________________
અર્થાત જ્યારે શ્રી જીનેશ્વર ભગવંતો મોક્ષમાં ગયા ત્યારે અહીં બિચારા આ જગતનું શું થશે એવી કરુણાથી) ધીર એવા તેઓ સર્વ જગતના ઉદ્ધાર માટે પોતાના આ મંત્રાત્મક શરીરને અહીં મૂકતા ગયા.
મંત્રના અક્ષરોની પવિત્રતા બતાવતા કહ્યું કે મંત્રના અક્ષરો તે તીર્થકરોનું મંત્રાત્મક શરીર છે. (ચ) અનાનુપૂર્વીથી નવકારમંત્રની આરાધના (છ) નવકારમંત્ર ઉલટો ગણવો (ઊંધેથી અક્ષરો ગણવા) :
નમસ્કારમંત્રના અડસઠ અક્ષરને છેક અંતિમ અક્ષરથી શરૂ કરી ગણવાનો હોય છે. આ અત્યંત કઠિન છે, છતાં ઘણો ફળદાયી છે. દા.ત.
મ લ ગ ગ ઈ વ હ મ ઢ ૫ (પઢમં હવઈ મંગલમ) (જ) માનસ ઉપાસુ ભાષ્ય જાપ
શ્રી પાદલિપ્તસૂરિએ રચેલી પ્રતિષ્ઠા પદ્ધતિમાં કહ્યું છે કે માનસ, ઉપાસુ અને ભાષ્ય એમ જાપના ત્રણ પ્રકાર છે. કેવલ મનોવૃત્તિથી ઉત્પન્ન થયેલો અને માત્ર પોતે જ જાણી શકે તેને માનસ જાપ કહેવાય છે. બીજા વ્યક્તિ સાંભળે નહીં તેવી રીતે મનમાં બોલવાપૂર્વક જે જાપ કરવામાં આવે તેને ઉપાંશુ જાપ કહેવાય છે તથા બીજા સાંભળી શકે તેવી રીતે જાપ કરવામાં આવે તેને ભાષ્ય જાપ કહેવાય છે. (મહામંત્ર નવકારનો જાપ પણ આ ત્રણે રીતે થઈ શકે છે) પહેલો માનસ જાપ શાંતિ વગેરે ઉત્તમ કાર્યો માટે, બીજો ઉપાંશુ જાપ પુષ્ટિ વગેરે મધ્યમ કોટિના કામો માટે સાધક તેનો ઉપયોગ કરે છે. માનસ જાપ અતિ પ્રયત્નો વડે સાધ્ય છે, ભાષ્ય જાપ મામૂલી ફળોને અપનાર છે. તેથી સૌને માટે સરળ એવા ઉપાંશુ જાપનો ઉપયોગ કરવો જોઈએ એમ શાસ્ત્રકારો કહે છે.
આમ, વિવિધ પ્રકારે શ્રી નવકારમંત્રની આરાધના સાધના જાપ થાય ચે પંરતુ તેનું યર્થાર્થ ફળ તો ત્યારે દર્શિત થાય કે તેમાં એકાગ્રતા સધાય. એનો અનુભવ ત્યારે જ થાય કે આરાધના દરમ્યાન નવકારમય બની જવાય. એકવાર જો આવી એકાગ્રતા આવી જાય તો તેમાંથી એવો પરમાનંદ પ્રાપ્ત થાય કે પછી બીજે ક્યાંય મનને વ્યસ્ત થવાનું મન જ ન થાય અને સાધકને એના કેટલાક અનુભવો પણ થાય છે.
(૪) યથાર્થ આરાધના વખતે સાધકને થતા કેટલાક અનુભવો : નવકાર મહામંત્રના નવ પદોનો જ્યારે એકાગ્રતાપૂર્વક જાપ થાય ત્યારે પ્રારંભમાં મંત્રના અક્ષરો સફેદ ચળકતા જોતા તીવ્રપણે તેમાં એકાગ્ર થતા, અક્ષરોના દ્વારા ખૂલી જતા તેમાંથી નીકળતા અમૃતના ફૂવારામાં સ્નાન કરતા સાધકના રોગ, શોક, દુઃખ, ભય, ચિંતા નાશ થઈ જતા હોય એવું અને સુખ, શાંતિ આનંદ અને નિર્ભયતાથી આપણે પૂર્ણ ભરાઈ જતા હોય તેવું લાગશે. મંત્રના અક્ષરોમાંથી નીકળતી અગ્નિજ્વાળાઓમાં સાધકની બધી જ દુષ્ટ વૃત્તિઓ, મલિનાવાસનાઓ ભસ્મ થતી હોય તેવું લાગે છે. મંત્રાક્ષરોમાંથી વરસતા વરસાદમાં સ્નાન કરતા કરતા સાધક પૂર્ણ ગુણોથી ભરાઈ ગયો હોય તેવો અનુભવ કરે છે. મંત્રાક્ષરોમાંથી નીકળતા દિવ્ય પ્રકાશમાં પરમાત્માના પૂર્ણ શુદ્ધ આત્મસ્વરૂપનું દર્શન થાય છે. તે પ્રકાશ જ્યારે સાધકના આત્માને ભેદીને પસાર થાય છે. ત્યારે તે પ્રકાશના દિવ્ય તેજમાં દેહથી ભિન્ન કેવળજ્ઞાન આદિ ગુણ લક્ષ્મીથી યુક્ત અચિંત્યશક્તિના ભંડાર સ્વરૂપ પોતાના શુદ્ધ આત્માનું દર્શન થાય તેવી દિવ્ય પળો પણ સાધકના જીવનમાં આ મંત્રની આરાધના દરમ્યાન આવે છે. અહીં સ્વાનુભવથી લખવાનું મન થાય છે કે આ મંત્રની આરાધનાથી પહેલો અનુભવ એ થાય છે કે મતિ શુદ્ધ
[ ૮૪]
