________________
૬૪ : મત્સ્ય–ગલાગલ અહીંથી બંનેને એક સાથે બહાર નીકળવાને સર્વથા અસંભવ છે! કાયા તે બિચારી આ કારાગારમાં પડી રહેશે. ને આત્મા ઊડી જાશે. અરે, પ્રાણને પિપટ ઉડીને ચાલ્યા. જશે, ને કાયાનું પિંજર રવડતું પડયું રહેશે!
ચંદનાના મુખ પર એક સુંદર સ્મિત ફરકી રહ્યું. તે વિચારવા લાગી: “જગત કેવું મૂખ! એ સમજે છે, કે હું કારાગારમાં છું, પણ એવી નાસી છૂટીશ કે શોધી નહિ જડું!” એ હસી!ને એ સ્મિતને સામે જવાબ વાળતું હોય તેમ કિચૂડાટ કરતું કોટડીનું દ્વાર ખૂલ્યું.
દ્વાર ખૂલતાં જ “ચંદના! મારી પ્રાણ! રે બેટી!” એ પોકાર ગાજી રહો ને થોડી વારમાં ધનાવહ શેઠ આવીને ચંદનાને ભેટી પડયા. એમણે ચંદનાના દેહ પર હાથ ફેરવ્યો, માથું સુંદયું, હાથે પગે જડેલી બેડીઓને દાતેથી કરડી. - બે પળ સુધી બેમાંથી કેઈ કશું ન બોલ્યું. ચંદના શાન્ત સ્વસ્થ હતી. ભય વાદળાં જેવા નયનેમાંથી એક ટીપું પણ પડતું નહોતું. શેઠ ચોધાર આંસુએ રડી રહ્યા હતા. - “મારી દુખિયારી ચંદના!”
પિતાજી, દુખે મને ડાહી બનાવી છે. હવે હું સમજી છું કે શરીરના સુખથી આત્મા સુખી થતો નથી, તેમ શરીરના દુઃખથી આત્મા દુઃખી થતું નથી. દુઃખસુખ શરીરને ધર્મ છે, આત્માને નથી.”
બેટા, તારા દુઃખનું કારણ હું બન્યું.” , “કઈ કેઈના સુખદુઃખનું કારણ બનતું નથી. પુરુષાર્થ ને પ્રારબ્ધની ઘટમાળમાં અન્યને શે દેષ દેવ પિતાજી?”
