________________
૨૦૨ : મત્સ્ય- ગુલાલ
અમૃત અને ઝેર ભેદ ભૂલી ગયા હતા, અને શાન ભાવે વિહરી રહ્યા હતા. એવાળણ દહીં લઈને આવી ત્યારે નિર્મોહ ભાવે એ લઈ લીધું ને આરેગી ગયા. એ દેહનું મમત્વ વીસરી ગયા હતા; એમને દેહ આડખીલી રૂપ જ લાગતું હતું, પણ આયુષ્યના બંધ તુટે ત્યારે ને! એ બંધ તેડવામાં આ બધા નિમિત્ત બન્યા ! રાજષિ ઉદયને તે સહુને ખમાવ્યા. પિતે ખમ્યા : ને શાંત ભાવે દેહત્યાગ કર્યો. એ તે પોતાનું કલ્યાણ કરી ગયા, પણ નગરીને માથે ઉગ્ર પાપના પડછાયા પથરાયા. ચર પુરુષ છે .
“અરે, રાજકાજમાં ઉગ્ર શું ને નરમ શું? એમાં સુંવાળી ચામડી ન ચાલે. એ તે એવું ચાલ્યા જ કરે ! ધરમપુણ્ય પણ આ માટે જ કરી મૂક્યાં છે ને ! ઘડપણમાં ગોવિંદ ક્યાં જતા રહેવાના છે?”
“ના મહારાજ, મહાવીરની વાણી આવે વખતે યાદ આવે છે. તેઓ કહે છે, આ રષ્ટિને નિયમ તે અવિચળ છે. આપણે મહામારી જોઈ વિચારીએ છીએ કે કેમ આવી? આપણે કઈ વિનાશ, કઈ પ્રલય, કેઈ સર્વનાશ જોઈ થંભી જઈએ છીએ ને એનાં કારણેની શોધમાં પડીએ છીએ. કારણ શોધ્યાં જડતાં નથી, પણ જરા આપણે જીવન-વ્યવહાર નીરખીએ તો કેટલી હત્યાઓ, કેટલા અનાચાર, અત્યાચાર ને દુર્વને આપણે ચલાવી રહ્યા છીએ, તેની સમજ પડે! આ પૃથ્વીનું પ્રત્યેક કણ અદશ્ય એવા કેઈ નિયમનથી નિયંત્રિત છે. ધમીર પુરુષો તે માને છે, કે રજનું એક કણ પણ કર્મના નિયમ વગર ફરતું નથી. આપણી હિંસાને
