________________
વહેશે અહીં સમપની ધારા : ૨૮૭ વંદન કરી વિનય કરવા લાગ્યાં. પણ એ સાથે એમને પણ જીવને દ્ધારક જ્ઞાન ઝગમગી ઊઠયું.
ઓ બે મહાજ્ઞાની સાધ્વીઓની કથાએ વિદેશમાં ભારે આનંદ પ્રવર્તાવ્યું, અને એ રીતે પણ જ્ઞાનમય અને ત્યાગમય વાતાવરણમાં વેગ આવ્યું. વત્સરાજ પિતાનાં પટરાણુ સાથે હમણાં જ સાધ્વી માતાને વઢીને આવ્યા હતા, ને જીવનને નવીન દૃષ્ટિથી નિહાળ્યું હતું. સંસારના સુખ માટે જીવનઅર્પણ એના જેવી અન્ય સાર્થક્તા શું હોઈ શકે! બળનું ગુમાન ને બુદ્ધિનું અભિમાન બંને નકામાં! સહદય હૃદય ને નીતિ–સદાચારભર્યું જીવન એ જ સાચું જીવન! એમાં જ આખરે જયારે છે!
વત્સરાજ આ રીતે જીવન ઘડી રહ્યા. પ્રજામાં પણ એ રીતના મંત્રે પ્રસરી રહ્યા. શાન્તિ ને સમૃદ્ધિના સુખદ વાયરા વત્સ દેશ પર વાઈ રહ્યા.
આમ સુખમય દિવસ પસાર થતા હતા, ત્યાં એક દિવસ વત્સદેશમાં અશુભ વર્તમાન પ્રસરી વળ્યા. પ્રમોદવનમાં વિહરે ગયેલાં રાણુ વાસવદત્તા અચાનક વનમાં લાગેલા દવમાં બળી ગયાં. એ ટાણે મહારાજ વત્સરાજ પણ સાથે નહેતા, કેવલ મહામંત્રી યૌગંધરાયણ મૌજૂદ હતા. એટલે આ સમાચારે વત્સરાજને વ્યાકુળ કરી નાખ્યા. આખો વત્સદેશ શોકમય બની ગયે. ને ક્યાંય લગ્નનાં ગીત છે, ને ક્યાંય જન્મોત્સવને આનંદ છે ! શુભ પ્રસંગે જ જાણે સરી ગયા !
મંત્રીશ્વર યૌગંધરાયણ ભારે નિરાશા સાથે પાછા ફર્યા
