________________
પક્ષપાતરહિત દષ્ટિ છે કે જે પ્રત્યેક સાચા ધર્મનો પાયો હોવો જોઈએ, અમુક જ માણસો આત્મજ્ઞાનના અધિકારી છે એમ વૈદિક દર્શનો માને છે . બૌદ્ધ ધર્મમાં જરા વિશાળ દૃષ્ટિ છે. આત્મજ્ઞાનને શુદ્ધતમ સદાચાર તથા પંચમહાવ્રતનું પાલન કરનાર સાધુ ગમે તે સ્થળનો હોય, ગમે તે જાતિમાં ઉત્પન્ન થયો હોય તે પૂર્જાઈ છે. આવી જૈનોની માન્યતા જૈનધર્મમાં સાચી તાર્કિક અને સાર્વજનિક ઉદાર દ્રષ્ટિ રહેલી છે એનું પ્રમાણ પુરું પાડે છે. વળી દીક્ષિત થનાર વ્યક્તિ ગમે તે જાતિનો હોય તેને પણ દીક્ષા આપવામાં આવે છે. એવા દાખલાછે કે હરિજને પણ દીક્ષા લઈને આત્મકલ્યાણ સાધ્યું છે. આ બતાવે છે કે જૈનધર્મ, જાતિભેદ, કુલભેદ, ગરીબી અમીર આ બધા જ વાડાઓથી પર થઈ માત્ર આત્મકલ્યાણર્થીને જ મહત્ત્વ આપે છે.
આવા સાધુઓને વંદન કરતા, સવારના પ્રતિક્રમણમાં કેટલાક દુહાઓ દ્વારા તેમનું પ્રાતઃસ્મરણ કરવામાં આવે છે.
બે કોડી કેવળધરા, વહરમાન જીન વીશ સહસ કોડી યુગલ નમુ સાધુ નમુ નીશદીશ. જે ચારિત્રે નિર્મળા, જે પંચાનન સિંહ
વિષય - કષાયને ગંજીયા - પ્રણમું તે નશદીશ. (ઘ) સાધુ ભગવંતના ૨૭ ગુણઃ
છવ્વય -છ કાય રખં, પંચિદિય-લોહ-નિગ્રહો ખંતી ભાવ વિશુદ્ધિ પડિલેહણાય, કરણે વિશુદ્ધિય સંજમજોએ જુત્તો, અકુશલ મણવયકાયસંરોહો
સીયાઈ પીડ સહયું, મરણ ઉવસગ્નસહર્ણ ચ (૧ થી ૬) છ વ્રતોઃ (૧) પ્રાણતિપાત વિરમણ વ્રત - અહિંસાવ્રત આ સાધુનું મુખ્યવ્રત છે. તે બધા વ્રતોની માતા છે. સાધુછ
કાયના જીવોની સતત રક્ષા કરે નવ પ્રકારે હિંસાનો કરે. સાધુની દિનતર્યા જ એવી હોય કે તે મોટાભાગની હિંસાને વર્જી શકે. તેઓ કાચુ પાણી વાપરે નહીં. લાઈટ - પંખા - ઈલેટ્રિસીટી વાપરે નહી. ઉઘાડે પગે ચાલે – જાતે રાંધે નહી. કોઈ જીવને મારે નહીં. સૂતા બેસતા ઉઠતા સતત પડિલેહણ કરે જેથી અજ્ઞાનતાથી પણ કોઈ જીવની હિંસા થાય નહીં. મૃષાવાદ વિરમણવ્રત - સાધુ ભગવંત અનાર્થ વચનો બોલે નહીં. સત્ય વચન માટે વાણીમાં આગ્રહ રાખે. સત્ય હોવા છતાં અવજ્ઞાનસૂચક વાક્યો બોલે નહીં. યથેચ્છ આલાપસંલાપ ન કરતા યોગ્ય સમયે બીજાને હિતકર પ્રિયકર લાગે તેવા સફળ વાક્યો જ બોલે. અદત્તાદાન વિરમણવ્રત - શ્રમણ કોઈપણ વસ્તુ આપ્યા વગર લે નહીં. પડી ગયેલી, ભૂલાઈ ગયેલી કે માલિક ન હોય તે વસ્તુ લે નહીં. જરૂર હોય તો માલિકની અનુમતિથી યોગ્ય વસ્તુ મેળવે. મૈથુન વિરમણવ્રત - સાધુ ભગવંતો મૈથુનનો સર્વથા ત્યાગ કરે. નવ પ્રકારની બ્રહ્મચર્યની વાડનું પાલન કરે. મરઘીના ઈંડાને જેમ બિલાડીના બચ્ચાનો ભય હોય તેમ સાધુ સ્ત્રીના શરીર, ચિત્ર, રૂપ, રંગ વગેરેનો હંમેશા ભય રાખી તેનાથી દૂર રહે. કામોત્તેજક પદાર્થો સાથે સંબંધ રાખે નહીં.
(૪)
