Book Title: Prakrit Updeshpad Mahagranth Gurjar Anuwad
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Lalchandra B Gandhi
Publisher: Anand Hem Granthmala
View full book text
________________
(૯) દષ્ટાંત ધુંસરાના છિદ્રમાં ખીલીને પ્રવેશ? (૧૦) પરમાણુ-સ્તંભ
[ ૪૫
નવમા દેદાંતની સંગ્રહગાથા
उदहि जुगे पुव्यावर-समिला-छिड्ड-पवेस-दिठंता । * ગળવાર્થ મyયત્તમિદ તુર્દ મવ-સમુમિ | ૨૪ /
સ્વયંભુરમણ નામના મહાસમુદ્રના પૂર્વ-પશ્ચિમ દિશામાં ધુંસરા તથા તેના છિદ્રમાં નાખવા યોગ્ય તેની ખીલી એમ બંને સામસામી દિશામાં ફેંકી. અનુક્રમે સમુદ્રનાં મોજાંથી અફળાહા-કુટાતા બંને ભેગા થાય અને ધું સરાના છિદ્રમાં ખીલી પરવાઈ જાય, તેની જેમ ભવસમુદ્રમાં મેહમાં મૂંઝાએલા છને મનુષ્યપણું દુર્લભ છે. એ જ અર્થ વિવરણકાર કંઈક સ્પષ્ટપણે સમજાવે છે – (૯) ધુંસરાના છિદ્રમાં ખીલીને પ્રવેશ
કઈક કુતૂહળી બે દેવો ધૂસરાના છિદ્રમાંથી સમિલા એટલે લાકડાની ખીલી છૂટી પાડીને ફરી આ ધુંસરામાં કેવી રીતે પ્રવેશ પામે” એમ મનમાં ધારણ કરીને મેરુપર્વતની ઉપર આવ્યા. એક હાથમાં ધું સરું પકડયું, બીજાએ સમિક્ષા લીધી અને અવળી દિશામાં દોડી ધુંસરું અને સમિલા સમુદ્રમાં સામસામા કિનારે ફેંક્યા. ત્યાર પછી બંને જોવા લાગ્યા કે, “પાર વગરના સમુદ્રજળમાં તે ખીલી અને ધુંસરું બંને અતિ પ્રચંડ પવનથી આમ-તેમ ભ્રમણ કરાતા–ધકેલાતા ઘણે કાળ પસાર કર્યો અને બંને ભેગા થાય તે માટે ઘણું સમય સુધી રાહ જોઈ, પણ બે ભેગા ન થયા. ભેગા થવા છતાં ધુંસરાના છિદ્રમાં સમિલાને પ્રવેશ ન થયે. જેમ તે સમિલાને છિદ્રમાં પ્રવેશ અતીવ દુર્લભ છે, તેમ મોહમાં મૂઢ બનેલા ચિત્તવાળા મનુષ્યને ફરી મનુષ્યપણું દુર્લભ છે. (૧૪) હવે દશમાં દષ્ટાન્તની સંગ્રહગાથા –
परमाणु-खंभपीसण-सुरनलिया-मेरुखेव-दिलुता ।
तग्घडणेवाणुचया, मणुयत्तं भव-समुद्दम्मि ॥ १५ ॥ પરમાણુઓ એ દષ્ટાન્તનું નામ-કાષ્ઠાદિકના તંભને કઈક કુતૂહળી દેવતા ચૂરેચૂરા કરી તેનું બારીક ચૂર્ણ કરી તેને એક નલિકામાં ભરી મેરુપર્વત ઉપર ચડી દશે દિશામાં કુંક મારી સ્તંભના તમામ પરમાણુઓને ઉડાડી નાખે. દેખું કે, જ્યારે ફરી એકઠા થઈ તેને સ્તંભ થાય. એ દેખતાં દેખતાં અનેક હજાર વર્ષો વીતી ગયાં, છતાં તે પરમાશુઓને ભેગ કે સ્તંભ ન થયે. હવે ફરીથી તે તમામ પરમાણુઓને એકઠા કરી થાંભલે અસલ પ્રમાણે ફરી તૈયાર કરે જેમ મુકેલ છે, તેમ ભવસમુદ્રમાં ફરી મનુષ્યપણું મેળવવું ઘણું દુર્લભ છે. (૧૦) પરમાણુ-સ્તંભ યોજના
પરમાણુ વિષયક આ દષ્ટાન્તની આવશ્યક-ચૂર્ણિમાં બીજા રૂપે વ્યાખ્યા કરેલી છે, તે આ પ્રમાણે–
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
