________________
૯૬ : મત્સ્ય-ગલાગલ હું થંભી ગયા. વિચાર કરવા લાગ્યું કે અરે, મારી કુશળ લેખિનીમાં આટલી મંદતા કેમ સંભવે? શેડ વાર વિશેષ વિચાર કર્યો. પછી તરત જ મને યાદ આવ્યું કે અમુક લક્ષણેથી યુક્ત મહાપત્રિની સ્ત્રીને જંઘા પર તલ હાય, અને તે એક નહિ પણ છે. મહારાજ, ભારે કદરદાનીની આશાથી આ કાર્ય કર્યું છે.”
સભા ચિતારાના નિવેદન તરફ દેરવાઈ ગઈ. તરત જ મહારાજ શતાનિકે ચિતારાના નિવેદનની છણાવટ કરવા માંડી: “કાગડાને બેસવું ને ડાળનું પડવું, એ “કાક્તાલીય” નામને ન્યાય અમે પણ જાણીએ છીએ. પણ આવી બાબતમાં ચાલાક ગુનેગારને એ બચાવ નથી. પુરુષની ચંચળતા ને સ્ત્રીચરિત્રની દુર્ગમતા જાણનાર સહેજે કલ્પી શકે છે .”
મહારાજ,” મંત્રીરાજ સુગુપ્ત વચમાં ધીરેથી કહ્યું, “આ તે આપણી જાંઘ આપણે હાથે ઉઘાડી થાય છે.” વ્યગ્ર વત્સરાજને વિચક્ષણ મંત્રીએ આગળ બોલતાં વાર્યા. પણ રાજાજીએ બૂમ મારી:
મંત્રીરાજ! એક તે ચોરી અને પાછી શિરજોરી ! ચઢાવી દે એ ચિતારાને શૂળીએ!”
સુવર્ણને બદલે શૂળી!” ચિતારાએ ઉચચ સ્વરે કહ્યું, “શું આનું નામ વત્સરાજના દરબારને ન્યાય ? ઘેર ઘરે આવ્યો એટલે શું બધું વિસરાઈ ગયું ? મારી કળા, મારી મહેનત, મારી સાધના, મારું તપ–એ બધાનું શું આ ઈનામ ! રાજન ! ” ' “ભરેલા દૂધના ઘડામાં વિષનું એક ટીપું પણ એને નિરર્થક બનાવી નાખે છે. ચિતારા, તારા અધ:પાતે
