________________
બીજી રીતે આ અક્ષરોની વિશિષ્ટતા બતાવતા કહ્યું છે કે અરિહંતનો આદ્ય અક્ષર અષ્ટાપદ તીર્થનો ઉલ્લેખ કરે છે. શ્રી સિદ્ધનો આદ્ય અક્ષર સિદ્ધાચલજીનું સૂચન કરે છે. આચાર્યજીનો આદ્યઅક્ષર આબુતીર્થનું સૂચન કરે છે અને સાધુના આદ્ય અક્ષરમાં રહેલો “સ' સમેતશિખરજીનું સૂચન કરે છે.
શ્રી નવકારમંત્રના મહાન આરાધક પન્યાસ ભદ્રંકરવિજયજીએ મંત્રના અક્ષરોની વિશિષ્ટતાઓ બતાવતું કરેલું વિધાન નોંધનીય છે, તે નીચે મુજબ છે :
નવકારમંત્રના ૬૮ અક્ષરોમાં રહેલા ચૌદ “નકાર'ચૌદ પૂર્વોને જણાવે છે ને નવકાર ચૌદ પૂર્વ રૂપી શ્રુતસાગરનો સાર છે તેમ પ્રતીતિ કરાવે છે. નવકારમંત્રમાં “બાર - કાર છે. તે બાર અંગોને જણાવે છે. “નવ ણ' છે જે નવ નિધાનને સૂચવે છે. “પાંચ ન કાર પાંચ જ્ઞાનને, “આઠ સ’ આઠ સિદ્ધને, “નવ મ કાર' ચાર મંગળ - પાંચ મહાવ્રતને, ત્રણ “લ” કાર ૩ લોકને, બે “ચ“કાર દેશ અને સર્વ ચારિત્રને, બે “ક કાર બે પ્રકારના ઘાતિ - અઘાતિ કર્મોને, પાંચ “પ” કાર પંચપરમેશષ્ઠિને, ત્રણ “ર” કાર (જ્ઞાન - દર્શન - ચારિત્ર) ત્રણ રત્નોને, બે ‘ય’ કાર (ગુરુ અને પરમગુરુ) બે પ્રકારના ગુરુઓને અને બે “એ” કાર સાતમો સ્વર હોવાથી સાત રાજ ઉર્ધ્વ અને સાત રાજ અધો એવા ચૌદ રાજલોકને સૂચવે છે.
મૂલમંત્રના ૨૪ ગુરુઅક્ષર ૨૪ તીર્થકર પરમાત્માઓને અને ૧૧ લઘુ અક્ષર વર્તમાન તીર્થપતિના ૧૧ ગણધરોને બતાવે છે.
નવકારમંત્રના અક્ષરોના સ્પષ્ટ ઉચ્ચારથી આત્મામાં દિવ્યશક્તિ અવતરિત થાય છે. માટે આ અક્ષરોને ગુરુપુજ્ય કહ્યા છે. ઉચ્ચારશુદ્ધિથી મનનું ચૈતન્ય વિકસે છે. શાસ્ત્રો કહે છે કે નવકારમંત્રના દરેક અક્ષરમાં એક હજાર ને આઠ વિદ્યાઓ નિહિત રહેલી છે. દરેક અક્ષર સાત સાગરોપમનાં પાપોનો નાશ કરે છે.
(૫) શ્રી નવકારમંત્રના અક્ષરોની ભાષા : ભગવાન મહાવીર અને એમના ગણધરોની ભાષા લોકભાષા અર્ધમાગધી હતી. એ વખતે ઉચ્ચ વર્ગના બોદ્ધિક કે સુશિક્ષિત વર્ગની ભાષા સંસ્કૃત હતી, પણ બહુમતી સામાન્ય પ્રજાની ભાષા પ્રાકૃત હતી. આથી સ્વાભાવિક રીતે આ મહામંત્રની ભાષા પણ લોકભાષા છે. અર્ધમાગથી પાકૃત જ છે. નવકારમંત્રની સંસ્કૃત છાયા પણ આ રીતે મળે છે. नमोहर्हद्ल्य : नमो : सिद्धभ्य : नम आचारभ्य : नम उपाध्ययेभ्य : नमो लोए सर्वसाधुभ्य :
एवं पंचनमस्कार :, सर्वपापप्रणाशन :
मंगलानां च सर्वेषां प्रथम भवति मंगलम् બ્રાહ્મી લિપિમાં પણ નવકારમંત્રનો પાઠ મળે છે. શ્રી નવકારમંત્રના અક્ષરદેહનું સ્વરૂપ જોયાં પછીના પ્રકરણમાં નવકારમંત્રના અર્થદેહનું વર્ણન કરેલ છે.
