________________
૨૧ : મત્સ્ય-ગલાગલ
એકાકી વત્સરાજ ઘેરાઈ ગયા. થોડી વારમાં એમને પકડીને બધા મલે રાજદરબારમાં ઉપસ્થિત થયા. મહારાજ પ્રોત સિંહાસને બિરાજ્યા હતા. એમણે ઉન્નત મસ્તકે ડગ ભરતા વત્સરાજનું શરમથી બાળી મૂકે તેવાં વેણથી સ્વાગત કર્યું.
બિલીબાઈ કેટલી વાર ઘી ચાટી જશે! માતાએ ભગવાનનું શરણ લઈ જીવ બચાવ્ય, હવે પુત્ર કોનું શરણ લેશે?”
અવનિપતિ, ક્ષત્રિય જાયાને પિતાના ભુજબળ સિવાય કોઈનું શરણુ ખપતું નથી, એ કેમ ભૂલી જાઓ છે? એ કક્યાં શીરા માટે શ્રાવક બનનાર અવન્તિપતિ છે !” વત્સરાજ ઉદયને હૈયામાં ક્રોધની જવાલા ભભૂકી ઊઠે તેવાં વેણ કહ્યાં. એમણે વીતભય નગરના ઉદયનવાળી ઘટનાની યાદ આપી.
છેકરા, નાના મોંએ મોટી વાત કરે છે! વાસની ગાદી પર તને સ્થાપન કરનાર કેણું છે, એ તું જાણે છે? તારું આજનું અસ્તિત્વ કોને આભારી છે, એ તને ખબર છે? ખબર ન હોય તે એ તારી રૂપાળી માને પૂછી જે. અવન્તિનાથની સત્તાને તું જાણે છે ને! એ સત્તાની આમન્યા સ્વીકારવા તું તૈયાર છે કે નહિ ?” અવન્તિપતિએ વિવેક છે.
“આમન્યા વર્ષની હોય-શિરછત્રની હોય. ગઈ કાલ સુધી મારા હૃદયમાં અવનિપતિનું એ રીતે માનભર્યું સ્થાન હતું. આજ તે અવનિ અને વત્સ પ્રતિસ્પર્ધી બની સામસામાં ખડાં છે. પ્રતિસ્પધીની આમન્યા સ્વીકારવી એટલે પરાજય સ્વીકાર. અને વત્સરાજ મૃત્યુ પહેલાં પરાજયને સ્વીકારતા નથી.’
