________________
(૨) અરિહંત - અરિહંતા - અરિ = શત્રુ + હતા = હણનાર. એટલે આઠ કર્મરૂપ શત્રુને હણનાર (૩) અરૂહંત- (અરૂહત-રૂહ = ઉગવું ઉપજવું જેને ઉગવું કે ઉપજવું નથી તે) એટલે જેને કર્મો ક્ષીણ
થઈ જવાથી બીજો ભવ લેવો નથી તે. શ્રી સિદ્ધસેનદિવાકરે અરિહંત પરમાત્માનું વર્ણન કરતા લખ્યું.
ते केवलज्ञान - विकाश - मासुरा : નિરાવૃતાદૃશ - રોષ - વિપત્નવા : असंख्य - वास्तोष्पति - वन्दताय : सत्प्रातिहायातिशयै समज्रिता : નક્ષત્ર - વિધિવી - પદ - સંયુ - ત્રિરાવુપત્ત - દેશના - શિરઃ
નુત્તર - સ્વાઈ: સલા સમૃતા ,
अनन्यदेयाक्षर - भागदायिन : અર્થાતું. - તે સર્વતીર્થકર ભગવંતો કેવળજ્ઞાનના પ્રકાશથી દેદીપ્યમાન, અઢાર દોષોના ઉપદ્વવથી રહિત, અસંખ્ય ઇન્દ્રોથી વંદિત ચરણકમળવાળા, ઉત્તમ પ્રકારના આઠ પ્રતિહાર્ય અને ચોત્રીશ અતિશયો વડે શોભતા, ત્રણ જગતના પ્રાણીઓને સમક્તિ આપનારા, પાંત્રીસ ગુણોથી શોભતા દેશનાના વચનવાળા,અનુત્તર વિમાનમાં રહેલા દેવો વડે સદા સ્મરણ કરાયેલા અને બીજાઓને આપી શકે તેવા મોક્ષમાર્ગને આપનારા હોય છે. સિદ્ધાંત ચક્રવર્તી નેમિચંદ્રસુરિએ દ્વવ્યસંગ્રહમાં પહેલા પરમેષ્ટિ અરિહંત પરમાત્માનું વર્ણન કરતા લખ્યું છે કે
णठुचदुधाईकम्मो दंसणसुणाणवीरियमइओ।
सुह देहत्थो अप्पा सुद्धो अरिहो वि चिंतिण्णो॥ અર્થાતું.
જેણે ચાર ઘાતિકર્મનો નાશ કર્યો છે, જે અનંત) દર્શન, સુખ, જ્ઞાન અને વીર્ય (એ ચાર ગુણ વિશેષો) થી યુક્ત છે, જે શુભ (પરમોદારિક દિવ્ય) શરીરમાં સ્થિત છે (અને) શુદ્ધ (દોષરહિત) છે તે અહત છે, તેઓ ધ્યાનાર્હ છે.
उत्तमोत्तमतया तया तया विश्व विश्व सुखदायिनो जिना : । अक्षयाखिल सुखादिभेदुरा
प्रापुरव्ययं पदं महोदया અર્થાતુ. – શ્રી અરિહંત ભગવંતો કે જેઓ મહાનું પુણ્યોદયવાળા છે. કદી પણ ક્ષય ન પામે તેવા અક્ષય અને સંપૂર્ણ સુખાદિમાં મગ્ન થયેલા છે, જેને અવ્યય - મોક્ષ પદને પ્રાપ્ત થયેલા છે અને પોતાની ઉત્તમોત્તમતા વડે વિશ્વને સર્વપ્રકારે સુખ આપનારા છે. ભદ્રબાહુ સ્વામીને આવશ્યક નિર્યુક્તિમાં અરિહંત પરમાત્માનું વર્ણન કરતા લખ્યું કે
इंदिय - विसय - कसाए - परीसहे वयणा उवसरगे ए ए अरिणो हंता अरिहंता जेण वुच्चंति ॥
[૩૪]
