________________
શિક્ષાદાનપણું પોતાને ગુરુ માનવાથી તથા જગતનું શિક્ષાગ્રહણપણું પોતાને લઘુ માનવાથી જ સંભવી શકે છે. આમ, લઘિમા સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે. (લધિમા સિદ્ધિ એટલે વાયુની લઘુતાને પણ આંબી જાય તેવી લઘુત્વકરણની સિદ્ધિ)
‘વજ્ઞાયાળ’ પદમાં પ્રાપ્તિ સિદ્ધિ સમાયેલી છે. જેમની પાસે નિવાસ કરવાથી શ્રુતનો લાભ થાય તે ઉપાધ્યાય છે. અધ્યયન થાય છે. જેમના દ્વારા ઉપાધિ એટલે શુભવિશેષણાદિ પદવીની પ્રાપ્તિ થાય છે. આથી ઉપાધ્યાય પદના ધ્યાનથી ‘પ્રાપ્તિ’ સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે. વળી ઉપાધ્યાય પદનો પદચ્છેદ આ પ્રકારે થાય છે. ૩૫, અધિ, આય આ ત્રણ શબ્દોમાંથી ‘૩૫’ અને અધિ એ બંને અવ્યવ છે. મુખ્ય પદ ‘આય’ છે તેનો અર્થ પ્રાપ્તિ થાય છે. તેથી ‘૩પ' એટલે સામિપ્યકરણ વગેરે દ્વારા ‘ષિ‘ એટલે અંતઃકરણમાં ધ્યાન ધરવાથી જેની દ્વારા ‘આય' એટલે પ્રાપ્તિ થાય છે તેઓને ઉપાધ્યાય કહે છે. આમ શબ્દર્થ દ્વારા જ સિદ્ધ થાય છે કે ‘વાયાનું પદના ધ્યાનથી પ્રાપ્તિસિદ્ધ પ્રાપ્ત થાયછે (પ્રાપ્તિ સિદ્ધિ એટલે ઊંચા પર્વતથી ટોચ પર રહી તળેટીને આંગળી વડે સ્પર્શવાની સિદ્ધિ)
‘સવ્વસાહૂળ’ પદમાં પ્રાકામ્યસિદ્ધિ સમાયેલી છે.
સાધુ પાંચ ઈન્દ્રિયોને કાબુમાં રાખી તેના વિષયમાં પ્રવૃત્ત નથી થતો. તેમને કોઈ જાતની કામના નથી હોતી. તેઓ સર્વથા પૂર્વેચ્છાવાળા હોય છે. તેમનું ધ્યાન ધરવાથી પ્રકામ્યસિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે. (પ્રકામ્ય સિદ્ધિ એટલે પાણી પર ચાલવાની સિદ્ધિ)
‘પંવનમુક્તરો' એ પદમાં ઈશિત્વસિદ્ધિ સમાયેલી છે. ‘પંü’ શબ્દથી પંચપરમેષ્ઠિઓનું ગ્રહણ થાય છે. સર્વોત્તમ સ્થાન પર સ્થિર હોવાથી પરમેષ્ઠિ બધાના ઈશ એટલે સ્વામી છે. નમસ્કા૨૨ શબ્દ પ્રણામનો વાચક છે. તેથી ઈશિસ્વરૂપ ૫૨મેષ્ઠિઓને નમસ્કા૨ ક૨વાથી ઈશિત્વસિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે. (ઈશિત્વ સિદ્ધિ એટલે પોતાનુ તેજ તથા શોભા વધારવાની સિદ્ધિ)
‘મંગતાળ’એ પદમાં વશિત્વ સિદ્ધિ સમાયેલી છે. દશવૈકાલિક સૂત્રમાં લખ્યું છે.
धम्म मंगलमुक्कट्ठ, असिंसा संजमो तवो । देवावि ते नमसंति, जस्स धम्मो सया मणो ॥
અહિંસા, સંયમ તથા તપરૂપ ધર્મ જ ઉત્કૃષ્ટ મંગલ છે. જેનું મન ધર્મમાં તત્પર રહે છે તેને દેવો પણ નમસ્કાર કરે છે. ધર્મનું નામ મંગલ છે તેથી મંળતાળમ્ એ પદના ધ્યાનથી ધર્મનું ધ્યાન અને આરાધના થાયછે. આવા ધર્મની આરાધનાથી દેવો વશીભૂત થઈને પ્રણામ કરે છે તો પછી અન્ય પ્રાણીઓ વશીભૂત થાય તેમાં નવાઈ શી ? આમ, આ પદના ધ્યાની ((વશિત્વશિદ્ધિ) પ્રાપ્ત થાય છે. (વશિત્વ સિદ્ધિ એટલે ધાતકી તથા ક્રુર જીવો દર્શનમાત્ર થી શાંત થઈ જાય તેવું વ્યક્તિત્વ પામવાની સિદ્ધિ)
આમ, આ મહામંત્રના પદોના ધ્યાનથી આવી અષ્ટ સિદ્ધિઓ પ્રાપ્ત થાય છે.
વળી આ મંત્રનું ધ્યાન નીચે પ્રકરે કરવાથી કઠિન કર્મોના નાશ થાય છે.
‘નમો અરિહંતાળ' એ પદનું બ્રહ્માસ્કન્ધ્રમાં ‘॥મોસિદ્ધિનં’ એ પદનું મસ્તકમાં, નમો આયરિયાણં એ પદનું જમણાકાનમાં, ‘મોઝખ્માયાળું' એ પદનું ગર્દન્ ને માથી સંધિના પાછલા ભાગમાં ‘ગમો હોર્ સવ્વસાદૂનું એ પદનું ડાબા કાનમાં શ્નો પંવનમુક્કારો સવ્વપાવપ્પળાસળો મંગતાનું ૨ સવ્વેસિં, પઢમં હતફ મળતું એ ચારે પદનું જમણી બાજુથી સર્વે વિદેશાઓમાં પદમાવર્તનની સમાન ધ્યાન ધરવાથી મનની સ્થિરતા વધતા યોગ્ય પરિણામની પ્રાપ્તિ થાય છે.
૯૦
