________________
(ચ) અવંદનીય સાધુ:
આગળ બતાવેલ ૨૭ ગુણો જેમનામાં હોય તે જ ખરા અર્થમાં સાધું છે અને તે જ વંદનીય છે. જે સાધુ દીક્ષા લીધા પછી આચારમાં આવા પાંચ પ્રકારના શિથિલાચારી સાધુઓ બતાવ્યા છે, તેઓ વંદનીય નથી.
(૧) પાસત્થા - જ્ઞાન, દર્શન, ચરિત્રથી તદ્દ્ધ ભ્રષ્ટ હોય. ગમે તેટલો આહાર લે, લોચ ન કરે. (૨) ઉસત્રા સાધુ માટે ખાસ બતાવેલી વસ્તુ વાપરે, પડિલેહણ – પ્રતિક્રમણ વગેરે ન કરે. (૩) કુશીલિયા - દવા, ઉપચાર, દોરા, ધાગા, જ્યોતિશ, શિલ્પ, ધંધો, વેપાર વગેરેમાં પ્રવૃત્ત રહે. (૪) સંસ્વા - ગુણ – અવગુણનું ભાન ન હોય તે દેખાદેખીથી સાધુનો વેશ ધરે. (૫) અપછંદા - ગુરુ, અરિહંત પ્રભુ, શસ્ત્રીની આજ્ઞા તોડી પોતાની મરજી મુજબ વર્તે.
આવા સાધુ કુસાધુ છે માટે શ્રાવકનું પરમ કર્તવ્ય છે કે પોતાના સ્વાર્થ માટે આવા સાધુઓને ઉપયોગ ન કરે, તેમને પોષે નહીં તેમને વંદે નહીં. શ્રાવક સાધુના મા – બાપ કહેવાય છે. માટે માર્ગથી પતિત સાધુને શ્રાવકે સાધુતાનું મૂલ્ય સમજાવી તેમને પાછા માર્ગમાં સ્થિર કરવા જોઈએ. આમ, પ્રકરણ ૪માં પંચપરમેષ્ઠિનું સ્વરૂપ જોતા પાંચે પરમેષ્ઠિના કુલ ૧૦૮ ગુણોનું વર્ણન કર્યું.
બારસ ગુણ અરિહંતા, સિદ્ધ અદ્દેવસૂરિ
ઉવજઝાયા પણવીસ, સાહૂ સગવીસ છત્તીસ અઠસય અથવા
બાર ગુણ અરિહંત દેવ, પ્રણમિયે જે ભાવે સિદ્ધ આઠ ગુણ સમરતા દુઃખ દોહગ જાવે આચાર જ ગુણ છત્તીસ, પચ્ચવીશ ઉવજઝાય સત્તાવીશ ગુણ સાધુના જપતા શીવ સુખ થાય અષ્ટોત્તર સત ગુણ મળીએ, એમ સમરો નવકાર
ધીર વિમલ પંડિત તણો, નય પ્રણમે નિતસાર અર્થાત્
અરિહંત પરમાત્માના ૧૨, સિદ્ધ ભગવંતના ૮ આચાર્ય મહારાજના ર૬, ઉપાધ્યાયજીના ૨૫ અને સાધુના ૨૭ મળી પંચપરમેષ્ઠિના કુલ ૧૦૮ ગુણો થાય છે. તેથી નવકારવાળીના મણકા પણ ૧૦૮ હોય છે. આ પંચપરમેષ્ઠિના ગુણોની સ્તવના કરતું નાનકડું આ સ્ત્રોત્ર છે :
अहँतो भगवंत इन्द्रमहिताः सिद्धाश्र्च सिद्धिस्थिताछः। आचार्य जिनशासनोन्नतिकरा: पूज्या उपाध्यायकाः। श्री सिद्धांतसुपाठका मुनिवर रत्नत्रयारधका पंच्चैते परमोष्टिनः प्रतिदिनं कुर्वन्तु वो मङ्गलम् ॥
૭પ |
