Prakrit Updeshpad Mahagranth Gurjar Anuwad

Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Lalchandra B Gandhi
Publisher: Anand Hem Granthmala

Page 185

૧૪૨ |
ઉપદેશપદ- અનુવાદ
પિતાને નગરમાં પહોંચ્યા. સારા ગુરુની પાસે બોધ પામીને સદ્ગતિગામી થયા. પ્રાણ સંકટ આવ્યું, ત્યારે ઘનદત્ત પારિણમિકી બુદ્ધિના અનુસાર મરણ-સંકટના દુઃખથી નિસ્તાર પામ્યો અને ત્યાર પછી તેણે ચારિત્ર અંગીકાર કર્યું.
હવે અટવીની અંદર ભ્રમણ કરતા ચિલાતીપુત્રે મહાસત્ત્વશાલી કાઉરસ ધ્યાનમાં રહેલા એક સાધુને જોયા, એટલે તેણે સાધુને કહ્યું કે, “હે મહામુનિ ! મને સંક્ષેપથી ધર્મ કહે, નહિતર આ તરવારથી તમારું મસ્તક ફળની જેમ લણી નાખીશ.” નિર્ભય એવા મુનિએ પણ તેને ઉપકાર થશે-એમ જાણીને “safમ વિવેકા સંવર’ આ ત્રણ પદમાં ધર્મનું સર્વસ્વ સમાઈ જાય છે. આ વાક્ય ગ્રહણ કરીને એકાંતમાં સમ્યગૃપણે તેના અર્થો વિચારવા લાગ્યો કે, “ઉપશમ શબ્દનો અર્થ સર્વ ક્રોધાદિકના ત્યાગમાં થાય છે. તો કેવી એવા મને ઉપશમ કેવી રીતે થાય? એટલે હવે મેં ધાદિકનો ત્યાગ કર્યો. ધન, સ્વજન વગેરેનો ત્યાગ કરવામાં વિવેક ગણાય, તે હવે તરવારથી મને સયું, તેમ જ હવે મસ્તકથી પણ મને સયું. ઈન્દ્રિયો અને મનને વિષય તરફ જતાં રોકવી, તે જ સંવર ઘટી શકે છે. તો હવે તે પણ હું કરીશ.” એમ વિચારતાં તેણે તરવાર અને મસ્તક બંનેને ત્યાગ કર્યો. નાસિકાના અગ્રભાગ પર દષ્ટિ સ્થાપન કરી મન અને કાયાના વ્યાપારને પણ બંધ કર્યા. (૪૦) મેરુ માફક અતિનિશ્ચિતપણે કાઉ સગ્નમાં રહેલે આ ત્રણે પદે વારંવાર વિચારતા હતા.
હવે રુધિર (લોહી)ની ગંધથી ખેંચાઈને આવેલી વજ સરખા તીક્ષણ પ્રચંડ મુખવાળી ઘીમેલ, ઉધઈ અને કીડીઓ આવીને તેના આખા શરીરે ફરી વળી અને તેના થર બાઝી ગયા અને ચટકા ભરવા લાગી.
વિશેષમાં પગથી માંડી છેક મસ્તક સુધી સમગ્ર દેહને તીક્ષણ મુખવાળી કીડી વગેરેએ ભક્ષણ કરીને ચાલણ સમાન કાણાં–કાણાવાળું કર્યું, તો પણ પિતાના શુભધ્યાનથી તે ચિલાતીપુત્ર ચલાયમાન ન થયા, પરંતુ મેરુપર્વત માફક અડોલ રહ્યા. તે મુનિવરના શરીરનું તીણ તુંડવાળી કીડીઓએ ભક્ષણ કર્યું, ત્યારે તેના દેહનાં છિદ્રો સમસ્ત પાપને બહાર કાઢવાનાં લાંબાં દ્વારે ન હોય તેમ શોભતાં હતાં. અઢી દિવસ સુધી આ પૈર્યવાન બુદ્ધિમાન સુચારિત્ર ધનવાળા મહાત્માએ અંતિમ સુંદર આરાધના કરી અને તે સહસ્ત્રાર નામના દશમા દેવકને પામ્યા. (૪૫)
ગાથા અક્ષરાર્થમાં ધનદત્ત નામના દ્વારને વિચાર કહે છે–તેમાં ધનદત્ત શેઠની સુંસુમા નામની કન્યા, તેના ઉપર ચિલાતીપુત્રને અનુરાગ થયે, એટલે તેણે ધાડ પાડીને તેનું હરણ કર્યું. કન્યાને તેની પલ્લીમાં લઈ જવા માંડ્યા, એટલે પુત્ર સહિત શેઠ પાછળ ગયા. લઈ જવા સમર્થ ન થયા, એટલે કન્યાને મારી નાખી. ભૂખનું સંકટ પાર પામવા માટે સુસુમાના શરીરનું માંસ ભક્ષણ કરી, જીવિત ટકાવી, ત્યાર પછી ચારિત્ર ગ્રહણ કર્યું. (૧૩૪)