________________
૨પર : મત્સ્ય-ગલાગલ પડી ગઈ. રાજા પ્રદ્યોત અત્યારે વ્યગ્ર હતા. પિતાની લાડકવાયી પુત્રીની સારસંભાળ લેવાનું દાસીને ભળાવી પિતે ઝરૂખામાં જઈ પહોંચ્યા.
સામે દેખાતું દશ્ય ભારે મહર્ષણ હતું. વત્સને તરુણ રાજવી એક હાથમાં વીણા લઈને રાજપ્રાસાદમાંથી બહાર નીકળતા હતા. સામે જ થોડે દૂર અનલગિરિ હાથી એક વડલાને પોતાની સૂંઢના પ્રહારથી હચમચાવતે ઊભે હતા. એની પીળી આંખમાંથી માણસના મતિયા મરી - જાય એવું ખૂની તેજ કરતું હતું.
શ્વાસોશ્વાસ આપોઆપ થંભી જાય તેવી પળ હતી.
સાક્ષાત્ યમદેવની મુલાકાતે જતા હોય તેમ વત્સરાજ આગળ વધ્યા, કમર પર રહેલી વીણા હોઠ પર મૂકી. ધીરે ધીરે સ્વરે છૂટવા લાગ્યા. એ જ નીલસમંદરનું ગીત! પ્રિયાને સંદેશો મોકલવા પૂરતું હદય ! ગાઢ આલેષની તીવ્ર ઝંખના! પ્રાણીમાત્રના હૃદયમાં સૂતેલા સ્નેહના સૂરોને આમંત્રણને એ સાદા જાણે સર્જનની પીડ! | સ્વરે વધતા જતા હતા. ઉલ્કાપાત જે અનલગિરિ કંઈક શાંત થતા જ દેખાય. સ્વરો સાંભળીને મૂછમાંથી - જાગેલી વાસવદત્તા પણ રાજઝરૂખે આવીને ઊભી હતી. પિતાના પ્રિમીના પુરુષાર્થને નિહાળી એની કંચૂકીની કસો તૂટું તૂટે થતી હતી. પિતાના ને પારકાના શા ભેદ કર્યા છે ! ગઈ કાલે જે પારકે હતે ને જેનાં સુખદુઃખની કશી તમા નહાતી, આજે એ પિતાનો થતાં શ્વાસેશ્વાસે રાજકુમારી ખમ્મા ખમ્મા શબ્દ બોલતાં હતાં.
