स्वरसंव] शीघ्र जल्दी, तुरंत तरवरौ, तरवाड़ी-देखो 'तरवाळी' । तरवार (रि) स्त्री० [सं० तरवारि] २ लोहे की पती का धारदार शस्त्र, तलवार, असि । २ तलवारनुमा दोब काटने का औजार । पिधांन स्त्री० म्यान । तरवारियौ पु० तलवार चलाने वाला योद्धा । तरवाळी, तरवाळी ० १ पानी यादि पर तेरने वाली तराइखी (बी), तराखौ (बो) देखो 'तिराणी' (बी)। २ काष्ठ की बनी तिपाई । तर विसतार - पु० [सं० स्तरविस्तार ] भूमि, पृथ्वी, धरा । तरसंग पु० [० तरु-संग] पक्षी
तराज - वि० समान, बराबर, तुल्य, सदृश ।
-
चिकनाई, स्निग्धता
तरायळ - वि० १ वीर योद्धा । २ जबरदस्त ।
तराळ - वि० १ भयंकर, भयानक । २ समान तुल्य । पु० वृक्ष, तरु, पेड़ ।
तरावट - स्त्री० [फा०] १ नमी, तरी, गीलापन । २ ठंडक,
तरस - स्त्री० [सं० त्रस्] १ करुणा, दया, रहम । २ ढाल । ३ डर, भय। [सं० तर्ष ] ४ तृष्णा, प्यास । ५ इच्छा, अभिलाषा | ६ लालच, लोभ । ७ समुद्र, सागर । ८ नाव। ९ सूर्य | [सं० तरसम् ] १० गोश्त, मांस । - क्रि०वि० शीघ्र, जल्दी ।
शीतलता । ३ घी, मावा आदि से तर पदार्थ । ४ तर माल खाने पर आने वाली तृप्ति । ५ सम्पन्नता । - वि० वैभवशाली, सम्पन्न ।
तरास स्त्री० [फा० तराश] १ पत्थर, गहने श्रादि में की जाने बाली काट-छांट | २ गढ़ाई । ३ प्रहार, चोंट । ४ ढंग, तर्ज | [सं० त्रास] ५ भय, आतंक | ६ कष्ट, पीड़ा । - खरास स्त्री० काट-छांट । कतरब्योंत । तरासणी ( बौ) - क्रि० [फा० तराशना ] काटना, करतना । तरांहि ( ही ) - देखो ' त्राहि' ।
तरसरणां स्त्री० १ दया, रहम करुरणा । २ देखो 'तरस' । तरसरणी ( बौ) - क्रि० [सं० तर्षणम् ] १ किसी वस्तु के लिए लालायित होना, तरसना २ व्याकुल होना, धातुर होना । ३ छीलना । ४ बढ़ना ।
तरसळणी (बी) - देखो 'तिरसळणी' (बी) । तरसा०वि० [सं० तरस्] शीघ्र जल्दी स्त्री० [सं०] वृषा] तरिब-पु० तरुराज, कल्पवृक्ष ।
,
व्यास, तृषा । तरसाल (बी) तरसावली (बी) कि० १ किसी वस्तु के लिये लालायित करना, तरसाना । २ व्याकुल ३ दिखा-दिखा कर चिढ़ाना। ४ तड़पाना ।
करना ।
तरसाळी - पु० घोड़े की गर्दन का एक बंधन । तरसि देखो 'तरस' ।
तरसित - वि० [सं० तृषित ] प्यासा, तृषातुर । तरसोंग - वि० १ बलवान, शक्तिशाली । २ प्रभावशाली । तरसुतर - पु० १ चन्दन का वृक्ष । २ इस वृक्ष की लकड़ी ।
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
तरस्सरण (बी) देखो 'तर' (बी)
तरस्सी - क्रि०वि० [सं० तरस् ] जल्दी, शीघ्र ।
तरह स्त्री० [अ०] १ भांति, प्रकार । २ बनावट, रचना, डौल । ३ हाल दशा ।
1
तरियाँ
।
तरि - स्त्री० [सं०] १ नाव, नौका। [सं० तरणि] २ सूर्य । [सं० तरु] ३ वृक्ष, पेड़
For Private And Personal Use Only
तरि पु० [सं० तर १ सूर्य रवि स्त्री० [सं० तरुण ] २ युवा स्त्री, युवती ।
तरियल - पु० मस्त हाथी को काबू में करने वाला । तरिया - देखो 'तिरिया' ।
तरियो पु० १ पतली लंबी व लचकती लकड़ी २ तर ककड़ी। - वि० प्यासा, तृषातुर ।
,