Navkar Mahamantra Ek Adhyayan

Author(s): Chhaya Shah
Publisher: Chhaya Shah

Page 82

૧૦ પ્રકારે યતિધર્મ – ૧. ક્ષમા ૨. માર્દવ ૩. આર્જવ ૪. મુત્તિ (લોભત્યાગ - સંતોષ) ૫. તપ ૬. સંયમ ૭. સત્ય (જૂઠનો ત્યાગ) ૮. શોચ (પવિત્રતા) ૯. અકિંચનત્વ (દ્રવ્યરહિતપણું) ૧૦. બ્રહ્મચર્ય (મૈથુનત્યાગ)
૧૭ પ્રકારે સંયમ ૧. પૃથ્વીશ્રય ૨. અપકાય ૩. અગ્નિકાય ૪. વાયુકાય ૫. વનસ્પતિકાય ૬. દ્વિતિય ૭. નંદ્રિય ૮. ચતુરેન્દ્રિય ૯. પંચેન્દ્રિય એ સર્વ જીવોની હિંસા ન કરવી ૧૦. અજીવ સંયમ (સોનુ વગેરે નિષેધ કરેલી અજીવ વસ્તુનો ત્યાગ ૧૧. પ્રેક્ષાસંયમ (યતનાપૂર્વક વર્તવું) ૧૨. ઉપેક્ષાસંયમ (આરંભ તથા ઉત્સુત્ર પ્રરૂપણા ન કરવા તે) ૧૩. પ્રમાર્જન સંયમ (સર્વ વસ્તુને પ્રમાર્જીને પૂજીને વાપરવી તે) ૧૪. પરિષ્ઠાપના સંયમ (યત્નપૂર્વક પરઠવું તે) ૧૫. મનઃસંયમ (મનને ધર્મ પ્રવૃત્તિમાં રાખવું તે ૧૬. વચનસંયમ (સાવદ્ય વચન ન બોલવું તે) ૧૭. કાયાસંયમ (ઉપયોગથી કામ કરવું તે.) ૧૦ પ્રકારનો વૈયાવૃત્ય :
૧, અરિહંતોનો ૨. સિદ્ધનો ૩, જિનપ્રતિમાનો ૪. શ્રતસિદ્ધાંતનો ૫. આચાર્યનો ૬. ઉપાધ્યાયનો ૭. સાધુનો ૮. ચારિત્રધર્મનો ૯. સંઘનો ૧૦. સમક્તિદર્શનનો વૈયાવૃત્યિ.
વૈયાવૃત્યિ એટલે વિવેક, માન, સત્કાર વગેરે. પાઠાંતરે નીચે લખેલા દશ પ્રકારના વૈયાવૃત્ય ગણાય છે :
૧. આચાર્ય ૨. ઉપાધ્યાય ૩. તપસ્વી ૪. શિષ્ય ૫. ગ્લાનસાધુ ૬. સ્થવરિ ૭. સમનોજ્ઞ (સરખા સમચારીવાળા) ૮. ચતુર્વિધ સંઘ ૯, કુલચંદ્રાદિ ૧૦. ગોત્ર એ દશનો વિનય ૯ પ્રકારે બ્રહ્મચર્યની ગુપ્તિ:
૧. સ્ત્રી, પશુ યા નપુસંકતા સંસર્ગવાળા આસન, શયન, ગૃહ આદિના સેવનનો ત્યાગ ૨. સ્ત્રી સાથે રોગપૂર્વક કથાવાર્તા ન કરવી ૩. સ્ત્રીના આસને બે ઘડી સુધી બેસવું નહીં - સ્ત્રી સમુદાયમાં નિવાસ ન કરો ૪. સરાગે સ્ત્રીના અંગોપાંગ જોવા કે ચિંતવવા નહીં ૫. સ્ત્રીપુરૂષ જ્યાં ક્રીડા કરતા હોય ત્યાં ભીત વગેરેના અંતરે રહેવું નહીં ૬. પૂરવે ભોગવેલ કામક્રીડા, ભોગસુખ સંભારવા નહીં ૭. રસપૂર્ણ આહાર ન કરવો ૮. અતિ માત્રાએ આહાર ન કરવો ૯ શરીરની શોભા ન કરવી ૩ જ્ઞાનાદિ એટલેઃ
૧. જ્ઞાન ૨. દર્શન ૩. ચારિત્ર. ૧૨ પ્રકારના તપ :
૧. અનશન ૨. ઊણોદરી ૩. વૃત્તિસંક્ષેપ ૪. રસત્યાગ ૫. કાયક્લેશ ૬. સલીનતા. આ છ બાહ્યતા ૧. પ્રાયશ્ચિત ૨. વિનય ૩. વૈયાવૃત્ય ૪. સ્વાધ્યાય ૫. ધ્યાન ૬. કાયોત્સર્ગ – આ છ અત્યંતર તપ. ૪ કષાયનો ત્યાગ :
૧. ક્રોધ ૨. માન ૩. માયા ૪. લોભ આ ચાર કષાયનો ત્યાગ કરો. કરણ સિત્તરીઃ પ્રયોદન થયેથી કરી લેવું અને પ્રયોદન ન હોય ત્યારે ન કરવું તે કરણ.
પિંડવસોહી સમિઈ, ભાવણ પડિમા ય ઇંદિયનિગેહો પડિલેહણ ગુત્તિઓ, અભિગ્રહ મેવ કરણં તુ