________________
નમસ્કાર કરે છે અને જગતને સિદ્ધપદના માર્ગે દોરે છે. જગતના તમામ પદાર્થો પર કાળની અસર છે પરંતુ આ એક જ પદ જેની પર કાળની અસર નથી. સિદ્ધ પરમાત્મા આ અવિનાશી સ્વરૂપનો વિચાર જીવને સિદ્ધ બનવાની અચિંત્ય પ્રેરણા આપે છે. આ અવિનાશીપણું પ્રાપ્ત કરવા બાકીના ચાર પરમેષ્ઠિઓ ક્રમશઃ વૃદ્ધિ કરતા સિદ્ધપદ પ્રાપ્ત કરે છે. (ખ) અનંત અવ્યાબાધ સુખઃ
સુખ માટે પ્રયત્નશીલ ભવ્યાત્મક સુખની પરાકાષ્ઠા પ્રાપ્ત કરી લે છે, સિધ્ધાત્મા બનીને પણ એ સુખનું વર્ણન કરવું અશક્ય છે.
આગમાકારો કહે છે કે ચારે ગતિમાં જીવાત્માઓએ ભોગવેલા, ભોગવતા ભવિષ્યમાં ભોગવવાના અર્થાત. ત્રણેકાળના સુખને એકત્ર કરીએ, તેના અનંતગણા કરવામાં આવે તો પણ તે સિદ્ધાત્માના સુખનો અંશ પણ નથી બની શકતું અર્થાત્ સિદ્ધાંત્માઓનું સુખ એ સુખોની અનંતગણું છે. પૂ. ઉપાધ્યાયયશોવિજયજી આઠમી યોગદષ્ટિના વર્ણનમાં સમજાવે છે :
સર્વ શત્રુક્ષય, સર્વવ્યાધિલય પૂરણ સર્વ સમીહારીજી સર્વ અર્થ યોગે સુખ તેહથી
અનંતગુણ નીરીયજી અર્થાતુ., સર્વ શત્રુઓનો ક્ષય થવાથી, સર્વ વ્યાધિઓનો વિલય થવાથી, સર્વ ઇચ્છાઓ પૂર્ણ થવાથી અને સર્વ પદાર્થોનો સંયોગ થવાથી સંસારી જીવને સુખ થાય તેથી અનંતગણુ સુખ સિદ્ધ ભગવંતને હોય છે અને તેનો કદી અંત આવતો નથી. સિદ્ધાત્માઓના આ સુખનું વર્ણન કરવા સંસારમાં કોઈ સાધન નથી. કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કર્યું છે તેવા આત્માઓ (સંસારી) સિદ્ધના આ સુખને જાણે છે પણ વાણીથી વ્યક્ત કરી શકાતી નથી જેમ ગોળ ખાવાવાળો ગોળના સ્વાદનો અનુભવ કરી શકે છે પરંતુ તેનું પૂર્ણ વર્ણન કરી શકતો નથી કારણ કે સિદ્ધ ભગવાનનું આ અનંત અવ્યાબાધ સુખ અકથ્ય છે. કોઈ કેવલી એ સુખને કહેવાનો પ્રયત્ન કરે તો પણ તેનું પૂર્વ કરોડ વર્ષનું આયુષ્ય હોય તો પણ તે ઓછું પડે આમ, આ મુક્તિના સુખનું સંપૂર્ણ વર્ણન શક્ય નથી.
સિદ્ધાત્માઓના મુખ્ય આઠ ગુણો તેમાં આ પ્રસ્તુત બે મુખ્ય ગુણ છે અને વિકલ્પરૂપે ક્યાંક સિદ્ધ ભગવાનના ૩૧ ગુણો પણ વર્ણવવામાં આવ્યા છે, તે આ પ્રમાણે છે.
દેહસંબંધી પાંચ આકૃતિઓના ક્ષયથી પાંચ ગુણ વર્ણાદિવસના ક્ષયથી વીસ ગુણ (વર્ણ - સ્પર્શ - રસ-ગંધના વીસ ભેદ) ત્રણે વેદોના ક્ષયથી ત્રણ ગુણ શરીર રહિત હોવાથી અશરીરી, સંસારનો સંગ ન રહેવાથી અશરીરી અને ચર્મચક્ષુથી દેખાતા હોવાથી અરૂપી એમ કુલ ૩૧ ગુણયુક્ત સિદ્ધાત્મા છે.
આચારાંગસૂત્રમાં સિદ્ધાત્માઓના એકત્રીસ ગુણો આ રીતે વર્ણવ્યા છે:
से न दीहे न हस्से, न वट्टे, न तंसे, न चउरसे, न परिमंडले, न किण्हे, न नीले, न लोहए, न हालिदे, न सुक्किले, न सुमिगंधे, न तित्ते, न कहुए, न अंबिले, न महुरे, न क्कखडे, न भउए, न गुरुए, न सोए, न उण्हे, न निद्धे, न तुक्खे, न काए, न रुहे, न संगे, न इत्थी, न पुरिसे, न अन्नहा
|
૫ ૨ |
