________________
પ્રકરણ - ૬
શ્રી નવકારમંત્રની આરાધના દરેક મંત્રની આરાધના કરીએ ત્યારે જ તે મંત્રથી પ્રાપ્ત થતા ફળની પ્રાપ્તિ થાય છે. શ્રી નવકારમંત્ર પણ એક મંત્ર છે તેથી વિધિપૂર્વક તેની આરાધના (જાપ) કરવાથી પ્રાપ્ત ફળ પૂર્ણરૂપે દર્શિત થાય છે. કોઈપણ ક્રિયાનું સંપૂર્ણ ફળ મેળવવું હોય તો વિધિપૂર્વક આરાધના જરૂરી છે. ખેડૂત જો વિધિપૂર્વક વાવવા આદિની ક્રિયા કરે છે તો જ ધાન્યરૂપી ફળ પ્રાપ્ત કરે છે. તેથી શ્રી નવકારમંત્રની આરાધનાની વિધિ સમજવી અત્યંત આવશ્યક છે.
(૧) આરાધનાની પૂર્વભૂમિકા? મકાનમાં પાયો મજબૂત હોય તો જ મકાન ટકી શકે છે અને તેમાં રહેવાવાળા નિર્ભયતાથી રહી શકે છે. એ જ રીતે શ્રી નવકાર મહામંત્રના જાપમાં ચિત્તને સ્થિર કરવાં માટે પ્રાથમિક ઉપયોગી પ્રયોજનભૂત ગુણોને બરોબર જાણવા જોઈએ. અર્થાત્ તે ગુણોને સમજીને વિચાર કરીને તેને જીવનમાં ઉતારવા રાત દિન પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. જો આ પ્રકારે વિધિપૂર્વક જાપ કરવામાં આવે તો જાપનો મહિમા શાસ્ત્રમાં જે રીતે વર્ણન કર્યો છે તેવો અનુભવ સાધકને જરૂર થાય. જાપ કરતા પહેલા પૂર્વસેવાના રૂપમાં કેટલીક બાબતો વિચારવી જરૂરી છે.
વસ્ત્ર પર રંગ ચઢાવતા પહેલા પ્રથમ વસ્ત્રને ધોઈને સ્વચ્છ કરવું જરૂરી છે તેમ મહામંત્રનો રંગ આત્મા પર ચઢાવતા પહેલા હૃદયની શુદ્ધિ અને તે માટે કેટલાક યોગ્ય બાહ્ય નિયમ જરૂરી છે.
મહામંત્રની આરાધના કરતા પહેલા સાધકે મહામંત્રના મહાભ્યથી હૃદયને વાસિત કરવું જોઈએ. મહામંત્રનો મહિમા બતાવતા શ્લોકો દ્વારા મહામંત્રના મહિમાને હૃદયમાં સ્થાપિત કરવો જોઈએ. એનો અર્થને સમજીને જાપનો પ્રારંભ કર્યા પહેલા શુભ ભાવનાપૂર્વક શાંત ચિત્તથી અર્થને ધ્યાનમાં રાખી એવા શ્લોકો બોલવા જોઈએ (મંત્રની દુર્લભતા બતાવતા) ઉદાહરણરૂપે
धन्नहं जेण मए, अणोरपारम्मि भवसमुद्दम्मि।
पंचन्हनमुक्कारो, अचित चिंतामणी पत्तो । અર્થાત્ - હું ધન્ય છું કે મને અનાદિ અનંદ ભવ સમુદ્રમાં અચિંત્ય ચિંતામણી એવા પંચ પરમેષ્ઠિનો નમસ્કાર પ્રાપ્ત થયો.
સાધકે ધ્યાન કરતા પહેલા નીચેની ભાવનાથી આત્માને ભાવિત કરે કે, મેરૂ પર્વત જેટલું સોનું, વિશાળ સામ્રાજ્ય, દેવલોક આદિ સંપદાઓ આ બધુ મેળવવું સુલભ છે પણ ભવચક્રમાં આ નવકારમંત્ર મળવો દુર્લભ છે માટે હે મન પ્રમાદ કર્યા વગર સ્થિર થઈ નવકારમંત્રનું ધ્યાન કર. ને પ્રારંભમાં, મનમાં નિર્ણય કરે કે “હુ પરમ મંગળ નવકાર, તારા શરણે આવેલો હું એટલું જ માંગુ છું કે તારા અચિંત્ય પ્રભાવથી નિયમિત અખંડ રીતે, ઉત્સાહથી અને એકાગ્રતા સાથે પરમપદની પ્રાપ્તિના ઉદેશથી તને આરાધવાનું સામર્થ્ય મારામાં પ્રગટ થાઓ. બીજા કોઈ ફળની આકાંક્ષા નથી.' વળી સાધકે મનમાં એવો હર્ષ ધારણ કરવો કે પરમેષ્ઠિ ભગવાનનું આલંબન ન મળવાથી ભૂતકાળમાં અનંતા ભવ ભ્રમણ કરવા પડ્યા. તેનો અંત આજે તેમના આલંબથી આવી રહ્યો છે તેનો હર્ષ ધારણ કરવો.
વળી એ પણ જરૂરી છે કે પૂર્વભૂમિકારૂપે) સાધકે ગુરુ પાસે જઈ પ્રથમ પંચપરમેષ્ઠિનું સ્વરૂપ બરોબર સમજવું
