Book Title: Pravachansara Piyush Part 1
Author(s): Kundkundacharya, Amrutchandracharya, Himmatlal Jethalal Shah
Publisher: Grand Rapid America Mumukshu Mandal America

View full book text
Previous | Next

Page 95
________________ જયારે અનુભૂતિ થાય છે ત્યારે પર્યાયમાં : છે આ અપેક્ષાનું આ કથન છે) તે અલ્પજ્ઞ જીવ શુદ્ધતાની શરૂઆત થાય છે પરંતુ જ્યાં સુધી : વિશ્વના સમસ્ત પદાર્થોને પણ જાણતો નથી. વીતરાગતાની પ્રગટતા થતી નથી ત્યાં સુધી સર્વજ્ઞ ' ટીકાકાર આચાર્યદેવ - જે સર્વને નથી જાણતો તે દશા પ્રગટ થતી નથી. જેવો સ્વભાવ છે, જેવું : એકને પણ નથી જાણતો એ સિદ્ધાંત આ રીતે ટીકામાં શક્તિરૂપ સામર્થ્ય છે, એવી દશા પ્રગટ થાય ત્યારે : રજૂ કરે છે. સ્વભાવને જાણ્યો એમ સાચા અર્થમાં કહી શકાય. : ટીકામાં વિશ્વના સમસ્ત પદાર્થો જોય છે અને જ્યાં સુધી એવી સર્વજ્ઞ દશા પ્રગટ ન થાય ત્યાં સુધી : : તેમાં એક જીવ નામનો પદાર્થ જ્ઞાતા છે એ વાત એટલે નિર્ણયાત્મક જોર ન આવે એવો ભાવ લેવો : : પ્રથમ લીધી. અર્થાત્ હું જાણનાર થઈને વિશ્વના રહ્યો. : સમસ્ત પદાર્થોને જાણું છું. અહીં અગ્નિનો દૃષ્ટાંત જ્ઞાનીને પોતાનો આત્મા અનુભવમાં આવે : છે. છે. આ જ શાસ્ત્રમાં ગા. ૩૩માં આચાર્યદેવ ફરમાવે : અગ્નિ - અગ્નિની પર્યાય - બળવા લાયક છે કે પરમાત્મા કેવળજ્ઞાન વડે પોતાના નિર્ભેળ : સ્વભાવને જાણે છે. અમે અપૂર્ણ ખીલેલી જ્ઞાનની ' સમસ્ત દાહ્ય પદાર્થો પર્યાય વડે એ જ શુદ્ધાત્માને જાણીએ છીએ. જાણવા ' અગ્નિની સર્વોત્કૃષ્ટ પર્યાયની કલ્પના કરો જેવો શુદ્ધાત્મા જ છે અને એ કાર્ય તો થઈ રહ્યું છે . તો તે અગ્નિ વિશ્વના સમસ્ત બળવા લાયક પદાર્થોને માટે અમોને વિશેષ જાણવાનો લોભ નથી. આ જ . એકી સાથે બાળી નાખે. તેમ સિદ્ધાંત પ્રકારે અન્ય શાસ્ત્રોમાં અને ગાથાઓમાં પણ આ ; જીવ કેવળજ્ઞાનની પર્યાય જ ભાવ દર્શાવવામાં આવે છે. પરંતુ અહીં આ : ગાથામાં એ વાત લેવી નથી અલ્પજ્ઞ પોતાને જાણે કે સર્વજ્ઞ સ્વભાવ વિશ્વના સમસ્ત શેય છે એવું કહેવું નથી. જ્ઞાની પોતાના સ્વભાવને તેના : સામર્થ્યરૂપે જાણે છે એવી રજૂઆત કરવી નથી. . જીવ પોતાના સર્વજ્ઞ સ્વભાવ વડે જયારે સર્વજ્ઞ અહીં તો એમ સિદ્ધ કરવું છે કે સર્વજ્ઞ ન હોય તે દિશા પ્રગટ કરે છે ત્યારે વિશ્વના સમસ્ત પદાર્થોને એક ને પણ જાણી ન શકે અર્થાત્ સર્વજ્ઞ ન હોય તે : એકી સાથે એક સમયમાં જાણી લે છે. પોતાના આત્માને જાણી ન શકે. અલ્પજ્ઞ પોતાના : અજ્ઞાની જીવને પોતાના સર્વજ્ઞ સ્વભાવનો સ્વભાવને જાણી ન શકે. : ખ્યાલ નથી તેથી તે સર્વજ્ઞદશા પ્રગટ કરતો નથી. આ પૂર્વભૂમિકા ખ્યાલમાં રાખીએ તો : તેથી વિશ્વના સમસ્ત પદાર્થો જણાતા નથી. અમૃતચંદ્રાચાર્યદેવ આ પ્રમાણે સમજાવવા માગે છે. - આચાર્યદેવ આટલું લખીને અટકી ગયા છે. આગળ પરમાત્માએ પરમાત્મ દશા પ્રગટ કરી છે તેથી તેણે : વિશેષ સ્પષ્ટતા-ખુલાસો પોતે કર્યો નથી. હવે અહીં પોતાના સ્વભાવને સાચા અર્થમાં તેના સામર્થ્ય : આપણે જે પૂર્વભૂમિકા તૈયાર કરી છે તે ઉપયોગી સહિત જાણ્યો છે. તે પરમાત્મા વિશ્વના સમસ્ત : થશે. પદાર્થોને યુગપદ જાણે છે. અલ્પજ્ઞ જીવે સર્વજ્ઞ દશા : પાત્ર જીવ પહેલા પોતાના સર્વજ્ઞ સ્વભાવને પ્રગટ કરી નથી તેથી તે પોતાના સ્વભાવને સાચા ' જાણે છે. તે સ્વભાવનો મહિમા કરે છે. પંચ અર્થમાં જાણતો નથી. (પરિપૂર્ણ સર્વજ્ઞદશા પ્રગટ : પરમેષ્ટિએ શુદ્ધ પર્યાય પ્રગટ કરી લીધી છે અને કરે ત્યારે જ પોતાના સ્વભાવને તેણે ખરેખર જાણ્યો : પોતે તેવી દશા પ્રગટ કરવા માગે છે તેથી હું સર્વજ્ઞ પ્રવચનસાર - પીયૂષા ૯૫

Loading...

Page Navigation
1 ... 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172