Book Title: Pravachansara Piyush Part 1
Author(s): Kundkundacharya, Amrutchandracharya, Himmatlal Jethalal Shah
Publisher: Grand Rapid America Mumukshu Mandal America

View full book text
Previous | Next

Page 58
________________ છે એવું માન્ય નથી કરતા તો જ્ઞાન સર્વગત છે એ : ગાથા - ૩૨ વાત પણ રહેશે નહીં. જ્ઞાન સર્વગત છે એ વાત જો ; પ્રભકેવળી ન ગ્રહે, ન છોડે, પરરૂપે નવ પરિણમે; માન્ય છે તો તે જ રીતે વિશ્વના પદાર્થોને પણ જ્ઞાનમાં : દેખે અને જાણે નિઃશેષે સર્વતઃ તે સર્વને. ૩૨. સ્થાન આપવું પડશે. • કેવળી ભગવાન પરને ગ્રહતા નથી, છોડતા બિંબ પ્રતિબિંબ સંબંધ દર્શાવ્યો છે. એ રીતે : નથી. પરરૂપે પરિણમતા નથી; તે ઓ શેય જ્ઞાયક સંબંધ સમજવાનો છે. બિંબ (જ્ઞય) તેની ' નિરવશેષપણે સર્વને (આખા આત્માને, સર્વ ઝલક જ્ઞાનમાં પ્રતિબિંબ (જ્ઞયાકાર) રૂપે જોવા મળે ; શેયોને) સર્વ તરફથી (સર્વ આત્મ પ્રદેશથી) છે. હવે આચાર્યદેવ કહે છે કે વિશ્વનો પદાર્થ જે : દેખે જાણે છે. શેય છે તે પોતાના સમયવર્તી પરિણામરૂપે થાય છે : તેને જોયાકાર શબ્દથી દર્શાવે છે. શેય જ્ઞાયક સંબંધથી : આ ગાથામાં ફરીને સર્વજ્ઞ પરમાત્મા કેવી રીતે જ્ઞાનની પર્યાયમાં પણ એવું જ જોયાકાર સ્વરૂપ જોવા : બધુ જાણે છે તે વાત લીધી છે. અજ્ઞાની પરનું કર્તા • ભોક્તાપણુ માને છે. તેને પરદ્રવ્યના ગ્રહણ ત્યાગ મળે છે. માન્ય છે. તે જીવ જયારે અજ્ઞાન છોડીને જ્ઞાની થાય વિશ્વનો પદાર્થ (જોય) જીવ જ્ઞાયક : છે ત્યારે તેને દરેક પદાર્થના ભિન્ન અસ્તિત્વનો ખ્યાલ : છે. તેણે ભેદજ્ઞાનનો પ્રયોગ કરીને પોતાના આત્માને : બધાથી જુદો પાડીને અનુભવમાં લીધો છે. સાધકને શે. જ્ઞા. સંબંધ • અસ્થિરતાના ભાવ વડે પરદ્રવ્ય સાથે થોડી પણ તેની સમયવર્તી તેની સમયવર્તી જ્ઞાનની ; નિસ્બત છે એવો ખ્યાલ આવે છે. પરમાત્મદશા પ્રગટ પર્યાય એકરૂપ પર્યાય : થાય છે ત્યારે તે અસ્થિરતાનો રાગ પણ છૂટી જાય (શે યાકાર) : છે. ત્યારે પરમાત્માને પરદ્રવ્ય સાથે માત્ર જ્ઞેય જ્ઞાયક શે. જ્ઞા. સંબંધ, mયાકાર જ્ઞાન : સંબંધ રહી જાય છે. મોહ-રાગ-દ્વેષનો સર્વથા ': અભાવ થતાં જ્ઞાન પણ ક્ષયોપશમ ભાવ છોડીને વિશ્વનો પદાર્થ (ય) પોતાની પર્યાયરૂપે : ક્ષાયિક ભાવરૂપે થાય છે. અલ્પજ્ઞતા છૂટીને સર્વજ્ઞતા (જ્ઞયાકાર) થાય છે ત્યાં તો એકદ્રવ્યપણું છે અને ; થાય છે. માટે ત્યાં કર્તાકર્મપણ (ષકારકની અપેક્ષાએ) છે. : અજ્ઞાની જીવ પણ પરદ્રવ્યથી જાદો રહીને જ અણ જેવું વિશ્વના પદાર્થનું શેયાકારપણું છે એવું જ : પરને જાણે છે પરંતુ તે સંકર દોષ કરીને સ્વ-પરના જોયાકારપણું (જ્ઞેય જ્ઞાયક સંબંધના કારણે) જ્ઞાનની : સ્વભાવ એકરૂપ થઈ ગયા એવું માને છે. પોતે અરૂપી પર્યાયમાં જણાય છે. આ બે શેયાકારો વચ્ચે નિમિત્ત : જ્ઞાયક હોવા છતાં પોતે શરીર છે એવું માને છે. નૈમિત્તિક સંબંધ છે. જેને કારણે કાર્યરૂપે અહીં ગણ્યા : જીવ પોતાના ચેતન સ્વભાવને છોડીને કયારેય છે. તેથી વિશ્વનો પદાર્થ (જ્ઞય) પોતાની શેયાકાર : જડરૂપ થઈ શકતો જ નથી પરંતુ અજ્ઞાનીને એ અવસ્થાનું કારણ છે અને નિમિત્ત નૈમિત્તિક સંબંધથી : સિદ્ધાંત માન્ય નથી. જ્ઞાનની પર્યાયમાં રહેલા જોયાકારનું પણ કારણ છે. આ રીતે વિશ્વના પદાર્થનું જ્ઞાન સ્થિતપણુ સમયસાર શાસ્ત્રમાં એક ત્યાગ ઉપાદાન આચાર્યદેવે આ ગાથામાં દર્શાવ્યું છે. : શૂન્યત્વ શક્તિની વાત છે. તે સિદ્ધાંત બધા દ્રવ્યોને જ્ઞાનતત્વ – પ્રજ્ઞાપન ૫૮

Loading...

Page Navigation
1 ... 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172