________________
પાપનિયાણાનો ત્યાગ ૯ + નવકાયીવિહારના ૯ + નવત્તત્વના જ્ઞાનના ૯=૩૬. પ્રતિપાદિક ગુણ ૧૪+ ૧૦ યતિધર્મ + ૧૨ ભાવના = ૩૬. લબ્ધિ ૨૮ + પ્રભાવકના ૮= ૩૬. અત્યંતર ગ્રંથી ત્યાગ (મિથ્યાભાવ ૪ કષાય પનોકષાય) ૧૪ + પરિષહના ૨૨ = ૩૬. યોગદ્રષ્ટિ + બદ્ધિગણ + અષ્ટવિધ કર્મનું જ્ઞાન ૮ + અનુયોગ ૪ + ૩૬. જ્ઞાનાચારાદિ ૫ + ઇન્દ્રિય નિગ્રહ ૫ + મહાવ્રત ૫ + સમિપિ ૫ + ગુપ્તિ ૩ = ૩૬. ભિક્ષુપ્રિતિમા ૧૨ + બ્રહ્માભ્યતર તપ ૧૨ + ભાવના ૧૨ = ૩૬.
આચાર્ય ભગવંતના ગુણો પાંચ, છત્રીસ ને એકસો આઠ પ્રકારે પણ છેઃ
જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર તપને વિર્ય એ આત્માના મુખ્ય પાંચ ગુણ. એ ગુણોને પ્રગટ કરવાના હેતુરૂપ પાંચ આચાર અનુક્રમે જ્ઞાનાચાર, દર્શનાચાર, ચારિત્રાચાર, તપાચારને વર્યાચાર નામથી જાણીતા છે. તેમાં જ્ઞાનાચારના ૮, દર્શનાચારના ૮, ચારિત્રાચારના અને ચપાચારના ૧૨ કુલ ૩૬ ગુણો થાય છે.
આ બત્રીસ પ્રકારના આચારને ત્રણ પ્રકારના વીર્યાચારથી ગુણવાથી ૧૦૮ પ્રકારના આચાર થાય છે.
શ્રી હરિભદ્રસૂરિકૃત સંબોધ પ્રકરણમાં આચાર્ય ભગવંતના ૩૬ ગુણો ૪૭ રીતે બતાવવામાં આવ્યા છે. પંચિદિયસૂત્રમાં જણાવેલા ગુણો તેમાંનો એક પ્રકાર છે.
આમ, આચાર્ય મહારાજ આવા અનેક ગુણોથી સમૃદ્ધ હોય છે ને તેથી તેમને આચાર્ય પદવી મળતા “સૂરિ' એ વિશેષણથી વિભૂષિત કરાય છે. જેમ કે આચાર્ય રામસૂરિ, ભુવનભાનુસૂરિ ઇત્યાદિ.
ઉપાધ્યાયજી અને સાધુભગવંતો આ બધા જ આચારોથી પૂર્ણ હોય છે પરંતુ તેઓ આચાર્ય ભગવંતની આજ્ઞાથી પ્રેરિત છે, તેથી તેઓ ગૌણ છે. (૪) આચાર્ય મહારાજનો અપરિશ્રાવી ગુણ :
અનેક ગુણથી યુક્ત એવા આચાર્ય એક મુખ્ય ગુણ “અપરિશ્રાવી ગુણથી યુક્ત હોય છે. તેમની પાસે જે જે આત્માઓએ પોતાની પાપ ભરેલી જીંદગીની દર્દભરી દાસ્તાનો સંભળાવી પાપ પ્રગટ કર્યા હોય એનું વર્ણન આચાર્ય કોઈપણ પ્રસંગ પર કોઈની સામે નામોલ્લેકપૂર્વક કરે નહીં. આચાર્યના આ ગુણથી તેમને માતા સમાન કહ્યા છે. તેઓ અત્યંત ધીર - ગંભીર હોય છે. દરેક વાતો ધ્યાનથી સાંભળે છે. તેનું નિરાકરણ પણ કરી આપે છે ને છતાંય પોતે બધુ પચાવી જાણે છે. પ્રાયશ્ચિત કરવાવાળાને પ્રાયશ્ચિતરૂપે વ્રત વગેરે આપે છે, જેને ‘ભવઆલોચના' કહેવાય છે. આવા ગુણવાળા આચાર્ય પાસે જીવાત્મા પોતાના બધા પાપ નિખાલસપણે કબૂલી, યોગ્ય પ્રાયશ્ચિત્ત સ્વીકારી પાપના ભારથી મુક્ત થાય છે. (૫) આચાર્ય મહારાજના પાંચ અતિશયઃ
આચાર્ય ભગવંતની યોગ્યતાને તથા તેમના પદન મહત્વતાને ધ્યાનમાં રાખી તેમના પાંચ અતિશયો બતાવ્યા છે: ૧. તેમના માટે આહાર વિશુદ્ધથી આદિ વીગઇયુક્ત અને નિર્દોષ લાવવાનું વિધાન છે. ૨. પાણી પણ વિશુદ્ધ અને નિર્દોષ હોવું જોઈએ. ૩. તેમના વસ્ત્ર સ્વચ્છ હોવા જોઈએ. તેમના વસ્ત્ર ધોયેલા હોવા જોઈએ. ૪. ચર્તુર્વિધ સંઘે તેમની પ્રશંસા કરતા રહેવું જોઈએ. ૫. એમના હાથ - પગની શુદ્ધિ અવશ્ય કરવી જોઈએ આ પાંચ, અતિશોયની વ્યાખ્યામાં કહેવામાં આવ્યું છે કે આચાર્ય ભગવંત ગચ્છના સ્તંભ છે. તેથી તેમની
